6. Waga myśli i nowatorstwo formy artystycznej poezji C. K. Norwida.

C. K. Norwid był twórcą polskiej poezji intelektualnej. W niełatwej w odbiorze formie zawarł istotne myśli, poglądy na świat i literaturę. Liczne cytaty z jego poezji stały się powszechnie znanymi aforyzmami. Jego poglądy na sprawę walki narodowowyzwoleńczej, mesjanizm, cierpienie charakteryzują się niezawisłością. Podejmował problemy znane i zupełnie nowe - rangi uczucia, smutku wygnańca, idei walki o wolność, zniesienia niewolnictwa, nikczemnienia człowieka w czasach pazernego kapitalizmu, faryzeuszostwa elit oraz wielkości i rangi sztuki. Ujmował każdy temat z różnych perspektyw, nadawał nawet prostym wydarzeniom wyższy wymiar. Dla niego przede wszystkim istniała zasadnicza różnica między widzeniem świata przez jednostkę wybitną, np. artystę, a spojrzeniem na świat przez przeciętnych ludzi. Podejmuje ten temat w wierszu "W Weronie". Zwyczajni ludzie w spadających gwiazdach widzą tylko kamienie, a artysta stojący nad grobem Romea i Julii snuje refleksje o przemijaniu i znikomości ludzkich spraw. Norwid wierzył w nieustający postęp, który dokonuje się dzięki jednostkom wybitnym. Do takich zalicza poeta Fryderyka Chopina, któremu poświęcił wiersz "Fortepian Szopena". Poza wspomnieniem o Chopinie wyraził refleksję o wielkości jego muzyki i o istocie sztuki samej w sobie. Muzyka Chopina to według niego symbol wszelkiej sztuki, dziedzictwo antyku zespolone z tradycjami narodowymi. Jest ona doskonała w swej prostocie i harmonii. Sztuka ta stała się ofiarą brutalnego postępku żołnierzy carskich, którzy w trakcie plądrowania pałacu Zamoyskich wyrzucili przez okno fortepian, na którym kiedyś grywał Chopin. Dowodzi to tragizmu każdej idei - musi zostać zbezczeszczona, aby kiedyś mogła się odrodzić. Bohaterami są dla Norwida także wszyscy rzecznicy postępu - bojownicy o wolność i sprawiedliwość, tacy jak amerykański farmer John Brown ("Do obywatela Johna Brown") czy generał Józef Bem ("Bema pamięci żałobny - rapsod"). John Brown został stracony i dla Norwida był to krok wstecz na drodze do postępu. Poeta wziął udział w proteście światowej opinii publicznej. Generał Bem, polski i węgierski bohater narodowy, jest dla Norwida uosobieniem ideału wodza. Poetycka wizja jego pogrzebu podkreśla jego cechy ponadczasowe i ponadnarodowe. Bohaterem wierszy Norwida jest także on sam - poeta, artysta, samotny człowiek nie rozumiany przez współczesnych, broniący swej niezależności i własnej koncepcji sztuki. Takim osobistym wyznaniem stosunku Norwida do poezji jego wieku jest wiersz "Klaskaniem mając obrzękłe prawice". Poeta stwierdza w nim, że przyszło mu żyć w samotności, w czasach przełomu, gdy ludziom znudziła się już poezja. Przyznaje, że niczego nie wziął od swych wielkich poprzedników. Surowo ocenia romantyczne zapatrzenie w przeszłość i romantyczny ideał kobiety. Swój program poetycki określa jako pisanie dla przyjaciół, pisanie bardzo osobistego pamiętnika artysty. Nie chce kreować się na wieszcza narodowego, nie chce nikogo pouczać, traktuje poezję jako osobiste wyznanie myśli i uczuć. Poglądy Norwida zostały wyrażone w jego wierszach w sposób niezwykły, bardzo nowatorski i na tamte czasy nowoczesny. Poeta operuje ciekawymi symbolami, niedomówieniami, aluzjami, przemilczeniami i parabolami. Jego poezja jest oszczędna w słowach, wiele w niej ironii i refleksji filozoficznych. Jest to poezja intelektualna, dlatego trudna w odbiorze. Dostarcza kłopotów, ale i wiele treści do przemyśleń.