© Krzysztof Klincewicz

Metody badań społecznych

(wykład 3)

Wydział Zarządzania UW

MSM-ZPSF, rok II

dr hab. Krzysztof Klincewicz

[e-mail]

© Krzysztof Klincewicz

Program zajęć

●

1) Wprowadzenie do zajęć

●

2) Podstawy metodologii nauk

społecznych

●

3) Projektowanie badań

●

4) Badania jakościowe

●

5) Badania ilościowe

●

6) Interpretacja i prezentacja danych

●

7) Test końcowy

© Krzysztof Klincewicz

Tworzenie ramy pojęciowej

●

Stworzenie RAMY POJĘCIOWEJ

−

Określa badane zjawisko

−

Identyfikuje aktorów

−

Wskazuje co mnie interesuje, a co nie

−

Wskazuje badaną próbę

●

W ten sposób opisuję PROBLEM BADAWCZY

−

Rama uwzględnia konstrukty teoretyczne i
graficznie symbolizuje zależności między
nimi

−

Te zależności BĘDĄ WERYFIKOWANE w
badaniach, na razie są tylko POSTULOWANE

© Krzysztof Klincewicz

Zakres ramy pojęciowej

Plagiat

pracy

dyplomowej

Źródła

kontaktu

Analiza

zawartości

Analiza

procesu

tworzenia

Strony www

Listy dyskusyjne

Ogłoszenia

Marketing

szeptany

Technologie

Instytucje

Interakcje

Sposoby

wykrywania

© Krzysztof Klincewicz

Wybór aktorów

Student

“Usługodawca"

Promotor

Recenzent

Uczelnia

Inni:

np. serwis Plagiat.pl,

specjalistyczne firmy

Plagiat

pracy

dyplomowej

Prokuratura i

organy ścigania

© Krzysztof Klincewicz

Dobór próby badawczej

Student

Promotor

Recenzent

Uczelnia

Plagiat

pracy

dyplomowej

na przykładzie

Wydziału

Zarządzania

Uniwersytetu

Warszawskiego

wywiady z X pracownikami centrali, Y

promotorami, Z recenzentami

© Krzysztof Klincewicz

Wybór aktorów społecznych a

dobór próby

●

Aktorzy społeczni – osoby, które interesują
nas w badaniu

●

Próba badawcza – osoby (organizacje itp.),
które zostały wybrane jako źródła danych

●

np. w badaniach plagiatów, informacje o
recenzentach mogą być uzyskane na podstawie
wywiadów z promotorami i pracownikami
dziekanatów

−

recenzenci są aktorami społecznymi

−

recenzenci nie należą do próby badawczej

© Krzysztof Klincewicz

Populacja badana a próba

badawcza

●

Populacja badana – skończona zbiorowość, o
której gromadzimy dane

−

każda zbiorowość jest skończona – nawet
jeśli nie możemy dotrzeć do wszystkich
jej uczestników

●

Ważne jest ustalenie liczebności populacji

−

sporządzenie wykazu jednostek

−

estymacja (por. pytania Fermiego)

●

Próba badawcza to część populacji badanej,
wybrana w określony sposób

© Krzysztof Klincewicz

Dobór próby

●

Dobór losowy – przypadek decyduje o tym,
która jednostka będzie wybrana

−

losowanie bezpośrednie

−

losowanie systematyczne

−

losowanie kwotowe/warstwowe

●

Uwaga: musimy znać relacje w populacji
badanej i stratyfikację

●

Dobór celowy – świadoma decyzja badacza o
zaliczeniu lub nie do próby

●

podejście idiograficzne – bez generalizacji
dla całej populacji

●

przypadek typowy, przypadki skrajne, dwa
przeciwstawne przypadki, metoda łańcuchowa
(kuli śnieżnej)

© Krzysztof Klincewicz

Reprezentatywność

●

Niewłaściwy dobór próby

−

błędne wnioski o występowaniu zjawisk

−

brak podstaw do generalizacji dla całej
populacji badanej

●

Wzory statystyczne, wyznaczające pożądaną
liczebność próby badawczej w doborze
losowym

−

przy założonym poziomie ufności i znanych
niektórych parametrach populacji badanej

●

Metoda reprezentacyjna jako dziedzina
statystyki

© Krzysztof Klincewicz

Badania wtórne i pierwotne

●

Badania wtórne, gabinetowe (

desk research

)

−

analiza danych zebranych wcześniej do
innych celów

●

dane statystyczne dostępne w firmie (o
rekrutacji, pracownikach, finansowo-księgowe)

●

dane GUS, zrzeszeń przedsiębiorstw

●

wyniki badań naukowych, rządowych i firm
doradczych

●

specjalistyczne bazy danych – np. firma
Kompass

−

analiza danych wtórnych to uprawniona
metoda badawcza, nie jest gorsza od badań
pierwotnych, terenowych (

field research

)

© Krzysztof Klincewicz

Wyzwanie badań wtórnych

●

Dane wtórne mogą zawierać zafałszowania

−

np. artykuł X opiera się na rządowym
raporcie Y, który z kolei sięga do badań
naukowych prowadzonych przez uczelnię Z,
która część danych otrzymała od firmy
doradczej W – błędy i pominięcia?

−

dane wtórne najlepiej weryfikować

●

porównywać kilka różnych (niezależnych)
źródeł danych wtórnych

●

uzupełniać danymi pierwotnymi – zwłaszcza,
jeśli mają służyć podjęciu krytycznej decyzji
biznesowej

© Krzysztof Klincewicz

Badania pierwotne

●

Badania pierwotne, terenowe – gromadzenie
danych, których nikt dotąd nie zebrał

−

nie tylko typowe ankiety, wywiady,
obserwacje

−

także wywiad gospodarczy i benchmarking

© Krzysztof Klincewicz

Wymiar czasu w badaniach

●

Badania przeszłości

−

Historiografia

−

Analizy trendów

−

Studia przekrojowe, ciągłe (zmian w
czasie)

−

Badania syndykatowe (powtarzalny panel)

●

Badania momentu obecnego

−

Studia wycinkowe

−

Analizy nie uwzględniające wymiaru czasu
(np. etnografia)

© Krzysztof Klincewicz

Problemy pomiaru - rzetelność

●

Rzetelność - czy wynik badań będzie
powtarzalny

●

plastikowa linijka zmienia się pod wpływem
temperatury

●

nieprecyzyjne pytanie („Czy jesteś
żonaty?”/”Czy masz/miałeś żonę?”)

●

zmienność odpowiedzi (opinie zależą od
nastroju)

© Krzysztof Klincewicz

Problemy pomiaru - trafność

●

Trafność – czy pomiar odzwierciedla
mierzony konstrukt

−

pytanie nie odnosi się do pożądanego
problemu – błąd w ramie pojęciowej i
konstruktach

●

zadowolenie pracowników mierzone wskaźnikami
rotacji i retencji

●

wiedza i kompetencje mierzone poziomem
wykształcenia

−

uogólnianie wniosków dla całej populacji,
choć próba nie była reprezentatywna

●

opinie o firmie tylko z rozmów z kandydatami

●

typowe sondaże gazetowe

© Krzysztof Klincewicz

Rzetelność i trafność pomiaru

Pomiar

rzetelny ale

nietrafny

Pomiar trafny

ale

nierzetelny

Pomiar

trafny i

rzetelny

© Krzysztof Klincewicz

Trafność i rzetelność

●

Badania trzeba zaprojektować tak, by
zagwarantować trafność i rzetelność

−

jeśli decydujemy się na dobór celowy –
musimy być świadomi ograniczeń w
generalizacji wniosków z badań

−

narzędzie badawcze musi być opracowane
przy świadomości obu wymogów

© Krzysztof Klincewicz

Typowe błędy w badaniach

●

Błąd określenia problemu badawczego

●

Błąd wyboru populacji

●

Błąd wykazu członków populacji

●

Błąd doboru próby

●

Błąd budowy narzędzia badawczego

●

Błędy zbierania danych

●

Błędy na etapie agregacji, analizy,
interpretacji i prezentacji danych

© Krzysztof Klincewicz

Przykład: klienci banku są

niezadowoleni z obsługi

●

Problem badawczy: Co wywołuje
niezadowolenie klientów?

●

Buduję ramę pojęciową – rozpisuję obszary,
które mogą wpływać na niezadowolenie

© Krzysztof Klincewicz

Przykład: klienci banku są

niezadowoleni z obsługi

Niezadowolenie

klientów

Pracownicy banku

Procedury

Usługi konkurencji

Oferta banku

Liczba oddziałów

Koszty

Portfolio produktów

Czas obsługi

Potrzebne dokumenty

Papier a inne kanały dostępu

Umiejętności interpersonalne

Znajomość oferty banku

Wiedza o rynkach finansowych

Zaangażowanie i entuzjazm

Szkolenia

Wynagrodzenia

Oczekiwania klientów

System

motywacyjny

(fragment ramy pojęciowej)

Czas oczekiwania

Atmosfera

pracy

© Krzysztof Klincewicz

Przykład: klienci banku są

niezadowoleni z obsługi

●

Pytania badawcze odnoszą się do
poszczególnych elementów ramy pojęciowej:

−

Jakie są oczekiwania klientów?

−

Jaki jest przeciętny czas obsługi
klienta?

−

Czy pracownicy obsługi klienta znają
ofertę banku?

−

Czy wymagana od klientów dokumentacja
odpowiada wymaganiom banków X i Y?

itp.

© Krzysztof Klincewicz

Przykład: klienci banku są

niezadowoleni z obsługi

●

Próba badawcza

−

pracownicy obsługi klienta + klienci

−

metoda doboru: losowanie systematyczne

●

Sposoby gromadzenia danych

−

Badania wtórne:

analiza dokumentacji (skargi

i wnioski, formularze rezygnacji z usług,
warunki oferty naszego banku oraz banków X i Y)

−

Badania pierwotne:

wywiady z pracownikami i

klientami, badania ankietowe klientów,
obserwacja i pomiar czasów oczekiwania i obsługi

© Krzysztof Klincewicz

Ćwiczenie –

dla opisanej dalej sytuacji:

●

Określ problem badawczy

●

Narysuj ramę pojęciową

●

Określ pytania badawcze

●

Określ aktorów społecznych i próbę badawczą

●

Zdecyduj jak gromadzić dane

●

Określ metodę doboru próby badawczej

© Krzysztof Klincewicz

Wybierz JEDNĄ z sytuacji:

●

Masowe odejścia z oddziału firmy w Łomży

●

Firma planuje wprowadzenie nowego systemu
premiowego

●

Spadła znacząco sprzedaż produktów firmy,
choć oferta nie uległa zmianom