Ocena wpływu lecytyny na parametry morfologiczne i biochemiczne krwi psów z zaburzonym profilem lipidowym

background image

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

72

www.weterynaria.elamed.pl

LISTOPADGRUDZIEŃ • 1112/2012

zabiegu lipolizy, wstrzykiwana bezpo-
średnio w tkankę tłuszczową powodu-
je zniszczenie adipocytów i rozpad
trójglicerydów (9).

Najbogatszym źródłem lecytyny

są żółtka jaj oraz niektóre nasiona,
np. soja czy rzepak. Niemniej jednak
w zależności od źródła jej pochodze-
nia (zwierzęce lub roślinne), lecyty-
na różni się procentowym udziałem
poszczególnych fosfolipidów. I tak
lecytyna sojowa stanowi mieszaninę
składającą się w 33% z fosfatydylo-
choliny, 14% z fosfatydyloetanolami-
ny, 17% z fosfatydyloinozytolu, a ok.
6,4% z kwasu fosfatydylowego. Nato-
miast lecytyna z żółtek jaja zawiera
aż 66-76% fosfatydylocholiny, 15-24%
fosfatydyloetanoloaminy, 1% fosfaty-
dyloseryny oraz ok. 3-6% lizofosfaty-
dylocholiny, lizofosfatydyloetanolo-
aminy i sfi ngomieliny (4, 9). Do tej
pory w medycynie, kosmetologii czy
przemyśle piekarniczym stosowano
zazwyczaj lecytynę sojową, ze wzglę-
du na wysokie koszty pozyskania le-
cytyny z żółtka jaj.

Hiperlipidemia w medycynie

człowieka i weterynarii

W medycynie człowieka, w uproszczo-
nym modelu zaburzeń gospodarki lipi-
dowej, zdefi niowano 3 jej formy:
• podwyższone stężenie cholesterolu

całkowitego (hipercholesterole-
mia);

• podwyższone stężenie cholesterolu

związanego z frakcją trójglicerydów
(hipertriglicerydemia);

• podwyższenie stężenia choleste-

rolu całkowitego wraz z frakcją

Lecytyna (fosfatydylocholina) stanowi
naturalny składnik fosfolipidów błon
komórkowych, bierze udział w trans-
porcie biologicznym i wielu procesach
metabolicznych (9).

Lecytyna

– skład i zastosowanie

Należy do związków powierzchnio-
wo czynnych, uczestniczy w emulga-
cji i trawieniu tłuszczów w przewodzie
pokarmowym, a obecność wieloniena-
syconych kwasów tłuszczowych sprzy-
ja obniżaniu stężenia cholesterolu
oraz regulacji poziomu trójglicery-
dów w surowicy krwi (4, 9). Działanie
to jest wykorzystywane w medycynie
człowieka, głównie w profi laktyce cho-
rób serca i miażdżycy. Lecytyna jako
źródło choliny jest prekursorem neu-
roprzekaźnika – acetylocholiny, od-
powiedzialnej za prawidłowe prze-
wodnictwo impulsów nerwowych,
co ma zastosowanie w geriatrii i le-
czeniu chorób układu nerwowego.
Ze względu na swoje właściwości
(emulgator, biodegradowalna, metabo-
lizowana w organizmie, nietoksyczna)
lecytyna jest elementem emulsji typu
olej/woda do stosowania pozajelito-
wego (4, 9). W 2004 r. w USA opaten-
towano miejscowo działającą antyok-
sydacyjną emulsję typu olej/woda,
stosowaną w transplantologii. Emulsja
ta zawiera między innymi: D-tokoferol,
olej sojowy, lecytynę z żółtka jaja jako
emulgator oraz niejonową substancję
zapewniającą odpowiednią osmolar-
ność i pH (9). Warto również podkre-
ślić udział lecytyny w medycynie este-
tycznej, gdzie jest stosowana podczas

dr n. wet. Agnieszka Kurosad, prof. dr hab. Józef Nicpoń

Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

Estimation of ovo-lecithin impact on the morphological and biochemical para-
meters in hyperlipidemic canines

Ocena wpływu lecytyny

na parametry morfologiczne i biochemiczne krwi
psów z zaburzonym profi lem lipidowym

Streszczenie

Lecytyna należy do biologicznie czyn-
nych fosfolipidów, stosowanych w me-
dycynie, kosmetologii czy piekarnictwie.
W leczeniu i profi laktyce wykorzystuje się
zazwyczaj jej działanie kardio-, hepato-,
neuroprotekcyjne oraz regulujące trawie-
nie i wchłanianie tłuszczów, jak również
normalizujące stężenie lipidów we krwi.
W artykule zaprezentowano między inny-
mi wyniki doświadczenia polegającego
na zastosowaniu wzbogaconej w kwas
DHA lecytyny z żółtek jaj w celu obniże-
nia stężenia cholesterolu i/lub trójglice-
rydów u psów z hiperlipidemią.

Słowa kluczowe

lecytyna, pies, hiperlipidemia

Abstract

Lecithin is a biological active phospho-
lipid used in medicine, cosmetics or ba-
king. In medicine, lecithin is used for its
cardio-, hepato-, neuroprotective activity,
lipids digestion and absorption regulato-
ry properties. It also acts as a blood lipid
normalizing agent. The article presents
the results of a research in which hyperli-
pidemic dogs were fed with a dose of the
DHA-enriched egg yolk lecithin in order
to normalize the cholesterol and/or tri-
gliceride levels of blood.

Key words

lecithin, dog, hiperlipidemia

background image

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

74

www.weterynaria.elamed.pl

LISTOPADGRUDZIEŃ • 1112/2012

trójglicerydów (hipercholesterole-
mia mieszana).
W medycynie weterynaryjnej funk-

cjonuje pojęcie hiperlipidemii, które
odnosi się do podniesionego stęże-
nia lipidów: trójglicerydów, choleste-
rolu lub obu równocześnie (4, 7, 10).
Sam wzrost trójglicerydów czy cho-
lesterolu, podobnie jak w medycynie
człowieka, defi niuje się odpowiednio
mianem hipertriglicerydemii czy hi-
percholesterolemii. Niemniej jednak
tylko podniesione stężenie trójglice-
rydów (przekraczające 2,26 mmol/l),
a nie cholesterolu, wiąże defi nicję li-
pemii z mętnym i mlecznym kolorem
surowicy (4, 7, 10). Hiperlipidemia
może mieć charakter fizjologiczny
i przemijający, gdy stężenie lipidów
w surowicy normalizuje się w przecią-
gu od 7 do 12 godzin po spożyciu po-
siłku, w zależności od rodzaju zawar-
tego w nim tłuszczu (1, 2). Natomiast
długo utrzymująca się hiperlipide-
mia ma zawsze podłoże patologicz-
ne. Jej przyczynami mogą być: pier-
wotna hiperlipidemia, związana np.
z rasą psa (pierwotna hipertriglicery-
demia u sznaucerów miniaturowych,
spanieli angielskich czy hiperchole-
sterolemia u briardów, owczarków
szkockich i border coli) lub wtórna
w stosunku do choroby podstawowej
(zapalenia trzustki, nadwagi i otyło-
ści, cukrzycy, niedoczynności tarczy-
cy, nefropatii białkogubnych itp.) czy
stosowania wysokotłuszczowej diety
(1, 2, 4, 8, 11).

Lipoproteiny transportujące lipi-

dy we krwi i chłonce klasyfikowa-
ne są wg ich cech fi zycznych i che-
micznych, takich jak rozmiar, gęstość
i skład. Lipoproteiny występujące
u psów dzielą się na 4 główne klasy:
chylomikrony, lipoproteiny o bardzo
niskiej gęstości (VLDL), lipoproteiny
o niskiej gęstości (LDL) oraz o bardzo
wysokiej gęstości (HDL) (8). W przy-
padku HDL można wyróżnić dodat-
kowo 3 podgrupy: HDL1 (unikalna
dla psów), HDL2 i HDL3. Zarówno
u zwierząt, jak i u ludzi chylomikrony
transportują tłuszcze pochodzenia eg-
zogennego, natomiast pozostałe lipo-
proteiny – tłuszcze endogenne (4, 8).
U zdrowych psów charakterystyczną
cechą profi lu lipidowego jest wysokie
stężenie cholesterolu HDL i bardzo ni-
skie VLDL i LDL (8). U ludzi wysokie

stężenie LDL (tzw. „zły cholesterol”)
sprzyja rozwojowi miażdżycy, a pre-
dyspozycja ta wynika przede wszyst-
kim z aktywności białka transportu-
jącego estry cholesterolu (4). Białko
to umożliwia ukierunkowaną syntezę
lipoprotein, bogatych w cholesterol
(LDL) oraz w trójglicerydy (HDL2).
Obecny we krwi cholesterol (LDL) wy-
chwytywany jest przez komórki wątro-
by oraz marginalne makrofagi dużych
naczyń, co może prowadzić do roz-
woju w ich obrębie zmian miażdżyco-
wych (4). U psów oporność w stosun-
ku do rozwoju zmian miażdżycowych
wynika z braku udokumentowanej ak-
tywności białka transportującego es-
try cholesterolu, w wyniku czego lipo-
proteidy HDL3 przyjmują dodatkowe
ilości cholesterolu i formują unikalne
u psów molekuły HDL1. U psów z hi-
percholesterolemią stężenie HDL1
jest podniesione, niemniej cząstecz-
ki te są wychwytywane przez wątrobę
z krwi na zasadzie endocytozy i kie-
rowane do ponownego użycia (4, 8).
Niemniej jednak niezależnie od cha-
rakterystycznej dla psów specyfi ki fe-
nomenu oporności na rozwój miażdży-
cy, bardzo wysoki poziom cholesterolu
(powyżej 19,38 mmol/l) predysponuje
do jej wystąpienia (4, 11). Ostatnie do-
niesienia naukowe informują również,
iż psy ze zmianami aterosklerotyczny-
mi są 53 razy bardziej narażone na roz-
wój cukrzycy i 51 na niedoczynność
tarczycy, a w przypadku obu tych jed-
nostek chorobowych wtórnie pojawia
się hiperlipidemia (4). W chwili obec-
nej pojawiła się również sugestia do-
tycząca występującej u psów korela-
cji przyczynowo-skutkowej pomiędzy
hipertriglicerydemią a zapaleniem
trzustki i cukrzycą. U ludzi podniesio-
ne stężenie lipidów związane z cukrzy-
cą typu II łączone było z toksycznym
uszkodzeniem komórek beta trzustki
i ograniczeniem ich funkcji (4).

W celu normalizacji stężenia chole-

sterolu i/lub trójglicerydów w medy-
cynie człowieka wykorzystuje się leki
i suplementy dietetyczne o różnym
mechanizmie działania. W przypadku
leków najczęściej stosuje się:
• żywice wiążące kwasy żółciowe, za-

pobiegające wtórnemu wchłanianiu
w jelitach cholesterolu z żółci;

• niacynę, która przyjmowana w du-

żych dawkach znacząco obniża

stężenie cholesterolu u ludzi, me-
chanizm działania nieznany;

• fi braty obniżające poziom trójgli-

cerydów bez większego wpływu
na LDL;

• statyny obniżające stężenie LDL

poprzez hamowanie enzymu wą-
trobowego – reduktazy HMG-CoA,
nieznacznie obniżające stężenie
trójglicerydów.
W przypadku suplementów die-

ty stosuje się preparaty zawierają-
ce różne substancje naturalne, np.
wyciąg z czosnku chińskiego, miło-
rzębu japońskiego, karczocha, kwia-
tu głogu, olej z ogórecznika, kwasy
Omega-3, ekstrakt sojowy, naturalny
błonnik i inne.

W medycynie weterynaryjnej stabi-

lizację parametrów profi lu lipidowe-
go uzyskuje się zazwyczaj poprzez
odpowiednią korektę dietetyczną:
dieta niskokaloryczna, niskotłusz-
czowa, umiarkowanie lub wysokow-
łóknista, z dodatkiem kwasów Ome-
ga-3 (4, 6, 8, 10). Zaleca się preparaty
na bazie oleju z ryb, bogatych w kwa-
sy Omega-3, w dawce dziennej od 220
do 330 mg/kg mc., w połączeniu z die-
tą niskotłuszczową (4, 10). Natomiast
spośród farmaceutyków wykorzystu-
je się głównie te, których mechanizm
działania oparty jest na ograniczaniu
wchłaniania tłuszczów w przewodzie
pokarmowym (np. dawniej stosowany
w Polsce mitratapid, blokujący białko
transportujące trójglicerydy czy eks-
perymentalnie wykorzystywane natu-
ralne i syntetyczne saponiny) lub bez-
pośrednim obniżaniu stężenia lipidów
we krwi (4, 10). Spośród leków zapoży-
czonych z medycyny człowieka moż-
na stosować niacynę w dawce 25-100
mg/dz. lub gemfi brozil (lub clofi brat,
należące do grupy fi bratów) w dawce
200 mg/dz. (minimalne efekty ubocz-
ne) (4, 10). Niestety niacyna przyjmo-
wana w wysokich dziennych dawkach
daje efekty uboczne, w postaci silne-
go rumienia i świądu, dlatego częściej
wybiera się gemfi brozil (4, 10) (w Pol-
sce zarejestrowany pod nazwami: El-
mogan, Gemfi bral, Lipid czy Lipozil).
Niemniej jednak nadal poszukuje się
najbardziej efektywnych i najbardziej
naturalnych substancji obniżających
stężenie lipidów we krwi zwierząt.
W związku z powyższym, w Kate-
drze Chorób Wewnętrznych z Klini-

background image

ŻYWIENIE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

75

www.weterynaria.elamed.pl

LISTOPADGRUDZIEŃ • 1112/2012

ką Koni, Psów i Kotów przeprowa-
dzono badania z wykorzystaniem
u chorych zwierząt (psów z hiperlipi-
demią) lecytyny wzbogaconej w kwas
dokozaheksaenowy. Prowadzone ba-
dania były elementem projektu PO-
IG.01.03.01-00-133/08
: „Innowacyj-
ne technologie produkcji biopreparatów
na bazie nowej generacji jaj”
, współfi -
nansowanego przez Unię Europejską
z Europejskiego Funduszu Rozwo-
ju Regionalnego w ramach Programu
Operacyjnego Innowacyjna Gospo-
darka 2007-2013. Spośród 100% ba-
danych psów z zaburzonym profi lem
lipidowym u 65% zdiagnozowano hi-
pertriglicerydemię, u 26% – hierchole-
sterolemię oraz hipercholesterolemię
mieszaną. Zaburzenia w obrębie para-
metrów profi lu lipidowego u 69% pa-
cjentów wynikały z choroby podstawo-
wej (u 35% zdiagnozowano nadwagę,
u 13% – choroby wątroby oraz trzust-
ki, a u pozostałych 4% – zaburzenia
endokrynologiczne: niedoczynność
tarczycy oraz dysfunkcje przewodu
pokarmowego, przebiegające z obja-
wami biegunki), natomiast u 22% naj-
prawdopodobniej z błędów dietetycz-
nych, popełnianych przez właścicieli
psów (stosowanie diety wysokotłusz-
czowej, nieprawidłowo zbilansowa-
nej, podawanie tłustych przekąsek
lub resztek posiłku człowieka itp.).
Badanie pokazało, iż dodatek wzbo-
gaconej w kwas DHA lecytyny do-
prowadził do obniżenia wyjściowych
wartości cholesterolu u 26% psów.
Natomiast u zwierząt z podniesio-
nym poziomem trójglicerydów jego
regulacja do wartości referencyjnych
dotyczyła 35% badanych osobników.
Najmniej spektakularne wyniki uzy-
skano u psów z hipercholesterolemią
mieszaną, gdyż zaledwie u 13% psów
doszło do obniżenia stężenia chole-
sterolu oraz trójglicerydów do warto-
ści referencyjnych.

Bardzo ciekawe wyniki uzyskano

w analizie frakcji HDL/LDL. Wyjścio-

wo u 48% badanych psów uzyskane
wartości HDL przekraczały wyznaczo-
ne wartości referencyjne (2,1-5,2 mmo-
l/l) dla HDL i oscylowały w przedziale
od 6,13 do 6,75 mmol/l. Po zastoso-
waniu wzbogaconej w DHA lecy-
tyny u 52% psów z wyjściowo pod-
niesionym poziomem HDL doszło
do jego normalizacji do wartości re-
ferencyjnych, natomiast u pozosta-
łych 9% zaobserwowano jego dalszy
wzrost. Interesujące jest to, że po-
wyższe zmiany odnotowano u psów
zdrowych, ale starszych, tj. 6-letnich
i 9-letnich. Natomiast w przypadku
analizy frakcji LDL zaobserwowano,
że aż u 65% psów wyjściowe wartości
LDL były znacznie poniżej ustalone-
go przedziału dla wartości referen-
cyjnych (1,7-5,0 mmol/l) i wynosiły
od 0,06 do 1,6 mmol/l. W trakcie do-
świadczenia nie odnotowano istotnie
znaczących zmian w stężeniu LDL,
poza jednym psem, u którego zasto-
sowanie wzbogaconej lecytyny pod-
niosło poziom LDL powyżej górnej
granicy dla wartości referencyjnej bez
wpływu na frakcję HDL.

Podsumowanie

Podsumowując przeprowadzone ba-
danie, można wnioskować, iż poda-
wanie psom wzbogaconej w kwas
DHA lecytyny powoduje pewne zmia-
ny w parametrach profi lu lipidowego,
obserwowane zwłaszcza u osobników
powyżej 5. roku życia, a jej stosowa-
nie daje lepsze efekty w odniesieniu
do stanów hipertriglicerydemii niż hi-
percholesterolemii czy hipercholeste-
rolemii mieszanej. Być może po dal-
szych badaniach wzbogaconą w kwas
DHA lecytynę z żółtka jaj można bę-
dzie dopisać do dietetycznych środ-
ków wspomagających leczenie hiper-
lipemii u psów.

‰

Piśmiennictwo
1. Barrie J., Watson T.D.G., Stear M.J.:

Plasma cholesterol and lipoprotein concen-
tration in the dog: the effect of age, breed,

gender and endocrine disease. „Journal
of Small Animal Practice”, 1993, 34 (10):
507-512.

2. Dietschy J.M.: Dietary fatty acids and the

regulation of plasma low density lipoprote-
in cholesterol concentration.
„The Journal
of Nutrition Supplement”, 1998: 44S-
448S.

3. Harwood H.J., Chandler C.E., Pellarin

L.D.: Pharmacological consequences
of cholesterol absorption inhibition: alte-
ration in cholesterol concentration induced
by the synthetic saponin beta-tigogenin cel-
lobioside (CP-88818; tiqueside)
. „Journal
of Lipid Research”, 1993, 34: 377-395.

4. Johnson M.: Hyperlipidemia Disorders

in Dogs. CompendiumVet.com. 2005:
361-370.

5. Kulawik A., Tal-Figiel B., Warżel M.:

Lecytyna i jej rola w farmaceutycznych
emulsjach suchych. „
Inżynieria i Apara-
tura Chemiczna”, 2011, 50(5): 62-63.

6. Lechowski R., Bilecki W., Sawosz E.: The

effect of lecithin supplementation on the
biochemical profile and morphological
changes in the liver of the rats fed different
animal fats.
„Vet Research Communica-
tions”, 1999, 23 (1):1-14.

7. Maldonado E.N., Romero J.R., Ochoa B.:

Lipid and fatty acid composition of canine
lipoproteins.
„Comparative Biochemistry
and Physiology”, 2001, (part B 128): 719-
729

8. Mori N., Lee P., Muranaka S.: Predisposi-

tion for primary hyperlipidemia in Minia-
ture Schnauzers and Shetland sheepdogs
as compared to other canine breeds. „
Rese-
arch in Veterinary Science”, 2010 (88):
394-399.

9. Mrozowski T.: Lecytyna – cudowna

cząsteczka. „Farmakoterapia”, 2010,
19-21.

10. Panagiotis G.X., Steinem J.M.: Lipid me-

tabolism and hyperlipidemia in dogs. „The
Veterinary Journal”, 2010, 183, 12-21.

11. Sato K., Agoh H., Kaneshige T.: Hyper-

cholesterolemia in Shetland Sheepdogs. „Jo-
urnal of Veterinary Medicine Science”,
2000, 62 (12): 1297-1301.

dr n. wet. Agnieszka Kurosad

Katedra Chorób Wewnętrznych

z Kliniką Koni, Psów i Kotów

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

Uniwersytet Przyrodniczy

we Wrocławiu

50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 47


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ocena wplywu EFS na jakosc zasobow ludzkich
Ocena wpływu franchisingu na skuteczność działań wybranych firm (13 stron)
Ocena wpływu alkoholu na wybrane własności psychofizyczne kierowcy w badaniach w symulatorze jazdy s
Ocena wpływu transfuzji krwi autologicznej na układ krzepnięcia i krwawienie pooperacyjne u pacjentó
Ocena wpływu składników spoiwa polimerowo cementowego na właściwości kompozytu
Ocena wpływu alloplastyki stawu biodrowego na jakość życia
Ocena wpływu oddziaływania wybranych czynników na pracę łożyska ślizgowego, Transport UTP, semestr 5
Badanie i ocena wpływu oddziaływania wybranych czynników na nośność łożyska hydrodynamicznego
ocena wpływu na środowisko dziłalności gospodarczej człowiek, Ekonomia
BADANIE WPŁYWU ZAWIROWANIA STRUMIENIA CENTRALNEGO WYBRANEJ DYSZY NA PARAMETRY STRUMIENIA ROZPYLONEGO
Ocena wpływu środowiska rodzinnego na niepowodzenia szkolne, Problemy i zagadnienia wychowawcze
ocena wpływu na środowisko dziłalności gospodarczej człowiek, Ekonomia, ekonomia
Ocena wpływu kanału ulgi na obniżenie zwierciadła wody Q0,1 na Wiśle w obszarze miasta Krakowax
Badanie parametrów morfologii krwi teoria
OCENA WPŁYWU NA ŚRODOWISKO
Ocena wpływu oddziaływania wybranych czynników na pracę łożyska ślizgowego by Alek
Ocena wpływu składników spoiwa polimerowo cementowego na właściwości kompozytu
Ocena wpływu alloplastyki stawu biodrowego na jakość życia

więcej podobnych podstron