Estetyka I 02

Poglądy Arystotelesa – Poetyka

Istota tragedii jako zjawiska teatralnego.

1. Religijne początki przedstawień tragicznych – część obrzędu Wielkich Dionizji.

Dionizos – bóg odrodzenia, radości, rozrywki, patron sztuki (nie była to tylko i

wyłącznie domena Muz).

2. Przedstawienia tragiczne jako część konkursu literacko-teatralnego.

3. Społeczna rola przestawień teatralnych (spotkanie, świeże powietrze, młode wino,

kobiety i śpiew).

4. Ważna rzecz – w czasie agonu tragicznego odgrywane były mity znane widzom.

Oceniali nie tylko treść, co raczej nowe ujęcie i jakość inscenizacji (kosmos opseos)

Koncepcje tragedii/dramatu przed Arystotelesem:

Gorgiasz (487 – 375) poezja tragiczna może wzbudzić: „straszną grozę, litość do łez, bolesną

tęsknotę. Sprawia przyjemność i oddala ból, oczarowuje i przeobraża duszę swą magiczną

siłą.”

Tragedia jest oszustwem, w którym oszukujący jest sprawiedliwszy od nieoszukującego,

a oszukany mądrzejszy od nieoszukanego

Platon: irracjonalny, oparty na natchnieniu charakter twórczości. Przypisuje sztuce (w tym i

tragicznej) ogromną rolę w procesie wychowawczym i dlatego krytykuje wszelkie przejawy

moralnego upadku bohaterów. Bo przecież szkodzą lub mogą szkodzić odbiorcom.

Tragedia to ten rodzaj poezji, w której poeta wszystkie swe słowa i on sam ujawnia się przez

bohaterów. To jest sztuka mimetyczna. Dla Platona sztuki mimetyczne są to sztuki piękne,

nie-użytkowe.

Sztuka dramatyczna powinna być: pełna, skończona, musi ją cechować prawdziwość jako

wynik wewnętrznego ładu, podobnego do funkcjonowania żywego organizmu (pamiętając, że

Grecy nie wiedzieli, jak funkcjonuje żywy organizm).

Artysta winien kierować się umiarem (też wynika z celów wychowawczych). A przyjemność

nie powinna być ostatecznym celem sztuki.

Idealna tragedia – to naśladowanie najlepszego i najszlachetniejszego życia (podejrzewam, że

byłaby to idealna nuda).

Arystoteles (384 – 322)

Założenia realizmu teorio-poznawczego. Jest to, co jest. Proste jak drut kolczasty.

Poetyka – cele normatywne: praktyczne i epistemologiczne. Wskazówki dla przyszłych

twórców i wskazówki dla przyszłych studentów estetyki teatru – czyli, jak patrzeć na

przedstawienia teatralne.

„sztuka poetycka, jej istota i rodzaje oraz właściwości każdego z nich; sposób, w jaki należy

układać fabułę, aby utwór poetycki był piękny, jego składniki ilościowe i jakościowe, a także

wszystkie inne sprawy, które wchodzą w zakres tej dyscypliny badawczej”

Arystoteles – kluczowe (albo raczej jedno z kluczowych pojęć) – mimesis. Platon –

naśladowanie rzeczywistości (idealnej lub stworzonej przez poetę) – dlatego mimetyczne.

Dla A. – naśladowcze przedstawienie akcji. Co niekoniecznie oznacza realizm – sam A. pisze,

że lepiej czasem pokazać rzecz jedynie wiarygodną, choć niemożliwą, niż możliwą, ale nie

trafiającą do przekonania.

Mimesis jako akt twórczy, jako stwarzanie rzeczywistości potencjalnej, zarazem obiektywnej.

Mimesis staje się zatem bliska idei oszustwa u Gorgiasza.