Zmiany systemu oceny betonowej kostki

brukowej zgodnie ze standardami europejskimi

CHANGES IN CONCRETE PAVING BLOCK TESTING SYSTEM IN

AGREEMENT WITH EUROPEAN STANDARDS.

Streszczenie

Przystąpienie Polski do Unii Europejskie przyniosło w konsekwencji konieczność przyjęcia
nowych standardów produkcji. Wprowadzona w 2004 r. norma PN-EN 1338 (U) przynosi
nie tylko zmiany w kryteriach oceny kostki brukowej, ale również nowe procedury ba-
dawcze. Niniejszy artykuł zawiera porównanie wymagań dotychczasowych krajowych
przepisów technicznych z wymaganiami europejskiej normy zharmonizowanej PN-EN
1338 (U).

Abstrakt

Poland’s joining European Union brought consequently necessity of accepting new
production standards.
PN-EN 1338 (U), introduced standard in year 2004, brings not only changes in estimation
criteria for concrete paving block but also new research procedures.
Below the national standard requirements obliging up to now, have been compared with
new European standard PN-EN 1338 (U).

Grzegorz Łój

mgr inż. Grzegorz Łój – Stowarzyszenie Producentów Brukowej Kostki Drogowej

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

3

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

3

1.

Wprowadzenie

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej nie przyniosło rewolucyjnych zmian, jeśli
chodzi o technologie produkcji drobnowymiarowych elementów betonowych z betonu
wibroprasowanego. Było to wynikiem ukształtowanej przez ostatnie 15 lat świadomości
technologicznej producentów. Większość nowoczesnych rozwiązań technicznych i produk-
cyjnych, znanych dobrze w Europie Zachodniej, jest z powodzeniem stosowana również
w naszym kraju. Ponadto polska branża betonów wibroprasowanych może poszczycić się
wieloma oryginalnymi rozwiązaniami zarówno jeśli chodzi o technologię produkcji, jak i o
asortyment i jakość wytwarzanych wyrobów. Wszystko to razem wzięte stawia Polskę na
drugim miejscu w Europie (za Niemcami), nie tylko jeśli chodzi o potencjał produkcyjny
zakładów, ale również rzeczywistą ilość produkowanej betonowej kostki brukowej.
Wysoka jakość produkowanych elementów z betonu wibroprasowanego kształto-
wana była dotychczas wg kryteriów zawartych w różnych dokumentach – aprobatach
technicznych i normach branżowych. W połowie lat 90. podjęte zostały nawet próby
opracowania jednolitej polskiej normy, przerwane jednak ze względu na perspektywę
przystąpienia Polski do wspólnoty europejskiej i konieczność przyjęcia europejskich
uregulowań technicznych.
W 2003 roku 178 Komitet Techniczny Europejski Komitet Normalizacyjny CEN za-
kończył prace nad grupą norm, zharmonizowanych z dyrektywą budowlaną, dotyczących
drobnowymiarowych elementów betonowych przeznaczonych przede wszystkim dla
budownictwa komunikacyjnego. Zostały one ostatecznie przyjęte przez CEN 16 paździer-
nika 2003 r.
Grupa norm dla wyrobów wibroprasowanych składa się z trzech podstawowych norm
zharmonizowanych: EN 1338 dotyczącej betonowej kostki brukowej, EN 1339 dotyczącej
betonowych płyt nawierzchniowych oraz EN 1340 dotyczącej betonowych elementów
krawężnikowych (krawężników i obrzeży).
Ich zawartość merytoryczna zgodna z przyjętą w unii europejskiej zasadą zapewnienia
jak najlepszej jakości produktu finalnego, poprzez odpowiednio dobrany i dokładny system
wewnętrznej kontroli produkcji. Jest to podstawowa zmiana w stosunku do dotychczaso-
wych polskich przepisów technicznych, które największy nacisk kładły na odpowiednie
ostateczne parametry techniczne wyrobu. Zasadniczą część norm zharmonizowanych,
dla betonowych elementów wibroprasowanych zajmują zatem wytyczne dla Zakładowej
Kontroli Produkcji oraz kryteria oceny zgodności. W załącznikach normatywnych opisano
zaś procedury badawcze dla oceny poszczególnych parametrów gotowego wyrobu.

2. Zakres oceny kostki brukowej

Jeżeli chodzi o zasadnicze kierunki oceny kostki brukowej to, w ogólnym podejściu,
norma europejska nie wprowadza istotnych zmian. Nadal ocenie podlegają następujące
grupy parametrów: wymiary nominalne wyrobów, właściwości estetyczne, parametry
mechaniczne (tj. wytrzymałość mechaniczna, ścieralność itp.) oraz trwałość wyrobów
w warunkach zewnętrznych. Jednak dla większości z nich zaszły zmiany jeśli chodzi o po-
ziomy odniesienia poszczególnych właściwości oraz procedury badawcze związane z ich
oceną. Znaczna część dotychczasowych procedur badawczych i kryteriów oceny opierała
się na dawnych normach branżowych oraz na normie na beton zwykły PN-88/B-06250.
Nowe normy w sposób bardziej autonomiczny obejmują całość zagadnienia.

4

Grzegorz Łój

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

5

Aby wstępnie porównać zakres badań cech wyrobów przewidywanych w dotychcza-
sowych dokumentach i wymaganych przez normy europejskie dokonano ich zestawienia
w tabeli 1.

Tabela 1. Porównanie zakresu oceny parametrów kostki brukowej

Aprobata techniczna IBDiM

Norma PN-EN 1338:2004(u)

Wymiary nominalne

Badanie zachowania wymiarów kostki bru-

kowej (podanych w katalogu producenta):

długość, szerokość, grubość

Wymiary nominalne kostki brukowej: dłu-

gość, szerokość, grubość, odchylenie dwóch

przekątnych.

Grubość warstwy ścieralnej

Badanie zachowania kształtu kostki bruko-

wej (podanego w katalogu producenta)

Płaskość i pofalowanie kostki brukowej

Wielkość występów dystansowych, pochy-

lenia lub rowkowania i profilowania po-

wierzchni bocznej. Wielkość sfazownia.

Paramety estetyczne wyrobów

Ocena stan powierzchni licowej kostki:

tekstura, rysy i spękania, kolor wg kata-

logu dostawcy, przebarwienia, plamy i

zabrudzenia niezmywalne wodą, naloty

wapienne

Ocena wyglądu powierzchni licowej kostki

brukowej: rysy, spękania i odpryski

Ocena stanu powierzchni bocznych

Ocena wizualna zabarwienia kostki brukowej

Ocena stanu krawędzi i naroży przylico-

wych

Ocena wizualna tekstury kostki brukowej

Ocena stanu krawędzi pionowych

Sprawdzenie kostki brukowej pod kątem

rozwarstwienia (dla kostek brukowych dwu-

warstwowych)

Właściwości mechaniczne

Wytrzymałość na ściskanie (z użyciem

odpowiedniej wkładki w zależności od

grubości kostki)

Wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupy-

waniu

Ścieralność: badanie na tarczy Böhmego

Ścieralność – dwie metody: badanie metodą

„szerokiej tarczy ściernej” (metoda wzorco-

wa) lub badanie na tarczy Böhmego

Badanie szorstkości powierzchni „waha-

dłem angielskim”

Pomiar wartości odporności na poślizg

powierzchni przy pomocy tzw. „wahadła

angielskiego”

Trwałość w warunkach naturalnych

Nasiąkliwość wodna

Nasiąkliwość wodna

Mrozoodporność – badanie odporności ca-

łej kostki na 30 cykli zamrażania i rozmra-

żania w 3% roztworze NaCl (lub alterna-

tywnie 150 cykli zamrażania i rozmrażania

w wodzie)

Mrozoodporność – określenie odporności

powierzchni kostki na zamrażanie i rozmra-

żanie z udziałem soli odladzającej

4

Grzegorz Łój

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

5

3.

Ocena wymiarów nominalnych kostki brukowej

W najmniejszym stopniu zmianie uległa ocena wymiarów liniowych kostek bruko-
wych.
Nadal kontrolowana jest długość, szerokość i grubość kostki i porównywana z wiel-
kościami nominalnymi deklarowanymi przez producenta. Nieznacznie zaostrzone zostały
jednak kryteria, co pokazuje tabela 2.

Tabela 2. Dopuszczalne odchyłki wymiarów liniowych kostki brukowej

Badany para-

metr

Wymagania Aprobaty

Technicznej IBDiM

Wymagania normy PN-EN 1338:2004(u)

Niezależnie od grubości

kostki

Dla grubości kostki

<100 mm

Dla grubości kostki

≥

100 mm

Długość

± 3 mm

± 2 mm

± 3 mm

Szerokość

± 3 mm

± 2 mm

± 3 mm

Grubość

± 5 mm

± 3 mm

± 4 mm

Różnica pomiędzy dwoma pomiarami grubo-

ści tej samej kostki powinna być

≤

3 mm

W przypadku kostek o kształcie nieprostokątnym odchyłki stosowane dla innych wy-
miarów powinny być deklarowane przez producenta.
Norma europejska nie wymaga oceny kształtu kostki brukowej. Zdecydowanie większy
nacisk kładzie na oznaczenie wymiarów elementów kostki mających wpływ na jej pra-
widłową eksploatację. Ocenie podlegają więc następujące parametry:

− różnice w długości dwóch przekątnych dla kostek (kryteria oceny – tabela 3),

− odchyłki od płaskości i pofalowania kostki brukowej dla kostek o płaskiej powierzch-

ni (bez specjalnej tekstury), których wymiary przekraczają 300 mm, (kryteria oceny
– tabela 3),

− wielkość sfazowania krawędzi przylicowych kostki,

− wielkości występów dystansowych oraz ewentualnego pochylenia, rowkowania lub

profilowania powierzchni bocznych.

− minimalna grubość warstwy ścieralnej dla kostek dwuwarstwowych (oznaczana na

przełomach kostek z dokładnością do 0,5 mm).

Tabela 3. Dopuszczalne odchyłki wymiarów deklarowanych

Maksymalne różnice długości dwóch

przekątnych

Odchyłki płaskości i pofalowania

Klasa

znakowanie

Maksymalna

różnica [mm]

Długość po-

miarowa [mm]

Maksymalna

wypukłość

[mm]

Maksymalna

wklęsłość

[mm]

1

J

5

300

1,5

1,0

2

K

3

400

2,0

1,5

Pozostałe wielkości oraz ich odchylenia są deklarowane przez producenta.
Wszystkie procedury badawcze dotyczące wymiarów liniowych znajdują się w załączniku
normatywnym C normy PN-EN 1338:2004 (u).

6

Grzegorz Łój

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

7

4. Ocena właściwości estetycznych kostki brukowej

Dotychczasowe procedury oceny wyglądu zewnętrznego przewidywały badanie całej
kostki brukowej: zarówno jej strony licowej jak i ścian oraz krawędzi bocznych. Wytyczne
określały cały szereg granicznych parametrów jakim powinien odpowiadać pojedynczy
wyrób (zakres badań przedstawiono w tabeli 1). Ponadto ze względu na właściwości
estetyczne wymagania aprobaty technicznej wydzielały gatunek 1 i gatunek 2 produko-
wanych kostek. Norma europejska jest pod tym względem odmienna. Zasadniczej ocenie
podlega tutaj powierzchnia licowa badanego wyrobu oraz stan krawędzi przylicowych.
Również zastosowana procedura badawcza różni się od dotychczasowej. Na początku
sprawdza się każdą kostkę z osobna pod kątem rozwarstwienia, a następnie wszystkie
badane elementy układane są razem tak aby tworzyły w przybliżeniu kwadratowy frag-
ment próbnej nawierzchni. Dopiero wtedy dokonuje się oględzin z odległości ok. 2 m od
każdego boku kwadratu, zapisując każdą kostkę posiadającą rysy lub odpryski. Zgodnie
z wymaganiami normy PN-EN 1338 (U) powierzchnia licowa żadnej z badanych kostek
nie powinna wykazywać defektów takich jak rysy czy odpryski. Jednocześnie norma
mówi, iż ewentualne wykwity nie mają szkodliwego wpływu na właściwości użytkowe
kostek brukowych i nie są uważane za istotne.
Jeżeli ocenie poddawana jest kostka produkowana z powierzchnią o specjalnej
teksturze, to powinna ona zostać opisana przez producenta i sprawdzona pod kątem
jednolitości.
Norma europejska nie narzuca sposobu barwienia wyrobów, lecz pozostawia do
decyzji producenta czy barwieniu będzie podlegał cały wyrób, czy tylko warstwa wierzch-
nia. Jednak kostka nie powinna wykazywać znaczących różnic w obrębie badanej próby.
Obydwie powyższe cechy nie mogą w sposób znaczący odbiegać od analogicznych wła-
ściwości próbek wzorcowych dostarczonych przez producenta i zatwierdzonych przez
odbiorcę. Norma podaje ponadto, że różnice w jednolitości tekstury i zabarwienia kostek,
spowodowane nieuniknionymi zmianami właściwości surowców lub przez zmianę wa-
runków twardnienia, nie są uważane za istotne.
W badaniach cech estetycznych kostki brukowej zupełnie pomijane są wszystkie
ściany, krawędzie boczne i spodnie, jako niewidoczne podczas normalnej eksploatacji
nawierzchni.

5. Badania cech mechanicznych kostki brukowej.

Istotne zmiany wprowadziła norma europejska w ocenie cech mechanicznych kostki
brukowej. To co można zauważyć przy pierwszym kontakcie z normą, to inny sposób
oceny wytrzymałości. Dotychczas do udzielenia aprobaty technicznej wymagane było
określenie wytrzymałości na ściskanie, badane poprzez odpowiednie prostokątne płyty
dociskowe o powierzchniach zależnych od grubości nominalnej kostek (rys.1)[5]. Jedno-
cześnie przewidywano dwie klasy wytrzymałości: klasa „50” (R

g

≥ 50MPa) i klasa „35”

(R

g

≥ 35MPa)[2].

Natomiast norma PN-EN 1338:2004(u) przewiduje dla kostek brukowych badanie
wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu. Schemat układu badawczego przed-
stawia rysunek 2.

6

Grzegorz Łój

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

7

Rys. 1. Zasada pomiaru wytrzymałości na
ściskanie [3]: 1) trawers prasy, 2) płyty
prasy, 3) płyta dociskowa (o powierzchni
uzależnionej od grubości kostki), 4) ba-
dana kostka

Rys. 2. Zasada pomiaru wytrzymałości
na rozciąganie przy rozłupywaniu [1]:
1) podkładka, 2) badana kostka brukowa,
3) sztywne podpory

Przekrój rozłupania powinien być przyjęty z zachowaniem ściśle określonego w normie
pierwszeństwa wyboru. W odróżnieniu od badania wytrzymałości na ściskanie, w któ-
rym badano kostki w stanie powietrzno – suchym, oceny rozłupywania dokonuje się na
próbkach uprzednio nasączonych wodą przez okres 24±3 godziny.
Jako graniczne parametry wytrzymałości badanych kostek przyjęte zostały dwa kryteria
stosowane łącznie:

− Wytrzymałość charakterystyczna na rozciąganie przy rozłupywaniu T nie może być

mniejsza niż 3,6 MPa.

− Żaden pojedynczy wynik nie powinien być mniejszy niż 2,9 MPa, a obciążenie niszczące

nie może być mniejsze niż 250 N/mm długości rozłupania.

8

Grzegorz Łój

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

9

Nie można jednoznacznie stwierdzić czy nowo przyjęte kryteria oceny wytrzymałości są
ostrzejsze, czy łagodniejsze od dotychczasowych, ponieważ trudno jest podać wprost ko-
relację pomiędzy wytrzymałością na rozciąganie przy rozłupywaniu, a wytrzymałością na
ściskanie. Jest to problem złożony i jego opracowaniem zajmują się ośrodki badawcze [4].

Drugą cechą z grupy właściwości mechanicznych jest ścieralność. Według standardów
krajowych oznaczano ją przy pomocy tarczy Böhmego (rys. 3).

Rys. 3. Schemat tarczy Bömego do ba-
dania ścieralności [1]: 1) przeciwwaga,
2) pas ścierniwa, 3) ciężarki obciążają-
ce, 4) uchwyt do próbek, 5) próbka do
badania, 6) tarcza obrotowa

Przygotowanie próbek do badania ścieralności metodą Böhmego, jak również samo
wykonanie oznaczenia, nie uległo zmianie. Inny jest natomiast sposób podawania wyni-
ków i poziomy ich odniesienia. Zalecenia krajowe wymagały podawania straty wysokości
w mm, natomiast norma europejska jako wynik badania przyjmuje ubytek objętości bada-
nej próbki podany w 1000 mm

3

na 5000 mm

2

badanej powierzchni. Porównanie kryteriów

oceny ścieralności zawiera tabela 4.
Norma PN-EN 1338 wprowadza także drugą metodę badania ścieralności – tzw.
metodę szerokiej tarczy ściernej. Schemat układu pomiarowego przedstawia rys. 4.

Rys. 4. Schemat urządzenia do badania
ścieralności metodą szerokiej tarczy ścier-
nej: 1) wózek z uchwytem mocującym,
2) śruba mocująca, 3) badana próbka,
4) zawór kontrolny, 5) zbiornik górny na
ścierniwo, 6) zbiornik z dozownikiem o sta-
łym przepływie, 7) szeroka tarcza ścierna,
8) przeciwwaga, 9) szczelina; 10) rowek,
11) przepływ ścierniwa, 12) zbiornik dolny
na ścierniwo, 13) klin

8

Grzegorz Łój

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

9

Jako wynik pomiaru przyjmuje się szerokość w środku rowka powstałego w wyni-
ku ścierania (odcinek AB na rys. 5) zmierzoną z dokładnością ±0,1 mm. Jest to badanie
w którym wykorzystuje się wzorcowanie przyrządu (po każdych 400 wykonanych ozna-
czeniach) a końcowy wynik jest korygowany przez wartość wzorcowania.

Rys. 5. Przykład badanej
próbki z pokazaniem rowka
i sposobu pomiaru jego sze-
rokości [1]

Tabela 4. Porównanie kryteriów oznaczania ścieralności

Wymagania Aprobaty

Technicznej IBDiM

Metoda Böhmego (uby-

tek wysokości próbki)

Wymagania normy PN-EN 1338:2004(u)

Klasa Oznaczenie Metoda tarczy

ściernej

Metoda Böhmego

1

F

Nie mierzy się

żadnej właści-

wości

Nie mierzy się żadnej

właściwości

Klasa 50

≤

3,5 mm

3

H

≤

23 mm

≤

20000mm

3

/5000mm

2

Klasa 35

≤

4,5 mm

4

I

≤

20 mm

≤

18000mm

3

/5000mm

2

Trzecią cechą mechaniczną badaną
dla kostek brukowych jest szorstkość
powierzchni odpowiadająca za odpor-
ność na poślizg/poślizgnięcie. Jeżeli
chodzi o metodykę badania to nie ma
tutaj różnicy pomiędzy dotychczaso-
wymi przepisami krajowymi a normą
europejską.

Rys. 6. Schemat „wahadła angielskiego”
do badania odporności na poślizg [2]

10

Grzegorz Łój

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

11

Zmienił się natomiast sposób deklarowania wielkości badanej. Zalecenia udzielania
Aprobat technicznych dla kostki brukowej wyznaczały wartość graniczną wskaźnika
szorstkości na poziomie nie mniejszym niż 50. Norma europejska nie podaje w tym
przypadku ścisłej granicy, lecz zadeklarowanie minimalnej wartości odporności na
poślizg/poślizgnięcie pozostawia producentowi. Ponadto, w przypadku gdy kostka po-
siada teksturę w postaci nierówności, rowkowania lub ma inne cechy uniemożliwiające
wykonanie badania przy pomocy wahadła angielskiego, przyjmuje się że wyrób spełnia
wymagania normy bez konieczności przeprowadzenia badania.

6. Odporność kostki brukowej na warunki atmosferyczne

Odporność kostki brukowej na warunki atmosferyczne jest jedną z najistotniejszych cech
w naszych warunkach klimatycznych. Ich specyfika, szczególnie w okresie jesiennym, zi-
mowym i wczesnowiosennym stwarza ciężkie warunki pracy dla nawierzchni z elementów
betonowych. Oprócz częstych zmian temperatury z przejściem przez 0°C dodatkowym
czynnikiem destrukcyjnym są stosowane środki odladzające. Dlatego zarówno przepisy
krajowe, jak i norma europejska zawierają wytyczne i metodykę badań w tym zakresie.
W obu przypadkach jednym z podstawowych badań jest ocena nasiąkliwości elementów.
Ogólnie rzecz ujmując, procedura badawcza jest w tym przypadku nie zmieniona, lecz
zdecydowanie inne jest spojrzenie na dopuszczalne wartości graniczne (tabela 5).

Tabela 5. Porównanie kryteriów oznaczania ścieralności

Wymagania Aprobaty Technicznej

IBDiM

Nasiąkliwość w % masy

Wymagania normy PN-EN 1338:2004(u)

Klasa Oznaczenie

Nasiąkliwość w % masy

Nie powinna przekraczać 5%

1

A

Nie mierzy się żadnej wła-

ściwości

2

B

Wartość średnia

≤

6

Jak wynika z porównania norma europejska w dużej mierze złagodziła wymagania
w zakresie nasiąkliwości.

W zakresie oceny kostek brukowych na warunki zamrażania/rozmrażania zaszły zasad-
nicze zmiany. Zalecenia udzielania aprobat technicznych wymagały przeprowadzenia
oceny mrozoodporności metodą bezpośrednią, wg procedury podanej przez normę na
beton zwykły PN-88/B-06250, z pewną modyfikacją. Jako podstawowe badanie zalecano
przeprowadzenie 30 cykli zamrażania/rozmrażania w 3% roztworze NaCl. Alternatywna
metoda przewidywała poddanie kostek analogicznej procedurze w wodzie przy wydłu-
żeniu badania do 150 cykli. W obu przypadkach okres zamrażania trwał co najmniej 4 go-
dziny w temperaturze -20±2°C, a rozmrażania nie mniej niż 2, lecz nie więcej niż 4 godziny
w temperaturze 20±2°C. Każdorazowo oceniano ubytek masy i/lub spadek wytrzymałości
(w stosunku do próbek świadków) badanych kostek po całkowitym zakończeniu cykli
badania. Jako kryteria przyjęto trzy punkty odniesienia:

− badane próbki nie powinny wykazywać pęknięć i zarysowań na powierzchniach

licowych,

− łączna masa ubytków betonu w postaci zniszczonych narożników i krawędzi, odpry-

sków kruszywa itp., nie powinna przekraczać 5% masy próbek nie zamrażanych,

10

Grzegorz Łój

Zmiany systemu oceny betonowej kostki brukowej ...

11

− obniżenie wytrzymałości na ściskanie w stosunku do próbek nie zamrażanych nie

powinno być większe niż 20%.

Norma europejska wprowadziła w to miejsce zupełnie inną procedurę, znaną bardziej
jako badania odporności na środki odladzające. A jej przeprowadzenie jest konieczne tyl-
ko, jeżeli istnieją specjalne warunki eksploatacyjne, takie jak kontakt powierzchni z solą
odladzającą w warunkach mrozu. Przeprowadzenie takiego oznaczenia jest zdecydowanie
bardziej skomplikowane (ze względu chociażby na sposób przygotowania próbek – rys.
7) i wymaga komory zamrażającej z dokładnym systemem sterującym, ponieważ istnieje
konieczność zachowania ścisłego reżimu zmiany temperatur (rys. 8).

Rys. 7. Sposób przygotowania próbek
wyciętych z elementów wibroprasowa-
nych do badania mrozoodporności [1]:
1) badana powierzchnia, 2) przykrycie
z folii polietylenowej, 3) mieszanina
środków odladzających, 4) badana
próbka, 5) izolacja z arkusza gumo-
wego, 6) izolacja termiczna, 7) czujnik
urządzenia pomiaru i rejestracji tempe-
ratury, 8) uszczelnienie

Rys. 8. Przebieg cyklu zamrażania i rozmrażania przy oznaczaniu mrozoodporności wg norm
europejskich [1]

Jednorazowe badanie kostki trwa 28 cykli zamrażania/rozmrażania. Po każdych
7 cyklach uzupełnia się w miarę potrzeby medium odladzające, a po zakończeniu badań
zbiera się na bibułę filtracyjną złuszczony materiał z całej badanej powierzchni, przemywa

12

Grzegorz Łój

całość w celu usunięcia chlorku sodu, suszy przez co najmniej 24 godziny w temperaturze
105±5°C i określa wagę złuszczonego materiału. Wynik oznaczenia podawany jest w postaci
ubytku masy w przeliczeniu na jednostkę badanej powierzchni. Normowe kryterium oceny
odporności na zamrażania/rozmrażanie z udziałem soli odladzających podaje tabela 6.

Tabela 6. Odporność kostek brukowych na zamrażanie/rozmrażanie z udziałem soli
odladzających

Klasa

Oznaczenie

Ubytek masy po badaniu zamrażania/rozmrażania

w kg/m

2

3

D

Wartość średnia

≤

1,0

Przy czym żaden pojedynczy wynik > 1,5

7. Podsumowanie

Wprowadzenie w Polsce Europejskich standardów oceny kostki brukowej oraz pozostałych
drogowych elementów z betonu wibroprasowanego było nieuniknioną konsekwencją
naszej akcesji do Unii Europejskiej. Nasuwa się w związku z tym pytanie, czy nowe nor-
my zaostrzą czy też złagodzą kryteria oceny wyrobów. Jednoznacznej odpowiedzi nie
ma. Część parametrów, jak np: tolerancje wymiarów nieznacznie zaostrzono, natomiast
część – jak np.: nasiąkliwość, czy właściwości estetyczne wyrobu – złagodzono. Co do
niektórych, porównanie jest bardzo trudne gdyż zmienił się charakter badanej wielkości.
Jednak można stwierdzić, że produkowana wg wytycznych aprobaty technicznej kostka
brukowa będzie spełniała również wymagania zawarte w normie europejskiej. Potwier-
dzają to oceny jakości wyrobów dokonywane przez uznane krajowe laboratoria, które
przeprowadzały coroczne badania kontrolne dla zakładów produkcyjnych. Część z tych
jednostek badawczych, już od dłuższego czasu wykonywała dodatkowo, na życzenie
producenta, oceny właściwości drobnowymiarowych elementów betonowych z betonu
wibroprasowanego właśnie zgodnie z wymaganiami projektów obecnych norm europej-
skich. Wyniki tych ocen są najlepszą odpowiedzią na rodzące się obawy.
Zatem wprowadzenie w Polsce nowych norm europejskich nie spowoduje zasadni-
czych zmian w technologii produkcji czy jakości wyrobów, gdyż ta już od wielu lat jest
niezmiennie na wysokim poziomie. Konieczne jednak będzie dostosowanie wewnętrznych
systemów kontroli jakości do wymagań nowych standardów oraz wyjaśnienie klientom
zmian jakie zaistniały w ocenie wyrobów.

Literatura

[1] PN-EN 1338:2004(u) Betonowa kostka brukowa – Wymagania i metody badań.

[2] Zalecenia IBDiM Udzielania Aprobat Technicznych Nr Z/96-03-002 „Betonowa Kostka Brukowa”

wydanie II; Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1998.

[3] W. Brylicki „Kostka brukowa z betonu wibroprasowanego” wyd. Polski Cement Sp. z o.o. ; Kraków

1998.

[4] J. Mierzwa „Problemy badawcze w klasyfikacji jakości betonowych kostek brukowych”, Sympozjum

Naukowo – Techniczne „Technologia Produkcji i Badania Właściwości Betonowej Kostki Brukowej”

Kraków 1999.

[5] J. Mierzwa, K. Pogan „Betonowa kostka brukowa w aspekcie kontroli jakości”, Sympozjum Naukowo

– Techniczne „Technologia Produkcji i Badania Właściwości Betonowej Kostki Brukowej” Kraków 1999.

[6] W. Brylicki „Parametry oceny betonowej kostki brukowej”, ARKADA wydanie specjalne 2001.