2011-10-29

1

Tkanka nerwowa

Funkcje tkanki nerwowej

• Odbieranie

• Przetwarzanie

• Wysyłanie bod

ź

ców

Tkanka nerwowa

Zbudowana jest z dwóch rodzajów komórek:

• nerwowych - neuronów

Neuronem nazywamy ciało komórki

nerwowej wraz ze wszystkimi
wypustkami.

• podporowych - glejowych, pełni

ą

cych

funkcje podporowe, od

ż

ywcze, ochronne.

1-dendryty
2-ciało komórki
3-j

ą

dro

4-osłonka mielinowa
5-neuryt
6-przew

ęż

enie Ranviera

7-tigroidy (ciała Nissla) – g

ę

ste skupienia RNA i rybosomów

NEURON

7

2011-10-29

2

Komórka nerwowa

Komórka nerwowa składa si

ę

z:

• ciała komórki

- perykarionu

• wypustek:

• krótsze, których jest zazwyczaj wi

ę

cej nosz

ą

miano

dendrytów

- przewodz

ą

ce pobudzenie do ciała komórki

• dłu

ż

sza, nosi miano

neurytu

lub

aksonu

i przewodzi

pobudzenia od ciała komórki na obwód.

Przewa

ż

nie otoczone s

ą

osłonkami:

• osłonk

ą

mielinow

ą

– pełni rol

ę

izolatora i umo

ż

liwia

szybkie tzw. skokowe przewodzenie bod

ź

ców: impuls

„przeskakuje” z jednego przew

ęż

enia Ranviera na

drugie.

•

i

osłonk

ą

Schwanna

Komórka nerwowa

• Ciało komórki nerwowej zawiera wszystkie

składniki komórki oraz swoiste składniki
charakterystyczne dla tkanki nerwowej:

• Tigroid

• Neurofibryle

• Ziarenka barwnika

Tigroid (cytochromatyna lub ciałka

Nissla)

Zasadochłonne ziarnisto

ś

ci zawieraj

ą

ce

RNA, które układaj

ą

si

ę

w ro

ż

nego rodzaju

pary i skupienia przypominaj

ą

ce tygrysa.

Przejmuj

ą

funkcje j

ą

dra komórkowego, które

w komórkach nerwowych jest ubogie w
chromatyn

ę

.

2011-10-29

3

Neurofibryle

S

ą

to delikatne włókienka przebiegaj

ą

ce w

ciele komórki i w wypustkach.

Przypisuje si

ę

im rol

ę

elementów

budulcowych.

Zbudowane s

ą

z cienkich rurek –

neurofilamentów

.

Tkanka glejowa

Tworzy struktur

ę

podporow

ą

, po

ś

redniczy w

wymianie produktów przemiany materii pomi

ę

dzy

komórk

ą

nerwow

ą

a substancj

ą

mi

ę

dzykomórkow

ą

.

Wyró

ż

niamy:

• Glej wy

ś

ciółkowy

– wy

ś

ciela komory mózgowe i

kanał rdzenia kr

ę

gowego (komórki sze

ś

cienne)

• Glej wła

ś

ciwy

(komórki ró

ż

nokształtne, maj

ą

liczne

wypustki, przypominaj

ą

wygl

ą

dem gwiazdki

ś

niegowe - astrocyty) – otulaj

ą

neurony tworz

ą

c dla

nich rusztowanie

KOMÓRKI GLEJOWE

Rodzaje komórek nerwowych

W zale

ż

no

ś

ci od liczby wypustek

wyró

ż

niamy trzy rodzaje komórek

nerwowych:

• Jednowypustkowe

(np. komórki w

ę

chowe)

• Dwuwypustkowe

(np. komórki zwoju

spiralnego

ś

limaka)

• Wielowypustkowe

lub wielobiegunowe –

wi

ę

kszo

ść

komórek OUN.

2011-10-29

4

Podział włókien nerwowych

Włókna nerwowe

s

ą

to wypustki komórki nerwowej, zwykle s

ą

to

neuryty – aksony), które ko

ń

cz

ą

si

ę

w znacznej odległo

ś

ci od

perykarionu.

W zale

ż

no

ś

ci od

rodzaju i liczby osłonek

włókna nerwowe mo

ż

na

podzieli

ć

nast

ę

puj

ą

co:

1)

włókna nerwowe nagie

(bez osłonek) - tu nale

żą

pocz

ą

tkowe i

ko

ń

cowe cz

ęś

ci nerwów oraz nerwy w

ę

chowe;

2)

włókna nerwowe rdzenne (mielinowe),

okryte osłonk

ą

mielinow

ą

-

nale

żą

tu włókna o

ś

rodkowego układu nerwowego i nerw wzrokowy.

S

ą

to włókna białe.

3)

włókna nerwowe rdzenne (mielinowe)

, okryte osłonk

ą

mielinow

ą

i neurolem

ą

(osłonk

ą

Schwanna) - do tej grupy nale

ż

y wi

ę

kszo

ść

nerwów obwodowych;

4)

włókna nerwowe bezrdzenne (bezmielinowe)

, okryte tylko osłonk

ą

Schwanna -wyst

ę

puj

ą

głównie w obr

ę

bie układu nerwowego

autonomicznego

Włókna rdzenne

przew

ęż

enie Ranviera

We włóknach bez osłonki mielinowej impulsy nerwowe przesuwaj

ą

si

ę

ruchem jednostajnym ze stał

ą

pr

ę

dko

ś

ci

ą

. Ten typ

przewodzenia nazwano

falowym

(2).

Włókna rdzenne przewodz

ą

ze znacznie wi

ę

ksz

ą

szybko

ś

ci

ą

, co

jest spowodowane przeskakiwaniem impulsów nerwowych z
jednego przew

ęż

enia Ranviera na drugie. Ten typ przewodzenia

nazwano

skokowym

(1).

Ró

ż

ne kształty komórek nerwowych

Przewodzenie impulsu

nerwowego

Przewodzenie impulsów we włóknach

nerwowych

2011-10-29

5

Przewodzenie impulsu nerwowego

Synapsa

Budowa synapsy

Gdy

impuls

nerwowy

osi

ą

ga

zako

ń

czenie

neurytu -

błon

ę

presynaptyczn

ą

(1), do

szczeliny synaptycznej

(3) otwieraj

ą

si

ę

p

ę

cherzyki synaptyczne

zawieraj

ą

ce mediator (5). Substancja ta

dyfunduje przez szczelin

ę

i pobudza

receptory

(4) w

błonie

postsynaptycznej

(2), wyzwalaj

ą

c w kolejnej komórce impuls

nerwowy.

Synapsa

Ka

ż

da

ż

ywa komórka mo

ż

e przekaza

ć

innej ró

ż

norodne

sygnały.

Neurony wytworzyły specjalne typy poł

ą

cze

ń

mi

ę

dzykomórkowych, nazwane

synapsami

.

Mo

ż

e to by

ć

:

1.

Synapsa nerwowo-nerwowa,

czyli poł

ą

czenie neuronu

z innym neuronem (najcz

ęś

ciej: neuryt - dendryt

nast

ę

pnego neuronu).

2.

Synapsa nerwowo-mi

ęś

niowa

, czyli poł

ą

czenie

neuronu z włóknem mi

ęś

niowym.

3.

Synapsa nerwowo-gruczołowa

, czyli poł

ą

czenie

neuronu z komórk

ą

gruczołow

ą

.

2011-10-29

6

Podział synaps

1. Chemiczne

- zako

ń

czenie neuronu uwalnia substancj

ę

chemiczn

ą

(tzw. mediator synaptyczny), która dyfunduje

przez szczelin

ę

synaptyczn

ą

i pobudza nast

ę

pn

ą

komórk

ę

.

Takie poł

ą

czenia podlegaj

ą

zm

ę

czeniu i przewodz

ą

jednokierunkowo.

Jest to zdecydowanie najpowszechniejszy typ synaps, u

ssaków wyst

ę

puj

ą

cy w

o

ś

rodkowym i obwodowym

układzie nerwowym.

2. Elektryczne

- błona presynaptyczna i postsynaptyczna

s

ą

tak blisko,

ż

e szeroko

ść

szczeliny synaptycznej

pozwala impulsowi przeskoczy

ć

bezpo

ś

rednio z jednej

komórki na drug

ą

.

Te synapsy mog

ą

przewodzi

ć

dwukierunkowo i nie

podlegaj

ą

zm

ę

czeniu.

Wyst

ę

puj

ą

do

ść

rzadko i tylko w

o

ś

rodkowym układzie

nerwowym.