Obsługa ruchu turystycznego

1

Podstawowe pojęcia i definicje w turystyce

Na podstawie: „Obsługa ruchu turystycznego” , praca zbiorowa pod redakcją Zygmunta

Kruczka „” Krakowska Szkoła Hotelarska Kraków 2000

A la carte menu (dania z karty)

Jadłospis zapewniający wybór dań, z których każde ma przypisaną cenę

Agent

Osoba, która posiada otwarcie wyrażone lub domniemane upoważnienie działania

bądź reprezentowania kogo innego, tj. zleceniodawcy

Airport tax (opłata lotniskowa)

Podatek, opłacany przez pasażerów linii lotniczych, zarówno przy przylocie jak i przy

wylocie, lub tylko w jednym w tych przypadków

Akwizycja

Działanie mające na celu pozyskanie jak największej ilości nabywców danego

produktu lub usługi turystycznej; np. akwizytorem jest pilot grupy sprzedający

turystom usługi dodatkowe, czyli tzw. Optional

All inclusive

Wszystko wliczone, impreza, w której oprócz noclegu i wyżywienia turysta korzysta

bez dodatkowych opłat z wszystkich usług (napoje, rozrywka, rekreacja, itp.)

świadczonych w danym hotelu (ośrodku)

Allotment

Okresowa, np. na sezon letni, lub stała rezerwacja większej ilości miejsc w danym

obiekcie hotelowym z prawem ich anulacji (bez konsekwencji finansowych) w

ustalonym, ale dogodnym dla zamawiającego terminie.

Alternative tourism (turystyka alternatywna)

Termin używany zwykle w odniesieniu do tych form turystyki, które mają na celu

uniknięcie negatywnego, a zwiększenie pozytywnego oddziaływania społecznego,

Obsługa ruchu turystycznego

2

kulturalnego i ekologicznego; zwykle charakteryzują ją: niewielkie nasilenie,

uprawianie samodzielnie, niezależnie lub w niewielkich grupach, powolny,

kontrolowany i regulowany rozwój, nacisk na obcowanie z rodzimą kulturą

odwiedzanych terenów z zachowaniem tradycyjnych wartości i społeczności

Animator czasu wolnego

Termin pochodzenia francuskiego (animateur), który oznacza osobę zatrudnioną w

celu organizowania życia towarzyskiego i innych zajęć (np. rekreacyjnych) dla gości

w hotelu, ośrodku wakacyjnym lub innym miejscu; często osoba ta jest nazywana

oficerem rozrywkowym na pokładzie statku wycieczkowego, a pracownikiem

kulturalnym w ośrodku wypoczynkowym

APEX – Advanced Purchase Excursion (bilet wycieczkowy w przedsprzedaży)

Specjalna lotnicza taryfa powrotna oferowana przez linie lotnicze w przypadku lotów

rejsowych, po spełnieniu określonych wymagań co do minimalnego terminu, kiedy

bilet musi być wykupiony i opłacony w momencie dokonywania rezerwacji i nie może

być wymieniony lub anulowany bez uiszczenia kary umownej

Atrakcje turystyczne

Składniki produktu turystycznego przyciągające odwiedzających i decydujące o tym,

że wybierają oni dany obszar, a nie inny; podstawowy podział występuje między

walorami miejsca, np. klimatycznymi, krajobrazowymi, historycznymi, kiedy sam

obszar jest głównym bodźcem do przyjazdu, a walorami mającymi postać

imprez/wydarzeń, jak np. festiwale, imprezy sportowe, targi, kiedy o decyzji

przyjazdu rozstrzyga przede wszystkim odbywająca się impreza; walory miejsca i

imprezy są łączone i wspólnie wpływają na wybór, którego dokonuje turysta; inny

podział opiera się na rozróżnieniu między walorami przyrodniczymi i stworzonymi

przez człowieka, jak np. plaże i zabytkowe zespoły miejskie

Bed and breakfast (BB)

Forma świadczenia oferowanego turyście, w zestaw którego wchodzi nocleg ze

śniadaniem

Obsługa ruchu turystycznego

3

Bilet lotniczy

Dokument podróży, a jednocześnie kwit bagażowy, składający się z kilku odcinków

(kuponów). Bilet lotniczy spełnia kilka funkcji – jest dowodem zawarcia umowy

kupna-sprzedaży, dowodem nadania bagażu, polisą ubezpieczeniową oraz czekiem

płatniczym. Posiadanie biletu lotniczego jest warunkiem koniecznym do odbycia

przelotu, na który jest on wystawiony.

Boarding pass (karta pokładowa)

Karta wręczana pasażerom samolot (na początku) odprawy (check-in) przed wejściem

na pokład zawierająca nazwisko pasażera, numer lotu, sektor i numer miejsca w

samolocie; analogiczna karta wydawana pasażerom statków nazywana jest

embarkation card

Bloking

Zamawianie, rezerwowanie usług turystycznych, np. biletów lotniczych, miejsc w

hotelach, miejscówek itp.

Bumping

Odmowa przewiezienia pasażera lub zakwaterowania gościa z rezerwacją na korzyść

innego w przypadku „przebukowania” (overbooking); najczęściej linie lotnicze stosują

bluming pasażerów według kolejności odprawy (check-in), przy czym ci, którzy

odprawili się na końcu zwykle tracą swoje miejsca; coraz więcej linii stosuje praktykę

amerykańską, zgodnie z którą należy zapytać czy są pasażerowie skłonni do

rezygnacji za opłatą; Rada Ministrów Transportu Wspólnoty Europejskiej (Europran

Community) uzgodniła minimalny poziom rekompensaty dla pasażerów w takim

przypadku

Carnet de passage en douanes

Książeczka wydawana przez organizacje motorowe uprawniająca do czasowego

wwozu pojazdów samochodowych, przyczep i pojazdów kempingowych do innych

krajów bez opłacania cła. W karnecie celnicy odnotowują wjazd i wyjazd pojazdu.

Dokument ten wymagany w krajach Bliskiego Wschodu, w Polsce kupujemy go w

biurach Polskiego Związku Motorowego.

Obsługa ruchu turystycznego

4

Catering

Dostarczanie, zaopatrywanie w żywność; dostawa artykułów żywnościowych dla

podróżnych w środkach transportu; również catering biurowy, konferencyjny

Charter

Forma wynajmu np. hotelu, autokaru, samolotu, charakteryzująca się wykupieniem

określonej ilości miejsc lub całego środka transportu bez prawa zwrotu

zarezerwowanych miejsc. Przeloty charterowe należą do najtańszych i są stosowane

przy przemieszczaniu dużych grup turystów na dalsze odległości

Check-in

Procedura rejestracji, meldowania, odprawy przy wjeździe. Ma miejsce m.in. na

lotnisku, w hotelu itp.

Check-out

procedura wyrejestrowania, wymeldowania, odprawy przy wyjeździe

Chłonność turystyczna terenu

naturalna odporność środowiska przyrodniczego na degradację związaną z ruchem

turystycznym. Określa ją maksymalna liczba osób, która może równocześnie

przebywać na danym terenie w określonej jednostce czasu nie powodując dewastacji i

degradacji środowiska naturalnego.

Cło

forma podatku, stanowiącego element polityki finansowej, nakładana na towary

przywożone bądź wywożone z danego kraju

Confirmation

potwierdzenie rezerwacji na przelot. Rezerwacja miejsca nie jest jednoznaczna z

zapewnieniem, że poleci się w danym dniu i o danej godzinie. Bilet musi być

potwierdzony przez przewoźnika

Obsługa ruchu turystycznego

5

Continental breakfast (śniadanie kontynentalne)

śniadanie składające się zwykle przynajmniej z herbaty lub kawy, chleba, grzanki lub

rogalika, masła, dżemu lub galaretki, czasem również soku, sera i wędliny

Cruise (rejs wycieczkowy)

podróż statkiem dla przyjemności – zwykle po morzu, ale także po jeziorach, rzekach,

kanałach – o zróżnicowanej długości trwania, która może, ale nie musi, obejmować

wyruszenie i powrót do tego samego portu lub podane w rozkładzie zawinięcia do

portów leżących na trasie podróży; Morze Karaibskie i Morze Śródziemne są

głównymi obszarami rejsów wycieczkowych obsługującymi głównie rynek

północnoamerykański i europejski; inne całoroczne obszary rejsów wycieczkowych to

wody Atlantyku okalające zachodnie wybrzeże Afryki, południowy i zachodni

Pacyfik, północny Pacyfik przy zachodnim wybrzeżu Ameryki PN.; Bałtyk i Morze

Norweskie to obszary popularne latem

Czek

pisemne zlecenie do banku wypłacenia okazicielowi czeku podanej w nim sumy

pieniężnej z rachunku wystawcy

Deadline

nieprzekraczalny czas graniczny wykonania jakichś czynności w łańcuchu działań

obsługi turystycznej; np. złożenie wniosków wizowych, opłat za daną usługę,

zamówienia świadczeń u kontrahenta itd.

Dieta

Ekwiwalent zryczałtowany, przydzielony osobie udającej się w delegację zagraniczną

lub krajową na pokrycie kosztów wyżywienia i drobne wydatki. Dieta nie jest formą

wynagrodzenia za pracę

Doba hotelowa

Okres obejmujący czas trwania umowy zawartej między turystą a danym hotelem,

trwający na ogół od godziny 14-tej danego dnia do godziny 12-tej dnia następnego;

Obsługa ruchu turystycznego

6

Dom wycieczkowy

obiekt posiadający co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowany do samoobsługi

klientów, oraz świadczący minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów.

Ustawa o usługach turystycznych z 29.08.1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 884 z

późniejszymi zmianami) przewiduje trzy kategorie oznaczone cyframi rzymskimi

Dostępność komunikacyjna

Stopień łatwości, z jakim można się dostać do danego miejsca; charakteryzująca się

między innymi ilością i częstotliwością połączeń komunikacyjnych z danym

miejscem, typami środków komunikacji tam docierających itp.

Duty-free

Termin stosowany w odniesieniu do:

1. (bez cła) dóbr, na które nie nałożono podatku (tax) lub cła

2. duty-free

shop

(sklep

wolnocłowy)

sklepów

zlokalizowanych

na

międzynarodowych lotniskach, w portach i na statkach, w których pasażerowie

podróżujący za granicę mogą kupować po niższych cenach (od 1999 r. z

wyłączeniem krajów Unii Europejskiej).

English breakfast (śniadanie angielskie)

Śniadanie powszechnie serwowane na Wyspach Brytyjskich; zwykle składa się z soku

i/lub płatków zbożowych, dania głównego, grzanki, masła i dżemów (galaretek) oraz

kawy lub herbaty; danie główne składa się zwykle z wędliny, ryby lub jajek albo

kompozycji tych produktów

Excursion fares (taryfy wycieczkowe)

Specjalne taryfy lotnicze oferowane przez linie na loty rozkładowe, które

obwarowane są pewnymi ograniczeniami, jak np. określona długość pobytu

minimalnego/maksymalnego, co ma zapobiegać utracie wpływów z pełnych opłat za

bilety; są one mniej restrykcyjne niż APEX i PEX i pozwalają np. na przerwy w

podróży (stopovers), jeżeli zostały one uwzględnione w momencie rezerwacji; są

droższe niż APEX i PEX, ale są w całości zwracane, jeśli nie zostały wykorzystane

Obsługa ruchu turystycznego

7

Ferry (prom)

Statek wykorzystywany do transportu pasażerów, towarów i pojazdów na ustalonej

trasie między dwoma punktami, zwykle w poprzek rzeki, jeziora lub innego akwenu;

Formularz jazdy

Obowiązuje w Krajach nie będących członkami UE (awers i rewers, na której

przewoźnik wypełnia listę pasażerów – nazwisko i imię)

Formularz podróży

Obowiązuje w krajach członkowskich UE. Załącznikiem do niego winna być lista

uczestników wycieczki, sporządzona przez organizatora podróży

Full bard (FB)

Świadczenie dotyczące wyżywienia turystów, w skład którego wchodzą zwykle trzy

posiłki dziennie – śniadanie, obiad i kolacja

Gate

„bramka”, wejście oznaczone numerem miejsca spotkania pasażerów danego rejsu

przed wejściem do samolotu

GPK

Graniczny Punkt Kontrolny polskiej Służby Granicznej, odpowiednik Immigration

Sernice

Grupa turystyczna

Zespół większej ilości osób (od kilku do kilkuset) zebranych świadomie i celowo, w

celu odbycia wspólnego podróżowania, na ogół nastawionych na poznanie danego

kraju, jego części lub wybranych regionów świata

Guide

Przewodnik - osoba zawodowo oprowadzająca grupy wycieczkowe po wybranych

obszarach, miejscowościach i obiektach oraz udzielająca o nich informacji

Obsługa ruchu turystycznego

8

Half bard (HB)

Świadczenie dotyczące wyżywienia turystów, w skład którego wchodzą dwa posiłki

dziennie, najczęściej śniadanie i tzw. obiadokolacja

Heritage tourism (krajoznawstwo)

Turystyka o ukierunkowanych zainteresowaniach, koncentrująca się na podróżach do

miejsc występowania walorów dziedzictwa

Home stay

Świadczenie turystyczne, polegające na zakwaterowaniu zainteresowanego u

konkretnej rodziny, u której się żywi, spędza z nimi wspólnie czas, bywa u ich

znajomych itp. Ta forma turystyki bardzo zbliża ludzi, szczególnie popularna na

zachodzie Europy i w USA

Hotel

Obiekt posiadający co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach

jedno i dwuosobowych, świadczący szeroki zakres usług związanych z pobytem

klientów. Ustawa o usługach turystycznych z 29.08.1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 884

z późniejszymi zmianami) przewiduje pięć kategorii oznaczonych gwiazdkami.

Identyfikator pilota wycieczek

Noszony w widocznym miejscu podczas pełnienia obowiązków jest wraz z

legitymacją potwierdzeniem posiadania uprawnień pilota (foliowany arkusz papieru

o formacie 10,5 x 7,5 cm, w kolorze białym; poza zdjęciem zawiera wpisy w

językach polskim i angielskim określające: wojewodę lub marszałka województwa,

numer identyfikatora, imię i nazwisko, stwierdzenie, że jest pilotem, ważność

identyfikatora)

Impreza turystyczna

co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program i objęte wspólną

ceną, jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo jeżeli

program przewiduje zmianę miejsca pobytu.

Obsługa ruchu turystycznego

9

Incentive travel/tourism (turystyka motywacyjna)

Podróże pracowników, sprzedawców lub agentów opłacane przez przedsiębiorstwo

w ramach nagrody za realizację odpowiedniej sprzedaży lub innych zadań za

wyróżniające się osiągnięcia lub jako zachęta na przyszłość; specjalistyczne

przedsiębiorstwa nazywane incentive companies zajmują się organizowaniem dla

klientów programów motywacyjnych, a wiele linii lotniczych oferuje zniżkowe ceny

znane jako motywacyjne (incentive fares)

Inclusive tour – IT (podróż zryczałtowana)

Pakiet składający się z transportu i noclegu, a często także innych usług (sevices)

podróżniczych, takich jak zwiedzanie, sprzedawanych jako wakacje za

zryczałtowaną cenę, która zazwyczaj jest znacznie niższa niż gdyby konsument

rezerwował poszczególne elementy oddzielnie; lotnicze podróże zryczałtowane są

najbardziej znaną formą, ale w praktyce podróże zryczałtowane mogą obejmować

dowolną formę transportu i zakwaterowania w połączeniu z różnymi innymi

usługami; przeciwieństwo do exclusive

Incoming

Popularna nazwa turystyki przyjazdowej

Karta pobytu gościa w obiekcie hotelowym

(ang. Card of residence, niem. Afenthaltskarte), jest podstawą wydania usług –

klucza, śniadania itp.; umożliwia poruszanie się w danej miejscowości bez paszportu

Kemping

obiekt strzeżony, umożliwiający nocleg w namiotach, i przyczepach

samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych, oraz

przyrządzanie posiłków i parkowanie samochodów.

U

stawa o usługach turystycznych z 29.08.1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 884 z

późniejszymi zmianami) przewiduje cztery kategorie oznaczone gwiazdkami.

Obsługa ruchu turystycznego

10

Klient

osoba, która poza przedmiotem swojej działalności gospodarczej zamierza zawrzeć

lub zawarła umowę o świadczenie usług turystycznych, na swoją rzecz lub na rzecz

innej osoby, jak też osoba, na rzecz której umowa została zawarta, a także osoba,

której przekazano prawo do korzystania z usług turystycznych objętych zawartą

uprzednio umową.

Kody biletowe (ticketing code)

Jednoliterowe standardowe skróty, ustalone przez IATA, umieszczane na bilecie i

informujące o różnych cechach lotu, takich jak: klasa usługi (F – pierwsza, C –

club/business, Y – ekonomiczna), czas: (np. N – noc, W – weekend, X – dzień

roboczy), rodzaj taryfy: (np. E – wycieczkowa, P – rodzinna, Z – młodzieżowa)

Kontrahent

Partner krajowy lub zagraniczny, z którym biuro turystyczne i pilot współpracuje w

trakcie realizacji zaplanowanych do realizacji usług turystycznych. Na ogół

kontrahentem jest biuro turystyczne lub touroperator

Krajobraz

jest zewnętrznym wyrazem środowiska.

Krajobraz naturalny

jest to krajobraz pierwotny, będący odpowiednikiem środowiska przyrodniczego.

Krajobraz kulturowy

jest to krajobraz będący odpowiednikiem środowiska geograficznego tego, w którym

widać ingerencję człowieka.

Krajobraz przyrodniczy

jest to krajobraz, który w niewielkim stopniu został przekształcony przez człowieka,

i w którym dominują elementy przyrodnicze.

Obsługa ruchu turystycznego

11

Kuszetka

Wagon z miejscami do leżenia, na ogół o niższym standardzie niż wagon sypialny,

np. w jednym przedziale wagonu kuszetkowego jest 6 miejsc do spania w kl. II, a 4

miejsca w kl. I

Legitymacja międzynarodowa

Przysługuje na ogół młodym ludziom w wieku do 26 lat, zarówno uczniom, jak i

studentom. Posiadacze takich legitymacji mogą korzystać z różnego rodzaju zniżek i

udogodnień. Obecnie najpopularniejszymi legitymacjami międzynarodowymi są

ISIC oraz IYC

Limit kilometrów

Łączna ilość kilometrów przypisana danej imprezie na czas jej trwania, czyli tak

zwany limit ogólny. Często bywa rozbijany na limity dzienne, a także – niezależnie –

na limity przejazdów oraz limit na program.

Lost tickets

Bilety zagubione. Są one traktowane przez linie lotnicze tak jak czeki podróżnicze,

tzn. po zgłoszeniu faktu zaginięcia można otrzymać ich duplikaty, formalnie zależy

to jednak od dobrej woli przewoźnika

Marina

Mały port morski, rzeczny lub na jeziorze z urządzeniami do cumowania łodzi

motorowych i żaglowych, zwykle zapewniający usługi w zakresie konserwacji i

zaopatrzenia; większość marin posiada keje do krótko- lub długotrwałego

wykorzystania oraz oferuje łodzie w czarter.

Meeting point (miejsce zbiórki)

Oznaczone miejsce znajdujące się w hallach dworców lotniczych, promowych,

kolejowych z przeznaczeniem dla grup podróżnych, grup turystycznych i turystów

indywidualnych

Obsługa ruchu turystycznego

12

Miejscowość turystyczna

jednostka osadnicza, która ze względu na walory turystyczne zagospodarowanie

turystyczne i dostępność komunikacyjną stanowi punkt docelowy lub etapowy

migracji turystycznych.

Miejscówka

Dokument potwierdzający posiadanie miejsca siedzącego (numerowanego) w danym

środku lokomocji

Mila (mile)

Liniowa jednostka miar, która ma kilka różnych znaczeń, m.in.:

1. mila statutowa, zgodnie z prawem mila w W. Brytanii i w większości krajów

Wspólnoty Narodów odpowiada 1760 jardom lub 5280 stopom, lub ok. 1,609 km,

2. mila geograficzna, łuk odpowiadający jednej minucie mierzonej na równiku, równa

6087 stóp lub w przybliżeniu 1,852 km,

3. mila morska, jedna minuta łuku ustalonego w W.Brytanii na szerokości północnej 48°,

równa 6080 stóp lub 1,15 mili statutowej, lub ok. 1,852 km,

4. międzynarodowa mila morska znana także jako mila powietrzna, stosowana w Stanach

Zjednoczonych i innych krajach, równa 6076 stóp lub 1,15 mili statutowej, lub ok.

1,852 km

MOP (miejsce obsługi podróżnych)

Centrum usługowe przy autostradzie; wydzielony teren w pobliżu dróg głównych, o

zróżnicowanym wyposażeniu i funkcjach:

MOP I – o funkcji wypoczynkowej, wyposażone w stanowiska postojowe, jezdnie

manewrowe, urządzenia wypoczynkowe, higieniczno-sanitarne i oświetlenie, Ew.

obiekty małej gastronomii

MOP II – o funkcji wypoczynkowo-usługowej, wyposażone dodatkowo w stację

paliw, stanowiska obsługi pojazdów, urządzenia gastronomiczno-handlowe,

informację turystyczną

Obsługa ruchu turystycznego

13

MOP III – o funkcji wypoczynkowej i usługowej, wyposażone dodatkowo w obiekty

noclegowe (motel, zajazd, gościniec) oraz Ew. w agencję pocztową, bankową,

turystyczną, ubezpieczeniową

Motel

hotel położony przy drodze, zapewniający możliwość korzystania z usług

motoryzacyjnych i dysponujący parkingiem.

Ustawa o usługach turystycznych z 29.08.1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 884 z

późniejszymi zmianami) przewiduje pięć kategorii oznaczonych gwiazdkami.

National Tourism Organisation – NTO (narodowa organizacja turystyczna)

Nazywana także krajowym urzędem turystycznym, oficjalnie ciało w różnym stopniu

odpowiedzialne za rozwój, promocję i koordynację turystyki w danym kraju,

uznawane, a także do pewnego stopnia finansowane przez rząd; występuje w trzech

różnych formach: rządowej (departament w rządzie), quasi-rządowej (ciało

ustanowione przez rząd na mocy prawa), pozarządowej (dobrowolne

stowarzyszenie).

Obligatory

Obowiązek, a nawet przymus poddania się przez turystę pewnym procedurom, np.

obowiązek posiadania wizy, szczepienia, kwarantanny, itp.

Obrót bezgotówkowy

Sposób płatności charakteryzujący się nieużywanie w nim pieniądza. Formami

takiego obrotu są m.in. przekazy, czeki, przelewy

OB. (only bed)

Termin oznaczający, że w ofercie znajduje się tylko nocleg

Obszar turystyczny

jednostka przestrzenna o jednorodnym typie kompleksu walorów i jednakowej

randze walorów mająca potencjalne warunki rozwoju turystyki.

Obsługa ruchu turystycznego

14

Odwiedzający

osoba, która podróżuje do innej miejscowości poza swoim stałym miejscem pobytu,

dla której celem podróży nie jest podjęcie stałej pracy w odwiedzanej miejscowości

oraz nie korzysta z noclegu.

OK.

Status rezerwacyjny biletu lotniczego potwierdzający prawo pasażera do odbycia

danego lotu

Open

Status biletu lotniczego (kolejowego, promowego, autokarowego) bez potwierdzenia

dnia i godziny powrotu

Open jaw

Typ biletu, na podstawie którego podróż powrotną można odbyć z innego miejsca

niż to, do którego się przyleciało, dzięki temu część trasy można pokonać drogą

lądową

Optional

Dodatkowy program poznawczy oferowany odpłatnie danej grupie, sprzedawany

turystom zarówno przez ich biuro macierzyste, jak i kontrahenta zagranicznego

Organizator turystyki (OT)

Przedsiębiorca

organizujący

imprezę

turystyczną;

organizator

pakietów

turystycznych; pracodawca (zleceniodawca) pilota wycieczek

Organizowanie imprez turystycznych

przygotowanie, oferowanie, realizacja i rozliczenie imprez turystycznych

Oświadczenie

W praktyce obsługi turystycznej pisemne stwierdzenie turysty (ów), dotyczące np.

dobrowolnej rezygnacji z wybranego punktu programu, odłączenia się od grupy w

celu realizacji np. programu indywidualnego, rezygnacji z części świadczeń, itp.

Obsługa ruchu turystycznego

15

Outgoing, outbound tourism

Turystyka wyjazdowa, zagraniczna

Overbooking

Zarezerwowanie lub sprzedanie zbyt dużej liczby miejsc niż jest w same pomieścić

(przyjąć) dany obiekt turystyczny bądź środek komunikacji, np. sprzedaż większej

liczby miejsc niż liczy dany hotel, więcej biletów lotniczych niż jest miejsc na

pokładzie samolotu. Ma to na celu pokrycie ewentualnych strat w przypadku

anulowania rezerwacji.

Package

Całościowy i kompletny zestaw możliwych świadczeń, z jakimi turystyka może się

spotkać na trasie. Package obejmuje na ogół zakwaterowanie, wyżywienie,

przejazdy, transfery, program, ubezpieczenie.

Park tematyczny (theme park)

Miejsce wyznaczone i eksploatowane w celu zapewnienia rekreacji i rozrywki

odwiedzającym za pomocą różnorodnych atrakcji opartych na wybranym temacie

historycznym lub innym, gdzie świadczy się także usługi gastronomiczne i

handlowe, zwykle z płatnym wstępem; dobrze znane przykłady to Disneylandy

Paszport

Dokument potwierdzający tożsamość, upoważniający do przekroczenia granicy

Rzeczypospolitej Polskiej i okresowego przebywania na terenie innych krajów. W

przypadku podróży zagranicznych posiadanie paszportu jest warunkiem koniecznym,

ale nie wystarczającym. Niekiedy bowiem trzeba także mieć wizę, zaproszenie lub

voucher

Paszport blankietowy

Paszport wystawiany przez konsulat danemu turyście w przypadku zagubienia przez

niego paszportu zasadniczego. Paszport blankietowy upoważnia do powrotu do kraju

ojczystego najkrótszą drogą

Obsługa ruchu turystycznego

16

Payment

Formy płatności uzgodnione między partnerami. Określa się w nich termin i sposoby

płatności, a także ich wielkość na poszczególnych etapach płatności, walutę

rozliczenia, sposób bilansowania itp.

Pensjonat

Obiekt posiadający co najmniej 7 pokoi, świadczący dla swoich klientów

całodzienne wyżywienie.

Ustawa o usługach turystycznych z 29.08.1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 884 z

późniejszymi zmianami) przewiduje pięć kategorii oznaczonych gwiazdkami.

PEX – Public Excursion

Specjalna

taryfa

lotnicza

oferowana

przez

linie

lotnicze

na

przeloty

rozkładowe/rejsowe między określonymi miastami i obwarowana pewnymi

warunkami; np. rezerwacja, zapłata i wystawienie biletu muszą być dokonane w tym

samym czasie, chociaż niekoniecznie z zachowaniem określonego minimalnego

terminu, w którym można dokonać rezerwacji, ponadto stosowane są opłaty za jej

anulowanie

Pojemność turystyczna obszaru (regionu)

Optymalna liczba osób, która może równocześnie przebywać na danym obszarze, po

jego przystosowaniu do tego celu, w warunkach prawidłowego zaspokojenia ich

potrzeb, nie powodując negatywnych konsekwencji w walorach turystycznych

środowiska przyrodniczego.

Pola biwakowe

Obiekt nie strzeżony, umożliwiający nocleg w namiocie.

Policja turystyczna

Powołana w wielu recepcyjnych krajach i miastach, - służba, mająca zadanie

pomagać turystom, często też kontroluje posiadanie uprawnień, licencji na

oprowadzanie – przewodnictwo zorganizowanych grup turystycznych

Obsługa ruchu turystycznego

17

Polisa ubezpieczeniowa

Dokument stwierdzający fakt zawarcia umowy o ubezpieczenie pomiędzy

ubezpieczającym

a

towarzystwem

ubezpieczeniowo-reasekuracyjnym

(ubezpieczycielem)

Pośrednik turystyczny

przedsiębiorca, którego działalność polega na wykonywaniu, na zlecenie klienta,

czynności faktycznych i prawnych związanych z zawieraniem umów o świadczenie

usług turystycznych.

POT (Polska Organizacja Turystyczna)

Powołana ustawą sejmową w 1999r., państwowa osoba prawna, nadzorowana przez

Ministra właściwego ds. turystyki /obecnie Minister Gospodarki/; główne cele to:

promocja Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie, zapewnianie funkcjonowania i

rozwijania polskiego systemu informacji turystycznej w kraju i na świecie,

planowanie rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej, współpraca z

samorządem terytorialnym, gospodarczym oraz ze stowarzyszeniami w dziedzinie

turystyki

Prepaid Ticket Advice (PTA (zawiadomienie o przedpłacie za bilet)

Zawiadomienie przez agenta lub przewoźnika, że dana osoba zapłaciła za transport

innej osoby, zwykle z innego miejsca niż to, w którym dokonano zapłaty; dzięki tej

informacji jej odbiorca (przewoźnik) jest upoważniony do wystawienia biletu

lotniczego

Pro forma – invoice

Wstępna, preliminowana faktura, sygnalizująca kontrahentowi wielkość obciążenia,

jakie będzie musiał ponieść za zamówioną usługę

Program

Precyzyjnie określona przez organizatora ilość, miejsce, czas i jakość, a także forma

zwiedzania (z przewodnikiem lub bez) miejsc oraz obiektów, jakie są zapewnione

grupie – bezpłatnie bądź za dodatkową opłatą

Obsługa ruchu turystycznego

18

Property Irregularity Report – PIR (zawiadomienie o uszkodzeniu bagażu)

Termin stosowany w transporcie lotniczym w odniesieniu do formularza

wypełnianego na lotnisku przez pasażerów, którzy stracili bagaż; formularz ten

dostarcza linii lotniczej opis bagażu, krótką listę zawartości oraz adres, pod który

powinien być odesłany; jest sprawą ważną, by pasażer nie opuścił lotniska przed

zgłoszeniem straty i wypełnieniem zawiadomienia oraz by w przypadku żądania

kompensaty załączył jego kopię, swój bilet lotniczy oraz identyfikator

bagaży/wywieszkę bagażową (baggale Tag)

Przelew

Forma obrotu bezgotówkowego, realizowana za pośrednictwem banku

Przewodnik

Pracownik obsługi ruchu turystycznego świadczący swoje usługi na rzecz turystów,

głównie przy zwiedzaniu muzeów, zabytków, zespołów miejskich, prowadzący

turystów na szlak nizinny, górski itd.

Rafting

Spływ rwącą górską rzeką na tratwie lub pontonie, zaliczany do sportów

ekstremalnych

Ramadan

Dziewiąty miesiąc roku muzułmańskiego, w którym przestrzega się postu i zdrowy

muzułmanin powyżej 14 roku życia jest zobowiązany powstrzymać się od jedzenia,

picia i palenia od świtu do zachodu słońca; zgodnie z kalendarzem islamskim

ramadan zaczyna się każdego roku około 11 dni wcześniej; jest przestrzegany w

większości krajów na Środkowym Wschodzie, w kilku innych państwach Afryki, w

Turcji i Pakistanie

Rate of Exchange

Wartość pokazująca relacje pomiędzy „najsilniejszymi” walutami świata, a także

walutami lokalnymi. Najmniej korzystne relacje wymiany występują w miejscach

Obsługa ruchu turystycznego

19

dużego ruchu turystycznego, np. w hotelach, na lotniskach, w pobliżu miejsc

zabytkowych

Recepcja

Najważniejszy węzeł informacyjno-operacyjny każdego hotelu. Poprzez recepcję

następuje zakwaterowanie i wykwaterowanie grupy, tu zakupuje się dodatkowe

usługi świadczone przez hotel, deponuje klucze, tu też znajduje się sejf depozytowy

Region turystyczny

obszar o wysokich walorach turystycznych, na którym koncentruje się ruch

turystyczny.

Rejon turystyczny

zespół miejscowości turystycznych powiązanych ze sobą wspólnym węzłem

rozrządowym ruchu turystycznego i bazą zaopatrzeniową.

Resort (ośrodek turystyczny)

1. miejsce, gdzie ludzie jeżdżą na wakacje i dla rekreacji, stąd ośrodek wakacyjny

(holiday resort); historycznie rzecz biorąc, rozwój turystyki był ściśle związany z

początkami, a następnie rozwojem ośrodków turystycznych; obecnie termin ten

oznacza każdy ośrodek, do którego przyjeżdża duża liczba odwiedzających (visitors),

a stolice są zazwyczaj największymi i najlepiej prosperującymi ośrodkami

turystycznymi w swoich krajach, zwłaszcza w odniesieniu do turystów zagranicznych

2. w Stanach Zjednoczonych i na Karaibach także hotel wypoczynkowy/pensjonat,

zapewniający szeroki zakres rozrywek i urządzenia rekreacyjne

Resort representative (pilot-rezydent)

Pracownik touroperatora przebywający w ośrodku turystycznym i stanowiący

formalny punkt kontaktowy między firmą, jej klientami a usługami i urządzeniami

oferowanymi w danym ośrodku oraz zajmujący się aranżowaniem rozrywek i innymi

sprawami organizacyjnymi

Resort tax (lokalny podatek turystyczny)

Obsługa ruchu turystycznego

20

Podatek (tax) nakładany przez władze lub inną agendę na odwiedzających, zwykle w

formie podatku hotelowego lub od pokoju (hotel lub room tax), jako sposób na

zwiększenie dochodów; czasem wpływy z tego podatku wydatkowane są na cele

związane z turystyką

Rezydent

Pilot przebywający stale (w sezonie) na terenie kraju docelowego i spełniający wiele

funkcji związanych z opieką nad turystami wysyłanymi przez zatrudniającego go

organizatora turystyki, którego reprezentuje wobec kontrahentów zagranicznych i

władz lokalnych

Rooming list

imienny wykaz turystów, przesłany do hotelu odpowiednio wcześniej w celu

przygotowania im zakwaterowania, uwzględniającego między innymi informacje;

kto, z kim ma być zakwaterowany

Room sernice

Obsługa kelnerska do pokoju, usługa piętrowa z rozdzielni piętrowych, dodatkowo

(np. 20%) płatna

Rosom types (rodzaje pokoji)

Adjoining (przylegający), Cabana (przebieralnia), cabin (chata, kabina, kajuta),

connecting rosom (przylegające pokoje), double (podwójny), douplex, efficiency,

lanai; single (pojedynczy), suite (apartament), twin (bliźniaczy)

Round trip (podróż okrężna)

Synonim podróży powrotnej; dla celów lotnictwa cywilnego Stowarzyszenie

Międzynarodowego Transportu Lotniczego – IATA definiuje podróż okrężną jako

podróż z danego punktu do innego punktu zwrotnego i z powrotem tą samą trasą, bez

względu na to, czy cena w obie strony jest identyczna, lub inna trasą powietrzną niż

trasa z punktu wyruszenia, o ile normalna cena biletu na tej trasie jest identyczna

Obsługa ruchu turystycznego

21

Schedule

Przejazdy, przewozy, przeloty rozkładowe (rejsowe) wykonywane w dłuższym

okresie czasu, ze stałą ich powtarzalnością

Schronisko młodzieżowe

Obiekt przeznaczony do indywidualnej i grupowej turystyki młodzieżowej,

dostosowane do samoobsługi klientów. Ustawa o usługach turystycznych z

29.08.1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 884 z późniejszymi zmianami) przewiduje trzy

kategorie oznaczone cyframi rzymskimi.

Schronisko

Obiekt zlokalizowany poza obszarem zabudowanym, przy szlakach turystycznych,

świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów.

Service

Szeroko rozumiany zestaw czynności, świadczeń i usług, wykonywanych na rzecz

turysty przez przewoźników, touroperatorów, agencje turystyczne, hotele,

przewodników, pilotów itp.

Sercvice included

Termin oznaczający, że w opłacie za usługę znajduje się też napiwek dla personelu

(zwykle 10-15%)

Shuttle (wahadło)

Usługi transportowe świadczone z dużą częstotliwością między dwoma punktami o

znacznym nasileniu ruchu, na które nie jest wymagana rezerwacja; linie lotnicze,

które świadczą usługi wahadłowe, zazwyczaj oferują krótki czas zgłaszania się na

lotnisko (check in time) w stosunku do terminu odlotu, a niektórzy podstawiają

dodatkowy transport, jeśli dany lot ma komplet pasażerów, np. usługi British

Airways na trasach między Londynem a kilkoma miastami Wielkiej Brytanii

Obsługa ruchu turystycznego

22

Sightseeing

Wycieczka - zwiedzanie miast, skupisk urbanistycznych lub miejsc krajobrazowych,

najczęściej w formie objazdu autokarowego, raczej bez opuszczania pojazdu.

Zadaniem sightseeingu jest ogólne zapoznanie turystów z danym fragmentem trasy,

bez chodzenia w szczegóły poznawcze

Son et Lumiere „światło i dźwięk”

Spektakl wykorzystujący efekty świetlne i dźwiękowe w celu spotęgowania wrażenia

i objaśnienia wielu miejsc dziedzictwa; najbardziej interesującymi przykładami są

wielojęzyczne prezentacje w takich miejscach, jak Akropol w Atenach, Forum

Romanum w Rzymie i piramidy w Gizie

Stand-by (SA)

Status rezerwacyjny, zobowiązujący pasażera do wykupu biletu maksimum na 72

godziny przed odlotem samolotu, w przypadku zwolnionych miejsc (No Show)

Stopover (przerwa w podróży)

Zwykle zaplanowana przerwa w podróży uzgodniona wcześniej z przewoźnikiem

Study tour

Specjalistyczna grupa poznawcza, nastawiona na ukierunkowane zwiedzanie danego

kraju, składająca się z osób dysponujących wiedzą w temacie stanowiącym wiodący

motyw zwiedzania, np. przedstawicieli biur turystycznych, ośrodków promocji,

dziennikarzy

Suite (apartament)

Zestaw łączonych pokoi składający się z jednej lub więcej sypialni i salonów, a

czasem także z dodatkowych pokoi, takich jak jadalnia; termin ten używany jest

także w odniesieniu do dużego pokoju z wydzielonym obszarem do spania i pobytu

dziennego, zwanego junior suite

Obsługa ruchu turystycznego

23

Survival

Umiejętność przeżycia, przetrwania, zaadoptowania się do ciężkich warunków,

radzenie sobie w trudnych sytuacjach, również w tych zagrażających życiu i zdrowiu

Szlak turystyczny

Pieszy, kolarski, motorowy, wodny, narciarski – droga lub ścieżka prowadząca przez

atrakcyjne obszary, miejscowości i obiekty turystyczne, przystosowana do potrzeb

określonych form wędrówek turystycznych

Szwedzki stół

Samoobsługowy bufet, z którego turysta ma prawo korzystać bez ograniczeń,

przyjęte jest też, że nie wynosi się posiłków w celu ich konsumpcji na zewnątrz

Środowisko przyrodnicze

jest to zespół warunków naturalnych istniejących na określonym obszarze.

Środowisko geograficzne

jest to środowisko przyrodnicze przekształcone przez człowieka – pola uprawne, wsie,

miasta, drogi itd.

Taryfa

Opłata za przelot lotniczy między dwoma lub kilkoma portami lotniczymi, związana

głównie z okresem ważności biletu lotniczego. Do najpopularniejszych taryf należy

m.in.: taryfa roczna, taryfa trzymiesięczna – wycieczkowa, taryfa trzymiesięczna –

pex, taryfa jednomiesięczna – superpex. Taryfy dzielą się również na – „w jedną

stronę” (OW) oraz powrotną (RT). Istnieje też tania taryfa, tzw. młodzieżowa.

Tip (napiwek)

Kwota płacona przez klienta dobrowolnie, jako dodatek do normalnej ceny, osobie

świadczącej usługi osobiste w zakresie gastronomii, fryzjerstwa, przewozu taksówką,

w zależności od zadowolenia ze świadczonej usługi i od panujących zwyczajów

Obsługa ruchu turystycznego

24

Toll (myto)

Opłata nakładana na użytkowników niektórych dróg, mostów, kanałów i innych

trwałych szlaków, która powinna pokryć koszty ich budowy i/lub utrzymania

Tour leader

(niem. Reiseleiter, -rin) pilot zagranicznej grupy turystycznej przejazdowej lub

wyjazdowej; w Anglii courier, w Ameryce Północnej tour conductor, direktor,

manager

Tourist tax (podatek od turystów)

Dowolny rodzaj cła, opłaty obowiązkowej lub podatku (tax) pobierany przez rząd

(government), centralny lub lokalny, ich przedstawicieli lub inne władze od

odwiedzających w takich formach, jak podatek wyjazdowy lub wjazdowy (departure

lub estry tax), lokalny podatek turystyczny (resort tax) lub podatek od

odwiedzających (visitor tax)

Transfer

Przemieszczenie grupy turystów, na ogół autokarem i na krótkich dystansach

pomiędzy poszczególnymi, nie skomunikowanymi odcinkami podróży, np. z dworca

kolejowego lub lotniska do hotelu, z hotelu na prom

Tranzyt

Przejazd przez obce państwo, na ogół bez noclegu, w drodze do kraju docelowego

Touroperator

Przedsiębiorca organizujący imprezę turystyczną. Biuro podróży, którego działalność

polega na tworzeniu masowego produktu. Przez branżę turystyczną używane są dwa

określenia: touroperator i organizator turystyki. Do jego obowiązków należy

tworzenie programów, zamawianie świadczeń, zatrudnianie pilotów, zabezpieczanie

transportu zgodnego z programem, realizowanie i rozliczanie zamówionych usług

Turysta

Obsługa ruchu turystycznego

25

osoba, która podróżuje do innej miejscowości poza swoim stałym miejscem pobytu na

okres nie przekraczający 12 miesięcy, dla której celem podróży nie jest podjęcie stałej

pracy w odwiedzanej miejscowości i która korzysta z noclegów przynajmniej przez

jedną noc.

Turystyka

Całość zjawisk i stosunków dotyczących podróży i krótkotrwałych pobytów poza

miejscem stałego zamieszkania, przedsiębranych nie w celach zarobkowych (W.

Hunziker – 1951 r.)

Turystyka

zawiera wszelką działalność związaną z czasowym, krótkotrwałym przenoszeniem

się osób do miejsc odległych od ich stałego miejsca zamieszkania i pracy, i obejmuje

działania tych osób podczas ich pobytu w tych miejscach” (wg Londyńskiego

Towarzystwa Turystycznego)

Umowa-zlecenie

Najczęstsza forma angażowania pilota do obsługi grupy turystycznej, pilot jako

zleceniobiorca zobowiązuje się w stosunku do biura turystycznego (zleceniodawcy)

do wykonania całego szeregu czynności mających na celu pełne i satysfakcjonujące

turystów zrealizowanie danej imprezy

Urządzenia turystyczne – urządzenia, których podstawową funkcją jest obsługa ruchu

turystycznego,

Urządzenia paraturystyczne – urządzenia przeznaczone dla innych potrzeb społeczno -

gospodarczych, z których turyści korzystają jako jedna z grup użytkowników

(urządzenia ogólnomiejskie, komunikacja miejska, służba zdrowia, usługi pocztowe i

telekomunikacyjne, służby porządkowe itp.)

Usługi hotelarskie – krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmowanie domów, mieszkań,

pokoi, miejsc noclegowych, a także miejsc pod ustawianie namiotów lub przyczep

samochodowych oraz świadczenie w obrębie obiektu usług z tym związanych.

Obsługa ruchu turystycznego

26

Usługi turystyczne

usługi przewodnickie, usługi hotelarskie oraz wszystkie inne usługi świadczone

turystom lub odwiedzającym.

Voucher

Dokument rozliczeniowy między danym biurem a jego kontrahentami, precyzyjnie

określający ilość, jakość oraz strukturę świadczeń zamawianych i realizowanych,

takich jak program, wyżywienie, zakwaterowanie, transfery itp.

Wagon sypialny

Wagon z miękkimi miejscami do spania, z pełnym kompletem pościeli, o wyższym

standardzie niż wagon z miejscami do leżenia (kuszetka)

Wahadło

Przewiezienie grupy turystów z kraju do miejsca odpoczynku i przebywającej tam

grupy z powrotem do kraju pod opieką pilota; tego typu przewozy wymagają

odpowiednich zezwoleń dla firmy przewozowej, wystawianych na precyzyjnie

określoną trasę

Waiting list (WL)

Status rezerwacyjny dla pasażerów z wykupionymi biletami, oznaczający, iż odbędą

przelot (przejazd) z chwilą posiadania przez przewoźnika wolnych miejsc

Waluta

Płatnicze środki zagraniczne, występujące w postaci gotówkowej (pieniądza)

Wiza

Pisemne zezwolenie wystawione przez przedstawicielstwo konsularne państwa, do

którego dany turysta się udaje, będące warunkiem koniecznym (ale nie

wystarczającym) do wjazdu na terytorium tego państwa

Obsługa ruchu turystycznego

27

Wiza administracyjna

Dokument wystawiany przez administrację państwową bądź policję, nakazujący jej

posiadaczowi puścić kraj w ciągu krótkiego, określonego czasu. Powodem

wystawienia wizy administracyjnej jest ciężkie naruszenie norm prawnych

obowiązujących w danym kraju

Wycieczka – rodzaj imprezy turystycznej, której program obejmuje zmianę miejsca pobytu

jej uczestników i usługę przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek.

Zagospodarowanie turystyczne – jest to zespół obiektów i urządzeń stanowiących

wyposażenie określonego terenu umożliwiających zaspokojenie potrzeb ruchu

turystycznego: /baza komunikacyjna, baza noclegowa, baza żywieniowa

(gastronomiczna),

baza towarzysząca. Inaczej ujmując zagospodarowanie

turystyczne - jest to działalność mająca na celu przystosowanie środowiska

geograficznego dla potrzeb turystyki.

Zaliczka

Kwota pieniężna pobierana przez pilota w celu regulowania różnego typu należności

gotówkowych, jakie są spodziewane do opłacenia na trasie grup turystycznych. Na

ogół zaliczki są przeznaczone na opłatę przewodników, biletów komunikacji

miejskiej itp.

Zielona karta (ang. Green card)

Polisa będąca dowodem ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (OC)

posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznymm za szkody wyrządzone

osobom trzecim, powstałe poza granicami RP w związku z ruchem pojazdu

wyszczególnionego w polisie. Zielonej karty żądają od kierowców funkcjonariusze

straży granicznej (wraz z dowodem rejestracyjnym pojazdu).

Zniżka

Rodzaj ulgi oferowanej turyście na określone rodzaje świadczeń, np. przeloty

lotnicze lub kolejowe, wejścia do muzeów itd. Podstawą do uzyskania zniżki jest

posiadanie legitymacji międzynarodowej, upoważniającej do takowej, np. ISIC oraz

IYC lub innych uprawnień zniżki dla stałych klientów