Projekt cz. I.

Analiza porównawcza wpływu czynników makrootoczenia na funkcjonowanie

przedsiębiorstw w wybranych państwach

Każde przedsiębiorstwo funkcjonuje w pewnym otoczeniu, które wywiera na niego wpływ.

Aby stwierdzić, jak oddziałuje na warunki gospodarowania sytuacja w kraju, należałoby

przeprowadzić analizę sytuacji makroekonomicznej.

W centrum zainteresowań współczesnej makroekonomii znajdują się w szczególności

problemy dotyczące:

1) czynników określających poziom i wzrost produkcji,

2) cykliczności rozwoju gospodarki,

3) zatrudnienia i bezrobocia,

4) tendencji inflacyjnych,

5) powiązań gospodarki z zagranicą,

6) roli państwa w procesach gospodarczych.

Analiza porównawcza będzie dotyczyła Polski i jej zachodniego sąsiada – Niemiec.

INFLACJA

Wysoka Inflacja jest jednym z najbardziej negatywnych zjawisk w gospodarce. Powoduje

zmniejszenie realnych przychodów przedsiębiorstw oraz ludności. Utrudnia wzajemne

rozliczenia i jest przyczyną wzrostu kosztu pieniądza. Poziom inflacji ma również negatywny

wpływ na wzrost gospodarczy. Z jednej strony hamuje inwestycje wymuszając stosowanie

wysokich stóp procentowych, z drugiej - deprecjacja rodzimej waluty staje się szansą dla

eksporterów. Wysoka inflacja zwiększa niepewność w budowaniu strategii rozwoju

przedsiębiorstw. Z kolei niska inflacja to wysoce pożądane zjawisko w gospodarce. Oczekują

jej zarówno przedsiębiorstwa, jak też konsumenci. W takiej sytuacji spadają stopy procentowe,

co skutkuje zwykle wzrostem akcji kredytowej. Bardzo niski poziom inflacji, bliski zera, może

stwarzać zagrożenie deflacją. Jest ona przeciwieństwem inflacji. Oznacza ona spadek cen

produktów, powoduje stagnację a także spadek rentowności sprzedaży przedsiębiorstw. Dla

gospodarki krajowej oznacza to osłabienie wzrostu lub nawet spadek PKB

Rodzaje inflacji ze względu na:

1. przyczyny bezpośrednie:

o

popytowa – popyt > podaż

o

finansowa – spowodowana przez wzrost wydatków rządowych

o

kredytowa – spowodowana przez nadmierne pożyczki bankowe

o

podażowa – skutek szoków, które obniżają podaż (klęski żywiołowe, wojna,

restrukturyzacja)

o

kosztowa – przenoszenie na ceny wyższych kosztów produkcji

o

zysków – wzrost marż zysków

o

importowana – utrzymujący się wzrost eksportu napędzany zwiększonym

popytem ze strony zagranicy; duży napływ kapitału stymuluje popyt, wzrost cen

importowanych surowców i półproduktów

2. tempo wzrostu cen:

o

pełzająca – ceny rosną wolno (2-3% rocznie)

o

umiarkowana - roczna stopa wzrostu poniżej 10%

o

galopująca – dwu-trzycyfrowa stopa

o

hiperinflacja – co najmniej 300%

Mierniki inflacji są uważnie śledzone przez Narodowy Bank, który na ich podstawie podejmuje

decyzje odnośnie wysokości stopy referencyjnej. Poziom inflacji jest również pilnie

obserwowany przez banki komercyjne oraz innych uczestników rynków finansowych, którzy z

wyprzedzeniem starają się przewidywać posunięcia banku centralnego.

Stopa inflacji w stosunku rocznym (2014r) dla Niemiec wynosi 2,5%, zaś dla Polski 4,3%.

POWIĄZANIA GOSPODARKI Z ZAGRANICĄ

Otwarta gospodarka rynkowa funkcjonuje w ścisłym powiązaniu z zagranicą. Oparcie na

współpracy z zagranicą związane jest z istnieniem wielopłaszczyznowych możliwości jej

rozwijania przez zainteresowanych budowaniem długotrwałych stabilnych związków

ekonomicznych. Utrzymywanie trwałych i stabilnych powiązań staje się podstawą rozwoju

gospodarczego tak niezbędnego zwłaszcza dla krajów przebudowujących swoje gospodarki.

Procesy transformacji występujące w wielu gospodarkach światowych pod koniec XX wieku

czyli przemiany w systemach społeczno-gospodarczych krajów były niezbędnym elementem

w ciągłym pościgu powodowanym postępem nauki, techniki i technologii. W gospodarce

światowej powiązania uzależnione są od podmiotów zaangażowanych w proces współpracy

oraz przez ich charakter – sferę oddziaływań. Podmiotami, które uczestniczą w budowaniu

powiązań międzynarodowych są, więc podmioty krajowe – przedsiębiorstwa krajowe,

instytucje i organizacje państwowe, organy rządu; oraz podmioty międzynarodowe i

transnarodowe, tj.: Współpraca gospodarcza z zagranicą jako czynnik zwiększania… 245

przedsiębiorstwa międzynarodowe i transnarodowe, organizacje międzynarodowe,

międzynarodowe i ponadnarodowe instytucje integracyjne. We współczesnych stosunkach

międzynarodowych widać coraz wyraźniej systematyczny wzrost liczby podmiotów, które

coraz aktywniej chcą włączyć się w coraz to nowsze płaszczyzny rozwijających się powiązań

międzynarodowych. Do ważniejszych form powiązań ekonomicznych występujących między

podmiotami należy zaliczyć powiązania handlowe, produkcyjne, inwestycyjne, techniczne,

walutowo-finansowe, instytucjonalne itp. Wszystkie one podlegają ciągłym przemianom

związanym z postępującymi zmianami w czynnikach warunkujących ich rozwój. Spośród

wymienionych rodzajów istniejących powiązań gospodarczych we współczesnych stosunkach

międzynarodowych do bardziej szczegółowych rozważań wybrano powiązania produkcyjne,

inwestycyjne i techniczne. Wybór ten wynika ze szczególnie istotnego znaczenia tych form

powiązań i siły ich oddziaływania na inne płaszczyzny współpracy oraz podmioty w niej

funkcjonujące. Powiązania produkcyjne związane są z postępującym procesem

międzynarodowego podziału pracy i stopniowym przenikaniem się gospodarek. Rosnąca

współzależność podmiotów gospodarki światowej sprawia, że rozwój produkcji, zwłaszcza

nowoczesnej technologicznie związany jest z utrzymywaniem stabilnych powiązań

specjalizacyjnych i kooperacyjnych. Powiązania inwestycyjne związane są z dużą swobodą

przepływu kapitału w skali międzynarodowej zarówno w formie kapitału finansowego jak też

kapitału inwestycyjnego, poszukującego atrakcyjnych warunków dla swojej lokalizacji, a

występujące niestabilności sprawiają, że znaczna część współcześnie przemieszczającego się

kapitału dąży do wypracowania takich form aktywności, które będą pozwalały na jego

swobodne przemieszczanie się między gospodarkami występującymi na świecie. Powiązania

techniczne z kolei są istotne z racji znaczącego wpływu postępu techniczno-technologicznego

występującego w gospodarce światowej. Przedsiębiorstwa działając na rynku wraz z rozwojem

swojej działalności mogą przechodzić od fazy działań na rynku lokalnym, regionalnym,

krajowym poprzez internacjonalizację działalności do fazy globalnej – funkcjonowania na

rynku światowym. Przejście to związane jest z rozwojem różnych form powiązań rzeczowych

od najprostszych jak pośredni eksport i import po szerokie uczestniczenie w rynku

międzynarodowym poprzez kooperację w badaniach i rozwoju, produkcji i handlu produktami

specjalizacji międzynarodowej. Powiązania te koncentrują swoje oddziaływanie w gospodarce

na funkcjonujących przedsiębiorstwach z kapitałem zagranicznym. Są one jednocześnie

dobrym przykładem do rozważania wpływu powiązań międzynarodowych na nierówności w

różnych ich wymiarach. Przedsiębiorstwa z kapitałem zagraniczny są z natury rzeczy

podmiotami, które utrzymują wyższy niż przeciętnie poziom powiązań produkcyjnych,

zaangażowanie kapitału obcego oraz wyższy poziom zaawansowania technologicznego

produkcji.

Nierówności są czynnikami powodującymi zarówno dalsze „rozbieganie się” gospodarek

światowych, jak też dążenie do integracji z silniejszymi, do pogoni za uciekającą czołówką.

Występowanie wielu form współdziałania w gospodarce sprawia, że możliwe jest doganianie,

zmniejszanie stopnia zróżnicowania, a więc tworzenie warunków do coraz ściślejszej

współpracy. Występowanie procesów integracyjnych w gospodarce światowej jest wyrazem

dążenia do zmniejszania dzielącego kraje dystansu w poziomie rozwoju społeczno-

gospodarczego.

TEMPO WZROSTU PKB

Na sytuację każdego podmiotu mają wpływ wahania koniunktury gospodarczej, której

wskaźnikiem jest tempo zmian PKB. Wzrost PKB oznacza poprawę sytuacji ekonomicznej

kraju. Jest on efektem rozwoju przedsiębiorstw oraz poprawy efektywności gospodarowania. Z

drugiej strony ma on wpływ na sytuację każdego przedsiębiorstwa, osłabia walkę

konkurencyjną i stwarza warunki dla rozwoju przedsiębiorstw. Ludzie osiągają coraz wyższe

dochody, co zwiększa popyt wewnętrzny. Niski wzrost PKB może prowadzić do recesji

skutkując spadkiem popytu, nasileniem się walki konkurencyjnej i w efekcie pogorszenie

sytuacji przedsiębiorstw. Należy zaznaczyć, że nadmiernie wysoki wzrost PKB grozi

przegrzaniem koniunktury, czego skutkiem może być presja inflacyjna. Aby wyhamować

nadmiernie wysokie tempo wzrostu gospodarczego bank centralny może podwyższyć stopy

procentowe.

PKB - Produkt Krajowy Brutto (PKB) jest to wartość wszystkich finalnych dóbr i usług

wyprodukowanych w danym kraju w danym okresie.

ANALIZA PORÓWNAWCZA POLSKI I NIEMIEC WEDŁUG PODSTAWOWYCH

DANYCH MAKROEKONOMICZNYCH

-5,1

4

3,3

0,7

0,4

1,6

3,9

4,5

2

1,6

2009r

2010r

2011r

2012r

2013r

-6

-4

-2

0

2

4

6

Tempo wzrostu PKB

Polska

Niemcy

0,193

0,191

0,2023

1,543

1,46

1,493

2011r

2012r

2013r

0

0,5

1

1,5

2

Eksport

Polska

Niemcy

Bln $

4

2,7

3,9

3,7

0,8

0,2

1,2

2,5

2,1

1,6

2009r

2010r

2011r

2012r

2013r

0

1

2

3

4

5

Stopa inflacji

Polska

Niemcy

ZATRUDNIENIA I BEZROBOCIE

Bezrobocie stanowi jeden z najtrudniejszych problemów społeczno-gospodarczych

współczesnej gospodarki. W ostatnim dwudziestoleciu nastąpił znaczny wzrost bezrobocia w

k

rajach gospodarczo rozwiniętych

.

Bezrobocie występuje wówczas, gdy liczba osób

poszukujących pracy jest większa niż liczba ludzi zdolnych do pracy, chcących pracować i

akceptujących istniejący poziom wynagrodzeń, pozostaje bez pracy. We współczesnych

społecznościach bezrobocie jest problemem kluczowym. Ilekroć jest ono wysokie, występuje

marnotrawstwo zasobów, a dochody ludzi kurczą się. okresy, w których poziom bezrobocia jest

wysoki, to okresy, w których faktyczny poziom PNB spada poniżej jego poziomu

potencjalnego. A zatem wysokiemu poziomowi bezrobocia towarzyszy wysoki poziom

18020,5272

18796,4775

20035,5337

21133,01416

21903,29019

37119,2212

35630,7481

37651,59289

39456,42308

40394,18357

2008r

2009r

2010r

2011r

2012r

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

PKB

Polska

Niemcy

108

87,6

113,9

105,5

99,3

103,4

92,2

112,5

107,4

101,4

2008r

2009r

2010r

2011r

2012r

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

Import

Polska

Niemcy

produktu, którego wytworzenia zaniechano. Straty ponoszone w okresach wysokiego

bezrobocia to największe udokumentowane marnotrawstwo we współczesnej gospodarce. Są

one wielokrotnie większe od szacowanych strat wynikających z nieefektywności w następstwie

monopolu czy też marnotrawstwa wywołanego stosowaniem ceł i kontyngentów w wymianie

zagranicznej. Bez względu na to, jak wysokie są ekonomiczne skutki bezrobocia, rachunek strat

w dolarach nie odzwierciedla właściwie i w pełni szkód ludzkich, społecznych i psychicznych,

jakie niosą za sobą okresy trwale utrzymującego się bezrobocia przymusowego.

Badania dowodzą, że niedobrowolne pozostawanie bez pracy to dla wielu ludzi sytuacja o

wysokim oddziaływaniu traumatycznym. Co miesiąc gazety w nagłówkach sygnalizują zmiany

w stopie bezrobocia. Co miesiąc badaniem jest objętych około 60.000 gospodarstw domowych;

pytania zamieszczone w kwestionariuszu dotyczą stanu zatrudnienia ich członków w ostatnim

czasie. Ludzie mający swoje miejsce pracy są to zatrudnieni; ci którzy aktualnie nie mają pracy,

ale jej poszukują, są to bezrobotni; ludzie bez miejsc pracy, którzy nie szukają zatrudnienia nie

zaliczają się do czynnych zawodowo. Stopę bezrobocia oblicza się jako stosunek liczby

bezrobotnych do łącznej liczby osób zawodowo czynnych.

Zawsze istnieje pewne bezrobocie, wynikające czy to ze zmiany miejsca zamieszkania, czy to

z przebiegu cyklu życia: - przeprowadzki, włączenie się po raz pierwszy w pracę zawodową i

tak dalej. Największe zmiany stopy bezrobocia wynikające ze wzrostu liczby tych

bezrobotnych, którzy stracili swoje miejsce pracy. Bezrobocie będące wynikiem tego zjawiska

ogromnie rośnie podczas recesji z dwóch przyczyn: po pierwsze rośnie liczba ludzi, którzy tracą

dotychczasowe zatrudnienie, a następnie znalezienie nowej pracy wymaga dłuższego czasu. W

zależności od przyczyn bezrobocia rozróżniamy różne jego rodzaje:

1) Bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy

2) Bezrobocie koniunkturalne lub recesyjne - pojawi się wówczas, gdyż następuje spadek

popytu, produkcji i aktywności gospodarczej

3) Bezrobocie strukturalne - wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i

popytu na nią na rynku pracy.

4) Bezrobocie technologiczne - wynika z postępu technicznego mechanizacji i

automatyzacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny

5) Bezrobocie sezonowe - występuje niemal we wszystkich krajach, jest bowiem efektem

wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą

warunków klimatycznych

Wśród nastolatków występuje na ogół najwyższa pośród wszystkich grup demograficznych

stopa bezrobocia. koncesji naturalnej stopy bezrobocia. Jest to stopa bezrobocia, przy której

rynki pracy i rynki produktów znajdują się w równowadze. Mówiąc dokładniej:

Naturalną stopą bezrobocia jest ta jego stopa, przy której siły oddziaływujące na wzrost bądź

spadek cen i płac równoważą się. Przy stopie naturalnej inflacja płac i cen jest stabilna; nie

występują tendencje wskazujące bądź to na przyspieszenie, bądź to na spadek inflacji. We

współczesnej gospodarce, nastawionej na zapobieganie wysokiej stopie inflacji, naturalna stopa

bezrobocia oznacza ten jej najniższy poziom, który można utrzymać; tym samym wyraża

najwyższy dający się utrzymać poziom zatrudnienia i odpowiada potencjalnemu poziomowi

produktu w danym kraju. Stopa naturalna wyższa od zera.

2008r

2009r

2010r

2011r

2012r

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

Ludność aktywna zawodowo

Polska

Niemcy

4,3

1411

1699

1723

1749

3136

3228

2946

2501

2316

2008r

2009r

2010r

2011r

2012r

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

Ogół bezrobotnych (+15lat)

Polska

Niemcy

4,3

2,5

3

3,6

4,1

4

3,5

3,4

2,8

2,5

2008r

2009r

2010r

2011r

2012r

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

Stopa bezrobocia długookresowego

Polska

Niemcy

4,3

15868

15473

15562

15591

38542

38471

38738

39737

40062

2008r

2009r

2010r

2011r

2012r

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

Pracujący

Polska

Niemcy