Finanse publiczne

Ćwiczenia 1

Finanse

Finanse gospodarstw domowych

Finanse publiczne

Finanse banków i instytucji kredytowych

Finanse ubezpieczeń

Finanse przedsiębiorstw

2

Publiczny system finansowy

O ile rynkowy system finansowy jest mechanizmem działającym
w oparciu o instytucje finansowe (prywatne), o tyle publiczny
system finansowy jest

„mechanizmem zapewniającym współtworzenie i przepływ
środków pieniężnych, które umożliwiają władzom publicznym
dostarczanie dóbr publicznych oraz usług i świadczeń
społecznych”.

3

Finanse publiczne tworzą złożony system w

zakresie:

•

podmiotowym,

•

organizacyjnym,

•

prawnym,

•

instytucjonalnym,

•

instrumentalnym.

4

Struktura systemu finansów publicznych

5

INSTYTUCJE

INSTRUMENTY

System finansów publicznych

PODMIOTY (SEKTOR FP)

PRAWO

Struktura systemu finansów publicznych

W znaczeniu podmiotowym najważniejszymi elementami systemu

finansów publicznych są:

•

Władze ustawodawcze - parlament, rady regionalne, rady
gminne;

•

Władze wykonawcze - rządy, zarządy wymienionych wyżej
szczebli;

•

Władze kontrolne - Najwyższa Izba Kontroli oraz Regionalne Izby
Obrachunkowe;

•

Aparat skarbowy, zajmujący się na bieżąco realizacją dochodów
i wydatków publicznych, ich kontrolą – np. policja skarbowa,
zarządzaniem budżetem, funduszami ubezpieczeniowymi;

•

Jednostki, które są finansowane z funduszy publicznych, czyli
szpitale, szkoły, jednostki wojskowe, jednostki sądownictwa,
jednostki policji, jednostki administracji publicznej.

6

Struktura systemu finansów publicznych

W znaczeniu prawnym system finansów publicznych tworzą:

•

Konstytucja - zawierająca ogólne zasady tworzenie funduszy
publicznych oraz obowiązki poszczególnych rodzajów władz
publicznych w zakresie uchwalania, wykonywania i kontroli
funduszy publicznych;

•

Prawo budżetowe - w randze ustawy, regulujące zasady budowy
ustroju budżetowego (ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r.
o finansach publicznych,

•

Coroczne ustawy budżetowe i uchwały budżetowe samorządów;

•

Ustawy podatkowe (PIT, CIT, VAT, podatki i opłaty lokalne, itp);

•

Ustawy o pozabudżetowych funduszach publicznych;

•

Ustawy o finansach samorządowych;

•

Ustawy regulujące działalność ministra finansów i działalność
aparatu skarbowego;

•

Ustawa karno-skarbowa;

•

Ustawa o zobowiązaniach podatkowych – ordynacja podatkowa.

7

Struktura systemu finansów publicznych

W znaczeniu instytucjonalnym system finansów publicznych tworzą
fundusze przyjmujące formę:

•

Budżetu państwa;

•

Budżetów samorządowych szczebla podstawowego lub

wyższego, np. powiaty samorządowe;

•

Funduszy ubezpieczeń społecznych;

•

Funduszy celowych;

•

Fundacji publicznych;

•

Agencji publicznych

8

Struktura systemu finansów publicznych

W znaczeniu instrumentalnym wykorzystywane są następujące
narzędzia:

•

podatki centralne;

•

podatki lokalne;

•

opłaty;

•

cła;

•

dochody z majątku publicznego - np. dywidendy, renty;

•

składki na ubezpieczenia społeczne;

•

subwencje;

•

dotacje;

•

kredyty państwowe i pożyczki publiczne.

9