Temat: Typ Klumpkego Dejerine’a
Dolny typ uszkodzenia splotu ramiennego. Dotyczy korzeni C8-Th1. Porażenie obejmuje zginacze i
prostowniki przedramienia oraz mięśnie ręki.
- powstaje w wyniku uszkodzenia dolnego pnia splotu ramiennego ( C8, Th1 )
- porażone są wówczas mięśnie przedramienia i ręki, przy czym czynność zginaczy jest znacznie
bardziej upośledzona niż prostowników.
- zniesione (lub znacznie osłabione) są wówczas następujące ruchy:
• zginanie w stawie promieniowo-nadgarstkowym
• zginanie w stawach palców
• odwodzenie i przywodzenie palców
• ruchy kciuka
- czucie jest osłabione w obrębie skóry przyśrodkowej powierzchni ramienia, przedramienia i ręki.
- ww. objawom towarzyszą zaburzenia neurowegetatywne, w następstwie których stwierdza się
zasinienie ręki i zmiany troficzne paznokci.
- niekiedy występuje zespół Hornera (uszkodzenie pnia współczulnego)
Przyczyny:
- gwałtowne pociąganie za odwiedzioną kończynę górną.
Temat: Nerw promieniowy
Nerw promieniowy zaopatruje mięśnie biorące udział w prostowaniu przedramienia, ręki oraz palców
kończyny górnej. Poza tym unerwia również mięśnie: ramienno-promieniowy, odwracacz i odwodziciel
długi kciuka. Ogólnie unerwienie czuciowe dotyczy skóry dolnej części ramienia, środkowej części
przedramienia i obszaru grzbietowej części ręki.
Uszkodzenie nerwu promieniowego daje objawy charakterystyczne związane z brakiem unerwienia
mięśni ramienno-promieniowych, odwracaczy i odwodzicieli kciuka, prostowników przedramienia, ręki i
palców kończyny górnej. Porażenia nerwu promieniowego są dosyć częste. Jedną z głównych przyczyn
wystąpienia objawów są urazy, zwłaszcza uciskające nerw promieniowy.
Objawy porażenia kształtują się w zależności od tego, na jakiej wysokości nerwu doszło do jego urazu.
Generalnie wyróżnia się zespoły chorobowe powstałe w wyniku uszkodzenia nerwu promieniowego na
wysokości dołu pachowego, ramienia lub przedramienia.
Objawy uszkodzenia nerwu promieniowego
1. Zaburzenie funkcji nerwu promieniowego na wysokości dołu pachowego
Przyczyny:
- ucisk przez szczudła na nerw, można stwierdzić również uszkodzenia w obrębie innych struktur splotu
barkowego.
- zwichnięciem stawu barkowego, uszkodzenia nerwu w dole pachowym dają objawy utraty unerwienia
w obrębie wszystkich mięśni zaopatrywanych przez ten nerw.
- prostowanie przedramienia, ręki i palców jest upośledzone lub niemożliwe
- osłabione jest zginanie przedramienia i ruchy odwodzenia kciuka.
- odwracanie wyprostowanego przedramienia jest również osłabione lub zniesione
- osłabiony uścisk dłoni po stronie uszkodzenia
- nie występuje ruch prostowania palców w stawach podstawowych
- odruchy z mięśnia trójgłowego ramienia i ramienno-promieniowego wywoływane podczas badania
neurologicznego są osłabione lub zniesione.
2. Uszkodzenie nerwu promieniowego na wysokości ramienia.
Przyczyny:
- złamania kości ramieniowej, samo porażenie nerwu rozwinąć się może w późniejszym okresie niż
złamanie, bowiem procesy gojenia się kości ramieniowej doprowadzają wtórnie do ucisku na nerw
promieniowy.
- uszkodzenia w miejscu, gdzie nerw owija się wokół kości ramieniowej, stan taki powstaje po śnie w
upojeniu alkoholowym w pozycji, w której tylna część ramienia oparta jest na twardym podłożu. Tego
typu uszkodzenie określane jest mianem "porażenia sobotniej nocy".
3. Uszkodzenia nerwu promieniowego na wysokości przedramienia
Przyczyny:
- najczęściej spowodowane złamaniami lub zwichnięciami kości promieniowej, odruchy z mięśnia
trójgłowego i ramienno-promieniowego są w tych uszkodzeniach prawidłowe, a jedynie stwierdza się
zniesienie odwodzenia kciuka i prostowania palców.
Rozpoznanie, leczenie i rokowanie przy uszkodzeniu nerwu promieniowego
Podstawą w ustaleniu rozpoznania uszkodzenia nerwu promieniowego jest dokładnie zebrany wywiad
chorobowy i badanie neurologiczne. W celu oceny rokowania i stopnia nasilenia zmian wykonuje się
elektromiografię. Badanie rezonansu magnetycznego jest wskazane w przypadku podejrzeń procesów
uciskających na nerw promieniowy.
Rokowanie w uszkodzeniach jest przeważnie pomyślne. Warunek to stosowanie specjalnej szyny
utrzymującej staw nadgarstkowy i palce w ułożeniu wyprostnym. Ważna jest również rehabilitacja,
zaleca się także stosowanie inhibitorów esterazy cholinowej (enzym ten rozkłada ważną substancję
przekaźnikową) w celu wzmocnienia pobudzania nerwowego w obrębie uszkodzonego nerwu, co
stymuluje procesy naprawcze.
Temat: Porażenie nerwu pośrodkowego
Nerw pośrodkowy powstaje z połączenia dwóch pęczków nerwowych splotu ramiennego:
- bocznego,
- przyśrodkowego.
Powstaje on z gałęzi C6- Th1.
Rozpoczyna się on w jamie pachowej dwoma korzeniami, z których pośrodkowy odchodzi od pęczka
przyśrodkowego splotu ramiennego a boczny od pęczka bocznego. Korzenie te obejmują od przodu
tętnice pachową. Zejście się obu korzeni następuje na przedniej stronie tętnicy pachowej. Następnie
bocznie schodzi do bruzdy przyśrodkowej mięśnia dwugłowego. Dalej pod rozcięgnem mięśnia
dwugłowego nerw pośrodkowy dostaje się do dołu łokciowego i dalej między głowami mięśnia
nawrotnego obłego zstępuje ku dołowi, gdzie biegnie między zginaczem promieniowym nadgarstka a
mięśniem dłoniowym długim.
Na ręce nerw pośrodkowy przechodzi przez kanał nadgarstka i pod rozcięgnem dłoniowym dzieli się na
trzy rozgałęzienia: nerwy dłoniowe wspólne palców.
Mięsień pośrodkowy unerwia:
Większość mięśni przedniej grupy przedramienia: m. nawrotny obły, m. zginacz promieniowy
nadgarstka, m. dłoniowy długi, m. zginacz powierzchowny palców, m. zginacz głęboki palców, m.
zginacz długi kciuka,
Większość mięśni kłębu kciuka: m. odwodziciel krótki, m. przeciwwstawiacz, m. zginacz krótki,
2 mięśnie glistowate
Skórę powierzchni dłoniowej ręki
Skórę powierzchni grzbietowej dłoni na drugim i trzecim paliczku.
Czuciowo zaopatruje powierzchnie przednią stawu łokciowego, kość ramienną, błonę międzykostną i
częściowo stawy nadgarstka.
Obwodowe uszkodzenie nerwu pośrodkowego występuje najczęściej w obrębie:
- przedramienia
- nadgarstka
Rzadziej w obrębie ramienia i dołu pachowego.
Wśród przyczyn uszkodzenia nerwu pośrodkowego wyróżnia się:
- Złamanie trzonu kości ramiennej,
- Ucisk przez opaskę elastyczną lub Esmarcha,
- Zmiany w mięśniu nawracającym obłym ( nerw pośrodkowy przechodzi pod tym mięśniem)
- Nadkłykciowe złamanie kości ramiennej typu wyprostnego,
- Anomalia rozwojowa w postaci wyrostka nadkłykciowego kości ramiennej,
- Uszkodzenie na poziomie nadgarstka.
Ręka małpia
Wskutek porażenia zginacza promieniowego nadgarstka, zginacza powierzchownego palców, mięśni
kciuka i mięśni glistowatych upośledzone zostaje:
- odwodzenie i przeciwwstawianie kciuka,
- zginanie wskaziciela i kciuka we wszystkich stawach, a pozostałych palców w stawach między
paliczkowych bliższych.
Przewlekły ucisk nerwu pośrodkowego może doprowadzić do zespołu cieśni nadgarstka.
Leczenie:
- sollux niebieski
- galwanizacja
- kąpiele elektryczno-wodne
- przy Diadynamicu – CP i LP
- elektrostymulacja impulsowa trójkątna
- masaż klasyczny podwodny
- przy braku obrzęku ciepło
- przy obrzęku – krio
- laser
- PEM niskiej częstotliwości
Temat: Zespół cieśni nadgarstka
Stan chorobowy powstały w wyniku długotrwałego ucisku nerwu pośrodkowego biegnącego w kanale
nadgarstka.
Przyczyną choroby jest najczęściej obrzęk zapalny nerwu lub tkanek otaczających oraz
zwyrodnieniowe lub pourazowe zacieśnienia ograniczonej przestrzeni kanału nadgarstka. Początkowy
ucisk na włókna nerwu pośrodkowego doprowadza do zaburzenia ich odżywiania, co wywołuje wtórny
obrzęk i nasila dolegliwości. Do objawów klinicznych zespołu należy:
mrowienie w nadgarstku i w okolicy kciuka
mrowienie palca wskazującego i środkowego oraz połowy palca serdecznego
zanik mięśni kłębu
dodatni objaw Tinela (pukanie w nerw pośrodkowy na wysokości kanału nadgarstka powoduje
parestezje w obrębie palców unerwionych czuciowo przez nerw pośrodkowy)
dodatni objaw Phalena (nasilenie parestezji po kilku-kilkudziesięciu sekundach utrzymywania
zgięcia stawu promieniowo-nadgarstkowego).
osłabienie chwytu, brak precyzji i ograniczenia ruchów
utrudnione zaciśnięcie ręki w pięść
wypadanie z dłoni trzymanych przedmiotów
Objawy występują najczęściej w nocy, nasilają się po uniesieniu kończyny, a zmniejszają po
opuszczeniu. Po przebudzeniu chory odczuwa mrowienie w obrębie ręki, które często ignoruje,
przypisując je przyjęciu nieprawidłowej pozycji podczas snu. W razie większego nasilenia choroby
parestezje i ból budzą chorego w nocy, ulgę przynosi wtedy opuszczenie ręki na podłogę.
Przyczyną choroby może być reumatoidalne zapalenie stawów, może też mieć ona charakter choroby
zawodowej, np. u sekretarek (pisanie na maszynie), często występuje u kobiet w ciąży. Zespół cieśni
nadgarstka występuje także przy częstej i długotrwałej pracy z myszką komputerową.
Leczenie zachowawcze polega na przyjmowaniu (co najmniej 2 miesiące) witaminy B
6
, wykonywaniu
iniekcji kortykosteroidów w okolicę troczka zginaczy oraz odciążenie dłoni i fizykoterapię. Zwykle nie
przynosi pozytywnego efektu.
Leczeniem przyczynowym o dużej skuteczności jest operacyjne przecięcie troczka zginaczy i
odbarczenie nerwu.
Bardzo dobre efekty zarówno w stanach początkowych jak i zaawansowanych chorobowo daje zabieg
terapii manualnej zwanej neuromobilizacją.
Zalecane jest zrobienie badania EMG, w celu rozpoznania stopnia uszkodzenia nerwów. Uszkodzenie
określa się w skali od 1 do 6, gdzie 1 to bardzo lekkie uszkodzenie, powodujące delikatne drętwienie
opuszek I, II, III palca, a 6 to ciężkie uszkodzenie nerwów, kwalifikujące się jedynie do operacji.
Najważniejszym sposobem na leczenie jest nieużywanie chorej ręki. Przy lekkim uszkodzeniu nerw
regeneruje się po około 3–4 miesiącach. Zaleca się wizytę u neurologa w celu oceny stopnia choroby.
Temat: Nerw pachowy, nerw łokciowy, zespół cieśni kanału łokciowego (Zespół Guyona)
Nerw pachowy
•
Część obwodowego układu nerwowego.
•
Pochodzi z pęczka tylnego części podobojczykowej splotu ramiennego. Jego korzenie to C5-C6.
Nerw ten opuszcza jamę pachową przebijając jej ścianę tylną i pojawia się w okolicy tylnej
poniżej mięśnia naramiennego.
•
Unerwia mięsień naramienny, mięsień obły mniejszy, skórę barku i skórę powierzchni tylnej
ramienia w górnym odcinku.
•
Odosobnione uszkodzenia nerwu pachowego zdarzają się rzadko. Zwykle występują w
uszkodzeniu splotu ramiennego.
•
Do najczęstszych przyczyn należą urazy zapalenia poszczepienne (zwłaszcza po wstrzyknięciu
surowicy przeciwtężcowej).
Skutki porażenia
•
Zniesienie odwodzenia ramienia (na skutek porażenia m. ramiennego)
•
Ruchy ku przodowi i ku tyłowi – osłabione
•
Wskutek zaniku m. naramiennego sylwetka barku przybiera wygląd „kanciasty”, tj.: brak
normalnego, łagodnego zaokrąglenia barku, wystawanie wyrostka barkowego łopatki i głowy
kości ramiennej.
•
Zaburzenia czucia nad boczną częścią stawu ramiennego.
Nerw łokciowy
•
Jeden z nerwów podobojczykowych splotu ramiennego.
•
Korzenie nerwu – C6-Th1
•
Przebiega w bruździe leżącej na powierzchni tylnej nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej.
Na przedramieniu nerw przebiega między głowami m. zginacza łokciowego nadgarstka i razem z
tętnicą łokciową biegnie po jego powierzchni wewnętrznej do okolicy nadgarstka. W dolnej
czwartej części przedramienia nerw wychodzi spod mięśnia i układa się między ścięgnami: m.
zginacza łokciowego nadgarstka i zginacza powierzchownego palców.
Skutki porażenia
•
Porażenie nerwu często urazowe, ponieważ w okolicy kłykcia znajduje się tuż pod skórą nad
podłożem kostnym
•
Po uszkodzeniu porażone są mięśnie: dłoniowe i grzbietowe międzykostne (prostujące dwa
ostatnie paliczki palców), glistowate po stronie łokciowej (zginające IV i V palec w stawach
śródręczno-paliczkowych), przywodziciel kciuka, głowa głęboka krótkiego zginacza kciuka, mm.
kłębika (odwodziciel, przeciwstawiacz i zginacz palca małego), zginacz łokciowy nadgarstka,
połowa łokciowa głębokiego zginacza palców
Obraz ręki przy porażeniu nerwu łokciowego
•
Wskutek uszkodzenia nerwu łokciowego ręka jest tzw. szponowata,
•
Przestrzenie międzykostne zapadnięte, kłębik spłaszczony, palce lekko zgięte w stawach
międzypaliczkowych, palce IV i V nadmiernie wyprostowane w stawach śródręczno-
paliczkowych,
•
Odwodzenie i przywodzenie palców jest zniesione wskutek porażenia mm. międzykostnych i
mm. kłębika,
•
Palec V zwykle ustawiony odwiedzeniu wskutek działania prostownika długiego,
•
Przywodzenie kciuka upośledzone.
Zespół kanału łokciowego (kanału Guyona)
Zespół kanału łokciowego (zespół kanału Guyona) to różnego stopnia dysfunkcje nerwu łokciowego z
powodu ucisku na wysokości nadgarstka. Drugi co do częstości występowania zespół cieśni (po zespole
cieśni kanału nadgarstka).
Etiologia
Przewlekły ucisk na nerw łokciowy w okolicy stawu łokciowego wywołany przez:
•
więzadła Struthersa
•
pasma łącznotkankowe Osborne’a
•
zmiany zapalne stawu łokciowego
•
torbiele galaretowate pochewek ścięgnistych
•
przerosłą głowę przyśrodkową m. trójgłowego
•
dodatkowy mięsień (nadkłykciowo – łokciowy)
•
przewlekły ucisk zewnętrzny (praca biurowa, opieranie łokcia o brzeg otwartej szyby podczas
jazdy samochodem, złe ułożenie w czasie znieczulenia ogólnego)
Pierwszymi objawami ucisku nerwu są:
•
parestezje promieniujące do środkowego przedramienia oraz IV i V palca ręki.
•
strzelające bóle wzdłuż przyśrodkowej powierzchni przedramienia
•
wyraźne zaburzenia czucia powierzchniowego.
•
stopniowo dochodzi do osłabienia i zaniku mięśni zaopatrywanych przez n. łokciowy oraz
zgięciowych przykurczów palców IV-V.
•
W cięższych uszkodzeniach dochodzi do szponiastego ustawienia palców IV i V oraz odstawania
palca V.
•
W późniejszym okresie zaniki mięśniowe kłębika i mięśni międzykostnych
Rozpoznanie
Aby przeprowadzić rozpoznanie niezbędne jest:
•
dokładne zbadanie chorego oraz potwierdzenie choroby w badaniu EMG (elektromiografii)
•
Dolegliwości można wywołać gdy pacjent oprze się na łokciu przy mocno zgiętym przedramieniu
•
Jeśli funkcja mięśni zginacza głębokiego palców i zginacza łokciowego nadgarstka są
upośledzone to znaczy, że uszkodzenie jest zlokalizowane powyżej łokcia
•
Badanie elektrofizjologiczne jest pomocne, ale nie rozstrzygające.
Różnicowanie
•
uszkodzenie korzeni C8 – Th1
•
ucisk na poziomie splotu barkowego
•
ucisk na poziomie nadgarstka
•
jamistość rdzenia
•
stwardnienie zanikowe boczne
•
polineuropatia
Leczenie:
•
Zachowawcze :
- w przypadkach bez zajęcia włókien ruchowych
- czasowe, przerywane unieruchomienie łokcia w pozycji wyprostnej
- wyrobienie u pacjenta odpowiednich nawyków :
- siedzenie z dłońmi na kolanach i stawami łokciowymi zgiętymi pod kątem nie więcej niż 30
o
- nie opieranie się o łokcie
•
Leczenie przyczynowe:
- w przypadkach zapalenia stawu łokciowego i ucisku zewnętrznego
•
Leczenie operacyjne: jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów i u chorych z
niedowładami
Cele rehabilitacji:
•
Przyspieszenie regeneracji nerwu
•
Opóźnienie zaniku mięśni
•
Utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawach kończyny chorej
•
Zapobieganie przykurczom i uszkodzeniom mięśni oraz struktur stawowych
•
Zapobieganie wytworzeniu nieprawidłowych stereotypów ruchowych
Rehabilitacja w okresie wczesnym
•
Prawidłowe ocieplenie okolicy dotkniętej uszkodzeniem nerwu, co przyspiesza prawidłową
regenerację nerwów
•
Leczenie ciepłem polega na utrzymaniu okolicy uszkodzonych nerwów w temperaturze 37-38
o
C przez kilkanaście godzin na dobę za pomocą specjalnych ocieplaczy i podgrzewaczy
•
Fizykoterapia – okłady parafinowe, okłady borowinowe, fango, sollux (IR), laser
biostymulacyjny, diatermia krótkofalowa, ciepłe kąpiele, okłady z podgrzewanych żeli,
galwanizacja, jonoforeza, diadynamic, ultradźwięki, elektrostymulacja, przezskórna stymulacja
nerwów TENS, masaż wirowy
•
Masaże
Okres przewlekły
W okresie przewlekłym zwiększa się zakres ćwiczeń o intensywne ćwiczenia z oporem, terapię
manualną, terapię zajęciową, ćwiczenia w wodzie, masaże podwodne. Ćwiczenia powinno się
wykonywać kilka razy dziennie. W okresie przewlekłym stosuje się ortezy funkcjonalne zapewniające
wzmocnienie lub zastąpienie mięśni porażonych.
Temat: Splot lędźwiowo-krzyżowy
Splot lędźwiowo-krzyżowy to największy splot ustroju. Tworzą go gałęzie brzuszne nerwów
rdzeniowych lędźwiowych, krzyżowych oraz nerwu guzicznego. Splot rozciąga się od poziomu
pierwszego kręgu lędźwiowego do kości guzicznej. Jest ułożony przed wyrostkami żebrowymi kręgów
lędźwiowych oraz przed częścią boczną kości krzyżowej.
Splot dzieli się na część górną i dolną.
a) część górna jest położona w tylnej ścianie jamy brzusznej, obok odcinka lędźwiowego kręgosłupa
i ma nazwę splotu lędźwiowego.
b) część dolna, splot krzyżowy jest położona w miednicy mniejszej i leży poniżej kresy granicznej
miednicy
Splot lędźwiowy - twór powstały z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych od L1 do L3 i częściowo
L4. Otrzymuje również włókna z Th12. Splot ten leży na wyrostkach poprzecznych kręgów
lędźwiowych w głębi brzuśca mięśnia lędźwiowego większego .To w nim ukryte są nerwy splotu krótkie
oraz długie.
Gałęzie krótkie zaopatrują mięsień
-
czworoboczny lędźwi,
-
mięsień lędźwiowy większy,
-
mięsień lędźwiowy mniejszy,
-
mięśnie międzypoprzeczne boczne lędźwi.
Gałęzie długie
-
nerw biodrowo-podbrzuszny
-
nerw biodrowo-pachwinowy
-
nerw płciowo-udowy
-
nerw skórny uda boczny
-
nerw udowy
-
nerw zasłonowy
Splot krzyżowy - jest największym splotem w organizmie, twór powstały z wymieszanych gałęzi
przednich (brzusznych) nerwów rdzeniowych od L5 do Co i częściowo L4. Ma kształt trójkąta którego
podstawa skierowana jest do powierzchni miednicznej kości krzyżowej, a wierzchołek do nerwu
kulszowego, w stronę dolnej części otworu kulszowego. Swą powierzchnią tylną przylega do przedniej
powierzchni mięśnia gruszkowatego, przednią powierzchnią zwrócony jest do jamy miednicy i przykryty
tylną częścią powięzi miednicy i przylega do naczyń biodrowych wewnętrznych.
Splot podzielony jest na 3 odcinki :
1. kulszowy,
2. sromowy
3. guziczny .
Wyróżnia się gałęzie krótkie i długie.
•
Gałęzie krótkie
Zaopatrują mięsień:
-
gruszkowaty,
-
zasłaniacz wewnętrzny,
-
mięśnie bliźniacze,
-
mięsień czworoboczny uda,
-
a także staw biodrowy, okostną guza kulszowego i obu krętarzy kości udowej.
•
Gałęzie długie
-
nerw pośladkowy górny
-
nerw pośladkowy dolny
-
nerw skórny uda tylny
-
nerw kulszowy
-
nerw sromowy
-
nerw guziczny
Uszkodzenia splotów kończyny dolnej : lędźwiowego i krzyżowego należą do rzadkości. O wiele częściej
występują natomiast uszkodzenia nerwów wywodzących się z tych splotów.
•
Przyczyny uszkodzenia splotu lędźwiowo-krzyżowego :
-
urazy
-
nowotwory
-
krwotoki
-
rtg terapia
-
neuralgie
Objawy uszkodzenia:
-
promieniowanie bólu do kończyny dolnej
-
wiotkie niedowłady wielu mięśni kończyny dolnej - zginacze i przywodziciele uda, prostowniki i
zginacze kolana , mięśnie pośladków, prostowniki i zginacze stopy oraz palców
-
brak odruchu kolanowego i skokowego
-
zaburzenia wydzielania potu na kończynie dolnej
Nerw udowy
Uszkodzenie nerwu udowego :
•
L2- L4
•
występuje przeważnie z powodu ucisku w jego przebiegu.
•
niekiedy dochodzi do uszkodzenia tego nerwu podczas zabiegu operacyjnego
•
urazy
•
podczas cewnikowania tętnicy udowej
•
guzy i tętniaki wewnątrz jamy brzusznej
•
ropień mięśnia lędźwiowo – udowego
•
przepuklina udowa
•
tętniak tętnicy udowej
•
ucisk korzonka L3-L4
Objawy uszkodzenia
•
uszkodzenie uniemożliwia prostowanie kolana oraz zginanie biodra
•
nieznacznie upośledzone jest przywodzenie uda
•
chodzenie jest możliwe – przy biernym wyproście kolana , aczkolwiek utrudnione – zwłaszcza
przy wchodzeniu na schody i wstawanie z krzesła
•
w pozycji leżącej na plecach chory nie podnosi wyprostowanej kończyny
•
poprawę chodu przynosi zastosowanie szyny usztywniającej staw
•
zanik mięśnia czworogłowego
•
zniesienie odruchu kolanowego
•
upośledzenie czucia na przedniej powierzchni uda oraz na niewielkim obszarze po stronie
przyśrodkowej poniżej stawu kolanowego
Ćwiczenia przy uszkodzeniu nerwu udowego
•
Przy rozciągnięciu, uciśnięciu lub przerwaniu nerwu udowego (L2-L4) kończyna dolna
•
ustawia się w :
- zgięciu w stawie kolanowym
- wyproście w stawie biodrowym
•
rozciągnięciu ulegają mięśnie :
- prostujące staw kolanowy ( m. czworogłowy uda)
- zginające biodro (m .biodrowo -lędźwiowy)
•
Projektowanie ćwiczeń dla pacjenta jest indywidualne. Po ocenie możliwości i stanu pacjenta
terapeuta układa plan usprawniania, tworzenie gotowych programów bez uprzedniej oceny
•
służy jedynie dla zaznajomienia się pacjenta z możliwościami terapii.
•
Natomiast aby osiągnąć cel postawiony przez pacjenta należy indywidualnie podejść do każdej
osoby.
•
Przy uszkodzeniu nerwu nie należy :
- rozciągać nerwu
- wykonywać zgięcia grzbietowego stopy (kierowanie stopy na siebie) gdyż ruch ten powoduje
rozciąganie nerwu
- stosować krioterapii
- unikać sytuacji wychłodzenia kończyny dolnej
- przeforsowania (przećwiczenia, przemęczenia) kończyny dolnej
Należy stosować :
- zabiegi ciepłolecznicze :
• Światło podczerwone ( lampa Solux), UV, Bioptron
• Masaż
• Okłady z parafiny , borowiny , gorące żelki
• Masaż wirowy
• Kąpiel wirowe
• Laser
•
Ciepło przyśpiesza procesy regeneracyjne, poprawia ukrwienie.
•
Przy zaburzeniach czucia kontrolować stan skóry aby nie doszło do poparzeń, zawsze pod
kompres ciepły podkładać ręcznik
- podtrzymywać aktywność mięśni które ulegają rozciągnięciu :
• Elektrostymulacja mięśnia np. czworogłowego
• Galwanizacja katodowa
• Prądy neofaradyczne
- prowadzić ćwiczenia indywidualnie dobrane dla pacjenta
-
wykorzystać tzw. ćwiczenia zamiarowe wg.Forestera ( wykorzystanie impulsu stymulującego do
wykonania ruchu)
-
Ćwiczenia w uszkodzeniu nerw
Nerw zasłonowy
Nerw zasłonowy (nervus obturatorius) - nerw mieszany, zaopatrujący grupę przyśrodkową mięśni
uda i skórę przyśrodkowej powierzchni uda. Od splotu lędźwiowego odchodzi dwoma korzeniami:
górnym L2, L3 i dolnym L4, w obrębie mięśnia lędźwiowego większego.
Przebieg
Nerw zasłonowy jest jedynym nerwem splotu lędźwiowego, który częściowo przebiega w miednicy
mniejszej. W przeciwieństwie do pozostałych nerwów tego splotu jako jedyny przechodzi na udo
przez otwór zasłoniony. W przebiegu nerwu wyróżniamy trzy odcinki: 1.lędźwiowy,
2. miedniczny
3. kanałowy.
Gałęzie
Gałąź przednia oddaje:
•
gg. mięśniowe - do mięśnia smukłego, przywodziciela krótkiego i długiego,
•
gałąź skórna - zaopatruje skórę trzeciej, dalszej części uda;
•
Gałąź tylna oddaje:
•
gałąź stawowa - do przyśrodkowej powierzchni stawu biodrowego,
•
gg. mięśniowe - do m. przywodziciela wielkiego,
•
gg. okostnowe - do tylnej powierzchni kości udowej i do jamy szpikowej,
•
gałąź stawowa - do tylnej powierzchni stawu kolanowego,
•
gałąź naczyniowa, zwana nerwem własnym tętnicy podkolanowej;
Zakres unerwienia :
1. ruchowo : grupa przyśrodkowa mięśni uda
2. czuciowo : skóra dolnej 1/3 części powierzchni przyśrodkowej uda
Objawy uszkodzenia:
•
zaburzenia ruchowe
– zniesienie przywodzenia uda
-
osłabienia zginania i prostowania w stawie biodrowym
-
zaburzenia te uniemożliwiają założenie nogi chorej na nogę
-
chodzenie i stanie jest niepewne
•
zaburzenia czuciowe
-
podrażnienie nerwu wywołuje bóle uda promieniujące w kierunku przyśrodkowej powierzchni
kolana
-
osłabienie czucia na obszarze unerwianym przez nerw
Przyczyny uszkodzenia:
-
urazy np. złamanie miednicy
-
Ucisk przez worek przepukliny zasłonowej
-
Sprawy chorobowe toczące się w pobliżu nerwu : zapalenie jajnika , jajowodu
Objawy porażenia
- uszkodzenie nerwu zasłonowego powoduje zniesienie czynności przywodzenia uda.
- uniemożliwia zwarcie ud i założenie nogi na nogę
- utrudnia chodzenie
- pozycja stojąca jest niestabilna
- osłabia zginanie i prostowanie w stawie biodrowym.
Temat: Nerw kulszowy
•
L4, L5,S1, S2, S3
- najpotężniejszy nerw ludzkiego ciała, zaopatruje on całą stopę, goleń i grupę tylną mięśni uda.
- stanowi grube na pół centymetra pasmo, szerokości około 1,5 cm, odchodzące od wszystkich
nerwów, które tworzą splot krzyżowy.
•
Przebieg
-
wychodzi z miednicy przez otwór gruszkowaty, biegnie pod mięśniem pośladkowym wielkim i
powyżej dołu podkolanowego dzieli się na nerw piszczelowy i strzałkowy.
-
unerwia tylną grupę mięśni uda (m. półścięgnisty, półbłoniasty , dwugłowy uda) i rotatorów
zewnętrznych stawu biodrowego
Zaburzenia ruchowe
-
znacznie upośledzony obrót na zewnątrz w stawie biodrowym oraz zginanie w stawie
kolanowym
-
całkowicie zniesione są wszystkie ruchy stopy i palców
-
chodzenie jest bardzo utrudnione; znacznie upośledzone jest zginanie w stawie kolanowym oraz
obrót na zewnątrz w stawie biodrowym, a całkowicie zniesione są wszystkie ruchy stopy.
-
podczas chodzenia chory wyrzuca do przodu wyprostowaną w stawie kolanowym kończynę jak
szczudło, przy czym opuszczona stopa chwieje się w stawach skokowych oraz suwa na podłożu
-
porażenie zginaczy podeszwowych i grzbietowych – chód brodzący
-
odruch skokowy jest zniesiony
-
odruch kolanowy zachowany
Zaburzenia czuciowe :
-
zniesienie czucia na bocznej powierzchni kończyny dolnej i na całej stopie z wyjątkiem małego
obszaru na przyśrodkowym brzegu stopy
-
duże zmiany troficzne
-
kauzalgia ( ból palący, piekący)
Przyczyny uszkodzenia
•
urazy bezpośrednie : postrzał , rany kłute
•
złamania, zwichnięcia stawu biodrowego, kości miednicy jak i złamanie kości udowej
•
nieprawidłowo wykonane iniekcje
•
uraz drążący
•
ucisk zewnętrzny : śpiączka , znieczulenie ogólne
•
guzy , tętniaki w obrębie miednicy
•
ucisk przez ciężarną macicę
•
uraz podczas powikłanego porodu
Leczenie
•
Parafina
•
Galwanizacja
•
Masaż
•
Elektrostymulacja impuls trójkątny 160 ms
•
Laser
•
Tens
Nerw strzałkowy wspólny
– jest jedną z dwóch gałęzi końcowych nerwu kulszowego.
-
składa się z włókien pochodzących z nerwów rdzeniowych L4, L5, S1 i S2.
-
najczęściej rozpoczyna się w dole podkolanowym
Przebieg i główne odgałęzienia
•
Nerw strzałkowy wspólny swój początek bierze zwykle w dole podkolanowym.
•
Biegnie po przyśrodkowym brzegu mięśnia dwugłowego uda, następnie przewija się dookoła
szyjki strzałki.
•
Następnie wchodzi pomiędzy przyczepy mięśnia strzałkowego długiego i dzieli się na dwie
końcowe gałęzie:
-
nerw strzałkowy głęboki
-
nerw strzałkowy powierzchowny.
•
W przebiegu oddaje odgałęzienia unerwiające
-
staw kolanowy,
-
staw piszczelowo-strzałkowy
-
oraz nerw skórny boczny łydki - unerwiający skórę na strzałkowej powierzchni łydki, aż do
kostki bocznej.
•
Gałąź tylna nerwu skórnego bocznego łydki współtworzy nerw łydkowy
Unerwia czuciowo
-
grzbiet stopy i palców
-
grupę boczną mięśni podudzia
-
grupę przednią mięśni podudzia
-
mm grzbietu stopy
Unerwia ruchowo
-
mm strzałkowe i przednią grupę mm podudzia
-
skórę grzbietu stopy
-
skórę powierzchni grzbietowej palców
Porażenie , objawy uszkodzenia
•
Nerw strzałkowy wspólny przewija się dookoła szyjki kości strzałkowej, leżąc najbardziej
powierzchownie. W tym miejscu najczęściej ulega mechanicznemu uszkodzeniu.
•
Uraz nerwu strzałkowego wspólnego uniemożliwia zgięcie grzbietowe i ruch nawracania stopy i
palców - objaw stopy opadającej. Uwidacznia się to szczególnie w trakcie chodzenia, które
jest mocno utrudnione- występuje chód ptasi lub koguci, z wysokim unoszeniem kończyny
porażonej i upuszczaniem jej na palce, jak przy brodzeniu.
•
Wtórny przykurcz zginaczy powoduje powstanie tzw. stopy końsko-szpotawej.
-
zaburzenia czucia
-
zanik mięśni grupy strzałkowej oraz mięśni grupy przedniej piszczeli i mięśnia prostownika
krótkiego palców – grzbietowa powierzchnia stopy
Przyczyny:
•
Nerw strzałkowy wspólny jest najczęściej uszkadzanym nerwem kończyny dolnej poprzez
urazy – uderzenie w głowę strzałki albo złamanie szyjki strzałki ( nerw motocyklistów)
•
Uraz drążący stawu kolanowego
•
Ucisk gipsowy
•
Po wszczepieniu protezy stawu biodrowego
•
Urazy zewnętrzny : noga na nogę, ciasne buty, szyna lub ciasny bandaż , długie przebywanie w
pozycji leżącej , pozycji kucznej lub klęczącej, szyna
•
Neuropatia obwodowa np. cukrzyca
Leczenie
•
Okłady parafinowe
•
Elektrostymulacja impuls trójkątny, jedna elektroda przy stawie kolanowym (-) druga (+) pod
stopą
•
Masaż
•
Laser
•
Masaż wirowy
•
Magnetoterapia
•
Ćwiczenia rozluźniające , bierne w pełnym zakresie ruchów w stawie, przez zabezpieczanie
poprawnego, funkcjonalnego ułożenia kończyny za pomocą łusek, szyn, aparatów
ortopedycznych
•
Ćwiczenia czynne, wolne, oporowe kolejno w pozycji leżącej na brzuchu, na boku, klęczącej,
siedzącej i stojącej z wykorzystaniem bloczków, sprężyn i sprzętu gimnastycznego
Ćwiczenia z odciążeniem podwieszkach.
•
W miarę wzrostu siły mięśni stosuje się ćwiczenia wolne, a następnie - ze stopniowo
wzrastającymi oporami aż do ćwiczeń izometrycznych krótkich z obciążeniami
submaksymalnymi, które pozwalają na szybkie przywrócenie siły i masy mięśniowej.
•
Chcąc uzyskać zwiększenie wytrzymałości mięśni, stosuje się mniejsze obciążenie ( rzędu 50 %
wartości maksymalnej ), ale z dużą liczbą powtórzeń ćwiczenia. Z kolei duże obciążenia z małą
liczbą powtórzeń zwiększają masę ćwiczonych mięśni.
Uszkodzenie n. strzałkowego u dzieci
•
W przypadku uszkodzenia nerwu strzałkowego u dzieci stosuje się szynę Saint – Germaina.
Szyna ta utrzymuje stopę w pozycji pośredniej tj. pomiędzy zgięciem grzbietowym i
podeszwowym oraz w pronacji
•
Przy porażeniu nerwu strzałkowego jak i piszczelowego można również stosować łuski z
tworzywa termoplastycznego
•
W późniejszym okresie zaopatrzenie ortopedyczne ma na celu poprawę funkcji kd
•
Stosuje się buty ortopedyczne poprawiające funkcję chodu jak i zabezpieczenie przed
opadaniem stopy
Nerw piszczelowy
•
Przebieg
- wychodzi z korzeni L4 L5 S1-S3
- najczęściej rozpoczyna się w dole podkolanowym, przez który przebiega centralnie wraz
z tętnicą i żyłą podkolanową. Następnie przebiega pod łukiem ścięgnistym mięśnia płaszczkowatego.
Wchodzi pomiędzy warstwę powierzchowną i głęboką grupy tylnej mięśni goleni, biegnąc wspólnie
z tętnicą i żyłami piszczelowymi tylnymi.
- w kanale kostki przyśrodkowej leży (wraz z naczyniami) pomiędzy powierzchowną i głęboką blaszką
troczka zginaczy. W dalszym przebiegu oddaje dwie gałęzie końcowe: nerw podeszwowy
przyśrodkowy i boczny.
Nerw piszczelowy zaopatruje ruchowo mięśnie biorące udział w zginaniu stopy i mięśnie podeszwowe,
a czuciowo tylną i dolną powierzchnię podudzia wraz z tylną okolicą stopy.
-
wszystkie mięśnie grupy tylnej uda z wyjątkiem głowy krótkiej m dwugłowego uda
Unerwia czuciowo
-
tylno – przyśrodkową powierzchnię podudzia
-
skórę powierzchni podeszwowej stopy
skórę powierzchni grzbietowej paliczków dalszych
Uszkodzenie nerwu piszczelowego związane jest z utratą bądź upośledzeniem funkcji mięśni:
-
brzuchatego łydki,
-
płaszczkowatego,
-
piszczelowego tylnego,
-
zginacza długiego palców i palucha
-
zginacza krótkiego palców i palucha,
-
międzykostnych
-
glistowatych.
Objawy uszkodzenia
1. Zaburzenia ruchowe
-
zniesienie zgięcia podeszwowego stopy i palców – chory nie może stać i chodzić na palcach
-
zniesienie odwodzenia i przywodzenia palców
-
szponiaste ustawienie palców stopy ; są one zgięte grzbietowo w stawach śródstopno-
paliczkowych i zgięte podeszwowo w stawach międzypaliczkowych poprzez wtórny przykurcz
prostowników powstaje stopa piętowa
-
zniesienie odruchu skokowego i podeszwowego
-
porażenie m. łydki i stopy
-
Wraz z upływem czasu od uszkodzenia nerwu piszczelowego powstaje tzw. stopa piętowa,
która jest spowodowana postępującymi przykurczami prostowników i zanikami mięśni
podeszwy, tracących swoje ruchowe unerwienie wskutek uszkodzenia nerwu piszczelowego.
Dodatkowo odruchy skokowy i podeszwowy są zniesione. Zaburzenia czucia obecne są na
skórze tylnej i dolnej powierzchni podudzia oraz na tylnym obszarze stopy.
2. zaburzenia czuciowe
-
niedoczulica na tylnej powierzchni podudzia
-
całkowite zniesienie czucia na powierzchni podeszwowej stopy
Przyczyny uszkodzenia
1. Rany cięte i postrzałowe
2. Złamania miednicy i kości udowej
3. Guzy miednicy
4. Ucisk głowy płodu podczas porodu
5. Zmiany zwyrodnieniowe
6. Urazy
Leczenie uszkodzeń nerwu piszczelowego ma na celu jego regenerację i przywrócenie prawidłowej
funkcji, polegającej przede wszystkim na właściwym poruszaniu kończyną dolną (głównie stopą).
Zastosowanie znalazły masaże oraz wykonywanie ruchów czynnych i biernych.
Często niezbędna jest długotrwała rehabilitacja, ponieważ regeneracja nerwu piszczelowego jest
powolnym procesem. Skuteczność leczenia może być oceniana za pomocą badania
elektromiograficznego uszkodzonych obszarów.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron