Przedmiot 18

Zarządzanie kryzysowe

Organizacja zajęć

Treści przedmiotowe

Temat 1 –

Podstawy zarządzania kryzysowego.

Temat 2 –

System zarządzania kryzysowego RP.

Temat 3 –

Bezpieczeństwo imprez, uroczystości i

zgromadzeń publicznych.

Kolokwia

•

Odbędą się trzy kolokwia.

•

Materiał obejmuje treści wykładów i

wybrane treści z zalecanej literatury.

•

Studenci otrzymają zestaw zagadnień.

• Sprawdzian pisemny – forma opisowa

(1 godzina lekcyjna).

Egzamin

•

Warunkiem przystąpienia do egzaminu

jest uzyskanie wymaganych zaliczeń.

• Forma pisemna.

• Zestaw mieszany – pytania otwarte i

zamknięte.

•

Materiał obejmuje treści wykładów,

ćwiczeń i wybrane treści z zalecanej
literatury.

Temat 1 i 2

Podstawy zarządzania

kryzysowego

System zarządzania

kryzysowego RP

Tezy temat 1

1.

Współczesne zagrożenia

bezpieczeństwa

2. Sytuacja kryzysowa a kryzys

3.

Istota zarządzania kryzysowego

4.

Fazy zarządzania kryzysowego

5.

Organizacja pracy zespołów zarządzania
kryzysowego

Tezy temat 2

1. Kompetencje organów publicznych w

zarządzaniu kryzysowym w RP

2.

System zarządzania kryzysowego RP

3.

Podmioty wykonawcze w zarządzaniu
kryzysowym

4.

Stany nadzwyczajne państwa i

świadczenia w sytuacjach kryzysowych

5. Narodowy System Pogotowia

Kryzysowego

Literatura

Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Dom Wydawniczy

Bellona, Warszawa, 2006 (praca zbiorowa);

Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa III RP, Podręcznik dla

studentek i studentów, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa, 2003
(praca zbiorowa);

Strategia bezpieczeństwa narodowego RP, 2007 r.

Wiśniewski B., Obronność państwa a obszar odpowiedzialności resortu

spraw wewnętrznych i administracji, MSWiA, Warszawa, 2005,

Wolanin J., Zarys teorii bezpieczeństwa obywateli, Ochrona ludności

na czas pokoju, Warszawa, 2005;

Dawidczyk A., Zarządzanie strategiczne bezpieczeństwem: teoria,

praktyka, dydaktyka, Wyd. WSH-

E, Łódź, 2006;

Koziej S., Między piekłem a rajem: szare bezpieczeństwo na progu XXI

wieku, Wyd. Adam Marszałek, Toruń, 2006;

Tyrała P., Zarządzanie kryzysowe: ryzyko, bezpieczeństwo, obronność, Wyd.

Adam Marszałek, Toruń, 2003;

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa,

2002;

Ura E., Ura E., Prawo administracyjne, Wyd. Prawnicze LexisNexis, Warszawa,

2004 i nowsze;

Kitler W. [red.], Obrona Cywilna (niemilitarna) w obronie narodowej III RP, Wyd.

AON, Warszawa, 2001;

Samoorganizacja społeczeństwa na rzecz bezpieczeństwa powszechnego,

Wyd. AON, Warszawa, 2000;

Skoczylas J.J., Prawo ratownicze, LexisNexis, Warszawa, 2007;

Zarządzanie bezpieczeństwem na poziomie lokalnym, Edura (SGSP),

Warszawa, 2002;

Kurkiewicz A. [red.], Zarządzanie kryzysowe w samorządzie. Podstawy

organizacyjno-prawne, Municipium SA, Warszawa. 2008

Akty prawne

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

kwietnia 1997 r.

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu

kryzysowym, Dz.U. 07.89.590 ze zmianami;

Ustawa z dnia 18. 04.2002 r. o stanie klęski

żywiołowej, Dz.U. 02.62.558 ze zmianami;

Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o

powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U.04.241.2416
ze zmianami;

USTAWA z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie

i administracji rządowej w województwie

Dz.U.2009.31.206

Ustawa z dnia 05.06.1998 r. o samorządzie

województwa, tekst jednolity Dz. U. 01.142.1590
ze zmianami;

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o

stowarzyszeniach, tekst jednolity
Dz.U.01.79.855 ze zmianami;

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności

pożytku publicznego i o wolontariacie

Dz.U.2003.96.873 .

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004

roku w sprawie przygotowania systemu kierowania

bezpieczeństwem narodowym, Dz.U.04.98.978;

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r.

w sprawie gotowości obronnej państwa,

Dz.U.04.219.2218;

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r.

w sprawie ogólnych zasad wykonywania zadań w

ramach powszechnego obowiązku obrony,

Dz.U.04.16.152;

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 r.

w sprawie powszechnej samoobrony ludności,

Dz.U.93.91.421;

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 października 2006 r. w

sprawie systemów wykrywania skażeń i właściwości organów w tych
sprawachDz.U.2006.191.1415

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2004 r. w

sprawie świadczeń osobistych na rzecz obrony w czasie pokoju,
Dz.U.04.229.2307.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 29

grudnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji
krajowego systemu ratowniczo –

gaśniczego, Dz.U.99.111.1311 ze

zmianami;

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20.02.2003 r. w sprawie

szczegółowych zasad udziału pododdziałów i oddziałów SZ RP w

zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu, Dz.U. nr
41, poz. 347

BEZPIECZEŃSTWO

Stan, który daje poczucie

pewności i

gwarancje jego zachowania oraz

szansę

na doskonalenie.

Sytuacja

odznaczająca

się brakiem

ryzyka

utraty

czegoś

,

co

człowiek

szczególnie ceni.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa, 2002

BEZPIECZEŃSTWO

Pełne bezpieczeństwo to pewność

warunków do przetrwania i rozwoju

podmiotu bezpieczeństwa

ZAGROŻENIE

Sytuacja,

w

której

pojawia

się

prawdopodobieństwo powstania stanu
niebezpiecznego dla otoczenia.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa, 2002

PODZIAŁ ZAGROŻEŃ

militarne

niemilitarne,

w tym:

polityczne

gospodarcze

psychospołeczne

ekologiczne

inne

Współczesne zagrożenia bezpieczeństwa

ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ

SIŁY NATURY

DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA

Katastrofy
naturalne, w tym:

pożary, susze,
powodzie,
osuwiska, itp.

Przeciwko
prawom natury

Przeciwko

człowiekowi

KRYZYS

I.

Pojęcie

pochodzenia

greckiego,

narodziło się na gruncie medycyny i
oznacza s

tan zdrowia

człowieka, przed

którym

pojawiło się widmo śmierci.

II.

Konieczna faza rozwoju organizmu –
zachwianie równowagi organizmu np.:
dojrzewanie.

KRYZYS

III.

Związany ze społeczeństwem i przejawiający

się między innymi w aspektach:

a)

sprawowania władzy

b) ekonomii

c)

tożsamości grupy społecznej (przełomy
duchowe).

Rodzaj kryzysu niezwykle istotny dla

bezpieczeństwa wewnętrznego państwa.

KRYZYS

IV.

Związany ze światem przyrody i

środowiskiem (kojarzony zazwyczaj z
katastrofami naturalnymi (w tym
ekologicznymi) i awariami
technicznymi).

V.

Związany ze światem nauki (gdy

kończą się metody poznawcze jednego
paradygmatu istnieje potrzeba

stworzenia następnego).

Podstawowe pojęcia

KRYZYS

V.

Związany ze światem nauki

W nauce ma on związek z procesami
poznawczymi (sens epistemologiczny).

Gdy kończą się metody poznawcze
jednego paradygmatu istnieje potrzeba

stworzenia następnego.

SYTUACJA KRYZYSOWA

Stan

narastającej destabilizacji,

niepewności i napięcia społecznego,

będący następstwem pewnego zagrożenia

SYTUACJA KRYZYSOWA

sytuacja

wpływająca negatywnie na

poziom

bezpieczeństwa ludzi, mienia

w znacznych rozmiarach lub

środowiska,

wywołująca

znaczne

ograniczenia

w

działaniu

właściwych

organów

administracji publicznej ze

względu na

nieadekwatność

posiadanych

sił

i

środków;

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym

Cechy sytuacji kryzysowej

• Zaskoczenie,

• Presja czasu,

•

Szybkie rozprzestrzenianie się,

•

Subiektywność,

•

Przeciwdziałanie wymaga działań
interdyscyplinarnych,

•

Możliwość wystąpienia paniki.

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE

Działalność organów administracji

publicznej będąca elementem kierowania

bezpieczeństwem narodowym, która
polega na

zapobieganiu

sytuacjom

kryzysowym,

przygotowaniu

do

przejmowania nad nimi kontroli w drodze

zaplanowanych działań,

reagowaniu

w

przypadku wystąpienia sytuacji
kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz

odtwarzaniu

zasobów i infrastruktury

krytycznej.

System zarządzania kryzysowego

zapewnia

utrzymanie

gotowości

i

podejmowanie

działań

organów

administracji

publicznej

do

przeciwdziałania zagrożeniom kryzysowym
w

czasie

pokoju,

w

stanach

nadzwyczajnych, w czasie wojny.

Istota zarządzania kryzysowego

Podstawą działania kryzysowego w czasie
zdarzenia

niekorzystnego

(klęski

żywiołowe)

jest

planowanie,

organizowanie

i

prowadzenie

operacji

kryzysowych,

których

celem

jest

zapobieganie lub minimalizacja skutków

różnych sytuacji nadzwyczajnych.

Istota zarządzania kryzysowego

Celem

działań w przypadku prowadzenia

operacji w sytuacji kryzysowej jest:

• ratowanie i ochrona ludzi,

• ograniczenia strat w mieniu (w tym w

infrastrukturze),

• ochrona

i

ratowanie

środowiska

naturalnego.

Zasady zarządzania kryzysowego

-

jednoosobowa odpowiedzialność,

-

adekwatność,

-

prymat układu terytorialnego,

-

powszechność

.

Jednoosobowa odpowiedzialność

Jednoosobowa odpowiedzialność i
kierownictwo dotyczy:

- wójta (burmistrza, prezydenta miasta),

- starosty,

- wojewody,

-

ministra spraw wewnętrznych i administracji (lub

innego właściwego do charakteru zagrożenia).

USTAWA z dnia 18 kwietnia 2002 r.

o stanie klęski żywiołowej

Art. 8.

W czasie stanu klęski żywiołowej działaniami prowadzonymi w

celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia

kierują:

1) wójt (burmistrz, prezydent miasta) -

jeżeli stan klęski żywiołowej

wprowadzono tylko na obszarze gminy,

2) starosta -

jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze

więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu,

3) wojewoda -

jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze

więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa,

4)

minister właściwy do spraw wewnętrznych lub inny minister, do

zakresu działania którego należy zapobieganie skutkom danej klęski

żywiołowej lub ich usuwanie, a w przypadku wątpliwości co do

właściwości ministra lub w przypadku gdy właściwych jest kilku

ministrów - minister wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów -

jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż

jednego województwa.

USTAWA z dnia 18 kwietnia 2002 r.

o stanie klęski żywiołowej

Art. 19.

Kierujący działaniami prowadzonymi w

celu

zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub

ich

usunięcia współpracują ze społecznymi

organizacjami

ratowniczymi,

charytatywnymi,

stowarzyszeniami,

fundacjami

oraz

innymi

podmiotami

działającymi na obszarze ich

właściwości, a na wniosek lub za zgodą tych
podmiotów

koordynują ich działalność

Adekwatność

Reagowanie, w pierwszej kolejności

odbywa się na najniższym poziomie

terytorialnym .

Oznacza to,

że jeżeli skutki jakiegoś

zdarzenia nie

wykraczają poza granicę

gminy to

całość działań antykryzysowych

należeć będzie do kompetencji wójta.

I konsekwentnie:

-

jeżeli przekroczą granicę gminy, a nie

przekroczą granicy powiatu, działania

antykryzysowe leżą w kompetencjach
starosty,

- kilka powiatów ===

 wojewoda

- skutki ponadwojewódzkie =

 minister

Prymat układu terytorialnego

Większe kompetencje organów
terytorialnych administracji publicznej w

zarządzaniu kryzysowym nad centralnymi.

Rolę organów centralnych ograniczono do:
- koordynacji,

- wsparcia,

-

działalności eksperckiej

Powszechność

Każdemu

obywatelowi

można

powierzyć obowiązek świadczenia
osobistego

lub

rzeczowego

(stosownie do jego

możliwości).

DEKRET z dnia 23 kwietnia 1953 r.

o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych.

Art. 4.

Świadczenia osobiste i rzeczowe dla celów

zorganizowanej akcji społecznej polegają na:

1) udzielaniu pierwszej pomocy osobom, które

uległy nieszczęśliwym wypadkom,

2)

udostępnieniu pomieszczenia poszkodowanym

na czas niezbędny dla udzielenia pierwszej
pomocy i schronienia,

3)

przyjęciu na przechowanie i pilnowaniu mienia

poszkodowanych,

DEKRET z dnia 23 kwietnia 1953 r.

o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych.

4)

zabezpieczeniu zagrożonego inwentarza żywego

(dostarczenie paszy i pomieszczenia),

5)

pełnieniu warty w celu zapobieżenia rozszerzaniu się

klęski,

6)

wykonywaniu określonych robót,

7)

dostarczeniu narzędzi potrzebnych przy prowadzeniu

akcji,

8)

dostarczeniu środków przewozowych wraz z

niezbędnym inwentarzem pociągowym

Fazy zarządzania kryzysowego

zapobieganie

przygotowanie

reagowanie

odbudowa

kryzys

FAZA ZAPOBIEGANIA

zespoły

podejmują

działania,

które

redukują

lub

eliminują

prawdopodobieństwo wystąpienia klęski

żywiołowej albo w znacznym stopniu

ograniczają jej skutki.

FAZA PRZYGOTOWANIA

zespoły podejmują działania planistyczne

dotyczące sposobów reagowania na czas

wystąpienia klęski żywiołowej, a także

działania mające na celu powiększenie
zasobów

sił i środków niezbędnych do

efektywnego reagowania.

FAZA REAGOWANIA

zespoły podejmują działania polegające
na dostarczeniu pomocy poszkodowanym,
zahamowaniu

rozwoju

występujących

zagrożeń oraz ograniczeniu strat i

zniszczeń.

FAZA ODBUDOWY

zespoły podejmują działania mające na
celu przywrócenie

zdolności reagowania,

odbudowę zapasów służb ratowniczych
oraz

odtworzenie

kluczowej

dla

funkcjonowania

państwa

infrastruktury

telekomunikacyjnej,

energetycznej,

paliwowej,

transportowej

i

dostarczania

wody.

Fazy reagowania kryzysowego

•

są zależne od siebie,

•

nie istnieją samodzielnie,

•

przebiegają równolegle w procesie

zarządzania,

•

stanowią zamknięty, nieskończony w czasie
cykl.

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym

z dnia 26 kwietnia 2007 r.

Rada Ministrów

terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej

w przypadkach niecierpiących

zwłoki minister właściwy do spraw

wewnętrznych

(z powiadomieniem prezesa RM)

Rządowy Zespól

Zarządzania Kryzysowego

Organ opiniodawczo-doradczy

właściwy w sprawach:

- inicjowania;
-

koordynowania działań –

w zakresie zarządzania
kryzysowego

Rządowy Zespół Zarządzania

Kryzysowego

Skład Zespołu:
1. Prezes Rady Ministrów -

przewodniczący;

2. Minister Obrony Narodowej i minister

właściwy do spraw wewnętrznych -

zastępcy przewodniczącego;

3. Minister Spraw Zagranicznych;
4. Minister Koordynator Służb Specjalnych

(jeżeli został powołany).

Rządowy Zespół Zarządzania

Kryzysowego

W posiedzeniach, na prawach członka, w zależności od

potrzeb mogą uczestniczyć:
1.

ministrowie kierujący działami administracji rządowej;

2. Główny Geodeta Kraju;
3. Główny Inspektor Sanitarny;
4. Główny Lekarz Weterynarii;
5. Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej;
6. Komendant Główny Policji;
7. Komendant Główny Straży Granicznej;

Rządowy Zespół Zarządzania

Kryzysowego

8. Prezes Państwowej Agencji Atomistyki;
9. Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego;
10 . Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
11. Szef Agencji Wywiadu;

12. Szef Obrony Cywilnej Kraju;

13.

Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego;

14.

Szef Służby Wywiadu Wojskowego

RZZK – wybrane zadania

1)

przygotowywanie propozycji użycia sił i środków

niezbędnych do opanowania sytuacji kryzysowych;

2)

doradzanie w zakresie koordynacji działań organów

administracji rządowej, instytucji państwowych i służb w

sytuacjach kryzysowych;

3)

opiniowanie sprawozdań końcowych z działań

podejmowanych w związku z zarządzaniem

kryzysowym;

4) opiniowanie potrzeb w zakresie odtwarzania

infrastruktury lub przywrócenia jej pierwotnego
charakteru;

5)

opiniowanie i przedkładanie Radzie Ministrów

Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego;

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym

z dnia 26 kwietnia 2007 r.

Wojewoda

Terytorium województwa

Zadania wykonywane są

przy pomocy urzędu
wojewódzkiego oraz

zespolonych służb,

inspekcji i straży

Wojewódzki Zespół

Zarządzania Kryzysowego

-

ocena występujących zagrożeń

-

ocena potencjalnych zagrożeń

-

przygotowanie propozycji działań

- przekazywanie informacji

- opiniowanie planu reagowania
kryzysowego

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym

z dnia 26 kwietnia 2007 r.

Starosta

Terytorium powiatu

Zadania wykonywane są przy
pomocy komórki
organizacyjnej starostwa

powiatowego właściwej w

sprawach zarządzania
kryzysowego

Powiatowy Zespół

Zarządzania
Kryzysowego

-

zadania jak zespołu

wojewódzkiego

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym

z dnia 26 kwietnia 2007 r.

Wójt, burmistrz,
prezydent miasta

Terytorium gminy

Zadania wykonywane są przy
pomocy komórki

organizacyjnej urzędu gminy

/miasta właściwej w

sprawach zarządzania
kryzysowego

Gminny Zespół

Zarządzania
Kryzysowego

-

zadania jak zespołu

wojewódzkiego

Zespoły Zarządzania Kryzysowego

są organami pomocniczymi
wojewody/starosty/wójta/burmistrza w

zapewnieniu wykonywania zadań

zarządzania kryzysowego

Wojewódzki Zespół Zarządzania

Kryzysowego

powoływany przez wojewodę, który

określa jego skład, organizację,

siedzibę oraz tryb pracy

Skład WZZK

W skład zespołu wojewódzkiego wchodzą:

1. wojewoda -

przewodniczący,

2. kierownik komórki organizacyjnej właściwej w

sprawach zarządzania,

3. kryzysowego w urzędzie wojewódzkim -

zastępca przewodniczącego.

Skład WZZK

4. osoby wskazane przez przewodniczącego

w zależności od potrzeb spośród:



kierowników zespolonych służb, inspekcji i

straży wojewódzkich;



osób zatrudnionych w urzędzie wojewódzkim

lub w jednostkach organizacyjnych służb,

inspekcji i straży wojewódzkich;



osób zatrudnionych w regionalnych zarządach

gospodarki wodnej, wojewódzkich zarządach

melioracji i urządzeń wodnych oraz Instytucie

Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Skład WZZK - opcje

W

skład zespołu wojewódzkiego mogą wchodzić:

 Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego lub

jego przedstawiciela.

 przedstawiciel

samorządu

województwa,

wyznaczony przez

marszałka województwa.

 inne

osoby

zaproszone

przez

przewodniczącego.

Powiatowy Zespół Zarządzania

Kryzysowego

W skład zespołu powiatowego, którego pracami kieruje

starosta, wchodzą osoby powołane spośród:

1) osób zatrudnionych w starostwie powiatowym,

powiatowych jednostkach organizacyjnych lub

jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat

pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i

straży powiatowych;

2) przedstawicieli społecznych organizacji ratowniczych.

W skład zespołu powiatowego mogą wchodzić inne osoby

zaproszone przez starostę.

Gminny Zespół Zarządzania

Kryzysowego

Organ pomocniczy wójta, burmistrza,
prezydenta miasta w zapewnieniu

wykonywania zadań zarządzania

kryzysowego. Powoływany przez wójta,
burmistrza, prezydenta miasta, który

określa jego skład, organizację, siedzibę
oraz tryb pracy.

GZZK

Zespół gminny wykonuje na obszarze gminy zadania przewidziane dla

zespołu wojewódzkiego.

W skład zespołu gminnego, którego pracami kieruje wójt, burmistrz,

prezydent miasta, wchodzą osoby powołane spośród:

1)

osób zatrudnionych w urzędzie gminy, gminnych jednostkach

organizacyjnych lub jednostkach pomocniczych;

2)

pracowników zespolonych służb, inspekcji i straży, skierowanych

przez przełożonych do wykonywania zadań w tym zespole na

wniosek wójta, burmistrza, prezydenta miasta;

3)

przedstawicieli społecznych organizacji ratowniczych.

W skład zespołu gminnego mogą wchodzić inne osoby zaproszone

przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta

Organ publiczny

-

organ administracji rządowej,

-

inny organ państwowy,

-

organ jednostki samorządu terytorialnego

lub związku tych jednostek,

- inny podmiot, który z mocy prawa lub na

podstawie czynności prawnej realizuje
zadania z zakresu administracji publicznej;

Powiat

Starosta

Powiatowe Centrum

Zarządzania
Kryzysowego

Rada Ministrów
Prezes RM

Rządowy Zespół
ZK

Województwo

Wojewoda

Wojewódzki

Zespół ZK

Wojewódzkie Centrum

Zarządzania
Kryzysowego

Gmina

Wójt, burmistrz,
prezydent m.

Gminny

Zespół ZK

Gminne* Centrum

Zarządzania
Kryzysowego

Kraj

Rządowe Centrum

Bezpieczeństwa

Powiatowy

Zespół ZK

Art. 5. Konstytucji RP

Rzeczpospolita Polska strzeże

niepodległości i

nienaruszalności swojego terytorium

,

zapewnia

wolności i prawa człowieka i obywatela

oraz

bezpieczeństwo obywateli

, strzeże dziedzictwa

narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska,

kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju

Art. 228.

1. W sytuacjach

szczególnych zagrożeń

, jeżeli

zwykłe środki konstytucyjne są

niewystarczające

, może zostać wprowadzony

odpowiedni stan

nadzwyczajny

: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej.

2.

Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w

drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej

wiadomości.

3.

Zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą

zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie

poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa.

4.

Ustawa może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat

majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego

wolności i praw człowieka i obywatela.

5.

Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą

odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego

przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa

.

Art. 229.

W razie

zewnętrznego zagrożenia

państwa,

zbrojnej napaści na terytorium RP

lub gdy z

umowy międzynarodowej wynika

zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko

agresji

, Prezydent Rzeczypospolitej na

wniosek Rady Ministrów może wprowadzić

stan wojenny

na części albo na całym

terytorium państwa.

Art. 230.

1.

W razie zagrożenia

konstytucyjnego ustroju państwa,

bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego,

Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady

Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie

dłuższy niż 90 dni,

stan wyjątkowy

na części albo na

całym terytorium państwa.

2.

Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko

raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.

Art. 232.

W celu zapobieżenia

skutkom katastrof

naturalnych lub awarii technicznych

noszących

znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich

usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić

na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni,

stan

klęski żywiołowej

na części albo na całym

terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu

może nastąpić za zgodą Sejmu.

Ograniczenie praw i wolności człowieka i

obywatela

Art. 233.

1.

Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i

praw człowieka i obywatela w czasie stanu

wojennego i wyjątkowego

nie może

ograniczać

wolności i praw określonych w art. 30 (godność

człowieka), art. 34 i art. 36 (obywatelstwo), art. 38

(ochrona życia), art. 39, art. 40 i art. 41 ust. 4

(humanitarne traktowanie), art. 42 (ponoszenie

odpowiedzialności karnej), art. 45 (dostęp do sądu),

art. 47 (dobra osobiste), art. 53 (sumienie i religia),
art. 63 (petycje) oraz art. 48 i art. 72 (rodzina i
dziecko).

2.

Niedopuszczalne

jest ograniczenie

wolności i praw człowieka i obywatela

wyłącznie z powodu rasy, płci, języka,
wyznania lub jego braku, pochodzenia

społecznego, urodzenia oraz majątku.

3.

Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i

praw człowieka i obywatela w

stanie klęski

żywiołowej

MOŻE

ograniczać wolności i prawa

określone w art. 22 (wolność działalności

gospodarczej), art. 41 ust. 1, 3 i 5 (wolność osobista),

art. 50 (nienaruszalność mieszkania), art. 52 ust. 1

(wolność poruszania się i pobytu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej), art. 59 ust. 3 (prawo do

strajku), art. 64 (prawo własności), art. 65 ust. 1

(wolność pracy), art. 66 ust. 1 (prawo do
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy) oraz
art. 66 ust. 2 (prawo do wypoczynku).

Rozdział 4

USTAWY z dnia 29 sierpnia 2002 r.

o stanie wojennym oraz o kompetencjach

Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i

zasadach jego podległości konstytucyjnym

organom Rzeczypospolitej Polskiej

Rozdział 3

USTAWY z dnia 21 czerwca 2002 r.

o stanie wyjątkowym

Zadania Policji w warunkach stanów nadzwyczajnych

Rozdział 3

USTAWY z dnia 18 kwietnia 2002 r.

o stanie klęski żywiołowej

Narodowy System Pogotowia Kryzysowego

(NSPK)

•

to zespół przedsięwzięć umożliwiających
organom administracji publicznej

osiągnięcie stosownego do skali

zagrożenia poziomu gotowości obronnej

państwa, stwarzającego warunki do

uruchomienia dostępnych sił i środków, w

tym sił zbrojnych RP, w celu odparcia
agresji skierowanej przeciwko RP lub

któremuś z państw sojuszu NATO

Istota funkcjonowania NSPK

•

Zapewnienie ogólnej gotowości potencjału
wojskowo-cywilnego kraju do skutecznego

przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym,

włącznie z gotowością do prowadzenia

działań wojennych

Wykaz przedsięwzięć i procedur

uruchamiania NSPK stanowi jedną z

części

„Planu reagowania obronnego RP”

Wykaz ten obejmuje przedsięwzięcia oraz procedury kompatybilne z

rozwiązaniami przyjętymi w Sojuszu Północnoatlantyckim

Przedsięwzięcia realizowane

w ramach NSPK

•

Umożliwiają organom administracji

publicznej osiągnięcie stosownego do

skali zagrożenia poziomu gotowości

obronnej państwa.

•

Stwarzają warunki do uruchomienia

dostępnych sił i środków, w tym sił
zbrojnych RP, w celu odparcia agresji

skierowanej przeciwko RP lub któremuś z

państw sojuszu.

Przedsięwzięcia realizowane

w ramach NSPK

•

Są kompatybilne z przedsięwzięciami
realizowanymi w ramach systemu sojuszniczego
(NCRS – Systemu Reagowania Kryzysowego
NATO).

•

Są ujęte w „Wykazie przedsięwzięć i procedur

uruchamiania NSPK”, przyjętym przez Radę

Ministrów jako część „Planu reagowania
obronnego RP” oraz zawarte w planach

operacyjnych niższego szczebla.

W zależności od rozwoju sytuacji kryzysowej

Rada Ministrów może podjąć decyzję o

rozpoczęciu realizacji określonych

przedsięwzięć sprecyzowanych w jednym z

komponentów systemu:

1. Opcje zapobiegania.
2. Środki reagowania kryzysowego.
3. Przeciwdziałanie zaskoczeniu.
4. Przeciwdziałanie agresji.
5. Stopnie alarmowe.