M

ŁODZI

I

ROZWÓJ

WG

. WDR 2007. D

EVELOPMENT

AND

THE

N

EXT

G

ENERATION

Ekonomia rozwoju

dr Maciej Bukowski

P

LAN



Wprowadzenie – czemu warto inwestować w młodzież?



Dziedziczenie biedy



Trendy – edukacja i migracje



Pięć wyzwań

1.

edukacja

2.

praca

3.

zdrowie

4.

rodzina

5.

postawy obywatelskie



Obszary interwencji

1.

zwiększanie szans

2.

wspomaganie decyzji

3.

dawanie drugiej szansy



Podsumowanie

2

C

ZEMU

WARTO

INWESTOWAĆ

W

MŁODZIEŻ

?



1,3 miliarda ludzi na świecie w wieku 12–24 lat



większość w krajach rozwijających się



różne fazy przejścia demograficznego – kraje najbogatsze mają
najliczniejsze młode pokolenie już za sobą, kraje najbiedniejsze – dopiero
przed sobą

3

WDR 2007

C

ZEMU

WARTO

INWESTOWAĆ

W

MŁODZIEŻ

?



los młodego pokolenia  przezwyciężenie lub utrwalenie barier
rozwojowych



problem dziedziczenia biedy i nierówności szans



wyzwanie – skala i jakość inwestycji w nowe pokolenie



nowe uwarunkowania:



poprawa dostępu do edukacji podstawowej



rosnący popyt na wykwalifikowanych pracowników



nowe zagrożenia dla zdrowia



rozwój społeczeństw obywatelskich



globalizacja i nowe sposoby komunikacji

4

5

„Okno demograficzne” –
tymczasowy spadek wskaźnika
obciążenia demograficznego
podczas ostatniego przejścia
demograficznego.

Szansa rozwojowa – osoby z tego
pokolenia mogą przeznaczyć
więcej środków na inwestycje
m.in. w kapitał ludzki –
tworzenie fundamentów
długookresowego wzrostu.

Obecnie jest „otwarte” w
większości krajów rozwijających
się, a wcześniej – w krajach
Zachodu i w Azji Południowo-
Wschodniej

.

C

ZEMU

NAJŁATWIEJ

DZIAŁAĆ

WŁAŚNIE

TERAZ

?

WDR 2007

D

ZIEDZICZENIE

BIEDY

6

www.chronicpoverty.org

D

ZIEDZICZENIE

BIEDY

Przyczyny biedy:



silne/powtarzające się szoki…



uderzające w newralgicznych momentach życia…



przy ograniczonych zasobach łagodzących ich
skutki…



oraz braku skutecznego wsparcia
instytucjonalnego

7

Czynniki konserwujące biedę



niski wzrost gospodarczy



dyskryminacja i wykluczenie społeczne



peryferyjność regionu



niszczenie potencjału na starcie (niedożywienie, brak

edukacji)



słabe lub upadłe państwa



słaba współpraca międzynarodowa

World Youth Report
2005

POPRAWA

DOSTĘPU

DO

EDUKACJI

PODSTAWOWEJ

8

World Youth Report
2007

ROSNĄCY

POPYT

NA

KWALIFIKACJE



Obecnie postęp technologiczny

wynagradza osoby

wykwalifikowane – zjawisko

globalne



Relatywne pogorszenie się

sytuacji osób z podstawowym i

średnim wykształceniem



Globalizacja – presja na

poprawę jakości kapitału

ludzkiego, także w krajach

rozwijających się

9

M

IGRACJE

10

Szczególnie wysoka mobilność przed 25 rokiem życia.



migracje wewnętrzne ze wsi do miast – na stałe. Młodzież napędza
urbanizację



migracje zewnętrzne – w znacznej mierze (50-75 proc.) tymczasowe,
traktowane jako szansa na zdobycie zasobów do kontynuowania życia w
miejscu pochodzenia

WDR 2007

M

IGRACJE

ZEWNĘTRZNE

11

Różnice regionalne



im bogatszy region, tym częściej motywem emigracji jest zdobycie wykształcenia (kraje
rozwinięte, szybki wzrost w Azji)



specyficzne uwarunkowania regionalne – konflikty w kraju (Afryka, Bliski Wschód), bardziej
rozwinięci sąsiedzi (Ameryka Łacińska, Europa Środkowa i Wschodnia), cechy strukturalne
kraju (państwa małe, wyspiarskie)

World Youth Report 2007

P

IĘĆ

WYZWAŃ

12

1. edukacja
2. praca
3. zdrowie
4. rodzina
5. postawy obywatelskie

WDR 2007

EDUKACJA

Problemy:



Szybkie zwiększenie liczby uczniów
(szczególnie – edukacja podstawowa), jednak
niska jakość edukacji



Coraz mocniejsza presja na wysokie
kwalifikacje ze strony globalnego rynku



Wczesne porzucanie edukacji
(krótkowzroczność, praca, rodzina)

Uzasadnienie interwencji:



pozytywne efekty zewnętrzne



asymetria informacji



ograniczony dostęp do kredytu



wyrównywanie szans

13

WDR 2007

EDUKACJA

Różnice regionalne



Azja – duża poprawa ilościowa w kształceniu, szczególnie na

poziomie podstawowym. Obecnie skupienie się na poprawie

jakości, kształceniu wyższym. Znacząca emigracja studentów.



Afryka Subsaharyjska – poprawa sytuacji w obszarze

kształcenia podstawowego, ale nadal większość poza systemem.

Skupienie się na nadrabianiu bardzo znaczącego dystansu

rozwojowego.



Ameryka Łacińska – duży postęp w obszarze edukacji

podstawowej, głównym problemem pozostaje jednak

wykluczenie społeczne i edukacyjne najbiedniejszych



Bliski Wschód i Afryka Północna – wysoki udział nakładów

na edukację, największa na świecie poprawa ilościowa w ciągu

kilkudziesięciu lat. Problem – niska jakość kształcenia,

niedopasowanie do potrzeb rynku pracy



Kraje rozwinięte – relatywnie dobra sytuacja. Skupienie się

na dopasowaniu kształcenia do potrzeb rynku pracy,

szkoleniach i praktykach

14

P

RACA

15

Problemy:



zbyt wczesne wypychanie młodzieży na rynek pracy – szczególnie w krajach

najbiedniejszych



brak możliwości awansu społecznego i ekonomicznego dzięki pracy –

szczególnie w krajach najbiedniejszych



trudny start młodzieży (brak kwalifikacji i doświadczenia oraz możliwości ich

zdobycia)

Uzasadnienie interwencji:



Sprzyjanie

efektywniejszemu

inwestowaniu w kapitał

ludzki i przeciwdziałanie

trwałemu marnowaniu

zasobów



Brak perspektyw dla

młodzieży prowadzi do

niepokojów społecznych

(ostatni przykład –

arabskie rewolucje)

WDR 2007

P

RACA



Azja – duże znaczenie zatrudnienia w pracochłonnym przemyśle

nastawionym na eksport. Duża konkurencja i niskie kwalifikacje

prowadzą do słabej pozycji negocjacyjnej młodych na rynku pracy

– problem jakości i warunków pracy.



Afryka Subsaharyjska – przedwczesne wyjście na rynek pracy,

proste zawody i brak podnoszenia kwalifikacji – praca nie

prowadzi do wyjścia z biedy



Ameryka Łacińska – zła sytuacja na rynku pracy po wieloletnich

kryzysach ubiegłych dekad dodatkowo pogorszyła i tak słabą

pozycję młodzieży zaangażowaną głównie w niskoproduktywną

działalność bez perspektyw na stabilizację i wzrost zarobków.



Bliski Wschód i Afryka Północna – bardzo wysokie bezrobocie

wśród młodych i niska aktywność zawodowa, brak perspektyw

zatrudnienia osób wykształconych (niskie inwestycje w

nowoczesne sektory gospodarki, słaby wzrost gospodarczy)



Kraje rozwinięte – wysokie bezrobocie wśród młodych,

niedopasowanie kwalifikacji do rosnących wymogów rynku (presja

globalizacji, brak konieczności pracy jak w krajach rozwijających

się)

16

Z

DROWIE

Problemy



w młodym wieku są podejmowane kluczowe decyzje wpływające na
stan zdrowia przez resztę życia



upowszechnianie się zagrożeń dla zdrowia w miarę bogacenia się
społeczeństw, postępowania globalizacji i pojawiania się nowych
chorób (AIDS, wypadki komunikacyjne, używki)

Uzasadnienie interwencji



Krótkowzroczność
podejmowanych decyzji



Marnowanie zasobów i
generowanie negatywnych
efektów zewnętrznych
(koszty opieki zdrowotnej,
mniejszy zasób pracy)

17

WDR 2007

Z

DROWIE



Azja – problem używek (papierosy, alkohol, szybko rosnąca
popularność narkotyków). Problem HIV/AIDS (prostytucja).
Znacznie większa ekspozycja mężczyzn na ryzyko. Rosnący
problem otyłości (tanie jedzenie niskiej jakości).



Afryka Subsaharyjska – epidemia HIV/AIDS.
Wyniszczający wpływ innych chorób z powodu niskiej jakości
opieki zdrowotnej. Niedożywienie i głód. Liczne konflikty
zbrojne zagrażają zdrowiu i życiu młodzieży.



Ameryka Łacińska – używki, otyłość, HIV/AIDS.



Bliski Wschód i Afryka Północna – niska jakość opieki
zdrowotnej, konflikty zbrojne, narkotyki, HIV/AIDS



Kraje rozwinięte – używki, otyłość, HIV/AIDS.

18

R

ODZINA

Problemy:



Nadal bardzo ograniczony zakres wsparcia przy planowaniu
rodziny oraz niewystarczająca pomoc dla matek i dzieci w
najbiedniejszych krajach



Dziedziczenie biedy

Uzasadnienie interwencji:



Krótkowzroczność i ograniczenia budżetowe rodziców –
niedoinwestowanie w planowanie rodziny i opiekę nad matką i
dzieckiem



Wyrównywanie szans

19

POSTAWY

OBYWATELSKIE



Sposób korzystania z praw i wypełniania obowiązków obywatelskich.



Postawy te formują się za młodu i utrzymują się przez całe życie.



Demokratyczna kontrola władzy i aktywność w organizacjach
pozarządowych przekłada się na lepszą jakość usług publicznych i
większą spójność społeczną, co stymuluje inwestycje i wzrost.



Brak możliwości uczestnictwa w życiu publicznym prowadzi do frustracji i
buntu, mogącego się przerodzić w wieloletni konflikt

20

WDR 2007

POSTAWY

OBYWATELSKIE



Azja – powolna erozja tradycjonalistycznego modelu

społecznego, ograniczenia lub brak demokracji w wielu

krajach spowalniają ewolucję postaw obywatelskich

młodzieży



Afryka Subsaharyjska – zwiększanie zaangażowania

państw w polityki wspierania młodzieży, rosnąca aktywność

obywatelska młodych



Ameryka Łacińska – osłabienie tradycyjnie mocnego

zaangażowania młodzieży w sprawy publiczne. Skupienie się

na problemach ekonomicznych i zawód polityką.



Bliski Wschód i Afryka Północna – problem wykluczenia

kobiet. Ostatnie lata – rosnące zaangażowanie młodzieży w

sprawy publiczne, niezadowolenie ze stagnacji ekonomicznej

i politycznej  arabskie rewolucje.



Kraje rozwinięte – dystansowanie się młodzieży od

tradycyjnej polityki, jednak mocne zaangażowanie w

działalność społeczną i organizacje pozarządowe

21

O

BSZARY

INTERWENCJI



zwiększanie szans



wspomaganie decyzji



dawanie drugiej szansy

22

ZWIĘKSZANIE

SZANS

Poszerzanie możliwości budowania kapitału
ludzkiego poprzez:



ułatwienie dostępu do edukacji i ochrony zdrowia



poprawę ich jakości



wspomaganie wejścia na rynek pracy



zwiększanie partycypacji młodych w życiu
społecznym, także w formowaniu polityk
skierowanych bezpośrednio do nich.

23

ZWIĘKSZANIE

SZANS

–

RODZAJE

INTERWENCJI



poprawa podstawowych zdolności – wczesna interwencja, całościowe
podejście i stała ewaluacja (inwestycje w jakość kształcenia
podstawowego, żywienie, opiekę zdrowotną)



poprawa jakości średniego i wyższego wykształcenia – mobilizacja
środków prywatnych (fikcja bezpłatnego wykształcenia – nie pomaga
ubogim, gdyż i tak nie studiują)



wspieranie systemu szkoleń na miejscu pracy (nieefektywność
publicznych szkoleń)



dostosowanie prawa pracy do sytuacji młodzieży (sztywne regulacje i
ochrona zatrudnionych utrudniają wejście nowych pracowników na rynek)



liberalizacja handlu - sektory eksportowe w krajach rozwijających się
częściej zatrudniają młodzież niż zorientowane na rynek wewnętrzny



sprzyjanie mobilności przestrzennej



konsultacje polityk z młodzieżą, jej bezpośrednie zaangażowanie w
służbę publiczną, szczególnie na poziomie lokalnym.

24

WSPOMAGANIE

DECYZJI

Decyzje młodzieży:



brak pełnej informacji



brak rzeczywistego wyboru (środki i decyzja należą do rodziny)



ograniczona racjonalność podejmowania decyzji – zbytnie

dyskontowanie przyszłych kosztów i korzyści, nieuwzględnianie

zmian preferencji w czasie, wysoka skłonność do ryzyka, duży

wpływ otoczenia

Pole do interwencji



akcje informacyjne



zapewnienie autonomii jednostki (prawnej, materialnej – granty,

stypendia, kredyty etc.)



świadome podejmowanie decyzji – edukacja w szkole

(umiejętności i krytyczne myślenie, a nie tylko fakty)



sygnały cenowe w przypadku efektów zewnętrznych, np. palenie

25

DAWANIE

DRUGIEJ

SZANSY

Jednostce trudno jest naprawić pomyłki młodości,
jednak wczesna interwencja publiczna pozwoli
społeczeństwu uniknąć ponoszenia kosztów
zewnętrznych w przyszłości oraz w pełni wykorzystać
potencjał produktywności danej jednostki.

Obszary:



resocjalizacja młodocianych przestępców



leczenie uzależnionych/zarażonych

Problem pokusy nadużycia –> pomoc warunkowa.

26

W

ZAJEMNE

POWIĄZANIA

WYZWAŃ

,

POLITYK

I

ZNACZENIE

EWALUACJI

–

P

RZYKŁAD

27

WDR 2007

P

ODSUMOWANIE



Kluczowe znaczenie obecnego młodego pokolenia dla
przyszłości krajów rozwijających się – szansa „okna
demograficznego” i przerwania dziedziczenia biedy



Nowe uwarunkowania w obszarze edukacji, mobilności



Szereg wyzwań – edukacja, praca, zdrowie, rodzina,
aktywność obywatelska



Potrzebne nie tylko zwiększanie możliwości i dostępnych
zasobów, ale też rozwijanie umiejętności podejmowania
decyzji oraz dawanie drugiej szansy



Złożone wyzwanie dla polityki publicznej – znaczenie
ewaluacji, integracji z innymi politykami, konsultacji z
zainteresowanymi

28