2011-11-29

1

Ć

wiczenie 2

Projekt technologiczny

sieci kanalizacji

bytowo-gospodarczej

dla jednostki

osadniczej

Klasyfikacja

przewodów

kanalizacyjnych

Zało

ż

enia ogólne

Przewody kanalizacyjne powinny spełnia

ć

wymagania

normy PN-EN 752-2

Zgodnie z norm

ą

wyst

ę

puj

ą

nast

ę

puj

ą

ce poj

ę

cia:

Kanał

Przewód lub inna konstrukcja, zazwyczaj podziemna, zaprojektowana
w celu odprowadzania

ś

cieków i/lub wód powierzchniowych z wi

ę

cej

ni

ż

jednego

ź

ródła

Przewód odpływowy

Ruroci

ą

g, zazwyczaj podziemny, przeznaczony do odprowadzania

ś

cieków i/lub wód powierzchniowych z ich

ź

ródła do kanału

Przewód tłoczny

Ruroci

ą

g, przez który s

ą

tłoczone

ś

cieki

System kanalizacyjny

Sie

ć

ruroci

ą

gów i urz

ą

dze

ń

lub obiektów pomocniczych, które słu

żą

do

odprowadzania

ś

cieków i/lub wód powierzchniowych od przykanalików

do oczyszczalni lub innego miejsca utylizacji

Asortyment materiałów

• Tworzywa sztuczne:

– PVC polichlorek winylu

– PE polietylen wysokiej g

ę

sto

ś

ci (HDPE),

– PP polipropylen,

–

ż

ywica poliestrowa;

•

Ż

eliwo

,

najcz

ęś

ciej stosowane do wykonania przewodów

odpływowych i kanalizacji zewn

ę

trznej (rury prowadz

ą

ce od

instalacji domowej do szamba, studzienek, oczyszczalni
przydomowej);

• Kamionka

stosowana do wykonania przewodów odpływowych

oraz kanalizacji zewn

ę

trznej;

• Beton

stosowany do wykonania kanalizacji zewn

ę

trznej;

2011-11-29

2

Materiały

• Kanalizacja sanitarna jest instalacj

ą

specyficzn

ą

• Tradycyjne materiały, jak

ż

eliwo

czy

kamionka

, s

ą

rzadko u

ż

ywane

• Zewn

ę

trzne przewody systemów kanalizacyjnych

wykonuje si

ę

praktycznie wył

ą

cznie z

tworzyw

sztucznych

– polietylen LD-PE – 1945 r.,

– HD-PE – 1955 r.,

– PP polipropylen – 1955 r.,

– polietylen sieciowany – 1968 r.

Tworzywa sztuczne

ZALETY

•

Dobre parametry hydrauliczne

Wewn

ę

trzne

ś

ciany rur s

ą

gładkie, co znacznie zmniejsza opory przepływu.

Jest to bardzo wa

ż

ne - pozwala, by

ś

cieki płyn

ę

ły z wła

ś

ciw

ą

pr

ę

dko

ś

ci

ą

, a

jednocze

ś

nie

ś

rednice mog

ą

by

ć

mniejsze w porównaniu z rurami

ż

eliwnymi;

•

Odporno

ść

na korozj

ę

Ś

cieki sanitarne mog

ą

mie

ć

bardzo silne własno

ś

ci korozyjne (maj

ą

odczyn

kwa

ś

ny, a przy tym zawieraj

ą

detergenty,

ś

rodki czysto

ś

ci, chemikalia),

zwi

ę

kszone przez stosunkowo wysok

ą

temperatur

ę

;

WADY

•

wydłu

ż

alno

ść

temperaturowa - przez to rury wymagaj

ą

kompensacji. Trzeba

je montowa

ć

za pomoc

ą

specjalnych obejm i przewidywa

ć

luz przy

montowaniu;

spora rozszerzalno

ść

cieplna

;

•

niewielka

na ogół

wytrzymało

ść

mechaniczna;

•

ograniczona odporno

ść

na wysokie temperatury;

PVC – Poli(chlorek winylu) (PCW)

•

Charakteryzuje si

ę

znaczn

ą

– wytrzymało

ś

ci

ą

,

– udarno

ś

ci

ą

(odporno

ś

ci

ą

na uderzenia)

– odporno

ś

ci

ą

na zgniecenia

•

Dobrze nadaje si

ę

do stosowania w instalacji kanalizacyjnej zewn

ę

trznej

(przewody, studzienki kontrolne, pokrywy, włazy, zbiorniki na zło

ż

a biologiczne)

•

Zalet

ą

PVC jest ponad czterdziestoletnia kariera w bran

ż

y instalacyjnej

•

Asortyment wyrobów z PVC przeznaczonych do kanalizacji jest bardzo szeroki

Kanalizacyjne rury PVC ł

ą

czy si

ę

na

uszczelniane kielichy, wi

ę

ksze

ś

rednice mo

ż

na

ł

ą

czy

ć

zł

ą

czkami kołnierzowymi.

PVC ma najmniejszy współczynnik
rozszerzalno

ś

ci cieplnej: 0,08mm/mK.

Przykładowo, metrowy odcinek, który był
monotowany w temp. 10°C, rozszerzy si

ę

o 4

mm, je

ś

li b

ę

d

ą

nim płyn

ę

ły

ś

cieki o temp. 60°C.

• Skrót PCV, powszechnie u

ż

ywany w Polsce, jest

niepoprawny logicznie i j

ę

zykowo. PCV nie jest

poprawnym skrótem ani od nazwy
mi

ę

dzynarodowej, ani polskiej.

• W nazewnictwie mi

ę

dzynarodowym u

ż

ywa si

ę

wył

ą

cznie skrótu PVC - od Poly(Vinyl Chloride).

• W j

ę

zyku polskim poprawny jest skrót PCW - od

polskiego Poli(Chlorek Winylu).

PVC – Poli(chlorek winylu) (PCW)

2011-11-29

3

Ż

ywica poliestrowa

•

Wzmacniana włóknem szklanym (GRP)

– ci

ęż

ki

– wytrzymały

•

Najcz

ęś

ciej stosowany jest do budowy sieci kanalizacyjnych w terenach

trudnych (np. silnie podmokłych).

•

Charakteryzuje si

ę

te

ż

wysok

ą

odporno

ś

ci

ą

na temperatur

ę

•

Rzadko stosowana w instalacjach domowych, mo

ż

e pojawi

ć

si

ę

w

instalacjach szczególnie obci

ąż

onych (np. tam, gdzie s

ą

wysokie piony albo

"skoki" ci

ś

nienia powodowane przez nierównomierne przepływy)

Mo

ż

na j

ą

te

ż

spotka

ć

jako tworzywo na

zbiorniki (osadniki gnilne).

GRP jest materiałem drogim i trudno
dost

ę

pnym, ale mo

ż

na polega

ć

na jego

własno

ś

ciach mechanicznych i

antykorozyjnych.

PP - Polipropylen

• Du

ż

a odporno

ś

ci

ą

na temperatury - zarówno wysokie,

jak i niskie.

• Rury polipropylenowe s

ą

niewra

ż

liwe zarówno na

wysokie temperatury, jak i na ich wahania.

• Polipropylen wykazuje stosunkowo mały współczynnik

rozszerzalno

ś

ci cieplnej.

• Cechuje si

ę

elastyczno

ś

ci

ą

i zdolno

ś

ci

ą

tłumienia drga

ń

,

dzi

ę

ki czemu instalacja z niego wykonana pracuje cicho

• Nadaje si

ę

głównie do instalacji wewn

ę

trznych

Rury wyst

ę

puj

ą

w szerokim asortymencie

ś

rednic.

Rury PP ł

ą

czy si

ę

na uszczelniane kielichy.

HDPE - Polietylen wysokiej g

ę

sto

ś

ci

•

jest bardzo elastyczny - dzi

ę

ki temu wytłumia drgania

•

Dzi

ę

ki specjalnym dodatkom i procedurom technologicznym jest

odporny na wahania temperatury oraz na tzw. ruchy termiczne
(praca rur pod wpływem waha

ń

temperatur)

•

Ze wzgl

ę

du na wysoki współczynnik rozszerzalno

ś

ci cieplnej rury

powinna by

ć

zapewniona kompensacja - rury powinny by

ć

montowane ze znacznym luzem

Rury HDPE stosowane s

ą

jako baza do wykonywania

systemów tzw. kanalizacji cichej - nat

ęż

enie d

ź

wi

ę

ku przy

pracy takiej kanalizacji nie przekracza 20 dB.

Oznacza to,

ż

e poziom d

ź

wi

ę

ku porównywalny do poziomu,

który powstaje przy pracy lodówki

Rury HDPE mo

ż

na ł

ą

czy

ć

je przez zgrzewanie doczołowe, a

tak

ż

e zł

ą

czki kołnierzowe i zaciskowe

Ż

eliwo

•

było powszechnie stosowanym materiałem kanalizacyjnym, ze
wzgl

ę

du na znaczn

ą

wytrzymało

ść

, odporno

ść

na

ś

cieranie i

niewielk

ą

rozszerzalno

ść

liniow

ą

.

•

Wykazuje jednak podatno

ść

na korozj

ę

i zarastanie biologiczne,

poza tym jest ci

ęż

kie.

•

Wady te zostały wyeliminowane w nowoczesnych systemach ka-
nalizacyjnych.

Ż

eliwo, pozbawione wad powraca, ze wzgl

ę

du na

swoje zalety, jak i nietoksyczno

ść

, d

ź

wi

ę

kochłonno

ść

i estetyczne

wykonanie (co osi

ą

ga si

ę

m. in. dzi

ę

ki zastosowaniu nowoczesnych

powłok tworzywowych)

•

Aktualnie

ż

eliwo najcz

ęś

ciej jest stosowane jako materiał na

przykanaliki, rury kanalizacji zewn

ę

trznej, wpusty oraz włazy do

studzienek rewizyjnych.

2011-11-29

4

Ż

eliwo

•

Ż

eliwo dzieli si

ę

na nast

ę

puj

ą

ce kategorie:

•

ż

eliwo szare

:

– szare zwykłe (zawiera grafit płatkowy ró

ż

nej

wielko

ś

ci)

–

ż

eliwo sferoidalne

(zawiera grafit sferoidalny)

–

ż

eliwo modyfikowane

(zawiera drobny grafit płatkowy)

–

ż

eliwo wermikularne

•

ż

eliwo białe

•

ż

eliwo połowiczne

•

ż

eliwo ci

ą

gliwe

(zawiera grafit postrzepiony (kłaczkowy))

•

ż

eliwo stopowe

Kamionka

•

stosowana jest najcz

ęś

ciej w sieciach kanalizacyjnych, do budowy

przykanalików lub instalacji zewn

ę

trznej

•

Kamionka jako tworzywo ceramiczne jest odporna na działanie
substancji chemicznych (zarówno pochodz

ą

cych ze

ś

cieków, jak

i z gruntu, w którym jest poło

ż

ona), rury s

ą

wi

ę

c trwałe i szczel-

ne po wielu latach eksploatacji

•

Nowoczesna kamionka wykazuje tak

ż

e wykazuje tak

ż

e odporno

ść

na

ś

cieranie

•

Charakteryzuje si

ę

znaczn

ą

gładko

ś

ci

ą

, z czego wynikaj

ą

małe

opory przepływu

•

Cz

ę

sto stosowane do kanalizacji przemysłowej

Beton

• Elementy z betonu u

ż

ywane s

ą

do budowy przewodów

odpływowych wewn

ę

trznych i zewn

ę

trznych, pod

warunkiem jednak,

ż

e grunt i woda gruntowa nie maj

ą

wła

ś

ciwo

ś

ci korozyjnych

• Rury betonowe charakteryzuj

ą

si

ę

znacznymi oporami

przepływu

• S

ą

mało wytrzymałe na

ś

cieranie i na zgniatanie, ale

odporne na zmiany temperatury i

ś

rodki chemiczne

• S

ą

ci

ęż

kie i krótkie (1 m)

• Z betonu na ogół nie produkuje si

ę

kształtek, poza

elementami do studzienek kanalizacyjnych

Zakresy

ś

rednic

Zakresy stosowanych

ś

rednic w zale

ż

no

ś

ci od materiału przewodu

PVC

KWH Pipe

PP

Plastmetix
KWH Pipe

PEHD

KWH Pipe

Ż

ywica

poliestrowa

HOBAS

Amianti

Kamionka

Ż

eliwo

POLKOMPLEX

Beton

110

110

110

150

100

80

200

125

160

160

200

150

100

300

160

200

200

250

200

125

400

200

250

250

300

250

150

500

250

315

315

350

300

200

600

315

400

400

400

400

250

800

400

500

500

300 (350)

1000

500

600

600

400

2011-11-29

5

Minimalne spadki przewodów

Ś

rednica kanału

[mm]

Spadek

minimalny

[‰]

Uwagi

200

5,0

Tylko za miastem

250

4,0

wsz

ę

dzie

300

3,3

wsz

ę

dzie

350

3,0

wsz

ę

dzie

400

2,5

wsz

ę

dzie

450

2,2

wsz

ę

dzie

Maksymalne spadki przewodów

• Według normy PN-B-12042:1998

– dla

ś

rednicy

≤

150 mm

15%

– dla

ś

rednicy 200 mm

10%

– dla

ś

rednicy

≥

250 mm

8%

• Według rozporz

ą

dzenia Dz.U.nr 43/99 poz.43

– dla

ś

rednicy 300 mm

3%

– dla

ś

rednicy

≥

1000 mm

1%

– dla

ś

rednicy po

ś

rendich - spadek wynika z

interpolacji

ś

rednic powy

ż

szych

Pr

ę

dko

ś

ci

• Minimalna pr

ę

dko

ść

0,6 – 0,7 m/s

0,8 m/s

• Maksymalna pr

ę

dko

ść

3 - 5 m/s

7m/s

kanalizacja deszczowa i

ogólnospławna

Materiały stosowane w Polsce

2011-11-29

6

Materiały stosowane w jednej z

miejscowo

ś

ci w Polsce

Wytyczne monta

ż

u przył

ą

cza

•

Najwa

ż

niejsze parametry przył

ą

cza kanalizacyjnego do przeci

ę

tnej posesji:

minimalna

ś

rednica

nie mo

ż

e by

ć

mniejsza ni

ż

150 (160) mm

;

•

minimalny spadek

nie powinien by

ć

mniejszy ni

ż

1,5%

(wtedy pr

ę

dko

ść

samooczyszczania wynosi 0,8 m/s), dla kanalizacji deszczowej 0,8% – minimalna
pr

ę

dko

ść

0,6 m/s;

•

maksymalny spadek

dla rur o

ś

rednicy 150 mm (dla pr

ę

dko

ś

ci przepływu 3-5 m/s)

nie powinien przekracza

ć

: dla rur kamionkowych, betonowych i z tworzyw

sztucznych –

15%

, dla rur

ż

eliwnych –

40%

(zgodnie z PN niektórzy producenci

dopuszczaj

ą

wi

ę

ksze spadki);

•

przeci

ę

tne

zagł

ę

bienie

przył

ą

cza kanalizacyjnego ze wzgl

ę

du na istniej

ą

ce i

przewidywane uzbrojenie oraz ruch pojazdów drogowych wynosi

od 1,4 do 2,0 m;

•

Minimalne przykrycie przewodów odpływowych (zale

ż

ne od strefy przemarzania

gruntu) wynosi 1,0–1,4 m licz

ą

c od powierzchni terenu do wierzchu rury. Je

ś

li nie

mo

ż

na uzyska

ć

minimalnej gł

ę

boko

ś

ci 1,4 m, przewody nale

ż

y zabezpieczy

ć

przed

uszkodzeniem, stosuj

ą

c np. rury osłonowe lub konstrukcje odci

ąż

aj

ą

ce;

•

kanały grawitacyjne i zwi

ą

zane z nimi studzienki włazowe (>DN 800) lub

niewłazowe (DN 300, 425 lub 600 mm) mog

ą

by

ć

lokalizowane

w ci

ą

gach

pieszo-jezdnych, pieszych lub zielonych

;

•

prowadzenie przykanalików powinno umo

ż

liwia

ć

łatwy dost

ę

p

podczas

eksploatacji i konserwacji, jak równie

ż

uwzgl

ę

dnia

ć

ewentualny kłopot zwi

ą

zany

z nieprzyjemnymi zapachami i toksyczno

ś

ci

ą

;

•

Przewody kanalizacyjne

nie mog

ą

stwarza

ć

zagro

ż

enia

dla innych obiektów i

infrastruktury technicznej oraz musz

ą

spełnia

ć

wymagania ochrony

ś

rodowiska

przed zanieczyszczeniem;

•

W miejscach skrzy

ż

owa

ń

odległo

ść

w pionie powinna wynosi

ć

minimum 0,3 m

(bez stosowania rur ochronnych na przewodzie kanalizacyjnym lub
chronionym). Szczegółowo relacje te reguluj

ą

przepisy bran

ż

owe oraz

indywidualne uzgodnienia z wła

ś

cicielami istniej

ą

cego uzbrojenia;

•

Nale

ż

y

zamontowa

ć

odci

ę

cie zabezpieczaj

ą

ce przed cofaniem si

ę

ś

cieków

w przypadku podtopienia kanalizacji (gdy przybory sanitarne zainstalowane s

ą

poni

ż

ej rz

ę

dnej terenu).

•

www.polskiinstalator.com.pl

Wytyczne monta

ż

u przył

ą

cza

2011-11-29

7

Wykaz producentów i firm

HAWLE
SAINT GOBAIN
PLASTIMEX
ARMAKAN
ACO
PROFIL
VALSIR
WODROL
DIAMOND
SIZER
WOBET HYDRET

KARMAT

OMNIGENA
GRUNDFOS
BELSYSTEM
WIMEST
HYDRO-
VACCUM
WAVIN
EWE
AVK
REHAU
KWH
SIMONA

FUSION
MAXPOL
SŁOMCZEWSKA
NICZUK
RAWIPLAST
ANWOD
GEBO
JIMTEN
TASTA
TAWOL
PERFEXIM
VALVEX

oraz wiele

innych

Ciekawostka

Firma recyclingowa Delleve Plastics Ltd (W.Brytania)
zainwestowała ponad 0,5 mln $ w lini

ę

produkcyjn

ą

,

która b

ę

dzie wytłaczała rury wykorzystuj

ą

c do tego

materiał pochodz

ą

cy wył

ą

cznie z recyclingu.

Elementy lini i jej oprzyrz

ą

dowanie zostało wyposa

ż

one

przez kanadyjsk

ą

firm

ę

Corma, technologia procesu

wykorzystuj

ą

cego materiał z odzysku została przygotowana

przez uniwersytet w Aston. Firma Delleve ma zamiar
wytwarza

ć

rocznie ok 10 000 ton rur licz

ą

c na to, i

ż

wyj

ą

tkowo niska cena produktu pozwoli jej zdoby

ć

rynek.

Wi

ę

cej info:

www.delleve.co.uk.