USTAWA

z dnia 23 kwietnia 1964 r.

Kodeks cywilny

(DzU z dnia 18 maja 1964 r.)

(wycia˛g)

KSIE˛GA PIERWSZA

CZE˛S

OGO

LNA

Tytuł I. PRZEPISY WSTE˛PNE

Art. 1

Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne mie˛dzy osobami fizycznymi

i osobami prawnymi.

Art. 2

(skres´lony).

Art. 3

Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba z˙e to wynika z jej brzmienia lub celu.

Art. 4

(skres´lony).

Art. 5

Nie moz˙na czynic´ ze swego prawa uz˙ytku, kto´ry by był sprzeczny ze społecz-

no-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami wspo´łz˙ycia społecz-
nego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uwaz˙ane za wykony-
wanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Art. 6

Cie˛z˙ar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, kto´ra z faktu tego wywodzi skutki

prawne.

Art. 7

Jez˙eli ustawa uzalez˙nia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa sie˛

istnienie dobrej wiary.

Tytuł II. OSOBY

DZIAŁ I. OSOBY FIZYCZNE

ROZDZIAŁ 1

Zdolnos´c´ prawna i zdolnos´c´ do czynnos´ci prawnych

(. . .)

Art. 10

§ 1. Pełnoletnim jest, kto ukon´czył lat osiemnas´cie.
§ 2. Przez zawarcie małz˙en´stwa małoletni uzyskuje pełnoletnos´c´. Nie traci jej

w razie uniewaz˙nienia małz˙en´stwa.

Art. 11

Pełna˛ zdolnos´c´ do czynnos´ci prawnych nabywa sie˛ z chwila˛ uzyskania pełnoletnos´ci.

Art. 12

Nie maja˛ zdolnos´ci do czynnos´ci prawnych osoby, kto´re nie ukon´czyły lat

trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Art. 13

§ 1. Osoba, kto´ra ukon´czyła lat trzynas´cie, moz˙e byc´ ubezwłasnowolniona cał-

kowicie, jez˙eli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego
rodzaju zaburzen´ psychicznych, w szczego´lnos´ci pijan´stwa lub narkomanii, nie jest
w stanie kierowac´ swym poste˛powaniem.

§ 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia sie˛ opieke˛, chyba z˙e pozo-

staje on jeszcze pod władza˛ rodzicielska˛.

Art. 14

§ 1. Czynnos´c´ prawna dokonana przez osobe˛, kto´ra nie ma zdolnos´ci do

czynnos´ci prawnych, jest niewaz˙na.

§ 2. Jednakz˙e gdy osoba niezdolna do czynnos´ci prawnych zawarła umowe˛

nalez˙a˛ca˛ do umo´w powszechnie zawieranych w drobnych biez˙a˛cych sprawach
z˙ycia codziennego, umowa taka staje sie˛ waz˙na z chwila˛ jej wykonania, chyba z˙e
pocia˛ga za soba˛ raz˙a˛ce pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynnos´ci prawnych.

Art. 15

Ograniczona˛ zdolnos´c´ do czynnos´ci prawnych maja˛ małoletni, kto´rzy ukon´czyli lat

trzynas´cie, oraz osoby ubezwłasnowolnione cze˛s´ciowo.

Art. 16

§ 1. Osoba pełnoletnia moz˙e byc´ ubezwłasnowolniona cze˛s´ciowo z powodu choro-

by psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzen´ psychicznych,
w szczego´lnos´ci pijan´stwa lub narkomanii, jez˙eli stan tej osoby nie uzasadnia
ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.

§ 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej cze˛s´ciowo ustanawia sie˛ kuratele˛.

Art. 17

Z zastrzez˙eniem wyja˛tko´w w ustawie przewidzianych, do waz˙nos´ci czynnos´ci prawnej,

przez kto´ra˛ osoba ograniczona w zdolnos´ci do czynnos´ci prawnych zacia˛ga zobowia˛zanie
lub rozporza˛dza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

Art. 18

§ 1. Waz˙nos´c´ umowy, kto´ra została zawarta przez osobe˛ ograniczona˛ w zdolnos´ci

do czynnos´ci prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zalez˙y od
potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.

§ 2. Osoba ograniczona w zdolnos´ci do czynnos´ci prawnych moz˙e sama potwier-

dzic´ umowe˛ po uzyskaniu pełnej zdolnos´ci do czynnos´ci prawnych.

§ 3. Strona, kto´ra zawarła umowe˛ z osoba˛ ograniczona˛ w zdolnos´ci do czynnos´ci

prawnych, nie moz˙e powoływac´ sie˛ na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego.
Moz˙e jednak wyznaczyc´ temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia
umowy; staje sie˛ wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

Art. 19

Jez˙eli osoba ograniczona w zdolnos´ci do czynnos´ci prawnych dokonała sama

jednostronnej czynnos´ci prawnej, do kto´rej ustawa wymaga zgody przedstawiciela
ustawowego, czynnos´c´ jest niewaz˙na.

Art. 20

Osoba ograniczona w zdolnos´ci do czynnos´ci prawnych moz˙e bez zgody przed-

stawiciela ustawowego zawierac´ umowy nalez˙a˛ce do umo´w powszechnie zawieranych
w drobnych biez˙a˛cych sprawach z˙ycia codziennego.

Art. 21

Osoba ograniczona w zdolnos´ci do czynnos´ci prawnych moz˙e bez zgody przed-

stawiciela ustawowego rozporza˛dzac´ swoim zarobkiem, chyba z˙e sa˛d opiekun´czy
z waz˙nych powodo´w inaczej postanowi.

Art. 22

Jez˙eli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolnos´ci do czynnos´ci

prawnych oddał jej okres´lone przedmioty maja˛tkowe do swobodnego uz˙ytku, osoba ta
uzyskuje pełna˛ zdolnos´c´ w zakresie czynnos´ci prawnych, kto´re tych przedmioto´w
dotycza˛. Wyja˛tek stanowia˛ czynnos´ci prawne, do kto´rych dokonania nie wystarcza
według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.

Art. 22

Za konsumenta uwaz˙a sie˛ osobe˛ fizyczna˛ dokonuja˛ca˛ czynnos´ci prawnej

niezwia˛zanej bezpos´rednio z jej działalnos´cia˛ gospodarcza˛ lub zawodowa˛.
(...)

DZIAŁ II. OSOBY PRAWNE

Art. 33

Osobami prawnymi sa˛ Skarb Pan´stwa i jednostki organizacyjne, kto´rym przepisy

szczego´lne przyznaja˛ osobowos´c´ prawna˛.

Art. 33

§ 1. Do jednostek organizacyjnych niebe˛da˛cych osobami prawnymi, kto´rym usta-

wa przyznaje zdolnos´c´ prawna˛, stosuje sie˛ odpowiednio przepisy o osobach prawnych.

§ 2. Jez˙eli przepis odre˛bny nie stanowi inaczej, za zobowia˛zania jednostki, o kto´-

rej mowa w § 1, odpowiedzialnos´c´ subsydiarna˛ ponosza˛ jej członkowie; odpowiedzial-
nos´c´ ta powstaje z chwila˛, gdy jednostka organizacyjna stała sie˛ niewypłacalna.

Art. 34

Skarb Pan´stwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowia˛z-

ko´w, kto´re dotycza˛ mienia pan´stwowego nie nalez˙a˛cego do innych pan´stwowych oso´b
prawnych.

Art. 35

Powstanie, ustro´j i ustanie oso´b prawnych okres´laja˛ włas´ciwe przepisy; w wypad-

kach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizacje˛ i sposo´b działania
osoby prawnej reguluje takz˙e jej statut.

Art. 36

(skres´lony).

Art. 37

§ 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowos´c´ prawna˛ z chwila˛ jej wpisu do

włas´ciwego rejestru, chyba z˙e przepisy szczego´lne stanowia˛ inaczej.

§ 2. Rodzaje rejestro´w oraz ich organizacje˛ i sposo´b prowadzenia reguluja˛ odre˛bne

przepisy.

Art. 38

Osoba prawna działa przez swoje organy w sposo´b przewidziany w ustawie

i w opartym na niej statucie.

Art. 39

§ 1. Kto jako organ osoby prawnej zawarł umowe˛ w jej imieniu nie be˛da˛c jej organem

albo przekraczaja˛c zakres umocowania takiego organu, obowia˛zany jest do zwrotu tego, co
otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, kto´ra˛ druga
strona poniosła przez to, z˙e zawarła umowe˛ nie wiedza˛c o braku umocowania.

§ 2. Przepis powyz˙szy stosuje sie˛ odpowiednio w wypadku, gdy umowa została

zawarta w imieniu osoby prawnej, kto´ra nie istnieje.

Art. 40

§ 1. Skarb Pan´stwa nie ponosi odpowiedzialnos´ci za zobowia˛zania pan´stwo-

wych oso´b prawnych, chyba z˙e przepis odre˛bny stanowi inaczej. Pan´stwowe osoby
prawne nie ponosza˛ odpowiedzialnos´ci za zobowia˛zania Skarbu Pan´stwa.

§ 2. W razie nieodpłatnego przeje˛cia, na podstawie obowia˛zuja˛cych ustaw,

okres´lonego składnika mienia od pan´stwowej osoby prawnej na rzecz Skarbu
Pan´stwa, ten ostatni odpowiada solidarnie z osoba˛ prawna˛ za zobowia˛zania
powstałe w okresie, gdy składnik stanowił własnos´c´ danej osoby prawnej, do
wysokos´ci wartos´ci tego składnika ustalonej według stanu z chwili przeje˛cia,
a według cen z chwili zapłaty.

§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje sie˛ odpowiednio do odpowiedzialnos´ci jednostek

samorza˛du terytorialnego i samorza˛dowych oso´b prawnych.

Art. 41

Jez˙eli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedziba˛ osoby prawnej

jest miejscowos´c´, w kto´rej ma siedzibe˛ jej organ zarza˛dzaja˛cy.

Art. 42

§ 1. Jez˙eli osoba prawna nie moz˙e prowadzic´ swoich spraw z braku powołanych

do tego organo´w, sa˛d ustanawia dla niej kuratora.

§ 2. Kurator powinien postarac´ sie˛ niezwłocznie o powołanie organo´w osoby

prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidacje˛.

Art. 43

Przepisy o ochronie do´br osobistych oso´b fizycznych stosuje sie˛ odpowiednio do

oso´b prawnych.

DZIAŁ III. PRZEDSIE˛BIORCY I ICH OZNACZENIA

Art. 43

Przedsie˛biorca˛ jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna,

o kto´rej mowa w art. 33

§ 1, prowadza˛ca we własnym imieniu działalnos´c´

gospodarcza˛ lub zawodowa˛.

Art. 43

§ 1. Przedsie˛biorca działa pod firma˛.
§ 2. Firme˛ ujawnia sie˛ we włas´ciwym rejestrze, chyba z˙e przepisy odre˛bne

stanowia˛ inaczej.

Art. 43

§ 1. Firma przedsie˛biorcy powinna sie˛ odro´z˙niac´ dostatecznie od firm innych

przedsie˛biorco´w prowadza˛cych działalnos´c´ na tym samym rynku.

§ 2. Firma nie moz˙e wprowadzac´ w bła˛d, w szczego´lnos´ci co do osoby

przedsie˛biorcy, przedmiotu działalnos´ci przedsie˛biorcy, miejsca działalnos´ci, z´ro´-
deł zaopatrzenia.

Art. 43

Firma˛ osoby fizycznej jest jej imie˛ i nazwisko. Nie wyklucza to wła˛czenia do

firmy pseudonimu lub okres´len´ wskazuja˛cych na przedmiot działalnos´ci przedsie˛bior-
cy, miejsce jej prowadzenia oraz innych okres´len´ dowolnie obranych.

Art. 43

§ 1. Firma˛ osoby prawnej jest jej nazwa.
§ 2. Firma zawiera okres´lenie formy prawnej osoby prawnej, kto´re moz˙e byc´

podane w skro´cie, a ponadto moz˙e wskazywac´ na przedmiot działalnos´ci, siedzibe˛
tej osoby oraz inne okres´lenia dowolnie obrane.

§ 3. Firma osoby prawnej moz˙e zawierac´ nazwisko lub pseudonim osoby

fizycznej, jez˙eli słuz˙y to ukazaniu zwia˛zko´w tej osoby z powstaniem lub działal-
nos´cia˛ przedsie˛biorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby
fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej s´mierci – zgody jej
małz˙onka i dzieci.

§ 4. Przedsie˛biorca moz˙e posługiwac´ sie˛ skro´tem firmy. Przepis art. 432

u 2 stosuje sie˛ odpowiednio.

Art. 43

Firma oddziału osoby prawnej zawiera pełna˛ nazwe˛ tej osoby oraz okres´lenie

,,oddział’’ ze wskazaniem miejscowos´ci, w kto´rej oddział ma siedzibe˛.

Art. 43

Zmiana firmy wymaga ujawnienia w rejestrze. W razie przekształcenia osoby

prawnej moz˙na zachowac´ jej dotychczasowa˛ firme˛ z wyja˛tkiem okres´lenia wskazuja˛ce-
go forme˛ prawna˛ osoby prawnej, jez˙eli uległa ona zmianie. To samo dotyczy
przekształcenia spo´łki osobowej.

Art. 43

§ 1. W przypadku utraty członkostwa przez wspo´lnika, kto´rego nazwisko było

umieszczone w firmie, spo´łka moz˙e zachowac´ w swej firmie nazwisko byłego
wspo´lnika tylko za wyraz˙ona˛ na pis´mie jego zgoda˛, a w razie jego s´mierci – za zgoda˛
jego małz˙onka i dzieci.

§ 2. Przepis § 1 stosuje sie˛ odpowiednio w wypadku kontynuowania działalnos´ci

gospodarczej osoby fizycznej przez inna˛ osobe˛ fizyczna˛ be˛da˛ca˛ jej naste˛pca˛ prawnym.

§ 3. Kto nabywa przedsie˛biorstwo, moz˙e je nadal prowadzic´ pod dotychczasowa˛

nazwa˛. Powinien jednak umies´cic´ dodatek wskazuja˛cy firme˛ lub nazwisko nabywcy,
chyba z˙e strony postanowiły inaczej.

Art. 43

§ 1. Firma nie moz˙e byc´ zbyta.
§ 2. Przedsie˛biorca moz˙e upowaz˙nic´ innego przedsie˛biorce˛ do korzystania ze

swej firmy, jez˙eli nie wprowadza to w bła˛d.

Art. 43

Przedsie˛biorca, kto´rego prawo do firmy zostało zagroz˙one cudzym działaniem,

moz˙e z˙a˛dac´ zaniechania tego działania, chyba z˙e nie jest ono bezprawne. W razie
dokonanego naruszenia moz˙e on takz˙e z˙a˛dac´ usunie˛cia jego skutko´w, złoz˙enia
os´wiadczenia lub os´wiadczen´ w odpowiedniej tres´ci i formie, naprawienia na zasadach
ogo´lnych szkody maja˛tkowej lub wydania korzys´ci uzyskanej przez osobe˛, kto´ra
dopus´ciła sie˛ naruszenia.

Tytuł III. MIENIE

Art. 44

Mieniem jest własnos´c´ i inne prawa maja˛tkowe.

Art. 44

§ 1. Własnos´c´ i inne prawa maja˛tkowe, stanowia˛ce mienie pan´stwowe, przysługuja˛

Skarbowi Pan´stwa albo innym pan´stwowym osobom prawnym.

§ 2. Uprawnienia maja˛tkowe Skarbu Pan´stwa wzgle˛dem pan´stwowych oso´b pra-

wnych okres´laja˛ odre˛bne przepisy, w szczego´lnos´ci reguluja˛ce ich ustro´j.

Art. 45

Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu sa˛ tylko przedmioty materialne.

Art. 46

§ 1. Nieruchomos´ciami sa˛ cze˛s´ci powierzchni ziemskiej stanowia˛ce odre˛bny

przedmiot własnos´ci (grunty), jak ro´wniez˙ budynki trwale z gruntem zwia˛zane
lub cze˛s´ci takich budynko´w, jez˙eli na mocy przepiso´w szczego´lnych stanowia˛
odre˛bny od gruntu przedmiot własnos´ci.

§ 2. Prowadzenie ksia˛g wieczystych reguluja˛ odre˛bne przepisy.

Art. 46

Nieruchomos´ciami rolnymi (gruntami rolnymi) sa˛ nieruchomos´ci, kto´re sa˛ lub

moga˛ byc´ wykorzystywane do prowadzenia działalnos´ci wytwo´rczej w rolnictwie
w zakresie produkcji ros´linnej i zwierze˛cej, nie wyła˛czaja˛c produkcji ogrodniczej,
sadowniczej i rybnej.

Art. 47

§ 1. Cze˛s´c´ składowa rzeczy nie moz˙e byc´ odre˛bnym przedmiotem własnos´ci

i innych praw rzeczowych.

§ 2. Cze˛s´cia˛ składowa˛ rzeczy jest wszystko, co nie moz˙e byc´ od niej odła˛czone

bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całos´ci albo bez uszkodzenia lub istotnej
zmiany przedmiotu odła˛czonego.

§ 3. Przedmioty poła˛czone z rzecza˛ tylko dla przemijaja˛cego uz˙ytku nie

stanowia˛ jej cze˛s´ci składowych.

Art. 48

Z zastrzez˙eniem wyja˛tko´w w ustawie przewidzianych, do cze˛s´ci składowych gruntu

nalez˙a˛ w szczego´lnos´ci budynki i inne urza˛dzenia trwale z gruntem zwia˛zane, jak
ro´wniez˙ drzewa i inne ros´liny od chwili zasadzenia lub zasiania.

Art. 49

Urza˛dzenia słuz˙a˛ce do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, pra˛du

elektrycznego oraz inne urza˛dzenia podobne nie nalez˙a˛ do cze˛s´ci składowych gruntu
lub budynku, jez˙eli wchodza˛ w skład przedsie˛biorstwa lub zakładu.

Art. 50

Za cze˛s´ci składowe nieruchomos´ci uwaz˙a sie˛ takz˙e prawa zwia˛zane z jej własnos´cia˛.

Art. 51

§ 1. Przynalez˙nos´ciami sa˛ rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej

rzeczy (rzeczy gło´wnej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jez˙eli pozostaja˛ z nia˛
w faktycznym zwia˛zku odpowiadaja˛cym temu celowi.

§ 2. Nie moz˙e byc´ przynalez˙nos´cia˛ rzecz nie nalez˙a˛ca do włas´ciciela rzeczy

gło´wnej.

§ 3. Przynalez˙nos´c´ nie traci tego charakteru przez przemijaja˛ce pozbawienie

jej faktycznego zwia˛zku z rzecza˛ gło´wna˛.

Art. 52

Czynnos´c´ prawna maja˛ca za przedmiot rzecz gło´wna˛ odnosi skutek takz˙e wzgle˛-

dem przynalez˙nos´ci, chyba z˙e co innego wynika z tres´ci czynnos´ci albo z przepiso´w
szczego´lnych.

Art. 53

§ 1. Poz˙ytkami naturalnymi rzeczy sa˛ jej płody i inne odła˛czone od niej cze˛s´ci

składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowia˛ normalny docho´d
z rzeczy.

§ 2. Poz˙ytkami cywilnymi rzeczy sa˛ dochody, kto´re rzecz przynosi na podstawie

stosunku prawnego.

Art. 54

Poz˙ytkami prawa sa˛ dochody, kto´re prawo to przynosi zgodnie ze swym

społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

Art. 55

§ 1. Uprawnionemu do pobierania poz˙ytko´w przypadaja˛ poz˙ytki naturalne, kto´re

zostały odła˛czone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia, a poz˙ytki cywilne
– w stosunku do czasu trwania tego uprawnienia.

§ 2. Jez˙eli uprawniony do pobierania poz˙ytko´w poczynił nakłady w celu uzyskania

poz˙ytko´w, kto´re przypadły innej osobie, nalez˙y mu sie˛ od niej wynagrodzenie za te
nakłady. Wynagrodzenie nie moz˙e przenosic´ wartos´ci poz˙ytko´w.

Art. 55

Przedsie˛biorstwo jest zorganizowanym zespołem składniko´w niematerialnych

i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalnos´ci gospodarczej.
Obejmuje ono w szczego´lnos´ci:
1) oznaczenie indywidualizuja˛ce przedsie˛biorstwo lub jego wyodre˛bnione cze˛s´ci

(nazwa przedsie˛biorstwa);

2) własnos´c´ nieruchomos´ci lub ruchomos´ci, w tym urza˛dzen´, materiało´w, towaro´w

i wyrobo´w, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomos´ci lub ruchomos´ci;

3) prawa wynikaja˛ce z umo´w najmu i dzierz˙awy nieruchomos´ci lub ruchomos´ci

oraz prawa do korzystania z nieruchomos´ci lub ruchomos´ci wynikaja˛ce z in-
nych stosunko´w prawnych;

4) wierzytelnos´ci, prawa z papiero´w wartos´ciowych i s´rodki pienie˛z˙ne;

5) koncesje, licencje i zezwolenia;

6) patenty i inne prawa własnos´ci przemysłowej;
7) maja˛tkowe prawa autorskie i maja˛tkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsie˛biorstwa;
9) ksie˛gi i dokumenty zwia˛zane z prowadzeniem działalnos´ci gospodarczej.

Art. 55

Czynnos´c´ prawna maja˛ca za przedmiot przedsie˛biorstwo obejmuje wszystko, co

wchodzi w skład przedsie˛biorstwa, chyba z˙e co innego wynika z tres´ci czynnos´ci
prawnej albo z przepiso´w szczego´lnych.

Art. 55

Za gospodarstwo rolne uwaz˙a sie˛ grunty rolne wraz z gruntami les´nymi,

budynkami lub ich cze˛s´ciami, urza˛dzeniami i inwentarzem, jez˙eli stanowia˛ lub
moga˛ stanowic´ zorganizowana˛ całos´c´ gospodarcza˛, oraz prawami zwia˛zanymi
z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Art. 55

Nabywca przedsie˛biorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie

ze zbywca˛ za jego zobowia˛zania zwia˛zane z prowadzeniem przedsie˛biorstwa lub
gospodarstwa, chyba z˙e w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowia˛zaniach, mimo
zachowania nalez˙ytej starannos´ci. Odpowiedzialnos´c´ nabywcy ogranicza sie˛ do warto-
s´ci nabytego przedsie˛biorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia,
a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialnos´ci tej nie moz˙na bez
zgody wierzyciela wyła˛czyc´ ani ograniczyc´.

Tytuł IV. CZYNNOS

CI PRAWNE

DZIAŁ I. PRZEPISY OGO

LNE

Art. 56

Czynnos´c´ prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyraz˙one, lecz ro´wniez˙ te,

kto´re wynikaja˛ z ustawy, z zasad wspo´łz˙ycia społecznego i z ustalonych zwyczajo´w.

Art. 57

§ 1. Nie moz˙na przez czynnos´c´ prawna˛ wyła˛czyc´ ani ograniczyc´ uprawnienia

do przeniesienia, obcia˛z˙enia, zmiany lub zniesienia prawa, jez˙eli według ustawy
prawo to jest zbywalne.

§ 2. Przepis powyz˙szy nie wyła˛cza dopuszczalnos´ci zobowia˛zania, z˙e upraw-

niony nie dokona oznaczonych rozporza˛dzen´ prawem.

Art. 58

§ 1. Czynnos´c´ prawna sprzeczna z ustawa˛ albo maja˛ca na celu obejs´cie

ustawy jest niewaz˙na, chyba z˙e włas´ciwy przepis przewiduje inny skutek, w szcze-
go´lnos´ci ten, iz˙ na miejsce niewaz˙nych postanowien´ czynnos´ci prawnej wchodza˛
odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2. Niewaz˙na jest czynnos´c´ prawna sprzeczna z zasadami wspo´łz˙ycia społecz-

nego.

§ 3. Jez˙eli niewaz˙nos´cia˛ jest dotknie˛ta tylko cze˛s´c´ czynnos´ci prawnej, czynnos´c´

pozostaje w mocy co do pozostałych cze˛s´ci, chyba z˙e z okolicznos´ci wynika, iz˙ bez
postanowien´ dotknie˛tych niewaz˙nos´cia˛ czynnos´c´ nie zostałaby dokonana.

Art. 59

W razie zawarcia umowy, kto´rej wykonanie czyni całkowicie lub cze˛s´ciowo

niemoz˙liwym zados´c´uczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta moz˙e z˙a˛dac´
uznania umowy za bezskuteczna˛ w stosunku do niej, jez˙eli strony o jej roszczeniu
wiedziały albo jez˙eli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczna˛
nie moz˙na z˙a˛dac´ po upływie roku od jej zawarcia.

Art. 60

Z zastrzez˙eniem wyja˛tko´w w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonuja˛cej

czynnos´ci prawnej moz˙e byc´ wyraz˙ona przez kaz˙de zachowanie sie˛ tej osoby,
kto´re ujawnia jej wole˛ w sposo´b dostateczny, w tym ro´wniez˙ przez ujawnienie tej
woli w postaci elektronicznej (os´wiadczenie woli).

Art. 61

§ 1. Os´wiadczenie woli, kto´re ma byc´ złoz˙one innej osobie, jest złoz˙one

z chwila˛, gdy doszło do niej w taki sposo´b, z˙e mogła zapoznac´ sie˛ z jego tres´cia˛.
Odwołanie takiego os´wiadczenia jest skuteczne, jez˙eli doszło jednoczes´nie z tym
os´wiadczeniem lub wczes´niej.

§ 2. Os´wiadczenie woli wyraz˙one w postaci elektronicznej jest złoz˙one innej

osobie z chwila˛, gdy wprowadzono je do s´rodka komunikacji elektronicznej w taki
sposo´b, z˙eby osoba ta mogła zapoznac´ sie˛ z jego tres´cia˛.

Art. 62

Os´wiadczenie woli, kto´re ma byc´ złoz˙one innej osobie, nie traci mocy wskutek

tego, z˙e zanim do tej osoby doszło, składaja˛cy je zmarł lub utracił zdolnos´c´ do
czynnos´ci prawnych, chyba z˙e co innego wynika z tres´ci os´wiadczenia, z ustawy lub
z okolicznos´ci.

Art. 63

§ 1. Jez˙eli do dokonania czynnos´ci prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej,

osoba ta moz˙e wyrazic´ zgode˛ takz˙e przed złoz˙eniem os´wiadczenia przez osoby
dokonywaja˛ce czynnos´ci albo po jego złoz˙eniu. Zgoda wyraz˙ona po złoz˙eniu os´wiad-
czenia ma moc wsteczna˛ od jego daty.

§ 2. Jez˙eli do waz˙nos´ci czynnos´ci prawnej wymagana jest forma szczego´lna,

os´wiadczenie obejmuja˛ce zgode˛ osoby trzeciej powinno byc´ złoz˙one w tej samej
formie.

Art. 64

Prawomocne orzeczenie sa˛du stwierdzaja˛ce obowia˛zek danej osoby do złoz˙enia

oznaczonego os´wiadczenia woli, zaste˛puje to os´wiadczenie.

Art. 65

1. Os´wiadczenie woli nalez˙y tak tłumaczyc´, jak tego wymagaja˛ ze wzgle˛du na

okolicznos´ci, w kto´rych złoz˙one zostało, zasady wspo´łz˙ycia społecznego oraz
ustalone zwyczaje.

§ 2. W umowach nalez˙y raczej badac´, jaki był zgodny zamiar stron i cel

umowy, aniz˙eli opierac´ sie˛ na jej dosłownym brzmieniu.

DZIAŁ II. ZAWARCIE UMOWY

Art. 66

§ 1. Os´wiadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi oferte˛, jez˙eli

okres´la istotne postanowienia tej umowy.

§ 2. Jez˙eli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w cia˛gu kto´rego oczekiwac´

be˛dzie odpowiedzi, oferta złoz˙ona w obecnos´ci drugiej strony albo za pomoca˛ s´rodka
bezpos´redniego porozumiewania sie˛ na odległos´c´ przestaje wia˛zac´, gdy nie zostanie
przyje˛ta niezwłocznie; złoz˙ona w inny sposo´b przestaje wia˛zac´ z upływem czasu,
w kto´rym składaja˛cy oferte˛ mo´gł w zwykłym toku czynnos´ci otrzymac´ odpowiedz´
wysłana˛ bez nieuzasadnionego opo´z´nienia.

Art. 66

§ 1. Oferta złoz˙ona w postaci elektronicznej wia˛z˙e składaja˛cego, jez˙eli druga

strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.

§ 2. Przedsie˛biorca składaja˛cy oferte˛ w postaci elektronicznej jest obowia˛zany

przed zawarciem umowy poinformowac´ druga˛ strone˛ w sposo´b jednoznaczny i zro-
zumiały o:
1) czynnos´ciach technicznych składaja˛cych sie˛ na procedure˛ zawarcia umowy;
2) skutkach prawnych potwierdzenia przez druga˛ strone˛ otrzymania oferty;
3) zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udoste˛pniania przez przedsie˛bior-

ce˛ drugiej stronie tres´ci zawieranej umowy;
4) metodach i s´rodkach technicznych słuz˙a˛cych wykrywaniu i korygowaniu błe˛do´w

we wprowadzanych danych, kto´re jest obowia˛zany udoste˛pnic´ drugiej stronie;

5) je˛zykach, w kto´rych umowa moz˙e byc´ zawarta;
6) kodeksach etycznych, kto´re stosuje, oraz o ich doste˛pnos´ci w postaci elektronicznej.

§ 3. Przepis § 2 stosuje sie˛ odpowiednio, jez˙eli przedsie˛biorca zaprasza druga˛

strone˛ do rozpocze˛cia negocjacji, składania ofert albo do zawarcia umowy w inny
sposo´b.

§ 4. Przepisy § 1–3 nie maja˛ zastosowania do zawierania umo´w za pomoca˛ poczty

elektronicznej albo podobnych s´rodko´w indywidualnego porozumiewania sie˛ na odleg-
łos´c´. Nie stosuje sie˛ ich takz˙e w stosunkach mie˛dzy przedsie˛biorcami, jez˙eli strony tak
postanowiły.

Art. 66

§ 1. W stosunkach mie˛dzy przedsie˛biorcami oferta moz˙e byc´ odwołana przed

zawarciem umowy, jez˙eli os´wiadczenie o odwołaniu zostało złoz˙one drugiej stronie
przed wysłaniem przez nia˛ os´wiadczenia o przyje˛ciu oferty.

§ 2. Jednakz˙e oferty nie moz˙na odwołac´, jez˙eli wynika to z jej tres´ci lub okres´lono

w niej termin przyje˛cia.

Art. 67

Jez˙eli os´wiadczenie o przyje˛ciu oferty nadeszło z opo´z´nieniem, lecz z jego tres´ci

lub z okolicznos´ci wynika, z˙e zostało wysłane w czasie włas´ciwym, umowa dochodzi
do skutku, chyba z˙e składaja˛cy oferte˛ zawiadomi niezwłocznie druga˛ strone˛, iz˙
wskutek opo´z´nienia odpowiedzi poczytuje umowe˛ za nie zawarta˛.

Art. 68

Przyje˛cie oferty dokonane z zastrzez˙eniem zmiany lub uzupełnienia jej tres´ci

poczytuje sie˛ za nowa˛ oferte˛.

Art. 68

§ 1. W stosunkach mie˛dzy przedsie˛biorcami odpowiedz´ na oferte˛ z zastrzez˙eniem

zmian lub uzupełnien´ niezmieniaja˛cych istotnie tres´ci oferty poczytuje sie˛ za jej
przyje˛cie. W takim wypadku strony wia˛z˙e umowa o tres´ci okres´lonej w ofercie,
z uwzgle˛dnieniem zastrzez˙en´ zawartych w odpowiedzi na nia˛.

§ 2. Przepisu paragrafu poprzedzaja˛cego nie stosuje sie˛, jez˙eli w tres´ci oferty

wskazano, z˙e moz˙e ona byc´ przyje˛ta jedynie bez zastrzez˙en´, albo gdy oferent
niezwłocznie sprzeciwił sie˛ wła˛czeniu zastrzez˙en´ do umowy, albo gdy druga strona

w odpowiedzi na oferte˛ uzalez˙niła jej przyje˛cie od zgody oferenta na wła˛czenie
zastrzez˙en´ do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymała.

Art. 68

Jez˙eli przedsie˛biorca otrzymał od osoby, z kto´ra˛ pozostaje w stałych stosunkach

gospodarczych, oferte˛ zawarcia umowy w ramach swej działalnos´ci, brak niezwłocznej
odpowiedzi poczytuje sie˛ za przyje˛cie oferty.

Art. 69

Jez˙eli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według tres´ci oferty

dojs´cie do składaja˛cego oferte˛ os´wiadczenia drugiej strony o jej przyje˛ciu nie jest
wymagane, w szczego´lnos´ci jez˙eli składaja˛cy oferte˛ z˙a˛da niezwłocznego wykonania
umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie włas´ciwym przysta˛pi
do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wia˛zac´.

Art. 70

§ 1. W razie wa˛tpliwos´ci umowe˛ poczytuje sie˛ za zawarta˛ w chwili otrzymania

przez składaja˛cego oferte˛ os´wiadczenia o jej przyje˛ciu, a jez˙eli dojs´cie do składaja˛cego
oferte˛ os´wiadczenia o jej przyje˛ciu nie jest wymagane – w chwili przysta˛pienia przez
druga˛ strone˛ do wykonania umowy.

§ 2. W razie wa˛tpliwos´ci umowe˛ poczytuje sie˛ za zawarta˛ w miejscu otrzymania

przez składaja˛cego oferte˛ os´wiadczenia o jej przyje˛ciu, a jez˙eli dojs´cie do składaja˛cego
oferte˛ os´wiadczenia o jej przyje˛ciu nie jest wymagane albo oferta jest składana
w postaci elektronicznej – w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składaja˛cego
oferte˛ w chwili zawarcia umowy.

Art. 70

§ 1. Umowa moz˙e byc´ zawarta w drodze aukcji albo przetargu.
§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu nalez˙y okres´lic´ czas, miejsce, przedmiot

oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazac´ sposo´b udoste˛pnienia tych warunko´w.

§ 3. Ogłoszenie, a takz˙e warunki aukcji albo przetargu moga˛ byc´ zmienione lub

odwołane tylko wtedy, gdy zastrzez˙ono to w ich tres´ci.

§ 4. Organizator od chwili udoste˛pnienia warunko´w, a oferent od chwili złoz˙enia

oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu sa˛ obowia˛zani poste˛powac´ zgodnie
z postanowieniami ogłoszenia, a takz˙e warunko´w aukcji albo przetargu.

Art. 70

§ 1. Oferta złoz˙ona w toku aukcji przestaje wia˛zac´, gdy inny uczestnik aukcji

(licytant) złoz˙ył oferte˛ korzystniejsza˛, chyba z˙e w warunkach aukcji zastrzez˙ono inaczej.

§ 2. Zawarcie umowy w wyniku aukcji naste˛puje z chwila˛ udzielenia przybicia.
§ 3. Jez˙eli waz˙nos´c´ umowy zalez˙y od spełnienia szczego´lnych wymagan´ przewi-

dzianych w ustawie, zaro´wno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, kto´rego oferta
została przyje˛ta, moga˛ dochodzic´ zawarcia umowy.

Art. 70

§ 1. Oferta złoz˙ona w toku przetargu przestaje wia˛zac´, gdy została wybrana inna

oferta albo gdy przetarg został zamknie˛ty bez wybrania kto´rejkolwiek z ofert, chyba z˙e
w warunkach przetargu zastrzez˙ono inaczej.

§ 2. Organizator jest obowia˛zany niezwłocznie powiadomic´ na pis´mie uczestniko´w

przetargu o jego wyniku albo o zamknie˛ciu przetargu bez dokonania wyboru.

§ 3. Do ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu stosuje sie˛ przepisy

dotycza˛ce przyje˛cia oferty, chyba z˙e w warunkach przetargu zastrzez˙ono inaczej.
Przepis art. 70

§ 3 stosuje sie˛ odpowiednio.

Art. 70

§ 1. W warunkach aukcji albo przetargu moz˙na zastrzec, z˙e przyste˛puja˛cy do

aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do nich, wpłacic´
organizatorowi okres´lona˛ sume˛ albo ustanowic´ odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty
(wadium).

§ 2. Jez˙eli uczestnik aukcji albo przetargu, mimo wyboru jego oferty, uchyla sie˛

od zawarcia umowy, kto´rej waz˙nos´c´ zalez˙y od spełnienia szczego´lnych wymagan´
przewidzianych w ustawie, organizator aukcji albo przetargu moz˙e pobrana˛ sume˛
zachowac´ albo dochodzic´ zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia. W pozostałych
wypadkach zapłacone wadium nalez˙y niezwłocznie zwro´cic´, a ustanowione zabez-
pieczenie wygasa. Jez˙eli organizator aukcji albo przetargu uchyla sie˛ od zawarcia
umowy, ich uczestnik, kto´rego oferta została wybrana, moz˙e z˙a˛dac´ zapłaty podwo´j-
nego wadium albo naprawienia szkody.

Art. 70

§ 1. Organizator oraz uczestnik aukcji albo przetargu moz˙e z˙a˛dac´ uniewaz˙nienia

zawartej umowy, jez˙eli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działaja˛ca
w porozumieniu z nimi wpłyne˛ła na wynik aukcji albo przetargu w sposo´b sprzeczny
z prawem lub dobrymi obyczajami. Jez˙eli umowa została zawarta na cudzy rachunek,
jej uniewaz˙nienia moz˙e z˙a˛dac´ takz˙e ten, na czyj rachunek umowa została zawarta, lub
daja˛cy zlecenie.

§ 2. Uprawnienie powyz˙sze wygasa z upływem miesia˛ca od dnia, w kto´rym

uprawniony dowiedział sie˛ o istnieniu przyczyny uniewaz˙nienia, nie po´z´niej jednak niz˙
z upływem roku od dnia zawarcia umowy.

Art. 71

Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogo´łu lub do

poszczego´lnych oso´b, poczytuje sie˛ w razie wa˛tpliwos´ci nie za oferte˛, lecz za
zaproszenie do zawarcia umowy.

Art. 72

§ 1. Jez˙eli strony prowadza˛ negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy,

umowa zostaje zawarta, gdy strony dojda˛ do porozumienia co do wszystkich jej
postanowien´, kto´re były przedmiotem negocjacji.

§ 2. Strona, kto´ra rozpocze˛ła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych

obyczajo´w, w szczego´lnos´ci bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowia˛zana do
naprawienia szkody, jaka˛ druga strona poniosła przez to, z˙e liczyła na zawarcie
umowy.

Art. 72

§ 1. Jez˙eli w toku negocjacji strona udoste˛pniła informacje z zastrzez˙eniem

poufnos´ci, druga strona jest obowia˛zana do nieujawniania i nieprzekazywania ich

innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celo´w,
chyba z˙e strony uzgodniły inaczej.

§ 2. W razie niewykonania lub nienalez˙ytego wykonania obowia˛zko´w, o kto´rych

mowa w § 1, uprawniony moz˙e z˙a˛dac´ od drugiej strony naprawienia szkody albo
wydania uzyskanych przez nia˛ korzys´ci.

DZIAŁ II. FORMA CZYNNOS

CI PRAWNYCH

Art. 73

§ 1. Jez˙eli ustawa zastrzega dla czynnos´ci prawnej forme˛ pisemna˛, czynnos´c´

dokonana bez zachowania zastrzez˙onej formy jest niewaz˙na tylko wtedy, gdy
ustawa przewiduje rygor niewaz˙nos´ci.

§ 2. Jez˙eli ustawa zastrzega dla czynnos´ci prawnej inna˛ forme˛ szczego´lna˛,

czynnos´c´ dokonana bez zachowania tej formy jest niewaz˙na. Nie dotyczy to
jednak wypadko´w, gdy zachowanie formy szczego´lnej jest zastrzez˙one jedynie dla
wywołania okres´lonych skutko´w czynnos´ci prawnej.

Art. 74

§ 1. Zastrzez˙enie formy pisemnej bez rygoru niewaz˙nos´ci ma ten skutek, z˙e

w razie niezachowania zastrzez˙onej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowo´d ze
s´wiadko´w ani dowo´d z przesłuchania stron na fakt dokonania czynnos´ci. Przepisu tego
nie stosuje sie˛, gdy zachowanie formy pisemnej jest zastrzez˙one jedynie dla wywoła-
nia okres´lonych skutko´w czynnos´ci prawnej.

§ 2. Jednakz˙e mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celo´w

dowodowych, dowo´d ze s´wiadko´w lub dowo´d z przesłuchania stron jest dopuszczalny,
jez˙eli obie strony wyraz˙a˛ na to zgode˛, jez˙eli z˙a˛da tego konsument w sporze
z przedsie˛biorca˛ albo jez˙eli fakt dokonania czynnos´ci prawnej be˛dzie uprawdopodob-
niony za pomoca˛ pisma.

§ 3. Przepiso´w o formie pisemnej przewidzianej dla celo´w dowodowych nie

stosuje sie˛ do czynnos´ci prawnych w stosunkach mie˛dzy przedsie˛biorcami.

Art. 75

(uchylony).

Art. 75

§ 1. Zbycie lub wydzierz˙awienie przedsie˛biorstwa albo ustanowienie na nim

uz˙ytkowania powinno byc´ dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie
pos´wiadczonymi.

§ 2. Zbycie przedsie˛biorstwa nalez˙a˛cego do osoby wpisanej do rejestru powin-

no byc´ wpisane do rejestru.

§ 3. Przepis § 2 stosuje sie˛ odpowiednio w wypadku wydzierz˙awienia przedsie˛-

biorstwa lub ustanowienia na nim uz˙ytkowania.

§ 4. Przepisy powyz˙sze nie uchybiaja˛ przepisom o formie czynnos´ci prawnych

dotycza˛cych nieruchomos´ci.

Art. 76

Jez˙eli strony zastrzegły w umowie, z˙e okres´lona czynnos´c´ prawna mie˛dzy nimi

powinna byc´ dokonana w szczego´lnej formie, czynnos´c´ ta dochodzi do skutku
tylko przy zachowaniu zastrzez˙onej formy. Jednakz˙e gdy strony zastrzegły doko-

nanie czynnos´ci w formie pisemnej, nie okres´laja˛c skutko´w niezachowania tej
formy, poczytuje sie˛ w razie wa˛tpliwos´ci, z˙e była ona zastrzez˙ona wyła˛cznie dla
celo´w dowodowych.

Art. 77

§ 1. Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaka˛

ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia.

§ 2. Jez˙eli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwia˛zanie za zgoda˛

obu stron, jak ro´wniez˙ odsta˛pienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno byc´
stwierdzone pismem.

§ 3. Jez˙eli umowa została zawarta w innej formie szczego´lnej, jej rozwia˛zanie za

zgoda˛ obu stron wymaga zachowania takiej formy, jaka˛ ustawa lub strony przewidzia-
ły w celu jej zawarcia; natomiast odsta˛pienie od umowy albo jej wypowiedzenie
powinno byc´ stwierdzone pismem.

Art. 77

W wypadku gdy umowe˛ zawarta˛ pomie˛dzy przedsie˛biorcami bez zachowania

formy pisemnej jedna strona niezwłocznie potwierdzi w pis´mie skierowanym do
drugiej strony, a pismo to zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniaja˛ce
istotnie jej tres´ci, strony wia˛z˙e umowa o tres´ci okres´lonej w pis´mie potwierdzaja˛cym,
chyba z˙e druga strona niezwłocznie sie˛ temu sprzeciwiła na pis´mie.

Art. 78

§ 1. Do zachowania pisemnej formy czynnos´ci prawnej wystarcza złoz˙enie włas-

nore˛cznego podpisu na dokumencie obejmuja˛cym tres´c´ os´wiadczenia woli. Do zawar-
cia umowy wystarcza wymiana dokumento´w obejmuja˛cych tres´c´ os´wiadczen´ woli,
z kto´rych kaz˙dy jest podpisany przez jedna˛ ze stron, lub dokumento´w, z kto´rych kaz˙dy
obejmuje tres´c´ os´wiadczenia woli jednej ze stron i jest przez nia˛ podpisany.

§ 2. Os´wiadczenie woli złoz˙one w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym

podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy waz˙nego kwalifikowanego
certyfikatu jest ro´wnowaz˙ne z os´wiadczeniem woli złoz˙onym w formie pisemnej.

Art. 79

Osoba nie moga˛ca pisac´, lecz moga˛ca czytac´ moz˙e złoz˙yc´ os´wiadczenie woli

w formie pisemnej ba˛dz´ w ten sposo´b, z˙e uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca,
a obok tego odcisku inna osoba wypisze jej imie˛ i nazwisko umieszczaja˛c swo´j podpis,
ba˛dz´ tez˙ w ten sposo´b, z˙e zamiast składaja˛cego os´wiadczenie podpisze sie˛ inna osoba,
a jej podpis be˛dzie pos´wiadczony przez notariusza lub wo´jta (burmistrza, prezydenta
miasta), staroste˛ lub marszałka wojewo´dztwa z zaznaczeniem, z˙e został złoz˙ony na
z˙yczenie nie moga˛cego pisac´, lecz moga˛cego czytac´.

Art. 80

Jez˙eli osoba nie moga˛ca czytac´ ma złoz˙yc´ os´wiadczenie woli na pis´mie, os´wiad-

czenie powinno byc´ złoz˙one w formie aktu notarialnego.

Art. 81

§ 1. Jez˙eli ustawa uzalez˙nia waz˙nos´c´ albo okres´lone skutki czynnos´ci prawnej od

urze˛dowego pos´wiadczenia daty, pos´wiadczenie takie jest skuteczne takz˙e wzgle˛dem
oso´b nie uczestnicza˛cych w dokonaniu tej czynnos´ci prawnej (data pewna).

§ 2. Czynnos´c´ prawna ma date˛ pewna˛ takz˙e w wypadkach naste˛puja˛cych:

1) w razie stwierdzenia dokonania czynnos´ci w jakimkolwiek dokumencie urze˛dowym

– od daty dokumentu urze˛dowego;

2) w razie umieszczenia na obejmuja˛cym czynnos´c´ dokumencie jakiejkolwiek

wzmianki przez organ pan´stwowy, organ jednostki samorza˛du terytorialnego albo
przez notariusza – od daty wzmianki.

§ 3. W razie s´mierci jednej z oso´b podpisanych na dokumencie date˛ złoz˙enia

przez te˛ osobe˛ podpisu na dokumencie uwaz˙a sie˛ za pewna˛ od daty s´mierci tej osoby.

DZIAŁ IV. WADY OS

WIADCZENIA WOLI

Art. 82

Niewaz˙ne jest os´wiadczenie woli złoz˙one przez osobe˛, kto´ra z jakichkolwiek

powodo´w znajdowała sie˛ w stanie wyła˛czaja˛cym s´wiadome albo swobodne powzie˛cie
decyzji i wyraz˙enie woli. Dotyczy to w szczego´lnos´ci choroby psychicznej, niedoroz-
woju umysłowego albo innego, chociaz˙by nawet przemijaja˛cego, zaburzenia czynnos´ci
psychicznych.

Art. 83

§ 1. Niewaz˙ne jest os´wiadczenie woli złoz˙one drugiej stronie za jej zgoda˛ dla

pozoru. Jez˙eli os´wiadczenie takie zostało złoz˙one dla ukrycia innej czynnos´ci
prawnej, waz˙nos´c´ os´wiadczenia ocenia sie˛ według włas´ciwos´ci tej czynnos´ci.

§ 2. Pozornos´c´ os´wiadczenia woli nie ma wpływu na skutecznos´c´ odpłatnej

czynnos´ci prawnej, dokonanej na podstawie pozornego os´wiadczenia, jez˙eli wsku-
tek tej czynnos´ci osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowia˛z-
ku, chyba z˙e działała w złej wierze.

Art. 84

§ 1. W razie błe˛du co do tres´ci czynnos´ci prawnej moz˙na uchylic´ sie˛ od

skutko´w prawnych swego os´wiadczenia woli. Jez˙eli jednak os´wiadczenie woli było
złoz˙one innej osobie, uchylenie sie˛ od jego skutko´w prawnych dopuszczalne jest
tylko wtedy, gdy bła˛d został wywołany przez te˛ osobe˛, chociaz˙by bez jej winy,
albo gdy wiedziała ona o błe˛dzie lub mogła z łatwos´cia˛ bła˛d zauwaz˙yc´; ogranicze-
nie to nie dotyczy czynnos´ci prawnej nieodpłatnej.

§ 2. Moz˙na powoływac´ sie˛ tylko na bła˛d uzasadniaja˛cy przypuszczenie, z˙e

gdyby składaja˛cy os´wiadczenie woli nie działał pod wpływem błe˛du i oceniał
sprawe˛ rozsa˛dnie, nie złoz˙yłby os´wiadczenia tej tres´ci (bła˛d istotny).

Art. 85

Zniekształcenie os´wiadczenia woli przez osobe˛ uz˙yta˛ do jego przesłania ma takie

same skutki, jak bła˛d przy złoz˙eniu os´wiadczenia.

Art. 86

§ 1. Jez˙eli bła˛d wywołała druga strona podste˛pnie, uchylenie sie˛ od skutko´w

prawnych os´wiadczenia woli złoz˙onego pod wpływem błe˛du moz˙e nasta˛pic´ takz˙e
wtedy, gdy bła˛d nie był istotny, jak ro´wniez˙ wtedy, gdy nie dotyczył tres´ci
czynnos´ci prawnej.

§ 2. Podste˛p osoby trzeciej jest jednoznaczny z podste˛pem strony, jez˙eli ta

o podste˛pie wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jez˙eli czynnos´c´
prawna była nieodpłatna.

Art. 87

Kto złoz˙ył os´wiadczenie woli pod wpływem bezprawnej groz´by drugiej strony lub

osoby trzeciej, ten tez˙ moz˙e uchylic´ sie˛ od skutko´w prawnych swego os´wiadczenia,
jez˙eli z okolicznos´ci wynika, z˙e mo´gł sie˛ obawiac´, iz˙ jemu samemu lub innej osobie
grozi powaz˙ne niebezpieczen´stwo osobiste lub maja˛tkowe.

Art. 88

§ 1. Uchylenie sie˛ od skutko´w prawnych os´wiadczenia woli, kto´re zostało

złoz˙one innej osobie pod wpływem błe˛du lub groz´by, naste˛puje przez os´wiadczenie
złoz˙one tej osobie na pis´mie.

§ 2. Uprawnienie do uchylenia sie˛ wygasa: w razie błe˛du – z upływem roku od

jego wykrycia, a w razie groz´by – z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.

DZIAŁ V. WARUNEK

Art. 89

Z zastrzez˙eniem wyja˛tko´w w ustawie przewidzianych albo wynikaja˛cych z włas´-

ciwos´ci czynnos´ci prawnej, powstanie lub ustanie skutko´w czynnos´ci prawnej moz˙na
uzalez˙nic´ od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).

Art. 90

Ziszczenie sie˛ warunku nie ma mocy wstecznej, chyba z˙e inaczej zastrzez˙ono.

Art. 91

Warunkowo uprawniony moz˙e wykonywac´ wszelkie czynnos´ci, kto´re zmierzaja˛ do

zachowania jego prawa.

Art. 92

§ 1. Jez˙eli czynnos´c´ prawna obejmuja˛ca rozporza˛dzenie prawem została dokonana

pod warunkiem, po´z´niejsze rozporza˛dzenia tym prawem traca˛ moc z chwila˛ ziszczenia
sie˛ warunku o tyle, o ile udaremniaja˛ lub ograniczaja˛ skutek ziszczenia sie˛ warunku.

§ 2. Jednakz˙e gdy na podstawie takiego rozporza˛dzenia osoba trzecia nabywa

prawo lub zostaje zwolniona od obowia˛zku, stosuje sie˛ odpowiednio przepisy o ochro-
nie oso´b, kto´re w dobrej wierze dokonały czynnos´ci prawnej z osoba˛ nieuprawniona˛
do rozporza˛dzania prawem.

Art. 93

§ 1. Jez˙eli strona, kto´rej zalez˙y na nieziszczeniu sie˛ warunku, przeszkodzi w spo-

so´b sprzeczny z zasadami wspo´łz˙ycia społecznego ziszczeniu sie˛ warunku, naste˛puja˛
skutki takie, jak by warunek sie˛ zis´cił.

§ 2. Jez˙eli strona, kto´rej zalez˙y na ziszczeniu sie˛ warunku, doprowadzi w sposo´b

sprzeczny z zasadami wspo´łz˙ycia społecznego do ziszczenia sie˛ warunku, naste˛puja˛
skutki takie, jak by warunek sie˛ nie zis´cił.

Art. 94

Warunek niemoz˙liwy, jak ro´wniez˙ warunek przeciwny ustawie lub zasadom

wspo´łz˙ycia społecznego pocia˛ga za soba˛ niewaz˙nos´c´ czynnos´ci prawnej, gdy jest
zawieszaja˛cy; uwaz˙a sie˛ za nie zastrzez˙ony, gdy jest rozwia˛zuja˛cy.

DZIAŁ VI. PRZEDSTAWICIELSTWO

ROZDZIAŁ 1

Przepisy ogo´lne

Art. 95

§ 1. Z zastrzez˙eniem wyja˛tko´w w ustawie przewidzianych albo wynikaja˛cych

z włas´ciwos´ci czynnos´ci prawnej, moz˙na dokonac´ czynnos´ci prawnej przez przed-
stawiciela.

§ 2. Czynnos´c´ prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania

pocia˛ga za soba˛ skutki bezpos´rednio dla reprezentowanego.

Art. 96

Umocowanie do działania w cudzym imieniu moz˙e opierac´ sie˛ na ustawie

(przedstawicielstwo ustawowe) albo na os´wiadczeniu reprezentowanego (pełnomocnict-
wo).

Art. 97

Osobe˛ czynna˛ w lokalu przedsie˛biorstwa przeznaczonym do obsługiwania publicz-

nos´ci poczytuje sie˛ w razie wa˛tpliwos´ci za umocowana˛ do dokonywania czynnos´ci
prawnych, kto´re zazwyczaj bywaja˛ dokonywane z osobami korzystaja˛cymi z usług
tego przedsie˛biorstwa.

ROZDZIAŁ 2

Pełnomocnictwo

Art. 98

Pełnomocnictwo ogo´lne obejmuje umocowanie do czynnos´ci zwykłego zarza˛du. Do

czynnos´ci przekraczaja˛cych zakres zwykłego zarza˛du potrzebne jest pełnomocnictwo
okres´laja˛ce ich rodzaj, chyba z˙e ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczego´lnej
czynnos´ci.

Art. 99

§ 1. Jez˙eli do waz˙nos´ci czynnos´ci prawnej potrzebna jest szczego´lna forma,

pełnomocnictwo do dokonania tej czynnos´ci powinno byc´ udzielone w tej samej formie.

§ 2. Pełnomocnictwo ogo´lne powinno byc´ pod rygorem niewaz˙nos´ci udzielone na

pis´mie.

Art. 100

Okolicznos´c´, z˙e pełnomocnik jest ograniczony w zdolnos´ci do czynnos´ci prawnych,

nie ma wpływu na waz˙nos´c´ czynnos´ci dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy.

Art. 101

§ 1. Pełnomocnictwo moz˙e byc´ w kaz˙dym czasie odwołane, chyba z˙e mocodawca

zrzekł sie˛ odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych tres´cia˛ stosunku
prawnego be˛da˛cego podstawa˛ pełnomocnictwa.

§ 2. Umocowanie wygasa ze s´miercia˛ mocodawcy lub pełnomocnika, chyba z˙e

w pełnomocnictwie inaczej zastrzez˙ono z przyczyn uzasadnionych tres´cia˛ stosunku
prawnego be˛da˛cego podstawa˛ pełnomocnictwa.

Art. 102

Po wygas´nie˛ciu umocowania pełnomocnik obowia˛zany jest zwro´cic´ mocodawcy

dokument pełnomocnictwa. Moz˙e z˙a˛dac´ pos´wiadczonego odpisu tego dokumentu;
wygas´nie˛cie umocowania powinno byc´ na odpisie zaznaczone.

Art. 103

§ 1. Jez˙eli zawieraja˛cy umowe˛ jako pełnomocnik nie ma umocowania albo prze-

kroczy jego zakres, waz˙nos´c´ umowy zalez˙y od jej potwierdzenia przez osobe˛, w kto´rej
imieniu umowa została zawarta.

§ 2. Druga strona moz˙e wyznaczyc´ osobie, w kto´rej imieniu umowa została

zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje sie˛ wolna po bezskutecz-
nym upływie wyznaczonego terminu.

§ 3. W braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowe˛ w cudzym imieniu, obowia˛za-

ny jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do
naprawienia szkody, kto´ra˛ druga strona poniosła przez to, z˙e zawarła umowe˛ nie
wiedza˛c o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.

Art. 104

Jednostronna czynnos´c´ prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub

z przekroczeniem jego zakresu jest niewaz˙na. Jednakz˙e gdy ten, komu zostało złoz˙one
os´wiadczenie woli w cudzym imieniu, zgodził sie˛ na działanie bez umocowania,
stosuje sie˛ odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania.

Art. 105

Jez˙eli pełnomocnik po wygas´nie˛ciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy

czynnos´ci prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynnos´c´ prawna jest
waz˙na, chyba z˙e druga strona o wygas´nie˛ciu umocowania wiedziała lub z łatwos´cia˛
mogła sie˛ dowiedziec´.

Art. 106

Pełnomocnik moz˙e ustanowic´ dla mocodawcy innych pełnomocniko´w tylko wtedy,

gdy umocowanie takie wynika z tres´ci pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku
prawnego be˛da˛cego podstawa˛ pełnomocnictwa.

Art. 107

Jez˙eli mocodawca ustanowił kilku pełnomocniko´w z takim samym zakresem

umocowania, kaz˙dy z nich moz˙e działac´ samodzielnie, chyba z˙e co innego wynika
z tres´ci pełnomocnictwa. Przepis ten stosuje sie˛ odpowiednio do pełnomocniko´w,
kto´rych pełnomocnik sam dla mocodawcy ustanowił.

Art. 108

Pełnomocnik nie moz˙e byc´ druga˛ strona˛ czynnos´ci prawnej, kto´rej dokonywa

w imieniu mocodawcy, chyba z˙e co innego wynika z tres´ci pełnomocnictwa albo z˙e ze
wzgle˛du na tres´c´ czynnos´ci prawnej wyła˛czona jest moz˙liwos´c´ naruszenia intereso´w
mocodawcy. Przepis ten stosuje sie˛ odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik
reprezentuje obie strony.

Art. 109

Przepisy działu niniejszego stosuje sie˛ odpowiednio w wypadku, gdy os´wiadczenie

woli ma byc´ złoz˙one przedstawicielowi.

ROZDZIAŁ 3

Prokura

Art. 109

§ 1. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsie˛biorce˛ podlegaja˛ce-

go obowia˛zkowi wpisu do rejestru przedsie˛biorco´w, kto´re obejmuje umocowanie do
czynnos´ci sa˛dowych i pozasa˛dowych, jakie sa˛ zwia˛zane z prowadzeniem przedsie˛bior-
stwa.

§ 2. Nie moz˙na ograniczyc´ prokury ze skutkiem wobec oso´b trzecich, chyba z˙e

przepis szczego´lny stanowi inaczej.

Art. 109

§ 1. Prokura powinna byc´ pod rygorem niewaz˙nos´ci udzielona na pis´mie. Przepisu

art. 99 § 1 nie stosuje sie˛.

§ 2. Prokurentem moz˙e byc´ osoba fizyczna maja˛ca pełna˛ zdolnos´c´ do czynnos´ci

prawnych.

Art. 109

Do zbycia przedsie˛biorstwa, do dokonania czynnos´ci prawnej, na podstawie kto´rej

naste˛puje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obcia˛z˙ania
nieruchomos´ci jest wymagane pełnomocnictwo do poszczego´lnej czynnos´ci.

Art. 109

§ 1. Prokura moz˙e byc´ udzielona kilku osobom ła˛cznie (prokura ła˛czna) lub

oddzielnie.

§ 2. Kierowane do przedsie˛biorcy os´wiadczenia lub dore˛czenia pism moga˛ byc´

dokonywane wobec jednej z oso´b, kto´rym udzielono prokury ła˛cznie.

Art. 109

§ 1. Prokure˛ moz˙na ograniczyc´ do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału

przedsie˛biorstwa (prokura oddziałowa).

Art. 109

Prokura nie moz˙e byc´ przeniesiona. Prokurent moz˙e ustanowic´ pełnomocnika do

poszczego´lnej czynnos´ci lub pewnego rodzaju czynnos´ci.

Art. 109

§ 1. Prokura moz˙e byc´ w kaz˙dym czasie odwołana.
§ 2. Prokura wygasa wskutek wykres´lenia przedsie˛biorcy z rejestru, a takz˙e

ogłoszenia upadłos´ci, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsie˛biorcy.

§ 3. Prokura wygasa ze s´miercia˛ prokurenta.
§ 4. S

mierc´ przedsie˛biorcy ani utrata przez niego zdolnos´ci do czynnos´ci pra-

wnych nie powoduje wygas´nie˛cia prokury.

Art. 109

§ 1. Udzielenie i wygas´nie˛cie prokury przedsie˛biorca powinien zgłosic´ do rejestru

przedsie˛biorco´w.

§ 2. Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno okres´lac´ jej rodzaj, a w przypadku

prokury ła˛cznej takz˙e sposo´b jej wykonywania.

Art. 109

Prokurent składa własnore˛czny podpis zgodnie ze znajduja˛cym sie˛ w aktach

rejestrowych wzorem podpisu, wraz z dopiskiem wskazuja˛cym na prokure˛, chyba z˙e
z tres´ci dokumentu wynika, z˙e działa jako prokurent.

Tytuł V. TERMIN

Art. 110

Jez˙eli ustawa, orzeczenie sa˛du lub decyzja innego organu pan´stwowego albo

czynnos´c´ prawna oznacza termin nie okres´laja˛c sposobu jego obliczania, stosuje sie˛
przepisy poniz˙sze.

Art. 111

§ 1. Termin oznaczony w dniach kon´czy sie˛ z upływem ostatniego dnia.
§ 2. Jez˙eli pocza˛tkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie

uwzgle˛dnia sie˛ przy obliczaniu terminu dnia, w kto´rym to zdarzenie nasta˛piło.

Art. 112

Termin oznaczony w tygodniach, miesia˛cach lub latach kon´czy sie˛ z upływem

dnia, kto´ry nazwa˛ lub data˛ odpowiada pocza˛tkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego
dnia w ostatnim miesia˛cu nie było – w ostatnim dniu tego miesia˛ca. Jednakz˙e przy
obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z pocza˛tkiem ostatniego dnia.

Art. 113

§ 1. Jez˙eli termin jest oznaczony na pocza˛tek, s´rodek lub koniec miesia˛ca, rozumie

sie˛ przez to pierwszy, pie˛tnasty lub ostatni dzien´ miesia˛ca.

§ 2. Termin po´łmiesie˛czny jest ro´wny pie˛tnastu dniom.

Art. 114

Jez˙eli termin jest oznaczony w miesia˛cach lub latach, a cia˛głos´c´ terminu nie jest

wymagana, miesia˛c liczy sie˛ za dni trzydzies´ci, a rok za dni trzysta szes´c´dziesia˛t pie˛c´.

Art. 115

Jez˙eli koniec terminu do wykonania czynnos´ci przypada na dzien´ uznany ustawo-

wo za wolny od pracy, termin upływa dnia naste˛pnego.

Art. 116

§ 1. Jez˙eli skutki czynnos´ci prawnej maja˛ powstac´ w oznaczonym terminie, stosuje

sie˛ odpowiednio przepisy o warunku zawieszaja˛cym.

§ 2. Jez˙eli skutki czynnos´ci prawnej maja˛ ustac´ w oznaczonym terminie, stosuje

sie˛ odpowiednio przepisy o warunku rozwia˛zuja˛cym.

Tytuł VI. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEN

Art. 117

§ 1. Z zastrzez˙eniem wyja˛tko´w w ustawie przewidzianych, roszczenia maja˛t-

kowe ulegaja˛ przedawnieniu.

§ 2. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje

roszczenie, moz˙e uchylic´ sie˛ od jego zaspokojenia, chyba z˙e zrzeka sie˛ korzystania
z zarzutu przedawnienia. Jednakz˙e zrzeczenie sie˛ zarzutu przedawnienia przed
upływem terminu jest niewaz˙ne.

§ 3. (skres´lony).

Art. 118

Jez˙eli przepis szczego´lny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat

dziesie˛c´, a dla roszczen´ o s´wiadczenia okresowe oraz roszczen´ zwia˛zanych z pro-
wadzeniem działalnos´ci gospodarczej – trzy lata.

Art. 119

Terminy przedawnienia nie moga˛ byc´ skracane ani przedłuz˙ane przez czyn-

nos´c´ prawna˛.

Art. 120

§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna sie˛ od dnia, w kto´rym roszczenie stało sie˛

wymagalne. Jez˙eli wymagalnos´c´ roszczenia zalez˙y od podje˛cia okres´lonej czynno-
s´ci przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna sie˛ od dnia, w kto´rym rosz-
czenie stałoby sie˛ wymagalne, gdyby uprawniony podja˛ł czynnos´c´ w najwczes´niej
moz˙liwym terminie.

§ 2. Bieg przedawnienia roszczen´ o zaniechanie rozpoczyna sie˛ od dnia, w kto´rym

ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował sie˛ do tres´ci roszczenia.

Art. 121

Bieg przedawnienia nie rozpoczyna sie˛, a rozpocze˛ty ulega zawieszeniu:

1) co do roszczen´, kto´re przysługuja˛ dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas

trwania władzy rodzicielskiej;

2) co do roszczen´, kto´re przysługuja˛ osobom nie maja˛cym pełnej zdolnos´ci do

czynnos´ci prawnych przeciwko osobom sprawuja˛cym opieke˛ lub kuratele˛ – przez
czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;

3) co do roszczen´, kto´re przysługuja˛ jednemu z małz˙onko´w przeciwko drugiemu

– przez czas trwania małz˙en´stwa;

4) co do wszelkich roszczen´, gdy z powodu siły wyz˙szej uprawniony nie moz˙e ich

dochodzic´ przed sa˛dem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw
danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody.

Art. 122

§ 1. Przedawnienie wzgle˛dem osoby, kto´ra nie ma pełnej zdolnos´ci do czynnos´ci

prawnych, nie moz˙e skon´czyc´ sie˛ wczes´niej niz˙ z upływem lat dwo´ch od ustanowienia
dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.

§ 2. Jez˙eli termin przedawnienia jest kro´tszy niz˙ dwa lata, jego bieg liczy sie˛ od

dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w kto´rym ustała przy-
czyna jego ustanowienia.

§ 3. Przepisy powyz˙sze stosuje sie˛ odpowiednio do biegu przedawnienia przeciw-

ko osobie, co do kto´rej istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.

Art. 123

§ 1. Bieg przedawnienia przerywa sie˛:

1) przez kaz˙da˛ czynnos´c´ przed sa˛dem lub innym organem powołanym do rozpo-

znawania spraw lub egzekwowania roszczen´ danego rodzaju albo przed sa˛dem
polubownym, przedsie˛wzie˛ta˛ bezpos´rednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo
zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,

2) przez uznanie roszczenia przez osobe˛, przeciwko kto´rej roszczenie przysługuje,
3) przez wszcze˛cie mediacji.

§ 2. (skres´lony).

Art. 124

§ 1. Po kaz˙dym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynnos´c´ w poste˛powaniu przed

sa˛dem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania
roszczen´ danego rodzaju albo przed sa˛dem polubownym albo przez wszcze˛cie media-
cji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopo´ki poste˛powanie to nie zostanie zakon´-
czone.

Art. 125

§ 1. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sa˛du lub innego organu

powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sa˛du polubow-
nego, jak ro´wniez˙ roszczenie stwierdzone ugoda˛ zawarta˛ przed sa˛dem albo przed
sa˛dem polubownym albo ugoda˛ zawarta˛ przed mediatorem i zatwierdzona˛ przez sa˛d,
przedawnia sie˛ z upływem lat dziesie˛ciu, chociaz˙by termin przedawnienia roszczen´
tego rodzaju był kro´tszy. Jez˙eli stwierdzone w ten sposo´b roszczenie obejmuje
s´wiadczenia okresowe, roszczenie o s´wiadczenia okresowe nalez˙ne w przyszłos´ci ulega
przedawnieniu trzyletniemu.

§ 2. (skres´lony).

KSIE˛GA TRZECIA

ZOBOWIA˛ZANIA

Tytuł I. PRZEPISY OGO

LNE

Art. 353

§ 1. Zobowia˛zanie polega na tym, z˙e wierzyciel moz˙e z˙a˛dac´ od dłuz˙nika s´wiad-

czenia, a dłuz˙nik powinien s´wiadczenie spełnic´.

§ 2. S

wiadczenie moz˙e polegac´ na działaniu albo na zaniechaniu.

Art. 353

Strony zawieraja˛ce umowe˛ moga˛ ułoz˙yc´ stosunek prawny według swego uznania,

byleby jego tres´c´ lub cel nie sprzeciwiały sie˛ włas´ciwos´ci (naturze) stosunku, ustawie
ani zasadom wspo´łz˙ycia społecznego.

Art. 354

§ 1. Dłuz˙nik powinien wykonac´ zobowia˛zanie zgodnie z jego tres´cia˛ i w sposo´b

odpowiadaja˛cy jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom wspo´łz˙ycia społe-
cznego, a jez˙eli istnieja˛ w tym zakresie ustalone zwyczaje – takz˙e w sposo´b
odpowiadaja˛cy tym zwyczajom.

§ 2. W taki sam sposo´b powinien wspo´łdziałac´ przy wykonaniu zobowia˛zania

wierzyciel.

Art. 355

§ 1. Dłuz˙nik obowia˛zany jest do starannos´ci ogo´lnie wymaganej w stosunkach

danego rodzaju (nalez˙yta starannos´c´).

§ 2. Nalez˙yta˛ starannos´c´ dłuz˙nika w zakresie prowadzonej przez niego działal-

nos´ci gospodarczej okres´la sie˛ przy uwzgle˛dnieniu zawodowego charakteru tej
działalnos´ci.

Art. 356

§ 1. Wierzyciel moz˙e z˙a˛dac´ osobistego s´wiadczenia dłuz˙nika tylko wtedy, gdy to

wynika z tres´ci czynnos´ci prawnej, z ustawy albo z włas´ciwos´ci s´wiadczenia.

§ 2. Jez˙eli wierzytelnos´c´ pienie˛z˙na jest wymagalna, wierzyciel nie moz˙e odmo´wic´

przyje˛cia s´wiadczenia od osoby trzeciej, chociaz˙by działała bez wiedzy dłuz˙nika.

Art. 357

Jez˙eli dłuz˙nik jest zobowia˛zany do s´wiadczenia rzeczy oznaczonych tylko co do

gatunku, a jakos´c´ rzeczy nie jest oznaczona przez włas´ciwe przepisy lub przez
czynnos´c´ prawna˛ ani nie wynika z okolicznos´ci, dłuz˙nik powinien s´wiadczyc´ rzeczy
s´redniej jakos´ci.

Art. 357

Jez˙eli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunko´w spełnienie s´wiadczenia

byłoby poła˛czone z nadmiernymi trudnos´ciami albo groziłoby jednej ze stron
raz˙a˛ca˛ strata˛, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sa˛d moz˙e po
rozwaz˙eniu intereso´w stron, zgodnie z zasadami wspo´łz˙ycia społecznego, oznaczyc´

sposo´b wykonania zobowia˛zania, wysokos´c´ s´wiadczenia lub nawet orzec o rozwia˛-
zaniu umowy. Rozwia˛zuja˛c umowe˛ sa˛d moz˙e w miare˛ potrzeby orzec o rozlicze-
niach stron, kieruja˛c sie˛ zasadami okres´lonymi w zdaniu poprzedzaja˛cym.

Art. 358

§ 1. Z zastrzez˙eniem wyja˛tko´w w ustawie przewidzianych, zobowia˛zania pienie˛z˙ne

na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej moga˛ byc´ wyraz˙one tylko w pienia˛dzu polskim.

§ 2. (skres´lony).

Art. 358

§ 1. Jez˙eli przedmiotem zobowia˛zania od chwili jego powstania jest suma pienie˛z˙-

na, spełnienie s´wiadczenia naste˛puje przez zapłate˛ sumy nominalnej, chyba z˙e przepisy
szczego´lne stanowia˛ inaczej.

§ 2. Strony moga˛ zastrzec w umowie, z˙e wysokos´c´ s´wiadczenia pienie˛z˙nego

zostanie ustalona według innego niz˙ pienia˛dz miernika wartos´ci.

§ 3. W razie istotnej zmiany siły nabywczej pienia˛dza po powstaniu zobowia˛zania,

sa˛d moz˙e po rozwaz˙eniu intereso´w stron, zgodnie z zasadami wspo´łz˙ycia społecznego,
zmienic´ wysokos´c´ lub sposo´b spełnienia s´wiadczenia pienie˛z˙nego, chociaz˙by były
ustalone w orzeczeniu lub umowie.

§ 4. Z z˙a˛daniem zmiany wysokos´ci lub sposobu spełnienia s´wiadczenia pienie˛z˙-

nego nie moz˙e wysta˛pic´ strona prowadza˛ca przedsie˛biorstwo, jez˙eli s´wiadczenie
pozostaje w zwia˛zku z prowadzeniem tego przedsie˛biorstwa.

§ 5. Przepisy § 2 i 3 nie uchybiaja˛ przepisom reguluja˛cym wysokos´c´ cen i innych

s´wiadczen´ pienie˛z˙nych.

Art. 359

§ 1. Odsetki od sumy pienie˛z˙nej nalez˙a˛ sie˛ tylko wtedy, gdy to wynika z czynno-

s´ci prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sa˛du lub z decyzji innego włas´ciwego organu.

§ 2. Jez˙eli wysokos´c´ odsetek nie jest w inny sposo´b okres´lona, nalez˙a˛ sie˛ odsetki

ustawowe.

§ 3. Rada Ministro´w okres´la, w drodze rozporza˛dzenia, wysokos´c´ odsetek ustawo-

wych, kieruja˛c sie˛ koniecznos´cia˛ zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego
przeprowadzania rozliczen´ pienie˛z˙nych, biora˛c pod uwage˛ wysokos´c´ rynkowych sto´p
procentowych oraz sto´p procentowych Narodowego Banku Polskiego.

Art. 360

W braku odmiennego zastrzez˙enia co do terminu płatnos´ci odsetek sa˛ one płatne

co roku z dołu, a jez˙eli termin płatnos´ci sumy pienie˛z˙nej jest kro´tszy niz˙ rok
– jednoczes´nie z zapłata˛ tej sumy.

Art. 361

§ 1. Zobowia˛zany do odszkodowania ponosi odpowiedzialnos´c´ tylko za normalne

naste˛pstwa działania lub zaniechania, z kto´rego szkoda wynikła.

§ 2. W powyz˙szych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub posta-

nowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, kto´re poszkodowany ponio´sł,
oraz korzys´ci, kto´re mo´głby osia˛gna˛c´, gdyby mu szkody nie wyrza˛dzono.

Art. 362

Jez˙eli poszkodowany przyczynił sie˛ do powstania lub zwie˛kszenia szkody,

obowia˛zek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoli-
cznos´ci, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Art. 363

§ 1. Naprawienie szkody powinno nasta˛pic´, według wyboru poszkodowanego, ba˛dz´

przez przywro´cenie stanu poprzedniego, ba˛dz´ przez zapłate˛ odpowiedniej sumy pienie˛-
z˙nej. Jednakz˙e gdyby przywro´cenie stanu poprzedniego było niemoz˙liwe albo gdyby
pocia˛gało za soba˛ dla zobowia˛zanego nadmierne trudnos´ci lub koszty, roszczenie
poszkodowanego ogranicza sie˛ do s´wiadczenia w pienia˛dzu.

§ 2. Jez˙eli naprawienie szkody ma nasta˛pic´ w pienia˛dzu, wysokos´c´ odszkodowania

powinna byc´ ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba z˙e szczego´l-
ne okolicznos´ci wymagaja˛ przyje˛cia za podstawe˛ cen istnieja˛cych w innej chwili.

Art. 364

§ 1. Ilekroc´ ustawa przewiduje obowia˛zek zabezpieczenia, zabezpieczenie powinno

nasta˛pic´ przez złoz˙enie pienie˛dzy do depozytu sa˛dowego.

§ 2. Jednakz˙e z waz˙nych powodo´w zabezpieczenie moz˙e nasta˛pic´ w inny sposo´b.

Art. 365

§ 1. Jez˙eli dłuz˙nik jest zobowia˛zany w ten sposo´b, z˙e wykonanie zobowia˛zania

moz˙e nasta˛pic´ przez spełnienie jednego z kilku s´wiadczen´ (zobowia˛zanie przemienne),
wybo´r s´wiadczenia nalez˙y do dłuz˙nika, chyba z˙e z czynnos´ci prawnej, z ustawy lub
z okolicznos´ci wynika, iz˙ uprawnionym do wyboru jest wierzyciel lub osoba trzecia.

§ 2. Wyboru dokonywa sie˛ przez złoz˙enie os´wiadczenia drugiej stronie. Jez˙eli

uprawnionym do wyboru jest dłuz˙nik, moz˙e on dokonac´ wyboru takz˙e przez spełnienie
s´wiadczenia.

§ 3. Jez˙eli strona uprawniona do wyboru s´wiadczenia wyboru tego nie dokona,

druga strona moz˙e jej wyznaczyc´ w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym
upływie wyznaczonego terminu uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na
strone˛ druga˛.

Art. 365

Zobowia˛zanie bezterminowe o charakterze cia˛głym wygasa po wypowiedzeniu

przez dłuz˙nika lub wierzyciela z zachowaniem termino´w umownych, ustawowych lub
zwyczajowych, a w razie braku takich termino´w niezwłocznie po wypowiedzeniu.

Tytuł II. WIELOS

DUZ

NIKOW ALBO WIERZYCIELI

DZIAŁ I. ZOBOWIZANIA SOLIDARNE

Art. 366

§ 1. Kilku dłuz˙niko´w moz˙e byc´ zobowia˛zanych w ten sposo´b, z˙e wierzyciel moz˙e

z˙a˛dac´ całos´ci lub cze˛s´ci s´wiadczenia od wszystkich dłuz˙niko´w ła˛cznie, od kilku z nich
lub od kaz˙dego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez kto´regokolwiek z dłuz˙-
niko´w zwalnia pozostałych (solidarnos´c´ dłuz˙niko´w).

§ 2. Az˙ do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłuz˙nicy solidarni pozo-

staja˛ zobowia˛zani.

Art. 367

§ 1. Kilku wierzycieli moz˙e byc´ uprawnionych w ten sposo´b, z˙e dłuz˙nik moz˙e

spełnic´ całe s´wiadczenie do ra˛k jednego z nich, a przez zaspokojenie kto´regokolwiek
z wierzycieli dług wygasa wzgle˛dem wszystkich (solidarnos´c´ wierzycieli).

§ 2. Dłuz˙nik moz˙e spełnic´ s´wiadczenie, według swego wyboru, do ra˛k kto´regokol-

wiek z wierzycieli solidarnych. Jednakz˙e w razie wytoczenia powo´dztwa przez
jednego z wierzycieli dłuz˙nik powinien spełnic´ s´wiadczenie do jego ra˛k.

Art. 368

Zobowia˛zanie moz˙e byc´ solidarne, chociaz˙by kaz˙dy z dłuz˙niko´w był zobowia˛zany

w sposo´b odmienny albo chociaz˙by wspo´lny dłuz˙nik był zobowia˛zany w sposo´b
odmienny wzgle˛dem kaz˙dego z wierzycieli.

Art. 369

Zobowia˛zanie jest solidarne, jez˙eli to wynika z ustawy lub z czynnos´ci

prawnej.

Art. 370

Jez˙eli kilka oso´b zacia˛gne˛ło zobowia˛zanie dotycza˛ce ich wspo´lnego mienia, sa˛ one

zobowia˛zane solidarnie, chyba z˙e umo´wiono sie˛ inaczej.

Art. 371

Działania i zaniechania jednego z dłuz˙niko´w solidarnych nie moga˛ szkodzic´

wspo´łdłuz˙nikom.

Art. 372

Przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do jednego z dłuz˙-

niko´w solidarnych nie ma skutku wzgle˛dem wspo´łdłuz˙niko´w.

Art. 373

Zwolnienie z długu lub zrzeczenie sie˛ solidarnos´ci przez wierzyciela wzgle˛dem

jednego z dłuz˙niko´w solidarnych nie ma skutku wzgle˛dem wspo´łdłuz˙niko´w.

Art. 374

§ 1. Odnowienie dokonane mie˛dzy wierzycielem a jednym z dłuz˙niko´w solidar-

nych zwalnia wspo´łdłuz˙niko´w, chyba z˙e wierzyciel zastrzegł, iz˙ zachowuje przeciwko
nim swe prawa.

§ 2. Zwłoka wierzyciela wzgle˛dem jednego z dłuz˙niko´w solidarnych ma skutek

takz˙e wzgle˛dem wspo´łdłuz˙niko´w.

Art. 375

§ 1. Dłuz˙nik solidarny moz˙e sie˛ bronic´ zarzutami, kto´re przysługuja˛ mu osobis´cie

wzgle˛dem wierzyciela, jak ro´wniez˙ tymi, kto´re ze wzgle˛du na sposo´b powstania lub
tres´c´ zobowia˛zania sa˛ wspo´lne wszystkim dłuz˙nikom.

§ 2. Wyrok zapadły na korzys´c´ jednego z dłuz˙niko´w solidarnych zwalnia wspo´ł-

dłuz˙niko´w, jez˙eli uwzgle˛dnia zarzuty, kto´re sa˛ im wszystkim wspo´lne.

Art. 376

§ 1. Jez˙eli jeden z dłuz˙niko´w solidarnych spełnił s´wiadczenie, tres´c´ istnieja˛cego

mie˛dzy wspo´łdłuz˙nikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich cze˛s´ciach
moz˙e on z˙a˛dac´ zwrotu od wspo´łdłuz˙niko´w. Jez˙eli z tres´ci tego stosunku nie wynika
nic innego, dłuz˙nik, kto´ry s´wiadczenie spełnił, moz˙e z˙a˛dac´ zwrotu w cze˛s´ciach
ro´wnych.

§ 2. Cze˛s´c´ przypadaja˛ca na dłuz˙nika niewypłacalnego rozkłada sie˛ mie˛dzy wspo´ł-

dłuz˙niko´w.

Art. 377

Zwłoka dłuz˙nika, jak ro´wniez˙ przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia

wzgle˛dem jednego z wierzycieli solidarnych ma skutek takz˙e wzgle˛dem wspo´ł-
wierzycieli.

Art. 378

Jez˙eli jeden z wierzycieli solidarnych przyja˛ł s´wiadczenie, tres´c´ istnieja˛cego

mie˛dzy wspo´łwierzycielami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich
cze˛s´ciach jest on odpowiedzialny wzgle˛dem wspo´łwierzycieli. Jez˙eli z tres´ci tego
stosunku nie wynika nic innego, wierzyciel, kto´ry przyja˛ł s´wiadczenie, jest odpo-
wiedzialny w cze˛s´ciach ro´wnych.

DZIAŁ II. ZOBOWIZANIA PODZIELNE I NIEPODZIELNE

Art. 379

§ 1. Jez˙eli jest kilku dłuz˙niko´w albo kilku wierzycieli, a s´wiadczenie jest podziel-

ne, zaro´wno dług, jak i wierzytelnos´c´ dziela˛ sie˛ na tyle niezalez˙nych od siebie cze˛s´ci,
ilu jest dłuz˙niko´w albo wierzycieli. Cze˛s´ci te sa˛ ro´wne, jez˙eli z okolicznos´ci nie
wynika nic innego.

§ 2. S

wiadczenie jest podzielne, jez˙eli moz˙e byc´ spełnione cze˛s´ciowo bez istotnej

zmiany przedmiotu lub wartos´ci.

Art. 380

§ 1. Dłuz˙nicy zobowia˛zani do s´wiadczenia niepodzielnego sa˛ odpowiedzialni za

spełnienie s´wiadczenia jak dłuz˙nicy solidarni.

§ 2. W braku odmiennej umowy dłuz˙nicy zobowia˛zani do s´wiadczenia podziel-

nego sa˛ odpowiedzialni za jego spełnienie solidarnie, jez˙eli wzajemne s´wiadczenie
wierzyciela jest niepodzielne.

§ 3. Dłuz˙nik, kto´ry spełnił s´wiadczenie niepodzielne, moz˙e z˙a˛dac´ od pozostałych

dłuz˙niko´w zwrotu wartos´ci s´wiadczenia według tych samych zasad co dłuz˙nik soli-
darny.

Art. 381

§ 1. Jez˙eli jest kilku wierzycieli uprawnionych do s´wiadczenia niepodzielnego,

kaz˙dy z nich moz˙e z˙a˛dac´ spełnienia całego s´wiadczenia.

§ 2. Jednakz˙e w razie sprzeciwu chociaz˙by jednego z wierzycieli, dłuz˙nik obowia˛-

zany jest s´wiadczyc´ wszystkim wierzycielom ła˛cznie albo złoz˙yc´ przedmiot s´wiad-
czenia do depozytu sa˛dowego.

Art. 382

§ 1. Zwolnienie dłuz˙nika z długu przez jednego z wierzycieli uprawnionych do

s´wiadczenia niepodzielnego nie ma skutku wzgle˛dem pozostałych wierzycieli.

§ 2. Zwłoka dłuz˙nika, jak ro´wniez˙ przerwanie lub zawieszenie biegu przedaw-

nienia wzgle˛dem jednego z wierzycieli uprawnionych do s´wiadczenia niepodzielnego
ma skutek wzgle˛dem pozostałych wierzycieli.

Art. 383

Jez˙eli jeden z wierzycieli uprawnionych do s´wiadczenia niepodzielnego przyja˛ł

s´wiadczenie, jest on odpowiedzialny wzgle˛dem pozostałych wierzycieli według tych
samych zasad co wierzyciel solidarny.

Tytuł III. OGO

LNE PRZEPISY O ZOBOWIA˛ZANIACH UMOWNYCH

Art. 384

§ 1. Ustalony przez jedna˛ ze stron wzorzec umowy, w szczego´lnos´ci ogo´lne

warunki umo´w, wzory umo´w, regulaminy wia˛z˙a˛ druga˛ strone˛, jez˙eli zostały jej
dore˛czone przy zawarciu umowy.

§ 2. W razie gdy posługiwanie sie˛ wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju

zwyczajowo przyje˛te, wia˛z˙e on takz˙e wtedy, gdy druga strona mogła sie˛ z łatwos´-
cia˛ dowiedziec´ o jego tres´ci. Nie dotyczy to jednak umo´w zawieranych z udziałem
konsumento´w, z wyja˛tkiem umo´w powszechnie zawieranych w drobnych, biez˙a˛-
cych sprawach z˙ycia codziennego.

§ 3. (uchylony).
§ 4. Jez˙eli jedna ze stron posługuje sie˛ wzorcem umowy w postaci elektronicz-

nej, powinna udoste˛pnic´ go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposo´b,
aby mogła ona wzorzec ten przechowywac´ i odtwarzac´ w zwykłym toku czynnos´ci.

§ 5. W przypadku umowy ubezpieczenia przepisy niniejszego tytułu stosuje sie˛ do

stron umowy, takz˙e gdy ubezpieczaja˛cy nie jest konsumentem.

Art. 384

Wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze cia˛głym

wia˛z˙e druga˛ strone˛, jez˙eli zostały zachowane wymagania okres´lone w art. 384,
a strona nie wypowiedziała umowy w najbliz˙szym terminie wypowiedzenia.

Art. 385

§ 1. W razie sprzecznos´ci tres´ci umowy z wzorcem umowy strony sa˛ zwia˛zane

umowa˛.

§ 2. Wzorzec umowy powinien byc´ sformułowany jednoznacznie i w sposo´b

zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy sie˛ na korzys´c´ konsumenta.

Art. 385

§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidual-

nie nie wia˛z˙a˛ go, jez˙eli kształtuja˛ jego prawa i obowia˛zki w sposo´b sprzeczny

z dobrymi obyczajami, raz˙a˛co naruszaja˛c jego interesy (niedozwolone postanowienia
umowne). Nie dotyczy to postanowien´ okres´laja˛cych gło´wne s´wiadczenia stron, w tym
cene˛ lub wynagrodzenie, jez˙eli zostały sformułowane w sposo´b jednoznaczny.

§ 2. Jez˙eli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wia˛z˙e konsumenta, strony sa˛

zwia˛zane umowa˛ w pozostałym zakresie.

§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie sa˛ te postanowienia umowy, na kto´rych tres´c´

konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczego´lnos´ci odnosi sie˛ to do
postanowien´ umowy przeje˛tych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi
przez kontrahenta.

§ 4. Cie˛z˙ar dowodu, z˙e postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczy-

wa na tym, kto sie˛ na to powołuje.

Art. 385

Oceny zgodnos´ci postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje sie˛

według stanu z chwili zawarcia umowy, biora˛c pod uwage˛ jej tres´c´, okolicznos´ci
zawarcia oraz uwzgle˛dniaja˛c umowy pozostaja˛ce w zwia˛zku z umowa˛ obejmuja˛ca˛
postanowienie be˛da˛ce przedmiotem oceny.

Art. 385

W razie wa˛tpliwos´ci uwaz˙a sie˛, z˙e niedozwolonymi postanowieniami umow-

nymi sa˛ te, kto´re w szczego´lnos´ci:

1) wyła˛czaja˛ lub ograniczaja˛ odpowiedzialnos´c´ wzgle˛dem konsumenta za szkody

na osobie,

2) wyła˛czaja˛ lub istotnie ograniczaja˛ odpowiedzialnos´c´ wzgle˛dem konsumenta za

niewykonanie lub nienalez˙yte wykonanie zobowia˛zania,

3) wyła˛czaja˛ lub istotnie ograniczaja˛ potra˛cenie wierzytelnos´ci konsumenta

z wierzytelnos´cia˛ drugiej strony,

4) przewiduja˛ postanowienia, z kto´rymi konsument nie miał moz˙liwos´ci zapoz-

nac´ sie˛ przed zawarciem umowy,

5) zezwalaja˛ kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie

obowia˛zko´w wynikaja˛cych z umowy bez zgody konsumenta,

6) uzalez˙niaja˛ zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania

w przyszłos´ci dalszych umo´w podobnego rodzaju,

7) uzalez˙niaja˛ zawarcie, tres´c´ lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie

maja˛cej bezpos´redniego zwia˛zku z umowa˛ zawieraja˛ca˛ oceniane postanowienie,

8) uzalez˙niaja˛ spełnienie s´wiadczenia od okolicznos´ci zalez˙nych tylko od woli

kontrahenta konsumenta,

9) przyznaja˛ kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wia˛z˙a˛cej

interpretacji umowy,

10) uprawniaja˛ kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez

waz˙nej przyczyny wskazanej w tej umowie,

11) przyznaja˛ tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania
zgodnos´ci s´wiadczenia z umowa˛,
12) wyła˛czaja˛ obowia˛zek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za s´wiadczenie

nie spełnione w całos´ci lub cze˛s´ci, jez˙eli konsument zrezygnuje z zawarcia
umowy lub jej wykonania,

13) przewiduja˛ utrate˛ prawa z˙a˛dania zwrotu s´wiadczenia konsumenta spełnionego

wczes´niej niz˙ s´wiadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadaja˛, rozwia˛zuja˛
lub odste˛puja˛ od umowy,

14) pozbawiaja˛ wyła˛cznie konsumenta uprawnienia do rozwia˛zania umowy, od-

sta˛pienia od niej lub jej wypowiedzenia,

15) zastrzegaja˛ dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy

zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania waz˙nych przyczyn i stosownego
terminu wypowiedzenia,

16) nakładaja˛ wyła˛cznie na konsumenta obowia˛zek zapłaty ustalonej sumy na

wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,

17) nakładaja˛ na konsumenta, kto´ry nie wykonał zobowia˛zania lub odsta˛pił od

umowy, obowia˛zek zapłaty raz˙a˛co wygo´rowanej kary umownej lub odste˛pnego,

18) stanowia˛, z˙e umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłuz˙eniu, o ile

konsument, dla kto´rego zastrzez˙ono raz˙a˛co kro´tki termin, nie złoz˙y przeciw-
nego os´wiadczenia,

19) przewiduja˛ wyła˛cznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie

do zmiany, bez waz˙nych przyczyn, istotnych cech s´wiadczenia,

20) przewiduja˛ uprawnienie kontrahenta konsumenta do okres´lenia lub podwyz˙-

szenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania kon-
sumentowi prawa odsta˛pienia od umowy,

21) uzalez˙niaja˛ odpowiedzialnos´c´ kontrahenta konsumenta od wykonania zobo-

wia˛zan´ przez osoby, za pos´rednictwem kto´rych kontrahent konsumenta za-
wiera umowe˛ lub przy kto´rych pomocy wykonuje swoje zobowia˛zanie, albo
uzalez˙niaja˛ te˛ odpowiedzialnos´c´ od spełnienia przez konsumenta nadmiernie
ucia˛z˙liwych formalnos´ci,

22) przewiduja˛ obowia˛zek wykonania zobowia˛zania przez konsumenta mimo

niewykonania lub nienalez˙ytego wykonania zobowia˛zania przez jego kon-
trahenta,

23) wyła˛czaja˛ jurysdykcje˛ sa˛do´w polskich lub poddaja˛ sprawe˛ pod rozstrzygnie˛cie sa˛du

polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a takz˙e narzucaja˛
rozpoznanie sprawy przez sa˛d, kto´ry wedle ustawy nie jest miejscowo włas´ciwy.

Art. 385

§ 1. Umowa mie˛dzy przedsie˛biorcami stosuja˛cymi ro´z˙ne wzorce umo´w nie obe-

jmuje tych postanowien´ wzorco´w, kto´re sa˛ ze soba˛ sprzeczne.

§ 2. Umowa nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezwłocznie

zawiadomi, z˙e nie zamierza zawierac´ umowy na warunkach przewidzianych w § 1.

Art. 386

(uchylony).

Art. 387

§ 1. Umowa o s´wiadczenie niemoz˙liwe jest niewaz˙na.
§ 2. Strona, kto´ra w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemoz˙liwos´ci s´wiad-

czenia, a drugiej strony z błe˛du nie wyprowadziła, obowia˛zana jest do na-
prawienia szkody, kto´ra˛ druga strona poniosła przez to, z˙e zawarła umowe˛ nie
wiedza˛c o niemoz˙liwos´ci s´wiadczenia.

Art. 388

§ 1. Jez˙eli jedna ze stron, wyzyskuja˛c przymusowe połoz˙enie, niedołe˛stwo lub

niedos´wiadczenie drugiej strony, w zamian za swoje s´wiadczenie przyjmuje albo
zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej s´wiadczenie, kto´rego wartos´c´ w chwili

zawarcia umowy przewyz˙sza w raz˙a˛cym stopniu wartos´c´ jej własnego s´wiad-
czenia, druga strona moz˙e z˙a˛dac´ zmniejszenia swego s´wiadczenia lub zwie˛kszenia
nalez˙nego jej s´wiadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie
utrudnione, moz˙e ona z˙a˛dac´ uniewaz˙nienia umowy.

§ 2. Uprawnienia powyz˙sze wygasaja˛ z upływem lat dwo´ch od dnia zawarcia umowy.

Art. 389

§ 1. Umowa, przez kto´ra˛ jedna ze stron lub obie zobowia˛zuja˛ sie˛ do zawarcia

oznaczonej umowy (umowa przedwste˛pna), powinna okres´lac´ istotne postanowie-
nia umowy przyrzeczonej.

§ 2. Jez˙eli termin, w cia˛gu kto´rego ma byc´ zawarta umowa przyrzeczona, nie

został oznaczony, powinna ona byc´ zawarta w odpowiednim terminie wyznaczo-
nym przez strone˛ uprawniona˛ do z˙a˛dania zawarcia umowy przyrzeczonej. Jez˙eli
obie strony sa˛ uprawnione do z˙a˛dania zawarcia umowy przyrzeczonej i kaz˙da
z nich wyznaczyła inny termin, strony wia˛z˙e termin wyznaczony przez strone˛,
kto´ra wczes´niej złoz˙yła stosowne os´wiadczenie. Jez˙eli w cia˛gu roku od dnia
zawarcia umowy przedwste˛pnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy
przyrzeczonej, nie moz˙na z˙a˛dac´ jej zawarcia.

Art. 390

§ 1. Jez˙eli strona zobowia˛zana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla sie˛ od jej

zawarcia, druga strona moz˙e z˙a˛dac´ naprawienia szkody, kto´ra˛ poniosła przez to, z˙e
liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony moga˛ w umowie przedwste˛pnej
odmiennie okres´lic´ zakres odszkodowania.

§ 2. Jednakz˙e gdy umowa przedwste˛pna czyni zados´c´ wymaganiom, od kto´rych

zalez˙y waz˙nos´c´ umowy przyrzeczonej, w szczego´lnos´ci wymaganiom co do formy,
strona uprawniona moz˙e dochodzic´ zawarcia umowy przyrzeczonej.

§ 3. Roszczenia z umowy przedwste˛pnej przedawniaja˛ sie˛ z upływem roku od

dnia, w kto´rym umowa przyrzeczona miała byc´ zawarta. Jez˙eli sa˛d oddali z˙a˛danie
zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwste˛pnej przedawniaja˛ sie˛
z upływem roku od dnia, w kto´rym orzeczenie stało sie˛ prawomocne.

Art. 391

Jez˙eli w umowie zastrzez˙ono, z˙e osoba trzecia zacia˛gnie okres´lone zobowia˛zanie

albo spełni okres´lone s´wiadczenie, ten, kto takie przyrzeczenie uczynił, odpowiedzial-
ny jest za szkode˛, kto´ra˛ druga strona ponosi przez to, z˙e osoba trzecia odmawia
zacia˛gnie˛cia zobowia˛zania albo nie spełnia s´wiadczenia. Moz˙e jednak zwolnic´ sie˛ od
obowia˛zku naprawienia szkody spełniaja˛c przyrzeczone s´wiadczenie, chyba z˙e sprzeci-
wia sie˛ to umowie lub włas´ciwos´ci s´wiadczenia.

Art. 392

Jez˙eli osoba trzecia zobowia˛zała sie˛ przez umowe˛ z dłuz˙nikiem zwolnic´ go od

obowia˛zku s´wiadczenia, jest ona odpowiedzialna wzgle˛dem dłuz˙nika za to, z˙e wierzy-
ciel nie be˛dzie od niego z˙a˛dał spełnienia s´wiadczenia.

Art. 393

§ 1. Jez˙eli w umowie zastrzez˙ono, z˙e dłuz˙nik spełni s´wiadczenie na rzecz osoby

trzeciej, osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy, moz˙e z˙a˛dac´ bezpos´red-
nio od dłuz˙nika spełnienia zastrzez˙onego s´wiadczenia.

§ 2. Zastrzez˙enie co do obowia˛zku s´wiadczenia na rzecz osoby trzeciej nie moz˙e

byc´ odwołane ani zmienione, jez˙eli osoba trzecia os´wiadczyła kto´rejkolwiek ze stron,
z˙e chce z zastrzez˙enia skorzystac´.

§ 3. Dłuz˙nik moz˙e podnies´c´ zarzuty z umowy takz˙e przeciwko osobie trzeciej.

Art. 394

§ 1. W braku odmiennego zastrzez˙enia umownego albo zwyczaju zadatek dany

przy zawarciu umowy ma to znaczenie, z˙e w razie niewykonania umowy przez jedna˛
ze stron druga strona moz˙e bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odsta˛pic´
i otrzymany zadatek zachowac´, a jez˙eli sama go dała, moz˙e z˙a˛dac´ sumy dwukrotnie
wyz˙szej.

§ 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet s´wiadczenia

strony, kto´ra go dała; jez˙eli zaliczenie nie jest moz˙liwe, zadatek ulega zwrotowi.

§ 3. W razie rozwia˛zania umowy zadatek powinien byc´ zwro´cony, a obowia˛zek

zapłaty sumy dwukrotnie wyz˙szej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykona-
nie umowy nasta˛piło wskutek okolicznos´ci, za kto´re z˙adna ze stron nie ponosi
odpowiedzialnos´ci albo za kto´re ponosza˛ odpowiedzialnos´c´ obie strony.

Art. 395

§ 1. Moz˙na zastrzec, z˙e jednej lub obu stronom przysługiwac´ be˛dzie w cia˛gu

oznaczonego terminu prawo odsta˛pienia od umowy. Prawo to wykonywa sie˛ przez
os´wiadczenie złoz˙one drugiej stronie.

§ 2. W razie wykonania prawa odsta˛pienia umowa uwaz˙ana jest za nie zawarta˛.

To, co strony juz˙ s´wiadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba z˙e
zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarza˛du. Za s´wiadczone usługi oraz za
korzystanie z rzeczy nalez˙y sie˛ drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.

Art. 396

Jez˙eli zostało zastrzez˙one, z˙e jednej lub obu stronom wolno od umowy odsta˛pic´ za

zapłata˛ oznaczonej sumy (odste˛pne), os´wiadczenie o odsta˛pieniu jest skuteczne tylko
wtedy, gdy zostało złoz˙one jednoczes´nie z zapłata˛ odste˛pnego.

Tytuł IV.

(skres´lony)

Tytuł V. BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE

Art. 405

Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzys´c´ maja˛tkowa˛ kosztem innej osoby,

obowia˛zany jest do wydania korzys´ci w naturze, a gdyby to nie było moz˙liwe, do
zwrotu jej wartos´ci.

Art. 406

Obowia˛zek wydania korzys´ci obejmuje nie tylko korzys´c´ bezpos´rednio uzys-

kana˛, lecz takz˙e wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało
uzyskane w zamian tej korzys´ci albo jako naprawienie szkody.

Art. 407

Jez˙eli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzys´c´ maja˛tkowa˛ kosztem

innej osoby, rozporza˛dził korzys´cia˛ na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowia˛zek
wydania korzys´ci przechodzi na te˛ osobe˛ trzecia˛.

Art. 408

§ 1. Zobowia˛zany do wydania korzys´ci moz˙e z˙a˛dac´ zwrotu nakłado´w koniecz-

nych o tyle, o ile nie znalazły pokrycia w uz˙ytku, kto´ry z nich osia˛gna˛ł. Zwrotu
innych nakłado´w moz˙e z˙a˛dac´ o tyle, o ile zwie˛kszaja˛ wartos´c´ korzys´ci w chwili jej
wydania; moz˙e jednak zabrac´ te nakłady, przywracaja˛c stan poprzedni.

§ 2. Kto czynia˛c nakłady wiedział, z˙e korzys´c´ mu sie˛ nie nalez˙y, ten moz˙e

z˙a˛dac´ zwrotu nakłado´w tylko o tyle, o ile zwie˛kszaja˛ wartos´c´ korzys´ci w chwili jej
wydania.

§ 3. Jez˙eli z˙a˛daja˛cy wydania korzys´ci jest zobowia˛zany do zwrotu nakłado´w,

sa˛d moz˙e zamiast wydania korzys´ci w naturze nakazac´ zwrot jej wartos´ci
w pienia˛dzu z odliczeniem wartos´ci nakłado´w, kto´re z˙a˛daja˛cy byłby obowia˛zany
zwro´cic´.

Art. 409

Obowia˛zek wydania korzys´ci lub zwrotu jej wartos´ci wygasa, jez˙eli ten, kto

korzys´c´ uzyskał, zuz˙ył ja˛ lub utracił w taki sposo´b, z˙e nie jest juz˙ wzbogacony,
chyba z˙e wyzbywaja˛c sie˛ korzys´ci lub zuz˙ywaja˛c ja˛ powinien był liczyc´ sie˛
z obowia˛zkiem zwrotu.

Art. 410

§ 1. Przepisy artykuło´w poprzedzaja˛cych stosuje sie˛ w szczego´lnos´ci do s´wiad-

czenia nienalez˙nego.

§ 2. S

wiadczenie jest nienalez˙ne, jez˙eli ten, kto je spełnił, nie był w ogo´le

zobowia˛zany lub nie był zobowia˛zany wzgle˛dem osoby, kto´rej s´wiadczył, albo
jez˙eli podstawa s´wiadczenia odpadła lub zamierzony cel s´wiadczenia nie został
osia˛gnie˛ty, albo jez˙eli czynnos´c´ prawna zobowia˛zuja˛ca do s´wiadczenia była niewa-
z˙na i nie stała sie˛ waz˙na po spełnieniu s´wiadczenia.

Art. 411

Nie moz˙na z˙a˛dac´ zwrotu s´wiadczenia:

1) jez˙eli spełniaja˛cy s´wiadczenie wiedział, z˙e nie był do s´wiadczenia zobowia˛zany,

chyba z˙e spełnienie s´wiadczenia nasta˛piło z zastrzez˙eniem zwrotu albo w celu
uniknie˛cia przymusu lub w wykonaniu niewaz˙nej czynnos´ci prawnej;

2) jez˙eli spełnienie s´wiadczenia czyni zados´c´ zasadom wspo´łz˙ycia społecznego;
3) jez˙eli s´wiadczenie zostało spełnione w celu zados´c´uczynienia przedawnionemu

roszczeniu;

4) jez˙eli s´wiadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelnos´c´ stała sie˛ wymagalna.

Art. 412

Sa˛d moz˙e orzec przepadek s´wiadczenia na rzecz Skarbu Pan´stwa, jez˙eli s´wiad-

czenie to zostało s´wiadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego
przez ustawe˛ lub w celu niegodziwym. Jez˙eli przedmiot s´wiadczenia został zuz˙yty lub
utracony, przepadkowi moz˙e ulec jego wartos´c´.

Art. 413

§ 1. Kto spełnia s´wiadczenie z gry lub zakładu, nie moz˙e z˙a˛dac´ zwrotu, chyba z˙e

gra lub zakład były zakazane albo nierzetelne.

§ 2. Roszczen´ z gry lub zakładu moz˙na dochodzic´ tylko wtedy, gdy gra lub zakład

były prowadzone na podstawie zezwolenia włas´ciwego organu pan´stwowego.

Art. 414

Przepisy niniejszego tytułu nie uchybiaja˛ przepisom o obowia˛zku naprawienia

szkody.

Tytuł VI. CZYNY NIEDOZWOLONE

Art. 415

Kto z winy swej wyrza˛dził drugiemu szkode˛, obowia˛zany jest do jej naprawienia.

Art. 416

Osoba prawna jest obowia˛zana do naprawienia szkody wyrza˛dzonej z winy jej

organu.

Art. 417

§ 1. Za szkode˛ wyrza˛dzona˛ przez niezgodne z prawem działanie lub zaniecha-

nie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialnos´c´ Skarb Pan´stwa
lub jednostka samorza˛du terytorialnego lub inna osoba prawna wykonuja˛ca te˛
władze˛ z mocy prawa.

§ 2. Jez˙eli wykonywanie zadan´ z zakresu władzy publicznej zlecono, na

podstawie porozumienia, jednostce samorza˛du terytorialnego albo innej osobie
prawnej, solidarna˛ odpowiedzialnos´c´ za wyrza˛dzona˛ szkode˛ ponosi ich wykonawca
oraz zlecaja˛ca je jednostka samorza˛du terytorialnego albo Skarb Pan´stwa.

Art. 417

§ 1. Jez˙eli szkoda została wyrza˛dzona przez wydanie aktu normatywnego, jej

naprawienia moz˙na z˙a˛dac´ po stwierdzeniu we włas´ciwym poste˛powaniu niezgodnos´ci
tego aktu z Konstytucja˛, ratyfikowana˛ umowa˛ mie˛dzynarodowa˛ lub ustawa˛.

§ 2. Jez˙eli szkoda została wyrza˛dzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia

lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia moz˙na z˙a˛dac´ po stwierdzeniu we włas´ciwym
poste˛powaniu ich niezgodnos´ci z prawem. Odnosi sie˛ to ro´wniez˙ do wypadku, gdy
prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu
normatywnego niezgodnego z Konstytucja˛, ratyfikowana˛ umowa˛ mie˛dzynarodowa˛ lub
ustawa˛.

§ 3. Jez˙eli szkoda została wyrza˛dzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji,

gdy obowia˛zek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia moz˙na z˙a˛dac´
po stwierdzeniu we włas´ciwym poste˛powaniu niezgodnos´ci z prawem niewydania
orzeczenia lub decyzji, chyba z˙e przepisy odre˛bne stanowia˛ inaczej.

§ 4. Jez˙eli szkoda została wyrza˛dzona przez niewydanie aktu normatywnego,

kto´rego obowia˛zek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodnos´c´ z prawem niewy-
dania tego aktu stwierdza sa˛d rozpoznaja˛cy sprawe˛ o naprawienie szkody.

Art. 417

Jez˙eli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrza˛dzona

szkoda na osobie, poszkodowany moz˙e z˙a˛dac´ całkowitego lub cze˛s´ciowego jej
naprawienia oraz zados´c´uczynienia pienie˛z˙nego za doznana˛ krzywde˛, gdy okolicznos´ci,
a zwłaszcza niezdolnos´c´ poszkodowanego do pracy lub jego cie˛z˙kie połoz˙enie materia-
lne, wskazuja˛, z˙e wymagaja˛ tego wzgle˛dy słusznos´ci.

Art. 418

(utracił moc)

Art. 419

(uchylony)

Art. 420

(uchylony)

Art. 420

(uchylony)

Art. 420

(uchylony)

Art. 421

Przepiso´w art. 417, art. 417

i art. 417

nie stosuje sie˛, jez˙eli odpowiedzialnos´c´ za

szkode˛ wyrza˛dzona˛ przy wykonywaniu władzy publicznej jest uregulowana w przepi-
sach szczego´lnych.

Art. 422

Za szkode˛ odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ja˛ bezpos´rednio wyrza˛dził, lecz

takz˙e ten, kto inna˛ osobe˛ do wyrza˛dzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak
ro´wniez˙ ten, kto s´wiadomie skorzystał z wyrza˛dzonej drugiemu szkody.

Art. 423

Kto działa w obronie koniecznej, odpieraja˛c bezpos´redni i bezprawny zamach na

jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkode˛
wyrza˛dzona˛ napastnikowi.

Art. 424

Kto zniszczył lub uszkodził cudza˛ rzecz albo zabił lub zranił cudze zwierze˛ w celu

odwro´cenia od siebie lub od innych niebezpieczen´stwa groz˙a˛cego bezpos´rednio od tej
rzeczy lub zwierze˛cia, ten nie jest odpowiedzialny za wynikła˛ sta˛d szkode˛, jez˙eli
niebezpieczen´stwa sam nie wywołał, a niebezpieczen´stwu nie moz˙na było inaczej
zapobiec i jez˙eli ratowane dobro jest oczywis´cie waz˙niejsze aniz˙eli dobro naruszone.

Art. 425

§ 1. Osoba, kto´ra z jakichkolwiek powodo´w znajduje sie˛ w stanie wyła˛czaja˛-

cym s´wiadome albo swobodne powzie˛cie decyzji i wyraz˙enie woli, nie jest
odpowiedzialna za szkode˛ w tym stanie wyrza˛dzona˛.

§ 2. Jednakz˙e kto uległ zakło´ceniu czynnos´ci psychicznych wskutek uz˙ycia

napojo´w odurzaja˛cych albo innych podobnych s´rodko´w, ten obowia˛zany jest do
naprawienia szkody, chyba z˙e stan zakło´cenia został wywołany bez jego winy.

Art. 426

Małoletni, kto´ry nie ukon´czył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialnos´ci za

wyrza˛dzona˛ szkode˛.

Art. 427

Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowia˛zany do nadzoru nad osoba˛, kto´rej

z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytac´ nie moz˙na, ten
obowia˛zany jest do naprawienia szkody wyrza˛dzonej przez te˛ osobe˛, chyba z˙e uczynił
zados´c´ obowia˛zkowi nadzoru albo z˙e szkoda byłaby powstała takz˙e przy starannym
wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje sie˛ ro´wniez˙ do oso´b wykonywaja˛cych bez
obowia˛zku ustawowego ani umownego stała˛ piecze˛ nad osoba˛, kto´rej z powodu wieku
albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytac´ nie moz˙na.

Art. 428

Gdy sprawca z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie jest

odpowiedzialny za szkode˛, a brak jest oso´b zobowia˛zanych do nadzoru albo gdy nie
moz˙na od nich uzyskac´ naprawienia szkody, poszkodowany moz˙e z˙a˛dac´ całkowitego
lub cze˛s´ciowego naprawienia szkody od samego sprawcy, jez˙eli z okolicznos´ci,
a zwłaszcza z poro´wnania stanu maja˛tkowego poszkodowanego i sprawcy, wynika, z˙e
wymagaja˛ tego zasady wspo´łz˙ycia społecznego.

Art. 429

Kto powierza wykonanie czynnos´ci drugiemu, ten jest odpowiedzialny za

szkode˛ wyrza˛dzona˛ przez sprawce˛ przy wykonywaniu powierzonej mu czynnos´ci,
chyba z˙e nie ponosi winy w wyborze albo z˙e wykonanie czynnos´ci powierzył
osobie, przedsie˛biorstwu lub zakładowi, kto´re w zakresie swej działalnos´ci zawo-
dowej trudnia˛ sie˛ wykonywaniem takich czynnos´ci.

Art. 430

Kto na własny rachunek powierza wykonanie czynnos´ci osobie, kto´ra przy

wykonywaniu tej czynnos´ci podlega jego kierownictwu i ma obowia˛zek stosowac´
sie˛ do jego wskazo´wek, ten jest odpowiedzialny za szkode˛ wyrza˛dzona˛ z winy tej
osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynnos´ci.

Art. 431

§ 1. Kto zwierze˛ chowa albo sie˛ nim posługuje, obowia˛zany jest do naprawienia

wyrza˛dzonej przez nie szkody niezalez˙nie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy
tez˙ zabła˛kało sie˛ lub uciekło, chyba z˙e ani on, ani osoba, za kto´ra˛ ponosi od-
powiedzialnos´c´, nie ponosza˛ winy.

§ 2. Chociaz˙by osoba, kto´ra zwierze˛ chowa lub sie˛ nim posługuje, nie była

odpowiedzialna według przepiso´w paragrafu poprzedzaja˛cego, poszkodowany moz˙e od
niej z˙a˛dac´ całkowitego lub cze˛s´ciowego naprawienia szkody, jez˙eli z okolicznos´ci,
a zwłaszcza z poro´wnania stanu maja˛tkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, z˙e
wymagaja˛ tego zasady wspo´łz˙ycia społecznego.

Art. 432

§ 1. Posiadacz gruntu moz˙e zaja˛c´ cudze zwierze˛, kto´re wyrza˛dza szkode˛ na

gruncie, jez˙eli zaje˛cie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie
szkody.

§ 2. Na zaje˛tym zwierze˛ciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu

dla zabezpieczenia nalez˙nego mu naprawienia szkody oraz koszto´w z˙ywienia i utrzy-
mania zwierze˛cia.

§ 3. (skres´lony).

Art. 433

Za szkode˛ wyrza˛dzona˛ wyrzuceniem, wylaniem lub spadnie˛ciem jakiegokolwiek

przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten, kto pomieszczenie zajmuje,
chyba z˙e szkoda nasta˛piła wskutek siły wyz˙szej albo wyła˛cznie z winy poszkodowane-
go lub osoby trzeciej, za kto´ra˛ zajmuja˛cy pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialnos´ci
i kto´rej działaniu nie mo´gł zapobiec.

Art. 434

Za szkode˛ wyrza˛dzona˛ przez zawalenie sie˛ budowli lub oderwanie sie˛ jej cze˛s´ci

odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba z˙e zawalenie sie˛ budowli
lub oderwanie sie˛ jej cze˛s´ci nie wynikło ani z braku utrzymania budowli
w nalez˙ytym stanie, ani z wady w budowie.

Art. 435

§ 1. Prowadza˛cy na własny rachunek przedsie˛biorstwo lub zakład wprawiany

w ruch za pomoca˛ sił przyrody (pary, gazu, elektrycznos´ci, paliw płynnych itp.)
ponosi odpowiedzialnos´c´ za szkode˛ na osobie lub mieniu, wyrza˛dzona˛ komukol-
wiek przez ruch przedsie˛biorstwa lub zakładu, chyba z˙e szkoda nasta˛piła wskutek
siły wyz˙szej albo wyła˛cznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za kto´ra˛
nie ponosi odpowiedzialnos´ci.

§ 2. Przepis powyz˙szy stosuje sie˛ odpowiednio do przedsie˛biorstw lub za-

kłado´w wytwarzaja˛cych s´rodki wybuchowe albo posługuja˛cych sie˛ takimi s´rod-
kami.

Art. 436

§ 1. Odpowiedzialnos´c´ przewidziana˛ w artykule poprzedzaja˛cym ponosi ro´w-

niez˙ samoistny posiadacz mechanicznego s´rodka komunikacji poruszanego za
pomoca˛ sił przyrody. Jednakz˙e gdy posiadacz samoistny oddał s´rodek komunika-
cji w posiadanie zalez˙ne, odpowiedzialnos´c´ ponosi posiadacz zalez˙ny.

§ 2. W razie zderzenia sie˛ mechanicznych s´rodko´w komunikacji poruszanych

za pomoca˛ sił przyrody wymienione osoby moga˛ wzajemnie z˙a˛dac´ naprawienia
poniesionych szko´d tylko na zasadach ogo´lnych. Ro´wniez˙ tylko na zasadach
ogo´lnych osoby te sa˛ odpowiedzialne za szkody wyrza˛dzone tym, kto´rych przewo-
z˙a˛ z grzecznos´ci.

Art. 437

Nie moz˙na wyła˛czyc´ ani ograniczyc´ z go´ry odpowiedzialnos´ci okres´lonej w dwo´ch

artykułach poprzedzaja˛cych.

Art. 438

Kto w celu odwro´cenia groz˙a˛cej drugiemu szkody albo w celu odwro´cenia

wspo´lnego niebezpieczen´stwa przymusowo lub nawet dobrowolnie ponio´sł szkode˛
maja˛tkowa˛, moz˙e z˙a˛dac´ naprawienia poniesionych strat w odpowiednim stosunku od
oso´b, kto´re z tego odniosły korzys´c´.

Art. 439

Ten, komu wskutek zachowania sie˛ innej osoby, w szczego´lnos´ci wskutek braku

nalez˙ytego nadzoru nad ruchem kierowanego przez nia˛ przedsie˛biorstwa lub zakładu
albo nad stanem posiadanego przez nia˛ budynku lub innego urza˛dzenia, zagraz˙a
bezpos´rednio szkoda, moz˙e z˙a˛dac´, az˙eby osoba ta przedsie˛wzie˛ła s´rodki niezbe˛dne do
odwro´cenia groz˙a˛cego niebezpieczen´stwa, a w razie potrzeby takz˙e, by dała odpowied-
nie zabezpieczenie.

Art. 440

W stosunkach mie˛dzy osobami fizycznymi zakres obowia˛zku naprawienia szkody

moz˙e byc´ stosownie do okolicznos´ci ograniczony, jez˙eli ze wzgle˛du na stan maja˛t-
kowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkode˛ wymagaja˛ takiego
ograniczenia zasady wspo´łz˙ycia społecznego.

Art. 441

§ 1. Jez˙eli kilka oso´b ponosi odpowiedzialnos´c´ za szkode˛ wyrza˛dzona˛ czynem

niedozwolonym, ich odpowiedzialnos´c´ jest solidarna.

§ 2. Jez˙eli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku oso´b, ten, kto

szkode˛ naprawił, moz˙e z˙a˛dac´ od pozostałych zwrotu odpowiedniej cze˛s´ci zalez˙nie od
okolicznos´ci, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła
sie˛ do powstania szkody.

§ 3. Ten, kto naprawił szkode˛, za kto´ra˛ jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma

zwrotne roszczenie do sprawcy, jez˙eli szkoda powstała z winy sprawcy.

Art. 442

§ 1. Roszczenie o naprawienie szkody wyrza˛dzonej czynem niedozwolonym

ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w kto´rym poszkodowany
dowiedział sie˛ o szkodzie i o osobie obowia˛zanej do jej naprawienia. Jednakz˙e
w kaz˙dym wypadku roszczenie przedawnia sie˛ z upływem lat dziesie˛ciu od dnia,
w kto´rym nasta˛piło zdarzenie wyrza˛dzaja˛ce szkode˛.

§ 2. Jez˙eli szkoda wynikła ze zbrodni lub wyste˛pku, roszczenie o naprawienie

szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dziesie˛ciu od dnia popełnienia prze-
ste˛pstwa bez wzgle˛du na to, kiedy poszkodowany dowiedział sie˛ o szkodzie
i o osobie obowia˛zanej do jej naprawienia.

Art. 443

Okolicznos´c´, z˙e działanie lub zaniechanie, z kto´rego szkoda wynikła, stanowiło

niewykonanie lub nienalez˙yte wykonanie istnieja˛cego uprzednio zobowia˛zania, nie
wyła˛cza roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego, chyba z˙e
z tres´ci istnieja˛cego uprzednio zobowia˛zania wynika co innego.

Art. 444

§ 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie

szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na z˙a˛danie poszkodowane-
go zobowia˛zany do naprawienia szkody powinien wyłoz˙yc´ z go´ry sume˛ potrzebna˛ na
koszty leczenia, a jez˙eli poszkodowany stał sie˛ inwalida˛, takz˙e sume˛ potrzebna˛ na
koszty przygotowania do innego zawodu.

§ 2. Jez˙eli poszkodowany utracił całkowicie lub cze˛s´ciowo zdolnos´c´ do pracy

zarobkowej albo jez˙eli zwie˛kszyły sie˛ jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodze-
nia na przyszłos´c´, moz˙e on z˙a˛dac´ od zobowia˛zanego do naprawienia szkody od-
powiedniej renty.

§ 3. Jez˙eli w chwili wydania wyroku szkody nie da sie˛ dokładnie ustalic´, po-

szkodowanemu moz˙e byc´ przyznana renta tymczasowa.

Art. 445

§ 1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzaja˛cym sa˛d moz˙e przyznac´

poszkodowanemu odpowiednia˛ sume˛ tytułem zados´c´uczynienia pienie˛z˙nego za do-
znana˛ krzywde˛.

§ 2. Przepis powyz˙szy stosuje sie˛ ro´wniez˙ w wypadku pozbawienia wolnos´ci oraz

w wypadku skłonienia za pomoca˛ podste˛pu, gwałtu lub naduz˙ycia stosunku zalez˙nos´ci
do poddania sie˛ czynowi nierza˛dnemu.

§ 3. Roszczenie o zados´c´uczynienie przechodzi na spadkobierco´w tylko wtedy,

gdy zostało uznane na pis´mie albo gdy powo´dztwo zostało wytoczone za z˙ycia
poszkodowanego.

Art. 446

§ 1. Jez˙eli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nasta˛piła

s´mierc´ poszkodowanego, zobowia˛zany do naprawienia szkody powinien zwro´cic´
koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je ponio´sł.

§ 2. Osoba, wzgle˛dem kto´rej cia˛z˙ył na zmarłym ustawowy obowia˛zek alimentacyj-

ny, moz˙e z˙a˛dac´ od zobowia˛zanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie
do potrzeb poszkodowanego oraz do moz˙liwos´ci zarobkowych i maja˛tkowych zmar-
łego przez czas prawdopodobnego trwania obowia˛zku alimentacyjnego. Takiej samej
renty moga˛ z˙a˛dac´ inne osoby bliskie, kto´rym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał
s´rodko´w utrzymania, jez˙eli z okolicznos´ci wynika, z˙e wymagaja˛ tego zasady wspo´ł-
z˙ycia społecznego.

§ 3. Sa˛d moz˙e ponadto przyznac´ najbliz˙szym członkom rodziny zmarłego stosow-

ne odszkodowanie, jez˙eli wskutek jego s´mierci nasta˛piło znaczne pogorszenie ich
sytuacji z˙yciowej.

Art. 446

Z chwila˛ urodzenia dziecko moz˙e z˙a˛dac´ naprawienia szko´d doznanych przed

urodzeniem.

Art. 447

Z waz˙nych powodo´w sa˛d moz˙e na z˙a˛danie poszkodowanego przyznac´ mu zamiast

renty lub jej cze˛s´ci odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczego´lnos´ci wypad-
ku, gdy poszkodowany stał sie˛ inwalida˛, a przyznanie jednorazowego odszkodowania
ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.

Art. 448

W razie naruszenia dobra osobistego sa˛d moz˙e przyznac´ temu, czyje dobro

osobiste zostało naruszone, odpowiednia˛ sume˛ tytułem zados´c´uczynienia pienie˛z˙nego
za doznana˛ krzywde˛ lub na jego z˙a˛danie zasa˛dzic´ odpowiednia˛ sume˛ pienie˛z˙na˛ na
wskazany przez niego cel społeczny, niezalez˙nie od innych s´rodko´w potrzebnych do
usunie˛cia skutko´w naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje sie˛.

Art. 449

Roszczenia przewidziane w art. 444–448 nie moga˛ byc´ zbyte, chyba z˙e sa˛ juz˙

wymagalne i z˙e zostały uznane na pis´mie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem.

Tytuł VI

. ODPOWIEDZIALNOS

ZA SZKODE˛ WYRZA˛DZONA˛

PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY

Art. 449

§ 1. Kto wytwarza w zakresie swojej działalnos´ci gospodarczej (producent) pro-

dukt niebezpieczny, odpowiada za szkode˛ wyrza˛dzona˛ komukolwiek przez ten produkt.

§ 2. Przez produkt rozumie sie˛ rzecz ruchoma˛, choc´by została ona poła˛czona

z inna˛ rzecza˛. Za produkt uwaz˙a sie˛ takz˙e zwierze˛ta i energie˛ elektryczna˛.

§ 3. Niebezpieczny jest produkt nie zapewniaja˛cy bezpieczen´stwa, jakiego moz˙na

oczekiwac´, uwzgle˛dniaja˛c normalne uz˙ycie produktu. O tym, czy produkt jest bez-
pieczny, decyduja˛ okolicznos´ci z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza
sposo´b zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o włas´-
ciwos´ciach produktu. Produkt nie moz˙e byc´ uznany za nie zapewniaja˛cy bezpieczen´st-
wa tylko dlatego, z˙e po´z´niej wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony.

Art. 449

Producent odpowiada za szkode˛ na mieniu tylko wo´wczas, gdy rzecz zniszczona

lub uszkodzona nalez˙y do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego uz˙ytku
i w taki przede wszystkim sposo´b korzystał z niej poszkodowany.

Art. 449

§ 1. Producent nie odpowiada za szkode˛ wyrza˛dzona˛ przez produkt niebezpieczny,

jez˙eli produktu nie wprowadził do obrotu albo gdy wprowadzenie produktu do obrotu
nasta˛piło poza zakresem jego działalnos´ci gospodarczej.

§ 2. Producent nie odpowiada ro´wniez˙ wtedy, gdy włas´ciwos´ci niebezpieczne

produktu ujawniły sie˛ po wprowadzeniu go do obrotu, chyba z˙e wynikały one
z przyczyny tkwia˛cej poprzednio w produkcie. Nie odpowiada on takz˙e wtedy, gdy nie
moz˙na było przewidziec´ niebezpiecznych włas´ciwos´ci produktu, uwzgle˛dniaja˛c stan
nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy włas´ciwos´ci te
wynikały z zastosowania przepiso´w prawa.

Art. 449

Domniemywa sie˛, z˙e produkt niebezpieczny, kto´ry spowodował szkode˛, został

wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalnos´ci gospodarczej produ-
centa.

Art. 449

§ 1. Wytwo´rca materiału, surowca albo cze˛s´ci składowej produktu odpowiada tak

jak producent, chyba z˙e wyła˛czna˛ przyczyna˛ szkody była wadliwa konstrukcja
produktu lub wskazo´wki producenta.

§ 2. Kto przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku towarowego lub

innego oznaczenia odro´z˙niaja˛cego podaje sie˛ za producenta, odpowiada jak producent.
Tak samo odpowiada ten, kto produkt pochodzenia zagranicznego wprowadza do
obrotu krajowego w zakresie swojej działalnos´ci gospodarczej (importer).

§ 3. Producent oraz osoby wymienione w paragrafach poprzedzaja˛cych odpowiada-

ja˛ solidarnie.

§ 4. Jez˙eli nie wiadomo, kto jest producentem lub osoba˛ okres´lona˛ w § 2,

odpowiada ten, kto w zakresie swojej działalnos´ci gospodarczej zbył produkt niebez-
pieczny, chyba z˙e w cia˛gu miesia˛ca od daty zawiadomienia o szkodzie wskaz˙e
poszkodowanemu osobe˛ i adres producenta lub osoby okres´lonej w § 2 zdanie
pierwsze, a w wypadku towaru importowanego – osobe˛ i adres importera.

§ 5. Jez˙eli zbywca produktu nie moz˙e wskazac´ producenta ani oso´b okres´lonych

w § 4, zwalnia go od odpowiedzialnos´ci wskazanie osoby, od kto´rej sam nabył
produkt.

Art. 449

Jez˙eli za szkode˛ wyrza˛dzona˛ przez produkt niebezpieczny odpowiada takz˙e osoba

trzecia, odpowiedzialnos´c´ tej osoby i oso´b wymienionych w artykułach poprze-
dzaja˛cych jest solidarna. Przepisy art. 441 § 2 i 3 stosuje sie˛ odpowiednio.

Art. 449

§ 1. Odszkodowanie za szkode˛ na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego

produktu ani korzys´ci, jakie poszkodowany mo´głby osia˛gna˛c´ w zwia˛zku z jego
uz˙ywaniem.

§ 2. Odszkodowanie na podstawie art. 449

nie przysługuje, gdy szkoda na mieniu

nie przekracza kwoty be˛da˛cej ro´wnowartos´cia˛ 500 EURO.

Art. 449

Roszczenie o naprawienie szkody wyrza˛dzonej przez produkt niebezpieczny ulega

przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w kto´rym poszkodowany dowiedział sie˛
lub przy zachowaniu nalez˙ytej starannos´ci mo´gł sie˛ dowiedziec´ o szkodzie i osobie
obowia˛zanej do jej naprawienia. Jednak w kaz˙dym wypadku roszczenie przedawnia sie˛
z upływem lat dziesie˛ciu od wprowadzenia produktu do obrotu.

Art. 449

Odpowiedzialnos´ci za szkode˛ wyrza˛dzona˛ przez produkt niebezpieczny nie moz˙na

wyła˛czyc´ ani ograniczyc´.

Art. 449

Przepisy o odpowiedzialnos´ci za szkode˛ wyrza˛dzona˛ przez produkt niebezpieczny

nie wyła˛czaja˛ odpowiedzialnos´ci za szkody na zasadach ogo´lnych, za szkody wynikłe
z niewykonania lub nienalez˙ytego wykonania zobowia˛zania oraz odpowiedzialnos´ci
z tytułu re˛kojmi za wady i gwarancji jakos´ci.

Art. 449

Nie moz˙na w drodze umowy wyła˛czyc´ lub ograniczyc´ odpowiedzialnos´ci okres´-

lonej w przepisach niniejszego tytułu, takz˙e w razie dokonania wyboru prawa obcego.

Tytuł VII. WYKONANIE ZOBOWIA˛ZAN

I SKUTKI ICH NIEWYKONANIA

DZIAŁ I. WYKONANIE ZOBOWIA˛ZAN

Art. 450

Wierzyciel nie moz˙e odmo´wic´ przyje˛cia s´wiadczenia cze˛s´ciowego, chociaz˙by

cała wierzytelnos´c´ była juz˙ wymagalna, chyba z˙e przyje˛cie takiego s´wiadczenia
narusza jego uzasadniony interes.

Art. 451

§ 1. Dłuz˙nik maja˛cy wzgle˛dem tego samego wierzyciela kilka długo´w tego same-

go rodzaju moz˙e przy spełnieniu s´wiadczenia wskazac´, kto´ry dług chce zaspokoic´.
Jednakz˙e to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel moz˙e przede wszystkim
zaliczyc´ na zwia˛zane z tym długiem zaległe nalez˙nos´ci uboczne oraz na zalegaja˛ce
s´wiadczenia gło´wne.

§ 2. Jez˙eli dłuz˙nik nie wskazał, kto´ry z kilku długo´w chce zaspokoic´, a przyja˛ł

pokwitowanie, w kto´rym wierzyciel zaliczył otrzymane s´wiadczenie na poczet jednego
z tych długo´w, dłuz˙nik nie moz˙e juz˙ z˙a˛dac´ zaliczenia na poczet innego długu.

§ 3. W braku os´wiadczenia dłuz˙nika lub wierzyciela spełnione s´wiadczenie zalicza

sie˛ przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jez˙eli jest kilka długo´w
wymagalnych – na poczet najdawniej wymagalnego.

Art. 452

Jez˙eli s´wiadczenie zostało spełnione do ra˛k osoby nie uprawnionej do jego

przyje˛cia, a przyje˛cie s´wiadczenia nie zostało potwierdzone przez wierzyciela, dłuz˙nik
jest zwolniony w takim zakresie, w jakim wierzyciel ze s´wiadczenia skorzystał.
Przepis ten stosuje sie˛ odpowiednio w wypadku, gdy s´wiadczenie zostało spełnione do
ra˛k wierzyciela, kto´ry był niezdolny do jego przyje˛cia.

Art. 453

Jez˙eli dłuz˙nik w celu zwolnienia sie˛ z zobowia˛zania spełnia za zgoda˛ wierzyciela

inne s´wiadczenie, zobowia˛zanie wygasa. Jednakz˙e gdy przedmiot s´wiadczenia ma
wady, dłuz˙nik obowia˛zany jest do re˛kojmi według przepiso´w o re˛kojmi przy sprzeda-
z˙y.

Art. 454

§ 1. Jez˙eli miejsce spełnienia s´wiadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika

z włas´ciwos´ci zobowia˛zania, s´wiadczenie powinno byc´ spełnione w miejscu, gdzie
w chwili powstania zobowia˛zania dłuz˙nik miał zamieszkanie lub siedzibe˛. Jednak-
z˙e s´wiadczenie pienie˛z˙ne powinno byc´ spełnione w miejscu zamieszkania lub
w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia s´wiadczenia; jez˙eli wierzyciel zmienił
miejsce zamieszkania lub siedzibe˛ po powstaniu zobowia˛zania, ponosi spowodowa-
na˛ przez te˛ zmiane˛ nadwyz˙ke˛ koszto´w przesłania.

§ 2. Jez˙eli zobowia˛zanie ma zwia˛zek z przedsie˛biorstwem dłuz˙nika lub wierzy-

ciela, o miejscu spełnienia s´wiadczenia rozstrzyga siedziba przedsie˛biorstwa.

Art. 455

Jez˙eli termin spełnienia s´wiadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z włas´ciwo-

s´ci zobowia˛zania, s´wiadczenie powinno byc´ spełnione niezwłocznie po wezwaniu
dłuz˙nika do wykonania.

Art. 456

Jez˙eli strony zastrzegły w umowie, z˙e spełnienie s´wiadczenia naste˛powac´ be˛dzie

cze˛s´ciami w cia˛gu okres´lonego czasu, ale nie ustaliły wielkos´ci poszczego´lnych
s´wiadczen´ cze˛s´ciowych albo termino´w, w kto´rych ma nasta˛pic´ spełnienie kaz˙dego
z tych s´wiadczen´, wierzyciel moz˙e przez os´wiadczenie, złoz˙one dłuz˙nikowi w czasie
włas´ciwym, ustalic´ zaro´wno wielkos´c´ poszczego´lnych s´wiadczen´ cze˛s´ciowych, jak
i termin spełnienia kaz˙dego z nich, jednakz˙e powinien uwzgle˛dnic´ moz˙liwos´ci
dłuz˙nika oraz sposo´b spełnienia s´wiadczenia.

Art. 457

Termin spełnienia s´wiadczenia oznaczony przez czynnos´c´ prawna˛ poczytuje sie˛

w razie wa˛tpliwos´ci za zastrzez˙ony na korzys´c´ dłuz˙nika.

Art. 458

Jez˙eli dłuz˙nik stał sie˛ niewypłacalny albo jez˙eli wskutek okolicznos´ci, za kto´re

ponosi odpowiedzialnos´c´, zabezpieczenie wierzytelnos´ci uległo znacznemu zmniej-
szeniu, wierzyciel moz˙e z˙a˛dac´ spełnienia s´wiadczenia bez wzgle˛du na zastrzez˙ony
termin.

Art. 459

§ 1. Zobowia˛zany do wydania zbioru rzeczy lub masy maja˛tkowej albo do

udzielenia wiadomos´ci o zbiorze rzeczy lub o masie maja˛tkowej powinien przedstawic´
wierzycielowi spis rzeczy nalez˙a˛cych do zbioru lub spis przedmioto´w wchodza˛cych
w skład masy maja˛tkowej.

§ 2. Jez˙eli istnieje uzasadnione przypuszczenie, z˙e przedstawiony spis nie jest

rzetelny lub dokładny, wierzyciel moz˙e z˙a˛dac´, az˙eby dłuz˙nik złoz˙ył zapewnienie przed
sa˛dem, iz˙ sporza˛dził spis według swojej najlepszej wiedzy.

Art. 460

§ 1. Zobowia˛zany do złoz˙enia rachunku z zarza˛du powinien przedstawic´ wierzy-

cielowi na pis´mie zestawienie wpływo´w i wydatko´w wraz z potrzebnymi dowodami.

§ 2. Jez˙eli istnieje uzasadnione przypuszczenie, z˙e przedstawione zestawienie

wpływo´w nie jest rzetelne lub dokładne, wierzyciel moz˙e z˙a˛dac´, az˙eby dłuz˙nik złoz˙ył
zapewnienie przed sa˛dem, iz˙ sporza˛dził zestawienie według swojej najlepszej wiedzy.

Art. 461

§ 1. Zobowia˛zany do wydania cudzej rzeczy moz˙e ja˛ zatrzymac´ az˙ do chwili

zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługuja˛cych mu roszczen´ o zwrot nakłado´w na
rzecz oraz roszczen´ o naprawienie szkody przez rzecz wyrza˛dzonej (prawo zatrzy-
mania).

§ 2. Przepisu powyz˙szego nie stosuje sie˛, gdy obowia˛zek wydania rzeczy wynika

z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynaje˛tych, wydzier-
z˙awionych lub uz˙yczonych.

§ 3. (skres´lony).

Art. 462

§ 1. Dłuz˙nik, spełniaja˛c s´wiadczenie, moz˙e z˙a˛dac´ od wierzyciela pokwitowania.
§ 2. Dłuz˙nik moz˙e z˙a˛dac´ pokwitowania w szczego´lnej formie, jez˙eli ma w tym

interes.

§ 3. Koszty pokwitowania ponosi dłuz˙nik, chyba z˙e umo´wiono sie˛ inaczej.

Art. 463

Jez˙eli wierzyciel odmawia pokwitowania, dłuz˙nik moz˙e powstrzymac´ sie˛ ze

spełnieniem s´wiadczenia albo złoz˙yc´ przedmiot s´wiadczenia do depozytu sa˛dowego.

Art. 464

wiadczenie do ra˛k osoby, kto´ra okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzy-

ciela, zwalnia dłuz˙nika, chyba z˙e było zastrzez˙one, iz˙ s´wiadczenie ma nasta˛pic´ do ra˛k
własnych wierzyciela, albo chyba z˙e dłuz˙nik działał w złej wierze.

Art. 465

§ 1. Jez˙eli istnieje dokument stwierdzaja˛cy zobowia˛zanie, dłuz˙nik spełniaja˛c s´wia-

dczenie moz˙e z˙a˛dac´ zwrotu dokumentu. Jednakz˙e gdy wierzyciel ma interes w za-
chowaniu dokumentu, w szczego´lnos´ci gdy s´wiadczenie zostało spełnione tylko
cze˛s´ciowo, dłuz˙nik moz˙e z˙a˛dac´ uczynienia odpowiedniej wzmianki na dokumencie.

§ 2. W razie utraty dokumentu dłuz˙nik moz˙e, niezalez˙nie od pokwitowania, z˙a˛dac´

od wierzyciela os´wiadczenia na pis´mie, z˙e dokument został utracony.

§ 3. Jez˙eli wierzyciel odmawia zwrotu dokumentu lub uczynienia na nim od-

powiedniej wzmianki albo pisemnego os´wiadczenia o utracie dokumentu, dłuz˙nik
moz˙e powstrzymac´ sie˛ ze spełnieniem s´wiadczenia albo złoz˙yc´ jego przedmiot do
depozytu sa˛dowego.

Art. 466

Z pokwitowania zapłaty dłuz˙nej sumy wynika domniemanie zapłaty nalez˙nos´ci

ubocznych. Z pokwitowania s´wiadczenia okresowego wynika domniemanie, z˙e speł-
nione zostały ro´wniez˙ s´wiadczenia okresowe wymagalne wczes´niej.

Art. 467

Poza wypadkami przewidzianymi w innych przepisach dłuz˙nik moz˙e złoz˙yc´

przedmiot s´wiadczenia do depozytu sa˛dowego:
1) jez˙eli wskutek okolicznos´ci, za kto´re nie ponosi odpowiedzialnos´ci, nie wie, kto

jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela;

2) jez˙eli wierzyciel nie ma pełnej zdolnos´ci do czynnos´ci prawnych ani przed-

stawiciela uprawnionego do przyje˛cia s´wiadczenia;

3) jez˙eli powstał spo´r, kto jest wierzycielem;
4) jez˙eli z powodu innych okolicznos´ci dotycza˛cych osoby wierzyciela s´wiadczenie

nie moz˙e byc´ spełnione.

Art. 468

§ 1. O złoz˙eniu przedmiotu s´wiadczenia do depozytu sa˛dowego dłuz˙nik powinien

niezwłocznie zawiadomic´ wierzyciela, chyba z˙e zawiadomienie napotyka trudne do
przezwycie˛z˙enia przeszkody. Zawiadomienie powinno nasta˛pic´ na pis´mie.

§ 2. W razie niewykonania powyz˙szego obowia˛zku dłuz˙nik jest odpowiedzialny za

wynikła˛ sta˛d szkode˛.

Art. 469

§ 1. Dopo´ki wierzyciel nie zaz˙a˛dał wydania przedmiotu s´wiadczenia z depozytu

sa˛dowego, dłuz˙nik moz˙e przedmiot złoz˙ony odebrac´.

§ 2. Jez˙eli dłuz˙nik odbierze przedmiot s´wiadczenia z depozytu sa˛dowego, złoz˙enie

do depozytu uwaz˙a sie˛ za niebyłe.

Art. 470

Waz˙ne złoz˙enie do depozytu sa˛dowego ma takie same skutki jak spełnienie

s´wiadczenia i zobowia˛zuje wierzyciela do zwrotu dłuz˙nikowi koszto´w złoz˙enia.

DZIAŁ II. SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWIZAN

Art. 471

Dłuz˙nik obowia˛zany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub

nienalez˙ytego wykonania zobowia˛zania, chyba z˙e niewykonanie lub nienalez˙yte
wykonanie jest naste˛pstwem okolicznos´ci, za kto´re dłuz˙nik odpowiedzialnos´ci nie
ponosi.

Art. 472

Jez˙eli ze szczego´lnego przepisu ustawy albo z czynnos´ci prawnej nie wynika nic

innego, dłuz˙nik odpowiedzialny jest za niezachowanie nalez˙ytej starannos´ci.

Art. 473

§ 1. Dłuz˙nik moz˙e przez umowe˛ przyja˛c´ odpowiedzialnos´c´ za niewykonanie lub za

nienalez˙yte wykonanie zobowia˛zania z powodu oznaczonych okolicznos´ci, za kto´re na
mocy ustawy odpowiedzialnos´ci nie ponosi.

§ 2. Niewaz˙ne jest zastrzez˙enie, iz˙ dłuz˙nik nie be˛dzie odpowiedzialny za szkode˛,

kto´ra˛ moz˙e wyrza˛dzic´ wierzycielowi umys´lnie.

Art. 474

Dłuz˙nik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania

i zaniechania oso´b, z kto´rych pomoca˛ zobowia˛zanie wykonywa, jak ro´wniez˙ oso´b,
kto´rym wykonanie zobowia˛zania powierza. Przepis powyz˙szy stosuje sie˛ takz˙e w wy-
padku, gdy zobowia˛zanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłuz˙nika.

Art. 475

§ 1. Jez˙eli s´wiadczenie stało sie˛ niemoz˙liwe skutkiem okolicznos´ci, za kto´re

dłuz˙nik odpowiedzialnos´ci nie ponosi, zobowia˛zanie wygasa.

§ 2. Jez˙eli rzecz be˛da˛ca przedmiotem s´wiadczenia została zbyta, utracona lub

uszkodzona, dłuz˙nik obowia˛zany jest wydac´ wszystko, co uzyskał w zamian za te˛
rzecz albo jako naprawienie szkody.

Art. 476

Dłuz˙nik dopuszcza sie˛ zwłoki, gdy nie spełnia s´wiadczenia w terminie, a jez˙eli

termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia s´wiadczenia niezwłocznie po wezwaniu
przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opo´z´nienie w spełnieniu s´wiadczenia
jest naste˛pstwem okolicznos´ci, za kto´re dłuz˙nik odpowiedzialnos´ci nie ponosi.

Art. 477

§ 1. W razie zwłoki dłuz˙nika wierzyciel moz˙e z˙a˛dac´, niezalez˙nie od wykonania

zobowia˛zania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

§ 2. Jednakz˙e gdy wskutek zwłoki dłuz˙nika s´wiadczenie utraciło dla wierzyciela

całkowicie lub w przewaz˙aja˛cym stopniu znaczenie, wierzyciel moz˙e s´wiadczenia nie
przyja˛c´ i z˙a˛dac´ naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowia˛zania.

Art. 478

Jez˙eli przedmiotem s´wiadczenia jest rzecz oznaczona co do toz˙samos´ci, dłuz˙nik

be˛da˛cy w zwłoce odpowiedzialny jest za utrate˛ lub uszkodzenie przedmiotu s´wiad-
czenia, chyba z˙e utrata lub uszkodzenie nasta˛piłoby takz˙e wtedy, gdyby s´wiadczenie
zostało spełnione w czasie włas´ciwym.

Art. 479

Jez˙eli przedmiotem s´wiadczenia jest okres´lona ilos´c´ rzeczy oznaczonych tylko co

do gatunku, wierzyciel moz˙e w razie zwłoki dłuz˙nika nabyc´ na jego koszt taka˛ sama˛
ilos´c´ rzeczy tego samego gatunku albo z˙a˛dac´ od dłuz˙nika zapłaty ich wartos´ci,
zachowuja˛c w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki.

Art. 480

§ 1. W razie zwłoki dłuz˙nika w wykonaniu zobowia˛zania czynienia, wierzyciel

moz˙e, zachowuja˛c roszczenie o naprawienie szkody, z˙a˛dac´ upowaz˙nienia przez sa˛d do
wykonania czynnos´ci na koszt dłuz˙nika.

§ 2. Jez˙eli s´wiadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel moz˙e, zachowuja˛c

roszczenie o naprawienie szkody, z˙a˛dac´ upowaz˙nienia przez sa˛d do usunie˛cia na koszt
dłuz˙nika wszystkiego, co dłuz˙nik wbrew zobowia˛zaniu uczynił.

§ 3. W wypadkach nagłych wierzyciel moz˙e, zachowuja˛c roszczenie o naprawienie

szkody, wykonac´ bez upowaz˙nienia sa˛du czynnos´c´ na koszt dłuz˙nika lub usuna˛c´ na
jego koszt to, co dłuz˙nik wbrew zobowia˛zaniu uczynił.

Art. 481

§ 1. Jez˙eli dłuz˙nik opo´z´nia sie˛ ze spełnieniem s´wiadczenia pienie˛z˙nego, wierzyciel

moz˙e z˙a˛dac´ odsetek za czas opo´z´nienia, chociaz˙by nie ponio´sł z˙adnej szkody
i chociaz˙by opo´z´nienie było naste˛pstwem okolicznos´ci, za kto´re dłuz˙nik odpowiedzial-
nos´ci nie ponosi.

§ 2. Jez˙eli stopa odsetek za opo´z´nienie nie była z go´ry oznaczona, nalez˙a˛ sie˛

odsetki ustawowe. Jednakz˙e gdy wierzytelnos´c´ jest oprocentowana według stopy
wyz˙szej niz˙ stopa ustawowa, wierzyciel moz˙e z˙a˛dac´ odsetek za opo´z´nienie według tej
wyz˙szej stopy.

§ 3. W razie zwłoki dłuz˙nika wierzyciel moz˙e nadto z˙a˛dac´ naprawienia szkody na

zasadach ogo´lnych.

Art. 482

§ 1. Od zaległych odsetek moz˙na z˙a˛dac´ odsetek za opo´z´nienie dopiero od

chwili wytoczenia o nie powo´dztwa, chyba z˙e po powstaniu zaległos´ci strony
zgodziły sie˛ na doliczenie zaległych odsetek do dłuz˙nej sumy.

§ 2. Przepis paragrafu poprzedzaja˛cego nie dotyczy poz˙yczek długotermino-

wych udzielanych przez instytucje kredytowe.

Art. 483

§ 1. Moz˙na zastrzec w umowie, z˙e naprawienie szkody wynikłej z niewykonania

lub nienalez˙ytego wykonania zobowia˛zania niepienie˛z˙nego nasta˛pi przez zapłate˛ okres´-
lonej sumy (kara umowna).

§ 2. Dłuz˙nik nie moz˙e bez zgody wierzyciela zwolnic´ sie˛ z zobowia˛zania przez

zapłate˛ kary umownej.

Art. 484

§ 1. W razie niewykonania lub nienalez˙ytego wykonania zobowia˛zania kara umo-

wna nalez˙y sie˛ wierzycielowi w zastrzez˙onej na ten wypadek wysokos´ci bez wzgle˛du
na wysokos´c´ poniesionej szkody. Z

a˛danie odszkodowania przenosza˛cego wysokos´c´

zastrzez˙onej kary nie jest dopuszczalne, chyba z˙e strony inaczej postanowiły.

§ 2. Jez˙eli zobowia˛zanie zostało w znacznej cze˛s´ci wykonane, dłuz˙nik moz˙e z˙a˛dac´

zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest raz˙a˛co
wygo´rowana.

Art. 485

Jez˙eli przepis szczego´lny stanowi, z˙e w razie niewykonania lub nienalez˙ytego

wykonania zobowia˛zania niepienie˛z˙nego dłuz˙nik, nawet bez umownego zastrzez˙enia,
obowia˛zany jest zapłacic´ wierzycielowi okres´lona˛ sume˛, stosuje sie˛ odpowiednio
przepisy o karze umownej.

Art. 486

§ 1. W razie zwłoki wierzyciela dłuz˙nik moz˙e z˙a˛dac´ naprawienia wynikłej sta˛d

szkody; moz˙e ro´wniez˙ złoz˙yc´ przedmiot s´wiadczenia do depozytu sa˛dowego.

§ 2. Wierzyciel dopuszcza sie˛ zwłoki, gdy bez uzasadnionego powodu ba˛dz´ uchyla

sie˛ od przyje˛cia zaofiarowanego s´wiadczenia, ba˛dz´ odmawia dokonania czynnos´ci, bez
kto´rej s´wiadczenie nie moz˙e byc´ spełnione, ba˛dz´ os´wiadcza dłuz˙nikowi, z˙e s´wiad-
czenia nie przyjmie.

DZIAŁ III. WYKONANIE I SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWIZAN

Z UMO

W WZAJEMNYCH

Art. 487

§ 1. Wykonanie i skutki niewykonania zobowia˛zan´ z umo´w wzajemnych podlegaja˛

przepisom działo´w poprzedzaja˛cych niniejszego tytułu, o ile przepisy działu niniej-
szego nie stanowia˛ inaczej.

§ 2. Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowia˛zuja˛ sie˛ w taki sposo´b, z˙e

s´wiadczenie jednej z nich ma byc´ odpowiednikiem s´wiadczenia drugiej.

Art. 488

§ 1. S

wiadczenia be˛da˛ce przedmiotem zobowia˛zan´ z umo´w wzajemnych (s´wia-

dczenia wzajemne) powinny byc´ spełnione jednoczes´nie, chyba z˙e z umowy,
z ustawy albo z orzeczenia sa˛du lub decyzji innego włas´ciwego organu wynika, iz˙
jedna ze stron obowia˛zana jest do wczes´niejszego s´wiadczenia.

§ 2. Jez˙eli s´wiadczenia wzajemne powinny byc´ spełnione jednoczes´nie, kaz˙da

ze stron moz˙e powstrzymac´ sie˛ ze spełnieniem s´wiadczenia, dopo´ki druga strona
nie zaofiaruje s´wiadczenia wzajemnego.

Art. 489

(skres´lony).

Art. 490

§ 1. Jez˙eli jedna ze stron obowia˛zana jest spełnic´ s´wiadczenie wzajemne

wczes´niej, a spełnienie s´wiadczenia przez druga˛ strone˛ jest wa˛tpliwe ze wzgle˛du
na jej stan maja˛tkowy, strona zobowia˛zana do wczes´niejszego s´wiadczenia moz˙e
powstrzymac´ sie˛ z jego spełnieniem, dopo´ki druga strona nie zaofiaruje s´wiad-
czenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia.

§ 2. Uprawnienia powyz˙sze nie przysługuja˛ stronie, kto´ra w chwili zawarcia

umowy wiedziała o złym stanie maja˛tkowym drugiej strony.

§ 3. (skres´lony).

Art. 491

§ 1. Jez˙eli jedna ze stron dopuszcza sie˛ zwłoki w wykonaniu zobowia˛zania

z umowy wzajemnej, druga strona moz˙e wyznaczyc´ jej odpowiedni dodatkowy termin
do wykonania z zagroz˙eniem, iz˙ w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego
terminu be˛dzie uprawniona do odsta˛pienia od umowy. Moz˙e ro´wniez˙ ba˛dz´ bez
wyznaczenia terminu dodatkowego, ba˛dz´ tez˙ po jego bezskutecznym upływie z˙a˛dac´
wykonania zobowia˛zania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

§ 2. Jez˙eli s´wiadczenia obu stron sa˛ podzielne, a jedna ze stron dopuszcza sie˛ zwłoki

tylko co do cze˛s´ci s´wiadczenia, uprawnienie do odsta˛pienia od umowy przysługuja˛ce
drugiej stronie ogranicza sie˛, według jej wyboru, albo do tej cze˛s´ci, albo do całej reszty nie
spełnionego s´wiadczenia. Strona ta moz˙e odsta˛pic´ od umowy w całos´ci, jez˙eli wykonanie
cze˛s´ciowe nie miałoby dla niej znaczenia ze wzgle˛du na włas´ciwos´ci zobowia˛zania albo ze
wzgle˛du na zamierzony przez nia˛ cel umowy, wiadomy stronie be˛da˛cej w zwłoce.

Art. 492

Jez˙eli uprawnienie do odsta˛pienia od umowy wzajemnej zostało zastrzez˙one na

wypadek niewykonania zobowia˛zania w terminie s´cis´le okres´lonym, strona uprawniona
moz˙e w razie zwłoki drugiej strony odsta˛pic´ od umowy bez wyznaczenia terminu
dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowia˛zania przez jedna˛ ze
stron po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze wzgle˛du na włas´ciwos´ci
zobowia˛zania albo ze wzgle˛du na zamierzony przez nia˛ cel umowy, wiadomy stronie
be˛da˛cej w zwłoce.

Art. 493

§ 1. Jez˙eli jedno ze s´wiadczen´ wzajemnych stało sie˛ niemoz˙liwe wskutek okolicz-

nos´ci, za kto´re ponosi odpowiedzialnos´c´ strona zobowia˛zana, druga strona moz˙e,

według swego wyboru, albo z˙a˛dac´ naprawienia szkody wynikłej z niewykonania
zobowia˛zania, albo od umowy odsta˛pic´.

§ 2. W razie cze˛s´ciowej niemoz˙liwos´ci s´wiadczenia jednej ze stron druga strona

moz˙e od umowy odsta˛pic´, jez˙eli wykonanie cze˛s´ciowe nie miałoby dla niej znaczenia
ze wzgle˛du na włas´ciwos´ci zobowia˛zania albo ze wzgle˛du na zamierzony przez te˛
strone˛ cel umowy, wiadomy stronie, kto´rej s´wiadczenie stało sie˛ cze˛s´ciowo niemoz˙-
liwe.

Art. 494

Strona, kto´ra odste˛puje od umowy wzajemnej, obowia˛zana jest zwro´cic´ drugiej

stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy; moz˙e z˙a˛dac´ nie tylko zwrotu
tego, co s´wiadczyła, lecz ro´wniez˙ naprawienia szkody wynikłej z niewykonania
zobowia˛zania.

Art. 495

§ 1. Jez˙eli jedno ze s´wiadczen´ wzajemnych stało sie˛ niemoz˙liwe wskutek okolicz-

nos´ci, za kto´re z˙adna ze stron odpowiedzialnos´ci nie ponosi, strona, kto´ra miała to
s´wiadczenie spełnic´, nie moz˙e z˙a˛dac´ s´wiadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je
juz˙ otrzymała, obowia˛zana jest do zwrotu według przepiso´w o bezpodstawnym
wzbogaceniu.

§ 2. Jez˙eli s´wiadczenie jednej ze stron stało sie˛ niemoz˙liwe tylko cze˛s´ciowo,

strona ta traci prawo do odpowiedniej cze˛s´ci s´wiadczenia wzajemnego. Jednakz˙e druga
strona moz˙e od umowy odsta˛pic´, jez˙eli wykonanie cze˛s´ciowe nie miałoby dla niej
znaczenia ze wzgle˛du na włas´ciwos´ci zobowia˛zania albo ze wzgle˛du na zamierzony
przez te˛ strone˛ cel umowy, wiadomy stronie, kto´rej s´wiadczenie stało sie˛ cze˛s´ciowo
niemoz˙liwe.

Art. 496

Jez˙eli wskutek odsta˛pienia od umowy strony maja˛ dokonac´ zwrotu s´wiadczen´

wzajemnych, kaz˙dej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopo´ki druga strona nie
zaofiaruje zwrotu otrzymanego s´wiadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.

Art. 497

Przepis artykułu poprzedzaja˛cego stosuje sie˛ odpowiednio w razie rozwia˛zania lub

niewaz˙nos´ci umowy wzajemnej.

Tytuł VIII. POTRA˛CENIE, ODNOWIENIE, ZWOLNIENIE Z DŁUGU

Art. 4980

§ 1. Gdy dwie osoby sa˛ jednoczes´nie wzgle˛dem siebie dłuz˙nikami i wierzycielami,

kaz˙da z nich moz˙e potra˛cic´ swoja˛ wierzytelnos´c´ z wierzytelnos´ci drugiej strony, jez˙eli
przedmiotem obu wierzytelnos´ci sa˛ pienia˛dze lub rzeczy tej samej jakos´ci oznaczone
tylko co do gatunku, a obie wierzytelnos´ci sa˛ wymagalne i moga˛ byc´ dochodzone
przed sa˛dem lub przed innym organem pan´stwowym.

§ 2. Wskutek potra˛cenia obie wierzytelnos´ci umarzaja˛ sie˛ nawzajem do wysokos´ci

wierzytelnos´ci niz˙szej.

Art. 499

Potra˛cenia dokonywa sie˛ przez os´wiadczenie złoz˙one drugiej stronie. Os´wiadczenie

ma moc wsteczna˛ od chwili, kiedy potra˛cenie stało sie˛ moz˙liwe.

Art. 500

Jez˙eli przedmiotem potra˛cenia sa˛ wierzytelnos´ci, kto´rych miejsca spełnienia s´wiad-

czen´ sa˛ ro´z˙ne, strona korzystaja˛ca z moz˙nos´ci potra˛cenia obowia˛zana jest uis´cic´
drugiej stronie sume˛ potrzebna˛ do pokrycia wynikaja˛cego dla niej uszczerbku.

Art. 501

Odroczenie wykonania zobowia˛zania udzielone przez sa˛d albo bezpłatnie przez

wierzyciela nie wyła˛cza potra˛cenia.

Art. 502

Wierzytelnos´c´ przedawniona moz˙e byc´ potra˛cona, jez˙eli w chwili, gdy potra˛cenie

stało sie˛ moz˙liwe, przedawnienie jeszcze nie nasta˛piło.

Art. 503

Przepisy o zaliczeniu zapłaty stosuje sie˛ odpowiednio do potra˛cenia.

Art. 504

Zaje˛cie wierzytelnos´ci przez osobe˛ trzecia˛ wyła˛cza umorzenie tej wierzytelnos´ci

przez potra˛cenie tylko wtedy, gdy dłuz˙nik stał sie˛ wierzycielem swego wierzyciela
dopiero po dokonaniu zaje˛cia albo gdy jego wierzytelnos´c´ stała sie˛ wymagalna po tej
chwili, a przy tym dopiero po´z´niej aniz˙eli wierzytelnos´c´ zaje˛ta.

Art. 505

Nie moga˛ byc´ umorzone przez potra˛cenie:

1) wierzytelnos´ci nie ulegaja˛ce zaje˛ciu;
2) wierzytelnos´ci o dostarczenie s´rodko´w utrzymania;
3) wierzytelnos´ci wynikaja˛ce z czyno´w niedozwolonych;
4) wierzytelnos´ci, co do kto´rych potra˛cenie jest wyła˛czone przez przepisy szczego´lne.

Art. 506

§ 1. Jez˙eli w celu umorzenia zobowia˛zania dłuz˙nik zobowia˛zuje sie˛ za zgoda˛

wierzyciela spełnic´ inne s´wiadczenie albo nawet to samo s´wiadczenie, lecz z innej
podstawy prawnej, zobowia˛zanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).

§ 2. W razie wa˛tpliwos´ci poczytuje sie˛, z˙e zmiana tres´ci dotychczasowego zobo-

wia˛zania nie stanowi odnowienia. Dotyczy to w szczego´lnos´ci wypadku, gdy wierzy-
ciel otrzymuje od dłuz˙nika weksel lub czek.

Art. 507

Jez˙eli wierzytelnos´c´ była zabezpieczona pore˛czeniem lub ograniczonym prawem

rzeczowym ustanowionym przez osobe˛ trzecia˛, pore˛czenie lub ograniczone prawo
rzeczowe wygasa z chwila˛ odnowienia, chyba z˙e pore˛czyciel lub osoba trzecia wyrazi
zgode˛ na dalsze trwanie zabezpieczenia.

Art. 508

Zobowia˛zanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłuz˙nika z długu, a dłuz˙nik zwol-

nienie przyjmuje.

Tytuł X. OCHRONA WIERZYCIELA W RAZIE

NIEWYPACALNOS

CI DUZ

NIKA

Art. 527

§ 1. Gdy wskutek czynnos´ci prawnej dłuz˙nika dokonanej z pokrzywdzeniem

wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzys´c´ maja˛tkowa˛, kaz˙dy z wierzycieli moz˙e
z˙a˛dac´ uznania tej czynnos´ci za bezskuteczna˛ w stosunku do niego, jez˙eli dłuz˙nik
działał ze s´wiadomos´cia˛ pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedzia-
ła lub przy zachowaniu nalez˙ytej starannos´ci mogła sie˛ dowiedziec´.

§ 2. Czynnos´c´ prawna dłuz˙nika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli,

jez˙eli wskutek tej czynnos´ci dłuz˙nik stał sie˛ niewypłacalny albo stał sie˛ niewy-
płacalny w wyz˙szym stopniu, niz˙ był przed dokonaniem czynnos´ci.

§ 3. Jez˙eli wskutek czynnos´ci prawnej dłuz˙nika dokonanej z pokrzywdzeniem

wierzycieli uzyskała korzys´c´ maja˛tkowa˛ osoba be˛da˛ca w bliskim z nim stosunku,
domniemywa sie˛, z˙e osoba ta wiedziała, iz˙ dłuz˙nik działał ze s´wiadomos´cia˛
pokrzywdzenia wierzycieli.

§ 4. Jez˙eli wskutek czynnos´ci prawnej dłuz˙nika dokonanej z pokrzywdzeniem

wierzycieli korzys´c´ maja˛tkowa˛ uzyskał przedsie˛biorca pozostaja˛cy z dłuz˙nikiem
w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa sie˛, z˙e było mu wiadome, iz˙
dłuz˙nik działał ze s´wiadomos´cia˛ pokrzywdzenia wierzycieli.

Art. 528

Jez˙eli wskutek czynnos´ci prawnej dokonanej przez dłuz˙nika z pokrzywdzeniem

wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzys´c´ maja˛tkowa˛ bezpłatnie, wierzyciel moz˙e
z˙a˛dac´ uznania czynnos´ci za bezskuteczna˛, chociaz˙by osoba ta nie wiedziała i nawet
przy zachowaniu nalez˙ytej starannos´ci nie mogła sie˛ dowiedziec´, z˙e dłuz˙nik działał ze
s´wiadomos´cia˛ pokrzywdzenia wierzycieli.

Art. 529

Jez˙eli w chwili darowizny dłuz˙nik był niewypłacalny, domniemywa sie˛, iz˙ działał

ze s´wiadomos´cia˛ pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłuz˙nik
stał sie˛ niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.

Art. 530

Przepisy artykuło´w poprzedzaja˛cych stosuje sie˛ odpowiednio w wypadku, gdy

dłuz˙nik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jez˙eli jednak osoba
trzecia uzyskała korzys´c´ maja˛tkowa˛ odpłatnie, wierzyciel moz˙e z˙a˛dac´ uznania czynno-
s´ci za bezskuteczna˛ tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłuz˙nika wiedziała.

Art. 531

§ 1. Uznanie za bezskuteczna˛ czynnos´ci prawnej dłuz˙nika dokonanej z pokrzyw-

dzeniem wierzycieli naste˛puje w drodze powo´dztwa lub zarzutu przeciwko osobie
trzeciej, kto´ra wskutek tej czynnos´ci uzyskała korzys´c´ maja˛tkowa˛.

§ 2. W wypadku gdy osoba trzecia rozporza˛dziła uzyskana˛ korzys´cia˛, wierzyciel

moz˙e wysta˛pic´ bezpos´rednio przeciwko osobie, na kto´rej rzecz rozporza˛dzenie na-
sta˛piło, jez˙eli osoba ta wiedziała o okolicznos´ciach uzasadniaja˛cych uznanie czynnos´ci
dłuz˙nika za bezskuteczna˛ albo jez˙eli rozporza˛dzenie było nieodpłatne.

Art. 532

Wierzyciel, wzgle˛dem kto´rego czynnos´c´ prawna dłuz˙nika została uznana za

bezskuteczna˛, moz˙e z pierwszen´stwem przed wierzycielami osoby trzeciej dochodzic´
zaspokojenia z przedmioto´w maja˛tkowych, kto´re wskutek czynnos´ci uznanej za
bezskuteczna˛ wyszły z maja˛tku dłuz˙nika albo do niego nie weszły.

Art. 533

Osoba trzecia, kto´ra uzyskała korzys´c´ maja˛tkowa˛ wskutek czynnos´ci prawnej

dłuz˙nika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, moz˙e zwolnic´ sie˛ od zados´c´-
uczynienia roszczeniu wierzyciela z˙a˛daja˛cego uznania czynnos´ci za bezskuteczna˛,
jez˙eli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaz˙e mu wystarczaja˛ce do jego zaspokojenia
mienie dłuz˙nika.

Art. 534

Uznania czynnos´ci prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bez-

skuteczna˛ nie moz˙na z˙a˛dac´ po upływie lat pie˛ciu od daty tej czynnos´ci.

USTAWA

z dnia 9 wrzes´nia 2000 r.

o podatku od czynnos´ci cywilnoprawnych

(tekst jednolity DzU z 2005 r., nr 41, poz. 399)

ROZDZIAŁ 1

Przedmiot opodatkowania

Art. 1

1. Podatkowi podlegaja˛:

1) naste˛puja˛ce czynnos´ci cywilnoprawne:

a) umowy sprzedaz˙y oraz zamiany rzeczy i praw maja˛tkowych,
b) umowy poz˙yczki,
c) (uchylona),
d) umowy darowizny – w cze˛s´ci dotycza˛cej przeje˛cia przez obdarowanego długo´w

i cie˛z˙aro´w albo zobowia˛zan´ darczyn´cy,

e) umowy doz˙ywocia oraz ustanowienia odpłatnej renty,
f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie wspo´łwłasnos´ci – w cze˛s´ci

dotycza˛cej spłat lub dopłat,

g) umowy maja˛tkowe małz˙en´skie,
h) ustanowienie hipoteki,
i) ustanowienie odpłatnego uz˙ytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej

słuz˙ebnos´ci,

j) umowy depozytu nieprawidłowego,
k) umowy spo´łki (akty załoz˙ycielskie);

2) zmiany umo´w wymienionych w pkt 1, jez˙eli powoduja˛ one podwyz˙szenie podstawy

opodatkowania podatkiem od czynnos´ci cywilnoprawnych, z zastrzez˙eniem ust. 3
pkt 4;

3) orzeczenia sa˛do´w, w tym ro´wniez˙ polubownych, oraz ugody, jez˙eli wywołuja˛ one

takie same skutki prawne, jak czynnos´ci cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

2. Ilekroc´ w dalszych przepisach jest mowa o czynnos´ciach cywilnoprawnych,

przepisy ustawy stosuje sie˛ odpowiednio do przedmioto´w opodatkowania okres´lonych
w ust. 1 pkt 2 i 3.

3. W przypadku umowy spo´łki za zmiane˛ umowy uwaz˙a sie˛:

1) przy spo´łce osobowej – wniesienie lub podwyz˙szenie wniesionego do spo´łki

wkładu, kto´rego wartos´c´ powoduje zwie˛kszenie maja˛tku spo´łki albo podwyz˙szenie
kapitału zakładowego, poz˙yczke˛ udzielona˛ spo´łce przez wspo´lnika lub akcjonariu-
sza, dopłaty oraz oddanie przez wspo´lnika lub akcjonariusza spo´łce rzeczy lub praw
maja˛tkowych do nieodpłatnego uz˙ywania;

2) przy spo´łce kapitałowej – wniesienie lub podwyz˙szenie wniesionego do spo´łki

wkładu, kto´rego wartos´c´ powoduje podwyz˙szenie kapitału zakładowego, oraz dopłaty;

3) przekształcenie, podział lub ła˛czenie spo´łek, jez˙eli ich wynikiem jest zwie˛kszenie

maja˛tku spo´łki lub podwyz˙szenie kapitału zakładowego;

4) przeniesienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego os´rodka za-

rza˛dzania spo´łki kapitałowej lub jej siedziby – takz˙e wtedy, gdy czynnos´c´ ta nie
powoduje podwyz˙szenia kapitału zakładowego – jez˙eli rzeczywisty os´rodek za-

rza˛dzania lub siedziba nie znajdowały sie˛ poprzednio na terytorium pan´stwa
członkowskiego, ba˛dz´ jez˙eli znajdowały sie˛ na terytorium takiego pan´stwa, jez˙eli
umowa spo´łki nie podlegała podatkowi kapitałowemu.

4. Czynnos´ci cywilnoprawne podlegaja˛ podatkowi, z zastrzez˙eniem ust. 5 i 6,

jez˙eli ich przedmiotem sa˛:
1) rzeczy znajduja˛ce sie˛ na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa maja˛tkowe

wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) rzeczy znajduja˛ce sie˛ za granica˛ lub prawa maja˛tkowe wykonywane za granica˛,

w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibe˛ na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej i czynnos´c´ cywilnoprawna została dokonana na teryto-
rium Rzeczypospolitej Polskiej.

5. Umowa spo´łki oraz jej zmiana podlega podatkowi, jez˙eli w chwili dokonania

czynnos´ci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znajduje sie˛:
1) w przypadku spo´łki osobowej – siedziba tej spo´łki;
2) w przypadku spo´łki kapitałowej:

a) rzeczywisty os´rodek zarza˛dzania albo
b) siedziba tej spo´łki – jez˙eli jej rzeczywisty os´rodek zarza˛dzania nie znajduje sie˛

na terytorium z˙adnego z pan´stw członkowskich, a jez˙eli os´rodek ten znajduje sie˛
na terytorium takiego pan´stwa, gdy umowa spo´łki nie podlega podatkowi
kapitałowemu w tym pan´stwie.

6. Umowy maja˛tkowe małz˙en´skie podlegaja˛ podatkowi, jez˙eli przynajmniej jedna

ze stron umowy ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

7. (uchylony).
8. (uchylony).

Art. 1a

Uz˙yte w ustawie okres´lenia oznaczaja˛:

1) spo´łka osobowa – spo´łke˛: cywilna˛, jawna˛, partnerska˛, komandytowa˛ lub koman-

dytowo-akcyjna˛;

2) spo´łka kapitałowa – spo´łke˛: z ograniczona˛ odpowiedzialnos´cia˛ lub akcyjna˛;
3) siedziba spo´łki – siedzibe˛ spo´łki okres´lona˛ w umowie (statucie) spo´łki;
4) rzeczywisty os´rodek zarza˛dzania – miejscowos´c´, w kto´rej ma siedzibe˛ organ

zarza˛dzaja˛cy spo´łki kapitałowej;

5) pan´stwo członkowskie – pan´stwo be˛da˛ce członkiem Unii Europejskiej;
6) podatek kapitałowy – podatek, kto´ry zgodnie z prawem pan´stwa członkowskiego

jest pobierany od kapitału spo´łki kapitałowej lub od jego podwyz˙szenia.

Art. 2

Nie podlegaja˛ podatkowi:

1) czynnos´ci cywilnoprawne w sprawach:

a) alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,
b) ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki społecznej, ulg

okres´lonych w przepisach szczego´lnych dla z˙ołnierzy niezawodowych i poboro-
wych odbywaja˛cych słuz˙be˛ zaste˛pcza˛ oraz ich rodzin, a takz˙e uprawnien´ dla
oso´b niepełnosprawnych i oso´b obje˛tych przepisami o szczego´lnych upraw-
nieniach dla kombatanto´w,

c) wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyboro´w do Sejmu, Senatu

i organo´w samorza˛du terytorialnego oraz referendum,

d) powszechnego obowia˛zku obrony,
e) zatrudnienia, s´wiadczen´ socjalnych i wynagrodzen´ za prace˛,
f) nauki, szkolnictwa i os´wiaty pozaszkolnej oraz zdrowia,
g) podlegaja˛cych przepisom o gospodarce nieruchomos´ciami lub przepisom o auto-

stradach płatnych,

h) podlegaja˛cych przepisom o szczego´lnych zasadach przygotowania i realizacji

inwestycji w zakresie dro´g krajowych,

i) udzielania pomocy na ratowanie i pomocy na restrukturyzacje˛;

2) umowy sprzedaz˙y nieruchomos´ci lub prawa uz˙ytkowania wieczystego zawieranej

w zwia˛zku z realizacja˛ roszczen´ wynikaja˛cych z ograniczenia sposobu korzystania
z nieruchomos´ci na podstawie przepiso´w o ochronie s´rodowiska;

2a) umowy sprzedaz˙y lokali mieszkalnych, kto´rych strona˛ jest Wojskowa Agencja

Mieszkaniowa;

3) umowy sprzedaz˙y rzeczy w poste˛powaniu egzekucyjnym lub upadłos´ciowym;
4) czynnos´ci cywilnoprawne, jez˙eli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej

czynnos´ci jest opodatkowana podatkiem od towaro´w i usług lub jest z niego
zwolniona, z wyja˛tkiem umo´w sprzedaz˙y i zamiany zwolnionych z podatku od
towaro´w i usług, kto´rych przedmiotem sa˛ nieruchomos´ci lub ich cze˛s´ci albo prawo
uz˙ytkowania wieczystego;

5) umowy sprzedaz˙y oraz zamiany rzeczy, kto´re w rozumieniu przepiso´w prawa

celnego stanowia˛ towary:
a) wprowadzone do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego,
b) obje˛te procedura˛ składu celnego.

ROZDZIAŁ 2

Obowia˛zek podatkowy

Art. 3

1. Obowia˛zek podatkowy, z zastrzez˙eniem ust. 2, powstaje:

1) z chwila˛ dokonania czynnos´ci cywilnoprawnej, a w przypadku gdy płatnikami sa˛

nabywcy rzeczy przeznaczonych do przerobu lub odprzedaz˙y – z chwila˛ wy-
płacenia nalez˙nos´ci;

2) z chwila˛ podje˛cia uchwały o podwyz˙szeniu kapitału spo´łki maja˛cej osobowos´c´ prawna˛;
2a) z chwila˛ złoz˙enia os´wiadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcia umowy

ustanowienia hipoteki;

3) z chwila˛ uprawomocnienia sie˛ orzeczenia sa˛du, dore˛czenia wyroku sa˛du polubow-

nego lub zawarcia ugody – od przedmioto´w opodatkowania okres´lonych w art. 1
ust. 1 pkt 3;

4) z chwila˛ powołania sie˛ na okolicznos´c´ dokonania czynnos´ci cywilnoprawnej

– jez˙eli podatnik nie złoz˙ył deklaracji w sprawie podatku od czynnos´ci cywilno-
prawnych w terminie 5 lat od kon´ca roku, w kto´rym upłyna˛ł termin płatnos´ci,
a kto´rakolwiek ze stron po upływie tego terminu powołuje sie˛ przed organami
podatkowymi lub organami kontroli skarbowej na okolicznos´c´ jej dokonania;

w tym przypadku obowia˛zek podatkowy powstaje jedynie w stosunku do podatnika,
kto´ry powołał sie˛ na okolicznos´c´ dokonania czynnos´ci cywilnoprawnej.

2. Jez˙eli zawarcie umowy przenosza˛cej własnos´c´ naste˛puje w wykonaniu zobowia˛-

zania wynikaja˛cego z uprzednio zawartej umowy zobowia˛zuja˛cej do przeniesienia

własnos´ci, obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ zawarcia umowy przenosza˛cej
własnos´c´.

Art. 4

Obowia˛zek podatkowy w podatku od czynnos´ci cywilnoprawnych cia˛z˙y na:

1) stronach czynnos´ci cywilnoprawnych;
2) spo´łce maja˛cej osobowos´c´ prawna˛ – w przypadku podwyz˙szenia kapitału zakładowego.

Art. 5

1. Obowia˛zek zapłaty podatku, z zastrzez˙eniem ust. 2, cia˛z˙y solidarnie na osobach

fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych niemaja˛cych osobowos´ci
prawnej be˛da˛cych stronami czynnos´ci cywilnoprawnej, a w przypadku okres´lonym
w art. 4 pkt 2 – na spo´łce.

2. Jez˙eli jedna˛ ze stron czynnos´ci cywilnoprawnej jest osoba fizyczna, osoba

prawna lub jednostka organizacyjna niemaja˛ca osobowos´ci prawnej zwolniona od
podatku od czynnos´ci cywilnoprawnych, obowia˛zek zapłaty podatku cia˛z˙y solidarnie
na pozostałych stronach tej czynnos´ci.

ROZDZIAŁ 3

Podstawa opodatkowania oraz wysokos´c´ podatku

Art. 6

1. Podstawe˛ opodatkowania stanowi:

1) przy umowie sprzedaz˙y:

a) rzeczy ruchomych nabywanych do przerobu lub odprzedaz˙y – cena sprzedaz˙y,
b) zawieranej przez nierezydento´w – ro´wnowartos´c´ w złotych kwoty zagranicz-

nych s´rodko´w płatniczych, okres´lonej w zezwoleniu dewizowym, przeznaczo-
nych na zapłacenie ceny,

c) w pozostałych przypadkach – wartos´c´ rynkowa rzeczy lub prawa maja˛tkowego;

2) przy umowie zamiany:

a) lokalu mieszkalnego stanowia˛cego odre˛bna˛ nieruchomos´c´ lub własnos´ciowego

spo´łdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu
– ro´z˙nica wartos´ci rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,

b) w pozostałych przypadkach – wartos´c´ rynkowa rzeczy lub prawa maja˛tkowego,

od kto´rego przypada wyz˙szy podatek;

3) przy umowie darowizny – wartos´c´ długo´w i cie˛z˙aro´w albo zobowia˛zan´ przeje˛tych

przez obdarowanego;

4) przy umowie doz˙ywocia – wartos´c´ rynkowa nieruchomos´ci lub prawa uz˙yt-

kowania wieczystego;

5) przy umowie o zniesienie wspo´łwłasnos´ci lub o dział spadku – wartos´c´ rynkowa

rzeczy lub prawa maja˛tkowego nabytego ponad wartos´c´ udziału we wspo´łwłasno-
s´ci lub spadku;

6) przy ustanowieniu odpłatnego uz˙ytkowania, w tym ro´wniez˙ nieprawidłowego oraz

odpłatnej słuz˙ebnos´ci – wartos´c´ s´wiadczen´ uz˙ytkownika ba˛dz´ osoby, na rzecz
kto´rej ustanowiono słuz˙ebnos´c´, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione;

7) przy umowie poz˙yczki i umowie depozytu nieprawidłowego – kwota lub wartos´c´

poz˙yczki albo depozytu;

8) przy umowie spo´łki:

a) przy zawarciu umowy – wartos´c´ wkłado´w wniesionych do maja˛tku spo´łki albo

wartos´c´ kapitału zakładowego,

b) przy zmianie umowy – wartos´c´ wkłado´w powie˛kszaja˛cych maja˛tek spo´łki albo

wartos´c´, o kto´ra˛ podwyz˙szono kapitał zakładowy,

c) przy dopłatach – kwota dopłat,
d) przy poz˙yczce udzielonej spo´łce przez wspo´lnika lub akcjonariusza – kwota

lub wartos´c´ poz˙yczki,

e) przy oddaniu spo´łce rzeczy lub praw maja˛tkowych do nieodpłatnego uz˙ywania

– roczna wartos´c´ nieodpłatnego uz˙ywania, kto´ra˛ przyjmuje sie˛ w wysokos´ci
4% wartos´ci rynkowej rzeczy lub prawa maja˛tkowego oddanego do nieodpłat-
nego uz˙ywania,

f) przy przekształceniu, podziale lub ła˛czeniu spo´łek – wartos´c´ maja˛tku wniesio-

nego do spo´łki albo wartos´c´ kapitału zakładowego,

g) przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego os´-

rodka zarza˛dzania spo´łki kapitałowej lub jej siedziby – wartos´c´ kapitału
zakładowego;

9) przy umowie renty – skapitalizowana wartos´c´ renty, ustalana według zasad

przewidzianych w przepisach o podatku od spadko´w i darowizn, lub wartos´c´
rynkowa rzeczy lub prawa maja˛tkowego nabytego tytułem wynagrodzenia, jez˙eli
jest ona wyz˙sza od skapitalizowanej wartos´ci renty;

10) przy ustanowieniu hipoteki – kwota zabezpieczonej wierzytelnos´ci.

2. Wartos´c´ rynkowa˛ przedmiotu czynnos´ci cywilnoprawnej okres´la sie˛ na pod-

stawie przecie˛tnych cen stosowanych w danej miejscowos´ci w obrocie rzeczami tego
samego rodzaju i gatunku, z uwzgle˛dnieniem ich stanu i stopnia zuz˙ycia, oraz
w obrocie prawami maja˛tkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynno-
s´ci, bez odliczenia długo´w i cie˛z˙aro´w.

3. Jez˙eli strony czynnos´ci cywilnoprawnej nie okres´liły wartos´ci przedmiotu tej

czynnos´ci lub wartos´c´ okres´lona przez strony nie odpowiada, według oceny organu
podatkowego, jej wartos´ci rynkowej, organ ten wezwie strony do jej okres´lenia,
podwyz˙szenia lub obniz˙enia, w terminie nie kro´tszym niz˙ 14 dni od dnia dore˛czenia
wezwania, podaja˛c jednoczes´nie wartos´c´ według własnej, wste˛pnej oceny.

4. Jez˙eli strony, pomimo wezwania, o kto´rym mowa w ust. 3, nie okres´liły

wartos´ci lub podały wartos´c´ nieodpowiadaja˛ca˛ wartos´ci rynkowej, organ podatkowy
dokona jej okres´lenia na podstawie opinii biegłego. Jez˙eli wartos´c´ okres´lona w ten
sposo´b przekroczy o 33% wartos´c´ podana˛ przez strony, koszty opinii ponosza˛
solidarnie strony czynnos´ci cywilnoprawnej.

5. Jez˙eli z tres´ci czynnos´ci cywilnoprawnych, wymienionych w ust. 1 pkt 6,

wynika prawo z˙a˛dania s´wiadczen´, kto´re nie moga˛ byc´ oznaczone pod wzgle˛dem
wielkos´ci w chwili zawierania umowy, podstawe˛ opodatkowania ustala sie˛ w miare˛
wykonywania s´wiadczen´. Organ podatkowy moz˙e jednak, za zgoda˛ stron, przyja˛c´ do
podstawy opodatkowania prawdopodobna˛ sume˛ wszystkich s´wiadczen´ za okres trwania
czynnos´ci.

6. W przypadku zawarcia umo´w, o kto´rych mowa w ust. 1 pkt 6, na czas

nieokres´lony, podstawe˛ opodatkowania moz˙e stanowic´ zgodnie z os´wiadczeniem
podatnika:
1) wartos´c´ s´wiadczen´ za lat 10 albo
2) wartos´c´ s´wiadczen´ nalez˙nych w miare˛ wykonywania umowy.

7. W przypadku zawarcia umowy, o kto´rej mowa w ust. 1 pkt 8 lit. e, na czas

nieokres´lony, przepis ust. 6 stosuje sie˛ odpowiednio.

8. W przypadku zmiany umo´w wymienionych w ust. 1 pkt 6, podstawe˛ opodat-

kowania stanowi:
1) przy przedłuz˙eniu okresu, na jaki zawarto umowe˛ – wartos´c´ s´wiadczen´ ustalona

według zasad przewidzianych w ust. 1 pkt 6 oraz w ust. 5 i 6;

2) przy podwyz˙szeniu wartos´ci s´wiadczen´ – ro´z˙nica wartos´ci s´wiadczen´ według zasad

przewidzianych w ust. 1 pkt 6 oraz w ust. 5 i 6.

9. Od podstawy opodatkowania, o kto´rej mowa w ust. 1 pkt 8, odlicza sie˛:

1) kwote˛ wynagrodzenia wraz z podatkiem od towaro´w i usług, pobrana˛ przez

notariusza za sporza˛dzenie aktu notarialnego umowy spo´łki albo jej zmiany, jez˙eli
powoduje ona zwie˛kszenie maja˛tku spo´łki albo podwyz˙szenie kapitału zakładowego;

2) opłate˛ sa˛dowa˛ zwia˛zana˛ z wpisem spo´łki do rejestru przedsie˛biorco´w lub zmiana˛

wpisu w tym rejestrze dotycza˛ca˛ wkładu do spo´łki albo kapitału zakładowego;

3) opłate˛ za zamieszczenie w Monitorze Sa˛dowym i Gospodarczym ogłoszenia

o wpisach, o kto´rych mowa w pkt. 2;

4) wartos´c´ wkłado´w do spo´łki lub powie˛kszaja˛cych jej maja˛tek, wartos´c´ kapitału

zakładowego lub jego podwyz˙szenia, kwoty dopłat, kwoty lub wartos´c´ poz˙yczek
oraz wartos´c´ rzeczy i praw maja˛tkowych oddanych spo´łce do nieodpłatnego
uz˙ywania – przez podmioty zwolnione na podstawie art. 8 pkt 2-5 lub na podstawie
przepiso´w odre˛bnych ustaw;
5) wartos´c´ wkłado´w do spo´łki albo wartos´c´ kapitału zakładowego wynikaja˛ca˛

z umowy spo´łki lub jej zmiany, zwia˛zanej z przekształceniem, podziałem lub
ła˛czeniem spo´łek, kto´ra była opodatkowana podatkiem od czynnos´ci cywilno-
prawnych przed dokonaniem tych czynnos´ci;

6) kwoty dopłat w spo´łce kapitałowej, kto´re były opodatkowane podatkiem od

czynnos´ci cywilnoprawnych, a naste˛pnie zostały przeznaczone na podwyz˙szenie
kapitału zakładowego.

Art. 7

1. Stawki podatku wynosza˛:

1) Zod umowy sprzedaz˙y:

a) nieruchomos´ci, rzeczy ruchomych, prawa uz˙ytkowania wieczystego, własnos´-

ciowego spo´łdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spo´łdzielczego prawa do
lokalu uz˙ytkowego oraz wynikaja˛cych z przepiso´w prawa spo´łdzielczego: prawa
do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym
2%,

b) innych praw maja˛tkowych 1%;

2) od umo´w zamiany, doz˙ywocia, o dział spadku, o zniesienie wspo´łwłasnos´ci oraz

darowizny:
a) przy przeniesieniu własnos´ci nieruchomos´ci, rzeczy ruchomych, prawa uz˙yt-

kowania wieczystego, własnos´ciowego spo´łdzielczego prawa do lokalu mieszkal-
nego, spo´łdzielczego prawa do lokalu uz˙ytkowego oraz wynikaja˛cych z przepi-
so´w prawa spo´łdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do
lokalu w małym domu mieszkalnym 2%,

b) przy przeniesieniu własnos´ci innych praw maja˛tkowych 1%;

3) od umo´w ustanowienia odpłatnego uz˙ytkowania, w tym ro´wniez˙ nieprawidłowego,

oraz odpłatnej słuz˙ebnos´ci 1%;

4) od umowy poz˙yczki oraz depozytu nieprawidłowego 2%;
5) od umowy ustanowienia odpłatnej renty, jez˙eli podstawe˛ opodatkowania stanowi:

a) skapitalizowana wartos´c´ renty1 %,
b) wartos´c´ rzeczy lub praw nabytych tytułem wynagrodzenia, stosuje sie˛ odpowied-

nio stawki okres´lone w pkt. 1;

6) (uchylony);
7) od ustanowienia hipoteki:

a) na zabezpieczenie wierzytelnos´ci istnieja˛cych – od kwoty zabezpieczonej wie-

rzytelnos´ci 0,1%,

b) na zabezpieczenie wierzytelnos´ci o wysokos´ci nieustalonej 19 zł;

8) od umowy maja˛tkowej małz˙en´skiej 38 zł;
9) od umowy spo´łki 0,5%.

2. (uchylony).
3. Podatek pobiera sie˛ według stawki najwyz˙szej:

1) jez˙eli strony czynnos´ci cywilnoprawnej, w wyniku kto´rej nasta˛piło przeniesienie

własnos´ci, nie wyodre˛bniły wartos´ci rzeczy lub praw maja˛tkowych, do kto´rych
maja˛ zastosowanie ro´z˙ne stawki – od ła˛cznej wartos´ci tych rzeczy lub praw;

2) jez˙eli przedmiotem umowy zamiany sa˛ rzeczy lub prawa maja˛tkowe, co do kto´rych

obowia˛zuja˛ ro´z˙ne stawki.

4. Jez˙eli jedna ze stron czynnos´ci cywilnoprawnej jest zwolniona od podatku,

stawki podatku okres´lone w ust. 1 pkt 1–8 obniz˙a sie˛ o 50%.

ROZDZIAŁ 4

Zwolnienia od podatku

Art. 8

Zwalnia sie˛ od podatku naste˛puja˛ce strony czynnos´ci cywilnoprawnych:

1) pan´stwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urze˛dy konsularne i siły

zbrojne, mie˛dzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicie-
lstwa, korzystaja˛ce na podstawie ustaw, umo´w lub powszechnie uznanych zwycza-
jo´w mie˛dzynarodowych z przywilejo´w i immuniteto´w, a takz˙e członko´w ich
personelu i inne osoby zro´wnane z nimi, jez˙eli nie sa˛ one obywatelami polskimi
i nie maja˛ miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – pod
warunkiem wzajemnos´ci;

2) jednostki budz˙etowe;
2a) organizacje poz˙ytku publicznego, jez˙eli dokonaja˛ czynnos´ci cywilnoprawnych

wyła˛cznie w zwia˛zku z nieodpłatna˛ działalnos´cia˛ poz˙ytku publicznego w rozumie-
niu przepiso´w o działalnos´ci poz˙ytku publicznego i o wolontariacie;

3) osoby prawne, z zastrzez˙eniem pkt. 2a, kto´rych celem statutowym jest działalnos´c´

naukowa, naukowo-techniczna, os´wiatowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej
i sportu, kultu religijnego, dobroczynnos´ci, obrony narodowej, ochrony s´rodowiska,
ochrony konsumento´w, ochrony zdrowia i opieki społecznej, rehabilitacji zawodo-
wej i społecznej oso´b niezdolnych do pracy, jez˙eli w całym roku podatkowym
poprzedzaja˛cym rok, w kto´rym powstał obowia˛zek zapłaty podatku od czynnos´ci
cywilnoprawnych, ich dochody korzystały z całkowitego zwolnienia od podatku
dochodowego oraz pod warunkiem, z˙e przedmiotem zbycia nie jest składnik
przedsie˛biorstwa prowadzonego przez te osoby lub z˙e nabycia dokonano nie dla

takiego przedsie˛biorstwa; zwolnienie nie dotyczy przedsie˛biorstw pan´stwowych,
spo´łdzielni i ich zwia˛zko´w oraz spo´łek;

4) jednostki samorza˛du terytorialnego;
5) Skarb Pan´stwa;
6) osoby nabywaja˛ce na potrzeby własne sprze˛t rehabilitacyjny, wo´zki inwalidzkie,

motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepi-
so´w o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu oso´b niepełnospraw-
nych, do grupy oso´b o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawnos´ci
bez wzgle˛du na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawnos´ci
w zwia˛zku ze schorzeniami narza˛do´w ruchu;

7) Agencje˛ Rynku Rolnego.

Art. 9

Zwalnia sie˛ od podatku naste˛puja˛ce czynnos´ci cywilnoprawne:

1) sprzedaz˙ walut obcych;
2) przeniesienie własnos´ci nieruchomos´ci lub ich cze˛s´ci, wraz z cze˛s´ciami składowy-

mi, z wyja˛tkiem budynko´w mieszkalnych lub ich cze˛s´ci znajduja˛cych sie˛ na
obszarze miast, w drodze umo´w:
a) sprzedaz˙y,
b) doz˙ywocia,
c) o dział spadku – w cze˛s´ci dotycza˛cej spłat lub dopłat,
d) o zniesienie wspo´łwłasnos´ci – w cze˛s´ci dotycza˛cej spłat lub dopłat,
e) darowizny – w cze˛s´ci dotycza˛cej przeje˛cia przez obdarowanego długo´w

i cie˛z˙aro´w albo zobowia˛zan´ darczyn´cy,

f) zamiany – do wysokos´ci wartos´ci rynkowej nieruchomos´ci wraz z jej cze˛s´ciami

składowymi,

g) odpłatnej renty,
pod warunkiem, z˙e w rozumieniu przepiso´w o podatku rolnym, w chwili dokona-
nia czynnos´ci, nabyte grunty stanowia˛ gospodarstwo rolne albo utworza˛ gospodar-
stwo rolne lub wejda˛ w skład gospodarstwa rolnego be˛da˛cego własnos´cia˛ nabyw-
cy;

3) sprzedaz˙ nieruchomos´ci, prawa uz˙ytkowania wieczystego, własnos´ciowego spo´ł-

dzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikaja˛cych z przepiso´w prawa
spo´łdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym
domu mieszkalnym, jez˙eli nabywca˛ jest były włas´ciciel (wieczysty uz˙ytkownik):
a) nieruchomos´ci wywłaszczonej, kto´remu przyznano odszkodowanie, a nie przy-

znano nieruchomos´ci zamiennej,

b) nieruchomos´ci sprzedanej na cele publiczne okres´lone w przepisach o gos-

podarce nieruchomos´ciami, kto´ry w razie wywłaszczenia spełniałby warunki do
przyznania nieruchomos´ci zamiennej,

c) nieruchomos´ci lub prawa uz˙ytkowania wieczystego, wykupionych na podstawie

przepiso´w o ochronie i kształtowaniu s´rodowiska

– w wysokos´ci kwoty otrzymanego odszkodowania (uzyskanej ceny), pod warun-
kiem z˙e nabycie nasta˛piło w cia˛gu 5 lat od daty otrzymania odszkodowania
(zapłaty);

4) sprzedaz˙ budynku mieszkalnego lub jego cze˛s´ci, lokalu mieszkalnego stanowia˛ce-

go odre˛bna˛ nieruchomos´c´, własnos´ciowego spo´łdzielczego prawa do lokalu miesz-
kalnego oraz wynikaja˛cych z przepiso´w prawa spo´łdzielczego: prawa do domu

jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, jez˙eli
naste˛puje ona:
a) w wykonaniu lub w zwia˛zku z wielostronna˛ umowa˛ o zamianie budynku lub

praw do lokalu,

b) w celu uzyskania w zamian spo´łdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu albo

budynku mieszkalnego lub jego cze˛s´ci, zajmowanego przez nabywce˛ na
podstawie umowy najmu, okres´lonej w przepisach o najmie lokali mieszkal-
nych i dodatkach mieszkaniowych

(1)

;

5) zamiane˛ budynku mieszkalnego lub jego cze˛s´ci, lokali mieszkalnych stanowia˛cych

odre˛bna˛ nieruchomos´c´, spo´łdzielczych własnos´ciowych praw do lokalu mieszkal-
nego oraz wynikaja˛cych z przepiso´w prawa spo´łdzielczego: praw do domu
jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jez˙eli stronami
umowy sa˛ osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku
od spadko´w i darowizn;

6) sprzedaz˙ rzeczy ruchomych, jez˙eli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł;
7) sprzedaz˙ bono´w i obligacji skarbowych;
8) sprzedaz˙ bono´w pienie˛z˙nych Narodowego Banku Polskiego;
9) sprzedaz˙ papiero´w wartos´ciowych domom maklerskim i bankom prowadza˛cym

działalnos´c´ maklerska˛ oraz sprzedaz˙ papiero´w wartos´ciowych dokonywana˛ za
pos´rednictwem domo´w maklerskich lub banko´w prowadza˛cych działalnos´c´ mak-
lerska˛;

9a) sprzedaz˙ towaro´w giełdowych na giełdach towarowych;
9b) zbycie akcji i udziało´w przez Bank Gospodarstwa Krajowego na podstawie ustawy

z dnia 28 paz´dziernika 2002 r. o Funduszu Z

eglugi ro´dla˛dowej i Funduszu

Rezerwowym (DzU nr 199, poz. 1672);

10) poz˙yczki udzielane:

a) przez przedsie˛biorco´w niemaja˛cych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

siedziby lub zarza˛du, prowadza˛cych działalnos´c´ w zakresie kredytowania oraz
udzielania poz˙yczek,

b) osobom prawnym zwolnionym od podatku na podstawie art. 8 pkt 3,
c) na podstawie umowy zawartej mie˛dzy osobami zaliczonymi do I grupy

podatkowej do wysokos´ci kwoty niepodlegaja˛cej opodatkowaniu – na zasadach
okres´lonych w przepisach o podatku od spadko´w i darowizn,

d) na podstawie umowy zwartej mie˛dzy innymi podmiotami niz˙ osoby, o kto´rych

mowa w lit. c, jez˙eli ła˛czna kwota lub wartos´c´ poz˙yczek otrzymanych od tego
samego podmiotu nie przekracza w cia˛gu kolejnych 12 miesie˛cy 1000 zł,

e) z kas lub funduszo´w zakładowych, funduszo´w zwia˛zko´w zawodowych, pra-

cowniczych kas zapomogowo-poz˙yczkowych, spo´łdzielczych kas oszcze˛dnos´-
ciowo-kredytowych, kolez˙en´skich kas oszcze˛dnos´ciowo-poz˙yczkowych działa-
ja˛cych w wojsku oraz z zakładowego funduszu s´wiadczen´ socjalnych,

f) z utworzonych w drodze ustawy innych funduszo´w celowych,
g) na rozpocze˛cie lub prowadzenie działalnos´ci gospodarczej, pod warunkiem

udokumentowania, z˙e pienia˛dze be˛da˛ce przedmiotem poz˙yczki zostana˛ prze-
znaczone na pokrycie wydatko´w poniesionych na rozpocze˛cie lub prowadzenie
działalnos´ci gospodarczej w cia˛gu 12 miesie˛cy od dnia zawarcia umowy albo
wykorzystania w tym okresie rzeczy oznaczonych co do gatunku, stanowia˛cych
przedmiot poz˙yczki,

h) przez wspo´lnika (akcjonariusza) spo´łce kapitałowej;

11) umowy spo´łki:

a) zawarte wskutek przekształcenia, podziału lub ła˛czenia w cze˛s´ci dotycza˛cej

kapitału zakładowego, kto´rego wartos´c´ przed dokonaniem czynnos´ci została
opodatkowana podatkiem kapitałowym poza terytorium Rzeczypospolitej Pol-
skiej,

b) kto´rych skutkiem jest przeniesienie rzeczywistego os´rodka zarza˛dzania lub

siedziby spo´łki kapitałowej z pan´stwa członkowskiego innego niz˙ Rzeczpo-
spolita Polska na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jez˙eli wartos´c´ kapitału
spo´łki była opodatkowana podatkiem kapitałowym w pan´stwie członkowskim;

12) (uchylony);
13) ustanowienie hipoteki:

a) na morskich statkach handlowych i rybackich,
b) na zabezpieczenie dotacji lub innych form pomocy finansowej, udzielanych

organizacjom społecznym działaja˛cym w dziedzinie sportu i turystyki,

c) na zabezpieczenie wierzytelnos´ci banko´w z tytułu kredyto´w udzielanych rol-

nikom indywidualnym lub zespołom rolniko´w indywidualnych na budownictwo
inwentarskie lub składowe, wraz z urza˛dzeniami towarzysza˛cymi,

d) przysługuja˛cej spo´łdzielniom mieszkaniowym i wierzycielom spo´łdzielni mie-

szkaniowych,

e) na zabezpieczenie poz˙yczek i kredyto´w udzielanych z funduszy celowych

utworzonych w drodze ustawy;

14) kto´rych przedmiotem sa˛ rzeczy lub prawa maja˛tkowe likwidowanej kopalni

w rozumieniu przepiso´w ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o restrukturyzacji
go´rnictwa we˛gla kamiennego w latach 2003–2006 (DzU nr 210, poz. 2037);

15)

(2)

sprzedaz˙ nieruchomos´ci dokonana˛ w ramach realizacji prawa do rekompensaty

w rozumieniu ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty
z tytułu pozostawienia nieruchomos´ci poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej
Polskiej (DzU nr 169, poz. 1418) – do wysokos´ci kwoty odpowiadaja˛cej wartos´ci
zrealizowanego prawa do rekompensaty.

ROZDZIAŁ 5

Zapłata, pobo´r i zwrot podatku

Art. 10

1. Podatnicy sa˛ obowia˛zani, bez wezwania organu podatkowego, złoz˙yc´ deklaracje˛

w sprawie podatku od czynnos´ci cywilnoprawnych oraz obliczyc´ i wpłacic´ podatek
w terminie 14 dni od dnia powstania obowia˛zku podatkowego, z wyła˛czeniem
przypadko´w, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

2. Płatnikami podatku sa˛:

1) notariusze – od czynnos´ci cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarial-

nego;

2) nabywcy rzeczy – od umo´w sprzedaz˙y, jez˙eli nabywca kupuje te rzeczy do

przerobu lub sprzedaz˙y.

3. Płatnicy obowia˛zani sa˛ uzalez˙nic´ dokonanie czynnos´ci cywilnoprawnej lub

wypłacenie nalez˙nos´ci od uprzedniego zapłacenia podatku.

3a. Płatnicy wpłacaja˛ pobrany podatek na rachunek organu podatkowego włas´-

ciwego ze wzgle˛du na siedzibe˛ płatnika.

3b. Notariusze, jako płatnicy podatku, sa˛ obowia˛zani do przekazywania organowi

podatkowemu włas´ciwemu ze wzgle˛du na siedzibe˛ płatnika odpiso´w sporza˛dzanych
akto´w notarialnych dotycza˛cych czynnos´ci cywilnoprawnych stanowia˛cych przedmiot
opodatkowania.

4. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych okres´li, w drodze rozporza˛-

dzenia, szczego´łowe zasady poboru podatku przez okres´lenie: wzoru deklaracji, sposobu
pobierania, zapłaty i zwrotu podatku oraz sposobu prowadzenia rejestro´w tego podatku.

Art. 11

1. Podatek, z zastrzez˙eniem ust. 2, podlega zwrotowi, jez˙eli:

1) uchylone zostały skutki prawne os´wiadczenia woli (niewaz˙nos´c´ wzgle˛dna);
2) nie spełnił sie˛ warunek zawieszaja˛cy, od kto´rego uzalez˙niono wykonanie czynnos´ci

cywilnoprawnej;

3) umowa spo´łki w wyniku ostatecznej decyzji odmawiaja˛cej spo´łce wydania koncesji

na podje˛cie działalnos´ci gospodarczej została rozwia˛zana;

4) podwyz˙szenie kapitału spo´łki nie zostanie zarejestrowane lub zostanie zarejest-

rowane w wysokos´ci niz˙szej niz˙ okres´lona w uchwale – w cze˛s´ci stanowia˛cej
ro´z˙nice˛ mie˛dzy podatkiem zapłaconym i podatkiem nalez˙nym od podwyz˙szenia
kapitału ujawnionego w rejestrze przedsie˛biorco´w;

5) nie dokonano wpisu hipoteki do ksie˛gi wieczystej.

2. Podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od kon´ca roku, w kto´rym został

zapłacony.

ROZDZIAŁ 6

Włas´ciwos´c´ organo´w podatkowych

Art. 12

1. Organem podatkowym włas´ciwym miejscowo w sprawach podatku od czynno-

s´ci cywilnoprawnych od umo´w, kto´rych przedmiotem sa˛ rzeczy znajduja˛ce sie˛ na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa maja˛tkowe wykonywane w kraju, jest:
1) od przeniesienia własnos´ci nieruchomos´ci, własnos´ciowego spo´łdzielczego prawa do

lokalu mieszkalnego, spo´łdzielczego prawa do lokalu uz˙ytkowego oraz wynikaja˛-
cych z przepiso´w prawa spo´łdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego i prawa do
lokalu w małym domu mieszkalnym lub prawa uz˙ytkowania wieczystego – naczel-
nik urze˛du skarbowego włas´ciwy ze wzgle˛du na miejsce połoz˙enia nieruchomos´ci;

2) od przeniesienia własnos´ci rzeczy lub praw maja˛tkowych, innych niz˙ wymienione

w pkt. 1 – naczelnik urze˛du skarbowego włas´ciwy ze wzgle˛du na miejsce zamiesz-
kania (siedzibe˛) nabywcy, a jez˙eli jedynie zbywca ma miejsce zamieszkania na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – naczelnik urze˛du skarbowego włas´ciwy ze
wzgle˛du na miejsce zamieszkania (siedzibe˛) zbywcy;

3) od umowy spo´łki – naczelnik urze˛du skarbowego włas´ciwy ze wzgle˛du na siedzibe˛

spo´łki;

4) od pozostałych umo´w – naczelnik urze˛du skarbowego włas´ciwy ze wzgle˛du na

miejsce zamieszkania (siedzibe˛) jednej ze stron czynnos´ci cywilnoprawnej.

2. Jez˙eli nie moz˙na ustalic´ włas´ciwos´ci miejscowej organu podatkowego w sposo´b,

o kto´rym mowa w ust. 1 – włas´ciwym organem podatkowym jest naczelnik Drugiego
Urze˛du Skarbowego Warszawa–S

ro´dmies´cie.

3. W sprawach podatku od czynnos´ci cywilnoprawnych od umo´w zamiany,

kto´rych przedmiotem jest wyła˛cznie przeniesienie własnos´ci rzeczy lub praw wymie-
nionych w ust. 1 pkt 1, organem podatkowym włas´ciwym do ustalenia wartos´ci
nieruchomos´ci lub prawa jest organ podatkowy włas´ciwy ze wzgle˛du na miejsce
połoz˙enia nieruchomos´ci, a do okres´lenia wysokos´ci podatku od czynnos´ci cywilno-
prawnych – organ podatkowy włas´ciwy ze wzgle˛du na miejsce połoz˙enia nieruchomo-
s´ci lub prawa, kto´rego wartos´c´ jest wyz˙sza.

4. W sprawach podatku od czynnos´ci cywilnoprawnych od umo´w maja˛tkowych

małz˙en´skich włas´ciwym organem podatkowym jest naczelnik urze˛du skarbowego
włas´ciwy ze wzgle˛du na miejsce zamieszkania jednej ze stron umowy.

Art. 13

Organem podatkowym włas´ciwym miejscowo w sprawach podatku od czynnos´ci

cywilnoprawnych od umo´w, kto´rych przedmiotem sa˛ rzeczy znajduja˛ce sie˛ za granica˛
lub prawa maja˛tkowe wykonywane za granica˛, jest naczelnik urze˛du skarbowego
włas´ciwy ze wzgle˛du na miejsce zamieszkania (siedzibe˛) nabywcy.

Art. 13a

Organem podatkowym włas´ciwym rzeczowo w sprawach podatku od czynnos´ci

cywilnoprawnych jest naczelnik urze˛du skarbowego.

ROZDZIAŁ 7

Przepisy przejs´ciowe i kon´cowe

Art. 14

Do czynnos´ci cywilnoprawnych dokonanych przed dniem wejs´cia w z˙ycie niniej-

szej ustawy stosuje sie˛ przepisy obowia˛zuja˛ce w chwili dokonania czynnos´ci.

Art. 15

1. Jez˙eli obowia˛zuja˛ce przepisy powołuja˛ sie˛ na przepisy o opłacie skarbowej

w zakresie dotycza˛cym czynnos´ci cywilnoprawnych opodatkowanych w niniejszej
ustawie, rozumie sie˛ przez to przepisy o podatku od czynnos´ci cywilnoprawnych.

2. W przypadkach, o kto´rych mowa w art. 1 ust. 7 i 8

(3)

oraz w art. 7 ust. 2

(4)

uwzgle˛dnia sie˛ ro´wniez˙ opłate˛ skarbowa˛ uiszczona˛ na podstawie ustawy z dnia 31
stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej (DzU nr 4, poz. 23, z po´z´n. zm.

)

(5)

Art. 16

Ustawa wchodzi w z˙ycie z dniem 1 stycznia 2001 r.

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 1989 r., nr 74, poz. 443, z 1992 r., nr 21,

poz. 86, z 1993 r., nr 11, poz. 50, z 1995 r., nr 86, poz. 443, z 1997 r., nr 117, poz. 751 i nr 137, poz. 926 oraz
z 2000 r., nr 68, poz. 805.

USTAWA

z dnia 23 stycznia 2004 r.

o podatku akcyzowym

(DzU z dnia 20 lutego 2004 r.)

DZIAŁ I. PRZEPISY OGO

LNE

ROZDZIAŁ 1

Przepisy wste˛pne

Art. 1

Ustawa reguluje opodatkowanie wyrobo´w podatkiem akcyzowym, zwanym dalej

,,akcyza˛’’, oraz okres´la zasady i tryb wprowadzania do obrotu wyrobo´w obje˛tych
akcyza˛ i oznaczania niekto´rych z tych wyrobo´w znakami akcyzy.

Art. 2

Uz˙yte w ustawie okres´lenia oznaczaja˛:

1) wyroby akcyzowe – wyroby podlegaja˛ce akcyzie okres´lone w zała˛czniku nr 1 do

ustawy;

2) wyroby akcyzowe zharmonizowane – paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz,

napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe okres´lone w zała˛czniku nr 2 do ustawy;

3) wyroby akcyzowe niezharmonizowane – wyroby akcyzowe inne niz˙ wyroby

akcyzowe zharmonizowane;

4) terytorium kraju – terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
5) terytorium pan´stwa członkowskiego – terytorium pan´stwa członkowskiego Wspo´l-

noty Europejskiej, kto´re według prawa Wspo´lnoty jest traktowane jako terytorium
tego pan´stwa członkowskiego dla celo´w stosowania przepiso´w dotycza˛cych wyro-
bo´w akcyzowych zharmonizowanych, z wyła˛czeniem terytorium kraju;

6) terytorium Wspo´lnoty Europejskiej – terytorium kraju, jak ro´wniez˙ terytoria

pan´stw członkowskich Wspo´lnoty Europejskiej;

7) terytorium pan´stwa trzeciego – terytorium inne niz˙ terytorium kraju i terytorium

pan´stwa członkowskiego;

8) eksport – wywo´z wyrobo´w akcyzowych z terytorium kraju poza obszar celny

Wspo´lnoty Europejskiej potwierdzony przez graniczny urza˛d celny pan´stwa człon-
kowskiego, z kto´rego dokonano faktycznego wyprowadzenia tych wyrobo´w poza
obszar celny Wspo´lnoty Europejskiej; nie jest eksportem wywo´z tych wyrobo´w,
jez˙eli sa˛ oznaczone znakami akcyzy;

9) import – przywo´z wyrobo´w akcyzowych z terytorio´w pan´stw trzecich na teryto-

rium kraju;

10) dostawa wewna˛trzwspo´lnotowa – przemieszczenie wyrobo´w akcyzowych z teryto-

rium kraju na terytorium pan´stwa członkowskiego;

11) nabycie wewna˛trzwspo´lnotowe – przemieszczenie wyrobo´w akcyzowych z teryto-

rium pan´stwa członkowskiego na terytorium kraju;

12) skład podatkowy – miejsce okres´lone w zezwoleniu wydanym przez włas´ciwego

naczelnika urze˛du celnego, podlegaja˛ce szczego´lnemu nadzorowi podatkowemu na
podstawie przepiso´w o słuz˙bie celnej, w kto´rym wyroby akcyzowe zharmonizowa-

ne sa˛ obje˛te procedura˛ zawieszenia poboru akcyzy i moga˛ byc´ poddane czynnos´-
ciom zgodnie z ustalonymi warunkami;

13) zarejestrowany handlowiec – podmiot, kto´remu wydano zezwolenie na nabywanie

wyrobo´w akcyzowych zharmonizowanych z innego pan´stwa członkowskiego z za-
stosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy, w ramach prowadzonej dzia-
łalnos´ci gospodarczej;

14) niezarejestrowany handlowiec – podmiot, kto´remu wydano jednorazowe zezwole-

nie na nabycie wyrobo´w akcyzowych zharmonizowanych z innego pan´stwa
członkowskiego z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy, w ra-
mach prowadzonej działalnos´ci gospodarczej;

15) administracyjny dokument towarzysza˛cy – dokument, na podstawie kto´rego prze-

mieszcza sie˛ wyroby akcyzowe zharmonizowane z zastosowaniem procedury
zawieszenia poboru akcyzy;

16) uproszczony dokument towarzysza˛cy – dokument, na podstawie kto´rego przemie-

szcza sie˛ wyroby akcyzowe zharmonizowane z zapłacona˛ akcyza˛;

17) znaki akcyzy – znaki słuz˙a˛ce do oznaczania wyrobo´w akcyzowych lub opakowan´

jednostkowych wyrobo´w akcyzowych, podlegaja˛cych obowia˛zkowi oznaczania;

18) faktura – dokument w rozumieniu przepiso´w o podatku od towaro´w i usług.

Art. 3

1. Do celo´w poboru akcyzy i obowia˛zku oznaczania wyrobo´w znakami akcyzy na

terytorium kraju stosuje sie˛ klasyfikacje˛ wyrobo´w akcyzowych w układzie odpowiada-
ja˛cym Polskiej Klasyfikacji Wyrobo´w i Usług (PKWiU).

2. Do celo´w poboru akcyzy i obowia˛zku oznaczania znakami akcyzy w imporcie

oraz w dostawie i nabyciu wewna˛trzwspo´lnotowym stosuje sie˛ klasyfikacje˛ wyrobo´w
akcyzowych w układzie odpowiadaja˛cym Scalonej Nomenklaturze (CN).

3. Zmiany w klasyfikacjach statystycznych, o kto´rych mowa w ust. 1 i 2, nie

powoduja˛ zmian w opodatkowaniu wyrobo´w akcyzowych, jez˙eli nie zostały okres´lone
w ustawie.

ROZDZIAŁ 2

Obowia˛zek podatkowy i podstawa opodatkowania

Art. 4

1. Opodatkowaniu akcyza˛ podlegaja˛:

1) produkcja wyrobo´w akcyzowych zharmonizowanych;
2) wyprowadzenie wyrobo´w akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego;
3) sprzedaz˙ wyrobo´w akcyzowych na terytorium kraju;
4) eksport i import wyrobo´w akcyzowych;
5) nabycie wewna˛trzwspo´lnotowe i dostawa wewna˛trzwspo´lnotowa.

2. Za sprzedaz˙ wyrobo´w akcyzowych na terytorium kraju uwaz˙a sie˛ ro´wniez˙:

1) przekazanie lub zuz˙ycie wyrobo´w akcyzowych na potrzeby reprezentacji albo

reklamy;

2) przekazanie przez podatnika wyrobo´w akcyzowych na potrzeby osobiste podat-

nika, wspo´lniko´w, udziałowco´w, akcjonariuszy, członko´w spo´łdzielni i ich domo-
wniko´w, członko´w organo´w stanowia˛cych oso´b prawnych, członko´w stowarzysze-
nia, a takz˙e zatrudnionych przez niego pracowniko´w oraz byłych pracowniko´w;

3) zamiane˛ wyrobo´w akcyzowych oraz wydanie wyrobo´w akcyzowych w zamian za

inne czynnos´ci podlegaja˛ce opodatkowaniu;

4) wydanie wyrobo´w akcyzowych w zamian za wierzytelnos´ci;
5) wydanie wyrobo´w akcyzowych w miejsce s´wiadczenia pienie˛z˙nego;
6) darowizne˛ wyrobo´w akcyzowych;
7) wydanie wyrobo´w akcyzowych w zamian za czynnos´ci niepodlegaja˛ce opodat-

kowaniu;

8) s´wiadczenie usług polegaja˛cych na wytwarzaniu wyrobo´w akcyzowych w ramach

umowy o dzieło lub innej umowy;

9) zuz˙ycie wyrobo´w akcyzowych na potrzeby prowadzonej działalnos´ci gospodarczej;

10) zuz˙ycie wyrobo´w akcyzowych niezgodne z ich przeznaczeniem, w przypadku gdy

do wyrobo´w tych zastosowano zwolnienie lub obniz˙ono stawki akcyzy.

3. Opodatkowaniu akcyza˛ podlega takz˙e nabycie lub posiadanie przez podatnika

wyrobo´w akcyzowych, jez˙eli od tych wyrobo´w nie została zapłacona akcyza w nalez˙-
nej wysokos´ci.

4. Czynnos´ci, o kto´rych mowa w ust. 1–3, podlegaja˛ opodatkowaniu niezalez˙nie

od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunko´w oraz form okres´lonych
przepisami prawa.

5. Jez˙eli w stosunku do wyrobu akcyzowego powstał obowia˛zek podatkowy

w zwia˛zku z wykonaniem jednej z czynnos´ci, o kto´rych mowa w ust. 1–3, to nie
powstaje obowia˛zek podatkowy na podstawie innej czynnos´ci okres´lonej w tych
przepisach, jez˙eli kwota akcyzy została okres´lona lub zadeklarowana w nalez˙nej
wysokos´ci.

Art. 5

1. Akcyzie podlegaja˛ ubytki lub niedobory wyrobo´w akcyzowych zharmonizowa-

nych powstałe w czasie produkcji, magazynowania, przerobu, zuz˙ycia lub przewozu.

2. Zwalnia sie˛ od akcyzy ubytki lub niedobory powstaja˛ce podczas wykonywania

czynnos´ci, o kto´rych mowa w ust. 1, do wysokos´ci ustalonej przez włas´ciwego
naczelnika urze˛du celnego dla danego podatnika akcyzy.

3. Włas´ciwy naczelnik urze˛du celnego ustala dla poszczego´lnych podatniko´w

akcyzy, z urze˛du lub na wniosek podatnika:
1) normy dopuszczalnych ubytko´w wyrobo´w akcyzowych zharmonizowanych powsta-

ja˛cych w czasie wykonywania czynnos´ci, o kto´rych mowa w ust. 1, w wysokos´ci
nie wyz˙szej niz˙ okres´lone w rozporza˛dzeniu wydanym na podstawie ust. 6;

2) dopuszczalne normy zuz˙ycia wyrobo´w akcyzowych zharmonizowanych, w przypad-

ku ich zuz˙ycia do wytwarzania innych wyrobo´w.

4. Włas´ciwy naczelnik urze˛du celnego ustalaja˛c normy dopuszczalnych ubytko´w

oraz dopuszczalne normy zuz˙ycia, o kto´rych mowa w ust. 3, uwzgle˛dnia:
1) rodzaj produkowanych wyrobo´w;
2) specyfike˛ poszczego´lnych etapo´w produkcji i pozostałych czynnos´ci, o kto´rych

mowa w ust. 1;

3) technologie˛ produkcji wyrobo´w.

5. Decyzje, o kto´rych mowa w ust. 3, sa˛ ogłaszane w Dzienniku Urze˛dowym

Ministra Finanso´w.

6. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych okres´li, w drodze rozpo-

rza˛dzenia, wysokos´c´ maksymalnych norm dopuszczalnych ubytko´w niekto´rych wyro-
bo´w akcyzowych zharmonizowanych oraz szczego´łowy zakres i sposo´b ich ustalania,

uwzgle˛dniaja˛c rodzaj wyrobo´w, specyfike˛ poszczego´lnych etapo´w produkcji i pozo-
stałych czynnos´ci, o kto´rych mowa w ust. 1, a takz˙e technologie˛ produkcji wyrobo´w
akcyzowych zharmonizowanych.

7. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych okres´li, w drodze rozpo-

rza˛dzenia, szczego´łowe zasady i terminy ogłaszania norm, o kto´rych mowa w ust. 3,
uwzgle˛dniaja˛c koniecznos´c´ zapewnienia doste˛pu do informacji o decyzjach wydawa-
nych przez włas´ciwych naczelniko´w urze˛do´w celnych ustalaja˛cych normy dopuszczal-
nych ubytko´w oraz dopuszczalne normy zuz˙ycia wyrobo´w akcyzowych zharmonizowa-
nych dla poszczego´lnych podatniko´w akcyzy.

Art. 6

1. Obowia˛zek podatkowy powstaje z dniem wykonania czynnos´ci podlegaja˛cych

opodatkowaniu, chyba z˙e ustawa stanowi inaczej.

2. Jez˙eli przepisy prawa podatkowego nakładaja˛ obowia˛zek potwierdzania faktura˛

czynnos´ci, o kto´rych mowa w ust. 1, obowia˛zek podatkowy powstaje z dniem
wystawienia faktury, nie po´z´niej jednak niz˙ w terminie 7 dni, licza˛c od dnia
wykonania czynnos´ci.

3. Jez˙eli czynnos´ci, o kto´rych mowa w ust. 1, zostały wykonane z naruszeniem

warunko´w oraz form okres´lonych przepisami prawa, obowia˛zek podatkowy powstaje
z dniem dokonania tych czynnos´ci, a jez˙eli dnia tego nie moz˙na okres´lic´ – z dniem,
w kto´rym uprawniony podmiot stwierdził dokonanie takiej czynnos´ci.

4. W przypadku ubytko´w lub niedoboro´w wyrobo´w akcyzowych zharmonizowa-

nych obowia˛zek podatkowy powstaje z dniem ich powstania, a jez˙eli tego dnia nie
moz˙na ustalic´ – z dniem ich stwierdzenia przez uprawniony podmiot.

5. W przypadku energii elektrycznej obowia˛zek podatkowy powstaje z dniem jej

wydania.

6. Jez˙eli nie moz˙na okres´lic´ dnia, w kto´rym powstaje obowia˛zek podatkowy dla

wyrobo´w akcyzowych, za date˛ jego powstania uznaje sie˛ dzien´, w kto´rym uprawniony
podmiot stwierdził dokonanie czynnos´ci podlegaja˛cych opodatkowaniu.

7. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych moz˙e okres´lic´, w drodze

rozporza˛dzenia, po´z´niejszy termin (moment) powstania obowia˛zku podatkowego niz˙
wymieniony w ust. 1–6 oraz szczego´łowy sposo´b ustalania i dokumentowania terminu
(momentu) powstania obowia˛zku podatkowego, uwzgle˛dniaja˛c:
1) rodzaj s´rodka transportu uz˙ytego do przewozu wyrobo´w akcyzowych;
2) rodzaje wykonywanych czynnos´ci podlegaja˛cych opodatkowaniu;
3) specyfike˛ wyrobu akcyzowego;
4) rodzaje dokumento´w przewozowych, na podstawie kto´rych dokonuje sie˛ przemiesz-

czania wyrobo´w akcyzowych.

Art. 7

1. W eksporcie wyrobo´w akcyzowych obowia˛zek podatkowy powstaje z dniem

potwierdzenia przez urza˛d celny dokonania eksportu.

2. W imporcie wyrobo´w akcyzowych obowia˛zek podatkowy powstaje z dniem:

1) powstania długu celnego w rozumieniu przepiso´w prawa celnego albo
2) obje˛cia wyrobo´w akcyzowych procedura˛ celna˛: uszlachetniania czynnego, odprawy

czasowej lub przetwarzania pod kontrola˛.

3. W przypadku nabycia wewna˛trzwspo´lnotowego obowia˛zek podatkowy powstaje

z dniem otrzymania wyrobo´w akcyzowych, be˛da˛cych przedmiotem tego nabycia, nie

po´z´niej jednak niz˙ z dniem otrzymania faktury dokumentuja˛cej nabycie, jez˙eli przepisy
ustawy nie stanowia˛ inaczej.

4. W przypadku dostawy wewna˛trzwspo´lnotowej obowia˛zek podatkowy powstaje

z dniem wystawienia faktury, nie po´z´niej jednak niz˙ w terminie 7 dni, licza˛c od dnia
wykonania czynnos´ci.

Art. 8

Dla wymiaru akcyzy stawki akcyzy sa˛ wyraz˙ane w:

1) procencie podstawy opodatkowania;
2) kwocie na jednostke˛ wyrobu;
3) procencie maksymalnej ceny detalicznej;
4) kwocie na jednostke˛ wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej.

Art. 9

1. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych przedstawia wraz z załoz˙e-

niami do ustawy budz˙etowej wysokos´c´ planowanych stawek akcyzy na wyroby
akcyzowe na dany rok budz˙etowy.

2. Podstawa˛ dla ministra włas´ciwego do spraw finanso´w publicznych do obniz˙enia

stawek akcyzy okres´lonych w dziale III sa˛ załoz˙enia ustawy budz˙etowej na dany rok
oraz wysokos´c´ stawek minimalnych wynikaja˛cych z przepiso´w prawa Wspo´lnoty
Europejskiej.

Art. 10

1. Podstawa˛ opodatkowania w przypadku wyraz˙enia stawki akcyzy w procencie

podstawy opodatkowania jest:
1) kwota nalez˙na z tytułu sprzedaz˙y na terytorium kraju wyrobo´w akcyzowych

pomniejszona o kwote˛ podatku od towaro´w i usług oraz o kwote˛ akcyzy, nalez˙ne
od tych wyrobo´w;

2) kwota, jaka˛ nabywca jest obowia˛zany zapłacic´ za wyroby akcyzowe, w przypadku

nabycia wewna˛trzwspo´lnotowego;

3) kwota nalez˙na z tytułu dostawy wyrobo´w akcyzowych na terytorium pan´stwa

członkowskiego, w przypadku dostawy wewna˛trzwspo´lnotowej;

4) wartos´c´ celna wyrobo´w akcyzowych powie˛kszona o nalez˙ne cło, w przypadku

importu, z uwzgle˛dnieniem ust. 6–9.

2. Podstawa˛ opodatkowania w przypadku wyraz˙enia stawki akcyzy w kwocie na

jednostke˛ wyrobu jest ilos´c´ wyrobo´w akcyzowych.

3. Podstawa˛ opodatkowania w przypadku wyraz˙enia stawki akcyzy w procencie

maksymalnej ceny detalicznej jest cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na
opakowaniu jednostkowym.

4. Podstawa˛ opodatkowania w przypadku wyraz˙enia stawki akcyzy w kwocie na

jednostke˛ wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej jest ilos´c´ wyrobo´w
akcyzowych oraz cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jedno-
stkowym.

5. Jez˙eli nie moz˙na okres´lic´ kwot, o kto´rych mowa w ust. 1 pkt 1–3, to podstawe˛

opodatkowania ustala sie˛ na podstawie przecie˛tnych cen stosowanych w danej miejs-
cowos´ci lub na rynku krajowym w obrocie wyrobami akcyzowymi tego samego
rodzaju, w dniu powstania obowia˛zku podatkowego pomniejszonych o kwote˛ podatku
od towaro´w i usług oraz o kwote˛ akcyzy.

6. Jez˙eli przedmiotem dopuszczenia do obrotu sa˛ produkty kompensacyjne powsta-

łe w wyniku procedury uszlachetnienia biernego, podstawa˛ opodatkowania jest ro´z˙nica
mie˛dzy wartos´cia˛ celna˛ produkto´w kompensacyjnych lub zamiennych dopuszczonych
do obrotu a wartos´cia˛ wyrobo´w wywiezionych czasowo, powie˛kszona o nalez˙ne cło.

7. Podstawa˛ opodatkowania w imporcie wyrobo´w akcyzowych obje˛tych procedura˛

odprawy czasowej z cze˛s´ciowym zwolnieniem od nalez˙nos´ci celnych przywozowych
lub procedura˛ przetwarzania pod kontrola˛ celna˛ jest wartos´c´ celna powie˛kszona o cło,
kto´re byłoby nalez˙ne, gdyby wyroby te były obje˛te procedura˛ dopuszczenia do obrotu.

8. Podstawa opodatkowania w imporcie wyrobo´w akcyzowych obejmuje ro´wniez˙

prowizje˛ oraz koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, jez˙eli nie zostały do niej
wła˛czone, a juz˙ poniesione do pierwszego miejsca przeznaczenia na terytorium kraju.
Przez pierwsze miejsce przeznaczenia rozumie sie˛ miejsce wymienione w dokumencie
przewozowym lub innym dokumencie, na podstawie kto´rego wyroby sa˛ importowane.

9. Do podstawy opodatkowania w imporcie wyrobo´w akcyzowych dolicza sie˛

okres´lone w odre˛bnych przepisach opłaty oraz inne nalez˙nos´ci, jez˙eli organy celne
maja˛ obowia˛zek pobierac´ te nalez˙nos´ci z tytułu importu wyrobo´w.

ROZDZIAŁ 3

Podatnicy akcyzy

Włas´ciwos´c´ organo´w podatkowych

Art. 11

1. Podatnikami akcyzy sa˛ osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organiza-

cyjne niemaja˛ce osobowos´ci prawnej, kto´re dokonuja˛ czynnos´ci podlegaja˛cych opodat-
kowaniu, zwane dalej ,,podatnikami’’.

2. Podatnikami sa˛ ro´wniez˙ podmioty:

1) nabywaja˛ce lub posiadaja˛ce wyroby akcyzowe, jez˙eli od wyrobo´w tych nie została

zapłacona akcyza w nalez˙nej wysokos´ci;

2) u kto´rych powstaja˛ nadmierne ubytki lub niedobory wyrobo´w akcyzowych zhar-

monizowanych, o kto´rych mowa w art. 5 ust. 1;

3) be˛da˛ce zleceniobiorcami usług polegaja˛cych na wytwarzaniu wyrobo´w akcyzowych

w ramach umowy o dzieło lub innej umowy.

(...)

Art. 16

1. Jez˙eli podatnik zaprzestał wykonywania czynnos´ci podlegaja˛cych opodatkowa-

niu, jest obowia˛zany w terminie 7 dni złoz˙yc´ zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania
tych czynnos´ci naczelnikowi urze˛du celnego, kto´ry dokonał rejestracji; zgłoszenie
stanowi podstawe˛ do wykres´lenia podatnika z rejestru podatniko´w przez naczelnika
urze˛du celnego.

2. W przypadku zaprzestania prowadzenia działalnos´ci gospodarczej przez podat-

nika zgłoszenia o zaprzestaniu działalnos´ci dokonuje jego naste˛pca prawny lub inne
osoby, kto´re na podstawie odre˛bnych przepiso´w przejmuja˛ prawa i obowia˛zki podat-
nika.

3. W przypadku gdy zaprzestanie wykonywania czynnos´ci podlegaja˛cych opodat-

kowaniu lub zaprzestanie prowadzenia działalnos´ci gospodarczej nie zostało zgłoszone
zgodnie z ust. 1 i 2, włas´ciwy naczelnik urze˛du celnego, kto´ry dokonał rejestracji,

z urze˛du wykres´la podatnika z rejestru. Włas´ciwy naczelnik urze˛du celnego powiada-
mia podatnika o wykres´leniu go z rejestru.

4. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych okres´li, w drodze rozpo-

rza˛dzenia, wzo´r zgłoszenia rejestracyjnego, wzo´r potwierdzenia zgłoszenia oraz wzo´r
zgłoszenia o zaprzestaniu wykonywania czynnos´ci podlegaja˛cych opodatkowaniu lub
zaprzestaniu prowadzenia działalnos´ci gospodarczej, uwzgle˛dniaja˛c koniecznos´c´ zape-
wnienia prawidłowej identyfikacji podatniko´w.
(...)

ROZDZIAŁ 6

Zwolnienia

Art. 3

1. Zwalnia sie˛ od akcyzy eksport wyrobo´w akcyzowych.
2. Zwalnia sie˛ od akcyzy piwo, wino i napoje fermentowane, o kto´rych mowa

w art. 68–70, wytworzone domowym sposobem przez osoby fizyczne na własny
uz˙ytek i nieprzeznaczone do sprzedaz˙y.

3. Zwalnia sie˛ od akcyzy energie˛ elektryczna˛ wytwarzana˛ z odnawialnych z´ro´deł

energii.

4. Ulgi i zwolnienia podatkowe udzielone na podstawie odre˛bnych ustaw nie maja˛

zastosowania do akcyzy.

Art. 24

1. Zwalnia sie˛ od akcyzy dodatki lub domieszki do paliw silnikowych oraz towary

przeznaczone do uz˙ycia jako paliwa silnikowe inne niz˙ paliwa silnikowe lub oleje
opałowe wymienione w poz. 5 zała˛cznika nr 1 do ustawy, w przypadku gdy sa˛
zuz˙ywane do innych celo´w niz˙ nape˛dowe, opałowe lub jako dodatki lub domieszki do
paliw silnikowych.

2. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych okres´li, w drodze rozpo-

rza˛dzenia, warunki, jakie musza˛ spełnic´ podmioty w celu stosowania zwolnienia,
o kto´rym mowa w ust. 1, uwzgle˛dniaja˛c:
1) rodzaj prowadzonej działalnos´ci;
2) specyfike˛ obrotu wyrobami akcyzowymi i przeznaczenie tych wyrobo´w;
3) przepisy prawa Wspo´lnoty Europejskiej.

Art. 25

1. Zwolnienie od akcyzy stosuje sie˛ ro´wniez˙:

1) gdy uzasadnia to waz˙ny interes zwia˛zany z bezpieczen´stwem publicznym, obron-

nos´cia˛ pan´stwa lub ochrona˛ s´rodowiska;

2) gdy wynika to z przepiso´w prawa Wspo´lnoty Europejskiej;
3) gdy wynika to z umo´w mie˛dzynarodowych;
4) wobec organizacji mie˛dzynarodowych, przedstawicielstw dyplomatycznych, urze˛-

do´w konsularnych oraz członko´w personelu tych przedstawicielstw i urze˛do´w,
a takz˙e innych oso´b zro´wnanych z nimi na podstawie ustaw, umo´w lub zwyczajo´w
mie˛dzynarodowych, jez˙eli nie sa˛ obywatelami polskimi i nie maja˛ stałego pobytu
na terytorium kraju – w zakresie, jaki wynika z porozumien´ mie˛dzynarodowych
i zasady wzajemnos´ci;

5) gdy wynika to z koniecznos´ci uniknie˛cia wielokrotnego opodatkowania wyrobo´w

akcyzowych.

2. Zwolnienie od akcyzy moz˙e byc´ stosowane w przypadku, gdy na podstawie

przepiso´w prawa celnego wyroby akcyzowe sa˛ obje˛te zawieszaja˛ca˛ procedura˛ celna˛
lub zwolnione od nalez˙nos´ci celnych przywozowych.

3. Zwolnienia, o kto´rych mowa w ust. 1 i 2, moga˛ byc´ całkowite lub cze˛s´ciowe.

Zwolnienie moz˙e byc´ realizowane ro´wniez˙ przez zwrot kwoty akcyzy.

4. Wyroby akcyzowe zharmonizowane zwolnione od akcyzy moga˛ podlegac´

szczego´lnemu nadzorowi podatkowemu na podstawie odre˛bnych przepiso´w.

5. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych okres´li, w drodze rozpo-

rza˛dzenia, szczego´łowy zakres zwolnien´ od akcyzy oraz warunki i tryb ich stosowania,
uwzgle˛dniaja˛c specyfike˛ obrotu wyrobami akcyzowymi, przeznaczenie tych wyrobo´w
oraz moz˙liwos´c´ sprawowania szczego´lnego nadzoru podatkowego, a takz˙e wpływ
czynniko´w losowych i sił wyz˙szych na powstawanie ubytko´w wyrobo´w akcyzowych
zharmonizowanych.
(...)

DZIAŁ IV. ZNAKI AKCYZY

ROZDZIAŁ 1

Obowia˛zek oznaczania znakami akcyzy

Art. 83

1. Obowia˛zkowi oznaczania znakami akcyzy podlegaja˛ wyroby akcyzowe wymie-

nione w zała˛czniku nr 3 do ustawy.

2. Do poste˛powania w sprawach znako´w akcyzy stosuje sie˛ przepisy ustawy

– Ordynacja podatkowa.
(...)

Art. 85

1. Podatkowe znaki akcyzy sa˛ potwierdzeniem wpłaty kwoty stanowia˛cej wartos´c´

podatkowych znako´w akcyzy.

2. Legalizacyjne znaki akcyzy sa˛ potwierdzeniem prawa podmiotu obowia˛zanego

do oznaczania wyrobo´w akcyzowych znakami akcyzy do wprowadzenia wyrobu
akcyzowego do obrotu.

Art. 86

1. Obowia˛zek oznaczania wyrobo´w akcyzowych podatkowymi znakami akcyzy

cia˛z˙y na producentach, importerach, podmiotach dokonuja˛cych nabycia wewna˛trz-
wspo´lnotowego, przedstawicielach podatkowych oraz na podmiotach dokonuja˛cych
pakowania, rozlania lub rozwaz˙enia wyrobo´w w opakowania jednostkowe, a takz˙e
przepakowania, ponownego rozlania lub rozwaz˙enia wyrobo´w akcyzowych w inne
opakowania jednostkowe.

2. Obowia˛zek oznaczania wyrobo´w akcyzowych legalizacyjnymi znakami akcyzy

powstaje w przypadku wysta˛pienia w obrocie wyrobo´w akcyzowych nieoznaczonych,
oznaczonych nieprawidłowo lub nieodpowiednimi znakami akcyzy lub wyrobo´w
akcyzowych z uszkodzonymi znakami akcyzy.

3. W przypadku wyrobo´w, o kto´rych mowa w ust. 2, przeznaczonych do dalszego

obrotu, posiadacz tych wyrobo´w, a w odniesieniu do wyrobo´w akcyzowych zbywa-
nych przez włas´ciwy organ władzy publicznej – nabywca tych wyrobo´w, jest obowia˛-
zany zakupic´ znaki akcyzy i oznaczac´ nimi wyroby.

4. Posiadacz wyrobo´w, o kto´rych mowa w ust. 2, jest obowia˛zany sporza˛dzic´ ich

spis i przedstawic´ go do potwierdzenia włas´ciwemu naczelnikowi urze˛du celnego
wykonuja˛cemu zadania w zakresie akcyzy na terytorium kraju.
(...)

Art. 88

1. Z obowia˛zku oznaczania znakami akcyzy zwalnia sie˛ wyroby akcyzowe, kto´re

sa˛:
1) całkowicie niezdatne do uz˙ytku;
2) wytworzone na terytorium kraju i przeznaczone przez producenta do dokonania

dostawy wewna˛trzwspo´lnotowej lub na eksport;

3) wprowadzane do składo´w celnych, składo´w wolnocłowych i wolnych obszaro´w

celnych, a przeznaczone do zbycia w sklepach wolnocłowych;

4) przewoz˙one przez terytorium kraju (tranzyt).

2. W przypadku importu z obowia˛zku oznaczania znakami akcyzy zwalnia sie˛

wyroby akcyzowe, kto´re sa˛ zwolnione od nalez˙nos´ci celnych przywozowych na
podstawie przepiso´w prawa celnego oraz zwolnione z akcyzy.

3. W przypadku nabycia wewna˛trzwspo´lnotowego z obowia˛zku oznaczania znaka-

mi akcyzy zwalnia sie˛ wyroby akcyzowe zwolnione z akcyzy.

4. Producenci, importerzy i podmioty dokonuja˛ce nabycia wewna˛trzwspo´lnotowe-

go sa˛ obowia˛zani do prowadzenia ewidencji rodzaju, ilos´ci i wartos´ci wyrobo´w
akcyzowych okres´lonych w ust. 1.

5. Wyroby akcyzowe okres´lone w ust. 1 pkt 2 i 3 moga˛ byc´ wydane lub

przywiezione na terytorium kraju bez znako´w akcyzy, pod warunkiem pisemnego
powiadomienia włas´ciwego naczelnika urze˛du celnego wykonuja˛cego zadania w za-
kresie akcyzy na terytorium kraju, w terminie co najmniej 7 dni przed planowanym
dniem wydania wyrobo´w akcyzowych albo ich przywozu na terytorium kraju. Włas´-
ciwy naczelnik urze˛du celnego wykonuja˛cy zadania w zakresie akcyzy na terytorium
kraju moz˙e zarza˛dzic´ konwojowanie wyrobo´w akcyzowych do granicy terytorium
kraju w przypadku ich wywozu lub do momentu wprowadzenia do składu celnego,
składu wolnocłowego albo wolnego obszaru celnego w przypadku ich przywozu.
Konwojowanie odbywa sie˛ na koszt producenta lub odbiorcy tych wyrobo´w.

6. Wyroby akcyzowe okres´lone w ust. 1 pkt 4 nie sa˛ oznaczane znakami akcyzy

pod warunkiem złoz˙enia zabezpieczenia w kwocie pokrywaja˛cej moga˛ce powstac´
zobowia˛zanie podatkowe. Zabezpieczenie jest składane w trybie i na zasadach stosowa-
nych przy zabezpieczaniu nalez˙nos´ci celnych na podstawie przepiso´w prawa celnego.

Art. 89

1. Zwolnienie z obowia˛zku oznaczania wyrobo´w akcyzowych znakami akcyzy

moz˙e byc´ stosowane ro´wniez˙:
1) jez˙eli uzasadnia to waz˙ny interes pan´stwa lub podmiotu obowia˛zanego do oznacza-

nia wyrobo´w znakami akcyzy;

2) jez˙eli wynika to z przepiso´w prawa Wspo´lnoty Europejskiej lub umo´w mie˛dzy-

narodowych;

3) z uwagi na przeznaczenie niekto´rych wyrobo´w akcyzowych, w postaci pro´bek do

badan´ naukowych, laboratoryjnych lub jakos´ciowych.

2. Zwolnienia, o kto´rych mowa w ust. 1, moga˛ byc´ stosowane, przez czas

oznaczony, w odniesieniu do poszczego´lnych grup wyrobo´w akcyzowych lub ze
wzgle˛du na ich przeznaczenie.

3. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych okres´li, w drodze rozpo-

rza˛dzenia, szczego´łowy zakres zwolnien´, tryb i warunki ich stosowania oraz terminy
wprowadzenia obowia˛zku oznaczania znakami akcyzy dla poszczego´lnych grup wyro-
bo´w akcyzowych, z uwzgle˛dnieniem sytuacji rynkowej w obrocie wyrobami ak-
cyzowymi, specyfiki obrotu tymi wyrobami oraz koniecznos´ci zapewnienia kontroli
nad tym obrotem.
(...)

Art. 127

Ustawa wchodzi w z˙ycie z dniem 1 marca 2004 r., z tym z˙e przepisy art. 1–26,

art. 27 ust. 2–7, art. 28 i 29, art. 30 ust. 1, 2 i 4, art. 36, art. 39–42, art. 46 ust. 2,
art. 54–60, art. 62–122 oraz art. 124–126 wchodza˛ w z˙ycie z dniem 1 maja 2004 r.

USTAWA

z dnia 11 marca 2004 r.

o podatku od towaro´w i usług

(DzU z dnia 5 kwietnia 2004 r.)

(wycia˛g)

DZIAŁ I. PRZEPISY OGO

LNE

Art. 1

1. Ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem od towaro´w i usług.
2. Podatek od towaro´w i usług stanowi docho´d budz˙etu pan´stwa.

Art. 2

Ilekroc´ w dalszych przepisach jest mowa o:

1) terytorium kraju – rozumie sie˛ przez to terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) pan´stwie członkowskim – rozumie sie˛ przez to pan´stwo członkowskie Wspo´lnoty

Europejskiej;

3) terytorium Wspo´lnoty – rozumie sie˛ przez to terytoria pan´stw członkowskich

Wspo´lnoty Europejskiej, z tym z˙e na potrzeby stosowania tej ustawy:
a) Ksie˛stwo Monako traktuje sie˛ jako terytorium Republiki Francuskiej, wyspe˛

Man traktuje sie˛ jako terytorium Zjednoczonego Kro´lestwa Wielkiej Brytanii
i Irlandii Po´łnocnej,

b) naste˛puja˛ce terytoria poszczego´lnych pan´stw członkowskich traktuje sie˛ jako

wyła˛czone z terytorium Wspo´lnoty Europejskiej:
– wyspe˛ Helgoland, terytorium Buesingen – z Republiki Federalnej Niemiec,
– Ceute˛, Melille˛, Wyspy Kanaryjskie – z Kro´lestwa Hiszpanii,
– Livigno, Campione d’Italia, włoska˛ cze˛s´c´ jeziora Lugano – z Republiki

Włoskiej,

– departamenty zamorskie Republiki Francuskiej – z Republiki Francuskiej,
– Go´re˛ Athos – z Republiki Greckiej,
– Wyspy Alandzkie – z Republiki Finlandii;

4) terytorium pan´stwa członkowskiego – rozumie sie˛ przez to terytorium pan´stwa

wchodza˛ce w skład terytorium Wspo´lnoty;

5) terytorium pan´stwa trzeciego – rozumie sie˛ przez to terytorium pan´stwa nie-

wchodza˛ce w skład terytorium Wspo´lnoty;

6) towarach – rozumie sie˛ przez to rzeczy ruchome, jak ro´wniez˙ wszelkie postacie

energii, budynki i budowle lub ich cze˛s´ci, be˛da˛ce przedmiotem czynnos´ci podlegaja˛-
cych opodatkowaniu podatkiem od towaro´w i usług, kto´re sa˛ wymienione w klasyfi-
kacjach wydanych na podstawie przepiso´w o statystyce publicznej, a takz˙e grunty;

7) imporcie towaro´w – rozumie sie˛ przez to przywo´z towaro´w z terytorium pan´stwa

trzeciego na terytorium kraju;

8) eksporcie towaro´w – rozumie sie˛ przez to potwierdzony przez urza˛d celny

okres´lony w przepisach celnych wywo´z towaro´w z terytorium kraju poza teryto-
rium Wspo´lnoty w wykonaniu czynnos´ci okres´lonych w art. 7 ust. 1 pkt 1–4,
jez˙eli wywo´z jest dokonany przez:

a) dostawce˛ lub na jego rzecz, lub
b) nabywce˛ maja˛cego siedzibe˛ poza terytorium kraju, lub na jego rzecz;

9) imporcie usług – rozumie sie˛ przez to s´wiadczenie usług, z tytułu wykonania

kto´rych podatnikiem jest usługobiorca, o kto´rym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4;

10) nowych s´rodkach transportu – rozumie sie˛ przez to przeznaczone do transportu

oso´b lub towaro´w:
a) pojazdy la˛dowe wymienione w poz. 1–4, 9, 10 i 15–20 zała˛cznika nr 1 do

ustawy, nape˛dzane silnikiem o pojemnos´ci skokowej wie˛kszej niz˙ 48 centymet-
ro´w szes´ciennych lub o mocy wie˛kszej niz˙ 7,2 kilowato´w, jez˙eli przejechały
nie wie˛cej niz˙ 6000 kilometro´w lub od momentu dopuszczenia ich do uz˙ytku
upłyne˛ło nie wie˛cej niz˙ 6 miesie˛cy; za moment dopuszczenia do uz˙ytku
pojazdu la˛dowego uznaje sie˛ dzien´, w kto´rym został on pierwszy raz zarejest-
rowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub w kto´rym po raz
pierwszy podlegał on obowia˛zkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu
drogowego w zalez˙nos´ci od tego, kto´ra z tych dat jest wczes´niejsza; jez˙eli nie
moz˙na ustalic´ dnia pierwszej rejestracji pojazdu la˛dowego lub dnia, w kto´rym
podlegał on pierwszej rejestracji, za moment dopuszczenia do uz˙ytku tego
pojazdu uznaje sie˛ dzien´, w kto´rym został on wydany przez producenta
pierwszemu nabywcy, lub dzien´, w kto´rym został po raz pierwszy uz˙yty dla
celo´w demonstracyjnych przez producenta,

b) pojazdy wodne wymienione w poz. 5–8 zała˛cznika nr 1 do ustawy, o długos´ci

wie˛kszej niz˙ 7,5 metra, jez˙eli były uz˙ywane nie dłuz˙ej niz˙ 100 godzin
roboczych na wodzie lub od momentu ich dopuszczenia do uz˙ytku upłyne˛ło
nie wie˛cej niz˙ 3 miesia˛ce, z wyja˛tkiem statko´w morskich, o kto´rych mowa
w art. 83 ust. 1 pkt 1; za moment dopuszczenia do uz˙ytku pojazdu wodnego
uznaje sie˛ dzien´, w kto´rym został on wydany przez producenta pierwszemu
nabywcy, lub dzien´, w kto´rym został po raz pierwszy uz˙yty dla celo´w
demonstracyjnych przez producenta,

c) statki powietrzne wymienione w poz. 11–14 zała˛cznika nr 1 do ustawy,

o maksymalnej masie startowej wie˛kszej niz˙ 1550 kilogramo´w, jez˙eli były
uz˙ywane nie dłuz˙ej niz˙ 40 godzin roboczych lub od momentu ich dopuszczenia
do uz˙ytku upłyne˛ło nie wie˛cej niz˙ 3 miesia˛ce, z wyja˛tkiem statko´w powietrz-
nych, o kto´rych mowa w art. 83 ust. 1 pkt 6; za moment dopuszczenia do
uz˙ytku statku powietrznego uznaje sie˛ dzien´, w kto´rym został on wydany przez
producenta pierwszemu nabywcy, lub dzien´, w kto´rym został po raz pierwszy
uz˙yty dla celo´w demonstracyjnych przez producenta;

11) podatku od wartos´ci dodanej – rozumie sie˛ przez to podatek od wartos´ci dodanej

nakładany na terytorium pan´stwa członkowskiego, z wyja˛tkiem podatku od
towaro´w i usług nakładanego ta˛ ustawa˛;

12) obiektach budownictwa mieszkaniowego – rozumie sie˛ przez to budynki mieszkal-

ne rodzinne stałego zamieszkania, sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiek-
to´w Budowlanych: 111 – Budynki mieszkalne jednorodzinne, 112 – Budynki
o dwo´ch mieszkaniach i wielomieszkaniowe, ex 113 – Budynki zbiorowego
zamieszkania – wyła˛cznie: budynki kos´cioło´w i innych zwia˛zko´w wyznaniowych,
klasztory, domy zakonne, plebanie, kurie, rezydencje biskupie oraz rezydencje
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;

13) urze˛dzie skarbowym – rozumie sie˛ przez to urza˛d skarbowy, kto´rym kieruje

włas´ciwy dla podatnika naczelnik urze˛du skarbowego;

14) pierwszym zasiedleniu – rozumie sie˛ przez to wydanie pierwszemu nabywcy lub

pierwszemu uz˙ytkownikowi obiekto´w budownictwa mieszkaniowego lub ich cze˛-
s´ci do uz˙ytkowania w wykonaniu czynnos´ci podlegaja˛cych opodatkowaniu;

15) działalnos´ci rolniczej – rozumie sie˛ przez to produkcje˛ ros´linna˛ i zwierze˛ca˛,

w tym ro´wniez˙ produkcje˛ materiału siewnego, szko´łkarskiego, hodowlanego oraz
reprodukcyjnego, produkcje˛ warzywnicza˛, gruntowa˛, szklarniowa˛ i pod folia˛,
produkcje˛ ros´lin ozdobnych, grzybo´w uprawnych i sadownicza˛, cho´w, hodowle˛
i produkcje˛ materiału zarodowego zwierza˛t, ptactwa i owado´w uz˙ytkowych,
produkcje˛ zwierze˛ca˛ typu przemysłowego lub fermowego oraz cho´w i hodowle˛
ryb i innych organizmo´w z˙yja˛cych w wodzie, a takz˙e uprawy w szklarniach
i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybo´w i ich grzybni, uprawy ros´lin
,,in vitro’’, fermowa˛ hodowle˛ i cho´w drobiu rzez´nego i nies´nego, wyle˛garnie
drobiu, hodowle˛ i cho´w zwierza˛t futerkowych i laboratoryjnych, cho´w i hodowle˛
dz˙dz˙ownic, entomofago´w i jedwabniko´w, prowadzenie pasiek oraz cho´w i hodow-
le˛ innych zwierza˛t poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaz˙ produkto´w gospoda-
rki les´nej i łowieckiej, z wyja˛tkiem drewna okra˛głego z drzew tropikalnych
(PKWiU 02.01.13) oraz bambusa (PKWiU 02.01.42-00.11), a takz˙e s´wiadczenie
usług rolniczych;

16) gospodarstwie rolnym – rozumie sie˛ przez to gospodarstwo rolne w rozumieniu

przepiso´w o podatku rolnym;

17) gospodarstwie les´nym – rozumie sie˛ przez to gospodarstwo prowadzone przez

podatnika, na kto´rym cia˛z˙y obowia˛zek podatkowy w podatku les´nym;

18) gospodarstwie rybackim – rozumie sie˛ przez to prowadzenie działalnos´ci w za-

kresie chowu i hodowli ryb oraz innych organizmo´w z˙yja˛cych w wodzie;

19) rolniku ryczałtowym – rozumie sie˛ przez to rolnika dokonuja˛cego dostawy

produkto´w rolnych pochodza˛cych z własnej działalnos´ci rolniczej lub s´wiad-
cza˛cego usługi rolnicze, korzystaja˛cego ze zwolnienia od podatku na podstawie
art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyja˛tkiem rolnika obowia˛zanego na podstawie odre˛bnych
przepiso´w do prowadzenia ksia˛g rachunkowych;

20) produktach rolnych – rozumie sie˛ przez to towary wymienione w zała˛czniku nr 2

do ustawy oraz towary wytworzone z nich przez rolnika ryczałtowego z produk-
to´w pochodza˛cych z jego własnej działalnos´ci rolniczej przy uz˙yciu s´rodko´w
zwykle uz˙ywanych w gospodarstwie rolnym, les´nym i rybackim;

21) usługach rolniczych – rozumie sie˛ przez to usługi wymienione w zała˛czniku nr

2 do ustawy;

22) sprzedaz˙y – rozumie sie˛ przez to odpłatna˛ dostawe˛ towaro´w i odpłatne s´wiad-

czenie usług na terytorium kraju, eksport towaro´w oraz wewna˛trzwspo´lnotowa˛
dostawe˛ towaro´w;

23) sprzedaz˙y wysyłkowej z terytorium kraju – rozumie sie˛ przez to dostawe˛ towaro´w

wysyłanych lub transportowanych przez podatnika podatku od towaro´w i usług lub
na jego rzecz z terytorium kraju na terytorium pan´stwa członkowskiego inne niz˙
terytorium kraju, kto´re jest pan´stwem przeznaczenia dla wysyłanego lub transpor-
towanego towaru, pod warunkiem z˙e dostawa dokonywana jest na rzecz:
a) podatnika podatku od wartos´ci dodanej lub osoby prawnej niebe˛da˛cej podat-

nikiem podatku od wartos´ci dodanej, kto´rzy nie maja˛ obowia˛zku rozliczania
wewna˛trzwspo´lnotowego nabycia towaro´w, o kto´rym mowa w art. 9, lub

b) innego niz˙ wymieniony w lit. a podmiotu niebe˛da˛cego podatnikiem podatku od

wartos´ci dodanej;

24) sprzedaz˙y wysyłkowej na terytorium kraju – rozumie sie˛ przez to dostawe˛

towaro´w wysyłanych lub transportowanych przez podatnika podatku od wartos´ci
dodanej lub na jego rzecz z terytorium pan´stwa członkowskiego innego niz˙
terytorium kraju na terytorium kraju, kto´re jest pan´stwem przeznaczenia dla
wysyłanego lub transportowanego towaru, pod warunkiem z˙e dostawa jest doko-
nywana na rzecz:
a) podatnika lub osoby prawnej niebe˛da˛cej podatnikiem w rozumieniu art. 15,

kto´rzy nie maja˛ obowia˛zku rozliczania wewna˛trzwspo´lnotowego nabycia towa-
ro´w, o kto´rym mowa w art. 9, lub

b) innego niz˙ wymieniony w lit. a podmiotu, niebe˛da˛cego podatnikiem w rozu-

mieniu art. 15 i niemaja˛cego obowia˛zku rozliczania wewna˛trzwspo´lnotowego
nabycia towaro´w, o kto´rym mowa w art. 9;

25) małym podatniku – rozumie sie˛ przez to podatnika podatku od towaro´w i usług:

a) u kto´rego wartos´c´ sprzedaz˙y (wraz z kwota˛ podatku)

nie przekroczyła

w poprzednim roku podatkowym wyraz˙onej w złotych kwoty odpowiadaja˛cej
ro´wnowartos´ci 800 000 euro,

b) prowadza˛cego przedsie˛biorstwo maklerskie, zarza˛dzaja˛cego funduszami powie-

rniczymi, be˛da˛cego agentem, zleceniobiorca˛ lub inna˛ osoba˛ s´wiadcza˛ca˛ usługi
o podobnym charakterze, z wyja˛tkiem komisu – jez˙eli kwota prowizji lub
innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwota˛ podatku) nie
przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyraz˙onej w złotych kwoty
odpowiadaja˛cej ro´wnowartos´ci 30 000 euro

– przy czym przeliczenia kwot wyraz˙onych w euro dokonuje sie˛ według s´red-
niego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzien´
roboczy paz´dziernika poprzedniego roku podatkowego, w zaokra˛gleniu do
1000 zł;

26) usługach elektronicznych – rozumie sie˛ przez to usługi s´wiadczone za pomoca˛

Internetu lub podobnej sieci elektronicznej, kto´rych s´wiadczenie z natury zalez˙ne
jest od technologii informatycznej i z reguły usługi te sa˛ zautomatyzowane,
wymagaja˛ niewielkiej interwencji człowieka oraz niemoz˙liwe jest ich wykonanie
bez wykorzystania technologii informatycznej; w szczego´lnos´ci usługami elektro-
nicznymi sa˛:
a) tworzenie i utrzymywanie stron internetowych, zdalne zarza˛dzanie programami

i sprze˛tem,

b) dostarczanie oprogramowania oraz jego uaktualnien´,
c) dostarczanie obrazo´w, tekstu i informacji oraz udoste˛pnianie baz danych,
d) dostarczanie muzyki, filmo´w i gier, w tym gier losowych i hazardowych, jak

ro´wniez˙ przekazo´w o charakterze politycznym, kulturalnym, artystycznym,
sportowym, naukowym i rozrywkowym oraz informacji o wydarzeniach,

e) usługi kształcenia korespondencyjnego
– do usług elektronicznych nie zalicza sie˛ usług nadawczych radiowych i telewi-
zyjnych, chyba z˙e program radiowy lub telewizyjny jest nadawany wyła˛cznie za
pos´rednictwem Internetu lub podobnej sieci elektronicznej, oraz usług telekomuni-
kacyjnych;

27) wyrobach akcyzowych zharmonizowanych – rozumie sie˛ przez to wyroby ak-

cyzowe zharmonizowane w rozumieniu przepiso´w o podatku akcyzowym;

27a) systemie gazowym albo systemie elektroenergetycznym – rozumie sie˛ przez to

system gazowy albo system elektroenergetyczny w rozumieniu przepiso´w ustawy

z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (DzU z 2003 r. nr 153,
poz. 1504, z po´z´n. zm.);

28) Ordynacji podatkowej – rozumie sie˛ przez to ustawe˛ z dnia 29 sierpnia 1997 r.

– Ordynacja podatkowa (DzU nr 137, poz. 926, z po´z´n. zm.

);

29) (uchylony).

DZIAŁ II. ZAKRES OPODATKOWANIA

ROZDZIAŁ 1

Przepisy ogo´lney

Art. 5

1. Opodatkowaniu podatkiem od towaro´w i usług, zwanym dalej ,,podatkiem’’,

podlegaja˛:
1) odpłatna dostawa towaro´w i odpłatne s´wiadczenie usług na terytorium kraju;
2) eksport towaro´w;
3) import towaro´w;
4) wewna˛trzwspo´lnotowe nabycie towaro´w za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5) wewna˛trzwspo´lnotowa dostawa towaro´w.

2. Czynnos´ci okres´lone w ust. 1 podlegaja˛ opodatkowaniu niezalez˙nie od tego, czy

zostały wykonane z zachowaniem warunko´w oraz form okres´lonych przepisami prawa.

3. Przepisy ust. 1 stosuje sie˛ ro´wniez˙ do towaro´w, o kto´rych mowa w art. 1
4. Przepis ust. 2 stosuje sie˛ odpowiednio.

Art. 6

Przepiso´w ustawy nie stosuje sie˛ do:

1) transakcji zbycia przedsie˛biorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporza˛dzaja˛-

cego bilans;

2) czynnos´ci, kto´re nie moga˛ byc´ przedmiotem prawnie skutecznej umowy;
3) działalnos´ci w zakresie gier losowych, zakłado´w wzajemnych, gier na automatach

i gier na automatach o niskich wygranych, podlegaja˛cej opodatkowaniu podatkiem
od gier na zasadach okres´lonych w odre˛bnej ustawie.

ROZDZIAŁ 2

Dostawa towaro´w i s´wiadczenie usług

Art. 7

1. Przez dostawe˛ towaro´w, o kto´rej mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie sie˛

przeniesienie prawa do rozporza˛dzania towarami jak włas´ciciel, w tym ro´wniez˙:
1) przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działaja˛cego

w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własnos´ci
towaro´w w zamian za odszkodowanie;

2) wydanie towaro´w na podstawie umowy dzierz˙awy, najmu, leasingu lub innej

umowy o podobnym charakterze zawartej na czas okres´lony lub umowy sprzedaz˙y
na warunkach odroczonej płatnos´ci, jez˙eli umowa przewiduje, z˙e w naste˛pstwie
normalnych zdarzen´ przewidzianych ta˛ umowa˛ lub z chwila˛ zapłaty ostatniej raty
prawo własnos´ci zostanie przeniesione;

3) wydanie towaro´w na podstawie umowy komisu: mie˛dzy komitentem a komisantem,

jak ro´wniez˙ wydanie towaro´w przez komisanta osobie trzeciej;

4) wydanie towaro´w komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jez˙eli

komisant zobowia˛zany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;

5) ustanowienie spo´łdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustano-

wienie spo´łdzielczego własnos´ciowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spo´ł-
dzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spo´łdzielcze własnos´-
ciowe prawo do lokalu, a takz˙e ustanowienie na rzecz członka spo´łdzielni miesz-
kaniowej

odre˛bnej

własnos´ci

lokalu

mieszkalnego

lub

lokalu

innym

przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spo´łdzielni własnos´ci lokalu lub
własnos´ci domu jednorodzinnego.

2. Przez dostawe˛ towaro´w, o kto´rej mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie sie˛

ro´wniez˙ przekazanie przez podatnika towaro´w nalez˙a˛cych do jego przedsie˛biorstwa na
cele inne niz˙ zwia˛zane z prowadzonym przez niego przedsie˛biorstwem, w szczego´lno-
s´ci:
1) przekazanie lub zuz˙ycie towaro´w na cele osobiste podatnika lub jego pracowniko´w,

w tym byłych pracowniko´w, wspo´lniko´w, udziałowco´w, akcjonariuszy, członko´w
spo´łdzielni i ich domowniko´w, członko´w organo´w stanowia˛cych oso´b prawnych,
członko´w stowarzyszenia,

2) wszelkie inne przekazanie towaro´w bez wynagrodzenia, w szczego´lnos´ci darowizny
– jez˙eli podatnikowi przysługiwało prawo do obniz˙enia kwoty podatku nalez˙nego
o kwote˛ podatku naliczonego od tych czynnos´ci, w całos´ci lub w cze˛s´ci.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje sie˛ do przekazywanych drukowanych materiało´w

reklamowych i informacyjnych, prezento´w o małej wartos´ci i pro´bek.

4. Przez prezenty o małej wartos´ci, o kto´rych mowa w ust. 3, rozumie sie˛

przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:
1) o ła˛cznej wartos´ci nieprzekraczaja˛cej w roku podatkowym kwoty, o kto´rej mowa

w art. 21 ust. 1 pkt 68a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
oso´b fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176, z po´z´n. zm.), jez˙eli podatnik
prowadzi ewidencje˛ pozwalaja˛ca˛ na ustalenie toz˙samos´ci tych oso´b;

2) kto´rych przekazania nie uje˛to w ewidencji, o kto´rej mowa w pkt. 1, jez˙eli

jednostkowa cena nabycia lub jednostkowy koszt wytworzenia przekazanego towa-
ru nie przekracza 5 zł.

5. (uchylony).
6. (uchylony).
7. Przez pro´bke˛, o kto´rej mowa w ust. 3, rozumie sie˛ niewielka˛ ilos´c´ towaru

reprezentuja˛ca˛ okres´lony rodzaj lub kategorie˛ towaro´w, kto´ra zachowuje skład oraz
wszystkie włas´ciwos´ci fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne lub biologiczne towaru,
przy czym ilos´c´ lub wartos´c´ przekazywanych (wre˛czanych) przez podatnika pro´bek nie
wskazuje na działanie maja˛ce charakter handlowy.

8. W przypadku gdy kilka podmioto´w dokonuje dostawy tego samego towaru

w ten sposo´b, z˙e pierwszy z nich wydaje ten towar bezpos´rednio ostatniemu
w kolejnos´ci nabywcy, uznaje sie˛, z˙e dostawy towaro´w dokonał kaz˙dy z podmioto´w
biora˛cych udział w tych czynnos´ciach.

9. Przez umowy dzierz˙awy, najmu, leasingu lub inne umowy o podobnym charak-

terze, o kto´rych mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie sie˛ umowy w wyniku kto´rych, zgodnie
z przepisami o podatku dochodowym, odpiso´w amortyzacyjnych dokonuje korzystaja˛cy
oraz umowy leasingu w rozumieniu tych przepiso´w, kto´rych przedmiotami sa˛ grunty.

Art. 8

1. Przez s´wiadczenie usług, o kto´rym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie sie˛

kaz˙de s´wiadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyj-
nej niemaja˛cej osobowos´ci prawnej, kto´re nie stanowi dostawy towaro´w w rozumieniu
art. 7, w tym ro´wniez˙:
1) przeniesienie praw do wartos´ci niematerialnych i prawnych, bez wzgle˛du na forme˛,

w jakiej dokonano czynnos´ci prawnej;

2) zobowia˛zanie do powstrzymania sie˛ od dokonania czynnos´ci lub do tolerowania

czynnos´ci lub sytuacji;

3) s´wiadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu

działaja˛cego w jego imieniu lub nakazem wynikaja˛cym z mocy prawa.

2. Nieodpłatne s´wiadczenie usług niebe˛da˛ce dostawa˛ towaro´w na cele osobiste

podatnika lub jego pracowniko´w, w tym byłych pracowniko´w, wspo´lniko´w, udziałow-
co´w, akcjonariuszy, członko´w spo´łdzielni i ich domowniko´w, członko´w organo´w
stanowia˛cych oso´b prawnych, członko´w stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłat-
ne s´wiadczenie usług, jez˙eli nie sa˛ one zwia˛zane z prowadzeniem przedsie˛biorstwa,
a podatnikowi przysługiwało prawo do obniz˙enia kwoty podatku nalez˙nego o kwote˛
podatku naliczonego przy nabyciu towaro´w i usług zwia˛zanych z tymi usługami,
w całos´ci lub w cze˛s´ci, traktuje sie˛ jak odpłatne s´wiadczenie usług.

3. Usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepiso´w o staty-

styce publicznej sa˛ identyfikowane za pomoca˛ tych klasyfikacji, z wyja˛tkiem usług
elektronicznych.
(...)

ROZDZIAŁ 4

Opodatkowanie przy likwidacji działalnos´ci spo´łki

i zaprzestaniu działalnos´ci przez osobe˛ fizyczna˛

Art. 14

1. Opodatkowaniu podatkiem podlegaja˛ towary własnej produkcji i towary, kto´re

po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towaro´w, w przypadku:
1) rozwia˛zania spo´łki cywilnej lub handlowej niemaja˛cej osobowos´ci prawnej;
2) zaprzestania przez podatnika, o kto´rym mowa w art. 15, be˛da˛cego osoba˛ fizyczna˛

wykonywania czynnos´ci podlegaja˛cych opodatkowaniu, obowia˛zanego, na podstawie
art. 96 ust. 6, do zgłoszenia zaprzestania działalnos´ci naczelnikowi urze˛du skarbowego.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje sie˛ do podatniko´w zwolnionych od podatku na

podstawie art. 113 ust. 1 i 9.

3. Przepis ust. 1 stosuje sie˛ odpowiednio, w przypadku gdy podatnik, o kto´rym

mowa w art. 15, be˛da˛cy osoba˛ fizyczna˛ nie wykonywał czynnos´ci podlegaja˛cych
opodatkowaniu co najmniej przez 10 miesie˛cy.

4. Przepisy ust. 1 i 3 stosuje sie˛ do towaro´w, w stosunku do kto´rych przysługiwało

prawo do obniz˙enia kwoty podatku nalez˙nego o kwote˛ podatku naliczonego.

5. W przypadkach, o kto´rych mowa w ust. 1 i 3, podatnicy sa˛ obowia˛zani

sporza˛dzic´ spis z natury towaro´w na dzien´ rozwia˛zania spo´łki lub zaprzestania
wykonywania czynnos´ci podlegaja˛cych opodatkowaniu, zwany dalej ,,spisem z natu-
ry’’. Podatnicy sa˛ obowia˛zani:

1) sporza˛dzic´ spis z natury w terminie 14 dni, licza˛c od dnia rozwia˛zania spo´łki lub

zaprzestania wykonywania czynnos´ci podlegaja˛cych opodatkowaniu, oraz

2) zawiadomic´ o dokonanym spisie z natury, o ustalonej wartos´ci i o kwocie podatku

nalez˙nego naczelnika urze˛du skarbowego w terminie 7 dni, licza˛c od dnia zakon´-
czenia tego spisu.

6. Obowia˛zek podatkowy w przypadku, o kto´rym mowa w ust. 1, powstaje w dniu,

w kto´rym powinien byc´ sporza˛dzony spis z natury, nie po´z´niej jednak niz˙ 1

4. dnia,

licza˛c od dnia rozwia˛zania spo´łki lub zaprzestania wykonywania czynnos´ci pod-
legaja˛cych opodatkowaniu.

7. Dostawa towaro´w dokonywana przez byłych wspo´lniko´w spo´łek, o kto´rych

mowa w ust. 1 pkt 1, kto´rej przedmiotem sa˛ towary obje˛te spisem z natury, podlega
zwolnieniu od podatku przez okres 12 miesie˛cy od dnia, o kto´rym mowa w ust. 6, pod
warunkiem rozliczenia podatku od towaro´w obje˛tych spisem z natury.

8. Podstawa˛ opodatkowania jest wartos´c´ towaro´w podlegaja˛cych spisowi z natury,

ustalona zgodnie z art. 29 ust. 10.

9. W przypadku gdy w rozliczeniu podatku za okres, w kto´rym powstał obowia˛zek

podatkowy, o kto´rym mowa w ust. 6, kwota podatku naliczonego jest wyz˙sza od
kwoty podatku nalez˙nego, podatnikowi przysługuje prawo zwrotu z urze˛du skar-
bowego ro´z˙nicy podatku. Przepisy art. 87 ust. 2 stosuje sie˛ odpowiednio.

10. Do rozliczenia podatku od towaro´w obje˛tych spisem z natury przepisy art. 99

stosuje sie˛ odpowiednio.

DZIAŁ III. PODATNICY I PŁATNICY

Art. 15

1. Podatnikami sa˛ osoby prawne, jednostki organizacyjne niemaja˛ce osobowos´ci

prawnej oraz osoby fizyczne, wykonuja˛ce samodzielnie działalnos´c´ gospodarcza˛,
o kto´rej mowa w ust. 2, bez wzgle˛du na cel lub rezultat takiej działalnos´ci.

2. Działalnos´c´ gospodarcza obejmuje wszelka˛ działalnos´c´ producento´w, handlow-

co´w lub usługodawco´w, w tym podmioto´w pozyskuja˛cych zasoby naturalne oraz
rolniko´w, a takz˙e działalnos´c´ oso´b wykonuja˛cych wolne zawody, ro´wniez˙ wo´wczas,
gdy czynnos´c´ została wykonana jednorazowo w okolicznos´ciach wskazuja˛cych na
zamiar wykonywania czynnos´ci w sposo´b cze˛stotliwy. Działalnos´c´ gospodarcza obe-
jmuje ro´wniez˙ czynnos´ci polegaja˛ce na wykorzystywaniu towaro´w lub wartos´ci
niematerialnych i prawnych w sposo´b cia˛gły dla celo´w zarobkowych.

3. Za wykonywana˛ samodzielnie działalnos´c´ gospodarcza˛, o kto´rej mowa w ust. 1,

nie uznaje sie˛ czynnos´ci:
1) z tytułu kto´rych przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1–6 ustawy z dnia 26

lipca 1991 r. o podatku dochodowym od oso´b fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14,
poz. 176, z po´z´n. zm.

);

2) (uchylony);
3) z tytułu kto´rych przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2–9 ustawy z dnia 26

lipca 1991 r. o podatku dochodowym od oso´b fizycznych, jez˙eli z tytułu wykonania
tych czynnos´ci osoby te sa˛ zwia˛zane ze zlecaja˛cym wykonanie tych czynnos´ci
prawnymi wie˛zami tworza˛cymi stosunek prawny pomie˛dzy zlecaja˛cym wykonanie
czynnos´ci i wykonuja˛cym zlecane czynnos´ci co do warunko´w wykonywania tych
czynnos´ci, wynagrodzenia i odpowiedzialnos´ci zlecaja˛cego wykonanie tych czynno-
s´ci wobec oso´b trzecich,

3a. Przepis ust. 3 pkt 3 stosuje sie˛ odpowiednio do usług two´rco´w i artysto´w

wykonawco´w w rozumieniu przepiso´w o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
wynagradzanych w formie honorario´w za przekazanie lub udzielenie licencji do praw
autorskich lub praw artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym ro´wniez˙
wynagradzanych za pos´rednictwem organizacji zbiorowego zarza˛dzania prawami auto-
rskimi lub prawami pokrewnymi.

3b. Za zgoda˛ naczelnika urze˛du skarbowego, włas´ciwego dla osoby prawnej

podatnikami moga˛ byc´ ro´wniez˙ jednostki organizacyjne osoby prawnej, be˛da˛cej
organizacja˛ poz˙ytku publicznego w rozumieniu przepiso´w ustawy z dnia 24 kwietnia
2003 r. o działalnos´ci poz˙ytku publicznego i o wolontariacie (DzU nr 96, poz. 873
oraz z 2004 r. nr 64, poz. 593, nr 116, poz. 1203 i nr 210, poz. 2135) prowadza˛ce
działalnos´c´ gospodarcza˛, jez˙eli samodzielnie sporza˛dzaja˛ sprawozdanie finansowe.

3c. Sprzedaz˙a˛ dokonywana˛ przez podatniko´w, o kto´rych mowa w ust. 3b, jest

takz˙e odpłatne przekazywanie towaro´w oraz s´wiadczenie usług pomie˛dzy jednostkami
organizacyjnymi wchodza˛cymi w skład osoby prawnej.

4. W przypadku oso´b fizycznych prowadza˛cych wyła˛cznie gospodarstwo rolne,

les´ne lub rybackie za podatnika uwaz˙a sie˛ osobe˛, kto´ra złoz˙y zgłoszenie rejestracyjne,
o kto´rym mowa w art. 96 ust. 1.

5. Przepis ust. 4 stosuje sie˛ odpowiednio do oso´b fizycznych prowadza˛cych

wyła˛cznie działalnos´c´ rolnicza˛ w innych niz˙ wymienione w ust. 4 przypadkach.

6. Nie uznaje sie˛ za podatnika organo´w władzy publicznej oraz urze˛do´w ob-

sługuja˛cych te organy w zakresie realizowanych zadan´ nałoz˙onych odre˛bnymi przepi-
sami prawa, dla realizacji kto´rych zostały one powołane, z wyła˛czeniem czynnos´ci
wykonywanych na podstawie zawartych umo´w cywilnoprawnych.

7. Podatnicy, o kto´rych mowa w ust. 1, nieposiadaja˛cy siedziby, stałego miejsca

prowadzenia działalnos´ci lub stałego miejsca zamieszkania na terytorium kraju,
podlegaja˛cy obowia˛zkowi zarejestrowania sie˛ jako podatnicy VAT czynni, o kto´rych
mowa w art. 96 ust. 4, sa˛ obowia˛zani ustanowic´ przedstawiciela podatkowego.

8. Przedstawicielem podatkowym moz˙e byc´ osoba prawna lub jednostka organiza-

cyjna niemaja˛ca osobowos´ci prawnej, posiadaja˛ce siedzibe˛ na terytorium kraju, lub
osoba fizyczna posiadaja˛ca stałe miejsce zamieszkania na terytorium kraju.

9. Przedstawiciel podatkowy odpowiada solidarnie z podatnikiem za zobowia˛zanie

podatkowe podatnika, kto´rego reprezentuje.

10. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych, w drodze rozporza˛dzenia:

1) okres´li dodatkowe warunki, jakie musi spełniac´ podmiot, kto´ry moz˙e byc´ ustano-

wiony przedstawicielem podatkowym, tryb ustanawiania przedstawiciela podat-
kowego, a takz˙e czynnos´ci, jakie moz˙e on wykonywac´,

2) moz˙e okres´lic´ przypadki, w kto´rych nie ma koniecznos´ci ustanawiania przed-

stawiciela podatkowego

– uwzgle˛dniaja˛c koniecznos´c´ zapewnienia prawidłowego rozliczenia podatku przez
podmioty nieposiadaja˛ce siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalnos´ci lub stałego
miejsca zamieszkania na terytorium kraju.

Art. 16

Podatnikami sa˛ ro´wniez˙ osoby prawne, jednostki organizacyjne niemaja˛ce osobowos´-

ci prawnej oraz osoby fizyczne, niebe˛da˛ce podatnikami, o kto´rych mowa w art. 15, jez˙eli
dokonuja˛ wewna˛trzwspo´lnotowej dostawy nowych s´rodko´w transportu, w przypadku gdy
okolicznos´ci nie wskazuja˛ na zamiar wykonywania tej czynnos´ci w sposo´b cze˛stotliwy.

Art. 17

1. Podatnikami sa˛ ro´wniez˙ osoby prawne, jednostki organizacyjne niemaja˛ce

osobowos´ci prawnej oraz osoby fizyczne:
1) na kto´rych cia˛z˙y obowia˛zek uiszczenia cła, ro´wniez˙ w przypadku, gdy na pod-

stawie przepiso´w celnych importowany towar jest zwolniony od cła albo cło na
towar zostało zawieszone, w cze˛s´ci lub w całos´ci, albo zastosowano preferencyjna˛,
obniz˙ona˛ lub zerowa˛ stawke˛ celna˛;

2) uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmuja˛cej uszlachetnianie czynne,

odprawe˛ czasowa˛, przetwarzanie pod kontrola˛ celna˛, w tym ro´wniez˙ osoby, na
kto´re, zgodnie z odre˛bnymi przepisami, zostały przeniesione prawa i obowia˛zki
zwia˛zane z tymi procedurami;

3) dokonuja˛ce wewna˛trzwspo´lnotowego nabycia towaro´w;
4) be˛da˛ce usługobiorcami usług s´wiadczonych przez podatniko´w posiadaja˛cych siedzi-

be˛ lub miejsce zamieszkania albo pobytu poza terytorium kraju;

5) nabywaja˛ce towary, jez˙eli dokonuja˛cym ich dostawy na terytorium kraju jest

podatnik nieposiadaja˛cy siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalnos´ci lub
stałego miejsca zamieszkania na terytorium kraju, z zastrzez˙eniem art. 135–138;

6) obowia˛zane do zapłaty podatku na podstawie art. 42 ust. 8 lub ust. 10.

2. Przepiso´w ust. 1 pkt 4 i 5 nie stosuje sie˛ w przypadku s´wiadczenia usług

i dostawy towaro´w, od kto´rych podatek nalez˙ny został rozliczony przez usługodawce˛
lub dokonuja˛cego dostawy towaro´w na terytorium kraju, z wyła˛czeniem s´wiadczenia
usług okres´lonych w art. 27 ust. 3 lub art. 28 ust. 3, 4, 6 i 7 oraz dostawy gazu
w systemie gazowym lub energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym, dla
kto´rych w kaz˙dym przypadku podatnikiem jest usługobiorca lub nabywca towaro´w.

3. W przypadkach wymienionych w art. 27 ust. 3 przepis ust. 1 pkt 4 stosuje sie˛,

jez˙eli usługobiorca˛ jest podatnik, o kto´rym mowa w art. 15, posiadaja˛cy siedzibe˛, stałe
miejsce prowadzenia działalnos´ci lub stałe miejsce zamieszkania na terytorium kraju.

4. W przypadkach wymienionych w art. 28 ust. 3, 4, 6 i 7 przepis ust. 1 pkt

4 stosuje sie˛, jez˙eli usługobiorca˛ jest podmiot zarejestrowany jako podatnik VAT UE,
zgodnie z art. 97.

5. Przepis ust. 1 pkt 5 stosuje sie˛:

1) jez˙eli nabywca˛ jest podatnik, o kto´rym mowa w art. 15, posiadaja˛cy siedzibe˛, stałe

miejsce prowadzenia działalnos´ci lub stałe miejsce zamieszkania na terytorium
kraju, albo osoba prawna niebe˛da˛ca podatnikiem, o kto´rym mowa w art. 15,
posiadaja˛ca siedzibe˛ na terytorium kraju, z zastrzez˙eniem ust. 6;

2) do dostawy gazu w systemie gazowym lub energii elektrycznej w systemie

elektroenergetycznym, jez˙eli nabywca˛ jest podmiot zarejestrowany zgodnie z art. 96
ust. 4 lub art. 97 ust. 4.

6. Przepisu ust. 1 pkt 5 nie stosuje sie˛, jez˙eli dostawa towaro´w dokonywana jest

w ramach sprzedaz˙y wysyłkowej na terytorium kraju.

Art. 18

Organy egzekucyjne okres´lone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o poste˛po-

waniu egzekucyjnym w administracji (DzU z 2002 r. nr 110, poz. 968, z po´z´n. zm.)
oraz komornicy sa˛dowi wykonuja˛cy czynnos´ci egzekucyjne w rozumieniu przepiso´w
Kodeksu poste˛powania cywilnego sa˛ płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej
w trybie egzekucji, towaro´w be˛da˛cych własnos´cia˛ dłuz˙nika lub posiadanych przez
niego z naruszeniem obowia˛zuja˛cych przepiso´w.

DZIAŁ IV. OBOWIA˛ZEK PODATKOWY

ROZDZIAŁ 1

Zasady ogo´lne

Art. 19

1. Obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ wydania towaru lub wykonania usługi,

z zastrzez˙eniem ust. 2–21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

2. Jez˙eli podatnik wysyła towar nabywcy lub wskazanej przez niego osobie

trzeciej, obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ wydania towaru jednej z tych oso´b.

3. Jez˙eli podatnik wydaje towar podmiotowi, o kto´rym mowa w art. 30 ust. 1

pkt 4, obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ otrzymania przez podatnika zapłaty za
wydany towar, nie po´z´niej jednak niz˙ w terminie 30 dni, licza˛c od dnia wykonania
usługi przez ten podmiot.

4. Jez˙eli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny byc´ potwierdzone faktura˛,

obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ wystawienia faktury, nie po´z´niej jednak niz˙
w 7 dniu, licza˛c od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

5. Przepis ust. 4 stosuje sie˛ odpowiednio do faktur za cze˛s´ciowe wykonanie usługi.
6. W eksporcie towaro´w obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ potwierdzenia

przez urza˛d celny okres´lony w przepisach celnych wywozu towaru poza terytorium
Wspo´lnoty.

7. Obowia˛zek podatkowy w imporcie towaro´w powstaje z chwila˛ powstania długu

celnego, z zastrzez˙eniem ust. 8 i 9.

8. W przypadku obje˛cia towaro´w procedura˛ celna˛: uszlachetniania czynnego

w systemie ceł zwrotnych, odprawy czasowej z cze˛s´ciowym zwolnieniem od nalez˙no-
s´ci celnych przywozowych, przetwarzania pod kontrola˛ celna˛ – obowia˛zek podatkowy
z tytułu importu towaro´w powstaje z chwila˛ obje˛cia towaro´w ta˛ procedura˛.

9. Jez˙eli import towaro´w obje˛ty jest procedura˛ celna˛: składu celnego, odprawy

czasowej z całkowitym zwolnieniem od nalez˙nos´ci celnych przywozowych, uszlachet-
niania czynnego w systemie zawieszen´, tranzytu, a od towaro´w tych pobierane sa˛
opłaty wyro´wnawcze lub opłaty o podobnym charakterze i nie powstaje jednoczes´nie
dług celny – obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ wymagalnos´ci tych opłat.

10. W przypadku dostawy towaro´w, kto´rej przedmiotem sa˛ lokale i budynki,

obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ otrzymania całos´ci lub cze˛s´ci zapłaty, nie
po´z´niej jednak niz˙ 30. dnia, licza˛c od dnia wydania, z zastrzez˙eniem ust. 13 pkt 10 i 11.

11. Jez˙eli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano cze˛s´c´

nalez˙nos´ci, w szczego´lnos´ci: przedpłate˛, zaliczke˛, zadatek, rate˛, obowia˛zek podatkowy
powstaje z chwila˛ jej otrzymania w tej cze˛s´ci.

12. Przepis ust. 11 stosuje sie˛ odpowiednio w przypadku eksportu towaro´w, jez˙eli

wywo´z towaro´w nasta˛pi w cia˛gu 6 miesie˛cy, licza˛c od dnia otrzymania cze˛s´ci
nalez˙nos´ci.

13. Obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛:

1) upływu terminu płatnos´ci, jez˙eli został on okres´lony w umowie włas´ciwej dla

rozliczen´ z tytułu:
a) dostaw energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego,
b) s´wiadczenia usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych, z zastrzez˙e-

niem ust. 18,

c) s´wiadczenia usług wymienionych w poz. 138 i poz. 153 zała˛cznika nr 3 do

ustawy;

2) otrzymania całos´ci lub cze˛s´ci zapłaty, nie po´z´niej jednak niz˙ 30. dnia, licza˛c od

dnia wykonania usług:
a) transportu oso´b i ładunko´w kolejami, taborem samochodowym, statkami pełno-

morskimi, s´rodkami transportu z˙eglugi s´ro´dla˛dowej i przybrzez˙nej, promami,
samolotami i s´migłowcami,

b) spedycyjnych i przeładunkowych,
c) w portach morskich i handlowych,
d) budowlanych lub budowlano-montaz˙owych;

3) wystawienia faktury lub otrzymania całos´ci lub cze˛s´ci zapłaty z tytułu dostawy

gazet, magazyno´w, czasopism (PKWiU 22.12 i 22.13) oraz ksia˛z˙ek (PKWiU ex
22.11) – z wyła˛czeniem ksia˛z˙ek adresowych o zasie˛gu krajowym, regionalnym
i lokalnym, ksia˛z˙ek telefonicznych, telekso´w i telefakso´w (PKWiU 22.11.20-60.10),
nut, map i ulotek, nie po´z´niej jednak niz˙ 60. dnia, licza˛c od dnia wydania tych
towaro´w; jez˙eli umowa przewiduje rozliczenie zwroto´w wydawnictw, obowia˛zek
podatkowy powstaje z chwila˛ wystawienia faktury dokumentuja˛cej faktyczna˛
dostawe˛, nie po´z´niej jednak niz˙ po upływie 120 dni, licza˛c od pierwszego dnia
wydania tych wydawnictw;

4) otrzymania całos´ci lub cze˛s´ci zapłaty, nie po´z´niej jednak niz˙ z upływem terminu

płatnos´ci okres´lonego w umowie lub fakturze – z tytułu s´wiadczenia na terytorium
kraju usług najmu, dzierz˙awy, leasingu lub usług o podobnym charakterze, a takz˙e
usług ochrony oso´b oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, usług
w zakresie pos´rednictwa ubezpieczeniowego oraz usług stałej obsługi prawnej
i biurowej;

5) otrzymania całos´ci lub cze˛s´ci zapłaty – z tytułu dostawy złomu stalowego

i z˙eliwnego, złomu metali niez˙elaznych, z wyła˛czeniem złomu metali szlachet-
nych:
a) niewsadowego, nie po´z´niej jednak niz˙ 20. dnia, licza˛c od dnia wysyłki złomu

do jednostki, kto´ra zgodnie z umowa˛ dokonuje kwalifikacji jakos´ci,

b) wsadowego, nie po´z´niej jednak niz˙ 30. dnia, licza˛c od dnia wysyłki złomu;

6) otrzymania zapłaty – w przypadku dostawy wysyłkowej dokonywanej za zalicze-

niem pocztowym;

7) otrzymania całos´ci lub cze˛s´ci zapłaty, nie po´z´niej jednak niz˙ z dniem wystawienia

faktury – z tytułu usług komunikacji miejskiej;

8) otrzymania całos´ci lub cze˛s´ci zapłaty – z tytułu usług polegaja˛cych na drukowaniu

9) otrzymania całos´ci lub cze˛s´ci zapłaty, nie po´z´niej jednak niz˙ z upływem terminu

płatnos´ci okres´lonego w umowie lub fakturze – z tytułu s´wiadczenia na terytorium
kraju usług, o kto´rych mowa w art. 27 ust. 4 pkt 1;

10) otrzymania całos´ci lub cze˛s´ci wkładu budowlanego lub mieszkaniowego, nie

po´z´niej jednak niz˙ z chwila˛ ustanowienia spo´łdzielczego lokatorskiego prawa do
lokalu mieszkalnego lub ustanowienia spo´łdzielczego własnos´ciowego prawa do

lokalu, lub przekształcenia spo´łdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu miesz-
kalnego na spo´łdzielcze własnos´ciowe prawo do lokalu, lub ustanowienia odre˛bnej
własnos´ci lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, lub wydania
albo przeniesienia własnos´ci lokalu lub własnos´ci domo´w jednorodzinnych
w przypadku czynnos´ci:
a) ustanowienia na rzecz członka spo´łdzielni mieszkaniowej spo´łdzielczego loka-

torskiego prawa do lokalu mieszkalnego lub ustanowienia na rzecz członka
spo´łdzielczego własnos´ciowego prawa do lokalu, lub ustanowienia na rzecz
członka odre˛bnej własnos´ci lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym prze-
znaczeniu, lub przeniesienia własnos´ci lokalu w rozumieniu przepiso´w o spo´ł-
dzielniach mieszkaniowych,

b) przeniesienia na rzecz członka spo´łdzielni mieszkaniowej własnos´ci domu

jednorodzinnego w rozumieniu przepiso´w o spo´łdzielniach mieszkaniowych;

11) upływu terminu płatnos´ci – z tytułu czynnos´ci wykonywanych na rzecz członko´w

spo´łdzielni, kto´rym przysługuja˛ spo´łdzielcze prawa do lokali, członko´w spo´łdzielni
be˛da˛cych włas´cicielami lokali, oso´b niebe˛da˛cych członkami spo´łdzielni, kto´rym
przysługuja˛ spo´łdzielcze własnos´ciowe prawa do lokali, lub na rzecz włas´cicieli
lokali, niebe˛da˛cych członkami spo´łdzielni, za kto´re sa˛ pobierane opłaty, zgodnie
z art. 4 ust. 1–2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spo´łdzielniach
mieszkaniowych (DzU z 2003 r. nr 119, poz. 1116, z 2004 r. nr 19, poz. 177
i nr 63, poz. 591 oraz z 2005 r. nr 72, poz. 643).

14. Przepis ust. 13 pkt 2 lit. d stosuje sie˛ ro´wniez˙ do usług przyjmowanych cze˛s´ciowo,

kto´rych odbio´r jest dokonywany na podstawie protokoło´w zdawczo-odbiorczych.

15. W przypadkach okres´lonych w ust. 10, 13 pkt 2–5 i 7–10 otrzymanie cze˛s´ci

zapłaty (ceny) lub cze˛s´ci wkładu budowlanego i mieszkaniowego powoduje powstanie
obowia˛zku podatkowego w tej cze˛s´ci.

16. W przypadku czynnos´ci, o kto´rych mowa w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2,

obowia˛zek podatkowy powstaje zgodnie z ust. 1–5.

16a. W przypadku wydania towaro´w przez komitenta na rzecz komisanta, o kto´-

rym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 3, obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ otrzymania
przez komitenta zapłaty za wydany towar, nie po´z´niej jednak niz˙ w cia˛gu 30 dni od
dostawy towaro´w dokonanej przez komisanta.

17. W przypadku dokonywania dostawy towaro´w za pos´rednictwem automato´w

obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ wyje˛cia pienie˛dzy lub z˙etono´w z automato´w,
nie po´z´niej jednak niz˙ w ostatnim dniu miesia˛ca.

18. Przy s´wiadczeniu usług telekomunikacyjnych obowia˛zek podatkowy powstaje

z chwila˛ sprzedaz˙y z˙etono´w, kart telefonicznych lub innych jednostek uprawniaja˛cych do
korzystania z usług telekomunikacyjnych w systemie przedpłaconym, w przypadku gdy
usługa jest realizowana przy uz˙yciu odpowiednio z˙etono´w, kart lub innych jednostek.

19. Przepisy ust. 1, 4, 5, 11, 13 pkt 1 lit. b i c, pkt 2, 4 i 7–9 oraz ust. 14–16

stosuje sie˛ odpowiednio do importu usług.

20. Przepisy ust. 1–4, 11, 13 pkt 1 lit. a, pkt 3 i 5 oraz ust. 16–17 stosuje sie˛

odpowiednio do dostawy towaro´w, dla kto´rej podatnikiem jest ich nabywca.

21. Obowia˛zek podatkowy z tytułu nalez˙nych na podstawie odre˛bnych przepiso´w

dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze powstaje z chwila˛ uznania
rachunku bankowego podatnika. W przypadku uznania rachunku bankowego podatnika
zaliczka˛ z tytułu dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze obowia˛-
zek podatkowy powstaje w tej cze˛s´ci.

22. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych moz˙e okres´lic´, w drodze

rozporza˛dzenia, po´z´niejsze niz˙ wymienione w ust. 1–21 oraz w art. 20 i art. 21
terminy powstania obowia˛zku podatkowego, uwzgle˛dniaja˛c specyfike˛ wykonywania
niekto´rych czynnos´ci, uwarunkowania obrotu gospodarczego niekto´rymi towarami oraz
przepisy Wspo´lnoty Europejskiej.

ROZDZIAŁ 2

Obowia˛zek podatkowy w wewna˛trzwspo´lnotowej dostawie towaro´w

i w wewna˛trzwspo´lnotowym nabyciu towaro´w

Art. 20

1. W wewna˛trzwspo´lnotowej dostawie towaro´w obowia˛zek podatkowy powstaje 15

dnia miesia˛ca naste˛puja˛cego po miesia˛cu, w kto´rym dokonano dostawy towaro´w,
z zastrzez˙eniem ust. 2–4.

2. W przypadku gdy przed upływem terminu, o kto´rym mowa w ust. 1, podatnik

wystawił fakture˛, obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ wystawienia faktury.

3. Jez˙eli przed dokonaniem dostawy, o kto´rej mowa w ust. 1, otrzymano całos´c´

lub cze˛s´c´ ceny, obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ wystawienia faktury potwier-
dzaja˛cej otrzymanie całos´ci lub cze˛s´ci ceny.

4. W przypadku, o kto´rym mowa w art. 13 ust. 5, obowia˛zek podatkowy powstaje

z chwila˛ ustania okolicznos´ci, o kto´rych mowa w art. 13 ust. 4.

5. W wewna˛trzwspo´lnotowym nabyciu towaro´w obowia˛zek podatkowy powstaje

15. dnia miesia˛ca naste˛puja˛cego po miesia˛cu, w kto´rym dokonano dostawy towaru
be˛da˛cego przedmiotem wewna˛trzwspo´lnotowego nabycia, z zastrzez˙eniem ust. 6–9.

6. W przypadku gdy przed terminem, o kto´rym mowa w ust. 5, podatnik podatku

od wartos´ci dodanej wystawił fakture˛, obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛
wystawienia faktury.

7. Przepis ust. 6 stosuje sie˛ odpowiednio do faktur wystawianych przez podatnika

podatku od wartos´ci dodanej potwierdzaja˛cych otrzymanie przez niego od podatnika
całos´ci lub cze˛s´ci nalez˙nos´ci przed dokonaniem dostawy towaru be˛da˛cego przed-
miotem wewna˛trzwspo´lnotowego nabycia towaro´w na terytorium kraju.

8. W przypadku, o kto´rym mowa w art. 12 ust. 2, obowia˛zek podatkowy powstaje

z chwila˛ ustania okolicznos´ci, o kto´rych mowa w art. 12 ust. 1.

9. W przypadku wewna˛trzwspo´lnotowego nabycia nowych s´rodko´w transportu

obowia˛zek podatkowy powstaje z chwila˛ otrzymania tych towaro´w, nie po´z´niej jednak
niz˙ z chwila˛ wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartos´ci dodanej.

ROZDZIAŁ 3

Obowia˛zek podatkowy u małych podatniko´w

Art. 21

1. Mały podatnik moz˙e wybrac´ metode˛ rozliczen´ polegaja˛ca˛ na tym, z˙e obowia˛zek

podatkowy powstaje z dniem uregulowania całos´ci lub cze˛s´ci nalez˙nos´ci, nie po´z´niej
niz˙ 90. dnia, licza˛c od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzez˙eniem
ust. 2, 5 i 6, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urze˛du skarbowego
w terminie do kon´ca miesia˛ca poprzedzaja˛cego okres, za kto´ry be˛dzie stosował te˛
metode˛, zwana˛ dalej ,,metoda˛ kasowa˛’’. Uregulowanie nalez˙nos´ci w cze˛s´ci powoduje
powstanie obowia˛zku podatkowego w tej cze˛s´ci.

2. W zakresie czynnos´ci, w stosunku do kto´rych obowia˛zek podatkowy powstał

przed okresem, za kto´ry podatnik rozlicza sie˛ metoda˛ kasowa˛, obowia˛zek podatkowy
nie powstaje w terminie okres´lonym na podstawie ust. 1.

3. Mały podatnik moz˙e zrezygnowac´ z metody kasowej, nie wczes´niej jednak niz˙

po upływie 12 miesie˛cy, w trakcie kto´rych rozliczał sie˛ ta˛ metoda˛, po uprzednim
pisemnym zawiadomieniu naczelnika urze˛du skarbowego, w terminie do kon´ca kwar-
tału, w kto´rym stosował te˛ metode˛.

4. Mały podatnik traci prawo do rozliczania podatku metoda˛ kasowa˛, pocza˛wszy

od rozliczenia za miesia˛c naste˛puja˛cy po kwartale, w kto´rym przekroczył kwote˛
okres´lona˛ w art. 2 pkt 25.

5. W przypadku podatnika, kto´ry zrezygnował z metody kasowej lub utracił prawo

do stosowania tej metody, obowia˛zek podatkowy w stosunku do czynnos´ci wykona-
nych w okresie, kiedy podatnik stosował te˛ metode˛, powstaje w terminie okres´lonym
w ust. 1.

6. Przepis ust. 1 nie narusza przepiso´w art. 14 ust. 6, art. 19 ust. 6–9, 12 i 17–21

oraz art. 20.
(...)

DZIAŁ XII. PROCEDURY SZCZEGO

LNE

ROZDZIAŁ 1

Szczego´lne procedury dotycza˛ce drobnych przedsie˛biorco´w

Art. 113

1. Zwalnia sie˛ od podatku podatniko´w, u kto´rych wartos´c´ sprzedaz˙y opodat-

kowanej nie przekroczyła ła˛cznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyraz˙onej
w złotych odpowiadaja˛cej ro´wnowartos´ci 10 000 euro. Do wartos´ci sprzedaz˙y nie
wlicza sie˛ kwoty podatku.

2. Do wartos´ci sprzedaz˙y, o kto´rej mowa w ust. 1, nie wlicza sie˛ odpłatnej

dostawy towaro´w oraz odpłatnego s´wiadczenia usług zwolnionych od podatku, a takz˙e
towaro´w, kto´re na podstawie przepiso´w o podatku dochodowym sa˛ zaliczane przez
podatnika do s´rodko´w trwałych oraz wartos´ci niematerialnych i prawnych podlegaja˛-
cych amortyzacji.

3. W przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego korzystaja˛cego ze zwol-

nienia okres´lonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 takz˙e działalnos´ci innej niz˙ działalnos´c´
rolnicza do wartos´ci sprzedaz˙y, o kto´rej mowa w ust. 1 i 10, dokonywanej przez tego
podatnika nie wlicza sie˛ sprzedaz˙y produkto´w rolnych pochodza˛cych z prowadzonej
przez niego działalnos´ci rolniczej.

4. Podatnicy, o kto´rych mowa w ust. 1 i 9, moga˛ zrezygnowac´ ze zwolnienia

okres´lonego w ust. 1 i 9, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze
naczelnika urze˛du skarbowego przed pocza˛tkiem miesia˛ca, w kto´rym rezygnuja˛ ze
zwolnienia, z tym z˙e w przypadku, o kto´rym mowa w ust. 9, zawiadomienie musi
nasta˛pic´ przed dniem wykonania pierwszej czynnos´ci okres´lonej w art. 5.

5. Jez˙eli wartos´c´ sprzedaz˙y u podatniko´w zwolnionych od podatku na podstawie

ust. 1 przekroczy kwote˛, o kto´rej mowa w ust. 1, zwolnienie traci moc w momencie
przekroczenia tej kwoty. Obowia˛zek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia
tej kwoty, a opodatkowaniu podlega nadwyz˙ka sprzedaz˙y ponad te˛ kwote˛. Za zgoda˛

naczelnika urze˛du skarbowego podatnik moz˙e pomniejszyc´ kwote˛ podatku nalez˙nego
o kwote˛ podatku naliczonego wynikaja˛ca˛ z dokumento´w celnych oraz o kwote˛ podatku
zapłacona˛ od wewna˛trzwspo´lnotowego nabycia towaro´w, a takz˙e o kwoty podatku
naliczonego wynikaja˛ce z faktur dokumentuja˛cych zakupy dokonane przed dniem
utraty zwolnienia, pod warunkiem:
1) sporza˛dzenia spisu z natury zapaso´w tych towaro´w posiadanych w dniu, w kto´rym

nasta˛piło przekroczenie kwoty, o kto´rej mowa w ust. 1, oraz

2) przedłoz˙enia w urze˛dzie skarbowym spisu, o kto´rym mowa w pkt 1, w terminie 14

dni, licza˛c od dnia utraty zwolnienia.

6. Kwote˛ podatku naliczonego, o kto´rej mowa w ust. 5, stanowi iloczyn ilos´ci

towaro´w obje˛tych spisem z natury i kwoty podatku naliczonego przypadaja˛cej na
jednostke˛ towaru, z podziałem na poszczego´lne stawki podatkowe.

7. Przepis ust. 5 stosuje sie˛ ro´wniez˙ do podatniko´w, kto´rzy rezygnuja˛ z przy-

sługuja˛cego im zwolnienia na podstawie ust. 1, pod warunkiem pisemnego zawiado-
mienia naczelnika urze˛du skarbowego o rezygnacji ze zwolnienia przed pocza˛tkiem
miesia˛ca, w kto´rym rezygnuja˛ ze zwolnienia.

8. W przypadku podatniko´w, o kto´rych mowa w art. 30 ust. 1 pkt 4, przez wartos´c´

sprzedaz˙y okres´lona˛ w ust. 1 rozumie sie˛ 30-krotnos´c´ kwoty prowizji lub innych
postaci wynagrodzen´ za wykonanie usług.

9. Podatnik rozpoczynaja˛cy wykonywanie czynnos´ci okres´lonych w art. 5 w trak-

cie roku podatkowego jest zwolniony od podatku, jez˙eli przewidywana przez podatnika
wartos´c´ sprzedaz˙y nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaz˙y,
kwoty okres´lonej w ust. 1 lub w ust. 8.

10. Jez˙eli faktyczna wartos´c´ sprzedaz˙y, w proporcji do okresu prowadzonej

sprzedaz˙y, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwote˛ okres´lona˛ w ust. 1 lub
w ust. 8, zwolnienie okres´lone w ust. 9 traci moc z momentem przekroczenia kwoty
okres´lonej w ust. 1 lub w ust. 8. Opodatkowaniu podlega nadwyz˙ka sprzedaz˙y ponad
wartos´c´ okres´lona˛ w zdaniu poprzednim, a obowia˛zek podatkowy powstaje z momen-
tem przekroczenia tej wartos´ci. Przepis ust. 5 zdanie trzecie stosuje sie˛ odpowiednio.

11. Podatnik, kto´ry utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował

z tego zwolnienia, moz˙e dopiero po upływie 3 lat, licza˛c od kon´ca miesia˛ca, w kto´rym
utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystac´
ze zwolnienia okres´lonego w ust. 1.

12. Jez˙eli podatnicy okres´leni w ust. 1, 8 i 9, wykorzystuja˛c zwia˛zki z kontrahen-

tami, tak układaja˛ swoje interesy, z˙e uzyskuja˛ wartos´c´ sprzedaz˙y znacznie odbiegaja˛ca˛
od tej, kto´ra˛ uzyskaliby w przypadku, gdyby zwia˛zki te nie istniały, a w wyniku tych
zwia˛zko´w nasta˛piło zmniejszenie wpływo´w podatkowych, zwolnienie od podatku traci
moc od pocza˛tku roku podatkowego.

13. Zwolnien´, o kto´rych mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje sie˛ do importu towaro´w

i usług, wewna˛trzwspo´lnotowego nabycia towaro´w, dostawy towaro´w, dla kto´rej
podatnikiem jest ich nabywca, oraz podatniko´w:
1) dokonuja˛cych dostaw:

a) wyrobo´w z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,
b) towaro´w opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyja˛tkiem: energii elekt-

rycznej (PKWiU 40.10.10), perfum i wo´d toaletowych (PKWiU 24.52.11),
kosmetyko´w upie˛kszaja˛cych do ust i oczu (PKWiU 24.52.12), kosmetyko´w do
manicure i pedicure (PKWiU 24.52.13), pudro´w kosmetycznych i higienicznych
– z wyła˛czeniem przeznaczonych dla dzieci (PKWiU ex 24.52.14-00), pozo-

stałych kosmetyko´w upie˛kszaja˛cych do twarzy (PKWiU 24.52.15-00.10), dez-
odoranto´w osobistych i preparato´w przeciwpotowych (PKWiU 24.52.19-50.00),
preparato´w do higieny intymnej (PKWiU 24.52.19-90.10), s´rodko´w higienicz-
nych kosmetycznych, gdzie indziej niewymienionych (PKWiU 24.52.19-90.3),
preparato´w toaletowych dla zwierza˛t (PKWiU 24.52.19-90.60), kosmetyko´w
i wyrobo´w perfumeryjnych, pozostałych, gdzie indziej niesklasyfikowanych
(PKWiU 24.52.19-90.90), kart do gry – z wyła˛czeniem kart do gry dla dzieci
(PKWiU ex 36.50.41-00), cygar, ro´wniez˙ z obcie˛tymi kon´cami, cygaretek
i papieroso´w z tytoniu lub namiastek tytoniu (PKWiU 16.00.11), tytoniu do
palenia (PKWiU 16.00.12-30), tabaki (PKWiU ex 16.00.12-90.20),

c) nowych s´rodko´w transportu,
d) tereno´w budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowe˛; 2)s´wiadcza˛cych

usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa, a takz˙e usługi jubilerskie;

3) niemaja˛cych siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju.

14. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych okres´li, w drodze rozpo-

rza˛dzenia:
1) w terminie do dnia 31 grudnia poprzedzaja˛cego rok podatkowy, kwote˛, o kto´rej

mowa w ust. 1, obliczona˛ według s´redniego kursu euro ogłaszanego przez Narodo-
wy Bank Polski na pierwszy dzien´ roboczy paz´dziernika poprzedniego roku
podatkowego, w zaokra˛gleniu do 100 zł;

2) liste˛ towaro´w i usług, o kto´rych mowa w ust. 13 pkt 1 lit. a i pkt 2, z uwzgle˛d-

nieniem klasyfikacji wydanych na podstawie przepiso´w o statystyce publicznej.

Art. 114

1. Podatnik s´wiadcza˛cy usługi takso´wek osobowych (PKWiU 60.22.11-00.00)

moz˙e wybrac´ opodatkowanie tych usług w formie ryczałtu według stawki 3%, po
uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urze˛du skarbowego w terminie do
kon´ca miesia˛ca poprzedzaja˛cego okres, w kto´rym be˛dzie stosował ryczałt.

2. Przy opodatkowaniu usług w formie ryczałtu, o kto´rym mowa w ust. 1, nie

stosuje sie˛ przepisu art. 86.

3. W zakresie usług, o kto´rych mowa w ust. 1, opodatkowanych w formie ryczałtu

podatnik składa w terminie, o kto´rym mowa w art. 99 ust. 1, skro´cona˛ deklaracje˛
podatkowa˛.

4. Podatnik, kto´ry wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu, moz˙e zrezygnowac´

z tej formy opodatkowania, nie wczes´niej jednak niz˙ po upływie 12 miesie˛cy, po
uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urze˛du skarbowego, w terminie do
kon´ca miesia˛ca poprzedzaja˛cego miesia˛c, od kto´rego nie be˛dzie rozliczał sie˛ w formie
ryczałtu.

5. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych okres´li, w drodze rozpo-

rza˛dzenia, wzo´r deklaracji podatkowej, o kto´rej mowa w ust. 3, wraz z objas´nieniami
co do sposobu jej wypełnienia, uwzgle˛dniaja˛c termin i miejsce składania deklaracji
podatkowej.

6. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych w porozumieniu z ministrem

włas´ciwym do spraw informatyzacji moz˙e okres´lic´, w drodze rozporza˛dzenia, sposo´b
oraz warunki organizacyjno-techniczne składania w formie elektronicznej deklaracji
podatkowej, o kto´rej mowa w ust. 3, a takz˙e jej strukture˛, uwzgle˛dniaja˛c potrzebe˛
zapewnienia jej bezpieczen´stwa, wiarygodnos´ci, niezaprzeczalnos´ci, nienaruszalnos´ci
oraz znakowania czasem.

ROZDZIAŁ 2

Szczego´lne procedury dotycza˛ce rolniko´w ryczałtowych

Art. 115

1. Rolnikowi ryczałtowemu dokonuja˛cemu dostawy produkto´w rolnych dla podat-

nika podatku, kto´ry rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku
z tytułu nabywania niekto´rych s´rodko´w produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym
podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczał-
towemu przez nabywce˛ produkto´w rolnych.

2. Stawka zryczałtowanego zwrotu podatku, o kto´rym mowa w ust. 1, wynosi 5%

kwoty nalez˙nej z tytułu dostawy produkto´w rolnych pomniejszonej o kwote˛ zryczał-
towanego zwrotu podatku.

Art. 116

1. Podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny nabywaja˛cy produkty rolne

od rolnika ryczałtowego wystawia w dwo´ch egzemplarzach fakture˛ dokumentuja˛ca˛
nabycie tych produkto´w. Oryginał faktury jest przekazywany dostawcy.

2. Faktura dokumentuja˛ca nabycie produkto´w rolnych powinna byc´ oznaczona jako

,,Faktura VAT RR’’ i zawierac´ co najmniej:

1) imie˛ i nazwisko lub nazwe˛ albo nazwe˛ skro´cona˛ dostawcy i nabywcy oraz ich

adresy;

2) numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;
3) numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzaja˛cego jego

toz˙samos´c´, date˛ wydania tego dokumentu i nazwe˛ organu, kto´ry wydał dokument,
jez˙eli rolnik ryczałtowy dokonuja˛cy dostawy produkto´w rolnych jest osoba˛ fizyczna˛;

4) date˛ dokonania nabycia oraz date˛ wystawienia i numer kolejny faktury;
5) nazwy nabytych produkto´w rolnych;
6) jednostke˛ miary i ilos´c´ nabytych produkto´w rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy

lub jakos´ci tych produkto´w;E˛

7) cene˛ jednostkowa˛ nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu

podatku;

8) wartos´c´ nabytych produkto´w rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
9) stawke˛ zryczałtowanego zwrotu podatku;

10) kwote˛ zryczałtowanego zwrotu podatku od wartos´ci nabytych produkto´w rolnych;
11) wartos´c´ nabytych produkto´w rolnych wraz z kwota˛ zryczałtowanego zwrotu podatku;
12) kwote˛ nalez˙nos´ci ogo´łem wraz z kwota˛ zryczałtowanego zwrotu podatku, wyraz˙o-

na˛ cyfrowo i słownie;

13) czytelne podpisy oso´b uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub

podpisy oraz imiona i nazwiska tych oso´b.

3. Faktura VAT RR powinna ro´wniez˙ zawierac´ os´wiadczenie dostawcy produkto´w

rolnych w brzmieniu:
,,Os´wiadczam, z˙e jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towaro´w
i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towaro´w i usług.’’

4. W przypadku umo´w kontraktacji lub innych umo´w o podobnym charakterze

os´wiadczenie, o kto´rym mowa w ust. 3, moz˙e byc´ złoz˙one tylko raz w okresie
obowia˛zywania umowy. Os´wiadczenie to sporza˛dza sie˛ jako osobny dokument. Doku-
ment ten powinien zawierac´ elementy, o kto´rych mowa w ust. 2 pkt 1–3, oraz date˛
zawarcia i okres´lenie przedmiotu umowy, date˛ sporza˛dzenia tego dokumentu oraz

czytelny podpis składaja˛cego os´wiadczenie. Dokument sporza˛dza sie˛ w dwo´ch egzem-
plarzach. Oryginał jest przekazywany nabywcy.

5. W przypadku rezygnacji ze zwolnienia od podatku okres´lonego w art. 43 ust. 1

pkt 3 składaja˛cy os´wiadczenie, o kto´rym mowa w ust. 4, informuje o tym niezwłocz-
nie nabywce˛.

6. Zryczałtowany zwrot podatku zwie˛ksza u nabywcy produkto´w rolnych kwote˛

podatku naliczonego, o kto´rej mowa w art. 86 ust. 2, w rozliczeniu za miesia˛c,
w kto´rym dokonano zapłaty, pod warunkiem z˙e:
1) nabycie produkto´w rolnych jest zwia˛zane z dostawa˛ opodatkowana˛;
2) zapłata nalez˙nos´ci za produkty rolne, obejmuja˛ca ro´wniez˙ kwote˛ zryczałtowanego

zwrotu podatku, nasta˛piła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie po´z´niej niz˙
14. dnia, licza˛c od dnia zakupu, z wyja˛tkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowe˛
z podmiotem nabywaja˛cym produkty rolne okres´laja˛ca˛ dłuz˙szy termin płatnos´ci;

3) w dokumencie stwierdzaja˛cym dokonanie zapłaty, o kto´rej mowa w pkt. 2, zostana˛

podane numer i data wystawienia faktury potwierdzaja˛cej nabycie produkto´w rolnych.

7. Za date˛ dokonania zapłaty uwaz˙a sie˛ date˛ wydania dyspozycji bankowej

przekazania s´rodko´w finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, jez˙eli
dyspozycja ta została zrealizowana.

8. Warunek, o kto´rym mowa w ust. 6 pkt 2, dotyczy tej cze˛s´ci zapłaty, kto´ra

stanowi ro´z˙nice˛ mie˛dzy kwota˛ nalez˙nos´ci za dostarczone produkty rolne a kwota˛
nalez˙nos´ci za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywce˛ tych
produkto´w rolnych.

9. Przez nalez˙nos´ci za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu,

o kto´rych mowa w ust. 8, rozumie sie˛ ro´wniez˙ potra˛cenia z tytułu spłat rat poz˙yczek
i zaliczek udzielanych rolnikowi ryczałtowemu dostarczaja˛cemu produkty rolne, doko-
nane przez podatnika nabywaja˛cego te produkty, pod warunkiem z˙e:
1) zaliczka została przekazana na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, a na

fakturze potwierdzaja˛cej zakup produkto´w rolnych podano dane identyfikacyjne
dokumentu potwierdzaja˛cego dokonanie tej wpłaty;

2) raty i poz˙yczki wynikaja˛ z umo´w zawartych w formie pisemnej.

10. Rolnik ryczałtowy jest obowia˛zany przechowywac´ oryginały faktur VAT RR

oraz kopie os´wiadczen´, o kto´rych mowa w ust. 4, przez okres 5 lat, licza˛c od kon´ca
roku, w kto´rym wystawiono fakture˛.

Art. 117

Z zastrzez˙eniem art. 43 ust. 4, rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej działal-

nos´ci rolniczej dostarczaja˛cy produkty rolne jest zwolniony z obowia˛zku:
1) wystawiania faktur, o kto´rych mowa w art. 106;
2) prowadzenia ewidencji dostaw i nabyc´ towaro´w i usług;
3) składania w urze˛dzie skarbowym deklaracji podatkowej, o kto´rej mowa w art. 99

ust. 1;

4) dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o kto´rym mowa w art. 96.

Art. 118

Przepisy art. 115, art. 116 ust. 1–3 i ust. 5–10 oraz art. 117 stosuje sie˛ odpowied-

nio w przypadku wykonywania przez rolnika ryczałtowego usług rolniczych na rzecz
podatniko´w podatku, kto´rzy rozliczaja˛ ten podatek.
(...)

Art. 175

Z dniem 1 maja 2004 r. traci moc ustawa z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od

towaro´w i usług oraz o podatku akcyzowym (DzU nr 11, poz. 50, z po´z´n. zm.

110

z wyła˛czeniem art. 9, kto´ry traci moc z dniem, o kto´rym mowa w art. 176 pkt 2.

Art. 176

Ustawa wchodzi w z˙ycie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z tym z˙e:

1) art. 23 ust. 5, 6 i 17, art. 24 ust. 4 i 5, art. 114 ust. 1 i art. 159 stosuje sie˛ od dnia

ogłoszenia ustawy;

2) art. 96–98, art. 157 i art. 158 stosuje sie˛ po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia
ustawy;
3) art. 1–14, art. 15 ust. 1–6, art. 16–22, art. 23 ust. 1–4 i ust. 7–16, art. 24 ust. 1–3

i ust. 6–12, art. 25–40, art. 41 ust. 1–11 i 13–16, art. 42–95, art. 99–113, art. 114
ust. 2–5, art. 115–146, art. 148–151, art. 153, art. 156 i art. 162–171 stosuje sie˛ od
dnia 1 maja 2004 r.;

4) art. 41 ust. 12 stosuje sie˛ od dnia 1 stycznia 2008 r.

USTAWA

z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Ordynacja podatkowa

(DzU z dnia 13 listopada 1997 r.)

(wycia˛g)

Rozdział 15

Odpowiedzialnos´c´ podatkowa oso´b trzecich

Art. 107

§ 1. W przypadkach i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale za za-

ległos´ci podatkowe podatnika odpowiadaja˛ całym swoim maja˛tkiem solidarnie z podat-
nikiem ro´wniez˙ osoby trzecie.

§ 1a. Osoby trzecie odpowiadaja˛ całym swoim maja˛tkiem solidarnie z naste˛pca˛

prawnym podatnika za przeje˛te przez niego zaległos´ci podatkowe.

§ 2. Jez˙eli dalsze przepisy nie stanowia˛ inaczej, osoby trzecie odpowiadaja˛ ro´w-

niez˙ za:
1) podatki nie pobrane oraz pobrane, a nie wpłacone przez płatniko´w lub inkasento´w,
2) odsetki za zwłoke˛ od zaległos´ci podatkowych,
3) nie zwro´cone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towaro´w i usług oraz za

oprocentowanie tych zaliczek,

4) koszty poste˛powania egzekucyjnego.

Art. 108

§ 1. W sprawie odpowiedzialnos´ci podatkowej osoby trzeciej przepisy art. 29,

art. 33, art. 33a, art. 34 § 1, art. 41 § 1, art. 47 § 1, art. 48 § 1 pkt 2 i 3, art. 49,
art. 51 § 1, art. 53 § 3, art. 55, art. 57, art. 59, art. 60, art. 64–66 oraz art. 67 § 1–3
stosuje sie˛ odpowiednio.

§ 2. Poste˛powanie w sprawie odpowiedzialnos´ci podatkowej osoby trzeciej nie

moz˙e zostac´ wszcze˛te przed:
1) upływem terminu płatnos´ci ustalonego zobowia˛zania,
2) dniem dore˛czenia decyzji:

a) okres´laja˛cej wysokos´c´ zobowia˛zania podatkowego,
b) o odpowiedzialnos´ci podatkowej płatnika lub inkasenta,
c) w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towaro´w i usług,
d) okres´laja˛cej wysokos´c´ nalez˙nych odsetek za zwłoke˛,

3) dniem wszcze˛cia poste˛powania egzekucyjnego – w przypadku, o kto´rym mowa w § 3.

§ 3. W razie wystawienia tytułu wykonawczego na podstawie deklaracji, na

zasadach przewidzianych w przepisach o poste˛powaniu egzekucyjnym w administracji,
przed orzeczeniem o odpowiedzialnos´ci osoby trzeciej nie wymaga sie˛ uprzedniego
wydania decyzji okres´laja˛cej wysokos´c´ zobowia˛zania podatkowego i decyzji, o kto´rej
mowa w art. 53a.

§ 4. Egzekucja zobowia˛zania wynikaja˛cego z decyzji o odpowiedzialnos´ci podat-

kowej osoby trzeciej moz˙e byc´ wszcze˛ta dopiero wo´wczas, gdy egzekucja z maja˛tku
podatnika okazała sie˛ w całos´ci lub w cze˛s´ci bezskuteczna.

Art. 109

§ 1. W sprawie odpowiedzialnos´ci podatkowej osoby trzeciej przepisy art. 29,

§ 2. W razie niedotrzymania terminu płatnos´ci osoba trzecia odpowiada ro´wniez˙

za naliczone po dniu wydania decyzji o jej odpowiedzialnos´ci podatkowej odsetki za
zwłoke˛ od:
1) zaległos´ci podatkowych,
2) nalez˙nos´ci wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1,
3) niezwro´conych w terminie zaliczek na naliczony podatek od towaro´w i usług.

Art. 110

§ 1. Rozwiedziony małz˙onek podatnika odpowiada całym swoim maja˛tkiem soli-

darnie z byłym małz˙onkiem za zaległos´ci podatkowe z tytułu zobowia˛zan´ podat-
kowych powstałych w czasie trwania wspo´lnos´ci maja˛tkowej, jednakz˙e tylko do
wysokos´ci wartos´ci przypadaja˛cego mu udziału w maja˛tku wspo´lnym.

§ 2. Odpowiedzialnos´c´, o kto´rej mowa w § 1, nie obejmuje:

1) nie pobranych nalez˙nos´ci wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1,
2) odsetek za zwłoke˛ oraz koszto´w egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomoc-

nienia sie˛ orzeczenia o rozwodzie.

§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje sie˛ odpowiednio w razie uniewaz˙nienia małz˙en´stwa

oraz separacji.

Art. 111

§ 1. Członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim maja˛tkiem solidarnie

z podatnikiem prowadza˛cym działalnos´c´ gospodarcza˛ za zaległos´ci podatkowe wynika-
ja˛ce z tej działalnos´ci i powstałe w okresie, w kto´rym stale wspo´łdziałał z podatnikiem
w jej wykonywaniu, osia˛gaja˛c korzys´ci z prowadzonej przez niego działalnos´ci.

§ 2. Odpowiedzialnos´c´, o kto´rej mowa w § 1, nie dotyczy oso´b, kto´re w okresie

stałego wspo´łdziałania z podatnikiem były osobami, wobec kto´rych na podatniku cia˛z˙ył
obowia˛zek alimentacyjny – w zakresie wynikaja˛cym z obowia˛zku alimentacyjnego.

§ 3. Za członko´w rodziny podatnika uwaz˙a sie˛ zste˛pnych, wste˛pnych, rodzen´stwo,

małz˙onko´w zste˛pnych, osobe˛ pozostaja˛ca˛ w stosunku przysposobienia oraz pozostaja˛ca˛
z podatnikiem w faktycznym poz˙yciu.

§ 4. Przepis § 1 stosuje sie˛ ro´wniez˙ do małz˙onko´w, kto´rzy zawarli umowe˛

o ograniczeniu lub wyła˛czeniu wspo´lnos´ci maja˛tkowej, kto´rych wspo´lnos´c´ maja˛tkowa
została zniesiona przez sa˛d, oraz małz˙onko´w pozostaja˛cych w separacji.

§ 5. Odpowiedzialnos´c´, o kto´rej mowa w § 1:

1) ograniczona jest do wysokos´ci uzyskanych korzys´ci,
2) nie obejmuje nie pobranych nalez˙nos´ci wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1,

z wyja˛tkiem nalez˙nos´ci, kto´re nie zostały pobrane od oso´b wymienionych w § 3 i 4.

Art. 112

§ 1. Nabywca:

1) przedsie˛biorstwa,
2) zorganizowanej cze˛s´ci przedsie˛biorstwa,

3) składniko´w maja˛tku zwia˛zanego z prowadzona˛ działalnos´cia˛ gospodarcza˛ wymie-

nionych w § 2, jez˙eli ich wartos´c´ w dniu zbycia wynosi co najmniej 15 000 zł

– odpowiada całym swoim maja˛tkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia
nabycia zaległos´ci podatkowe zwia˛zane z prowadzona˛ działalnos´cia˛ gospodarcza˛.

§ 2. Składniki maja˛tku zwia˛zane z prowadzona˛ działalnos´cia˛ gospodarcza˛ stanowia˛

aktywa trwałe w rozumieniu przepiso´w o rachunkowos´ci, z wyła˛czeniem nalez˙nos´ci
długoterminowych, udzielonych poz˙yczek i długoterminowych rozliczen´ mie˛dzyokresowych.

§ 3. Zakres odpowiedzialnos´ci nabywcy jest ograniczony do wartos´ci nabytego

przedsie˛biorstwa, jego zorganizowanej cze˛s´ci lub składniko´w maja˛tku.

§ 4. Zakres odpowiedzialnos´ci nabywcy nie obejmuje:

1) nalez˙nos´ci wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1,
2) odsetek za zwłoke˛ od zaległos´ci podatkowych oraz oprocentowania, o kto´rym

mowa w art. 107 § 2 pkt 3, powstałych po dniu nabycia.

§ 5. Przepisu § 4 nie stosuje sie˛ do nabywco´w be˛da˛cych małz˙onkami lub człon-

kami rodziny podatnika, o kto´rych mowa w art. 111 § 3.

§ 6. Nabywca nie odpowiada za zaległos´ci podatkowe, kto´re nie zostały wykazane

w zas´wiadczeniu, o kto´rym mowa w art. 306g.

§ 7. Nabywca odpowiada ro´wniez˙ za zaległos´ci podatkowe zbywcy powstałe po

dniu wydania zas´wiadczenia, o kto´rym mowa w art. 306g, a przed dniem nabycia
przedsie˛biorstwa, jego cze˛s´ci lub składniko´w maja˛tku, jez˙eli od dnia wydania zas´wiad-
czenia do dnia zbycia:
1) upłyne˛ło 30 dni – w przypadku zbycia przedsie˛biorstwa lub jego cze˛s´ci,
2) upłyne˛ły 3 dni – w przypadku zbycia składniko´w maja˛tku.

Art. 113

Jez˙eli podatnik, za zgoda˛ innej osoby, w celu zatajenia prowadzenia działalnos´ci

gospodarczej lub rzeczywistych rozmiaro´w tej działalnos´ci, posługuje sie˛ lub po-
sługiwał sie˛ imieniem i nazwiskiem, nazwa˛ lub firma˛ tej osoby, osoba ta ponosi
solidarna˛ odpowiedzialnos´c´ z podatnikiem całym swoim maja˛tkiem za zaległos´ci
podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej działalnos´ci.

Art. 114

§ 1. Włas´ciciel, samoistny posiadacz lub uz˙ytkownik wieczysty rzeczy lub prawa

maja˛tkowego pozostaja˛cy z uz˙ytkownikiem danej rzeczy lub prawa maja˛tkowego
w zwia˛zku, o kto´rym mowa w § 2, odpowiada za zaległos´ci podatkowe uz˙ytkownika
powstałe w zwia˛zku z działalnos´cia˛ gospodarcza˛ prowadzona˛ przez uz˙ytkownika,
jez˙eli dana rzecz lub prawo sa˛ zwia˛zane z działalnos´cia˛ gospodarcza˛ lub słuz˙a˛ do jej
prowadzenia.

§ 2. Zwia˛zek, o kto´rym mowa w § 1, ma miejsce, gdy podczas trwania uz˙yt-

kowania mie˛dzy:
1) włas´cicielem, samoistnym posiadaczem lub uz˙ytkownikiem wieczystym rzeczy lub

prawa maja˛tkowego i jej uz˙ytkownikiem lub

2) osobami pełnia˛cymi funkcje zarza˛dzaja˛ce, nadzorcze albo kontrolne w podmiocie

be˛da˛cym włas´cicielem, samoistnym posiadaczem lub uz˙ytkownikiem wieczystym
rzeczy lub prawa maja˛tkowego i w podmiocie be˛da˛cym jego uz˙ytkownikiem

– istnieja˛ powia˛zania o charakterze rodzinnym, kapitałowym, maja˛tkowym, w rozu-
mieniu przepiso´w o podatku dochodowym, lub wynikaja˛ce ze stosunku pracy.

§ 3. Odpowiedzialnos´c´, o kto´rej mowa w § 1, ograniczona jest do ro´wnowartos´ci

rzeczy lub praw maja˛tkowych be˛da˛cych przedmiotem uz˙ytkowania.

§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje sie˛ odpowiednio do najmu, dzierz˙awy, leasingu lub

innych umo´w o podobnym charakterze.

Art. 114a

§ 1. Dzierz˙awca lub uz˙ytkownik nieruchomos´ci odpowiada całym swoim maja˛t-

kiem solidarnie z podatnikiem be˛da˛cym włas´cicielem, uz˙ytkownikiem wieczystym lub
posiadaczem samoistnym nieruchomos´ci za zaległos´ci podatkowe z tytułu zobowia˛zan´
podatkowych wynikaja˛cych z opodatkowania nieruchomos´ci, powstałych podczas trwa-
nia dzierz˙awy lub uz˙ytkowania.

§ 2. Zakres odpowiedzialnos´ci dzierz˙awcy lub uz˙ytkownika nieruchomos´ci nie

obejmuje nalez˙nos´ci wymienionych w art. 107 § 2.

Art. 115

§ 1. Wspo´lnik spo´łki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spo´łki

komandytowej albo komandytowo-akcyjnej, nie be˛da˛cy akcjonariuszem, odpowiada
całym swoim maja˛tkiem solidarnie ze spo´łka˛ i z pozostałymi wspo´lnikami za
zaległos´ci podatkowe spo´łki i wspo´lniko´w, wynikaja˛ce z działalnos´ci spo´łki.

§ 2. Przepis § 1 stosuje sie˛ ro´wniez˙ do odpowiedzialnos´ci byłego wspo´lnika za

zaległos´ci podatkowe z tytułu zobowia˛zan´ powstałych w okresie, gdy był on wspo´l-
nikiem. Za zobowia˛zania podatkowe powstałe, na podstawie odre˛bnych przepiso´w, po
rozwia˛zaniu spo´łki odpowiadaja˛ osoby be˛da˛ce wspo´lnikami w momencie rozwia˛zania
spo´łki.

§ 3. (skres´lony).
§ 4. Orzeczenie o odpowiedzialnos´ci, o kto´rej mowa w § 1, za zaległos´ci podat-

kowe spo´łki z tytułu zobowia˛zan´ podatkowych powstałych w sposo´b przewidziany
w art. 21 § 1 pkt 1 nie wymaga uprzedniego wydania decyzji, o kto´rych mowa
w art. 108 § 2 pkt 2. W tym przypadku okres´lenie wysokos´ci zobowia˛zan´ podat-
kowych spo´łki, orzeczenie o odpowiedzialnos´ci płatnika (inkasenta), zwrocie zaliczki
na naliczony podatek od towaro´w i usług lub okres´lenie wysokos´ci nalez˙nych odsetek
za zwłoke˛ naste˛puje w decyzji, o kto´rej mowa w art. 108 § 1.

§ 5. Przepis § 4 stosuje sie˛ ro´wniez˙ w przypadku rozwia˛zania spo´łki.

Art. 116

§ 1. Za zaległos´ci podatkowe spo´łki z ograniczona˛ odpowiedzialnos´cia˛, spo´łki

z ograniczona˛ odpowiedzialnos´cia˛ w organizacji, spo´łki akcyjnej lub spo´łki akcyjnej
w organizacji odpowiadaja˛ solidarnie całym swoim maja˛tkiem członkowie jej zarza˛du,
jez˙eli egzekucja z maja˛tku spo´łki okazała sie˛ w całos´ci lub w cze˛s´ci bezskuteczna,
a członek zarza˛du:
1) nie wykazał, z˙e:

a) we włas´ciwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłos´ci lub wszcze˛to

poste˛powanie zapobiegaja˛ce ogłoszeniu upadłos´ci (poste˛powanie układowe) albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłos´ci lub niewszcze˛cie poste˛powania

zapobiegaja˛cego ogłoszeniu upadłos´ci (poste˛powania układowego) nasta˛piło bez
jego winy,

2) nie wskazuje mienia spo´łki, z kto´rego egzekucja umoz˙liwi zaspokojenie zaległos´ci

podatkowych spo´łki w znacznej cze˛s´ci.

§ 2. Odpowiedzialnos´c´ członko´w zarza˛du, okres´lona w § 1, obejmuje zaległos´ci

podatkowe z tytułu zobowia˛zan´, kto´re powstały w czasie pełnienia przez nich
obowia˛zko´w członka zarza˛du.

§ 3. W przypadku gdy spo´łka z ograniczona˛ odpowiedzialnos´cia˛ w organizacji lub

spo´łka akcyjna w organizacji nie posiada zarza˛du, za zaległos´ci podatkowe spo´łki
odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadaja˛ wspo´lnicy, jez˙eli pełnomocnik nie został
powołany. Przepisy § 1 i 2 stosuje sie˛ odpowiednio.

§ 4. Przepisy § 1–3 stosuje sie˛ ro´wniez˙ do byłego członka zarza˛du oraz byłego

pełnomocnika lub wspo´lnika spo´łki w organizacji.

Art. 116a

Za zaległos´ci podatkowe innych oso´b prawnych niz˙ wymienione w art. 116

odpowiadaja˛ solidarnie całym swoim maja˛tkiem członkowie organo´w zarza˛dzaja˛cych
tymi osobami. Przepisy art. 116 stosuje sie˛ odpowiednio.

Art. 117

§ 1. Osoba prawna powstała w wyniku podziału innej osoby prawnej odpowiada

za zaległos´ci podatkowe tej osoby całym swoim maja˛tkiem solidarnie z:
1) innymi osobami prawnymi powstałymi w wyniku podziału,
2) innymi osobami prawnymi powstałymi w wyniku podziału oraz z osoba˛ prawna˛,

kto´ra uległa podziałowi.

§ 2. W przypadku okres´lonym w § 1 pkt 2 odpowiedzialnos´c´ obejmuje zaległos´ci

podatkowe osoby prawnej, kto´ra uległa podziałowi, z tytułu zobowia˛zan´ podatkowych
powstałych do dnia podziału.

§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje sie˛ odpowiednio do odpowiedzialnos´ci osoby prawnej

przejmuja˛cej maja˛tek innej osoby prawnej w wyniku jej podziału.

§ 4. Przepis art. 115 § 4 stosuje sie˛ odpowiednio do orzekania o odpowiedzialno-

s´ci podatkowej za zaległos´ci podatkowe osoby prawnej wykres´lonej z włas´ciwego
rejestru na skutek jej podziału.

Art. 118

§ 1. Nie moz˙na wydac´ decyzji o odpowiedzialnos´ci podatkowej osoby trzeciej, jez˙eli

od kon´ca roku kalendarzowego, w kto´rym powstała zaległos´c´ podatkowa, upłyne˛ło 5 lat.

§ 2. Przedawnienie zobowia˛zania wynikaja˛cego z decyzji, o kto´rej mowa w § 1,

naste˛puje po upływie 3 lat od kon´ca roku kalendarzowego, w kto´rym została
dore˛czona decyzja o odpowiedzialnos´ci podatkowej osoby trzeciej. Przepisy art. 70 § 2
pkt 1 i § 3–5 stosuje sie˛ odpowiednio, z tym z˙e termin biegu przedawnienia po jego
przerwaniu wynosi 3 lata.

Art. 119

§ 1. Kwota, o kto´rej mowa w art. 41 § 1 i w art. 112 § 1 pkt 3, podlega

w kaz˙dym roku podwyz˙szeniu w stopniu odpowiadaja˛cym wskaz´nikowi wzrostu cen
towaro´w i usług konsumpcyjnych w pierwszych dwo´ch kwartałach danego roku
w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku, a jez˙eli wskaz´nik ten ma
wartos´c´ ujemna˛, kwota nie ulega zmianie.

§ 2. Minister włas´ciwy do spraw finanso´w publicznych, w porozumieniu z Preze-

sem Gło´wnego Urze˛du Statystycznego, ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku
Urze˛dowym Rzeczypospolitej Polskiej ,,Monitor Polski’’, do dnia 15 sierpnia danego
roku, kwoty, o kto´rych mowa w art. 41 § 1 i w art. 112 § 1 pkt 3, z zaokra˛gleniem do
pełnych setek złotych (z pominie˛ciem dziesia˛tek złotych).

USTAWA

z dnia 12 czerwca 2003 r.

o terminach zapłaty w transakcjach handlowych

(DzU z dnia 8 sierpnia 2003 r. nr 139, poz. 1323)

Art. 1

Ustawa okres´la szczego´lne uprawnienia wierzyciela i obowia˛zki dłuz˙nika w zwia˛z-

ku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych.

Art. 2

Transakcja˛ handlowa˛ w rozumieniu ustawy jest umowa, kto´rej przedmiotem jest

odpłatne dostarczanie towaru lub odpłatne s´wiadczenie usług, jez˙eli strony tej umowy
zawieraja˛ ja˛ w zwia˛zku z wykonywana˛ przez siebie działalnos´cia˛ gospodarcza˛ lub
zawodowa˛.

Art. 3

Ustawe˛ stosuje sie˛ do transakcji handlowych, kto´rych wyła˛cznymi stronami sa˛:

1) przedsie˛biorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie

działalnos´ci gospodarczej (DzU nr 173, poz. 1807);

2) podmioty prowadza˛ce działalnos´c´, o kto´rej mowa w art. 3 ustawy z dnia 2 lipca

2004 r. o swobodzie działalnos´ci gospodarczej;

3) podmioty, o kto´rych mowa w art. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo

zamo´wien´ publicznych (DzU nr 19, poz. 177);

4) (uchylony);
5) osoby wykonuja˛ce wolny zawo´d;
6) oddziały i przedstawicielstwa przedsie˛biorco´w zagranicznych;
7) podmioty zagraniczne prowadza˛ce na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed-

sie˛biorstwa na podstawie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o zasadach prowadzenia na
terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalnos´ci gospodarczej w zakresie
drobnej wytwo´rczos´ci przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne (DzU z 1989 r.
nr 27, poz. 148, z po´z´n. zm.).

Art. 4

Ustawy nie stosuje sie˛ do:

1) długo´w obje˛tych poste˛powaniami prowadzonymi na podstawie przepiso´w prawa

upadłos´ciowego i prawa układowego;

2) umo´w, na podstawie kto´rych sa˛ wykonywane czynnos´ci bankowe w rozumieniu

art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (DzU z 2002 r.
nr 72, poz. 665, z po´z´n. zm.);

3) umo´w, kto´rych przedmiotem jest s´wiadczenie polegaja˛ce na odpłatnym dostarczaniu

towaro´w lub s´wiadczeniu usług, finansowane w całos´ci lub w cze˛s´ci ze s´rodko´w:
a) mie˛dzynarodowych instytucji finansowych, kto´rych Rzeczpospolita Polska jest

członkiem lub z kto´rymi ma zawarte umowy o wspo´łpracy,

b) pochodza˛cych z bezzwrotnej pomocy Unii Europejskiej,
c) pochodza˛cych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spo´jnos´ci Unii Europejskiej;

4) umo´w, kto´rych stronami sa˛ wyła˛cznie podmioty, o kto´rych mowa w art. 5 ustawy

z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (DzU z 2003 r. nr 15,
poz. 148, nr 45, poz. 391, nr 65, poz. 594 i nr 96, poz. 874).

Art. 5

Jez˙eli strony w umowie przewidziały termin zapłaty dłuz˙szy niz˙ 30 dni, wierzyciel

moz˙e z˙a˛dac´ odsetek ustawowych za okres pocza˛wszy od 31 dnia po spełnieniu
swojego s´wiadczenia niepienie˛z˙nego i dore˛czeniu dłuz˙nikowi faktury lub rachunku
– do dnia zapłaty, ale nie dłuz˙szy niz˙ do dnia wymagalnos´ci s´wiadczenia pienie˛z˙nego.

Art. 6

1. Jez˙eli termin zapłaty nie został okres´lony w umowie, wierzycielowi, bez

wezwania, przysługuja˛ odsetki ustawowe za okres pocza˛wszy od 31 dnia po spełnieniu
s´wiadczenia niepienie˛z˙nego – do dnia zapłaty, ale nie dłuz˙szy niz˙ do dnia wymagalno-
s´ci s´wiadczenia pienie˛z˙nego.

2. Za dzien´ wymagalnos´ci s´wiadczenia pienie˛z˙nego, o kto´rym mowa w ust. 1,

uwaz˙a sie˛ dzien´ okres´lony w pisemnym wezwaniu dłuz˙nika do zapłaty, w szczego´lno-
s´ci w dore˛czonej dłuz˙nikowi fakturze lub rachunku.

Art. 40

Jez˙eli dłuz˙nik, w terminie okres´lonym w umowie albo wezwaniu, o kto´rym mowa

w art. 6 ust. 2, nie dokona zapłaty na rzecz wierzyciela, kto´ry spełnił okres´lone
w umowie s´wiadczenie niepienie˛z˙ne, wierzycielowi przysługuja˛, bez odre˛bnego we-
zwania, odsetki w wysokos´ci odsetek za zwłoke˛, okres´lanej na podstawie art. 56
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (DzU nr 137, poz. 926,
z po´z´n. zm.), chyba z˙e strony uzgodniły wyz˙sze odsetki, za okres od dnia wymagalno-
s´ci s´wiadczenia pienie˛z˙nego do dnia zapłaty.

Art. 8

O zapłate˛ odsetek, o kto´rych mowa w art. 5–7, w imieniu i na rzecz wierzyciela

be˛da˛cego podmiotem, o kto´rym mowa w art. 3, moz˙e wysta˛pic´, na jego wniosek,
krajowa lub regionalna organizacja, kto´rej celem statutowym jest ochrona intereso´w
takich podmioto´w.

Art. 9

Czynnos´c´ prawna wyła˛czaja˛ca lub ograniczaja˛ca uprawnienia wierzyciela lub

obowia˛zki dłuz˙nika, o kto´rych mowa w art. 5–8, jest niewaz˙na.

Art. 10

W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks poste˛powania cywilnego (DzU

nr 43, poz. 296, z po´z´n. zm.) wprowadza sie˛ naste˛puja˛ce zmiany:
1) w art. 485:

a) po § 2 dodaje sie˛ § 2a w brzmieniu:

,,§ 2a. Sa˛d wydaje nakaz zapłaty na podstawie doła˛czonej do pozwu umowy,
dowodu spełnienia wzajemnego s´wiadczenia niepienie˛z˙nego oraz dowodu dore˛-
czenia dłuz˙nikowi faktury lub rachunku, jez˙eli powo´d dochodzi nalez˙nos´ci
zapłaty s´wiadczenia pienie˛z˙nego lub odsetek w transakcjach handlowych okres´-
lonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach
handlowych (DzU nr 139, poz. 1323).’’;

b) § 4 otrzymuje brzmienie:

,,§ 4. Dopuszczalne jest doła˛czenie odpiso´w dokumento´w, o kto´rych mowa
w § 1 i 2a, jez˙eli ich zgodnos´c´ z oryginałem jest pos´wiadczona przez notariusza

albo wyste˛puja˛cych w tej sprawie adwokata, radce˛ prawnego lub rzecznika
patentowego. Jez˙eli nie doła˛czono oryginału weksla lub czeku albo dokumento´w
okres´lonych w § 3, przewodnicza˛cy wzywa powoda do ich złoz˙enia pod
rygorem zwrotu pozwu na podstawie art. 130.’’;

art. 486 otrzymuje brzmienie:
,,Art. 486 § 1. W razie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty, przewod-
nicza˛cy wyznacza rozprawe˛, chyba z˙e sprawa moz˙e byc´ rozpoznana na posie-
dzeniu niejawnym.
§ 2. W sprawach, o kto´rych mowa w art. 485 § 2a, sa˛d wydaje nakaz zapłaty,
a w razie braku podstaw do jego wydania przewodnicza˛cy wyznacza rozprawe˛
albo posiedzenie niejawne nie po´z´niej niz˙ przed upływem 2 miesie˛cy od dnia
wniesienia pozwu albo od dnia uzupełnienia brako´w pozwu.’’.

Art. 11

W ustawie z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sa˛dowych w sprawach cywilnych

(DzU z 2002 r. nr 9, poz. 88 i nr 233, poz. 1955 oraz z 2003 r. nr 45, poz. 391
i nr 96, poz. 874) w art. 10 dodaje sie˛ pkt 9 w brzmieniu:
,,9) powo´dztwa o zapłate˛ nalez˙nos´ci, o kto´rych mowa w art. 485 § 2a ustawy z dnia
17 listopada 1964 r. – Kodeks poste˛powania cywilnego.’’.

Art. 12

Ustawy nie stosuje sie˛ do transakcji handlowych zawartych przed dniem wejs´cia w z˙ycie

ustawy, jez˙eli dostarczenie towaru lub s´wiadczenie usługi nasta˛piły przed tym dniem.

Art. 13

Do dnia uzyskania przez Rzeczpospolita˛ Polska˛ członkostwa w Unii Europejskiej

przepiso´w ustawy nie stosuje sie˛ do umo´w, w kto´rych strona˛ zobowia˛zana˛ do
s´wiadczenia pienie˛z˙nego jest:
1) publiczny zakład opieki zdrowotnej w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 30

sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (DzU nr 91, poz. 408, z po´z´n.
zm.

) w zakresie udzielania s´wiadczen´ zdrowotnych;

2) jednoosobowa spo´łka Skarbu Pan´stwa prowadza˛ca zakład lecznictwa uzdrowis-

kowego w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o uzdrowis-
kach i lecznictwie uzdrowiskowym (DzU nr 23, poz. 150, z 1987 r. nr 33,
poz. 180, z 1989 r. nr 35, poz. 192, z 1990 r. nr 34, poz. 198, z 1998 r. nr 162,
poz. 1116 oraz z 2000 r. nr 120, poz. 1268) w zakresie udzielania s´wiadczen´
zapobiegawczych i leczniczych.

Art. 14

Traci moc ustawa z dnia 6 wrzes´nia 2001 r. o terminach zapłaty w obrocie

gospodarczym (DzU nr 129, poz. 1443).

Art. 15

Ustawa wchodzi w z˙ycie z dniem 1 stycznia 2004 r.

USTAWA

z dnia 12 grudnia 2003 r.

o ogo´lnym bezpieczen´stwie produkto´w

(DzU z dnia 31 grudnia 2003 r.)

(wycia˛g)

ROZDZIAŁ 1

Przepisy ogo´lne

Art. 1

Ustawa okres´la ogo´lne wymagania dotycza˛ce bezpieczen´stwa produkto´w, obowia˛-

zki producento´w i dystrybutoro´w w zakresie bezpieczen´stwa produkto´w oraz zasady
i tryb sprawowania nadzoru w celu zapewnienia bezpieczen´stwa produkto´w wprowa-
dzanych na rynek.

Art. 2

1. Ustawe˛ stosuje sie˛ do:

1) produkto´w, dla kto´rych przepisy odre˛bne nie okres´laja˛ szczego´łowych wymagan´

dotycza˛cych bezpieczen´stwa;

2) zagroz˙en´ zwia˛zanych z produktami, dla kto´rych przepisy odre˛bne okres´laja˛ szcze-

go´łowe wymagania dotycza˛ce bezpieczen´stwa, jez˙eli zagroz˙enia te nie sa˛ obje˛te
przez przepisy odre˛bne.

2. Przepisy art. 10 ust. 2–6 – art. 33 ustawy stosuje sie˛ ro´wniez˙ w odniesieniu do

produkto´w, dla kto´rych przepisy odre˛bne okres´laja˛ szczego´łowe wymagania dotycza˛ce
bezpieczen´stwa – w zakresie, w jakim nie reguluja˛ tego przepisy odre˛bne.

3. Przepiso´w ustawy nie stosuje sie˛ do urza˛dzen´ uz˙ywanych w celu s´wiadczenia

usług na rzecz konsumento´w, w szczego´lnos´ci do urza˛dzen´ obsługiwanych przez
usługodawce˛, kto´rymi konsumenci przemieszczaja˛ sie˛ lub podro´z˙uja˛.

Art. 3

Uz˙yte w ustawie okres´lenia oznaczaja˛:

1) produkt – rzecz ruchoma˛ nowa˛ lub uz˙ywana˛, jak i naprawiana˛ lub regenerowana˛

przeznaczona˛ do uz˙ytku konsumento´w lub co do kto´rej istnieje prawdopodobien´st-
wo, z˙e moz˙e byc´ uz˙ywana przez konsumento´w, nawet jez˙eli nie była dla nich
przeznaczona, dostarczana˛ lub udoste˛pniana˛ przez producenta lub dystrybutora,
zaro´wno odpłatnie, jak i nieodpłatnie, w tym ro´wniez˙ w ramach s´wiadczenia usługi;
produktem nie jest rzecz uz˙ywana dostarczana jako antyk albo jako rzecz wymaga-
ja˛ca naprawy lub regeneracji przed uz˙yciem, o ile dostarczaja˛cy powiadomił
konsumenta o tych włas´ciwos´ciach rzeczy;

2) producent:

a) przedsie˛biorce˛ prowadza˛cego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub

w Unii Europejskiej działalnos´c´ polegaja˛ca˛ na wytwarzaniu produktu albo kaz˙da˛
inna˛ osobe˛, kto´ra wyste˛puje jako wytwo´rca, umieszczaja˛c na produkcie ba˛dz´ do
niego doła˛czaja˛c swoje nazwisko, nazwe˛, znak towarowy ba˛dz´ inne odro´z˙niaja˛ce
oznaczenie, a takz˙e osobe˛, kto´ra naprawia lub regeneruje produkt,

b) przedstawiciela wytwo´rcy, a jez˙eli wytwo´rca nie wyznaczył przedstawiciela

– importera produktu, w przypadkach gdy wytwo´rca nie prowadzi działalnos´ci
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ani w Unii Europejskiej,

c) przedsie˛biorce˛ uczestnicza˛cego w dowolnym etapie procesu dostarczania lub

udoste˛pniania produktu, jez˙eli jego działanie moz˙e wpływac´ na włas´ciwos´ci
produktu zwia˛zane z jego bezpieczen´stwem;

3) dystrybutor – przedsie˛biorce˛ uczestnicza˛cego w dowolnym etapie procesu dostar-

czania lub udoste˛pniania produktu, kto´rego działalnos´c´ nie wpływa na włas´ciwos´ci
produktu zwia˛zane z jego bezpieczen´stwem;

4) wypadek konsumencki – zaistniałe w zwia˛zku z uz˙ywaniem produkto´w zdarzenie

nagłe, kto´rego naste˛pstwem jest zgon albo uszkodzenie ciała wymagaja˛ce udziele-
nia pomocy medycznej, w szczego´lnos´ci skaleczenie, zatrucie, oparzenie, ugryzie-
nie lub uz˙a˛dlenie;

5) wprowadzenie na rynek – dostarczanie lub udoste˛pnianie przez producenta lub

dystrybutora produktu dystrybutorowi lub konsumentowi;

6) wprowadzenie na rynek polski – dostarczenie lub udoste˛pnienie produktu po raz

pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

ROZDZIAŁ 2

Ogo´lne wymagania dotycza˛ce bezpieczen´stwa produkto´w

Art. 4

Produktem bezpiecznym jest produkt, kto´ry w zwykłych lub w innych, daja˛cych

sie˛ w sposo´b uzasadniony przewidziec´, warunkach jego uz˙ywania, z uwzgle˛dnieniem
czasu korzystania z produktu, a takz˙e, w zalez˙nos´ci od rodzaju produktu, sposobu
uruchomienia oraz wymogo´w instalacji i konserwacji, nie stwarza z˙adnego zagroz˙enia
dla konsumento´w lub stwarza znikome zagroz˙enie, daja˛ce sie˛ pogodzic´ z jego
zwykłym uz˙ywaniem i uwzgle˛dniaja˛ce wysoki poziom wymagan´ dotycza˛cych ochrony
zdrowia i z˙ycia ludzkiego.

2. Przy ocenie bezpieczen´stwa produktu uwzgle˛dnia sie˛:

1) cechy produktu, w tym jego skład, opakowanie, instrukcje˛ montaz˙u i uruchomienia,

a takz˙e – biora˛c pod uwage˛ rodzaj produktu – instrukcje˛ instalacji i konserwacji;

2) oddziaływanie na inne produkty, jez˙eli moz˙na w sposo´b uzasadniony przewidziec´,

z˙e be˛dzie uz˙ywany ła˛cznie z innymi produktami;

3) wygla˛d produktu, jego oznakowanie, ostrzez˙enia i instrukcje dotycza˛ce jego uz˙yt-

kowania i poste˛powania z produktem zuz˙ytym oraz wszelkie inne udoste˛pniane
konsumentowi wskazo´wki lub informacje dotycza˛ce produktu;

4) kategorie konsumento´w naraz˙onych na niebezpieczen´stwo w zwia˛zku z uz˙ywaniem

produktu, w szczego´lnos´ci dzieci i osoby starsze.

Art. 5

1. Produkt, kto´ry nie spełnia wymagan´ okres´lonych w art. 4, nie jest produktem

bezpiecznym.

2. Do stwierdzenia, z˙e produkt nie jest bezpieczny, nie wystarcza moz˙liwos´c´

osia˛gnie˛cia wyz˙szego poziomu bezpieczen´stwa lub doste˛pnos´c´ innych produkto´w
stwarzaja˛cych mniejsze zagroz˙enia dla konsumento´w.

3. Przy dokonywaniu oceny, czy produkt stwarza powaz˙ne zagroz˙enie, przez kto´re

rozumie sie˛ wymagaja˛ce natychmiastowych działan´ naruszenie wymagan´ bezpieczen´st-
wa, uwzgle˛dnia sie˛ bezpos´rednie lub odsunie˛te w czasie skutki uz˙ywania produktu,
w tym stopien´ i prawdopodobien´stwo utraty zdrowia lub z˙ycia przez konsumento´w,

stopien´ naraz˙enia poszczego´lnych kategorii konsumento´w oraz moz˙liwos´c´ prawidłowej
oceny ryzyka przez konsumento´w i moz˙liwos´ci jego uniknie˛cia.

Art. 6

1. W przypadku gdy brak jest szczego´łowych przepiso´w Wspo´lnoty Europejskiej

dotycza˛cych bezpieczen´stwa okres´lonego produktu, produkt wprowadzony na rynek
polski uznaje sie˛ za bezpieczny, jez˙eli spełnia okres´lone odre˛bnymi przepisami
polskimi szczego´łowe wymagania dotycza˛ce bezpieczen´stwa produkto´w.

2. Domniemywa sie˛, z˙e produkt zgodny z normami zharmonizowanymi w rozu-

mieniu przepiso´w o systemie oceny zgodnos´ci jest produktem bezpiecznym w zakresie
wymagan´ obje˛tych tymi normami.

3. W przypadku braku przepiso´w, o kto´rych mowa w ust. 1, lub norm zhar-

monizowanych, o kto´rych mowa w ust. 2, albo jez˙eli produkt nie jest zgodny
z normami zharmonizowanymi, bezpieczen´stwo produktu ocenia sie˛ w szczego´lnos´ci
z uwzgle˛dnieniem:
1) spełniania przez produkt dobrowolnych norm krajowych pan´stw członkowskich

Unii Europejskiej przenosza˛cych normy europejskie, innych niz˙ normy zharmonizo-
wane w rozumieniu przepiso´w o systemie oceny zgodnos´ci;

2) spełniania przez produkt Polskich Norm;
3) zalecen´ Komisji Europejskiej okres´laja˛cych wskazo´wki co do oceny bezpieczen´stwa

produktu;

4) obowia˛zuja˛cych w danym sektorze zasad dobrej praktyki odnosza˛cych sie˛ do

bezpieczen´stwa produkto´w;

5) aktualnego stanu wiedzy i techniki;
6) uzasadnionych oczekiwan´ konsumento´w co do bezpieczen´stwa produktu.

Art. 7

Spełnianie przez produkt wymagan´, o kto´rych mowa w art. 6, nie wyła˛cza

moz˙liwos´ci stosowania s´rodko´w okres´lonych ustawa˛, jez˙eli organ nadzoru stwierdzi, z˙e
pomimo zgodnos´ci z tymi wymaganiami produkt nie jest bezpieczny.

Art. 8

1. Rada Ministro´w okres´li, w drodze rozporza˛dzen´, dodatkowe wymagania dotycza˛ce:

1) bezpieczen´stwa i znakowania produkto´w, kto´re stwarzaja˛ zagroz˙enie dla konsumen-

to´w przez to, z˙e ich wygla˛d wskazuje na inne niz˙ rzeczywiste przeznaczenie,

2) bezpieczen´stwa i znakowania produkto´w wło´kienniczych
– maja˛c na uwadze potrzebe˛ zapobiegania i eliminowania zagroz˙en´ stwarzanych przez
produkty dla zdrowia i z˙ycia konsumento´w.

2. W rozporza˛dzeniach, o kto´rych mowa w ust. 1, Rada Ministro´w okres´li

w szczego´lnos´ci informacje, kto´re powinny zostac´ umieszczone na etykiecie lub
opakowaniu produktu.

Art. 9

Rada Ministro´w moz˙e okres´lic´, w drodze rozporza˛dzenia, dodatkowe wymagania

dotycza˛ce bezpieczen´stwa lub znakowania okres´lonych produkto´w, maja˛c na uwadze
potrzebe˛ zapobiegania i eliminowania zagroz˙en´ stwarzanych przez produkty dla
zdrowia i z˙ycia konsumento´w.

ROZDZIAŁ 3

Obowia˛zki producento´w i dystrybutoro´w

w zakresie bezpieczen´stwa produkto´w

Art. 10

1. Producent jest zobowia˛zany wprowadzac´ na rynek wyła˛cznie produkty bezpieczne.
2. Producent, w zakresie prowadzonej działalnos´ci, jest zobowia˛zany dostarczac´

konsumentom informacje:
1) umoz˙liwiaja˛ce im ocene˛ zagroz˙en´ zwia˛zanych z produktem w czasie zwykłego lub

moz˙liwego do przewidzenia okresu jego uz˙ywania, jez˙eli takie zagroz˙enia nie sa˛,
przy braku odpowiedniego ostrzez˙enia, natychmiast zauwaz˙alne;

2) dotycza˛ce moz˙liwos´ci przeciwdziałania tym zagroz˙eniom.

3. Dostarczenie konsumentom odpowiedniego ostrzez˙enia o zagroz˙eniach zwia˛za-

nych z produktem nie zwalnia producento´w i dystrybutoro´w z innych obowia˛zko´w
okres´lonych w niniejszym rozdziale.

4. Producent, zachowuja˛c nalez˙yta˛ starannos´c´, w zakresie prowadzonej działalno-

s´ci, jest zobowia˛zany podejmowac´ działania odpowiednie do włas´ciwos´ci dostar-
czanego produktu:
1) umoz˙liwiaja˛ce uzyskiwanie przez tego producenta wiedzy o zagroz˙eniach, kto´re

produkt moz˙e stwarzac´;

2) maja˛ce na celu uniknie˛cie zagroz˙en´, w tym – o ile jest to niezbe˛dne – umoz˙-

liwiaja˛ce wycofanie produktu z rynku, włas´ciwe i skuteczne ostrzez˙enie konsumen-
to´w lub wycofanie produktu od konsumento´w.

5. Działania, o kto´rych mowa w ust. 4 pkt 2, producent podejmuje z własnej

inicjatywy lub w przypadku wydania decyzji, o kto´rej mowa w art. 24 ust. 1, 2 i 4.

6. Działania, o kto´rych mowa w ust. 4, moga˛ w szczego´lnos´ci polegac´ na:

1) umieszczeniu na produkcie lub jego opakowaniu nazwy i adresu producenta oraz

oznaczenia identyfikuja˛cego produkt lub, w razie potrzeby, partie˛ produktu, chyba
z˙e nieumieszczenie takich informacji jest uzasadnione;

2) przeprowadzaniu badan´ pro´bek wprowadzonych na rynek produkto´w, analizowaniu

skarg konsumento´w oraz, w miare˛ potrzeby, prowadzeniu rejestru tych skarg oraz
biez˙a˛cym informowaniu dystrybutoro´w o prowadzonej w ten sposo´b kontroli.

Art. 11

1. Dystrybutor jest zobowia˛zany działac´ z nalez˙yta˛ starannos´cia˛ w celu zapew-

nienia bezpieczen´stwa produkto´w, w szczego´lnos´ci przez niedostarczanie produkto´w,
o kto´rych wie lub o kto´rych, zgodnie z posiadanymi informacjami i dos´wiadczeniem
zawodowym, powinien wiedziec´, z˙e nie spełniaja˛ one wymagan´ bezpieczen´stwa.

2. Dystrybutor, w zakresie prowadzonej działalnos´ci, jest zobowia˛zany uczest-

niczyc´ w monitorowaniu bezpieczen´stwa produkto´w wprowadzonych na rynek,
w szczego´lnos´ci:
1) przyjmowac´ od konsumento´w informacje o zagroz˙eniach powodowanych przez

produkty i przekazywac´ je producentom, organowi nadzoru oraz Inspekcji Hand-
lowej;

2) przechowywac´ i udoste˛pniac´ na z˙a˛danie organu nadzoru i Inspekcji Handlowej

dokumentacje˛ niezbe˛dna˛ do ustalenia pochodzenia produkto´w.

Art. 12

1. Producenci i dystrybutorzy, w zakresie prowadzonej działalnos´ci, sa˛ zobowia˛zani

wspo´łpracowac´ z organem nadzoru i Inspekcja˛ Handlowa˛ w celu uniknie˛cia lub
eliminacji zagroz˙en´ stwarzanych przez produkty przez nich dostarczane lub udoste˛pniane.

2. Producent i dystrybutor, kto´rzy uzyskali informacje˛, z˙e wprowadzony na rynek

produkt nie jest bezpieczny, sa˛ zobowia˛zani powiadomic´ o tym niezwłocznie organ
nadzoru.

3. Powiadomienie, o kto´rym mowa w ust. 2, zawiera co najmniej:

1) informacje umoz˙liwiaja˛ce dokładna˛ identyfikacje˛ produktu lub partii produkto´w;
2) opis zagroz˙enia stwarzanego przez produkt;
3) informacje moga˛ce słuz˙yc´ ustaleniu przebiegu obrotu produktem;
4) opis działan´ podje˛tych w celu zapobiez˙enia zagroz˙eniom zwia˛zanym z produktem.

4. Rada Ministro´w okres´li, w drodze rozporza˛dzenia:

1) wzo´r powiadomienia, o kto´rym mowa w ust. 2,
2) przypadki i rodzaje produkto´w, w odniesieniu do kto´rych nie sa˛ wymagane

powiadomienia, o kto´rych mowa w ust. 2

uwzgle˛dniaja˛c w szczego´lnos´ci potrzebe˛ zapewnienia jednolitos´ci informacji przekazy-
wanych przez producento´w i dystrybutoro´w prowadza˛cych działalnos´c´ na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej i w Unii Europejskiej.

ROZDZIAŁ 4

Nadzo´r nad ogo´lnym bezpieczen´stwem produkto´w

Art. 13

Organem sprawuja˛cym nadzo´r nad ogo´lnym bezpieczen´stwem produkto´w w zakresie

okres´lonym ustawa˛ jest Prezes Urze˛du Ochrony Konkurencji i Konsumento´w, zwany dalej
,,organem nadzoru’’, kto´ry wykonuje swoje zadania przy pomocy Inspekcji Handlowej.

Art. 14

Nadzo´r nad ogo´lnym bezpieczen´stwem produkto´w obejmuje:

1) okresowe monitorowanie oraz ocene˛ skutecznos´ci kontroli spełniania przez produk-

ty ogo´lnych wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa, z uwzgle˛dnieniem rodzajo´w
kontrolowanych produkto´w i badanych zagroz˙en´;

2) zatwierdzanie okresowych plano´w kontroli produkto´w w zakresie spełniania ogo´l-

nych wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa i monitorowanie ich realizacji;

3) prowadzenie poste˛powan´ w sprawie ogo´lnego bezpieczen´stwa produkto´w;
4) prowadzenie rejestru produkto´w niebezpiecznych oraz gromadzenie danych o pro-

duktach, kto´re nie spełniaja˛ szczego´łowych wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa;

5) gromadzenie informacji dotycza˛cych bezpieczen´stwa produkto´w, przekazywanie ich

włas´ciwym organom oraz monitorowanie sposobu wykorzystania tych informacji;

6) gromadzenie przekazywanych przez producento´w i dystrybutoro´w powiadomien´,

o kto´rych mowa w art. 12 ust. 3.

Art. 15

Konsumenci i inne osoby moga˛:

1) przekazywac´ organowi nadzoru lub Inspekcji Handlowej informacje o niespełnianiu

wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa produkto´w;

2) zgłaszac´ organowi nadzoru wnioski w sprawie działania nadzoru rynku i kontroli

ogo´lnych wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa produkto´w;

3) przedstawiac´ organowi nadzoru opinie w sprawie s´rodko´w podje˛tych na podstawie

art. 28.

Art. 16

1. Organ nadzoru przekazuje informacje o prawdopodobien´stwie niespełniania

przez produkt wprowadzony na rynek wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa, w szcze-
go´lnos´ci informacje przekazane przez konsumento´w Inspekcji Handlowej albo:
1) Pan´stwowej Inspekcji Sanitarnej,
2) Inspekcji Jakos´ci Handlowej Artykuło´w Rolno-Spoz˙ywczych,
3) Urze˛dowi Rejestracji Produkto´w Leczniczych, Wyrobo´w Medycznych i Produkto´w

Biobo´jczych

– zgodnie z włas´ciwos´cia˛ okres´lona˛ odre˛bnymi przepisami.

2. Organy, o kto´rych mowa w ust. 1, powiadamiaja˛ organ nadzoru o sposobie wy-

korzystania informacji, w szczego´lnos´ci o działaniach podje˛tych w przypadku stwier-
dzenia, z˙e produkt nie jest bezpieczny.

Art. 17

1. Kontrola produkto´w w zakresie spełniania ogo´lnych wymagan´ dotycza˛cych

bezpieczen´stwa jest wykonywana przez Inspekcje˛ Handlowa˛.

2. Do kontroli, o kto´rej mowa w ust. 1, stosuje sie˛ przepisy ustawy z dnia

15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (DzU z 2001 r. nr 4, poz. 25, z po´z´n. zm.),
z uwzgle˛dnieniem przepiso´w niniejszej ustawy.

3. Inspekcja Handlowa podejmuje czynnos´ci kontrolne na wniosek organu nadzoru

lub z urze˛du.

4. W przypadkach, o kto´rych mowa w art. 15 pkt 1, Inspekcja Handlowa moz˙e

podja˛c´ czynnos´ci kontrolne.

Art. 18

1. W toku prowadzonego poste˛powania kontrolnego Inspekcja Handlowa moz˙e

w szczego´lnos´ci:
1) z˙a˛dac´ wszelkich informacji niezbe˛dnych do stwierdzenia, czy produkt jest bez-

pieczny;

2) sprawdzac´, w ramach posiadanych uprawnien´, bezpieczen´stwo wprowadzonych na

rynek produkto´w, az˙ do ostatniego etapu ich uz˙ywania.

2. Jez˙eli wojewo´dzki inspektor Inspekcji Handlowej w toku kontroli stwierdzi, z˙e

istnieje znaczne prawdopodobien´stwo, z˙e produkt nie jest bezpieczny, zakazuje,
w drodze decyzji, producentowi lub dystrybutorowi jego dostarczania, oferowania lub
prezentowania przez czas niezbe˛dny do przeprowadzenia oceny, badan´ i kontroli jego
bezpieczen´stwa, nie dłuz˙szy jednak niz˙ 30 dni. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje
wykonania tej decyzji.

3. W przypadkach szczego´lnie skomplikowanych oraz jez˙eli jest to niezbe˛dne dla

przeprowadzenia badan´, wojewo´dzki inspektor Inspekcji Handlowej moz˙e, w drodze
decyzji, przedłuz˙yc´ okres obowia˛zywania zakazu, o kto´rym mowa w ust. 2, z tym z˙e
ła˛czny okres trwania zakazu nie moz˙e przekroczyc´ 90 dni. Wniesienie odwołania nie
wstrzymuje wykonania decyzji.

4. Wojewo´dzki inspektor Inspekcji Handlowej moz˙e upowaz˙nic´ inspektora Inspek-

cji Handlowej do wydania w jego imieniu w toku kontroli decyzji, o kto´rej mowa
w ust. 2 lub 3.

5. Jez˙eli zostało stwierdzone znaczne prawdopodobien´stwo, z˙e produkt nie jest

bezpieczny, protoko´ł kontroli wraz z aktami kontroli, po upływie terminu do wniesie-
nia uwag, jest niezwłocznie przekazywany organowi nadzoru, za pos´rednictwem
Gło´wnego Inspektora Inspekcji Handlowej.

Art. 19

1. Jez˙eli w wyniku kontroli stwierdzono, z˙e produkt nie jest oznakowany zgodnie

z wymaganiami okres´lonymi w rozdziale 2 oraz przepisami wydanymi na podstawie
art. 8 i 9, wojewo´dzki inspektor Inspekcji Handlowej moz˙e, w drodze decyzji, z˙a˛dac´
usunie˛cia niezgodnos´ci w okres´lonym terminie.

2. Jez˙eli w wyniku kontroli stwierdzono, z˙e produkt moz˙e stwarzac´ zagroz˙enie

w okres´lonych warunkach, wojewo´dzki inspektor Inspekcji Handlowej moz˙e, w drodze
decyzji:
1) z˙a˛dac´ oznakowania produktu odpowiednimi wyraz´nie i zrozumiale sformułowanymi

w je˛zyku polskim ostrzez˙eniami o zagroz˙eniach, jakie moz˙e on stwarzac´;

2) wstrzymac´ wprowadzanie produktu na rynek do czasu jego odpowiedniego oznako-

wania.

3. Kopie decyzji, o kto´rych mowa w ust. 1 i 2, sa˛ niezwłocznie przekazywane

organowi nadzoru za pos´rednictwem Gło´wnego Inspektora Inspekcji Handlowej.

Art. 20

1. Organ nadzoru wszczyna z urze˛du poste˛powanie w sprawie ogo´lnego bezpie-

czen´stwa produktu, zwane dalej ,,poste˛powaniem’’, w przypadku gdy z ustalen´ kontroli
wynika znaczne prawdopodobien´stwo, z˙e produkt nie spełnia ogo´lnych wymagan´
dotycza˛cych bezpieczen´stwa.

2. Protoko´ł kontroli i akta kontroli sa˛ dowodem w sprawie.
3. Organ nadzoru moz˙e wszcza˛c´ z urze˛du poste˛powanie, jez˙eli z innych doste˛p-

nych informacji, w szczego´lnos´ci z powiadomienia przekazanego przez organy kraju
członkowskiego Unii Europejskiej, wynika, z˙e produkt moz˙e nie byc´ bezpieczny.

4. Powiadomienie, o kto´rym mowa w ust. 3, oraz wyniki badan´ przeprowadzonych

w laboratorium akredytowanym w kraju członkowskim Unii Europejskiej sa˛ dowodami
w sprawie.

Art. 21

1. Strona˛ poste˛powania jest producent lub dystrybutor, wobec kto´rego poste˛powa-

nie zostało wszcze˛te, w szczego´lnos´ci przedsie˛biorca odpowiedzialny za pierwszy etap
dystrybucji na polskim rynku.

2. W toku poste˛powania organ nadzoru moz˙e, w drodze postanowienia, uznac´ za

strone˛ poste˛powania ro´wniez˙ producenta lub dystrybutora innych niz˙ ten, wobec
kto´rego poste˛powanie zostało wszcze˛te.

3. Organizacja społeczna moz˙e wyste˛powac´ z z˙a˛daniem dopuszczenia jej do udziału

w poste˛powaniu, jez˙eli jej celem statutowym jest ochrona intereso´w konsumento´w lub
gdy strona˛ poste˛powania jest członek tej organizacji.

4. W toku poste˛powania organ nadzoru moz˙e w szczego´lnos´ci:

1) z˙a˛dac´ wszelkich informacji niezbe˛dnych do stwierdzenia, czy produkt jest bezpieczny;
2) poddawac´ badaniom pro´bki dostarczone przez konsumento´w.

5. Poste˛powanie powinno byc´ zakon´czone niezwłocznie, nie po´z´niej jednak niz˙

w terminie 4 miesie˛cy od dnia jego wszcze˛cia.

Art. 22

1. W toku poste˛powania organ nadzoru moz˙e, w drodze postanowienia, wyznaczyc´

stronie termin na wyeliminowanie zagroz˙en´ stwarzanych przez produkt.

2. Organ nadzoru moz˙e wysta˛pic´ z wnioskiem do Inspekcji Handlowej o prze-

prowadzenie kontroli maja˛cej na celu ustalenie, czy zagroz˙enia zostały wyeliminowane.

Art. 23

1. Jez˙eli w toku poste˛powania organ nadzoru stwierdzi, z˙e istnieje znaczne

prawdopodobien´stwo, z˙e produkt nie jest bezpieczny, zakazuje, w drodze decyzji,
producentowi lub dystrybutorowi jego dostarczania, oferowania lub prezentowania
przez czas niezbe˛dny do przeprowadzenia oceny, badan´ i kontroli jego bezpieczen´stwa,
nie dłuz˙szy jednak niz˙ 30 dni. Złoz˙enie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nie
wstrzymuje wykonania decyzji.

2. W przypadkach szczego´lnie skomplikowanych oraz jez˙eli jest to niezbe˛dne do

przeprowadzenia badan´, organ nadzoru moz˙e, w drodze decyzji, przedłuz˙yc´ okres
obowia˛zywania zakazu, o kto´rym mowa w ust. 1, z tym z˙e ła˛czny okres trwania
zakazu nie moz˙e przekroczyc´ 90 dni. Złoz˙enie wniosku o ponowne rozpatrzenie
sprawy nie wstrzymuje wykonania decyzji.

3. Organ nadzoru moz˙e poinformowac´ opinie˛ publiczna˛ o wydaniu decyzji,

o kto´rej mowa w ust. 1, jez˙eli uzna, z˙e produkt moz˙e powodowac´ powaz˙ne zagroz˙enie
dla zdrowia i z˙ycia konsumento´w.

Art. 24

1. W przypadku stwierdzenia, z˙e produkt moz˙e stwarzac´ zagroz˙enie w okres´lonych

warunkach, organ nadzoru moz˙e, w drodze decyzji:
1) z˙a˛dac´ oznakowania produktu odpowiednimi, wyraz´nie i zrozumiale sformułowany-

mi w je˛zyku polskim ostrzez˙eniami o zagroz˙eniach, jakie produkt moz˙e stwarzac´;

2) uzalez˙nic´ wprowadzanie produktu na rynek od wczes´niejszego spełnienia ogo´lnych

wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa.

2. W przypadku stwierdzenia, z˙e produkt moz˙e stwarzac´ zagroz˙enie dla okres´-

lonych kategorii konsumento´w, organ nadzoru moz˙e, w drodze decyzji, nakazac´
ostrzez˙enie tych konsumento´w lub powiadomienie opinii publicznej o zagroz˙eniu,
okres´laja˛c termin i forme˛ ostrzez˙enia lub powiadomienia.

3. Organ nadzoru moz˙e z urze˛du podja˛c´ działania, o kto´rych mowa w ust. 2.
4. W przypadku stwierdzenia, z˙e produkt nie jest bezpieczny, organ nadzoru

w drodze decyzji:
1) w przypadku produkto´w, kto´re nie zostały wprowadzone na rynek:

a) nakazuje wyeliminowanie zagroz˙en´ stwarzanych przez produkt,
b) zakazuje wprowadzania produktu na rynek i nakazuje podje˛cie czynnos´ci

niezbe˛dnych do zapewnienia przestrzegania tego nakazu;

2) w przypadku produkto´w wprowadzonych na rynek, nakazuje:

a)wyeliminowanie zagroz˙en´ stwarzanych przez produkt,

b)natychmiastowe wycofanie produktu z rynku,
c)ostrzez˙enie konsumento´w, okres´laja˛c termin i forme˛ ostrzez˙enia,
d)wycofanie produktu od konsumento´w i jego zniszczenie.

5. Wycofanie produktu z rynku polega na odebraniu przez producenta produktu od

dystrybutoro´w oraz zakazaniu prezentowania i oferowania przez dystrybutoro´w takiego
produktu konsumentom.

6. Wycofanie produktu od konsumento´w i jego zniszczenie moz˙e zostac´ nakazane

wyła˛cznie w przypadku, gdy inne działania byłyby niewystarczaja˛ce dla zapobiez˙enia
powaz˙nym zagroz˙eniom powodowanym przez produkt.

7. Jez˙eli organ nadzoru nakazuje wycofanie produktu od konsumento´w, producent

jest obowia˛zany odebrac´ produkt dostarczony przez konsumento´w i zwro´cic´ kwote˛, za
jaka˛ produkt został nabyty, bez wzgle˛du na stopien´ zuz˙ycia produktu.

8. Konsumentowi be˛da˛cemu w posiadaniu produktu, w odniesieniu do kto´rego

wydano decyzje˛ nakazuja˛ca˛ wycofanie od konsumento´w, przysługuje roszczenie o od-
kupienie produktu za kwote˛, za jaka˛ produkt został nabyty, bez wzgle˛du na stopien´
jego zuz˙ycia.

9. Roszczenie, o kto´rym mowa w ust. 8, przysługuje konsumentowi:

1) wobec dystrybutora, od kto´rego konsument nabył produkt, o ile konsument posiada

dowo´d zakupu produktu;

2) wobec producenta produktu, jez˙eli konsument nie dysponuje dowodem zakupu.

10. S

rodki, o kto´rych mowa w ust. 1, 2 i 4, moga˛ byc´ stosowane pojedynczo lub

ła˛cznie w zalez˙nos´ci od zakresu i rodzaju stwierdzonych niezgodnos´ci z wymaganiami
dotycza˛cymi ogo´lnego bezpieczen´stwa produktu, jak ro´wniez˙ zagroz˙enia stwarzanego
przez produkt, oraz maja˛ miec´ na celu wyła˛cznie odwro´cenie niebezpieczen´stwa oraz
zapewnienie ochrony zdrowia i z˙ycia konsumento´w.

11. W przypadku stwierdzenia, z˙e produkt stwarza powaz˙ne zagroz˙enie, organ

nadzoru nadaje decyzjom, o kto´rych mowa w ust. 1, 2 i 4, rygor natychmiastowej
wykonalnos´ci.

12. W decyzji, o kto´rej mowa w ust. 1, 2 i 4, organ nadzoru okres´la termin

i sposo´b poinformowania przez strone˛ o wykonaniu tej decyzji.

13. Organ nadzoru moz˙e wysta˛pic´ z wnioskiem do Inspekcji Handlowej o prze-

prowadzenie kontroli maja˛cej na celu stwierdzenie, czy decyzje, o kto´rych mowa
w ust. 1, 2 i 4, zostały wykonane.

14. Organ nadzoru wydaje decyzje˛ o umorzeniu poste˛powania, jez˙eli:

1) stwierdzi, z˙e produkt jest bezpieczny;
2) producent lub dystrybutor usuna˛ł przyczyny zagroz˙en´ i w sposo´b niebudza˛cy

wa˛tpliwos´ci ustalono, z˙e na rynku nie znajduja˛ sie˛ i nie be˛da˛ wprowadzane
produkty be˛da˛ce przedmiotem poste˛powania;

3) poste˛powanie z innych przyczyn stało sie˛ bezprzedmiotowe.

Art. 25

Decyzje organu nadzoru, o kto´rych mowa w art. 24 ust. 2 i 4, stanowia˛ podstawe˛

wpisu do rejestru produkto´w niebezpiecznych.

Art. 26

W zakresie nieuregulowanym ustawa˛ do poste˛powania w sprawie ogo´lnego bez-

pieczen´stwa produktu stosuje sie˛ przepisy Kodeksu poste˛powania administracyjnego.

Art. 27

Informacje obje˛te tajemnica˛ przedsie˛biorstwa, rozumiane jako nieujawnione do

wiadomos´ci publicznej informacje techniczne, technologiczne oraz organizacyjne
przedsie˛biorstwa, lub inne informacje, co do kto´rych przedsie˛biorca podja˛ł niezbe˛dne
działania w celu zachowania ich poufnos´ci, uzyskane w toku kontroli lub poste˛po-
wania, moga˛ byc´ wykorzystane wyła˛cznie do celo´w, do kto´rych zostały zgromadzone,
z zastrzez˙eniem ust. 3.

2. Informacje uzyskane w toku kontroli lub poste˛powania, inne niz˙ okres´lone

w ust. 1, nie podlegaja˛ ujawnieniu przez organ kontroli i nadzoru pod warunkiem, z˙e
przekazuja˛cy je wskaz˙e przyczyne˛, dla kto´rej wnioskuje o ich nieujawnianie, z za-
strzez˙eniem ust. 3.

3. Jez˙eli zachodzi koniecznos´c´ ujawnienia informacji oraz dowodo´w uzyskanych

w toku kontroli lub poste˛powania, organ kontroli lub nadzoru ujawni je w zakresie
niezbe˛dnym do wyjas´nienia podje˛tych w poste˛powaniu rozstrzygnie˛c´.

Art. 28

1. Jez˙eli Komisja Europejska stwierdzi, z˙e produkt lub rodzaj produkto´w stwarza

powaz˙ne zagroz˙enie, i uzna za niezbe˛dne podje˛cie w tym zakresie działan´ przez kraje
członkowskie Unii Europejskiej, uznaje sie˛, z˙e taki produkt lub kategoria produkto´w
nie sa˛ bezpieczne w rozumieniu przepiso´w ustawy.

2. W przypadku, o kto´rym mowa w ust. 1, Rada Ministro´w moz˙e wprowadzic´,

w drodze rozporza˛dzenia, s´rodki okres´lone ustawa˛, w szczego´lnos´ci nakazac´ wycofanie
produkto´w z rynku, a takz˙e zakazac´ wprowadzania ich na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej lub zakazac´ wywozu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, biora˛c pod
uwage˛ zakres i rodzaj stwarzanych przez nie zagroz˙en´.
akty wykonawcze.

Art. 29

1. Organ nadzoru informuje Komisje˛ Europejska˛, w zakresie i na zasadach przez

nia˛ okres´lonych, w szczego´lnos´ci o:
1) decyzjach ograniczaja˛cych wprowadzanie na rynek produkto´w lub nakazuja˛cych ich

wycofanie z rynku lub nakazuja˛cych wycofanie produkto´w od konsumento´w,
podaja˛c uzasadnienie podje˛cia takich działan´;

2) stwierdzeniu istnienia powaz˙nego zagroz˙enia wymagaja˛cego natychmiastowych

działan´, zwłaszcza gdy produkt moz˙e znajdowac´ sie˛ w obrocie w innych krajach
członkowskich Unii Europejskiej;

3) działaniach podje˛tych z własnej inicjatywy przez producento´w lub dystrybutoro´w

w celu zapobiez˙enia lub wyeliminowania zagroz˙en´ stwarzanych przez produkty;

4) opiniach zgłoszonych w sprawie s´rodko´w podje˛tych na podstawie art. 28.

2. Przepiso´w ust. 1 nie stosuje sie˛ do wyrobo´w medycznych i produkto´w lecz-

niczych oraz artykuło´w rolno-spoz˙ywczych.

Art. 30

1. Organ nadzoru prowadzi rejestr produkto´w niebezpiecznych.
2. W rejestrze produkto´w niebezpiecznych sa˛ gromadzone informacje o produktach,

kto´re nie spełniaja˛ ogo´lnych wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa, w szczego´lnos´ci:

1) dane umoz˙liwiaja˛ce identyfikacje˛ produktu;
2) informacje o:

a) rodzaju i zakresie zagroz˙en´ stwarzanych przez produkt,
b) s´rodkach, jakie zastosowano w odniesieniu do produktu.

3. Organ nadzoru dokonuje wpiso´w do rejestru produkto´w niebezpiecznych

w przypadku:
1) wydania decyzji, o kto´rych mowa w art. 24 ust. 2 i 4;
2) wydania rozporza˛dzenia na podstawie art. 28 ust. 2;
3) podje˛cia przez organ celny działan´, o kto´rych mowa w art. 33 ust. 3, o ile dotycza˛

produktu, kto´ry nie jest wpisany do rejestru.

4. Organ nadzoru, na wniosek lub z urze˛du, usuwa wpis w rejestrze w przypadku:

1) gdy osoba zainteresowana udowodni, z˙e zostały wycofane z rynku wszystkie

egzemplarze produktu; wpis usuwa sie˛ nie wczes´niej niz˙ w terminie 6 miesie˛cy od
zakon´czenia kontroli, o kto´rej mowa w art. 22 ust. 2;

2) gdy niezgodnos´ci z wymaganiami dotycza˛cymi bezpieczen´stwa zostały wyelimino-

wane; wpis usuwa sie˛ nie wczes´niej niz˙ w terminie 12 miesie˛cy od zakon´czenia
kontroli, o kto´rej mowa w art. 22 ust. 2;

3) utraty mocy ba˛dz´ uchylenia rozporza˛dzenia wydanego na podstawie art. 28 ust. 2.

5. Wpis w rejestrze produkto´w niebezpiecznych anuluje sie˛, jez˙eli decyzja, na

podstawie kto´rej dokonano wpisu, została uchylona lub stwierdzono jej niewaz˙nos´c´.

6. Informacje zawarte w rejestrze produkto´w niebezpiecznych sa˛ publicznie doste˛pne.
7. Organ nadzoru moz˙e w kaz˙dym czasie odre˛bnie podac´ do publicznej wiadomo-

s´ci fakt dokonania wpisu do rejestru produkto´w niebezpiecznych.

8. Rada Ministro´w okres´li, w drodze rozporza˛dzenia, szczego´łowy sposo´b prowa-

dzenia rejestru produkto´w niebezpiecznych, maja˛c na wzgle˛dzie bezpieczen´stwo zdro-
wia i z˙ycia ludzi oraz potrzebe˛ zapewnienia prawidłowos´ci działania rejestru.

Art. 31

1. Organ nadzoru prowadzi utworzony na podstawie dotychczasowych przepiso´w

krajowy system informacji o produktach niebezpiecznych.

2. W krajowym systemie informacji o produktach niebezpiecznych sa˛ gromadzone

informacje o:
1) produktach, kto´re nie spełniaja˛ ogo´lnych wymagan´ bezpieczen´stwa; produkt zostaje

obje˛ty systemem po wpisaniu go do rejestru produkto´w niebezpiecznych;

2) produktach, kto´re nie spełniaja˛ szczego´łowych wymagan´ bezpieczen´stwa; produkt

zostaje obje˛ty systemem na wniosek organu wymienionego w art. 16 ust. 1;

3) wyrobach niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami; wyro´b zostaje obje˛ty sys-

temem po wpisaniu go do rejestru wyrobo´w niezgodnych z zasadniczymi wymaga-
niami;

4) innych produktach, jez˙eli okres´laja˛ to przepisy odre˛bne; produkt zostaje obje˛ty

systemem w przypadkach okres´lonych w tych przepisach.

3. Rada Ministro´w okres´li, w drodze rozporza˛dzenia, sposo´b prowadzenia krajowe-

go systemu informacji o produktach niebezpiecznych, maja˛c na wzgle˛dzie ochrone˛
intereso´w konsumento´w, a w szczego´lnos´ci ich zdrowia i z˙ycia.

Art. 32

1. Minister włas´ciwy do spraw zdrowia prowadzi utworzony na podstawie dotych-

czasowych przepiso´w krajowy system monitorowania wypadko´w konsumenckich,

zwany dalej ,,systemem monitorowania’’, oraz pokrywa koszty jego funkcjonowania
z cze˛s´ci budz˙etu pan´stwa, kto´rej jest dysponentem.

2. Zadaniem systemu monitorowania jest gromadzenie informacji dotycza˛cych

wypadko´w konsumenckich, w szczego´lnos´ci danych o okolicznos´ciach wypadko´w i ich
skutkach zdrowotnych oraz o produktach maja˛cych zwia˛zek z wypadkami.

3. Dane o wypadkach konsumenckich sa˛ zbierane przez wybrane zakłady opieki

zdrowotnej, zwane dalej ,,placo´wkami terenowymi’’, działaja˛ce w tym zakresie na
podstawie umo´w zawartych z ministrem włas´ciwym do spraw zdrowia.

4. Wyboru placo´wek terenowych minister włas´ciwy do spraw zdrowia dokonuje

w porozumieniu z organami załoz˙ycielskimi.

5. Dane dotycza˛ce wypadko´w konsumenckich zbierane przez placo´wki terenowe sa˛

przekazywane do systemu monitorowania w sposo´b umoz˙liwiaja˛cy ich jednolite
przetwarzanie i zapewniaja˛cy ochrone˛ danych osobowych zgodnie z odre˛bnymi
przepisami.

6. Informacje o wypadkach konsumenckich, ich okolicznos´ciach i przyczynach,

gromadzone w systemie monitorowania, sa˛ przekazywane organowi nadzoru.

7. Systemem monitorowania zarza˛dza powoływany i odwoływany przez ministra

włas´ciwego do spraw zdrowia administrator systemu, kto´ry nadzoruje i koordynuje
działanie placo´wek terenowych, przetwarza dane o wypadkach konsumenckich, przy-
gotowuje i uzgadnia preliminarze koszto´w, opracowuje analizy i raporty dotycza˛ce
wypadko´w konsumenckich.

8. Minister włas´ciwy do spraw zdrowia okres´li, w drodze rozporza˛dzenia, sposo´b

działania systemu monitorowania, w tym:
1) sposo´b zbierania i przekazywania oraz szczego´łowy zakres danych gromadzonych

w systemie monitorowania,

2) rodzaj i terminy informacji przekazywanych organowi nadzoru,
3) tryb powoływania i odwoływania administratora systemu oraz jego szczego´łowe

zadania

– uwzgle˛dniaja˛c potrzebe˛ zapewnienia sprawnos´ci funkcjonowania systemu monitoro-
wania oraz rzetelnos´ci gromadzonych informacji i ich przydatnos´ci w zapobieganiu
wypadkom konsumenckim.

Art. 33

1. Zasady poste˛powania organo´w celnych w przypadku, gdy podczas kontroli

celnej produkto´w, kto´re maja˛ byc´ obje˛te dopuszczeniem do obrotu, organ stwierdzi, z˙e
istnieja˛ uzasadnione okolicznos´ci wskazuja˛ce, z˙e produkt nie spełnia ogo´lnych lub
szczego´łowych wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa, okres´laja˛ przepisy odre˛bne.

2. Opinie w sprawie spełniania przez produkt ogo´lnych lub szczego´łowych wyma-

gan´ dotycza˛cych bezpieczen´stwa na wniosek organo´w celnych wydaja˛ organy, o kto´-
rych mowa w art. 16 ust. 1.

3. O działaniach podje˛tych w odniesieniu do zatrzymanych produkto´w organy

celne informuja˛ organ nadzoru.

4. Rada Ministro´w okres´li, w drodze rozporza˛dzenia:

1) szczego´łowy tryb poste˛powania organo´w celnych przy zatrzymywaniu produkto´w,
2) tryb wydawania opinii przez organy, o kto´rych mowa w art. 16 ust. 1, oraz sposo´b

poste˛powania z taka˛ opinia˛,

3) szczego´łowy sposo´b umieszczania przez organy celne adnotacji na dokumentach

towarzysza˛cych produktom zatrzymanym przez organy celne

– maja˛c na uwadze w szczego´lnos´ci koniecznos´c´ zapobiegania przywozowi na teryto-
rium Rzeczypospolitej Polskiej produkto´w, kto´re nie spełniaja˛ wymagan´ bezpieczen´stwa,
oraz biora˛c pod uwage˛ przepisy Wspo´lnoty Europejskiej obowia˛zuja˛ce w tym zakresie.

ROZDZIAŁ 5

Przepisy karne

Art. 34

1. Kto, w zwia˛zku z prowadzona˛ działalnos´cia˛, wprowadza na rynek produkty

niespełniaja˛ce wymagan´ bezpieczen´stwa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno-
s´ci albo pozbawienia wolnos´ci do roku.

2. Jez˙eli sprawca czynu okres´lonego w ust. 1 działa nieumys´lnie, podlega grzywnie.

Art. 35

Kto, w zwia˛zku z prowadzona˛ działalnos´cia˛, nie wykonuje obowia˛zko´w okres´-

lonych w art. 10 ust. 2, art. 11 lub nie wykonuje decyzji organu nadzoru wydanej na
podstawie art. 24, podlega grzywnie.

Art. 36

Kto wprowadza na rynek produkt umieszczony w rejestrze produkto´w niebezpiecz-

nych, podlega grzywnie albo karze pozbawienia wolnos´ci do lat 2, albo obu tym
karom ła˛cznie.

Art. 37

1. Sa˛d moz˙e orzec przepadek przedmioto´w pochodza˛cych z przeste˛pstwa, be˛da˛-

cych produktami stwarzaja˛cymi zagroz˙enie dla zdrowia, z˙ycia lub bezpieczen´stwa
konsumento´w, choc´by nie stanowiły własnos´ci sprawcy.

2. Sa˛d moz˙e zarza˛dzic´ zniszczenie przedmioto´w, kto´rych przepadek orzeczono,

niezalez˙nie od ich wartos´ci.

ROZDZIAŁ 6

Zmiany w przepisach obowia˛zuja˛cych, przepisy przejs´ciowe i kon´cowe

(...)

Art. 40

Poste˛powania wszcze˛te i niezakon´czone przed dniem wejs´cia w z˙ycie niniejszej

ustawy podlegaja˛ rozpatrzeniu według przepiso´w dotychczasowych.

Art. 41

Produkty wpisane do rejestru produkto´w niebezpiecznych na podstawie przepiso´w

dotychczasowych wpisuje sie˛ do rejestru prowadzonego na podstawie przepiso´w
niniejszej ustawy.

Art. 42

1. Do dnia uzyskania przez Rzeczpospolita˛ Polska˛ członkostwa w Unii Europejs-

kiej, jez˙eli organ celny podczas kontroli celnej produkto´w, kto´re maja˛ byc´ obje˛te

dopuszczeniem do obrotu, stwierdzi, z˙e istnieja˛ uzasadnione okolicznos´ci wskazuja˛ce,
z˙e produkt nie spełnia ogo´lnych lub szczego´łowych wymagan´ dotycza˛cych bezpieczen´-
stwa, zatrzymuje produkt i wyste˛puje o wydanie opinii do organu, o kto´rym mowa
w art. 16 ust. 1.

2. Jez˙eli organ, o kto´rym mowa w art. 16 ust. 1, wyda opinie˛, z˙e produkt nie jest

bezpieczny, organ celny cofa produkt za granice˛ albo, gdy cofnie˛cie nie jest moz˙liwe,
nadaje produktowi przeznaczenie celne – powrotny wywo´z. W przypadku gdy nie jest
moz˙liwe cofnie˛cie produktu albo jego powrotny wywo´z, organ celny moz˙e dokonac´
sprzedaz˙y produktu osobie, kto´ra zobowia˛z˙e sie˛ do dokonania jego powrotnego
wywozu, albo nakazac´ zniszczenie produktu, jez˙eli dokonanie jego sprzedaz˙y be˛dzie
niemoz˙liwe lub znacznie utrudnione. Organ celny moz˙e ro´wniez˙ wysta˛pic´ do sa˛du
o orzeczenie przepadku produktu na rzecz Skarbu Pan´stwa. Sa˛d na wniosek organu
celnego moz˙e orzec o przepadku produktu na rzecz Skarbu Pan´stwa.

3. Koszty cofnie˛cia produktu, jego powrotnego wywozu, sprzedaz˙y lub zniszczenia

ponosza˛ solidarnie: osoba, kto´ra wprowadziła produkt na polski obszar celny, osoba,
kto´ra przyje˛ła odpowiedzialnos´c´ za jego przywo´z, ba˛dz´ kaz˙da inna osoba, w posiada-
niu kto´rej produkt sie˛ znajduje.

4. W przypadku podje˛cia działan´, o kto´rych mowa w ust. 2, organy celne

informuja˛ o nich organ nadzoru.

Art. 43

Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy wymienionej

w art. 45 zachowuja˛ moc do czasu wejs´cia w z˙ycie nowych przepiso´w wykonawczych
wydanych na podstawie niniejszej ustawy, nie dłuz˙ej jednak niz˙ do dnia 30 kwietnia
2004 r.

Art. 44

Przepisy art. 6 ust. 1 i ust. 3 pkt 3, art. 20 ust. 4, art. 28, art. 29, art. 33 i art. 39

stosuje sie˛ od dnia uzyskania przez Rzeczpospolita˛ Polska˛ członkostwa w Unii
Europejskiej.

Art. 45

Traci moc ustawa z dnia 22 stycznia 2000 r. o ogo´lnym bezpieczen´stwie produk-

to´w (DzU nr 15, poz. 179, z 2002 r. nr 153, poz. 1271 i nr 166, poz. 1360 oraz
z 2003 r. nr 170, poz. 1652).

Art. 46

Ustawa wchodzi w z˙ycie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

Przepisy niniejszej ustawy wdraz˙aja˛ postanowienia dyrektywy 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego

i Rady z 3 grudnia 2001 r. w sprawie ogo´lnego bezpieczen´stwa produkto´w (DzU WE nr L 11/4).

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2001 r. nr 110, poz. 1189, z 2002 r. nr 135,

poz. 1145 i nr 166, poz. 1360 oraz z 2003 r. nr 223, poz. 2220.

3Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w DzU z 2001 r. nr 110, poz. 1189, z 2002 r. nr 135,

poz. 1145 i nr 166, poz. 1360 oraz z 2003 r. nr 223, poz. 2220.

USTAWA

z dnia 2 marca 2000 r.

o ochronie niekto´rych praw konsumento´w

oraz o odpowiedzialnos´ci za szkode˛ wyrza˛dzona˛

przez produkt niebezpieczny

(DzU z dnia 31 marca 2000 r.)

(wycia˛g)

ROZDZIAŁ 1

Umowy zawierane poza lokalem przedsie˛biorstwa

Art. 1

1. Przedsie˛biorca, kto´ry proponuje konsumentowi zawarcie umowy poza lokalem

przedsie˛biorstwa, okazuje przed zawarciem umowy dokument potwierdzaja˛cy prowa-
dzenie działalnos´ci gospodarczej oraz dokument toz˙samos´ci. W razie zawierania umo´w
w imieniu przedsie˛biorcy zawieraja˛cy umowe˛ okazuje ponadto dokument potwier-
dzaja˛cy swoje umocowanie.

2. Przez lokal przedsie˛biorstwa rozumie sie˛ miejsce przeznaczone do obsługiwania

publicznos´ci i oznaczone zgodnie z przepisami o działalnos´ci gospodarczej.

3. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje sie˛ takz˙e do umowy zawartej w wyniku

zorganizowanego poza lokalem przedsie˛biorstwa zbierania ofert konsumento´w w cza-
sie odwiedzin przedsie˛biorcy lub osoby działaja˛cej w jego imieniu w miejscu pracy
konsumenta, w jego mieszkaniu albo w innym miejscu jego prywatnego pobytu.

Art. 2

1. Konsument, kto´ry zawarł umowe˛ poza lokalem przedsie˛biorstwa, moz˙e od niej

odsta˛pic´ bez podania przyczyn, składaja˛c stosowne os´wiadczenie na pis´mie w terminie
dziesie˛ciu dni od zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie
os´wiadczenia przed jego upływem.

2. Nie jest dopuszczalne zastrzez˙enie, z˙e konsumentowi wolno odsta˛pic´ od umowy

za zapłata˛ oznaczonej sumy (odste˛pne).

3. W razie odsta˛pienia od umowy umowa jest uwaz˙ana za niezawarta˛, a kon-

sument jest zwolniony z wszelkich zobowia˛zan´. To, co strony s´wiadczyły, ulega
zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba z˙e zmiana była konieczna w granicach
zwykłego zarza˛du. Zwrot powinien nasta˛pic´ niezwłocznie, nie po´z´niej niz˙ w terminie
czternastu dni. Jez˙eli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, nalez˙a˛ sie˛ od nich
odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.

Art. 3

1. Kto zawiera z konsumentem umowe˛ poza lokalem przedsie˛biorstwa, powinien

przed jej zawarciem poinformowac´ konsumenta na pis´mie o prawie odsta˛pienia od
umowy w terminie, o kto´rym mowa w art. 2 ust. 1, i wre˛czyc´ wzo´r os´wiadczenia
o odsta˛pieniu, z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem
zamieszkania (siedziby); obowia˛zany jest takz˙e wre˛czyc´ konsumentowi pisemne po-
twierdzenie zawarcia umowy, stwierdzaja˛ce jej date˛ i rodzaj oraz przedmiot s´wiad-
czenia i cene˛.

2. Konsument, na z˙a˛danie przedsie˛biorcy, pos´wiadcza na pis´mie, z˙e został poinfor-

mowany o prawie odsta˛pienia i z˙e otrzymał wzo´r os´wiadczenia o odsta˛pieniu od umowy.

Art. 4

Jez˙eli konsument nie został poinformowany na pis´mie o prawie odsta˛pienia od

umowy, bieg terminu, o kto´rym mowa w art. 2 ust. 1, nie rozpoczyna sie˛. W takim
wypadku konsument moz˙e odsta˛pic´ od umowy w terminie dziesie˛ciu dni od uzyskania
informacji o prawie odsta˛pienia. Konsument nie moz˙e jednak z tego powodu odsta˛pic´
od umowy po upływie trzech miesie˛cy od jej wykonania.

Art. 5

Przepiso´w o umowach zawieranych z konsumentami poza lokalem przedsie˛biorst-

wa nie stosuje sie˛ do umo´w:
1) o charakterze cia˛głym lub okresowym, zawieranych na podstawie oferty sprzedaz˙y

lub przez odwołanie sie˛ do ogłoszen´, reklam, cenniko´w i innych informacji
skierowanych do ogo´łu albo do poszczego´lnych oso´b, jez˙eli konsument mo´gł
uprzednio zapoznac´ sie˛ z tres´cia˛ otrzymanej oferty lub informacji pod nieobecnos´c´
drugiej strony umowy, a zarazem w tej ofercie lub informacji, jak i w umowie
zastrzez˙ono prawo konsumenta do odsta˛pienia od umowy w terminie dziesie˛ciu dni
od dnia jej zawarcia,

2) sprzedaz˙y artykuło´w spoz˙ywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawce˛ do

miejsca zamieszkania konsumenta,

3) powszechnie zawieranych w drobnych biez˙a˛cych sprawach z˙ycia codziennego,

o wartos´ci przedmiotu umowy do ro´wnowartos´ci 10 EURO,

4) o prace budowlane,
5) dotycza˛cych nieruchomos´ci, z wyła˛czeniem usług remontowych,
6) ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych, oraz

reasekuracji,

7) dotycza˛cych papiero´w wartos´ciowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach

powierniczych i inwestycyjnych (usługi inwestycyjne).

ROZDZIAŁ 2

Umowy zawierane na odległos´c´

Art. 6

1. Umowy zawierane z konsumentem bez jednoczesnej obecnos´ci obu stron, przy

wykorzystaniu s´rodko´w porozumiewania sie˛ na odległos´c´, w szczego´lnos´ci drukowane-
go lub elektronicznego formularza zamo´wienia niezaadresowanego lub zaadresowane-
go, listu seryjnego w postaci drukowanej lub elektronicznej, reklamy prasowej z wy-
drukowanym formularzem zamo´wienia, reklamy w postaci elektronicznej, katalogu,
telefonu, telefaksu, radia, telewizji, automatycznego urza˛dzenia wywołuja˛cego, wizjo-
fonu, wideotekstu, poczty elektronicznej lub innych s´rodko´w komunikacji elektronicz-
nej w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o s´wiadczeniu usług droga˛ elektro-
niczna˛ (DzU nr 144, poz. 1204), sa˛ umowami na odległos´c´, jez˙eli kontrahentem
konsumenta jest przedsie˛biorca, kto´ry w taki sposo´b zorganizował swoja˛ działalnos´c´.

2. Propozycja zawarcia umowy w postaci oferty, zaproszenia do składania ofert

lub zamo´wien´ albo do podje˛cia rokowan´ powinna jednoznacznie i w sposo´b zro-
zumiały informowac´ o zamiarze zawarcia umowy przez tego, kto ja˛ składa.

3. Posłuz˙enie sie˛ telefonem, wizjofonem, telefaksem, poczta˛ elektroniczna˛, auto-

matycznym urza˛dzeniem wywołuja˛cym lub innym s´rodkiem komunikacji elektronicz-
nej w celu złoz˙enia propozycji zawarcia umowy moz˙e nasta˛pic´ wyła˛cznie za uprzednia˛
zgoda˛ konsumenta.

4. Posłuz˙enie sie˛ s´rodkami porozumiewania sie˛ na odległos´c´ w celu złoz˙enia

propozycji zawarcia umowy nie moz˙e odbywac´ sie˛ na koszt konsumenta.

Art. 7

1. Konsument, kto´ry zawarł umowe˛ na odległos´c´, moz˙e od niej odsta˛pic´ bez

podania przyczyn, składaja˛c stosowne os´wiadczenie na pis´mie w terminie dziesie˛ciu
dni, ustalonym w sposo´b okres´lony w art. 10 ust. 1. Do zachowania tego terminu
wystarczy wysłanie os´wiadczenia przed jego upływem.

2. Nie jest dopuszczalne zastrzez˙enie, z˙e konsumentowi wolno odsta˛pic´ od umowy

za zapłata˛ oznaczonej sumy (odste˛pne).

3. W razie odsta˛pienia od umowy umowa jest uwaz˙ana za niezawarta˛, a kon-

Art. 8

1. Umowa o s´wiadczenie cia˛głe lub okresowe moz˙e byc´ zawarta na czas oznaczo-

ny albo nieoznaczony.

2. Umowe˛ zawarta˛ na czas dłuz˙szy niz˙ rok poczytuje sie˛ po upływie tego terminu

za zawarta˛ na czas nieoznaczony.

3. Jez˙eli czas trwania umowy nie jest oznaczony, kaz˙da ze stron moz˙e ja˛

wypowiedziec´ bez wskazania przyczyn, z zachowaniem terminu miesie˛cznego, chyba
z˙e strony zastrzegły kro´tszy termin wypowiedzenia.

Art. 9

1. Konsument powinien byc´ poinformowany, przy uz˙yciu s´rodka porozumiewania

sie˛ na odległos´c´, najpo´z´niej w chwili złoz˙enia mu propozycji zawarcia umowy, o:

1) imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsie˛biorcy oraz

organie, kto´ry zarejestrował działalnos´c´ gospodarcza˛ przedsie˛biorcy, a takz˙e
numerze, pod kto´rym przedsie˛biorca został zarejestrowany,

2) istotnych włas´ciwos´ciach s´wiadczenia i jego przedmiotu,
3) cenie lub wynagrodzeniu obejmuja˛cych wszystkie ich składniki, a w szczego´lnos´ci

cła i podatki,

4) zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia,
5) kosztach oraz terminie i sposobie dostawy,
6) prawie odsta˛pienia od umowy w terminie dziesie˛ciu dni, ze wskazaniem wyja˛t-

ko´w, o kto´rych mowa w art. 10 ust. 3,

7) kosztach wynikaja˛cych z korzystania ze s´rodko´w porozumiewania sie˛ na odleg-

łos´c´, jez˙eli sa˛ one skalkulowane inaczej niz˙ wedle normalnej taryfy,

8) terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu maja˛

charakter wia˛z˙a˛cy,

9) minimalnym okresie, na jaki ma byc´ zawarta umowa o s´wiadczenia cia˛głe lub

okresowe,

10) miejscu i sposobie składania reklamacji,
11) prawie wypowiedzenia umowy, o kto´rym mowa w art. 8 ust. 3.

2. Informacje, o kto´rych mowa w ust. 1, powinny byc´ sformułowane jednoznacz-

nie, w sposo´b zrozumiały i łatwy do odczytania.

3. Przedsie˛biorca jest obowia˛zany do potwierdzenia konsumentowi na pis´mie

informacji, o kto´rych mowa w ust. 1, najpo´z´niej w momencie rozpocze˛cia spełniania
s´wiadczenia.

4. Obowia˛zek okres´lony w ust. 3 nie dotyczy jednorazowych s´wiadczen´, kto´re

same sa˛ spełniane przy uz˙yciu s´rodko´w porozumiewania sie˛ na odległos´c´ i za kto´re
rachunek wystawia osoba fizyczna lub prawna, kto´ra w ramach swojego przedsie˛biors-
twa udoste˛pnia co najmniej jeden s´rodek porozumiewania sie˛ na odległos´c´, doste˛pny
dla konsumenta i przedsie˛biorcy (operator s´rodko´w porozumiewania sie˛), z wyja˛tkiem
jednak informacji, o kto´rych mowa w ust. 1 pkt 1.

Art. 10

1. Termin dziesie˛ciodniowy, w kto´rym konsument moz˙e odsta˛pic´ od umowy, liczy

sie˛ od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy s´wiadczenia usługi – od dnia jej
zawarcia.

2. W razie braku potwierdzenia informacji, o kto´rych mowa w art. 9 ust. 1, termin,

w kto´rym konsument moz˙e odsta˛pic´ od umowy, wynosi trzy miesia˛ce i liczy sie˛ od
dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy s´wiadczenia usługi – od dnia jej zawarcia.
Jez˙eli jednak konsument po rozpocze˛ciu biegu tego terminu otrzyma potwierdzenie,
termin ulega skro´ceniu do dziesie˛ciu dni od tej daty.

3. Jez˙eli strony nie umo´wiły sie˛ inaczej, prawo odsta˛pienia od umowy zawartej na

odległos´c´ nie przysługuje konsumentowi w wypadkach:
1) s´wiadczenia usług rozpocze˛tego, za zgoda˛ konsumenta, przed upływem terminu,

o kto´rym mowa w art. 7 ust. 1,

2) dotycza˛cych nagran´ audialnych i wizualnych oraz zapisanych na nos´nikach pro-

gramo´w komputerowych po usunie˛ciu przez konsumenta ich oryginalnego opako-
wania,

3) umo´w dotycza˛cych s´wiadczen´, za kto´re cena lub wynagrodzenie zalez˙y wyła˛cznie

od ruchu cen na rynku finansowym,

4) s´wiadczen´ o włas´ciwos´ciach okres´lonych przez konsumenta w złoz˙onym przez

niego zamo´wieniu lub s´cis´le zwia˛zanych z jego osoba˛,

5) s´wiadczen´, kto´re z uwagi na ich charakter nie moga˛ zostac´ zwro´cone lub kto´rych

przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu,

6) dostarczania prasy,
7) usług w zakresie gier i zakłado´w wzajemnych.

Art. 11

1. Umowa nie moz˙e nakładac´ na konsumenta obowia˛zku zapłaty ceny lub wyna-

grodzenia przed otrzymaniem s´wiadczenia.

2. Umowa powinna okres´lac´ miejsce i sposo´b składania reklamacji, nie powoduja˛-

ce nadmiernych trudnos´ci lub koszto´w po stronie konsumenta.

Art. 12

1. Jez˙eli strony nie umo´wiły sie˛ inaczej, przedsie˛biorca powinien wykonac´ umowe˛

zawarta˛ na odległos´c´ najpo´z´niej w terminie trzydziestu dni po złoz˙eniu przez kon-
sumenta os´wiadczenia woli o zawarciu umowy.

2. Jez˙eli przedsie˛biorca nie moz˙e spełnic´ s´wiadczenia z tego powodu, z˙e przedmiot

s´wiadczenia nie jest doste˛pny, powinien niezwłocznie, najpo´z´niej jednak w terminie
trzydziestu dni od zawarcia umowy, zawiadomic´ o tym konsumenta i zwro´cic´ cała˛
otrzymana˛ od niego sume˛ pienie˛z˙na˛.

3. W wypadku gdy przedsie˛biorca nie moz˙e wykonac´ zobowia˛zania z powodu

choc´by przejs´ciowej niemoz˙nos´ci spełnienia s´wiadczenia o włas´ciwos´ciach zamo´wio-
nych przez konsumenta, przedsie˛biorca moz˙e, jez˙eli zawarto takie zastrzez˙enie w umo-
wie, zwolnic´ sie˛ z zobowia˛zania przez spełnienie s´wiadczenia zaste˛pczego, odpowiada-
ja˛cego tej samej jakos´ci i przeznaczeniu oraz za te˛ sama˛ cene˛ lub wynagrodzenie,
informuja˛c zarazem konsumenta na pis´mie o jego prawie nieprzyje˛cia tego s´wiad-
czenia i odsta˛pienia od umowy, ze zwrotem rzeczy na koszt przedsie˛biorcy.

4. W wypadku, o kto´rym mowa w ust. 3, konsument ma prawo odsta˛pic´ od

umowy w sposo´b i na zasadach okres´lonych w art. 7. Zwrot rzeczy naste˛puje w takim
wypadku na koszt przedsie˛biorcy.

Art. 13

1. W wypadku odsta˛pienia od umowy przez konsumenta przedsie˛biorca ma

obowia˛zek pos´wiadczyc´ na pis´mie zwrot s´wiadczenia.

2. Jez˙eli s´wiadczenie konsumenta ma byc´ spełnione z wykorzystaniem kredytu lub

poz˙yczki udzielonych przez przedsie˛biorce˛ albo gdy umowa przewidywała wykorzy-
stanie kredytu udzielonego na podstawie porozumienia kredytodawcy z przedsie˛biorca˛,
odsta˛pienie od umowy zawartej na odległos´c´ jest skuteczne takz˙e wobec umowy
kredytu lub poz˙yczki zawartej przez konsumenta.

Art. 14

Konsument moz˙e z˙a˛dac´ uniewaz˙nienia, na koszt przedsie˛biorcy, zapłaty dokonanej

karta˛ płatnicza˛ w razie niewłas´ciwego wykorzystania tej karty w wykonaniu umowy
zawartej na odległos´c´. Nie uchyla to obowia˛zku naprawienia konsumentowi poniesio-
nej przez niego szkody.

Art. 15

Spełnienie s´wiadczenia niezamo´wionego przez konsumenta naste˛puje na ryzyko

przedsie˛biorcy i nie nakłada na konsumenta z˙adnych zobowia˛zan´.

Art. 16

1. Przepiso´w o umowach zawieranych na odległos´c´ nie stosuje sie˛ do umo´w:

1) z wykorzystaniem automato´w sprzedaja˛cych,
2) z wykorzystaniem innych automato´w umieszczonych w miejscach prowadzenia

handlu,

3–5) (uchylone),
6) rent,
7) (uchylony),
8) zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automa-

to´w telefonicznych,

9) dotycza˛cych nieruchomos´ci, z wyja˛tkiem najmu,

10) sprzedaz˙y z licytacji.

2. Przepiso´w art. 7, 9 i art. 12 ust. 1 nie stosuje sie˛ do:

1) sprzedaz˙y artykuło´w spoz˙ywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawce˛ do

mieszkania lub miejsca pracy konsumenta,

2) s´wiadczenia, w s´cis´le oznaczonym okresie, usług w zakresie zakwaterowania,

transportu, rozrywek, gastronomii; w wypadku rozrywek na s´wiez˙ym powietrzu
przedsie˛biorca moz˙e zastrzec takz˙e wyła˛czenie obowia˛zku zawiadomienia o niemo-
z˙nos´ci spełnienia s´wiadczenia, o kto´rym mowa w art. 12 ust. 2, jednak tylko we
wskazanych w umowie okolicznos´ciach.

ROZDZIAŁ 2a

Szczego´lne przepisy o umowach zawieranych

na odległos´c´ dotycza˛cych usług finansowych

Art. 16a

1. Usługami finansowymi w rozumieniu ustawy sa˛ w szczego´lnos´ci:

1) czynnos´ci bankowe,
2) umowy kredytu konsumenckiego,
3) czynnos´ci ubezpieczeniowe,
4) umowy uczestnictwa w: funduszu inwestycyjnym otwartym, specjalistycznym fun-

duszu inwestycyjnym otwartym, funduszu inwestycyjnym zamknie˛tym, specjalisty-
cznym funduszu inwestycyjnym zamknie˛tym i funduszu inwestycyjnym mieszanym.

2. Przepiso´w ustawy nie stosuje sie˛ do usług polegaja˛cych na gromadzeniu s´rodko´w

pienie˛z˙nych i ich lokowaniu, z przeznaczeniem na wypłate˛ członkom otwartego funduszu
emerytalnego lub uczestnikom pracowniczego funduszu emerytalnego po osia˛gnie˛ciu
przez nich wieku emerytalnego w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r.
o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (DzU nr 139, poz. 934, z po´z´n.
zm.) i ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o pracowniczych programach emerytalnych
(DzU z 2001 r. nr 60, poz. 623 oraz z 2002 r. nr 25, poz. 253 i nr 141, poz. 1178).

Art. 16b

1. Konsument powinien byc´ poinformowany, przy uz˙yciu s´rodka porozumiewania

sie˛ na odległos´c´, najpo´z´niej w chwili złoz˙enia mu propozycji zawarcia umowy, o:

1) imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsie˛biorcy,

organie, kto´ry zarejestrował działalnos´c´ gospodarcza˛ przedsie˛biorcy, a takz˙e
numerze, pod kto´rym przedsie˛biorca został zarejestrowany, a w przypadku gdy
działalnos´c´ przedsie˛biorcy wymaga uzyskania zezwolenia, danych dotycza˛cych
instytucji udzielaja˛cej zezwolenia,

2) imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) na obszarze Rzeczy-

pospolitej Polskiej przedstawiciela przedsie˛biorcy, o ile taki wyste˛puje,

3) imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) podmiotu innego niz˙

przedsie˛biorca s´wiadcza˛cy usługi finansowe na odległos´c´, w tym operatora s´rod-
ko´w porozumiewania sie˛ na odległos´c´, oraz charakterze, w jakim podmiot ten
wyste˛puje wobec konsumenta,

4) istotnych włas´ciwos´ciach s´wiadczenia i jego przedmiotu,
5) cenie lub wynagrodzeniu obejmuja˛cych wszystkie ich składniki, w tym opłaty

i podatki, a w przypadku niemoz˙nos´ci okres´lenia dokładnej ceny, podstawie
obliczenia ceny umoz˙liwiaja˛cej konsumentowi dokonanie jej weryfikacji,

6) ryzyku zwia˛zanym z usługa˛ finansowa˛, jez˙eli wynika ono z jej szczego´lnych cech

lub charakteru czynnos´ci, kto´re maja˛ byc´ wykonane, lub jez˙eli cena ba˛dz´
wynagrodzenie zalez˙a˛ wyła˛cznie od ruchu cen na rynku finansowym,

7) zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia,

8) kosztach oraz terminie i sposobie s´wiadczenia usługi,
9) prawie oraz sposobie odsta˛pienia od umowy, o kto´rym mowa w art. 16c ust. 1

i ust. 2, albo wskazaniu, z˙e prawo takie nie przysługuje, oraz wysokos´ci ceny, kto´ra˛
konsument jest obowia˛zany zapłacic´ w przypadku, o kto´rym mowa w art. 16c ust. 5,

10) dodatkowych kosztach ponoszonych przez konsumenta wynikaja˛cych z korzys-

tania ze s´rodko´w porozumiewania sie˛ na odległos´c´, jez˙eli moga˛ one wysta˛pic´,

11) terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu maja˛

charakter wia˛z˙a˛cy,

12) minimalnym okresie, na jaki ma byc´ zawarta umowa o s´wiadczenia cia˛głe lub

okresowe,

13) miejscu i sposobie składania reklamacji,
14) moz˙liwos´ci pozasa˛dowego rozstrzygania sporo´w wynikaja˛cych z umowy,
15) prawie wypowiedzenia umowy, o kto´rym mowa w art. 8 ust. 3, oraz skutkach tego

wypowiedzenia, w tym o karach umownych,

16) istnieniu funduszu gwarancyjnego lub innych systemo´w gwarancyjnych, jez˙eli

takie istnieja˛,

17) je˛zyku stosowanym w relacjach przedsie˛biorcy z konsumentem,
18) prawie włas´ciwym pan´stwa, kto´re stanowi podstawe˛ stosunko´w przedsie˛biorcy

z konsumentem przed zawarciem umowy na odległos´c´, oraz prawie włas´ciwym do
zawarcia i wykonania umowy,

19) sa˛dzie włas´ciwym dla rozstrzygania sporo´w zwia˛zanych z wykonywaniem umowy,
20) pobieraniu od konsumenta os´wiadczenia o poddaniu sie˛ egzekucji, stanowia˛cego

podstawe˛ do wystawienia przez bank bankowego tytułu egzekucyjnego stosownie
do przepiso´w Prawa bankowego.

2. W wypadku przekazywania konsumentowi informacji w formie głosowych

komunikato´w telefonicznych nie stosuje sie˛ przepiso´w ust. 1 pkt 6–8 oraz pkt 10–20.
Przedsie˛biorca jest obowia˛zany zamies´cic´ w komunikacie informacje˛ o prawie kon-
sumenta do z˙a˛dania przedstawienia pozostałych informacji, o kto´rych mowa w ust. 1,
oraz o sposobie uzyskania tych informacji.

3. Przed zawarciem umowy lub gdy umowa jest na z˙yczenie konsumenta zawiera-

na z zastosowaniem s´rodka porozumiewania sie˛ na odległos´c´, kto´ry nie pozwala na
dore˛czenie warunko´w umowy, niezwłocznie po jej zawarciu, przedsie˛biorca jest
obowia˛zany do potwierdzenia konsumentowi na pis´mie lub za pomoca˛ innego statycz-
nego nos´nika informacji doste˛pnego dla konsumenta, w szczego´lnos´ci dyskietki,
CD-ROM-u, DVD, informacji, o kto´rych mowa w ust. 1.

4. W czasie trwania umowy konsument ma prawo z˙a˛dac´ dore˛czenia jej warunko´w

na pis´mie. Konsument ma takz˙e prawo z˙a˛dac´ zmiany s´rodka porozumiewania sie˛ na
odległos´c´, chyba z˙e stosowanie takiego s´rodka nie jest przewidziane umowa˛ lub nie
odpowiada on charakterowi s´wiadczonej usługi.

5. Obowia˛zek okres´lony w ust. 1 nie dotyczy jednorazowych s´wiadczen´, kto´re

6. Obowia˛zek okres´lony w ust. 1 nie dotyczy poszczego´lnych czynnos´ci (umo´w

szczego´łowych) wynikaja˛cych z umowy (umowy ramowej).

7. W wypadku wykonywania poszczego´lnych czynnos´ci o tym samym charakterze

pomie˛dzy tymi samymi stronami, jez˙eli czynnos´ci te nie wynikaja˛ z wczes´niej

zawartej umowy (umowy ramowej), obowia˛zek okres´lony w ust. 1 dotyczy tylko
pierwszej z tych czynnos´ci. Jez˙eli w cia˛gu roku od dnia wykonania pierwszej
czynnos´ci nie wykonano z˙adnej czynnos´ci o tym samym charakterze pomie˛dzy tymi
samymi stronami, to do pierwszej czynnos´ci wykonanej po tym czasie stosuje sie˛
ust. 1.

Art. 16c

1. Konsument, kto´ry zawarł na odległos´c´ umowe˛ o usługi finansowe, moz˙e od niej

odsta˛pic´ bez podania przyczyn, składaja˛c stosowne os´wiadczenie na pis´mie, w terminie
czternastu dni od dnia zawarcia umowy lub od dnia potwierdzenia informacji,
o kto´rym mowa w art. 16b ust. 3, jez˙eli jest to termin po´z´niejszy.

2. W wypadku umo´w, o kto´rych mowa w art. 16a ust. 1 pkt 3, termin, w kto´rym

konsument moz˙e odsta˛pic´ od umowy, wynosi trzydzies´ci dni od dnia poinformowania
go o zawarciu umowy lub od dnia potwierdzenia informacji, o kto´rym mowa
w art. 16b ust. 3, jez˙eli jest to termin po´z´niejszy.

3. Nie jest dopuszczalne zastrzez˙enie, z˙e konsumentowi wolno odsta˛pic´ od umowy

za zapłata˛ oznaczonej sumy (odste˛pne).

4. W wypadku odsta˛pienia od umowy, umowa jest uwaz˙ana za niezawarta˛,

a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowia˛zan´. To, co strony s´wiadczyły, ulega
zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba z˙e zmiana była konieczna w granicach
zwykłego zarza˛du, w terminie trzydziestu dni:
1) od dnia odsta˛pienia od umowy – w przypadku s´wiadczen´ konsumenta albo
2) od dnia otrzymania os´wiadczenia o odsta˛pieniu od umowy – w przypadku

s´wiadczen´ przedsie˛biorcy.

5. W wypadku rozpocze˛tego za zgoda˛ konsumenta s´wiadczenia usług przed

upływem termino´w, o kto´rych mowa w ust. 1 lub ust. 2, przedsie˛biorca moz˙e z˙a˛dac´
zapłaty ceny za usługe˛ rzeczywis´cie wykonana˛.

6. Przedsie˛biorca nie moz˙e z˙a˛dac´ zapłaty, o kto´rej mowa w ust. 5, jez˙eli rozpocza˛ł

s´wiadczenie usług bez zgody konsumenta, a takz˙e jez˙eli nie wskazał, zgodnie
z art. 16b ust. 1 pkt 9, wysokos´ci ceny, kto´ra˛ konsument jest obowia˛zany zapłacic´
w wypadku, o kto´rym mowa w ust. 5.

7. Prawo do odsta˛pienia od umowy nie przysługuje konsumentowi w wypadkach:

1) umo´w całkowicie wykonanych na z˙a˛danie konsumenta, przed upływem termino´w,

o kto´rych mowa w ust. 1 i ust. 2,

2) umo´w dotycza˛cych instrumento´w rynku pienie˛z˙nego, zbywalnych papiero´w wartos´-

ciowych, tytuło´w uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania, sprzedaz˙y
papiero´w wartos´ciowych z zobowia˛zaniem do ich odkupu oraz terminowych
operacji finansowych; przez terminowe operacje finansowe rozumie sie˛ operacje,
w kto´rych ustalono cene˛, kurs, stope˛ procentowa˛ lub indeks – a w szczego´lnos´ci
nabywanie walut, papiero´w wartos´ciowych, złota lub innych metali szlachetnych,
towaro´w lub praw, w tym umowy obliczone tylko na ro´z˙nice˛ cen, opcje i prawa
pochodne – zawarte na umo´wiona˛ date˛ lub umo´wiony termin, w obrocie rynkowym,

3) umo´w ubezpieczenia dotycza˛cych podro´z˙y i bagaz˙u lub innych podobnych, jez˙eli

zawarte zostały na okres kro´tszy niz˙ trzydzies´ci dni.

8. Jez˙eli do umowy jest doła˛czona kolejna umowa zawarta na odległos´c´ dotycza˛ca

usług s´wiadczonych przez przedsie˛biorce˛ lub podmiot inny niz˙ przedsie˛biorca na
podstawie porozumienia pomie˛dzy tym podmiotem a przedsie˛biorca˛, odsta˛pienie od
umowy zawartej na odległos´c´ dotycza˛cej usług finansowych jest skuteczne takz˙e
wobec tej kolejnej umowy.

Art. 16d

Jez˙eli przedsie˛biorca nie dopełni obowia˛zko´w okres´lonych w art. 16b ust. 1–3,

konsument ma prawo odsta˛pic´ od umowy w kaz˙dym czasie bez koniecznos´ci ponosze-
nia koszto´w nalez˙nych przedsie˛biorcy.

Art. 16e

W sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale do umo´w zawieranych na

odległos´c´ dotycza˛cych usług finansowych stosuje sie˛ przepisy rozdziału 2.
tezy z pis´miennictwa

Art. 17

Nie moz˙na w drodze umowy wyła˛czyc´ lub ograniczyc´ praw konsumenta okres´-

lonych w art. 1–16e, takz˙e w razie dokonania wyboru prawa obcego.

ROZDZIAŁ 3

Zmiany w przepisach obowia˛zuja˛cych

(...)

Art. 21

Przepisy art. 1–7 oraz art. 18 pkt 1–5 stosuje sie˛ do umo´w zawartych i nie

wykonanych w dniu wejs´cia w z˙ycie ustawy.

Art. 22

Przepiso´w Kodeksu cywilnego o odpowiedzialnos´ci za szkode˛ wyrza˛dzona˛ przez

produkt niebezpieczny nie stosuje sie˛, jez˙eli produkt został wprowadzony do obrotu
krajowego przed dniem wejs´cia w z˙ycie ustawy.

Art. 23

Do czasu wydania rozporza˛dzenia, o kto´rym mowa w art. 18 pkt 7, zachowuje moc

rozporza˛dzenie wydane na podstawie art. 384 Kodeksu cywilnego, nie dłuz˙ej jednak
niz˙ przez 2 lata.

Art. 24

Ustawa wchodzi w z˙ycie po upływie 3 miesie˛cy od dnia ogłoszenia.

Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdroz˙enia naste˛puja˛cych dyrektyw Wspo´lnot

Europejskich:
1) dyrektywy 85/374/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliz˙enia przepiso´w ustawowych, wykonawczych

i administracyjnych pan´stw członkowskich dotycza˛cych odpowiedzialnos´ci za produkty wadliwe (Dz. Urz.
WE L 210 z 7.08.1985), zmienionej dyrektywa˛ 1999/34/WE (Dz. Urz. WE L 141 z 4.06.1999),

2) dyrektywy 85/577/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie ochrony konsumento´w w odniesieniu do

umo´w zawartych poza lokalem przedsie˛biorstwa (Dz. Urz. WE L 372 z 31.12.1985),

3) dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunko´w w umowach

konsumenckich (Dz. Urz. WE L 95 z 21.04.1993),

4) dyrektywy 97/7/WE z dnia 20 maja 1997 r. w sprawie ochrony konsumento´w w przypadku umo´w

zawieranych na odległos´c´ (Dz. Urz. WE L 144 z 04.06.1997).

Dane dotycza˛ce ogłoszenia akto´w prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszej ustawie – z dniem
uzyskania przez Rzeczpospolita˛ Polska˛ członkostwa w Unii Europejskiej – dotycza˛ ogłoszenia tych akto´w
w Dzienniku Urze˛dowym Unii Europejskiej – wydanie specjalne

(23)

Podzie˛kowania

Ksia˛z˙ka ta jest owocem nie tylko wyte˛z˙onej pracy, ale ro´wniez˙ efektem

uwzgle˛dnienia wielu cennych uwag Czytelniko´w, w przewaz˙aja˛cej mierze
praktyko´w codziennego z˙ycia gospodarczego. Ich sugestie poparte dos´wiad-
czeniem znacza˛co przyczyniły sie˛ do tego, aby tres´c´ i forma prezentacji danej
problematyki uwzgle˛dniały potrzeby i oczekiwania jej adresato´w.

Wiele rozwia˛zan´ zastosowanych przy konstruowaniu poszczego´lnych wzo-

ro´w umo´w wzie˛ło włas´nie swo´j pocza˛tek z dyskusji z Czytelnikami – prak-
tykami. Za to pragne˛ Im serdecznie podzie˛kowac´. Ta wzajemna wymiana
mys´li oraz pogla˛do´w miała inspiruja˛ce znaczenie, zwaz˙ywszy na szybko
zmieniaja˛ce sie˛ realia gospodarcze, kto´re nierzadko wymagaja˛ doskonalenia
metod poruszania sie˛ ws´ro´d nowych przepiso´w, aktualnego orzecznictwa
sa˛dowego, czy tez˙ pogla˛do´w jurysprudencji. Mam nadzieje˛, z˙e trzecie wyda-
nie ksia˛z˙ki, do kto´rego namawiali mnie Czytelnicy, zaspokoi Pan´stwa oczeki-
wania, a efektem tego be˛dzie poła˛czenie litery prawa z praktyka˛ gospodarcza˛.

Szczego´lne podzie˛kowania nalez˙a˛ sie˛ wszystkim osobom, kto´re pomogły

mi zgromadzic´ materiały niezbe˛dne do przygotowania trzeciego wydania
ksia˛z˙ki, a w szczego´lnos´ci: mgr Magdalenie Dziemidowicz, mgr. Grzegorzowi
Raciborskiemu oraz mgr. Romanowi Ochockiemu.

Radca Prawny Waldemar Podel

Płock, 2006 r.

Document Outline

USTAWA z dnia 23 kwietnia 1964 r.
USTAWA z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych
USTAWA z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym
USTAWA z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa
USTAWA z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych
USTAWA z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów
USTAWA z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów .........

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron

AU32

Document Outline