Opracowanie:
Marianna Kowalczyk, Helena Lewicka

PROGRAM NAPRAWCZY

DLA SZKOŁY PONADGIMNAZJALNEJ

Program naprawczy dla szkoły

Nie jest możliwe stworzenie szczegółowej instrukcji działań, która byłaby do

zastosowania we wszystkich szkołach. Niezbędne jest tu indywidualne podejście
uwzględniające kontekst środowiskowy, społeczne zróżnicowanie, kadrę czy zasoby
materialne szkoły. Nie należy programu naprawczego traktować jako odrębnej procedury,
oderwanej od dotychczasowych działań szkoły. Tylko poprzez szerokie spojrzenie na ucznia
oraz zróżnicowaną ofertę działania możemy oczekiwać pożądanych sukcesów.
Mówiąc o PROGRAMIE NAPRAWCZYM DLA SZKOŁY musimy odpowiedzieć sobie na
pytania: KIEDY konstruujemy taki program, PO CO to robimy i W JAKI SPOSÓB?

Podstawy konstruowania programu

•

Analiza poleceń organu sprawującego nadzór pedagogiczny

•

Analiza wyników sprawdzianu zewnętrznego

JAK?

Założenia programu

PO CO?

Cele programu

Program naprawczy dla szkoły

KIEDY?

Podstawy konstruowania

programu

Treść programu

SZCZEGÓŁY

•

Wewnętrzne lub zewnętrzne mierzenie jakości szkoły

•

Analiza wyników konkursów i olimpiad pozaszkolnych

•

Analiza losów absolwentów

•

Analiza wyników klasyfikacji i promowania ubiegłych lat

•

Analiza bieżących wyników kształcenia dokonana przez dyrektora i radę
pedagogiczną

•

Uzgodnienia z organem prowadzącym

•

Wiedza dyrektora na temat procesu dydaktycznego uzyskana z różnych, a nawet
nieformalnych źródeł, poddana krytycznej ocenie

Cele programu

Cel główny:

✦

Poprawa efektywności kształcenia w szkole

Cele szczegółowe:

✦

Doskonalenie procesu dydaktycznego

✦

Poprawa relacji międzyludzkich w szkole

✦

Poprawa warunków pracy szkoły

Założenia programu

•

Intensyfikacja pracy wszystkich podmiotów szkoły: dyrektora, nauczycieli, uczniów
i rodziców

•

Kształtowanie współpracy między wszystkimi osobami uczestniczącymi w procesie
dydaktycznym

•

Umiejętne wykorzystanie pomocy organu prowadzącego, instytucji, organizacji i osób
wspierających szkołę

•

Ewaluacja programu i umiejętność wyciągania wniosków, które służą do konstruowania
jego kolejnych etapów

W stosunku do:
- siebie samego

- nauczycieli

- uczniów

- organu
prowadzącego

- innych
podmiotów

Treść programu

Działania
dyrektora

Działania
nauczyciela

Działania
uczniów

Działania
rodziców

W stosunku do:
- siebie samego

- uczniów

- rodziców

W stosunku do :
- siebie samego

- nauczycieli i
dyrekcji

- rodziców

W stosunku do:
- siebie

- własnych dzieci

- wychowawcy i
nauczycieli

- innych rodziców
w klasie

- dyrekcji i potrzeb
danej szkoły

Standardy kuratora

Wskaźniki do każdego obszaru

Co powinien zawierać dokument?

1. Nazwa programu i przyczyna jego konstruowania
2. Wstęp (motywacja tworzenia programu naprawczego)
3. Cele programu: główny i szczegółowy
4. Założenia programu
5. Treści programu rozłożone na działania:

– dyrektora,
– wychowawców, pedagoga, psychologa, nauczycieli,
– uczniów,
– rodziców.

6. Procedury osiągania celów, które zawierają:
– metody,
– środki,
– techniki,
– materiały.
7. Przewidywane osiągnięcia uczniów i propozycje metod ich oceny
8. Ewaluacja programu

Uwaga. Informacje dotyczące punktów 5, 6, 7 można czytelnie przedstawić we wspólnej
tabeli.

PROGRAM NAPRAWCZY DLA SZKOŁY

W DZIEDZINIE BIEŻĄCEGO OCENIANIA UCZNIÓW

I. Wstęp
Po analizie bieżących wyników kształcenia dokonanej przez dyrektora i radę
pedagogiczną i porównanie wyników klasyfikacji, i promowania uczniów z ostatnich
trzech lat, wyniki matur, wskazuje wyraźnie na obniżenie poziomu umiejętności
absolwentów. Szczególnie niepokojące są wyniki uzyskiwane z przedmiotów
matematyczno – przyrodniczych: matematyki, fizyki, chemii i geografii. Wszelkie
parametry opisujące średnie wyniki w/w przedmiotów tj. moda, mediana i średnia
arytmetyczna, potwierdzają nasze obserwacje. Istnieje zatem potrzeba przeanalizowania
metod nauczania i materiałów, z których się korzysta oraz ustalenia procedur
naprawczych oraz sposobów bieżącego oceniania uczniów, co zmobilizuje ich do
systematycznej pracy, a nauczycielowi zasygnalizuje słabe strony umiejętności
młodzieży.

II. Cel ogólny

Poprawa efektywności kształcenia w szkole

III. Cele szczegółowe

¾

zrozumienie znaczenia nowych wiadomości,

¾

tworzenie kontaktów nauczyciel – rodzice, rodzice – nauczyciel, przekazywanie

informacji,

¾

formowanie w klasie i szkole środowiska sprzyjającego wydajnej nauce,

¾

doskonalenie i uzupełnianie warsztatu pracy nauczyciela.

IV. Założenia programowe
¾

Intensyfikacja pracy wszystkich podmiotów szkoły: dyrektora, nauczycieli, uczniów

i rodziców, w tym kształtowanie współpracy miedzy wszystkimi osobami
uczestniczącymi w procesie dydaktycznym,
¾

uwzględnianie wiadomości i umiejętności ucznia we wprowadzanym nowym

materiałem,

¾

doskonalenie umiejętności uczenia się,

¾

kształcenie umiejętności kluczowych,

¾

umiejętne wykorzystanie pomocy organu prowadzącego, instytucji, organizacji

i osób wspierających szkołę,

¾

ewaluacja programu.

V. Treści programu
1) Działania dyrektora
a) w stosunku do samego siebie

– ukończenie kursu (warsztatów) dot. komunikacji interpersonalnej w celu poprawy

relacji międzyludzkich w szkole,

b) w stosunku do nauczycieli

– refleksja nad metodami nauczania stosowanymi przez nauczycieli, badanie ich

skuteczności i adekwatności do możliwości ucznia (sprawiedliwe ocenianie
nauczyciela pod kątem oceniania w zróżnicowanych klasach),

– opracowanie harmonogramu pracy, uwzględniającego większą ilość ocen

cząstkowych i mobilizację uczniów,

c) w stosunku do uczniów

– stosowanie nagród motywujących do wytężonej pracy,
– wyciąganie konsekwencji za nie wywiązywanie się z obowiązków,
– organizacja pracy z uczniami szczególnie zdolnymi i słabymi,

d) w stosunku do rodziców

– zapoznanie rodziców z WSO
– prelekcje dla rodziców o efektywności nauczania, organizacji czasu i możliwości

pomocy w pracy ucznia,

– dostępność kontaktów z dyrektorem i nauczycielami,
– dostęp do wyników nauczania

e) w stosunku do organu nadzorującego

– pozyskanie środków na dodatkowe godziny lekcyjne, pomoce, wycieczki

przedmiotowe, kursy, imprezy,

– pozyskanie środków na innowacje pedagogiczne,
– pozyskiwanie środków z UE,

f) w stosunku do innych podmiotów

– współpraca z Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną,
– współpraca z zakładami pracy: zapraszanie na uroczystości szkolne, uczestniczenie w

życiu przedsiębiorstwa (uczniowie poznają warunki pracy w firmie współpracującej,
ewentualnie – miejsca przyszłej pracy).

2) Działania podejmowane przez wychowawców, pedagoga i psychologa, nauczycieli
a) w stosunku do samych siebie

– analiza stosowanych metod i proporcji kształcenia umiejętności oraz przekazywania

wiedzy teoretycznej,

– stosowanie różnych metod aktywizujących,
– analiza proporcji materiału zrealizowanego na lekcji i zadanego do domu,
– analiza formy, celowości, skuteczności zadań domowych i ich sprawdzania,

b) w stosunku do uczniów

– inspirowanie uczniów do organizowania zespołów wzajemnej pomocy,
– organizowanie godzin wychowawczych lub prelekcji na temat skutecznego uczenia

się, metod uczenia się, wzmacniania motywacji,

– ukazywanie niezastąpionej roli podręcznika w procesie uczenia się,
– wzmocnienie systemu motywacji przez system nagród i kar jasno określonych i

konsekwentnie przestrzeganych,

– zachęta do zdrowego współzawodnictwa,

c) w stosunku do rodziców

– systematyczna kontrola dzienniczka (źródło informacji i spostrzeżeń), wymaganie od

rodziców informacji zwrotnej o przeczytanej uwadze,

– wywiadówka online.

3) Działania uczniów
a) w stosunku do samych siebie

– organizowanie pomocy koleżeńskiej,
– wdrażanie do samooceny i konfrontowanie jej z ocena nauczyciela,
– właściwa organizacja czasu pozalekcyjnego – przygotowanie się do zajęć,

b) w stosunku do nauczycieli i dyrekcji

– zgłaszanie oczekiwań, sygnalizowanie tego, co jest najbardziej potrzebne w procesie

doskonalenia kształcenia,

– rozwijanie szacunku w stosunku do pracy drugiego człowieka.

4) Działania rodziców
a) w stosunku do siebie
– tak organizować zajęcia własne, by mieć czas na rozmowę i zajęcia z dziećmi,
b) w stosunku do własnych dzieci

– określenie systemu wymagań,
– dbałość o właściwą organizację czasu pozalekcyjnego,
– systematyczna kontrola osiągnięć ucznia i wykorzystania czasu wolnego,

c) w stosunku do wychowawców i nauczycieli

– częste kontakty z wychowawcą, nauczycielami oraz pedagogiem szkolnym,
– natychmiastowe usprawiedliwianie nieobecności – analiza frekwencji na zajęciach

swoich dzieci i wyciąganie właściwych wniosków,

d) w stosunku do innych rodziców w klasie

– podejmowanie wspólnych działań.

VI. Przykładowe procedury osiągania celów

MODUŁ : Weryfikacja metod sprawdzania osiągnięć uczniów w klasach

o słabych wynikach nauczania

Działania nauczyciela Procedury osiągania celów

Przewidywane osiągnięcia

• Rytmiczność

oceniania

• Podczas oceniania

uczniów branie pod
uwagę ich poziomu
intelektualnego

• Celowe i świadome

zadawanie prac
domowych i ich
sprawdzanie

• Systematyczne sprawdzanie

(ocenianie) bieżących osiągnięć
ucznia poprzez zróżnicowane
formy, takie jak:
– odpowiedzi ustne przy

tablicy,

– zwiększenie ilości tzw.

kartkówek z aktualnie
opracowanego materiału,

– referaty, projekty,

wykonywanie różnych plansz
i modeli przez uczniów,

– sprawdzanie zadań

domowych,

– zauważanie aktywności

ucznia,

– zachęcanie do udziału

różnych konkursach
przedmiotowych

• Hospitacja diagnozująca

– obserwacja stopnia

opanowania badanych
umiejętności

• Uczeń:

– potrafi zaplanować własną

pracę,

– chętnie uczestniczy w

zajęciach, jest aktywny,

– rozumie celowość

odrabiania zadania
domowego,

– systematycznie pracuje, a w

razie powstałych zaległości
spowodowanych nieobec-
nością , potrafi zwrócić się o
pomoc do nauczyciela lub
kolegów z klasy,

– chętnie przygotowuje

referaty, projekty i inne
twórcze prace korzystając z
różnych źródeł informacji,

– ma opanowane sprawdzane

wiadomości i umiejętności
co najmniej w stopniu
podstawowym

VII. Ewaluacja
Ewaluacja ma na celu sprawdzenie, czy zaplanowane działania, zawarte w programie,
były skuteczne, czy osiągnięto zamierzone cele i ustalaniu, które jego elementy można
zrealizować w niezmienionym kształcie, które należy ulepszyć, a które odrzucić. Ma
pomóc umożliwić osiąganie celów i zamierzeń w takim aspekcie, w jakim oczekują tego
nauczyciele i uczniowie. Ewaluacja programu pozwoli ocenić także atrakcyjność zajęć.

Przykładowe formy ewaluacji:
anonimowe ankiety, testy i zadania skierowane do uczniów, wymagające praktycznych
umiejętności , tabele ewaluacyjne, konkursy, zagadki, krzyżówki, rozmowy z uczniami
i rodzicami, obserwacja zaangażowania i pracy na zajęciach lekcyjnych, formy graficzne
(np. kwiat ewaluacyjny).

Ankietę po zajęciach wypełniają uczniowie i nauczyciele, a następnie porównują swoje
spostrzeżenia.

Bibliografia:
Wykłady ODN i Mazowieckie Kuratorium Oświaty i Wychowania
Mariola Borzyńska, Joanna Cichocka
Warszawa 2003