AWANGARDA:

AWANGARDA:

●

To tendencje twórcze, których celem jest wypracowanie nowych form ekspresji
filmowej.

Ideę przewodnią podejmowanych działań stanowi przeciwstawianie się

tradycyjnym formom narracji, zwł. literackim i teatralnym

. W historii kina wyróżniły

się

w latach 20. awangardy: francuskie, radzieckie i niemieckie.

●

Do francuskich zaliczały się ugrupowania:

a.

Impresjonistów:

●

1 połowa lat 20

●

L. Delluc, G. Dulac, M. L’Herbier, J. Epstein

●

Dążyli do oddziaływania nastrojem obrazu, refleksami świetlnymi,
zwolnionym gestem aktorskim, poezją wizualną.

b.

Zwolenników czystego kina:

●

Zwani niekiedy dadaistami

●

Wprowadzali alogiczną grę wizualną, opartą na ruchach przedmiotów
i kształtów geometrycznych (np

. Balet mechaniczny F. Légera, 1924

) lub

na pozbawionych sensu powiązaniach montażowych (np.

Antrakt R.Claira,

1924

).

c.

Surrealistów:

●

L. Buñuel (Pies andaluzyjski, wspólnie z S. Dali 1928)

●

Wprowadzali struktury narracyjne oparte na luźnej, niekontrolowanej grze
skojarzeń (nie zawsze pozbawionej głębszych znaczeń).

●

Awangardy radzieckie połowy lat 20. poszukiwały rozwiązań w dziedzinie:

a.

Filmu dokumentalnego (

D. Wiertow: Kino-Oko 1924, Szósta część świata 1926,

Człowiek z kamerą 1928)

b.

Filmu fabularnego o komediowej bądź sensacyjnej stylizacji (

L. Kuleszow: Niezwykłe

przygody Mr. Westa w krainie bolszewików 1924, Promień śmierci 1925

)

c.

Swoiście stylizowanej burleski, korzystającej z cyrkowego ekscentryzmu. Tzw.

Fabrykę Ekscentrycznego Aktora (FEKS

) reprezentowali

G.M. Kozincew i L.Z.

Trauberg (Przygody Oktiabryny 1924, Miszka walczy z Judeniczem 1925).

●

Awangarda niemiecka

podjęła rozwiązania gł. w dziedzinie plastyki filmowej

(animacja).

V. Eggeling zrealizował filmy: Symfonia diagonalna (1919-1921), Rytm

1921, Rytm 1922, Rytm 1925; H. Richter: Studium filmowe (1926), Przedpołudniowe
strachy (1928)

. Niektórzy zaliczają również do awangardy ekspresjonizm filmowy.

●

Elementy wniesione do filmu poprzez awangardę niemiecką zostały wyeksploatowane
przez późniejszą awangardę francuską. Przecież

rytm i muzyczność filmu odkryte

przez Vikinga Eggelinga i Hansa Richtera,

jak i elementy poetyckości odkrywającej

tajemne aspekty rzeczy, nagminnie eksploatowane były przez filmy nurtu
ekspresjonistycznego, kammerspielu, i w obrębie tak zwanej “nowej rzeczowości”.

●

Nowością, która jednak nie wniosła do samego języka i samej sztuki filmowej niczego
prócz idei montażu “metaforycznego” okazał się jedynie surrealizm popierany przez
niewątpliwie wielkie nazwiska dla świata artystycznego (Dali, Buńuel, Artaud).

●

Pierwsze filmy awangardy nawiązywały do dorobku dadaistów i stanowiły
abstrakcyjny taniec przedmiotów, linii i plam

.

Zestawiane

one były często pod

względem analogii kształtów, lub jak chce tego muzyczna organizacja ich niemych
filmów,

pod wpływem rytmu

. Filmy te miały stanowić

rodzaj wizualnej symfonii

,

a dzieła Vikinga Egellinga, takie jak

Symfonia diagonalna, Symfonia równoległa,

czy Symfonia horyzontalna

, były pierwocinami nowego stylu filmowego, który nie

wyszedł poza bardzo wąski krąg odbiorców. Barierę tą przełamał jako pierwszy

Walter Rutmann

kiedy to wprowadzając do Nibelungów F. Langa swój “Sen o

szkołach”. Był to pozbawiony muzyki

“taniec znaków heraldycznych”

●

Film traktowano jak nową sztukę, która powinna wyrobić sobie własne artystyczne
środki wyrazu, które to rzecz jasna musiały być, jak wszystkie ówczesne, elementami
skrajnie abstrakcyjnymi. Okazało się rychło, że tak jak chce tego Krakauer

film

podążył w stronę rejestrowania rzeczywistości.

Jeśli nawet nie jest to rzeczywistość

“codzienna” odzwierciedla ona codzienne marzenia ludzkie (przyszłość, kosmos,
pieniądze, miłość, zabójstwa) które nie są wolne od tytanicznego (Orficy) elementu
materialnej rzeczywistości. Elementu, który stanowi granice ludzkiej wyobraźni. Na
wyższą, abstrakcyjną dowolność, jak się szybko okazało, pozwolić mogą sobie jedynie
sami artyści tworzący dzieła, które nigdy nie dotrą do “szerszego odbiorcy” (cóż za
groteskowe sformułowanie). Dziś powszechnie uważa się, że awangarda niewiele
wniosła do dzisiejszego kina, a dzieje się tak dla tego, iż

proponowała ona wyższą

pod względem kreacji formę przekazu. Formę, która nie opierała się na wspólnym
istniejącym już języku, ale konstruowała go wraz ze swym odbiorcą

. Formę, która nie

tylko wymagała odbioru, ale i aktywnego współtworzenia.

●

Francuska awangarda

filmowa była pewnego rodzaju

“laboratorium kina”,

przedmiotem jej zainteresowań było tworzywo i język obrazu filmowego,
a nie opowieści rzeczywistość filmowa

; odrzucała literackość, teatralność;

twórcy francuskiej awangardy filmowej badali możliwości wyrazowe filmu,
eksperymentowali, bawili się montażem, sięgali po nowe możliwości kina, np. R.
Clair, L. Buńuel

●

Awangarda w Niemczech podchodziła do swego programu jak i do sztuki w ogóle
w sposób bardzo surowy i pozbawiony humoru

, którego nie brakowało rozkochanej

w winie i kinie awangardzie francuskiej. Pojawiały się wesołe interpretacje

Antraktu

Francisa Picabii

jako koszmarnego snu człowieka po ludowej zabawie.

●

Filmem, który wpisał się w panteon dzieł wybitnych surrealizmu, podobnie jak
Antrakt, stał się Pies Andaluzyjski, powstały z koprodukcji S. Dali i Buńuel’a. Film
ten doczekał się wielu interesujących analiz i interpretacji z uwagi na bogactwo
skojarzeń i możliwości wyłaniających się z połączenia poszczególnych sekwencji i
ujęć. Jest on dziełem tak doniosłym i reprezentatywnym dla surrealizmu, jak Gabinet
doktora Caligari dla ekspresjonizmu.

●

Filmowi dadaiści, a później surrealiści negowali narracyjne, dramatyczne i
psychologiczne funkcje kinematografii, utrzymując, że "czyste kino" powinno
odwoływać się jedynie do zmysłu wzroku, być "muzyką oczu" operując zestawieniami
obrazów, jak muzyka operuje zestawieniami dźwięków.

"Dosięgnąć wrażliwości

widza - pisała Germaine Dulac - poprzez harmonie, akordy cienia, światła,
rytmu, wyrazu tworzy". Nie ważna jest jakakolwiek kanwa dramatyczna, rozwój
jakiejkolwiek sytuacji. Ważne są tylko impulsy wzrokowe, odpowiednio zestawione i
zrytmizowane.
"Trzeba będzie nauczyć się znajdować sens pewnych ciągów obrazowych, jak
dziecko uczy się zgadywać stopniowo, co oznaczają dochodzące doń dźwięki" - tak
nakazywał widzowi Rene Clair .Dzięki nieprzypadkowym zbieżnościom ze teoriami

muzycznymi, twórcy awangardy nazwali ten montaż polifonicznym.
Montaż ten,

atakujący widza ogromną ilością bardzo krótkich ujęć, miał charakter

czysto sensualistyczny, irracjonalny

. Wywoływał wrażenie nie poszczególnymi

połączeniami montażowymi, ale większymi całościami wizualnymi.

Impresjoniści

tacy jak J.Delluc, J.Epstein czy A.Gance

używali go dla syntetyzowania pewnych

nastrojów lub wrażeń.

Sekwencja pędu pociągu z Koła udręki (A.Gance, 1922)

składa się z błyskawicznie krótkich ujęć szyn - lokomotywy - kotła - kół - manometru
- drutów telegraficznych - dymu - semaforów - tuneli - zwrotnic. Mówiąc o
tej "symfonii" wizualnej, Germaine Dulac pisała: "Postacie nie były już jedynymi
ważnymi składnikami dzieła. Obok nich znalazły rozstrzygające znaczenie: długość
trwania obrazów, ich przeciwstawienia, ich akordy".
O ile jednak Gance, impresjonista trzymał się w swej symfonii realnych elementów
otaczającej go rzeczywistości, o tyle

surrealiści jak S.Dali i L.Bunuel wyzyskali

montaż polifoniczny do tworzenia świata nadrealnego.

Wynikał on ze swobodnego

kojarzenia według logiki snu, paradoksów podświadomości i kaprysów świadomości
wyzwolonej spod kontroli rozumu.

Viking Eggeling:

●

1880-1924

●

Szwedzki malarz i twórca filmowy.

●

Po wyjeździe ze Szwecji na początku XX wieku uczestniczył w rozwijającym się
ruchu Dada. Jakkolwiek jego idee wydawały mu się zbyt radykalne, zaprzyjaźnił się z
wieloma liderami ruchu.

●

Na początku lat 20. zamieszkał w Berlinie u Hansa Richtera, z którym dzielił
zainteresowania dotyczące wykorzystania ruchu w sztuce abstrakcyjnej. Wspólnie
tworzyli tzw. scroll-paintings (obrazy malowane na długich, przesuwanych rolach
papieru).

●

Jego ukończony po kilku latach pracy film

Symfonia Diagonalna

jest dziś klasyczną

pozycją

eksperymentalnej animacji

. W filmie, z pomocą niemieckiej artystki Erny

Niemeyer, Eggeling

przetworzył koncepcje ze swoich scroll-paintings w ruchome

medium filmu

, wierząc iż odnalazł idealny, uniwersalny język przekazywania swoich

emocji i wizji.

●

Zmarł kilkanaście dni po premierze filmu z powodu choroby zakaźnej.

●

Filmy:

●

Horizontal-Vertikal Orchester, 1920,

●

Diagonal Sinfonie, 1924,

Abel Gance:

●

1889-1981

●

Francuski reżyser, scenarzysta i aktor filmowy, związany początkowo z teatrem.

●

Jedna z czołowych postaci francuskiej awangardy filmowej po I wojnie światowej.

●

Energiczny, pełen inicjatywy i pomysłów w zakresie posługiwania się kamerą
filmową, którą np. przywiązywał do huśtawki zawieszonej nad tłumem, do piersi
jednego z aktorów, a nawet galopującego konia.

●

Imponował

dynamicznym, szybkim montażem, tworząc poezję wizualną

. Był

prekursorem szerokiego ekranu wprowadzając potrójny ekran o symultanicznej akcji,

np. w filmie

Napoleon (1927)

w środku widoczny był cesarz, a po obu jego stronach

ruchy wojsk.

●

Gance swymi filmami budził zachwyt i powodował krytykę, głównie z powodu

skłonności do patetycznej inscenizacji, przerysowanego estetyzmu i eksperymentów

.

●

Poczynając od lat 30. tworzy coraz mniej znaczące filmy.

●

Filmy:

●

Dramat w zamku Acre (1915)

●

Szaleństwo doktora Tube (1915)

●

Mater Dolorosa (1917)

●

Dziesiąta symfonia (1918)

●

Oskarżam (1919)

●

Koło udręki (1922)

●

Dama kameliowa (1934)

●

Beethoven (1936)

●

Niebieski, biały, czerwony (1939)

●

Kapitan Fracasse (1942)

●

Austerlitz (1960)

●

Cyrano et d'Artagnan (1963)

OSKARŻAM!:

Reżyseria: Abel Gance
Scenariusz: Abel Gance
Zdjęcia: Léonce-Henri Burel
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1919
Obsada: Romuald Joubé, Severin-Mars, Maryse Dauvray, Maxime Desjardins

●

Młoda Francuzka stoi przed wyborem między mężem a jego przyjacielem, którzy
walczą na froncie pod Verdun. W tym czasie zostaje zgwałcona przez niemieckiego
oficera i zachodzi w ciążę. Gdy mąż dowiaduje się o jej stosunkach ze swym
przyjacielem, okazuje wielkoduszność i przebacza obojgu. Wkrótce ginie na wojnie.
Przyjaciel zaś wraca jako kaleka, ale niebawem umiera...

●

Ta prosta historia miłosna daje Ablowi Gance'owi pretekst do podkreślenia bezsensu
wojny

KONIEC ŚWIATA:

Reżyseria: Abel Gance
Scenariusz: Abel Gance, Camille Flammarion, H.S. Kraft ,Jean Boyer
Zdjęcia: Jules Kruger, Nikolas Roudakoff, Roger Hubert
Muzyka: Abel Gance
Scenografia: Lazare Meerson, Jean Perrier , Walter Ruttmann
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1931
Obsada: Abel Gance, Victor Francen, Sylvie Gance, Samson Fainsilber, Colette Darfeuil

●

Trzej mężczyźni zabiegają o względy Genevieve: poeta Jean Novalic, który ciężko
ranny po bójce zapada w śpiączkę, astronom Matrial, który odkrywa kometę pędzącą
w stronę Ziemi oraz bankier Schomburg.

●

Film był zaplanowany jako niemy, ale w ostatniej chwili zrealizowano go w wersji
dźwiękowej, co okazało się błędem (film schodzi z ekranów już po tygodniu).

●

Talent reżysera w montowaniu monumentalnych obrazów ujawnia się dopiero w
sekwencji końcowej, kiedy na ekranie pojawia się apokaliptyczna wizja końca świata

Louis Delluc:

●

1890-1924

●

Francuski reżyser filmowy, także powieściopisarz, dramaturg, scenarzysta, krytyk
i teoretyk filmu.

●

Czołowy przedstawiciel pierwszej francuskiej awangardy filmowej - impresjonistów.

●

Louis Delluc najpierw walczył piórem, “by film francuski był filmem, by film
francuski był francuskim”. Rychło jednak sam stanął za kamerą. Nie był samotny:
jego poczynania podtrzymywało grono przyjaciół, wśród nich znany teoretyk

Ricciotto Canudo, który w 1921 r. utworzył pierwszy w świecie dyskusyjny klub
filmowy

. Oparciem dla grupy Delluca było również parę kin paryskich, prekursorów

dzisiejszych “kin dobrych filmów”, z których najgłośniejsze, Studio des Ursulines,
wypisało w swym programie: “Wszystko, co oryginalne, wartościowe, ambitne,
znajdzie miejsce na naszym ekranie Po raz pierwszy pozytywny snobizm miłośników
dobrego filmu pomógł nowatorom.

●

Delluc żył krótko, zmarł w 1924 r. mając lat 34, ale udzielił kinematografii francuskiej
doniosłej lekcji.

●

Eksperymentował gorączkowo, pisał scenariusze, realizował filmy.

●

Dellucowi ciążyła fotograficzna materialność kina.

Dążąc do podbudowania swych

dramatów psychologią, pragnął filmować nie pogonie, ale myśl ludzką

. Równocześnie

wierzył głęboko w

prymat obrazu

,

psychikę postaci

chciał wyrażać bez pomocy słowa.

W tym celu stosował ustawicznie,

zdjęcia nakładane

, współistniejące na ekranie, z

których podstawowe przedstawiało np. wspominającego bohatera, a nałożone – wizję
jego umysłu.

●

„Nie znam nic bardziej nęcącego – pisał reżyser – jak tłumaczyć na język filmu
nawroty przeszłości lub obezwładniającą siłę wspomnień”. Te ambicje, bliskie
ambicjom współczesnej prozy literackiej, nie mogły być przy ówczesnym stanie
techniki filmowej zrealizowane zadowalająco. Jednak samo ich powstanie miało
doniosły wpływ na twórczość tego okresu

●

Zrealizował filmy:

●

Cisza (1920)

●

Fumée noire (1920)

●

Gorączka (1921)

●

le Chemin d’Ernoa (1921)

●

Le Tonnerre (1921)

●

Kobieta znikąd (1922)

●

l’Inondation (1924

).

KOBIETA ZNIKĄD:

Reżyseria: Louis Delluc
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1922
Obsada: Gine Avril, Andre Daven, Michel Duran

●

Wieś niedaleko Genui. W pięknym domu z ogrodem mieszka młode małżeństwo
z dzieckiem. Kiedy mąż wyjeżdża do miasta, do ich domu przybywa nieznajoma.
Mieszkała tutaj kiedyś, a teraz przyjechała, by odnowić wspomnienia. Nieznajoma
jest świadkiem rozterek młodej kobiety, która otrzymała list od kochanka. Próbuje ją
przekonać, by nie opuszczała rodziny. Kochankowie spotykają się w altanie. Młoda
kobieta oznajmia, że postanowiła zostać z mężem, ale kochanek obiecuje, że będzie na
nią czekał...

Germaine Dulac:

UŚMIECHNIĘTA PANIE BEUDET:

Reżyseria: Germaine Dulac
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1922
Obsada: Germaine Dermoz, Alexandre Arquilliere, Madeleine Guitty, Grisier, Jean D’Yd

●

Obraz Germaine Dulac,

jednej z pierwszych reżyserek na świecie, uznawany jest za

pierwszy film surrealistyczny i feministyczny.

●

Autorka z ogromną wyrazistością ukazuje życie widziane i odczuwane wyłącznie z

punktu widzenia tytułowej bohaterki. Dla podkreślenia jej myśli i marzeń reżyserka
stosuje deformację obrazu

. Wspaniały przykład poszukiwań nowych technik i nowego

języka filmowego.

MUSZELKA I PASTOR:

Reżyseria: Germaine Dulac
Scenariusz: Antonin Artaud
Zdjęcia: Paul Parguel
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1928
Obsada: Alex Allin, Genica Athanasiou

●

Przedstawia historię pastora, który zakochuje się w młodej kobiecie, zwycięża w
rywalizacji z pewnym oficerem i zdobywa jej względy, w końcu jednak przegrywa z
własnymi problemami psychicznymi.

●

Dzięki prostemu schematowi fabularnemu film może sprawiać wrażenie
uszeregowania nie związanych ze sobą, bezsensownych scen. Zdaniem autorki
związki między nimi mają wynikać z logiki podświadomości.

●

Legendą obrosła premiera filmu, na której autor scenariusza Antonin Artaud wywołal
skandal, zarzucając autorce, że przeniosła fabułę scenariusza w sferę snów, a tym
samym całkowicie go stępiła.

Marcel L’Herbier:

●

1888-1979

●

Francuski reżyser filmowy, poeta i dramaturg.

●

Jeden z czołowych przedstawicieli francuskiej awangardy filmowej lat 20., związany
z kierunkiem impresjonistycznym.

●

Studiował prawo, literaturę i nauki socjalne. W wyborze zawodu wahał się pomiędzy
muzyką a dyplomacją. Pod wpływem przyjaciół skłaniał się ku literaturze i teatrowi.

●

W czasie I wojny światowej otrzymał w wojsku skierowanie do ekipy operatorów
filmowych, co ostatecznie ukierunkowało jego zainteresowania.

●

W 1917 zaczął pisać scenariusze.

●

Pierwsze filmy zrealizował w 1918.

●

W twórczości stosował przerost formy nad treścią, poszukiwał stylistycznych
nowalijek.

●

W latach 30. - po próbach kompromisu z komercyjnymi wymogami producentów (np.
w filmie Perfumy czarnej damy, 1931) - adaptował dzieła teatralne

(Szczęście, 1934.

Adrienne Lecouvreur, 1938 ).

●

Wyróżnił się filmem

Fantastyczna noc (1942),

w którym nawiązywał do tradycji kina

impresjonistycznego.

●

W 1943 założył szkołę filmową - Institut des Hautes Études Cinématographiques
(IDHEC).

●

W latach 1952-1973 współpracował z telewizją.

●

Ważniejsze filmy:

●

Eldorado (1921)

●

Don Juan i Faust (1922)

●

Nieludzka (1924)

●

Pieniądz (1929)

●

Perfumy czarnej damy (1931)

●

Szczęście (1934)

●

Adrienne Lecouvreur (1938)

●

Fantastyczna noc (1942)

Jean Epstein:

●

1897-1953

●

Francuski reżyser i teoretyk filmowy.

●

Reżyser m.in. filmów:

●

Wierne serce (1923)

●

Upadek domu Usherów (1928)

●

Kino widziane z Etny (1926)

●

Finis terrare (1929)

●

Złoto mórz (1932)

UPADEK DOMU USHERÓW:

Reżyseria: Jean Epstein
Scenariusz: Jean Epstein
Zdjęcia: Georges Lucas, Jean Lucas
Scenografia: Pierre Kefer
Na podstawie: powieści Edgara Allana Poe
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1928

Obsada: Marguerite Gance (Madeleine Usher), Jean Debucourt (Roderick Usher), Charles
Lamy, Fournez-Goffard, Pierre Hot

●

Poetycki film grozy, najznakomitsze osiągnięcie tego gatunku w historii kina

●

Opowiada o Allanie, gościu rodziny Usherów. Jest on znajomym pana domu,
mieszkającego wraz z chorą żona i doktorem. Allan zaczyna malować portret
Madeleine...

●

Mistrzowskie wykorzystanie środków naturalnych wzbogacanych zabiegami
technicznymi (zdjęcia zwolnione, nakładane i trickowe) sprawia, że film nabiera
niepowtarzalnego, szlachetnego charakteru ekranowego poematu.

●

Epstein podsumował tutaj własne poszukiwania w dziedzinie środków wyrazu
awangardowego impresjonizmu, tworząc ten wyjątkowy

film - sen..

Alberto Cavalcanti:

●

1897-1982

●

Brazylijski reżyser filmowy, związany z filmem europejskim.

●

Studiował architekturę w Genewie.

●

Z początkiem lat 20. pracował w Paryżu jako dekorator przy awangardowych filmach
M. L’Herbiera i L. Delluca.

●

W 1926 podjął realizację filmów paradokumentalnych:

●

Mijają godziny (1926)

●

Mała Lilie (1927).

●

Realizował również filmy komercyjne:

●

Yvette (1929)

●

Kapitan Fracasse (1929)

●

Czy dzień minął dobrze? (1942)

●

U progu tajemnicy (1945)

●

Nicholas Nickleby (1946)

●

Nasz kochany potwór (1961).

●

Osobno wymienić należy film montażowy Film i rzeczywistość (1943), będący
antologią dzieł odpowiadających tytułowi.

●

W 1949 powrócił do Brazylii, gdzie zorganizował rodzimą produkcję.

●

Ponadto zrealizował filmy:

●

Pieśń morza (1954, nagroda w Karlowych Warach)

●

Pan Puntilla i jego sługa Matti (1956, wg B. Brechta)

●

Pierwsza noc (1958).

COAL FACE:

Reżyseria: Alberto Cavalcanti
Muzyka: Benjamin Britten
Słowa: W H Auden
Produkcja: GPO Film Unit, Anglia
Producent: John Grierson
Rok produkcji: 1935

●

Jedno z arcydzieł awangardowego dokumentu brytyjskiego.

●

Film zrealizowany przez młodego Brazylijczyka, Alberto Cavalcantiego pod
kierownictwem Johna Griersona przedstawia świat brytyjskich górników.

●

Kontrastowe, tłuste zdjęcia tworzące przygnębiający obraz niemal niewolniczej pracy
w katastrofalnych warunkach, uzupełniane są sugestywną muzyką Brittena, śpiewem
chóru oraz metalicznym głosem czytającym statystyki ilości wydobywanych ton
węgla, tysięcy pracujących ludzi, ich umieralności, wypadków oraz dochodów.

●

Dokument powstał pod wyraźnie lewicowymi wpływami europejskimi i nie
pozostawia złudzeń co do oceny przedstawianej sytuacji

●

Jest idealnym przykładem kina, które łączyło w okresie międzywojennym nowatorską
formę dźwiękowo-wizualną z równie radykalnymi postulatami zmian społecznych.

Jean Renoir:

●

1894-1979

●

Francuski reżyser, scenarzysta i producent filmowy, także plastyk i literat.

●

Syn malarza impresjonisty A. Renoira.

●

Ze sprzedaży płócien malarskich ojca zebrał kapitał, który ulokował w przemyśle
filmowym, a żonie (modelce ojca A. Heuchling) powierzył główne role w pierwszych
filmach:

●

Panna wodna (1924)

●

Nana wg E. Zoli (1926)

●

Marquitta (1927)

●

Dziewczynka z zapałkami wg H.Ch. Andersena (1928).

●

Osiągnął sukcesy w kinie dźwiękowym, stając się czołowym przedstawicielem
francuskiego realizmu:

●

Suka (1931)

●

Toni (1934)

●

Zbrodnia pana Lange (1935)

●

Marsylianka (1938)

●

Za czołowe osiągnięcia reżysera uchodzą:

●

Towarzysze broni (1937, nagroda w Wenecji)

●

Reguła gry (1939).

●

W 1940 Renoir opuścił Francję i przez Włochy udał się do USA, gdzie zrealizował
m.in. filmy:

●

Na bagniskach (1941)

●

Południowiec (1945, Grand Prix w Wenecji

).

●

Po powrocie do kraju - przez Indie (film

Rzeka, 1951, nagroda w Wenecji

) i Włochy

(film

Złota karoca wg P. Meriméego, 1952

) - zrealizował filmy:

●

French Cancan (1955)

●

Kapral w matni (1962).

●

W 1974 otrzymał Oscara za całokształt twórczości.

SUKA:

Reżyseria: Jean Renoir
Scenariusz: André Girard, Jean Renoir
Zdjęcia: Theodor Sparkuhl
Muzyka: Eugénie Buffet
Scenografia: Gabriel Scognamillo
Na podstawie: sztuki George'a de la Fouchardiere'a

Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1931
Obsada: Lucien Mancini, Mlle Doryans, Pierre Desty, Romain Bouquet

●

Pierwszy, dźwiękowy film mistrza Jeana Renoira.

●

Kasjer domu towarowego, tyranizowany przez swą swarliwą żonę, kocha się w
prostytutce, u której ma nadzieję znaleźć więcej zrozumienia. Gdy jednak zauważa, że
jego ukochana tylko czyha na pieniądze, zabija ją, nie ponosząc odpowiedzialności.
Jako domniemany sprawca zostaje skazany i stracony sutener dziewczyny

René Clair:

●

1898-1981

●

Prawdziwe nazwisko: René-Lucien Chomette

●

Francuski reżyser filmowy, klasyk w dziedzinie twórczości komediowej.

●

Uczestniczył w I wojnie światowej ,po wojnie uprawiał dziennikarstwo oraz grał
w filmach.

●

Akcentował prymat warstwy wizualnej nad werbalną.

●

Od początku był zwolennikiem dźwięku, ale występował przeciw rozgadaniu ekranu

●

Słowo traktuje jako środek pomocniczy, pozwalający uniknąć zbyt długich objaśnień
wizualnych

●

Początkowo dziennikarz i krytyk filmowy.

●

Pasjonowało go środowisko zwykłych, szarych ludzi w wielkim mieście.

●

Już jego filmy nieme były nacechowane poetyckim nastrojem, pogodną melancholią, i
Clair zachował ten styl w swych pierwszych filmach dźwiękowych

●

Od 1940 do 1947 mieszka w Hollywoodzie, gdzie kręci cieszące się powodzeniem
filmy

●

Jako reżyser debiutował w 1924 roku, realizując w latach 20. szereg filmów, m.in.:

●

Antrakt (1924)

●

Paryż śpi (1924)

●

Fantastyczna podróż (1926)

●

Kapelusz słomkowy (1927)

●

Dwóch nieśmiałych (1928).

●

W latach 30. zasłynął serią populistycznych filmów o Paryżu:

●

Pod dachami Paryża (1930)

●

Milion (1931)

●

14 lipca (1933).

●

Inne:

●

Niech żyje wolność (1932, nagroda w Wenecji)

●

Ostatni miliarder (1934)

●

Upiór na sprzedaż (1935, Anglia)

●

Płomień Nowego Orleanu (1941, USA)

●

Ożeniłem się z czarownicą (1942, USA)

●

Milczenie jest złotem (1947, nagroda w Locarno)

●

Urok szatana (1950)

●

Piękności nocy (1953)

●

Wielkie manewry (1955)

●

Porte des Lilas (1957)

●

Całe złoto świata (1961)

ANTRAKT:

Reżyseria: René Clair
Scenariusz: Francis Picabia, René Clair
Zdjęcia: Jimmy Berliet
Muzyka: Erik Satie
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1924
Obsada: Jean Börlin, Inge Friss, Francis Picabia, Marcel Duchamp, Man Ray

●

Film był pomyślany jako część paryskiego spektaklu baletowego (brodata tancerka to
gwiazda baletu – Jean Börlin).

●

W tym najlepszym z filmów dadaistycznych Rene Clair zgodnie z regułami „czystego
kina”, nie respektuje praw logiki i dramaturgii.

●

Do dadaistycznego humoru dostosowuje język filmu, m.in. nagłe rozświetlenia,
nakładane zdjęcia, odwrócone kadry i przyspieszony montaż.

●

Zgodnie z założeniami ruchu 'cinema pur', który odrzuca filmy komercyjne,
pozbawiając film wszelkich

treści, która może wynikac jedynie z rytmu poruszających

się obrazów

●

Składa się z nie związanych z sobą pojedynczych scen

(m.in. dwaj szchiści, dwie

osoby ciągnące armatę, a także tancerz, który zostaje zastrzelony).

●

Reżyser dba wyłącznie o to, by w zabawny sposób wprawić w ruch przedmioty, ludzi
i kamerę.

SŁOMKOWY KAPELUSZ:

Reżyseria: René Clair
Scenariusz: René Clair
Zdjęcia: Nicolas Roudakoff, Maurice Desfassiaux
Muzyka: Jacques Ibert, Georges Delerue
Scenografia: Lazare Meerson
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1927
Obsada: Marise Maia, Alice Tissot, Geymond Vital, Paul Ollivier, Marise Maia

●

Clair w swoim szóstym utworze transponuje na ekran zwietrzały

wodewil z połowy

XIX wieku

, dokonując tego z podziwu godną lekkością i inwencją.

●

Wyraźnie udoskonala pomysły autorów oryginału, czyniąc akcję bardziej klarowną i
spiętrzając perypetie wokół poszukiwań duplikatu zjedzonego przez konia kapelusza
z florenckiej słomki (koń należy do pana młodego jadącego na własny ślub; kapelusz
do zdradzającej zazdrosnego męża damy, która nie może się pokazać w domu bez
owego nakrycia głowy; na dobitkę rogacz poznaje całą historię z ust żonkosia,
nieświadomego osoby rozmówcy).

●

Film jest wspaniale komunikatywny. Nie tylko w kraju, ale i poza granicami Clair
zanotował olbrzymi sukces i zdobył sławę, którą utrzyma przez trzydzieści lat.

POD DACHAMI PARYŻA:

Reżyseria: René Clair
Scenariusz: René Clair
Zdjęcia: Georges Perinal, Georges Raulet
Muzyka: R. Nazelles, Raoul Moretti
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1930

●

Śpiewak uliczny Albert poznaje śliczną Polę. Odtąd pracują razem - on śpiewa, ona
sprzedaje nuty. Drań Fred na próżno próbuje ich poróżnić. Szczęście kochającej
się pary zakłóca jednak policja, która przez pomyłkę oskarża Alberta o kradzież i
aresztuje go. W czasie, gdy on siedzi w więzieniu, jego przyjaciel Luis opiekuje się
Polą. Kiedy Albert wychodzi na wolność, dowiaduje się, że oboje się kochają... Po
bójce z przyjacielem rezygnuje jednak z dziewczyny, widząc szczerość ich uczuć.

●

Pierwszy film dźwiękowy René Claira pokazuje w melancholijnie poetycki sposób
życie prostych ludzi - reżyser zawierza przede wszystkim wymowie obrazów.

● Piosenka odgrywa szczególną rolę: zamiarem autora było oddanie ducha paryskich

przedmieść, najlepiej wyrażalnego przez to, co się tam śpiewa

● Film utrzymany w konwencji piosenki ze stołecznych peryferii
● Ciepłu liryzm, bezpośredniość w stosunku do bohaterów, pozorny realizm zdarzeń

zabarwiony poezją i niefrasobliwością tonu

●

Ostentacyjne programowe unikanie dialogu

- fragmenty sprawiają wrażenie

udźwiękowionego filmu niemego- skąpe dialogi zastępują napisy, bohaterowie
rozmawiają za szybą lub po prostu nie słychać ich głosów, jeśli treść rozmowy jest
jasna

●

Zastosowanie obrazu bez dźwięku

(kłótnia w ciemnościach) i obrazu bez dźwięku

(Fotografowana z zewnątrz, przez szybę scena w kawiarence)

●

Ruchliwość kamery- travelling opisujący mieszkańców przedmieścia

●

Rytmiczność narracji, oparta na stopieniu strony wizualnej z akustyczną

Henri Chomette:

● 1896-1941

● Mało znany artysta

● Brat Rene Claira

● Zrealizował w latach 20. dwa bardzo interesujące filmy awangardowe. Pierwszy,

zatytułowany O czym marzą młode filmy? powstał jako wynik współpracy z Man

Ray'em na zamówienie hrabiego Etienne de Beaumont. Po londyńskim pokazie w

1926, drogi całej trójki się rozeszły, a film został podzielony - Man Ray wykorzystał

swoją część w Emak Bakia, natomiast Chomette swoją w jego drugim filmie Pięć

minut czystego kina

● Filmy:

●

O czym marzą młode filmy?,1925

●

Pięć minut czystego kina,1926

Man Ray:

● 1890 –1976

● Prawdziwe nazwisko: Emannuel Radnitsky

● Był jednym z głównych uczestników ruchu Dada w Paryżu, w którym zamieszkał na

początku lat 20. XX wieku.

● Początkowo malował, fotografia zainteresowała go dopiero przy próbie dokumentacji

swoich prac. Od tej pory Man Ray poświęcił się temu medium niemal całkowicie,

opracowując wiele nowatorskich technik laboratoryjnych. Man Ray sportretował

niemal wszystkich wielkich międzywojennej, paryskiej awangardy - to dzięki niemu

dokumentacja fotograficzna tych czasów jest tak dobra.

● Film interesował oczywiście Raya jako jedna z możliwości rozwinięcia fotografii,

choć swój

pierwszy film, Powrót dowodu

stworzył zupełnie przypadkowo. Jego

przyjaciel, dadaista Tristan Tzara, ułożył program wystawy, umieszczając w jej

programie pokaz zatytułowanego już filmu autorstwa Man Raya. Ray dowiedział się

o tym zaledwie dzień przed wystawą. Stworzony następnej nocy film wykorzystuje

techniki wynalezione przez artystę dla fotografii i stanowi dziś klasyczne dzieło

filmowej awangardy.

●

Swoje filmy opisywał jako "odkrywanie form światła i ruchu",

co znajduje wyraz w

zrealizowanym z

Legerem Balecie Mechanicznym

oraz własnym filmie

Emak Bakia

● Kolejne dwa filmy posiadały już narrację - nakręcony na podstawie wiersza

przyjaciela

L'Étoile de Mer z 1928

roku oraz o rok późniejszy

Les Mystéres du

Château du Dé

● Na tym właściwie skończyła się przygoda Man Raya z filmem artystycznym, w

późniejszym czasie jedynie pomagał dawnym przyjaciołom w realizacji ich projektów.

Artysta nie rozstawał się jednak z kamerą filmując otaczający go świat i ludzi.

POWRÓT DOWODU:

Reżyseria: Man Ray
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1923

● Pierwszy film Man Raya powstał, jak mówi legenda, zupełnie przypadkowo. Tristan

Tzara, przyjaciel Raya umieścił go w programie nocy artystycznej nadając mu nawet
tytuł, po czym poinformował na dzień przed projekcją o tym "autora".

●

Film powstał częściowo bez użycia kamery, Ray wykorzystał własną fotograficzną
technikę rayogramów (naświetlanych bezpośrednio na kliszy przedmiotów),
umieszczając na taśmie filmowej pinezki, śrubki, makaron, kurz.

Tak powstałe,

niezwykłe obrazy połączył z badającymi naturę światła i ruchu sfilmowanymi
scenami - karuzelą w nocy, obracają się kratką na jajka oraz fantazyjnie oświetloną
nagą kobietą. Fotograficzne zamiłowania Raya nie pozwoliły mu na ruch kamery,

wszystkie sceny filmowane były statycznie.

●

Film jest typowym filmem dadaistycznym, nie dbającym o logikę, stworzonym
automatycznie, losowo.

EMAK BAKIA:

Reżyseria: Man Ray
Zdjęcia: Man Ray
Współpraca: J.A. Boiffard, Robert Desnos
Muzyka: Stéphane Grappelli, Django Reinhardt
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1926
Obsada: Alice Prin(Kiki de Montparnasse), Jacques Rigaut

● Ten film stanowi rozwinięcie pomysłów wykorzystanych w pierwszym filmie Man

Raya.

● Jego tytuł znaczy w języków Basków tyle co "Odczep się".
●

Film miał być w zamierzeniu Raya dziełem surrealistycznym

, otwiera go widok

artysty przy kamerze z wklejonym w jej obiektyw obserwującym okiem, natomiast
zamyka sekwencja z Kiki de Montparnasse otwierającą oczy z namalowaną na jej
powiekach drugą ich parą - we śnie widzimy to co niewidzialne...

●

W filmie Ray miesza obrazy abstrakcyjne i rzeczywiste, w których poprzez duże
zbliżenia, nieostrość, gwałtowne ruchy kamery i grę świateł, także szuka elementów
abstrakcyjnych. Stosuje wiele efektów, podwójną ekspozycję, przyspieszony ruch i
animacją poklatkową.

● Man Ray wykorzystał w filmie

wszystkie oręża surrealizmu - automatyzm,

iiracjonalność, brak logiki wydarzeń (logikę snu) i klasycznej narracji.

Dla

surrealistów, którzy odrzucili film jako zbyt dadaistyczny efekt był aż nadto
radykalny.

L'ÉTOILE DE MER:

Reżyseria: Man Ray
Zdjęcia: Man Ray
Scenariusz: Robert Desnos, Man Ray
Współpraca: J.A. Boiffard
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1928
Obsada: Alice Prin(Kiki de Montparnasse), André de la Riviere, Robert Desnos

● Pomysł na film podsunął artyście jego przyjaciel, poeta Robert Desnos, sugerując

sfilmowanie jednego z jego wierszy. Ray i Desnos wspólnie napisali scenariusz i
rozpoczęli realizację filmu, który po wyjeździe Desnosa ,Ray dokończył samodzielnie.

● Film zainspirowała tematyka alchemiczna. Opowiada on o alchemicznej drodze

do całkowitego zespolenia odmiennych elementów, o poszukiwaniu ideału. Ray
wykorzystał w bardzo interesujący sposób cały szereg symboli. Tytułowa rozgwiazda
(we francuskim: gwiazda morza) łączy w sobie element męski (gwiazdy) i kobiecy
(woda), jest bytem idealnym; scena przedstawiająca kobiecą stopę, książkę i
rozgwiazdę (1/3) symbolizuje główny temat filmu - drogę do ideału poprzez kobietę i
miłość. Mnogość szklanych naczyń to także typowa ikonografia alchemiczna.

● Film wykorzystuje cały

szereg awangardowych środków filmowych - filmowanie

przez żelowy filtr

(co daje efekt zbliżony do obrazów impresjonistów),

superimpozycje,

dzielenie ekranu na 12 części , z których każda przedstawia inny

fragment filmowy.

●

Ścieżka dźwiękowa składa się z kilku fragmentów, od tanga, przez francuskie piosenki
z lat 20. do Bacha.

LES MYSTÉRES DU CHATEAU DU DÉ:

Reżyseria: Man Ray
Zdjęcia: Man Ray
Producent: Charles de Noailles, Marie-Laure de Noailles
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1929
Obsada: Paul Hindemith, Darius Milhaud, Madeleine Milhaud, Henri d'Arche

● Ten film jest ostatnim, a zarazem najważniejszym projektem filmowym Man Raya.
● Narracyjny, przeplatany napisami film opowiada historię dwóch podróżników i

tajemniczego pałacu zamieszkałego przez duchy.

● Zdjęcia miały miejsce w Paryżu, na podparyskich drogach oraz w

tytułowym "zamku", czyli pięknej, nowoczesnej willi Saint-Bernard de Hyčres
(własność producentów), udokorowanej współczesnymi dziełami sztuki.

● Ray po raz kolejny szuka nowych rozwiązań filmowych, widzimy

długie sekwencje

krajobrazu, obrazy filmowane z samochodu, abstrakcyjną grę świateł w basenie.
Równocześnie ważna staje się treść filmu

- mimo zabawnych scen z bawiącymi

się "duchami", film ma wymowę poważną, przedstawiając

motywy wspomnień,

ostatecznej podróży i śmierci wykorzystując bogatą symbolikę

(kości do gry, ludzie

bez twarzy).

Fernand Léger:

●

1881-1955

●

Francuski malarz i reżyser

●

Uczestnik ruchu kubistycznego.

●

Zasłynął swoimi pracami o tematyce "mechanicznej", w których badał istotę

przestrzennego rozmieszczenia form oraz współdziałania barw.

●

Swoje zainteresowania rozszerzył na współczesną architekturę, literaturę i balet.

●

Współpracował przy narracyjnym

La Roue Abela Gance w 1922

roku, filmie który

zafascynował go szybkim montażem oraz scenami z maszynami - te uważał za

pierwsze plastyczne elementy, które pojawiły się w kinie.

●

Wykonał także scenografię do "fabrycznych" scen filmu Marcela L'Herbier'a

L'Inhumaine.

●

Jego ukończony w

1924 roku film Ballet Mécanique

(zawierający fragmenty nie

ukończonego filmu Charlot cubiste) wszedł do kanonu światowej awangardy. Po

latach artysta wrócił do filmu realizując epizod w Dreams That Money Can Buy (A

film in seven segments) Hansa Richtera.

●

Filmy:

●

Charlot Cubiste, 1921

●

Balet mechaniczny,1924,

●

Dreams That Money Can Buy (A film in seven segments), 1947

BALET MECHANICZNY:

Reżyseria: Fernand Léger, Dudley Murphy
Scenariusz: Fernand Léger, Dudley Murphy
Współpraca: Man Ray, Ezra Pound, Charles Delacommune
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1924
Obsada: Alice Prin (Kiki de Montparnasse)

●

Fernand Léger nie miał jednak pojęcia o technicznych aspektach realizacji filmu.
Tu pomocny okazał się amerykański filmowiec mieszkający wówczas w Paryżu -
Dudley Murphy. Jego doświadczenie z filmowaniem i montażem było decydujące
dla powstania filmu, którego pomysł miał zrodzić się w głowach Man Raya i
Murphy'ego.Man Ray zrealizował jedynie kilka scen we wczesnej fazie produkcji
filmu, w kilku z nich wystąpiła jego ówczesna żona, Kiki.

●

Kolejnymi współpracownikami Légera byli Ezra Pound i jego przyjaciel, młody
kompozytor George Antheil, który miał zrealizować ścieżkę dźwiękową do filmu.
Odrestaurowana, wydłużona kopia filmu z muzyką Antheil'a miała swoją premierę
dopiero w roku 2001.

●

Kolejną ważną postacią, która przyczyniła się do sukcesu filmu był Charles
Delacommune, który prowadził firmę zajmującą się synchronizacją filmów - jego
awangardowe odkrycia pomogły w realizacji obrazu.

●

Film jest klasycznym przykładem przekształcenia konkretnej estetyki malarskiej w
film przez uznanego, nowoczesnego artystę.

●

W filmie pojawiają się wszystkie elementy znane z malarstwa Légera -

abstrakcyjnie

elementy geometryczne, maszyny, kubistyczne formy.

●

Początkowe i końcowe sceny filmu zawierają fragmenty nieukończonego filmu
Légera Charlot Cubiste, mającego opowiadać paryskie przygody marionetki -

Charlota. Dalsze sekwencje zawierają

zdjęcia rytmicznie pracujących maszyn w

dużych zbliżeniach, zapętloną scenę wchodzenia po schodach, superimpozycyjne
kolaże kobiecej twarzy

●

Same przedstawione w filmie elementy nie mają jednak większego znaczenia, istotne
są ich

abstrakcyjne detale, ich ruch, rytm, zmiany obrazów, montaż

. Jeżeli obraz

zamykającej i otwierającej oczy Kiki jest użyty u Man Raya w Emak Bakia jako
element surrealistyczny, tutaj służy jedynie podkreśleniu rytmu.

●

Brak scenariusza - reakcje rytmicznych obrazów to wszystko.

●

Widoczna w pracach malarskich Légera z tego okresu fascynacja maszyną, jej
abstrakcyjnymi detalami jest w filmie niezwykle widoczna. Ten fetyszyzm posuwa się
to

zestawienia pracujących maszyn z częściami kobiecego ciała, sugerując fascynację

na granicy pożądania.

●

Artystę interesował także odbiór filmu przez publiczność, jej reakcja na grę czasem,
zapętlenia - w czasie realizacji filmu Léger badał nawet reakcje widzów by uzyskać
najlepszy efekt.

●

Film stanowił ważny element twórczości dla samego artysty - wraz z Henri Langlois
pod koniec życia próbował zrealizować jego remake jako Ballet des couleurs.
Powstałe fragmenty filmu nigdy jednak nie były publicznie pokazywane.

Luis Bunuel:

●

1900-1983

●

Hiszpański reżyser, scenarzysta, producent i aktor

●

Urodził się w rodzinie bogatych posiadaczy ziemskich. Kształcił się w kolegium
jezuickim. Był głęboko wierzący, jednak nie zgadzał się na żadne ograniczenia,
zwłaszcza w sferze erotycznej.

●

W swoich filmach często zadawał pytania dotyczące religii.

●

Uważany jest za jednego z najwybitniejszych reżyserów w historii kinematografii.

Powszechnie nazywany jest ojcem kina surrealistycznego

, które był twórcą i

propagatorem.

●

Był człowiekiem wszechstronnie wykształconym. Oprócz sztuki reżyserii, Bunuel
studiował również religioznawstwo, zoologię, historię i rolnictwo.

●

Podczas studiów na uniwersytecie w Madrycie poznał Salvadora Dali, którego został
bliskim przyjacielem.

●

Związany był z awangardą artystyczną.

Do jego przyjaciół należeli: Federico García

Lorca, Salvadore Dalí.

●

W 1925 Bunuel wyjechał do Paryża, gdzie rozpoczął naukę na słynnej Academie du
Cinema

●

W latach 1926-28 pracował jako asystent Jeana Epsteina przy filmach Mauprat
(1926) i Upadek domu Usherów (1928).

●

W 1928 r. debiutował nakręconym wraz z Salvadorem Dali Psem andaluzyjskim

. Z

tego filmu pochodzi słynna scena przecinania oka brzytwą.

●

Kolejny surrealistyczny film

Złoty wiek (1930)

wywołał wielki skandal, został uznany

za manifest komunistyczny.

●

W 1932 r. Bunuel rozstał się z grupą surrealistów i po powrocie do Hiszpanii nakręcił
Ziemię bez chleba - dokument ukazujący urodę i nędzę regionu Les Hurdes.

●

W czasie wojny domowej pracował w ambasadzie Republiki Hiszpanskiej w Paryżu.
Wówczas powstał

dokument polityczny Hiszpania 37 (1937).

●

W czasie II wojny światowej pracował w departamencie filmowym Muzeum Sztuki
Nowoczesnej w Nowym Jorku. Był także reżyserem dubbingu dla wytwórni Warner
Bros.

●

Po wojnie skierował się w stronę klasycznej narracji tworząc w Meksyku i Francji
kilkadziesiąt znakomitych filmów fabularnych, w których zawsze jednak przemycał
surrealistystyczne motywy.

●

W czasie pobytu reżysera w Meksyku w latach 1946-55, powstały takie arcydzieła
jak: Zapomniani (1950) - nagroda za reżyserię na festiwalu w Cannes, On (1954),
Zbrodnicze życie Archibalda da la Cruz (1955). W filmie Nazarin (1959) podjął
temat niespełnienia się ideałów religijnych. Prawdziwą sławę i Złotą Palmę w
Cannes przyniósł mu obraz Viridiana (1961) - historia młodej, odbywającej nowicjat
dziewczyny, która zakłada przytułek dla ubogich. Kolejne filmy powstawały przy
współpracy scenarzysty, Jeana Claude'a Carriere'a i producentów, Gustava
Alatriste i Serge'a Silbermana. Dziennik panny służącej (1964) to studium
psychologiczne bohaterki - pokojówki, która pragnie społecznego awansu.
W Piękności dnia (1967) zajął się podwójną moralnością mieszczańskiego
społeczeństwa. Tytułowa bohaterka Tristany (1970) z zimną krwią przygląda się
śmierci swojego opiekuna Don Lope. Bohaterowie Dyskretnego uroku burżuazji
(1972) należą do tak zwanego lepszego towarzystwa, lecz są obłudni i zakłamani.
W Widmie wolności Bunuel po raz kolejny atakuje mieszczańskie normy. W swoim
ostatnim dziele pt. Mroczny przedmiot pożądania, opowiedział historię tancerki
Conchity, która doprowadza bogatego Mathieu do utraty zmysłów.

●

Jego filmy zdobywały główne nagrody na festiwalach w Wenecji, Cannes, Londynie.
Dyskretny urok burżuazji (1972) oraz Mroczny przedmiot pożądania (1974)
otrzymały nominacje do Oscara. Jednak filmy Bunuela wywoływały także wrogość.
Antyrasistowski film Dziewczyna z wyspy (1962) znienawidzili zarówno czarni
działacze, jak i biali konserwatyści. Często zarzucano mu antyklerykalizm.

●

Luis Bunuel zmarł 29 lipca 1983 r. w Meksyku

●

Do ulubionych aktorów reżysera należeli:

●

Fernando Rey

●

Silvia Pinal

●

Michel Piccoli

●

Catherine Deneuve

●

Muni (Bunuel nazwał ją swoją maskotką.)

●

Filmy:

●

Pies andaluzyjski, 1928

●

L'Age d'Or,1930

●

Las Hurdes, 1932

●

Gran Casino,1947

●

El Gran Calavera,1949

●

Los Olivados, 1950

●

Hija Del Engano, La,1951

●

Susana, 1951

●

Kobieta bez miłości,1951

●

Przygody Robinsona Crusoe,1952

●

Subida Al Cielo,1952

●

Brute, The,1952

●

Ilusion Viaja En Tranvia, La,1953

●

El Rio y la Muerte,1954

●

Otchłanie namiętnośći,1954

●

Zbrodnicze życie Archibalda de la Cruz,1955

●

Śmierć w ogrodzie,1956

●

Cela s'appele l'aurope,1956

●

Nazarin,1958

●

Fievre Monte a El Pao, La,1959

●

Dziewczyna z wyspy,1960

●

Viridiana, 1961

●

Anioł zagłady,1962

●

Dziennik panny służącej,1964

●

Szymon Pustelnik,1965

●

Piękność dnia,1967

●

Droga mleczna,1970

●

Tristana,1970

●

Dyskretny urok burżuazji,1972

●

Widmo wolności,1974

●

Mroczny przedmiot pożądania,1977

PIES ANDALUZYJSKI:

Reżyseria: Luis Bunuel
Scenariusz: Luis Bunuel, Salvador Dali
Zdjęcia: Albert Duverger
Produkcja: Francja
Rok produkcji: 1928
Obsada: Simone Mareuil, Pierre Batcheff, Salvador Dali, Luis Bunuel

●

Arcydzieło pod każdym względem:

●

Pewność reżyserii

●

Błyskotliwe oświetlenie

●

Perfekcyjny amalgamat wizualnych i ideologicznych asocjacji

●

Senna logika, zachwycająca konfrontacja między podświadomym i
racjonalnym

●

Siedemnaście minut czystej, skandalizującej sennej wizji, która przy każdym
kolejnym odbiorze wydaje się coraz bogatsza i trudniejsza do zdefiniowania

●

Jest to film surrealistyczny, w którym obrazy i sekwencje następują w porządku
logicznym, ale ekspresja zależy od nieświadomości, która rządzi się oczywiście
swoim porządkiem.

●

Film będący ilustracją filozofii surrealizmu, o strukturze snu. Scenarzyści: Luis
Bunuel i Salvador Dali świadomie odrzucili wszystko co racjonalne i konwencjonalne.
Zbudowali film z przeplatających się, przedziwnych obrazów: kobiece oko rozcięte
brzytwą, dziurawa ręka, z której wychodzą mrówki.

●

Premiera Psa andaluzyjskiego odbyła się w Madrycie, w 1929, w kinie Royalty.

●

Po premierze filmowy świat był do głębi oburzony. Jeszcze nigdy przedtem na ekranie
nie pokazano obrazów tak bardzo nasyconych okrucieństwem.

●

Niespełna 20-minutowy film kierując się logiką snu szereguje obrazy na zasadzie
swobodnej asocjacji. W początkowej sekwencji widzimy w zbliżeniu oko dziewczyny
krojone brzytwą; to jedna z najbardziej osławionych scen w dziejach filmu. Z
dłoni człowieka wychodzi rój mrówek. Dwu księży związanych jest liną, do
której przytwierdzono fortepian wypełniony gnijącą padliną osła. Liczne, m.in.

psychoanalityczne, próby wyjaśniania filmu przez krytyków niewiele tłumaczą,
ponieważ

twórcy wyraźnie podkreślają irracjonalność i przypadkowość ich przenośni.

●

Film jest raczej wizualną prowokacją, zmasowanym atakiem na oswojone związki
przyczynowo-skutkowe, na przyzwyczajenia percepcyjne odbiorców.

●

Artysta świadomie zrezygnował z techniki trikowej

(tak często wykorzystywanej

przez awangardę filmową), toteż jego obrazy tym silniej odzwierciedlają to, co
straszliwe, w tym, co pozornie normalne. W ten sposób powstał tak typowy dla
późniejszej twórczości filmowej Bunuela styl surrealistyczny

. W oburzeniu, z jakim

publiczność i część krytyki przyjmują ten film, reżyser widział potwierdzenie swoich
poglądów, że człowiek jest więźniem norm społecznych.

●

Liczne późniejsze filmy nawiązują bezpośrednio lub pośrednio do tego wczesnego
arcydzieła surrealistycznego.