K

LASYCZNA FILOZOFIA NIEMIECKA

:

K

ANT

,

F

ICHTE

,

H

EGEL

1

Temat: Klasyczna filozofia niemiecka: Kant, Fichte, Hegel

Prowadzący: dr Witold Płotka

Liczba godzin: 10

Tryb studiów i rok: niestacjonarne; I rok MSU

Forma zajęć: wykład monograficzny

Opis zajęć: Filozofia krytyczna Kanta oraz jej kontynuacje w myśli Fichtego i Hegla, w

sposób istotny określiła i wciąż określa współczesną refleksję filozoficzna, również poza

kręgiem języka niemieckiego. Podstawowym celem zajęć Klasyczna filozofia niemiecka:

Kant, Fichte, Hegel jest prezentacja dorobku trzech wymienionych w tytule myślicieli, nie

tylko w odniesieniu do dyskusji z dotychczasową tradycją, ale przede wszystkim, wskazując

na ich nowatorstwo. Jednocześnie wspomniane filozofie zostaną przedstawione jako nurty

silnie zaangażowane w proces kształtowania praktyki człowieka, zarówno na poziomie

indywidualnym, jak też wspólnotowym. Dodatkowo celem wykładu jest wskazanie na

współczesne interpretacje myśli Kanta, Fichtego i Hegla, zakreślając szeroki horyzont

możliwych ujęć klasycznej filozofii niemieckiej.

Plan zajęć:

1. Co oznacza określenie filozofii Kanta, Fichtego i Hegla jako klasycznej?

Prezentacja sylwetek filozofów oraz wskazanie na kontekst historyczno-

filozoficzny filozofii XVIII i początku XIX wieku. Specyfika niemieckiej myśli

oświeceniowej: Thomasius, Wolff, Baumgarten, Lambert.

2. Interpretacja Kantowskiego powiedzenia o „przewrocie kopernikańskim”.

Wskazanie na miejsce filozofii krytycznej w kontekście myśli epistemologicznej.

Rozróżnienie poziomu epistemicznego od epistemologicznego. W jakiej relacji

pozostają do siebie rozum i intelekt? Model poznania wg Kanta. Antynomie

czystego rozumu i ich ujęcie na gruncie rozumu praktycznego.

3. Filozofia Fichtego jako rozwinięcie projektu Kanta. Teoria Wiedzy jako system

filozofii transcendentalnej. Zaangażowanie Ja transcendentalnego w praktykę oraz

wolność jako zasada człowieczeństwa w filozofii Fichtego.

4. Propozycje teoretyczne Hegla jako próba rozwiązania antynomicznego charakteru

rozumu. Dialektyczny rozwój Ducha w dziejach. Stosunek Hegla do

K

LASYCZNA FILOZOFIA NIEMIECKA

:

K

ANT

,

F

ICHTE

,

H

EGEL

2

dotychczasowej filozofii. Próba interpretacji fenomenologii Heglowskiej w

kategoriach praktyki i działania oraz z punktu widzenia wspólnoty.

5. Wczesna recepcja filozofii krytycznej i Heglowskiej: romantyzm, młodohegliści,

neokantyzm. Podsumowanie: Podkreślenie praktycznego zaangażowania rozumu

jako rdzeń klasycznej filozofii niemieckiej.

Bibliografia:

A) Literatura sekundarna:

1. Adorno T. W., Horkheimer M., Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne,

przeł. M. Łukaszewicz, przedkład przejrzał i posłowiem opatrzył M. J. Siemek,

Warszawa 1994.

2. Kroński T., Hegel, Warszawa 1961.

3. Kuderowicz Z., Fichte, Warszawa 1963.

4. Kuderowicz Z., Kant, Warszawa 2000.

5. Siemek M. J., Idea transcendentalizmu u Fichtego i Kanta. Studium z dziejów

filozoficznej problematyki wiedzy, Warszawa 1977.

6. Żelazny M., Heglowska filozofia ducha, Warszawa 2000.

7. Żelazny M., Idea wolności w filozofii Kanta, Toruń 1993 [2. wyd. 2001].

B) Literatura źródłowa:

1. Fichte J. G., Teoria wiedzy. Wybór pism, T. I, Warszawa 1996 [fragmenty].

2. Hegel G. W. F., Encyklopedia nauk filozoficznych, Warszawa 1990 [fragmenty].

3. Hegel G. W. F., Fenomenologia ducha, w tłumaczeniu Ś. F. Nowickiego,

Warszawa 2002.

4. Kant I., Co to jest Oświecenie, [w:] Z. Kuderowicz, Kant, Warszawa 2000.

5. Kant I., Krytyka czystego rozumu, w tłumaczeniu R. Ingardena, Warszawa 1957

[fragmenty].

6. Kant I., Krytyka praktycznego rozumu, Warszawa 1984 [fragmenty].

7. Kant I., Krytyka władz sądzenia, Warszawa 1986 [fragmenty].

Warunki zaliczenia:

Zaliczenie na ocenę egzaminu pisemnego, obejmującego materiał przedstawiony na

zajęciach.