Ekologia

1. Podstawowe Pojęcia Związane z Ekologią:

Ekologia – nauka o związkach między organizmami, a otaczającym je środowiskiem;
Sozologia – nauka o ochronie środowiska;
Biosfera – strefa kuli ziemskiej zamieszkała przez organizmy żywe, odbywają się w niej procesy
życiowe;
Ekosystem – fragment przyrody stanowiący funkcjonalną całość, w której zachodzi wymiana materii
pomiędzy częścią nieożywioną, a żywa (biocenoza + biotop);
Ślad ekologiczny – szacowana ilość hektarów powierzchni lądu i morza potrzebna do rekompensacji
zasobów zużytych na konsumpcję odpadów. Mierzony w globalnych hektarach na osobę;
Równowaga ekologiczna w ekosystemie - stan biocenozy, w którym nie ulega ona większym
zmianom ilościowym i jakościowym, w wyniku działania procesów samoregulacji ekologicznej;
Zanieczyszczenia powietrza:



Naturalne – wybuchy wulkanów, pożary lasów, itp.)



Antropogeniczne – transport, przemysł, rolnictwo, gospodarka komunalna);

Główne zanieczyszczenia: pyły, SO2, NOx, tlenki węgla i węglowodory;

Kwaśne deszcze - opady zwierające w kroplach wody zaabsorbowane gazy – SO2 i NOx



Uszkadzanie drzew;



Zakwaszanie gleb;



Zakwaszanie jezior;



Alergie;

Zmniejszenie emisji:



Zmniejszenie zużycia paliw;



Poprawa technik spalania;



Zakładanie filtrów;

Smog – mieszanka pary wodnej lub mgły z dymem



Klasyczny – sadza w powietrzu oraz SO2; szkodliwy dla materii nieożywionej i groźny dla życia
i zdrowia ludzi;



Fotochemiczny – ze spalin zwierających węglowodory, tlenki azotu i czad; pod wpływem
promieniowania słonecznego związki te reagują ze sobą tworząc substancje silnie utleniające;
atakuje drogi oddechowe zmniejszając odporność na raka;

Efekt cieplarniany - jest zjawiskiem naturalnym i korzystnym, bez niego nie byłoby życia na ziemi.
Problemem jest nasilenie; zjawisko podwyższenia temperatury planety powodowane obecnością
gazów cieplarnianych w atmosferze;
Gaz cieplarniany – gazowy składnik atmosfery będący przyczyną efektu cieplarnianego (H2O, CO2,
N2O, CH4, O3, freony);
Dziura ozonowa – zmniejszenie się stężenia O3 w stratosferze, głownie w obszarach
podbiegunowych; spowodowana jest emisją freonów. Konwencja Wiedeńska o Ochronie Warstwy
Ozonowej 1985 UE;

2. Ekologiczne Konsekwencje Pozyskiwania Energii.

Energia pierwotna – energia czerpana z przyrody w postaci odnawialnej i nieodnawialnej;

Przetwarzanie energii na pochodne

Wtórne nośniki energii (energia finalna) – przedmiot zakupu – prąd elektryczny, itp.;

Przesyłanie i przetwarzanie ostateczne w odbiornikach

Energia użytkowa – energia mechaniczna, ciepło, światło, dźwięk;

Źródła energii pierwotnej:



Nieodnawialne

o Węgiel kamienny;
o Węgiel brunatny;
o Ropa;
o Gaz ziemny;
o Paliwo jądrowe;



Odnawialne;

Zagrożenia wynikające z wydobywania węgla:



Wydobycie

o Emisja CH4 do atmosfery;
o Szkody górnicze;
o Degradacja środowiska;



Spalanie

o Substancja palna (węglowodory i ich pochodne);
o Balast;

Czyste technologie węglowe (CCT) – procesy i technologie prowadzące do zmniejszenia
negatywnego wpływu spalania węgla

Etap I – wzbogacenie węgla; Cel – ograniczenie emisji SO2, zmniejszenie ilości odpadów
produkowanych przez elektrownię;
Etap II – nowoczesne efektywne technologie spalania;
Etap III – technologie redukcji emisji (odpylania, odsiarczanie, reedukacja NOx);

CCS – technologia wychwytywania i składowania CO2, wchodzi w skład Pakietu Klimatyczno-
Energetycznego UE;
Pakiet Klimatyczno-Energetyczny UE:



Redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20%;



20% zwiększony udział energii odnawialnej;

3. Odnawialne Źródła Energii

Odnawialne źródła energii – wykorzystujące energię wiatru, słońca, geotermalną, fal, prądów i
pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy i biogazu

Zalety

Wady

Odnawialne zasoby

Wysokie koszty

Brak emisji gazów

Silnie uwarunkowana środowiskowo

Dźwignia gospodarcza

Aktywizacja terenów wiejskich

EROEI – zwrot energii zainwestowanej;
System zielonych certyfikatów – otrzymują je przedsiębiorstwa wytwarzające i dystrybuujące
energię z OŹE – papier wartościowy;
Energetyka wodna:
Wykorzystanie:



Rozdrabnianie ziarna za pomocą koła wodnego;



Napędzanie miechów, wiatraków;



Wytwarzanie prądu;

Elektrownie wodne:



Wody śródlądowe;



Wody morskie (fale i pływy);



Wody śródlądowe i morskie;



Przepływowe – bez zbiornika;



Regulacyjne – ze zbiornikami;



Szczytowo pompowe – dwa zbiorniki;

Zalety

Wady

Brak zanieczyszczeń

Ingeruje w środowisko

Odnawialne

Koszty produkcji

Tania

Zmiana struktury hydrologicznej

Wysoka sprawność

Energetyka wiatrowa:
Zalety

Wady

Czysta energia

Koszty instalacji

Możliwość zasilania miejsc trudnodostępnych

Hałas

Aktywizacja terenów

Zmiany w krajobrazie

Niepewność

Energetyka geotermalna – wewnętrzne ciepło Ziemi zmagazynowane w gruntach, skałach i płynach
wypełniających pory i szczeliny skalne



Zasoby hydrotermiczne – wody;



Zasoby petrochemiczne – ciepłe skały;

Biomasa – stałe lub ciekłe substancje ulegające biodegradacji, pochodzenia roślinnego lub
zwierzęcego używane do produkcji energii
Wykorzystanie:



Procesy termiczne;



Procesy biochemiczne;

Spalanie i współspalanie z węglem:



Gazyfikacja – produktem jest gaz, który dopiero po spaleniu dostarcza energii cieplnej;



Piroliza – rozkład biomasy przez jej podgrzanie do temperatury 500-800

o

C bez tlenu;



Fermentacja metanowa – powstaje biogaz (40-80% CH4, 20-50% CO2, 5% H2S, CO, NO);



Fermentacja alkoholowa – rozkład węglowodorów po dodaniu drożdży w warunkach
beztlenowych;

Efektywność energetyczna - efektywne wykorzystanie energii, ma na celu zmniejszenia ilości energii
potrzebnej do dostarczania produktów i usług;

4. Gospodarka Odpadami

Odpady - substancje lub przedmioty, które posiadacz usuwa, lub których usuwanie zamierza
przeprowadzić, lub ich usuwanie jest wymagane z mocy prawa karnego;
Usuwanie – operacje, które nie prowadzą do możliwości odzyskania zasobów, recyklingu, regeneracji
i wtórnego użycia lub zastosowań alternatywnych;
Gospodarka odpadami – czynności mające na celu zmniejszenie szkodliwego wpływu odpadów na
środowisko naturalne



Wywóz;



Składowanie;



Unieszkodliwianie;



Segregowanie;



Recykling;

Zasady gospodarowania odpadami

1. Zapobiegaj;
2. Ograniczaj;
3. Wykorzystaj ponownie;
4. Poddawaj recyklingowi;
5. Spalaj z odzyskiem energii;

Rodzaje odpadów



Odpady komunalne – produkowane przez gospodarstwa domowe;



Odpady przemysłowe – powstające w procesach produkcyjnych stałe i ciekłe substancje oraz
przedmioty bezużyteczne bez dodatkowych zabiegów technologicznych;



Odpady niebezpieczne – mogą stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub
środowiska (palność, korozyjność, reaktywność, ekotoksyczność);

Sposoby wykorzystania odpadów paleniskowych



Produkcja materiałów budowlanych;



Napełniacze w tworzywach sztucznych;



Budowa i utwardzania;



Rekultywacja;



Utworzenie złóż antropogenicznych;

Ograniczenie ilości odpadów:



Optymalne przetwórstwo surowców, materiałów i paliw;



Zwiększenie stopnia wykorzystania odpadów;

Odzysk odpadów:



Wytwarzanie energii



Recykling – powtórne przetworzenie (metaliczne, niemetaliczne);



Regeneracja kwasów lub zasad;



Regeneracja lub odzyskanie rozpuszczalnika;



Odzyskiwanie katalizatorów;

Szczególne rodzaje odpadów:



PCB - polichlorowane bifenyle;



Oleje odpadowe;



Komunalny osad ściekowy;



Opakowania i niektóre produkty;

Możliwość odzysku opakowań



Wtórne przetworzenie;



Spalanie z odzyskiem energii;



Kompostowanie;

Postępowanie z odpadami w UE – Polska zobowiązała się do:



Redukcji składowania odpadów biodegradowalnych o 25% do 2010 i 50% do 2013;



Recyklingu 55% odpadów opakowaniowych;



Odzysku i recykling sprzętu elektrycznego;



Dostosowania składowisk odpadów komunalnych do standardów UE;

5. Zrównoważony Rozwój + 6. Zarządzanie Środowiskiem w Przedsiębiorstwie

1968 – XXIII Sesja ONZ – światowe prawa ochrony środowiska – problemy relacji człowiek-
środowisko;
1969 – Raport U’Thanta – wzywał kraje do racjonalnego korzystania z zasobów Ziemi i do wysiłku na
rzecz ochrony ekosystemów



Brak powiązania wysoko rozwiniętych technik z wymogami środowiska;



Wyniszczanie ziem uprawnych;



Bezplanowy rozwój stref miejskich;

1992 – konferencja w Rio – Szczyt Ziemi



Sprawy ochrony środowiska należy łączyć z rozwojem społecznym i gospodarczym, gdyż są
one ze sobą ściśle powiązane;



Konwencje o różnorodności biologicznej;



Konwencje ramowe w sprawie zmian klimatu;



Deklaracja Z Rio na temat Środowiska i Rozwoju;



Deklaracja o lasach;



Agenda 21 – globalny program działań

o Zagadnienia socjalne i ekonomiczne;
o Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi;
o Wzmacnianie roli głównych grup społecznych i organizacji;
o Możliwości realizacyjne;

Zrównoważony rozwój – rozwój społeczny i gospodarczy zapewniający zaspokojenie potrzeb
współczesnych społeczeństw bez naruszania możliwości zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń;

Deklaracja z Rio – 27 zasad:



Zasada zrównoważonego rozwoju;



Zasada przezorności;



Zasada zanieczyszczający płaci;



Zasada uspołecznienia;

Zrównoważony rozwój biznesu – działania podejmowane przez przedsiębiorstwa na rzecz
ekorozwoju świata; przyjęcia przez nie niektórych koncepcji;
Zarządzanie według zasady ZR dotyczy:



Ochrony środowiska;



Finansów i efektywnej organizacji;



Etyki postepowania w stosunku do pracowników, klientów i społeczności lokalnej;

Zarządzanie środowiskowe - prowadzenie organizacji w sposób jak najmniej obciążający środowisko;
Przesłanki do wdrażania systemów zarządzania środowiskiem:



Wzrost świadomości ekologicznej;



Tworzenie pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa w otoczeniu;



Zaostrzające się przepisy prawne;



Dofinansowanie działalności;

Systemy zarządzania środowiskiem – część ogólnego systemy zarządzania firmą obejmujący
strukturę organizacyjną, zakres odpowiedzialności, praktykę postępowania dla wdrożenia i realizacji
zarządzania środowiskowego



Sformalizowana



Niesformalizowana;

Czystsza produkcja – strategia ochrony środowiska polegająca na ciągłym zintegrowanym,
zapobiegawczym działaniu do zwiększenia efektywności produkcji i usług oraz redukcji ryzyka dla
ludzi i środowiska;
Odpowiedzialność i Troska – dobrowolna inicjatywa przemysłu chemicznego;
ISO – Międzynarodowa Organizacja Standardów (np. ISO 14001); organizacja pozarządowa
zrzeszająca krajowe organizacje normalizacyjne;
EMAS – najważniejszy system realizacji polityki ekologicznej w UE; głównym założeniem systemu jest
wyróżnienie tych organizacji, które wychodzą poza zakres minimalnej zgodności z przepisami i ciągle
doskonalą efekty swojej działalności środowiskowej;
Cykl Deminga:



Zaplanuj



Wykonaj



Sprawdź



Zastosuj