Cechy Konstytucji jako ustawy zasadniczej

Konstytucja jest ustawą → aktem normatywnym powszechnie obowiązującym o pewnych cechach
szczególnych. Są to:

(1) szczególna treść – polega na zakresie (szerokości) regulowanych przez nią materii i na sposobie
(głębokości, szczegółowości) ich regulowania. Zakres regulacji:
→ ogólne zasady ustroju państwowego;
→ ustrój naczelnych organów państwa, zakres ich kompetencji
→ podstawowe prawa, wolności i obowiązków jednostki.

(2) szczególna forma – polega na jej :
– szczególnej nazwie – tylko ten akt określany jest mianem Konstytucji
– trybie powstania – często tryb ten określony jest w odrębnej regulacji konstytucyjnej. Najczęściej
powstaje w parlamencie .
→ projekt – często przygotowywany przez specjalne ciało polityczne, pozostające poza systemem
komisji parlamentarnych, np. komisja konstytucyjna w Polsce.
→ uchwalenie – z reguły potrzebna szczególna większość i szczególne kworum.
– trybie zmiany – jako podstawowy element sztywności konstytucji. Z reguły uchwalana jako
ustawa konstytucyjna o zmianie konstytucji. Z reguły odrębny tryb przejawia się w:
→ szczególna większość i kworum, czasem konieczność obecności innych podmiotów
np. RFN (2/3 w obu izbach), Francja 3/5 w Kongresie, Włochy (2/3 w obu izbach, inaczej
referendum konstytucyjne), Bułgaria (¾), Czechy (3/5 w obu izbach);
dodatkowe utrudnienia – np. konieczność potwierdzenia przez następny parlament, współdziałanie
organów centralnych i lokalnych w państwach złożonych, potwierdzenie w referendum.
→ ustanowieniu kilku (konkurencyjnych lub wykluczających się) procedur zmiany konstytucji –
np. dla rewizji konstytucji inna forma niż dla zmian cząstkowych,
→ ustanowieniu zakazu zmiany konstytucji w pewnych sytuacjach bądź okresach – np. podczas
stanu wojennego, zagrożenia państwa..
– szczególnej systematyce ogólnej – podział na rozdziały →
(3) szczególna moc prawna – przyznanie konstytucji najwyższego miejsca w systemie prawa
stanowionego (zbudowanego na zasadzie hierarchiczności.
– Przedmiot normowania konstytucji ma charakter pierwotny i nieograniczony, co oznacza, że
konstytucja może normować każdą kwestię;
– Każdy akt normatywny musi być z nią zgodny – tzn. nie może być w sprzeczności
sprzeczność materialna – gdy treść danej normy narusza konstytucję;
sprzeczność proceduralna (formalna) – gdy sposób wydania danej normy naruszał konstytucję;
sprzeczność kompetencyjna – gdy akt został wydany przez organ nieupoważniony w konstytucji;
→ zakaz wydawania aktów sprzecznych z konstytucją (zasada niesprzeczności) odnosi się głównie
do działalności parlamentu i jest określany jako negatywny aspekt obowiązku realizacji konstytucji.
– Każdy inny akt normatywny musi być z nią spójny – tzn. musi przyjmować jej treść w możliwie
najpełniejszy sposób w celu urzeczywistnienia postanowień Konstytucji, a ponieważ wiele
postanowień konstytucyjnych jest ujętych w sposób ogólny zasadę spójności nazywa się
pozytywnym aspektem obowiązku realizacji konstytucji.