KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

1

TEST 1 WIADOMOŚCI O STRUKTURZE ZDANIA

1. Nazwij podane niżej typy wypowiedzi.

a) Ojej, znowu poniedziałek.
.....................................................................................................

b) Kiedy wreszcie przestanie padać?
.....................................................................................................

c) Biorąc udział w dyskusji, liczyłem na piątkę.
.....................................................................................................

d) Myślałem o tym, żeby zadzwonić do ciebie, ale było już późno.
.....................................................................................................

2. Dokończ wypowiedzenia, mając na uwadze orzeczenia.

a) Wypowiedź możemy nazwać zdaniem, gdy zawiera co najmniej
................................................

b) Zdanie pojedyncze rozwinięte zawiera .....................................

c) Zdanie złożone zawiera co najmniej .........................................

d) Zdanie wielokrotnie złożone składa się ....................................

3. Nazwij rodzaje zdań.

a) Minęło już dużo czasu, ale on ciągle wspominał niemiłą przygodę w górach.
...........................................................................

b) Pływali kajakiem po jeziorze i robili dużo zdjęć.

.....................................................................................................
c) Spóźniła się na pociąg, więc musiała jechać autobusem.

.....................................................................................................
d) Zorganizujemy biwak albo wybierzemy się na wycieczkę.

.....................................................................................................

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

2

4. Nazwij rodzaje zdań.

a) Kto nie próbował pisać referatu, ten nie wie, ile pracy trzeba w to włożyć.
................................................................................

b) Aby akwarium wyglądało pięknie, trzeba naprawdę o nie dbać.

...........................................................................................
c) Kiedy zaczął padać deszcz, w sali zrobiło się ponuro i smutno.

.....................................................................................................
d) Nie mógł wygrać konkursu, ponieważ za mało ćwiczył.

.....................................................................................................

5. Podane równoważniki zapisz w postaci zdań pojedynczych.

a) Cicho!

.....................................................................................................
b) Za ile minut dzwonek?

.....................................................................................................
c) Winda nieczynna.

.....................................................................................................
d) Rozejść się!

.....................................................................................................

6. Podane zdania zapisz w postaci równoważników.

a) Kiedy nastąpi koniec spektaklu?

.....................................................................................................
b) Proszę bilet do Warszawy.

.....................................................................................................
c) Proszę pisać samodzielnie.

.....................................................................................................
d) Nie należy wychylać się z okna.

.....................................................................................................

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

3

7. Z podanych wyrazów utwórz poprawne zdania pojedyncze. Możesz
zmienić formę wyrazów.

a) wspomnienia, wycieczka, pozostawić, miłe, w góry

.....................................................................................................
.....................................................................................................

b)

rozbawić, kabaret, bardzo, ja, szkolny

.....................................................................................................

.....................................................................................................
c) zaskakujące, naprawdę, film, zakończenie, było

.....................................................................................................
.....................................................................................................

d) pisanie, mu, wieczór, wypracowania, cały, zajęło
.....................................................................................................

.....................................................................................................

8. Podany tekst podziel na zdania. Wstaw wielkie litery i wszystkie

niezbędne, Twoim zdaniem, znaki interpunkcyjne.

cała historia nie wydarzyłaby się gdyby przeczytał tę książkę dlaczego tego nie zrobił
jak mógł być taki naiwny na jakiej podstawie sądził że tym razem mu się uda wiedział

przecież że zawsze sprawdzała czy uczniowie znają treść lektury jednak zaryzykował
skończyło się niestety źle pałka jak malowanie powiedziała wpisując stopień do

dziennika

9. Wybierz z poprzedniego ćwiczenia jedno zdanie, określ jego rodzaj i

narysuj wykres.
.......................................................................................................

.......................................................................................................
.......................................................................................................

.......................................................................................................

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

4

10. Rozbuduj podane zdania, dopisując co najmniej jeden człon.

a) Ponieważ mama zaplanowała smażenie konfitur, musiałam jej pomóc i
..................................................................................

.....................................................................................................

b) Gdy pierwsze liście zaczynają opadać z drzew, wiem, że nadchodzi jesień, ale
.......................................................................

.....................................................................................................

c) Aby znaleźć błąd w obliczeniach, wiele czasu przesiedział nad zadaniem, ostatecznie
jednak ...........................................

.....................................................................................................

d) Był pewien, że SMS dotarł pod właściwy adres, zdziwił się więc
............................................................................................

.....................................................................................................

11. Rozbuduj podane informacje, tworząc zdania złożone z trzech członów.

a) Mam temperaturę. ....................................................................

.....................................................................................................
.....................................................................................................

b) Czytam powieść. ........................................................................

.....................................................................................................
.....................................................................................................

c) Pies biegnie. ...............................................................................

.....................................................................................................
.....................................................................................................

d) Dyżurna odczytała komunikat. ................................................

.....................................................................................................
.....................................................................................................

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

5

12. Przeczytaj uważnie podane wypowiedzenia, wstaw przecinki i podaj

liczbę zdań składowych.

a) Szliśmy bardzo długo bo było mokro i ciągle padał deszcz a plecaki przecież wcale
nie były lekkie.

...........................................................

b) Kiedy zatrzymali się na parkingu stwierdził że zapomniał namiotu bez którego dalsza
podróż nie miała przecież sensu.

...........................................................

c) Usiadł na ławce ostrożnie zdjął plecak by obejrzeć bolącą rękę która zaczęła już
puchnąć.

...........................................................

d) Hałasowali tak głośno że napytali sobie biedy bo zdenerwowany wychowawca wcale
nie żartował mówiąc coś na temat surowej kary.

...........................................................

13. Narysuj wykresy zdań podanych w ćwiczeniu 12.
a)

b)

c)

d)

14. Dokończ wypowiedzi.

Wyróżniamy następujące rodzaje zdań złożonych współrzędnie:

.......................................................................................................
.......................................................................................................

Wśród zadań złożonych podrzędnie wyróżniamy:
.......................................................................................................

.......................................................................................................
.......................................................................................................

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

6

15. Zapisz podane zdania pod odpowiednimi wykresami.

• Uszedłszy spory kawałek, stwierdził, że pomylił drogi, więc zaczął szukać właściwego

szlaku.

• Sprawa, o której mówiłeś wczoraj, musi zostać załatwiona, ponieważ bardzo mnie
niepokoi.

• Zadzwoniła, aby powiedzieć, że nie może przyjść.

• Jechali różnymi środkami lokomocji i szli na piechotę, aby jak najszybciej dotrzeć na

kemping, ponieważ czekała tam reszta grupy.

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

7

TEST 2 SKŁADNIA, MOWA ZALEŻNA I NIEZALEŻNA

1. Wskaż zestaw, w którym znajdują się wyłącznie części mowy.

a) podmiot, dopełnienie

b) przydawka, przymiotnik
c) przyimek, przymiotnik

d) przysłówek, dopełnienie

2. Wskaż zestaw, w którym znajdują się wyłącznie części zdania.

a) podmiot, przysłówek
b) przydawka, okolicznik

c) orzeczenie, przyimek
d) przydawka, przysłówek

3. Uzupełnij, wpisując nazwę odpowiedniej części zdania.

a) ................................. może być wyrażony rzeczownikiem lub zaimkiem osobowym.

b) ................................. najczęściej jest określeniem podmiotu.
c) .................................. najczęściej wyrażone jest czasownikiem.

d) ................................... najczęściej jest wyrażona przymiotnikiem.

4. Dopełnienie łączy się bezpośrednio z:

a) podmiotem

b) orzeczeniem
c) przydawką

d) okolicznikiem

5. Wskaż zestaw, który zawiera błędne określenie okolicznika.

a) czasu, miejsca
b) celu, przyczyny

c) sposobu, zgody
d) warunku, stopnia

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

8

6. Określ rodzaje zdań złożonych współrzędnie.

a) Idę i myślę. ................................................................................

b) Myślę, więc jestem. ...................................................................
c) Zadzwonię lub wyślę SMS. .......................................................

d) Ucieszyłam się, a on się zmartwił. ...........................................

7. Narysuj wykresy zdań podanych w ćwiczeniu 6.

a)
b)

c)
d)

8. Określ rodzaj zdania podrzędnego.

a) Cieszy mnie, że słońce świeci.

.....................................................................................................
b) Nie jestem taki, jaki byłem dawniej.

.....................................................................................................
c) Podaj mi długopis, który leży na biurku.

.....................................................................................................
d) Włączyłem telegazetę, aby zobaczyć program.

.....................................................................................................

9. Określ rodzaje zdań okolicznikowych.

a) Muszę się dużo uczyć, aby rozwiązać testy.

.....................................................................................................
b) Chociaż nie będę się uczyć, zdam.

.....................................................................................................
c) Mimo że się uczyłem, mam niedostateczny.

.....................................................................................................
d) Włóż sweter, żeby ci nie było zimno.

.....................................................................................................

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

9

10. Sporządź wykresy zdań.

a) Aga powiedziała Mirkowi, aby przyszedł po południu i przyniósł jej książki, które

pożyczył dawno temu.

b) Namyślał się długo, czy powiedzieć jej, że ją kocha.

c) Wydaje mi się, że mam rację i powinienem postąpić tak, jak postanowiłem.

d) Za pomocą poczty głosowej otrzymałem wiadomość od koleżanki, której dawno nie
widziałem, bo wyjechała z naszego miasta, a dzisiaj przyjechała do swojej babci i chce

się ze mną spotkać.

11. Które określenie nie jest nazwą zdania podrzędnego?

a) podmiotowe
b) orzeczeniowe

c) przydawkowe
d) dopełnieniowe

12. Mowa zależna jest to:

a) wyrażenie swojej opinii
b) przytoczenie cudzej opinii, z którą się zgadzamy

c) przytoczenie cudzej opinii w postaci zdania podrzędnego dopełnieniowego
d) przytoczenie cudzej opinii w postaci zdania podrzędnego okolicznikowego

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

10

13. Mowa niezależna jest to:

a) wypowiedź w postaci zdania twierdzącego

b) dosłowne przytoczenie cudzych słów
c) wyrażenie sprzeciwu wobec cudzej opinii

d) przekształcenie cudzej wypowiedzi

14. Wskaż informację prawdziwą.

a) Mowę niezależną można przekształcić w zależną.

b) Można przekształcić tylko mowę zależną w niezależną.
c) Nie można przekształcać mowy zależnej w niezależną i odwrotnie.

d) Te dwa rodzaje wypowiedzi nie mają ze sobą żadnego związku.

15. Jakie efekty daje wprowadzenie do wypowiedzi mowy niezależnej?

Wskaż błędną odpowiedź.

a) naturalny, żywy styl wypowiedzi
b) ukazanie stanów emocjonalnych osób wypowiadających się

c) dodatkowe informacje o mówiących
d) zniekształcenie sensu cudzej wypowiedzi

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

11

TEST 3 CZĘŚCI MOWY I ICH FUNKCJA W ZDANIU

1. Ze zdania:

Siedem starych dębów rosło wzdłuż drogi

wypisz:

grupę podmiotu – ............................................................................

grupę orzeczenia – ..........................................................................

2. Wypisz ze zdania z ćwiczenia 1. części mowy tworzące grupę podmiotu i

grupę orzeczenia i nazwij je.

g

rupa podmiotu grupa orzeczenia

...................... – ...................... ...................... – ......................
...................... – ...................... ...................... – ......................

...................... – ...................... ...................... – ......................

3. Napisz, jaka część mowy pełni w podanych zdaniach funkcję podmiotu.

Podkreśl go.

a) Ten nigdy nie ma dość, zawsze coś mu nie odpowiada.
........................................................................................

b) Goście ulokowali się za stołem.
........................................................................................

c) Ścigany zawsze próbuje ratować się ucieczką.
........................................................................................

d) Czerwoni strzelili decydującego gola.
........................................................................................

4. Podkreśl orzeczenia imienne.

Tata Pawła jest pilotem i podobno jest w tym dobry. Paweł jest z niego dumny, ale
mówi, że będzie pierwszy w rodzinie który zrezygnuje z lotniczej tradycji. Chce zostać

kierowcą rajdowym, chociaż wie, że to też jest niebezpieczne zajęcie.

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

12

5. Podkreśl w zdaniach przydawki i określ czy jest to przydawka przymiotna,

rzeczowna, dopełniaczowa, czy przyimkowa.

a) Budynek szkoły widoczny jest z daleka.
........................................................................................

b) Bluzka w paski wisi na wieszaku.
........................................................................................

c) Rozmawiałam z lekarzem ortopedą.
........................................................................................

d) Wielka lipa pięknie kwitnie tego lata.
........................................................................................

6. Ułóż dwa zdania z dowolnym typem przydawki. Podkreśl przydawki w
zdaniach i napisz, jakie to części mowy.

.......................................................................................................
.......................................................................................................

7. Podkreśl w zdaniach dopełnienia i napisz jaka to część mowy.

a) Pomogłem niewidomemu. ........................................................
b) Idę z kolegami na mecz. ...........................................................

c) Zawsze słucham cię uważnie. ...................................................
d) Wolę mówić niż pisać. ...............................................................

8. Rozbuduj zdania, dopisując dopełnienia.

a) Kierowca jedzie .........................................................................
.....................................................................................................

b) Długo i interesująco rozmawialiśmy o .....................................
.....................................................................................................

c) Wczoraj na lekcji oglądaliśmy ..................................................
.....................................................................................................

d) Od dawna interesuję się ...........................................................
....................................................................................................

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

13

9. Wypisz orzeczenia ze zdań podanych w ćwiczeniu 8.

a) .....................................................................................................
b) .....................................................................................................

c) .....................................................................................................
d) .....................................................................................................

10. W podanych zdaniach dopełnienie bliższe podkreśl na zielono,
dopełnienie dalsze – na niebiesko.

Kobieta pracowicie haftowała serwetę kolorowymi nićmi. Starannie i powoli wkłuwała

igłę z niebieską nitką i mocowała ją, zabezpieczając ścieg przed spruciem. Wzór
składał się z wielu skomplikowanych elementów i trzeba było dużo czasu i dużo pracy,

by go wykonać.

11. W podanych zdaniach podkreśl wyrażenia przyimkowe. Napisz jaką

funkcję pełnią one w zdaniu.

a) Obok furtki rósł rozłożysty krzak bzu.
.....................................................................................................

b) Jedziemy na wycieczkę.
.....................................................................................................

c) Mam zwolnienie z powodu grypy.
.....................................................................................................

d) Idę po zakupy.
.....................................................................................................

12. Dopisz okoliczniki, uwzględniając informacje w nawiasach.

a) Szedł (jak? – zastosuj imiesłów) ...............................................
b) Szedł (jak? – zastosuj przysłówek) ...........................................

c) Szedł (którędy? – zastosuj zaimek) ..........................................
d) Szedł (którędy? – zastosuj rzeczownik) ....................................

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

14

13. Dokończ zdania, uwzględniając informacje w nawiasach.

a) Będę uczył się (okolicznik sposobu) ..........................................

b) Przyjechali do domu (okolicznik czasu) ...................................
c) Książki stoją (okolicznik miejsca) ............................................

d) Idę do sklepu (okolicznik celu) .................................................

14. Przeczytaj uważnie zdanie:

Trzy postrzępione chmury płynęły po niebie, na chwilę tylko zasłaniając

słońce, które ciągle grzało bardzo mocno.

Dokonaj rozbioru gramatycznego i logicznego zdania.

Wyraz Jaka to część mowy? Jaka to część zdania?

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE

15

TEST 4 SŁOWOTWÓRSTWO

1. Sprawdź, czy od podanych niżej wyrazów podstawowych można utworzyć

wyrazy pochodne będące wymienionymi częściami mowy.

Wyraz Wyrazy pochodne podstawowy Czasownik Przymiotnik Przysłówek
głos

ręka
noga

kwiat

2. Za pomocą formantów utwórz wyrazy pochodne wyrażające litość,

współczucie z nutą lekceważenia.

a) chłop – .......................................................................................
b) kobieta – ....................................................................................

c) chłopak – ...................................................................................
d) dziewczyna – .............................................................................

3. Za pomocą formantów utwórz wyrazy pochodne wyrażające życzliwość i

sympatię.

a) dziecko – ....................................................................................
b) chłopiec – ...................................................................................

c) dziewczynka – ...........................................................................
d) pies – .........................................................................................

4. Dopisz odpowiedni formant do wyrazu

panna,

tak by wyrażał on:

a) niechęć – .................................................................................

b) sympatię – ....................................................................................