Promotor 3/06

42

www.elamed.com.pl/promotor

Wymagania ogólne
dotyczące stanowiska

Informacje dotyczące wyma-

gań, odnoszących się do tego
stanowiska pracy, znaleźć można
m.in. w Rozporządzeniu Mini-
stra Gospodarki z dn. 6 listopada
2002 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy przy obsłudze ob-
rabiarek skrawających do metali
(Dz.U. nr 204/2002, poz.1723)
oraz w Rozporządzeniu Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dn.
26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeń-
stwa i higieny pracy (tekst jednolity:
Dz.U. nr 169/2003, poz. 1650).
Zgodnie z pierwszym Rozporządze-
niem przez „obrabiarki skrawające
do metali” rozumie się maszyny
służące do nadawania obrabianym
przedmiotom żądanego kształtu

metodą skrawania, m.in.: tokar-
ki, frezarki, strugarki, wiertarki
i szlifierki.

Montaż i eksploatacja obrabia-

rek powinna być zgodne z doku-
mentacją techniczno-ruchową. Na-
leży dbać szczególnie o właściwe
posadowienie maszyn. Obrabiarki
powinny być wyposażone w osłony
chroniące przed urazami, w tym
powodowanymi przez wióry oraz
przed rozbryzgiem cieczy chłodzą-
cych. Podczas przerw w pracy ob-
rabiarki, narzędzia skrawające mu-
szą być odsunięte od obrabianego
przedmiotu. Stanowisko pracy przy
obrabiarce powinno znajdować się
na powierzchni równej, bez progów
i śliskich nawierzchni. Na stanowi-
sku musi znajdować się aktualna
instrukcja BHP. W pomieszczeniu
pracy należy dokonywać pomiaru
wartości NDN i NDS, zgodnie
z Rozporządzeniem Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dn. 29 listo-
pada 2002 r. w sprawie najwyż-
szych stężeń i natężeń czynników
szkodliwych dla zdrowia w środo-
wisku pracy (Dz.U. nr 217/2002,
poz. 1833 ze zm.).

Transpor t zmechanizowany

przedmiotów przeznaczonych do
obróbki skrawaniem i ich odbiór
po wykonanej obróbce powinny
być tak zorganizowane, aby nie
powodowały zagrożenia bezpie-
czeństwa dla ruchu pracowników
i transportu wewnętrznego. Drogi
transportowe w pomieszczeniu lub
hali fabrycznej, w której zainstalo-
wano obrabiarki, powinny spełniać
wymagania określone w przepi-
sach. Przejścia między maszynami
a innymi urządzeniami lub ścianami
powinny mieć szerokość co naj-
mniej 0,75 m; jeżeli w przejściach
tych odbywa się ruch dwukierun-
kowy, to szerokość ich powinna
wynosić co najmniej 1 m. Na każ-
dego z pracowników jednocześnie
zatrudnionych w pomieszczeniach
stałej pracy powinno przypadać co
najmniej 13 m

3

wolnej objętości

pomieszczenia oraz co najmniej
2 m

2

wolnej powierzchni podłogi, nie

zajętej przez urządzenia techniczne,
sprzęt itp. Wysokość pomieszczenia
stałej pracy nie może być mniejsza
niż 3 m w świetle, jeżeli nie wystę-
pują czynniki szkodliwe dla zdrowia.
W pomieszczeniu należy zapewnić:
oświetlenie zgodne z normami, od-
powiednią wentylację naturalną lub
sztuczną (mechaniczną), a także
wymaganą temperaturę otoczenia,
dostosowaną do stanowiska, nie
mniejszą jednak niż 14ºC.

Opis stanowiska

Miejscem zatrudnienia pracowni-

ka jest pomieszczenie warsztatowe,
w którym znajdują się obrabiarki
skrawające do metali. Zatrudniony
posiada uprawnienia do obsługi
tych maszyn, przeszedł wymagane
badania lekarskie oraz szkole-
nie w zakresie BHP. Pracownik,
w zależności od potrzeb, oprócz
toczenia wykonuje także frezowanie
i struganie elementów metalowych.
Dokonuje również wiercenia oraz
szlifowania detali, na przeznaczo-
nych do tego celu maszynach.

Szacowanie ryzyka
zawodowego

Szacowanie ryzyka odbywa się

tutaj dwoma metodami – zgodnie
z normą PN-N-18002/2000; skala
trójstopniowa – R = f (C,P) oraz wg
metody Risk Score – R = f (S, E, P).
Pierwsza z metod jest tzw. metodą
matrycową, a druga stanowi meto-
dę wskaźnikową. Opis tych metod
przedstawiliśmy w numerze 9/05
„Promotora”.

‰

Wymienione akty prawne są

dostępne w wersji pdf na stronie
Promotor PLUS.

Ocena ryzyka zawodowego

na stanowisku obróbki skrawaniem metali

www.elamed.com.pl/promotor

Więcej w serwisie

Ryszard Bryła

Promotor 3/06

44

www.elamed.com.pl/promotor

Karta oceny ryzyka zawodowego dla stanowiska obróbki skrawaniem metali

według PN-N-18002/2000

Lp.

Zagrożenie

Możliwe źródła

zagrożenia

Możliwe

skutki

zagrożenia

Przed oceną

Środki profilaktyczne

Po realizacji

zadań

Uwagi

o reali-

zacji

zadań

Cię
żk

ość (C)

Pra
wdopodobień-

stw

o (P)

R

yzyk
o

(R)

Cię
żk

ość (C)

Pra
wdopodobień-

stw

o (P)

R

yzyk
o

(R)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1.

Upadek na

tym samym

poziomie.

Śliskie i nierówne

powierzchnie na

terenie zakładu.

Potłuczenia,

złamania

kończyn,

zwichnięcia,

urazy we-

wnętrzne.

S

S

S

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obu-

wie. Utrzymywanie porządku na terenie zakładu,

a szczególnie na drogach transportu wewnętrznego.

Natychmiastowe usuwanie z podłoża plam oleju, pły-

nu chłodzącego, wody – jeżeli takie się pojawią.

S

M

M

2.

Urazy spowo-

dowane przez

ruchome

elementy

maszyn.

Narzędzia

skrawające.

Mechanizmy

napędowe.

Uszkodze-

nia ciała.

Śmierć.

D

D

D

Stosowanie wymaganych w dokumentacji, sprawnych
osłon. Podczas pracy na obrabiarce używać wyłącznie

narzędzi skrawających i przyrządów dostosowanych

do określonych procesów skrawania. Prace prowadzić

w zapiętym, bez luźnych części, ubraniu i z nakryciem

głowy. Podczas wiercenia otworów przy użyciu wiertarki

niedopuszczalne jest trzymanie w dłoni przedmiotu pod-
dawanego wierceniu. Przed przystąpieniem do czyszcze-
nia lub konserwacji obrabiarki należy wyłączyć jej napęd

i zabezpieczyć przed przypadkowym załączeniem.

Wokół strugarki podłużnej, w krańcowym położeniu

jej stołu i obrabianego przedmiotu zapewnić wolną

przestrzeń. Przy ustawianiu strugarki poprzecznej

uwzględnić wolną przestrzeń o szerokości co naj-

mniej 0,6 m za tylnym i przednim końcem suwaka

lub w jego krańcowych położeniach.

S

S

S

3.

Uderzenie

przedmiotem.

Skaleczenie.

Źle zamocowa-

ny obrabiany

materiał lub źle

umocowane

narzędzia skra-

wające. Pęknięta

tarcza ścierna

w szlifierce.

Wióry powstające

podczas pracy

obrabiarki.

Uszkodze-

nie ciała.

Śmierć.

D

D

D

Prawidłowo mocować materiał obrabiany. Właściwie

mocować narzędzia skrawające w uchwycie. Stoso-

wać urządzenia pomocnicze do podnoszenia i zakła-
dania ciężkich elementów na obrabiarkę. Obrabiarki

wyposażone w uchwyt hydrauliczny lub pneumatyczny

muszą być wyposażone w sprawne urządzenie blo-

kujące, uniemożliwiające wyrwanie zamocowanego

przedmiotu w przypadku zaniku ciśnienia w układzie

zasilania. Nie usuwać bezpośrednio ręcznie wiórów,
lecz wykorzystywać do tego celu szczotkę lub środki

techniczne. Stosować sprawne osłony zabezpieczają-

ce. W razie potrzeby stosować środki ochrony indywi-

dualnej, w tym okulary ochronne i osłony twarzy.

S

S

S

4.

Oparzenie.

Rozgrzane wióry,

ciecz chłodząca.

Rany

oparzeniowe.

S

S

S

Obrabiarka powinna być wyposażona w ochrony

chroniące obsługującego przed urazami spowodo-

wanymi przez wióry oraz przed rozbryzgiem cieczy

chłodzących. Podczas usuwania wiórów stosować

szczotkę lub wymagane środki techniczne.

M

M

M

5.

Hałas.

Maszyny służące

do skrawania ma-

teriałów. Dźwięki

dochodzące

z innych stano-

wisk i środków

transportu.

Uszkodzenia

narządu

słuchu.

Nerwice.

S

D

D

Zapewnić sprawność techniczną stosowanych

maszyn i właściwe ich posadowienie.

Przy wartościach progowych (80 dB) wyposażyć pra-
cowników w ochronniki słuchu, a przy przekroczeniu

NDN (85 dB) zapewnić kontrolę stosowania tychże

ochronników.

M

M

M

6.

Porażenie

prądem.

Przetarte przewo-

dy, uszkodzony

osprzęt, przebicie

elektryczne.

Śmierć.

D

S

D

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony prze-

ciwporażeniowej. Bieżąca kontrola stanu instalacji

elektrycznej. Systematyczne sprawdzanie działania

zabezpieczeń różnicowo-prądowych. Stosowanie

lamp elektrycznych, przeznaczonych do oświetlania

bezpośredniego, zasilanych napięciem 24 V.

S

M

M

7.

Przeciążenia

narządu

wzroku.

Niedostateczne

oświetlenie stano-

wiska pracy.

Osłabienie

wzroku,

bóle oczu,

łzawienie.

S

D

D

Zapewnić, w miarę możliwości, oświetlenie natu-

ralne. Stosować zgodne z normami oświetlenie

sztuczne.

M

M

M

8.

Przeciążenie

narządu

ruchu.

Źle zorganizowane

stanowisko pracy

– nadmiar pracy

w pozycji stojącej.

Bóle

mięśniowe.

Zwyrodnienia

kręgosłupa

i stawów.

D

S

D

Przy wykonywaniu pracy niewymagającej stale

pozycji stojącej zapewnić pracownikowi możliwość

siedzenia. Przy wykonywaniu pracy wymagającej

stale pozycji stojącej lub chodzenia zapewnić pra-

cownikowi możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca

pracy w pozycji siedzącej.

S

M

M

9.

Stres.

Zbyt duże wyma-

gania w stosunku

do możliwości pra-

cownika. Konflikty

międzyludzkie.

Choroby

ogólno-

ustrojowe,

nerwice.

S

S

S

Dostosowanie wymagań do możliwości psycho-

fizycznych, wykształcenia i praktyki zawodowej

pracownika. Ustalenie jasnych zasad wynagradza-

nia, premiowania i kar regulaminowych. Wyjaśnianie

zaistniałych nieporozumień i łagodzenie konfliktów

przez kierownictwo zakładu.

S

M

M

Promotor 3/06

www.elamed.com.pl/promotor

45

Lp. Zagrożenie

Możliwe

źródła

zagrożenia

Możliwe

skutki

zagrożenia

Przed oceną

Środki profilaktyczne

Po realizacji zadań

Uwagi

o reali-

zacji

zadań

Sk
utki (S)

Eks

pozy

cja (E)

Pra
wdopodobień-

stw

o (P)

R

yzyk

o (R)

Sk
utki (S)

Eks

pozy

cja (E)

Pra
wdopodobień-

stw

o (P)

R

yzyk

o (R)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1.

Upadek na

tym samym

poziomie.

Śliskie i nierów-

ne powierzch-
nie na terenie

zakładu.

Potłuczenia,

złamania

kończyn,

zwichnięcia,

urazy we-

wnętrzne.

3

6

6

108

Śred-

nie

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obuwie. Utrzy-

mywanie porządku na terenie zakładu, a szczególnie

na drogach transportu wewnętrznego. Natychmiastowe

usuwanie z podłoża plam oleju, płynu chłodzącego, wody

– jeżeli takie się pojawią.

3

6

3

54

Małe

2.

Urazy

spowodo-

wane przez

ruchome

elementy

maszyn.

Narzędzia

skrawające.

Mechanizmy

napędowe.

Uszkodze-

nia ciała.

Śmierć.

7

6

6

252

Duże

Stosowanie wymaganych w dokumentacji, sprawnych

osłon. Podczas pracy na obrabiarce używać wyłącznie na-

rzędzi skrawających i przyrządów dostosowanych do okre-

ślonych procesów skrawania. Prace prowadzić w zapiętym,

bez luźnych części, ubraniu i z nakryciem głowy. Podczas
wiercenia otworów przy użyciu wiertarki niedopuszczalne

jest trzymanie w dłoni przedmiotu poddawanego wierce-

niu. Przed przystąpieniem do czyszczenia lub konserwacji

obrabiarki należy wyłączyć jej napęd i zabezpieczyć przed

przypadkowym załączeniem.

Wokół strugarki podłużnej, w krańcowym położeniu jej stołu

i obrabianego przedmiotu zapewnić wolną przestrzeń. Przy

ustawianiu strugarki poprzecznej uwzględnić wolną prze-

strzeń o szerokości co najmniej 0,6 m za tylnym i przednim

końcem suwaka lub w jego krańcowych położeniach.

7

6

3

108

Śred-

nie

3.

Uderzenie
przedmio-

tem. Skale-

czenie.

Źle zamocowa-

ny obrabiany

materiał lub źle

umocowane

narzędzia

skrawające.

Pęknięta tarcza

ścierna w szli-

fierce. Wióry

powstające

podczas pracy

obrabiarki.

Uszkodze-

nie ciała.

Śmierć.

7

6

6

252

Duże

Prawidłowo mocować materiał obrabiany. Właściwie

mocować narzędzia skrawające w uchwycie. Stosować

urządzenia pomocnicze do podnoszenia i zakładania

ciężkich elementów na obrabiarkę. Obrabiarki wyposażone

w uchwyt hydrauliczny lub pneumatyczny muszą być wypo-

sażone w sprawne urządzenie blokujące, uniemożliwiające

wyrwanie zamocowanego przedmiotu w przypadku zaniku

ciśnienia w układzie zasilania. Nie usuwać bezpośrednio

ręcznie wiórów, lecz wykorzystywać do tego celu szczotkę

lub środki techniczne. Stosować sprawne osłony zabez-

pieczające. W razie potrzeby stosować środki ochrony

indywidualnej, w tym okulary ochronne i osłony twarzy.

7

6

3

108

Śred-

nie

4.

Oparzenie.

Rozgrzane

wióry, ciecz

chłodząca.

Rany

oparzeniowe.

3

6

6

108

Śred-

nie

Obrabiarka powinna być wyposażona w ochrony chronią-

ce obsługującego przed urazami spowodowanymi przez

wióry oraz przed rozbryzgiem cieczy chłodzących. Pod-

czas usuwania wiórów stosować szczotkę lub wymagane

środki techniczne.

1

6

1

6

B.

małe

5.

Hałas.

Maszyny służą-

ce do skrawa-

nia materiałów.

Dźwięki docho-

dzące z innych

stanowisk

i środków

transportu.

Uszkodzenia

narządu

słuchu.

Nerwice.

7

6

6

252

Duże

Zapewnić sprawność techniczną stosowanych maszyn

i właściwe ich posadowienie.

Przy wartościach progowych (80 dB) wyposażyć

pracowników w ochronniki słuchu, a przy przekroczeniu

NDN (85 dB) zapewnić kontrolę stosowania tychże

ochronników.

3

6

3

54

Małe

6.

Porażenie

prądem.

Przetarte prze-

wody, uszko-

dzony osprzęt,

przebicie

elektryczne.

Śmierć.

15

6

6

540

B.

duże

Okresowe sprawdzanie skuteczności ochrony przeciwpo-

rażeniowej. Bieżąca kontrola stanu instalacji elektrycz-

nej. Systematyczne sprawdzanie działania zabezpieczeń

różnicowo-prądowych. Stosowanie lamp elektrycznych,

przeznaczonych do oświetlania bezpośredniego, zasila-

nych napięciem 24 V.

7

6

1

42

Małe

7.

Przeciążenia

narządu

wzroku.

Niedostateczne

oświetlenie
stanowiska

pracy.

Osłabienie

wzroku,

bóle oczu,

łzawienie.

7

6

6

252

Duże

Zapewnić, w miarę możliwości, oświetlenie naturalne.

Stosować zgodne z normami oświetlenie sztuczne.

3

6

3

54

Małe

8.

Przeciążenie

narządu

ruchu.

Źle zorganizo-

wane stano-

wisko pracy

– nadmiar

pracy w pozycji

stojącej.

Bóle mię-

śniowe. Zwy-

rodnienia

kręgosłupa

i stawów.

7

6

6

252

Duże

Przy wykonywaniu pracy niewymagającej stale pozycji
stojącej zapewnić pracownikowi możliwość siedzenia.

Przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji sto-

jącej lub chodzenia zapewnić pracownikowi możliwość

odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w pozycji siedzącej.

3

6

3

54

Małe

9.

Stres.

Zbyt duże

wymagania
w stosunku

do możliwości

pracownika.

Konflikty mię-

dzyludzkie.

Choroby

ogólno-

-ustrojowe,

nerwice.

3

6

6

108

Śred-

nie

Dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycznych,

wykształcenia i praktyki zawodowej pracownika. Ustale-

nie jasnych zasad wynagradzania, premiowania i kar re-

gulaminowych. Wyjaśnianie zaistniałych nieporozumień

i łagodzenie konfliktów przez kierownictwo zakładu.

3

6

3

54

Małe

Karta oceny ryzyka zawodowego dla stanowiska obróbki skrawaniem metali

według metody RISK SCORE