Makroekonomia 1

Wykład 2.

Rachunek dochodu narodowego

i pomiar sytuacji na rynku pracy

Plan wykładu 2.



Rachunek dochodu narodowego w

gospodarce zamkniętej i otwartej (SNA)



Tożsamość oszczędności i inwestycji



Rynek pracy



Podstawowe definicje



Pomiar sytuacji na rynku pracy

Rachunek dochodu narodowego

Model ruchu okrężnego (gospodarka

otwarta z udziałem rządu

Gospodarstwa domowe

Przedsiębiorstwa

Konsumpcja

Wynagrodzenie za usługi

czynników produkcji

Oszczędności (S)

Sektor finansowy

Inwestycje

Sprzedaż dóbr

pośrednich

(między firmami)

Rząd

Wydatki rządu

(G)

Podatki

pośrednie

CIT

PIT

Transfery

ZAGRANICA

Eksport (X)

Import

(Imp)

Dochody (netto) z

zagranicy

Transfery (netto) z

zagranicy

Z czego wynika wahliwość PKB? Przykład USA i

Polski: stopy wzrostu poszczególnych wielkości

•

Względna stabilność konsumpcji prywatnej

•

Kontrcykliczność wydatków rządowych

•

Ogromne wahania inwestycji

•

Produkcja dóbr i usług konsumpcyjnych stanowi ok. 80%

PKB o i odpowiada za ok. 20% wahań PKB

•

Produkcja dóbr i usług inwestycyjnych stanowi ok. 20%

PKB o i odpowiada za ok. 80% wahań PKB

5

USA

Polska

Źródło: WEI, IMF

-15.0

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

PKB
Inwestycje
Konsumpcja prywatna
Konsumpcja publiczna

-15.0

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

PKB
Inwestycje
Konsumpcja prywatna
Konsumpcja publiczna

Amortyzacja



Z punktu widzenia celu makroekonomii

(wyjaśnianie zmian/ różnic dobrobytu)

interesuje nas nie tyle wartość całkowitej

produkcji, ile wartość nowych dóbr i usług (bez

produkcji mającej na celu jedynie odtworzenie

istniejącego już wcześniej majątku):



PKN (produkt narodowy netto) to produkt

narodowy brutto pomniejszony o amortyzację:

PNN = PNB – Amortyzacja =

= C + I netto + G + X – Imp + F

6

Rachunek dochodu narodowego



PKB

= C + I + G + X – Imp = C + I + G

+ NX



PNB

= PKB + dochody netto z tytułu

własności za granica



PNN

= PNB – Amortyzacja



PNN w cenach czynników produkcji, czyli

Dochód narodowy

= PNN – podatki

pośrednie (T

VAT

) + dotacje rządowe dla

firm (TR

b

)

7

Podział dochodu narodowego



Co dzieje się z dochodem narodowym?



Część zostaje w firmach w postaci

nierozdzielonych zysków



Reszta trafia do wypłaty tym, którzy

przyczynili się do wytworzenia tego zysku

(pracownikom, właścicielom

oszczędności, dzięki którym firma istnieje

itd.)



Ale po drodze….

8

Co trafia do gospodarstwa

domowego?

Dochód osobisty

=

Dochód narodowy
– nierozdzielone zyski (S

b

)

– podatek od zysków (T

CIT

)

– składki na ubezpieczenie społeczne (SS)
+ transfery z zagranicy (TR

f

)

+ odsetki od długu publicznego (PD)
+ transfery socjalne (TR

s

)

9

Dochód dyspozycyjny



Dyspozycyjny dochód osobisty

=

dochód osobisty - podatki bezpośrednie



Co dzieje się z dyspozycyjnych dochodem

osobistym:



Jest przeznaczany na:



Konsumpcję (C) lub



Oszczędności (S)



DOMKNIĘCIE RUCHU OKRĘŻNEGO

1

0

Produkt Narodowy

Netto PNN

Przepływ dochodów i wydatków

Saldo handlu NX

Inwestycje I

Konsumpcja C

Zakupy rządu G

Produkt Krajowy Brutto

PKB

Produkt Narodowy

Brutto PNB

Suma zysków i płac

przed przekazaniem do

gospodarstw

domowych

Dochody dyspozycyjne

DD

Dochody osobiste DO

Podatki pośrednie

T

VAT

Dochód narodowy

DN

Amortyzacja

Dochody czynników

produkcji z zagranicy F

Podatki od biznesu

T

CIT

Dotacje do biznesu

TR

b

Odsetki od długu

publicznego N

Podatki osobiste

T

PIT

Zyski niepodzielone

S

b

Transfery socjalne

TR

s

Składki na ubezp.

społeczne SS

Oszczędności

osobiste S

o

Transfery z zagranicy

TR

F

Oszczędności rządu

S

g

Oszczędności

Zagranicy S

f

Rachunek dochodu

narodowego:

podsumowanie

- sumowanie

wartości dodanej

- PKB od strony

wydatkowej

- PKB od strony

dochodów

czynników

produkcji

1

2

Od wydatków do dochodu rozporządzalnego w

gospodarce zamkniętej



PKB = C + I + G



PNB = PKB



PNN = PNB – Amort.



DN = PNN - T

VAT



DDO = DN + B – T

PIT



DDO = C + S



Czyli C + I + G – Amort. – T

VAT

+ B – T

PIT

= C + S



I = S + (T

VAT

+ T

PIT

- B – G) + Amort.



Inwestycje = Oszczędności prywatne + Oszczędności

rządu + Amortyzacja



Inwestycje = Oszczędności prywatne + Saldo

budżetu państwa + Amortyzacja



Inwestycje netto = Oszczędności prywatne + Saldo

budżetu państwa

Od wydatków do dochodu rozporządzalnego w

gospodarce otwartej



PKB = C + I + G

+ NX



PNB = PKB

+ dochody netto z własności za granicą (R)



PNN = PNB – Amort.



DN = PNN

+ transfery jednostronne z zagranicy (TR)

– T

VAT



DDO = DN + B – T

PIT



DDO = C + S



Czyli C + I + G

+ NX+ R

– Amort.

+ TR

– T

VAT

+ B – T

PIT

= C + S



I = S + (T

VAT

+ T

PIT

- B – G) - (

NX + R + TR

) + Amort.



Inwestycje = Oszczędności prywatne + Oszczędności rządu

+

Oszczędności zagranicy

+ Amortyzacja



Inwestycje = Oszczędności prywatne + Saldo budżetu państwa

–

Saldo rachunku obrotów bieżących

+ Amortyzacja



Inwestycje netto = Oszczędności prywatne + Saldo budżetu

państwa

– Saldo rachunku obrotów bieżących

I = S – deficyt budżetu – CA

Tożsamość oszczędności i inwestycji:

ilustracja

1

5

-2

0

2

4

6

C

A

(%

PKB)

20

25

30

35

S,

I

(%

PKB)

1980

1985

1990

1995

2000

2005

I

S

CA

Japonia

-6

-4

-2

0

C

A

(%

PKB)

14

16

18

20

22

S,

I

(%

PKB)

1980

1985

1990

1995

2000

2005

I

S

CA

USA

Źródło: WEI, IMF

Rachunek obrotów bieżących a

kryzys finansowy

1

6

Deficyty bliźniacze?

1

7

-10

-5

0

5

%

PKB

1980

1985

1990

1995

2000

2005

T-G

CA

Japonia

-6

-4

-2

0

2

%

PKB

1980

1985

1990

1995

2000

2005

T-G

CA

USA

Źródło: WEI, IMF

Podstawowe kategorie rynku pracy

PKB a zatrudnienie

1

9

Źródło: Employment in Europe 2010

Podstawowe kategorie na

rynku pracy

2

0

Populacja w wieku

produkcyjnym

POP

Zasoby pracy

(osoby, chcące i

mogące pracować):

aktywni zawodowo

LF

Nieaktywni

(bierni) zawodowo

N

Pracujący:

samozatrudnieni i

zatrudnieni najemnie

E

Bezrobotni U

Wiek produkcyjny

2

1

Jak się określa?

Górna granica:

(1) Uzyskania uprawnień emerytalnych w
powszechnym systemie ubezpieczeń

(2) Brak

Dolna granica:

(1) Koniec obowiązku szkolnego

(2) Zezwolenie na pracę

Definicja bezrobotnego

2

2

Definicja

ekonomiczna

Definicja

administracyjna

•Jest w wieku produkcyjnym

•Nie pracuje

•Chce podjąć pracę

•Może w krótkim czasie podjąć pracę

• Jw. + określone sposoby weryfikacji

•Ograniczenie możliwości posiadania dochodów

•Czasem warunek uprzedniego zatrudnienia i/lub
ubezpieczenia

Rozbieżności i ich przyczyny

Wielkość poszczególnych populacji na

polskim rynku pracy,

III kwartał 2012

2

3

POP

(15 lat i więcej)

31 039 tys.

LF

17 440 tys.

N

13 599 tys.

E

15 722 tys.

U

1 718 tys.

Zmiany podstawowych wskaźników

rynku pracy w przebiegu transformacji

2

4

Źródło: Publikowane wyniki BAEL

0

5

10

15

20

25

40

45

50

55

60

65

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Aktywność

Zatrudnienie

Bezrobocie (prawa oś)

Podstawowe mierniki stanu na rynku pracy

(wykorzystania zasobów pracy); dane za III kwartał 2012



Stopa bezrobocia



Stopa aktywności zawodowej



Stopa zatrudnienia



Bezrobocie długookresowe

%

9

,

9





LF

U

u

%

2

,

56





POP

LF

a

%

7

,

50





POP

E

e

Koniec wykładu 2.

Dziękuję i zapraszam za tydzień !