prawo ustrojowe ue wyklad instytucje 2012

INSTYTUCJE UNII
EUROPEJSKIEJ

Dr hab. Nina Półtorak

Instytucje UE



Artykuł 13 TUE



1. Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi,
które mają na celu propagowanie jej wartości,
realizację jej celów, służenie jej interesom,
interesom jej obywateli oraz interesom
Państw Członkowskich, jak również
zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań

Instytucje UE



Zasada równowagi instytucjonalnej -
art. 13 ust. 2 TUE

Każda instytucja działa w granicach
uprawnień przyznanych jej na mocy
Traktatów, zgodnie z procedurami, na
warunkach i w celach w nich
określonych. Instytucje lojalnie ze sobą
współpracują.

Instytucje UE



Zasada równowagi instytucjonalnej

ETS C-70/88, PE p. Radzie („Czernobyl” PE skarży

rozporządzenie Rady)

Ustanawiając system podziału kompetencji
między różne instytucje Wspólnot, przypisując
instytucji jej własną rolę w strukturze
instytucjonalnej i wykonywaniu zadań
powierzonych Wspólnotą, Traktaty stworzyły
równowagę instytucjonalną.

Instytucje UE



Zasada równowagi instytucjonalnej

ETS C-70/88, PE p. Radzie („Czernobyl” PE skarży

rozporządzenie Rady)

Przestrzeganie tej równowagi oznacza, że
każda z instytucji musi wykonywać swoje
prawa z należytym uwzględnieniem praw
pozostałych instytucji.

Instytucje UE



Delegowanie uprawnień innym instytucjom,
podmiotom – orzeczenie ETS 9 i 10/56 Meroni



Tylko w ramach swoich kompetencji



Nie można delegować uprawnień
dyskrecjonalnych, a jedynie ściśle wykonawcze



Zastosowanie wobec delegowanych
kompetencji muszą znaleźć te same procedury i
kontrola jak w sytuacji, gdyby nie były
delegowane



Prawo kontroli przez instytucję delegującą



Delegacja wyraźna, nie domniemana

Instytucje UE



Artykuł 13 TUE Instytucjami Unii są:

— Parlament Europejski,
— Rada Europejska (od TL),
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny (od TL),
— Trybunał Obrachunkowy

Instytucje UE

•

Organy doradcze

•

Komitet Ekonomiczno-Społeczny

•

Komitet Regionów



Art. 13 ust. 4 TUE: Parlament Europejski, Rada i
Komisja są wspomagane przez Komitet
Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów,
które pełnią funkcje doradcze.

Instytucje UE



Porozumienia międzyinstytucjonalne - Artykuł
295 TFUE



Parlament Europejski, Rada i Komisja konsultują
się wzajemnie oraz za wspólnym porozumieniem
ustalają warunki współpracy. W tym celu mogą
one, w poszanowaniu Traktatów, zawierać
porozumienia międzyinstytucjonalne, które
mogą mieć charakter wiążący

Parlament Europejski



Początkowa nazwa - Zgromadzenie
Parlamentarne

Od 1962 – Parlament Europejski

1979 – pierwsze wybory bezpośrednie

Parlament Europejski

•

organ

kolegialny,

jednoizbowy,

charakterze

przedstawicielskim

i ponadnarodowym, kadencyjny - 5 lat

•

docelowo 751 posłów, obecnie 736, projekt:
przejściowo, do 2014 r. - 755

•

Polska - 50 posłów

•

Siedziba - Strasburg

Parlament Europejski



Funkcje PE:
prawodawcza
budżetowa
kontrolna
kreacyjna

RADA EUROPEJSKA

1974

–Zgromadzenie Szefów Państw I

Rządów Przyjęło Nazwę Rady Europejskiej

Obecnie Art. 15 TUE I Art. 235-236 TFUE

Spotkania szefów państw już od lat 60-tych

Od TL wprost organ UE (wcześniej uznawana
za organ UE ale nie WE)

Rada Europejska



Organ niekadencyjny; składa się z
szefów państw lub rządów,
przewodniczącego oraz
przewodniczącego Komisji.



W pracach uczestniczy wysoki
przedstawiciel UE ds. zagranicznych i
polityki bezpieczeństwa.

Rada Europejska



Przewodniczący Rady Europejskiej wybierany
przez RE na 2,5 letnią kadencję - Herman Van
Rompuy (były premier Belgii)

•

przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej
prace;

•

zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady
Europejskiej,

•

wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w
Radzie Europejskiej;

•

przedstawia

Parlamentowi

Europejskiemu

sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady
Europejskiej

Rada Europejska

•

RE zbiera się co najmniej 2 razy w ciągu półrocza

•

posiedzenia są zwoływane przez
przewodniczącego

•

posiedzenia przygotowuje Rada ds. Ogólnych
w

powiązaniu

Przewodniczącym

Rady

Europejskiej i Komisją

•

posiedzenia trwają maksymalnie 2 dni

•

posiedzenie nie są jawne

Rada Europejska

•

Rada Europejska co do zasady podejmuje decyzje
w drodze konsensusu

•

w przypadku głosowania - nie biorą w nim udziału
przewodniczący RE i Komisji

•

głosowanie większością kwalifikowaną lub
wyjątkowo zwykłą większością (kwestie
proceduralne, regulamin wewnętrzny)

Rada Europejska - kompetencje

•

Nadaje Unii impulsy niezbędne do jej
rozwoju i określa ogólne kierunki i
priorytety polityczne

•

Nie pełni funkcji prawodawczej

•

Akty Rady Europejskiej nie podlegają
kontroli TSUE

Rada Europejska



RE przyjmuje jednak pewne akty prawne
Artykuł 236 TFUE RE przyjmuje większością
kwalifikowaną:



a) decyzję ustanawiającą wykaz składów Rady
innych niż Rady do Spraw Ogólnych i Rady do
Spraw Zagranicznych,
b) decyzję dotyczącą prezydencji składów Rady, z
wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych



Te akty mogą podlegać kontroli TSUE

Rada

Podstawy prawne:



art. 16 TUE, art. 237-243 TFUE



decyzja Rady z 1 grudnia 2009 r. dotycząca
przyjęcia regulaminu wewnętrznego Rady



Siedziba – Bruksela



Organ kolegialny, niekadencyjny, brak
stałego składu



przedstawiciele rządów szczebla
ministerialnego upoważnieni do zaciągania
zobowiązań w imieniu pcz

Rada - konfiguracje

•

Sprawy Ogólne;

•

Sprawy Zagraniczne;

•

Sprawy Gospodarcze i Finansowe;

•

Wymiar Sprawiedliwości i Sprawy Wewnętrzne;

•

Zatrudnienie, Polityka Społeczna,

•

Zdrowie i Ochrona Konsumentów;

•

Konkurencyjność

(Rynek

Wewnętrzny,

Przemysł

i Badania);

•

Transport, Telekomunikacja i Energia;

•

Rolnictwo i Rybołówstwo;

•

Środowisko;

•

Edukacja, Młodzież i Kultura.

Organizacja wewnętrzna Rady



Komitet Stałych Przedstawicieli Rządów
Państw Członkowskich - COREPER:
organ pomocniczy Rady

Organizacja wewnętrzna Rady



Prezydencję Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw
Zagranicznych, sprawują uprzednio ustalone
grupy trzech państw członkowskich przez
okres 18 miesięcy



Każdy członek grupy kolejno, przez okres
sześciu miesięcy, sprawuje prezydencję
wszystkich składów Rady, z wyjątkiem Rady
do Spraw Zagranicznych. Pozostali członkowie
grupy wspierają prezydencję we wszystkich jej
obowiązkach na podstawie wspólnego
programu.

Funkcje Rady

•

funkcja prawodawcza

•

funkcja

kreacyjna

(udział

powołaniu

Trybunału

Obrachunkowego, Komitetów)

•

funkcja budżetowa

Głosowanie w Radzie

•

głosowanie większością głosów
członków Rady

•

głosowanie większością kwalifikowaną

•

jednomyślnie

Głosowanie większościowe w
Radzie od TL



Obecnie:



jeśli akt głosowany jest na wniosek Komisji: 255
na 345 głosów (73,91%); Polska – 27 głosów



w pozostałych przypadkach: 232 głosy oddane
przez co najmniej 2/3 ogółu (czyli 17) państw;



członek Rady może zażądać sprawdzenia, czy
państwa stanowiące większość kwalifikowaną
stanowią co najmniej 62% ogółu ludności Unii;

Głosowanie większościowe w
Radzie od TL



Od 2014 r.



55% członków Rady obejmujące co najmniej 15
z nich; którzy reprezentują państwa
członkowskie obejmujące co najmniej 65%
ludności Unii (od 1.11.2014 r.)



W przypadku, gdy Rada nie stanowi na
wniosek Komisji lub wysokiego
przedstawiciela ds. zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa - 72% członków Rady oraz
65% ludności.

Instytucje UE - Komisja



Organ kolegialny (obecnie 27 Komisarzy)



Ponadnarodowy



Kadencja 5 lat



Mianowana przez Radę Europejską, po
uprzednim zatwierdzeniu przez Parlament
Europejski – art. 17.7 TUE

Instytucje UE - Komisja

•

Do 31.10.2014 – art. 17.4 TUE



W skład Komisji mianowanej między datą
wejścia w życie Traktatu z Lizbony a 31
października 2014 roku wchodzi jeden
obywatel każdego Państwa
Członkowskiego, przy czym skład ten
obejmuje jej przewodniczącego i
wysokiego przedstawiciela Unii do spraw

Instytucje UE - Komisja

•

Od 1.11.2014 – art. 17.5 TUE



Od 1 listopada 2014 roku Komisja składa się z takiej liczby
członków,, która odpowiada dwóm trzecim liczby Państw
Członkowskich, chyba że Rada Europejska, stanowiąc
jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.



Członkowie Komisji są wybierani spośród obywateli
Państw

Członkowskich

podstawie

systemu

bezwzględnie

równej

rotacji,

który

pozwala

odzwierciedlić

różnorodność

demograficzną

geograficzną wszystkich Państw Członkowskich. System
ten jest ustanawiany jednomyślnie przez Radę
Europejską

Instytucje UE - Komisja



Przewodniczący (José Manuel Barroso )



Status

Wysokiego

Przedstawiciela

Unii

zagranicznych i polityki bezpieczeństwa - jest jednym
z wiceprzewodniczących Komisji; ale też przewodniczy
Radzie ds. zagranicznych; czuwa nad spójnością działań
zewnętrznych Unii; odpowiada w ramach Komisji za jej
obowiązki w dziedzinie stosunków zewnętrznych i
koordynację innych aspektów działań zewnętrznych
Unii. W wykonywaniu tych obowiązków w ramach
Komisji, i tylko w odniesieniu do tych obowiązków,
podlega procedurom regulującym funkcjonowanie
Komisji

Instytucje UE - Komisja

•

Podział

administracyjny

Dyrekcje

Generalne

•

Służby horyzontalne (np. Sekretariat
Generalny, służba prawna)

•

Regulamin wewnętrzny

•

Oświadczenie dotyczące przestrzegania
ładu administracyjno-regulacyjnego – 2007

(

http://ec.europa.eu/atwork/synthesis/doc/governa

nce_statement_pl.pdf)

Instytucje UE - Komisja



Artykuł 17 TUE



Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje
w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa ona
nad stosowaniem Traktatów i środków
przyjmowanych przez instytucje na ich
podstawie.



Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.



Wykonuje budżet i zarządza programami.

Instytucje UE - Komisja



Artykuł 17 TUE



Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i
zarządzające, zgodnie z warunkami
przewidzianymi w Traktatach.



Z wyjątkiem wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa oraz innych przypadków
przewidzianych w Traktatach, zapewnia
reprezentację Unii na zewnątrz.



Podejmuje inicjatywy w zakresie rocznego i
wieloletniego programowania Unii w celu
osiągnięcia porozumień międzyinstytucjonalnych.

Komisja



Art. 47 TUE – Unia ma osobowość prawną



Artykuł 335 TFUE



W każdym z Państw Członkowskich Unia posiada
zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych o
najszerszym zakresie przyznanym przez
ustawodawstwa krajowe osobom prawnym; może ona
zwłaszcza nabywać lub zbywać mienie ruchome i
nieruchome oraz stawać przed sądem. W tym zakresie
jest ona reprezentowana przez Komisję. Unia jest jednak
reprezentowana przez każdą z instytucji, z tytułu ich
autonomii administracyjnej, w sprawach związanych z
funkcjonowaniem każdej z nich.

Instytucje UE

•

AGENCJE UE

•

UE:

„Agencja wspólnotowa jest organem

podlegającym europejskiemu prawu
publicznemu. Różni się ona od instytucji
wspólnotowych oraz posiada własną osobowość
prawną. Ustanawia się ją na mocy aktu prawa
wtórnego w celu powierzenia jej bardzo
konkretnych zadań technicznych, naukowych lub
w zakresie zarządzania.”

Instytucje UE

•

AGENCJE UE

•

Opinia ETS 1/76 - WE ma kompetencję do
tworzenia nieprzewidzianych w Traktatach
organów, jeśli są konieczne dla realizacji
danej polityki wspólnotowej