249 86 Monitor Ubezpieczeniowy nr 24

MONITOR UBEZPIECZENIOWY

PISMO RZECZNIKA

UBEZPIECZONYCH

nr 24

czerwiec 2005 r.

ISSN 1505-9782

Strona internetowa Rzecznika Ubezpieczonych

www.rzu.gov.pl

Na stronie mo˝na zapoznaç si´ z:
❏ Genezà powstania Urz´du
❏ Informacjami ogólnymi o ubezpieczeniach z podzia∏em na tematy:

❍ ubezpieczeƒ majàtkowych
❍ ubezpieczeƒ na ˝ycie (ubezpieczeƒ ˝yciowych dobrowolnych)
❍ zabezpieczenia spo∏ecznego (problematyka przysz∏ych Êwiadczeƒ

emerytalnych z ZUS, OFE i PPE

❍ ubezpieczenia komunikacyjne z zakresu OC i AC wyodr´bnione z uwagi

na cz´stotliwoÊç wyst´powania problemów

❏ Odpowiedziami na najcz´Êciej zadawane przez konsumentów pytania
❏ Sposobem sk∏adania skarg (wymogi dokumentowe)
❏ Mo˝liwoÊcià korzystania z telefonicznych dy˝urów ekspertów
❏ Funkcjonowaniem Sàdu Polubownego dzia∏ajàcego przy Rzeczniku

Ubezpieczonych

❏ Orzecznictwem sàdów
❏ Monitorami Ubezpieczeniowymi – periodykiem Rzecznika Ubezpieczonych
❏ Dzia∏alnoÊcià Fundacji Edukacji Ubezpieczeniowej
❏ Sprawozdaniami z dzia∏alnoÊci Urz´du za poprzednie okresy
❏ Adresami instytucji ubezpieczeniowych i zak∏adów ubezpieczeƒ
❏ Innymi zagadnieniami z rynku ubezpieczeƒ

Strona w miar´ mo˝liwoÊci b´dzie uzupe∏niana i aktualizowana w zakresie
nowych uregulowaƒ prawnych, orzecznictwa oraz nowych problemów
konsumentów pojawiajàcych si´ podczas likwidacji szkód.

Na stronie publikowane sà na bie˝àco aktualne informacje z rynku oraz
najnowsze wiadomoÊci z zakresu dzia∏alnoÊci Urz´du Rzecznika Ubezpieczonych.

Serdecznie zapraszamy Paƒstwa do odwiedzania strony, jak równie˝
przekazywania nam swoich uwag i spostrze˝eƒ.

PISMO RZECZNIKA UBEZPIECZONYCH

Biuro Rzecznika Ubezpieczonych, 00–024 Warszawa, Al. Jerozolimskie 44, IV pi´tro

okladka 1+4 6/22/05 13:32 Page 1 (Black plate)

■ Konstytucja ubezpieczeniowa

Z Annà Filek, cz∏onkiem Komisji Finansów Publicznych, przewodniczàcà podkomisji
ds. rozpatrywania ustaw z zakresu ubezpieczeƒ spo∏ecznych, rozmawia Anna Arwaniti . . . . . .3

■ AktualnoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
■ IV edycja konkursu z dziedziny ubezpieczeƒ gospodarczych i spo∏ecznych . . . . . . . . . . .5
■ VIII Kongres Brokerów – Profesjonalizm dla klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
■ Z prac Rzecznika Ubezpieczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
■ Warto przeczytaç – Europejskie prawo umów konsumenckich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
■ Dzia∏alnoÊç edukacyjno-informacyjna Rzecznika Ubezpieczonych i Fundacji Edukacji

Ubezpieczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

■ Ubezpieczenia w systemie ochrony zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
■ Dodatkowe ubezpieczenia chorobowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
■ Dobrowolne ubezpieczenie niedo∏´stwa starczego – ubezpieczenie piel´gnacyjne

. . .20

■ Prokonsumenckie zmiany w ustawie o poÊrednictwie spo∏ecznym . . . . . . . . . . . . . . . . .24
■ Sk∏adka ubezpieczeniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
■ Glosa do orzeczenia Sàdu Apelacyjnego w Bia∏ymstoku z dnia 24.11.2004 r. . . . . . . . . .29
■ Wypuszczenie ptaszka z klatki, czyli o mo˝liwoÊci anulowania umowy o cz∏onkostwo

w przypadku uzyskania prawa do wczeÊniejszej emerytury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

■ Ubezpieczenia turystyczne, czyli jak mi∏o, przyjemnie i bezpiecznie sp´dziç urlop . . . . .35

■ Ankieta – byç kobietà ubezpieczonà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

■ Zmiany do wykazu zak∏adów ubezpieczeƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

PIIS

O R

NIIK

A U

PIIE

a p

prro

grra

a – Cz∏onkowie Rady Ubezpieczonych

a rre

kccy

yjjn

a – dr Stanis∏aw Rogowski, Anna Arwaniti, Krystyna Krawczyk,

Aleksander Daszewski
R

ktto

orr o

wiie

ziia

alln

y – A.A. Sieraƒska

wcca

a – Biuro Rzecznika Ubezpieczonych, 00-024 Warszawa,

Al. Jerozolimskie 44, IV pi´tro, telefon: 33 37 326, 33 37 327,
fax 33 37 329, www.rzu.gov.pl
P

Prro

ojje

ktt g

grra

affiiccz

y,, ssk

k∏∏a

d ii ∏∏a

niie

e – Us∏ugi Dziennikarskie Wojciech Ros∏an,

02-776 Warszawa, ul. Nowoursynowska 147B/4 tel. 0 501-019-045

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

SPIS TREÂCI

W czerwcowym numerze Monitora Ubezpieczeniowego znajdà Paƒstwo rozstrzygni´cie

konkursu na najlepsze prace z dziedziny ubezpieczeƒ gospodarczych i spo∏ecznych, relacj´

z VII Kongresu Brokerów, g∏ówne zadania dzia∏alnoÊci edukacyjno-informacyjnej

Rzecznika Ubezpieczonych i Fundacji Edukacji Ubezpieczeniowej. Ponadto zamieszczamy

dyskusj´ na temat ubezpieczeƒ dodatkowych. Przed nami wakacje, na pewno przyda si´

wiedza o ubezpieczeniach turystycznych. To tylko niektóre tematy najnowszego Monitora.

Zach´camy do czytania i ˝yczymy przyjemnych, s∏onecznych i bezpiecznych wakacji.

Redakcja

ZERWIEC

2005

. N

UMER

➧

a A

Arrw

niittii: Ustawy ubezpieczeniowe pomimo

krytycznych uwag kierowanych wobec niektórych za-
wartych w nich przepisów, stanowià wa˝ny element
rozwoju polskiego prawa ubezpieczeniowego. Jak pani
pose∏ ocenia ustawy po pó∏tora roku funkcjonowania?

a F

Fiille

k: Bardzo pozytywnie. Prosz´ pami´taç, ˝e

by∏o to oko∏o 550 artyku∏ów. Mo˝na Êmia∏o powiedzieç,
˝e jest to konstytucja ubezpieczeniowa. Pierwsze takie
opracowanie w skali polskiego prawa obejmujàce ubez-
pieczenia, poÊrednictwo i nadzór. Ustawy te uwzgl´d-
niajà potrzeb´ zmian wynikajàcà z ewolucji rynku,
norm unijnych, a tak˝e lepszej ni˝ dotychczas ochrony
interesów konsumentów.

Zak∏adaliÊmy, ˝e po roku funkcjonowania ustawy b´-

dziemy mogli powiedzieç, co uda∏o si´ na piàtk´, a co
trzeba b´dzie zmieniç.

A..A

A..: Niektóre zapisy by∏y krytykowane od poczàt-

ku, mam na myÊli zapisy dotyczàce ubezpieczeƒ komu-
nikacyjnych.

A..F

F..: Tak, powiedzmy, ˝e to by∏a wpadka. Zapewne

wszyscy pami´tajà, ˝e dotyczy∏a koniecznoÊci wzywa-
nia policji na miejsce ka˝dej kolizji drogowej. Ustawa
wesz∏a w ˝ycie w styczniu, kiedy warunki jazdy jak
wiadomo sà trudne, by∏o wiele kolizji i policja, na
wniosek której t´ ustaw´ wprowadzono, nie dawa∏a
sobie rady z obs∏u˝eniem wszystkich zdarzeƒ. Inten-
cja by∏a dobra, ale wykonanie sta∏o si´ niemo˝liwe.

Zapis ten zosta∏ bardzo szyb-
ko usuni´ty.

Druga kwestia dotyczy∏a

z∏ej interpretacji ustawy
przez zak∏ady ubezpieczeƒ.
Dotyczy∏o to kwestii OC dla
pojazdów leasingowanych lub
kupionych w kredycie. Nie-
które towarzystwa êle in-
terpretowa∏y ustaw´, co pro-
wadzi∏o do niewyp∏acania
odszkodowaƒ.

Na tle wàtpliwoÊci w inter-

pretacji art. 38 pkt. 1 Rzecz-
nik Ubezpieczonych skierowa∏ wniosek z zapytaniem
do Sàdu Najwy˝szego, czy zak∏ad ubezpieczeƒ mo˝e
nie odpowiadaç za szkod´.

W wy˝ej wymienionych przypadkach 22 kwietnia

br. Sàd podjà∏ uchwa∏´, ˝e przepis art. 38 pkt 1 nie
ma zastosowania, je˝eli w∏aÊcicielem uszkodzonego

lub zniszczonego pojazdu mechanicznego i pojazdu
mechanicznego kierowanego przez sprawc´ szkody
jest bank kredytujàcy, na którego przew∏aszczono
w∏asnoÊç tych pojazdów lub finansujàcy na podsta-
wie umowy leasingu, którzy oddali je w posiadanie
zale˝ne. Niewàtpliwie rozstrzygni´cie SN w przed-
miotowej sprawie jest istotne dla praktyki likwida-
cyjnej i w jednoznaczny sposób kszta∏tuje sytuacj´
osób poszkodowanych. MyÊl´, ˝e wi´cej wpadek nie
by∏o, co nie oznacza, ˝e nie nale˝y zaniechaç moni-
torowania procesu adaptacji nowego ustawodaw-
stwa. Z oceny praktyki mogà wyniknàç propozycje
zmian i uzupe∏nieƒ legislacyjnych, ale uwa˝am, ˝e
nie nale˝y robiç tego pochopnie i bez stosownych
przemyÊleƒ.

KONSTYTUCJA
UBEZPIECZENIOWA

Z A

NÑ

Ñ F

FIIL

K, cz∏onkiem Komisji Finansów Publicznych, przewodniczàcà

podkomisji ds. rozpatrywania ustaw z zakresu ubezpieczeƒ spo∏ecznych,

rozmawia Anna Arwaniti

Ustawa o dzia∏alnoÊci ubezpieczeniowej zawie-
ra zasadnicze regulacje odnoszàce si´ do wszystkich
p∏aszczyzn funkcjonowania systemu ubezpieczeƒ go-
spodarczych.

Ustawa o ubezpieczeniach obowiàzkowych, Ubez-
pieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Pol-
skim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
∏àczy przepisy regulujàce wszystkie ubezpieczenia obo-
wiàzkowe zawarte w znacznej cz´Êci w rozporzàdzeniach
Ministra Finansów z regulacjami dotyczàcymi dwóch
instytucji zwiàzanych z systemem obowiàzkowych ubez-
pieczeƒ komunikacyjnych. (UFG, PBUK)

Ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytal-
nym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych zawiera prze-
pisy okreÊlajàce kompetencje oraz podstawowe zasady
organizacji i funkcjonowania dwóch organów o zró˝ni-
cowanym statusie i kompetencjach, ale o to˝samej w∏a-
ÊciwoÊci podmiotowej i zbli˝onych, zasadniczych celach.

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

■ Omówione zosta∏y propozycje

legislacyjne Rzecznika
Ubezpieczonych z przedstawicie-
lami Departamentu Legislacyjne-
go Ministerstwa Finansów, kwe-
stie legislacyjne z tego zakresu
zosta∏y omówione tak˝e
z przedstawicielami Polskiej Izby
Ubezpieczeƒ podczas spotkania,
które odby∏o si´ w siedzibie
Rzecznika w marcu br.

■ Przedstawiciele Rzecznika

Ubezpieczonych uczestniczyli
w posiedzeniach Sejmowej
Komisji Finansów Publicznych
oraz posiedzeniach Podkomisji
nadzwyczajnej do rozpatrzenia
rzàdowych projektów ustaw ubez-
pieczeniowych. Posiedzenia te do-
tyczy∏y nast´pujàcych projektów
ustaw:

– rzàdowego projektu ustawy

o zmianie ustawy o poÊrednic-
twie ubezpieczeniowym i in-
nych ustaw (ustawa ta wesz∏a
w ˝ycie 9 kwietnia 2005 r.),

– rzàdowego projektu ustawy

o zmianie ustawy o dzia∏alno-
Êci ubezpieczeniowej oraz
ustawy o gwarantowanych
przez Skarb Paƒstwa
ubezpieczeniach eksportowych
(21 kwietnia 2005 r. odby∏o si´
posiedzenie Komisji Finansów
Publicznych, która przyj´∏a
projekt z poprawkami, projekt
zostanie rozpatrzony
na najbli˝szym posiedzeniu
sejmu).

■ W Ministerstwie Polityki

Spo∏ecznej odby∏o si´ spotkanie
uzgodnieniowe w sprawie Otwar-
tych Funduszy Emerytalnych.
Przedstawiciele Rzecznika Ubez-
pieczonych uczestniczàcy
w spotkaniu prezentowali
jego stanowisko do proponowa-
nych rozwiàzaƒ.

■ W Biurze Rzecznika Ubezpie-

czonych mia∏o miejsce spotkanie
ekspertów zajmujàcych si´ analizà
owu, którego celem by∏o wypraco-
wanie nowej, czytelniejszej formy

AKTUALNOÂCI

➧

A..A

A..: Ustawy Ubezpieczeniowe zawierajà szereg prokonsumenckich

uregulowaƒ, wzmacniajà rol´ klienta. Czy mo˝emy czuç si´ w tej sytuacji
bezpiecznie na rynku ubezpieczeniowym?

A..F

F..: Uwa˝am, ˝e tak. Jest wiele zapisów prokonsumenckich, ˝e wy-

mieni´ tylko ustaw´ o poÊrednictwie ubezpieczeniowym, która przynosi
zwi´kszenie kontroli i nadzoru zak∏adów ubezpieczeƒ nad dzia∏alnoÊcià
agentów. Usuni´to zapis odnoÊnie zakazu wykonywania dzia∏alnoÊci
agencyjnej na rzecz wi´cej ni˝ jednego zak∏adu ubezpieczeƒ. Rozwiàzanie
to jest korzystniejsze dla konsumentów, patrzàc pod kàtem konkurencj-
noÊci i lepszej obs∏ugi klientów. Ustawodawca kierujàc si´ s∏abszà pozycjà
konsumenta wobec zak∏adów, wprowadzi∏ szereg zapisów wzmacniajà-
cych pozycj´ i uprawnienia konsumentów, jak równie˝ zwi´kszy∏ obo-
wiàzki po stronie zak∏adów ubezpieczeƒ. Regulacje dostosowane sà do
prawa unijnego, co w sytuacji wejÊcia zagranicznych towarzystw na nasz
rynek zapewni nale˝ytà ochron´ konsumentów.

A..A

A..: Minà∏ rok od wejÊcia Polski do UE, na naszym rynku pojawi∏y si´

nowe firmy ubezpieczeniowe. Jak pani postrzega rozwój rynku, w jakim
kierunku idà zmiany?

A..F

F..: Rynek rozwija si´ dynamicznie. Nie musimy obawiaç si´ zagra-

nicznej konkurencji. Polacy sà bardzo pr´˝ni, mamy dobrych fachowców
na rynku, dobrze dzia∏a nadzór. Ustawy ubezpieczeniowe, o których ju˝
mówi∏yÊmy, stanowià prze∏om w polskim ustawodawstwie, dostosowane
sà do wymogów unijnych i zawierajà wiele postanowieƒ umacniajàcych
pozycj´ konsumenta na rynku. Poprawa sytuacji gospodarczej wp∏ywa na
dobrà koniunktur´ na polskim rynku ubezpieczeniowym.

A..A

A..: Poziom ÊwiadomoÊci ubezpieczeniowej jest nieco wy˝szy ni˝ kilka

lat temu, ale czy wystarczajàcy?

A..F

F..: Na pewno nie. Du˝a jest rola agentów i brokerów w edukowaniu

konsumentów. Prawo ubezpieczeniowe jest skomplikowane i spo∏eczeƒ-
stwo niewiele o nim wie. Trzeba jednak nauczyç si´ czytaç przepisy i pa-
trzeç, co si´ podpisuje. Nie mo˝na zaniechaç dzia∏aƒ edukacyjnych. Trzeba
zaczàç ju˝ od programów szkolnych, bo droga jest d∏uga i wymaga czasu.
Popularyzacja prawa ubezpieczeniowego le˝y w interesie obu stron ubez-
pieczonych i ubezpieczycieli. Widz´ wyraênie, ˝e m∏odzi ludzie myÊlà ina-
czej i ich ÊwiadomoÊç ubezpieczeniowa jest ju˝ na dobrym poziomie. W∏a-
Ênie taka, jakiej oczekuje si´ od wspó∏czesnego, nowoczesnego cz∏owieka.

A..A

A..: Dzia∏ania edukacyjno-informacyjne podejmuje te˝ Rzecznik Ubez-

pieczonych i Fundacja Edukacji Ubezpieczeniowej. Czy rola Rzecznika
wzrasta na rynku?

A..F

F..: Na pewno, a wynika to z rozszerzenia zakresu dzia∏aƒ realizowa-

nych przez Rzecznika po wejÊciu do UE, a tak˝e zwi´kszenia zadaƒ urz´-
du w uchwalonych ustawach, takich jak funkcjonowanie Sàdu Polubow-
nego oraz zapytaƒ do Sadu Najwy˝szego. Wa˝na jest te˝ rola Rzecznika
w licznych dzia∏aniach edukacyjnych.

A..A

A..: Dzi´kuj´ za rozmow´.

Ustawa o poÊrednictwie ubezpieczeniowym zawiera regulacje dotyczà-
ce zasad poÊrednictwa ubezpieczeniowego w obu funkcjonujàcych w Polsce
formach, warunki uzyskania uprawnieƒ zawodowych oraz wykonywania
nadzoru nad wykonywaniem dzia∏alnoÊci poÊredników.

Pakiet ustaw ubezpieczeniowych zawiera szereg prokonsumenckich ure-
gulowaƒ dostosowujàcych polskie prawo ubezpieczeniowe do wymogów
i standardów UE oraz szereg uregulowaƒ majàcych na celu w∏aÊciwà ochro-
n´ klientom zak∏adów ubezpieczeƒ.

ZERWIEC

2005

. N

UMER

g∏oszenia do konkursu przyj-
mowano do dnia 31.12.2004 r.
Do konkursu mog∏y byç zg∏o-

szone prace doktorskie, których
przewód doktorski zosta∏ ukoƒczo-
ny wraz z nadaniem autorowi tytu-
∏u doktora w latach 2003 – 2004.

W pozosta∏ych kategoriach kon-
kursowych mo˝na by∏o zg∏aszaç
prace ocenione przez promotora ja-
ko bardzo dobre, które otrzyma∏y
na egzaminie koƒcowym (ma-
gisterskim, licencjackim, pody-
plomowym) przeprowadzonym

w okresie od poczàtku roku 2003
do 30.09.2004 r. ocen´ co najmniej
dobrà.

Prace oceniane by∏y odr´bnie

poszczególnych kategoriach

przez jury z∏o˝one z wybitnych
przedstawicieli nauki,

tak˝e

praktyki ubezpieczeƒ.

W sk∏ad jury wchodzili: przewod-

niczàcy dr S

Stta

niiss∏∏a

w R

wssk

kii

– Rzecznik Ubezpieczonych, wice-
przewodniczàcy: dr B

o˝

˝e

a D

o∏∏´

´--

wssk

a--W

ysso

occk

a – redaktor naczel-

na Gazety Ubezpieczeniowej i prof.
dr hab. T

ussz

z S

mlliiccz

z, sekre-

tarz mgr IIw

a S

aƒ

ƒssk

a oraz

cz∏onkowie: dr G

Grra

a˝

˝y

a B

Brro

occk

prezes T

assz

z M

Miin

ntto

offtt C

y˝

˝, prof.

dr R

n F

ulln

eccz

k,, prof. dr hab.

errz

y H

dsscch

e, prof. dr hab. R

o--

alld

d H

olllly

y, prof. dr hab. U

Urrssz

ulla

alliin

a--P

Prra

assz

niicc, dr M

arriia

a K

u--

cch

hlle

wssk

a, dr M

a∏∏g

orrz

atta

a M

alliissz

w--

ssk

a, prof. dr R

yssz

arrd

d N

k, prof.

dr hab. K

ziim

miie

errz

z O

Orrtty

yƒ

ƒssk

kii, dr B

o--

uss∏∏a

w S

ossn

wssk

kii, prof. dr A

Alle

k--

ssa

drra

a W

Wiik

ktto

orro

w, doc. dr R

yssz

arrd

ellw

wiia

aƒ

ƒssk

kii.

W dniu 27 stycznia 2005 r. w sie-

dzibie Rzecznika Ubezpieczonych
i Fundacji Edukacji Ubezpieczenio-
wej odby∏o si´ posiedzenie jury
konkursu rozpoczynajàce post´po-
wanie konkursowe. Sk∏ada si´ ono
z post´powania wst´pnego, które
dzieli si´ na dwa etapy i polega na
indywidualnej ocenie prac, dokona-
nej niezale˝nie od siebie przez
dwóch cz∏onków jury. Przed rozpo-
cz´ciem post´powania wst´pnego
prace zosta∏y utajnione i zakodo-
wane. Cz∏onkom jury, z wyjàtkiem
przewodniczàcego i

sekretarza,

znany jest jedynie tytu∏ pracy. Pe∏-
ne dane prac zostajà przedstawione

IV edycja Konkursu
na najlepsze prace z dziedziny
ubezpieczeƒ gospodarczych
i spo∏ecznych

W listopadzie 2004 roku zosta∏a og∏oszona kolejna IV
edycja konkursu na najlepszà prac´ doktorskà, po-
dyplomowà, magisterskà i licencjackà (dyplomowà)
z dziedziny ubezpieczeƒ gospodarczych i spo∏ecz-
nych. Organizatorami konkursu tak jak w latach
ubieg∏ych byli: Rzecznik Ubezpieczonych, Fundacja
Edukacji Ubezpieczeniowej oraz medialny patron
konkursu „Gazeta Ubezpieczeniowa”. Konkurs swo-
im zakresem objà∏ tak jak w poprzedniej edycji
wszystkie wyró˝nione powy˝ej kategorie prac.

Laureaci IV edycji konkursu

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

dopiero po ostatecznym zamkni´-
ciu post´powania konkursowego.
Wyniki pierwszej oceny nie sà udo-
st´pniane drugiemu recenzentowi.
Prace nie mog∏y byç oceniane przez
jurorów, którzy byli ich promotora-
mi lub recenzentami. Taka proce-
dura prac jury zapewnia maksy-
malny obiektywizm oceny prac
konkursowych.

Pierwszy etap post´powania

wst´pnego zakoƒczy∏ si´ 28 lutego
2005 r. W terminie od 28 lutego do
31 marca 2005 r. zosta∏a dokonana
druga recenzja.

Na podstawie ocen wyników obu

recenzji do post´powania zasadni-
czego zakwalifikowano 4 prace
doktorskie, 5 prac magisterskich,
5 prac podyplomowych oraz 3 prace
licencjackie (dyplomowe).

Dnia 28 kwietnia br. odby∏o si´ II

posiedzenie jury konkursu, w cza-
sie którego Jury dokona∏o wyboru
najlepszych prac z ka˝dej kategorii
oraz przyzna∏o nagrody i wyró˝nie-
nia.

W wyniku tajnego g∏osowania na-

grodzono nast´pujàce prace:

W k

atte

orriiii p

prra

acc d

ktto

orrssk

kiicch

II n

grro

d´

´ przyznano pracy napi-

sanej przez D

orro

ott´

´ D

ziie

niissiiu

z Uniwersytetu Warszawskiego pt.
„Ochrona praw w trakcie nabywa-
nia i praw nabytych w ramach ko-
ordynacji systemów zabezpieczenia
spo∏ecznego w Unii Europejskiej”.
Promotorem pracy jest prof. dr
hab. Ludwik Florek.

IIII n

grro

d´

´ przyznano pracy napi-

sanej przez M

a∏∏g

orrz

att´

´ M

Miie

errz

ejje

w--

ssk

kà

à ze Szko∏y G∏ównej Handlowej

pt. „Modelowanie popytu gospo-
darstw domowych na produkty
ubezpieczeniowe”. Promotorem
pracy jest prof. dr hab. Tadeusz
Szumlicz.

IIIIII n

grro

d´

´ przyznano pracy na-

pisanej przez M

a∏∏g

orrz

att´

´ S

errw

acch

z Uniwersytetu ¸ódzkiego pt. „Do-
browolne ubezpieczenia odpowie-
dzialnoÊci cywilnej”. Promotorem
pracy jest prof. dr hab. Ma∏gorzata
Pyziak-Szafnicka

W k

atte

orriiii p

prra

acc m

giisstte

errssk

kiicch

II n

grro

d´

´ przyznano pracy napisa-

nej przez A

n´

´ W

arrd

ziiƒ

ƒssk

kà

à ze

Szko∏y G∏ównej Handlowej pt.
„Ocena funkcjonowania funduszu
ubezpieczeƒ spo∏ecznych. Weryfi-
kacja zasady ubezpieczeniowej i fi-
nansowania kapita∏owego na przy-
k∏adzie ubezpieczenia rentowego”.
Promotorem pracy jest prof. dr
hab. Tadeusz Szumlicz.

IIII n

grro

d´

´ przyznano pracy napi-

sanej przez J

olla

ntt´

´ G

ntta

arrz

z z Uni-

wersytetu ¸ódzkiego pt. „Ubezpie-
czenie odpowiedzialnoÊci cywilnej
przedsi´biorcy za szkody wyrzàdzo-
ne podczas wykonywania czynnoÊci
detektywa”. Promotorem pracy
jest prof. dr hab. Stanis∏aw Wiete-
ska.

IIIIII n

grro

d´

´ otrzyma∏a praca Ka-

roliny Zieliƒskiej z Uniwersytetu
Warszawskiego pt. „Odpowiedzial-
noÊç pracodawcy za wypadki przy
pracy”. Promotorem pracy jest dr
Ma∏gorzata Barzycka-Banaszczyk.

W k

atte

orriiii p

prra

acc p

pllo

ycch

II n

grro

d´

´ przyznano pracy A

n--

drrz

ejja

a G

Grrz

biie

niia

a z Akademii

Ekonomicznej w

Poznaniu pt.

„Bankassurance jako mo˝liwy spo-
sób budowania konglomeratów
bankowo-ubezpieczeniowych”.
Promotorem pracy by∏ prof. dr hab.
Tadeusz Sangowski.

IIII n

grro

d´

´ otrzyma∏y dwie prace

ex aequo: praca napisana przez
M

arrcciin

a K

allssk

kiie

o pt. „Rease-

kuracja finansowa – szanse i zagro-
˝enia” napisana pod kierunkiem
prof. dr hab. Tadeusza Sangowskie-
go oraz praca P

attrry

yccjju

ussz

a R

yƒ

ƒ--

ssk

kiie

o pt. „Wp∏yw ubezpieczenia

Business Interruption na sytuacj´
finansowà podmiotów gospodar-
czych” napisana pod kierunkiem
prof. dr hab. Jerzego Handschke.
Obie prace powsta∏y w Akademii
Ekonomicznej w Poznaniu.

IIIIII n

grro

d´

´ przyznano pracy D

a--

miia

y S

niie

eccz

ejj z Akademii Eko-

nomicznej w Poznaniu pt. „Podatek
VAT w odszkodowaniu komunika-
cyjnym – stanowisko PZU S.A.
w konfrontacji z obowiàzujàcymi
przepisami prawa i orzecznictwem
sàdowym”. Promotorem pracy jest
prof. dr hab. Jerzy Handschke

W k

atte

orriiii p

prra

acc lliicce

nccjja

acck

kiicch

h ju-

ry przyzna∏o dwie nagrody. II n

grro

o--

analizy ogólnych warunków ubez-
pieczenia.

■ W zwiàzku ze zmianami oraz

projektami zmian w prawie ubez-
pieczeniowym 27 kwietnia br. od-

by∏o si´ seminarium zorganizowa-
ne przez Fundacj´ Edukacji
Ubezpieczeniowej oraz Rzecznika
Ubezpieczonych pt. „Teoretyczne
i praktyczne aspekty funkcjono-
wania rynku ubezpieczeniowego
w Êwietle zmian w prawie ubez-
pieczeƒ gospodarczych”.

■ 28 kwietnia br. w siedzibie

Rzecznika Ubezpieczonych i Fun-
dacji Edukacji Ubezpieczeniowej
odby∏o si´ II posiedzenie jury kon-
kursu na najlepsze prace doktor-
skie, magisterskie, podyplomowe
i licencjackie (dyplomowe) z dzie-
dziny ubezpieczeƒ gospodarczych
i spo∏ecznych. Na posiedzeniu jury
dokona∏o wyboru najlepszych prac
i przyzna∏o nagrody. Uroczyste
wr´czenie nagród odby∏o si´
7 czerwca 2005 roku.

■ Przedstawiciele Rzecznika

Ubezpieczonych uczestniczyli
w spotkaniu z Prezesem PBUK,
na którym wymienili doÊwiadcze-
nia i omówili p∏aszczyzny wspó∏-
pracy mi´dzy instytucjami.

■ Na pytanie Rzecznika Ubez-

pieczonych – Czy na podstawie
art. 38 pkt 1 ustawy z dnia 22
maja 2003 r. o ubezpieczeniach
obowiàzkowych, Ubezpieczenio-
wym Funduszu Gwarancyjnym
i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych (DzU nr 124
poz. 1152) zak∏ad ubezpieczeƒ
nie odpowiada za szkod´, gdy po-
siadaczem pojazdu mechaniczne-
go, w którym wyrzàdzono szkod´
i którym szkod´ wyrzàdzono,
jest bank b´dàcy kredytodawcà,
na którego przeniesiono w∏a-
snoÊç obu pojazdów w drodze
umowy przew∏aszczenia na za-
bezpieczenie lub te˝ leasingo-
dawca b´dàcy w∏aÊcicielem obu
pojazdów?”

– w dniu 22 kwietnia 2005 r.

Sàd Najwy˝szy podjà∏ uchwa∏´ na-

➧

AKTUALNOÂCI

ZERWIEC

2005

. N

UMER

d´

´ zdoby∏a praca M

arrz

y J

nii--

ssz

wssk

kiie

ejj z Wy˝szej Szko∏y Zarzà-

dzania i BankowoÊci w Poznaniu
pt. „Rola Rzecznika Ubezpieczo-
nych jako instytucji ochrony kon-
sumenta us∏ugi ubezpieczeniowej”.
Promotorem pracy jest dr Piotr
Manikowski.

IIII n

grro

d´

przyznano pracy

niie

essz

kii W

allccz

k z Wy˝szej Szko-

∏y Finansów i Informatyki im. prof.
Janusza Chechliƒskiego w ¸odzi
pt. „Analiza roszczeƒ spornych
w ubezpieczeniach majàtkowych
i ˝yciowych na przyk∏adzie sàdu
okr´gowego w ¸odzi”. Promotorem
jest prof. dr hab. Stanis∏aw Wiete-
ska.

Poza nagrodami przyznano wy-

ró˝nienia oraz nagrody specjalne.

Uchwa∏à jury w kategorii prac

magisterskich wyró˝niono prac´
D

orro

otty

y S

urrssk

kiie

ejj z Uniwersytetu

¸ódzkiego pt. „Wp∏yw palenia tyto-
niu na wysokoÊç sk∏adki w ubezpie-
czeniach na ˝ycie w Polsce” napisa-
nà pod kierunkiem prof. dr hab.
Stanis∏awa Wieteski. Otrzyma∏a
ona tak˝e nagrod´ specjalnà „Ga-
zety Ubezpieczeniowej”.

yrró

ó˝

˝n

niie

Zak∏adu Prawa

Ubezpieczeniowego Wydzia∏u Pra-
wa i Administracji Uniwersytetu
Miko∏aja Kopernika w Toruniu za
wybitny wk∏ad z zakresu badaƒ
nad cywilnym prawem ubezpieczeƒ
otrzyma∏a praca doktorska M

a∏∏g

o--

rrz

atty

y S

errw

acch

h pt. „Dobrowolne

ubezpieczenie odpowiedzialnoÊci
cywilnej” z Uniwersytetu ¸ódzkie-
go napisana pod kierunkiem prof.
dr hab. Ma∏gorzaty Pyziak-Szafnic-
kiej.

yrró

ó˝

˝n

niie

e Polskiego Stowarzy-

szenia Prawa Ubezpieczeniowego
im. W. Warka∏∏y oraz Zak∏adu Pra-
wa Ubezpieczeniowego Wydzia∏u
Prawa i Administracji Uniwersyte-
tu Miko∏aja Kopernika w Toruniu
za wysokie walory naukowe i szcze-
gólnà przydatnoÊç dla praktyki
ubezpieczeniowej otrzyma∏a praca
doktorska M

alle

y A

wiiccz

pt. „Rola Towarzystw Ubezpieczeƒ
Wzajemnych w systemie ubezpie-
czeƒ gospodarczych” z Uniwersyte-
tu Gdaƒskiego napisana pod kie-

runkiem prof. dr hab. Janiny Cie-
chanowicz-McLean.

grro

d´

´ ssp

eccjja

alln

nà

Rzecznika

Ubezpieczonych za podj´cie i reali-
zacj´ tematyki istotnej dla oceny
poziomu us∏ug ubezpieczeniowych
otrzyma∏a praca doktorska A

uffe

ell--S

Siie

miiƒ

ƒssk

kiie

ejj pt. „W∏aÊciwoÊci

kana∏ów dystrybucji us∏ug ubezpie-
czeniowych jako kryteria ich oce-
ny” z Akademii Ekonomicznej
w Poznaniu napisana pod kierun-
kiem prof. dr hab. Tadeusza San-
gowskiego.

grro

d´

´ ssp

eccjja

alln

nà

Rzecznika

Ubezpieczonych za podj´cie i reali-
zacj´ wa˝nego tematu z zakresu
prawnej regulacji praw i obowiàz-
ków ubezpieczonych otrzyma∏a
praca podyplomowa E

Ell˝

˝b

biie

etty

y P

Piie

e--

cch

y pt. „Umowa ubezpieczenia jako

centralny instrument prawa ubez-
pieczeniowego” z Wy˝szej Szko∏y
Ubezpieczeƒ i BankowoÊci w War-
szawie, napisana pod kierunkiem
dr Ma∏gorzaty Maliszewskiej.

grro

d´

´ ssp

eccjja

alln

nà

à Fundacji Edu-

kacji Ubezpieczeniowej za prawno-
-historyczne ukazanie problematy-
ki zabezpieczenia spo∏ecznego
otrzyma∏a praca magisterska M

a∏∏--

orrz

atty

y N

wiicck

kiie

ejj pt. „Historia

ubezpieczeƒ spo∏ecznych na zie-
miach polskich” z Uniwersytetu
Wroc∏awskiego napisana pod kie-
runkiem prof. dr hab. Tomasza
Kruszewskiego.

grro

d´

´ ssp

eccjja

alln

nà

Rzecznika

Ubezpieczonych i Fundacji Eduka-
cji Ubezpieczeniowej za intere-
sujàce monograficzne uj´cie po-
Êwi´cone Urz´dowi Rzecznika
Ubezpieczonych w aspekcie jego
prokonsumenckiej roli na rynku
ubezpieczeƒ otrzyma∏a praca licen-
cjacka M

arrz

y J

niissz

wssk

kiie

ejj pt.

„Rola Rzecznika Ubezpieczonych
jako instytucji ochrony konsumen-
ta us∏ugi ubezpieczeniowej” z Wy˝-
szej Szko∏y Zarzàdzania i Banko-
woÊci w Poznaniu, napisana pod
kierunkiem dr Piotra Manikow-
skiego.

W dniu 7 czerwca 2005 r. w sie-

dzibie Polskiego Biura Ubezpieczy-
cieli Komunikacyjnych odby∏a si´
uroczystoÊç wr´czenia nagród lau-

AIG POWSZECHNE

TOWARZYSTWO

EMERYTALNE S.A.

SPONSORZY KONKURSU

COMMERCIAL UNION

POLSKA – NALE˚ÑCA DO

MI¢DZYNARODOWEJ GRUPY

AVIVA

FINLIFE TOWARZYSTWO

UBEZPIECZE¡ NA ˚YCIE S.A.

POLSKIE TOWARZYSTWO

REASEKURACYJNE S.A.

POWSZECHNY ZAK¸AD

UBEZPIECZE¡ NA ˚YCIE S.A.

WYDAWNICTWO C.H. BECK

OFICYNA WYDAWNICZA

BRANTA SP. Z O.O.

SIGNAL IDUNA POLSKA

➧

WYDAWNICTWO POLTEXT

SP. Z O.O.

TU COMPENSA S.A.

ASPECTA ˚YCIE S.A.

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

reatom kokursu na najlepsze prace
doktorskie, magisterskie, podyplo-
mowe i licencjackie z dziedziny
ubezpieczeƒ gospodarczych i spo-
∏ecznych. Na uroczystoÊç przybyli
laureaci wraz z rodzinami, promo-
torzy nagrodzonych prac, cz∏onko-
wie jury oraz przedstawiciele in-
stytucji wspierajàcych konkurs
i sponsorzy. Sponsorami konkursu
by∏y: AIG PTE S.A., ASPECTA ˚Y-
CIE S.A., COMMERCIAL UNION
nale˝àce do mi´dzynarodowej gru-
py AVIVA, TU COMPENSA S.A.,
FINLIFE S.A, PTR S.A., PZU ˚y-
cie S.A., które ufundowa∏o nagrody
w kategorii prac podyplomowych
i licencjackich, SIGNAL IDUNA
Polska oraz wydawnictwa: PO-
LTEXT, C.H. BECK oraz Oficyna
Wydawnicza BRANTA.

Konkurs wpiera∏y instytucje:

Komisja Nadzoru Ubezpieczeƒ
i Funduszy Emerytalnych, która
ufundowa∏a nagrody za prace z za-
kresu zabezpieczenia spo∏ecznego,
Polskie Biuro Ubezpieczycieli Ko-
munikacyjnych, Stowarzyszenie
Polskich Brokerów Ubezpiecze-
niowych i Reasekuracyjnych oraz
Zak∏ad Prawa Ubezpieczeniowego
Wydzia∏u Prawa i Administracji
Uniwersytetu Miko∏aja Kopernika
w Toruniu.

Przyby∏ych goÊci powitali organi-

zatorzy konkursu. Rzecznik Ubez-
pieczonych dr Stanis∏aw Rogowski
w trakcie otwarcia uroczystoÊci
wspomnia∏ zmar∏ych wspó∏inicjato-
rów i cz∏onków jury konkursu prof.
dr hab. Tadeusza Sangowskiego
i prof. dr hab. Jana Kufla

O wr´czenie dyplomów i nagród

zostali poproszeni poszczególni
przedstawiciele sponsorów i insty-
tucji wspierajàcych konkurs. Ka˝-
dy laureat otrzyma∏ równie˝ nagro-
dy ksià˝kowe ufundowane przez
wydawnictwa bran˝owe.

Spotkanie by∏o doskona∏à oka-

zjà do poznania si´ laureatów
i ich promotorów z organizatora-
mi i sponsorami konkursu. W opi-
nii uczestników konkursu oraz
cz∏onków jury konkurs charakte-
ryzowa∏ si´ wysokim poziomem
i ró˝norodnoÊcià prezentowanej
tematyki.

Organizatorzy zapowiedzieli ko-

lejnà edycj´ konkursu, podkreÊla-
jàc jego rol´ w podnoszeniu Êwiado-
moÊci ubezpieczeniowej m∏odych
pokoleƒ Polaków, a sponsorzy wy-
razili ch´ç dalszego jego wspoma-
gania.

UroczystoÊç zakoƒczy∏a symbo-

liczna lampka szampana.

opr. IIw

a S

aƒ

ƒssk

INSTYTUCJE WSPIERAJÑCE KONKURS

KOMISJA NADZORU

UBEZPIECZE¡ I FUNDUSZY

EMERYTALNYCH

POLSKIE BIURO

UBEZPIECZYCIELI

KOMUNIKACYJNYCH

ZAK¸AD PRAWA UBEZPIE-

CZENIOWEGO WYDZIA¸U

PRAWA I ADMINISTRACJI

UNIWERSYTETU MIKO¸AJA

KOPERNIKA W TORUNIU

STOWARZYSZENIE

POLSKICH BROKERÓW

UBEZPIECZENIOWYCH

I REASEKURACYJNYCH

st´pujàcej treÊci: Przepis art. 38
pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003
r. o ubezpieczeniach obowiàzko-
wych, Ubezpieczeniowym Fundu-
szu Gwarancyjnym i Polskim Biu-
rze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych (DzU z dnia 16
lipca 2003 r.) nie ma zastosowa-
nia, je˝eli w∏aÊcicielem uszkodzo-
nego lub zniszczonego pojazdu
mechanicznego i pojazdu mecha-
nicznego kierowanego przez
sprawc´ szkody jest bank kredy-
tujàcy, na którego przew∏aszczono
w∏asnoÊç tych pojazdów lub finan-
sujàcy na podstawie
umowy leasingu, którzy oddali je
w posiadanie zale˝ne (sygn. akt
III CZP 99/04).

■ 12 maja 2005 r. odby∏o si´ ko-

lejne posiedzenie Rady Ubezpie-
czonych. Temat przewodni posie-
dzenia dotyczy∏ oceny poziomu
ochrony praw ubezpieczonych
w Polsce z punktu widzenia
Rzecznika Praw Obywatelskich.
Prelegentem spotkania by∏ doc. dr
Ryszard Zelwiaƒski – Dyrektor
Zespo∏u Prawa Gospodarczego,
Danin Publicznych i Ochrony
Praw Konsumenta Biura Rzeczni-
ka Praw Obywatelskich.

■ Na stronie internetowej

Rzecznika Ubezpieczonych, znaj-
dujà si´ analityczne zestawienia
ogólnych warunków ubezpieczeƒ.
Zgromadzone zosta∏y przeanalizo-
wane teksty owu. Na tej stronie
znaleêç mo˝na nie tylko najistot-
niejsze elementy zawarte w po-
szczególnych owu, ale tak˝e pyta-
nia do agenta, które zdaniem
ekspertów Rzecznika Ubezpieczo-
nych, nale˝y zadaç agentowi, bro-
kerowi, pracownikowi zak∏adu
ubezpieczeƒ, aby uniknàç ewentu-
alnych niejasnoÊci w rozumieniu
treÊci umowy ubezpieczenia.

■

Opracowa∏a:

orro

otta

a R

aƒ

ƒssk

AKTUALNOÂCI

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

ierwszy rok cz∏onkostwa Pol-
ski w Unii Europejskiej by∏
dla brokerów bardzo praco-

wity i nie pozbawiony trosk o przy-
sz∏oÊç dla tej profesji. Twarde
warunki stawiane poÊrednikom
ubezpieczeniowym przez prawo
unijne sk∏oni∏y organizatorów Kon-
gresu do poÊwi´cenia spotkaƒ warsz-
tatowych sferze najistotniejszej dla
odpowiedzialnego i rzetelnego wyko-
nywania codziennej pracy brokera.

Pierwszy dzieƒ Kongresu w ca∏o-

Êci by∏ poÊwi´cony praktycznym za-
gadnieniom, które wp∏ywajà na bu-
dow´ zaufania i presti˝u zawodu
brokera, a zarazem mogà byç po-
mocne w rozpoznawaniu sfer za-
gro˝enia odpowiedzialnoÊcià z ty-
tu∏u b∏´du w sztuce. Spotkania
kongresowe pe∏ni∏y przede wszyst-
kim funkcj´ edukacyjnà, gdy˝ te-
matyka zaj´ç by∏a pomocna w od-
nalezieniu si´ w nowych formu∏ach
prawa, szczególnie w zakresie od-
powiedzialnoÊci zawodowej.

W drugim dniu kongresu trady-

cyjnie, jak co roku odbywa∏y si´
spotkania brokerów z zak∏adami
ubezpieczeƒ.

WÊród zak∏adów ubezpieczeƒ

prezentujàcych si´ podczas kon-
gresu wymieniç nale˝y: AIG, AM-
PLICO LIFE, ALLIANZ, ASPEC-
TA ˚YCIE, GRUPA
COMMERCIAL UNION, GRUPA

CONCORDIA Ubezpieczenia Ma-
jàtkowe i na ˚ycie, CREDIT SUIS-
SE LIFE&PENSIONS, FINLIFE
– Dominet, GRUPA GENERALI,
GERLING, GERLING ˚YCIE,
ERGO HESTIA, INTER Polska,
MACIF ˚ycie, NORDEA ˚YCIE,
GRUPA PZU, SIGNAL IDUNA,
TRYG, UNIQA, FILAR, GRUPA
WARTA.

W trakcie kongresu prezentowa∏y

si´ równie˝ firmy wspó∏pracujàce
z rynkiem ubezpieczeƒ jak: BEL-
FOR, ELVIA Assistance, EUROP
Assistance, LUX MED, INFORMA-
TYKA BANKOWA POLSOFT,
MUNTERS Likwidacja Szkód,
OPTEX Security, SHERLOG, Wy-
dawnictwo Prawnicze LEX.

Patronat medialny nad kongre-

sem obj´∏a „Gazeta Ubezpieczenio-
wa” oraz kwartalnik „Prawo Ase-
kuracyjne”. IIR Wiedza Najwy˝szej
Próby – organizowa∏ merytorycznie
„Dzieƒ Brokera”, a ATENA Us∏ugi
Informatyczne i Finansowe Sp. z o.o.
– by∏a partnerem technologicznym
VIII Kongresu Brokerów.

W kongresie wzi´li te˝ udzia∏ za-

proszeni goÊcie, których dzia∏al-
noÊç jest ÊciÊle zwiàzana z rynkiem
ubezpieczeƒ. Rzecznika Ubezpie-
czonych reprezentowa∏ Aleksander
Daszewski – radca prawny w Biu-
rze RU.

Pierwszy dzieƒ kongresu, nazwa-

ny „Dniem Brokera” w ca∏oÊci zo-
sta∏ poÊwi´cony zaj´ciom semina-
ryjnym.

Pierwszy temat wystàpienia pod-

czas tego dnia kongresu to: „Ewo-
lucja funkcji pe∏nionych przez bro-
kera”. G∏os zabra∏ Jacek Kukie∏ka.

Kolejnym tematem omawianym

tego dnia by∏y procedury Risk Ma-
nagement.

Na temat „OdpowiedzialnoÊci

brokera wobec klienta, czyli w kie-
runku wi´kszego profesjonalizmu”
g∏os zabra∏ Pawe∏ Sukiennik.

Inny wa˝ny temat dotyczy∏ „Pro-

fesjonalizmu brokera w skali glo-
balnej”. Referat w tym zakresie
wyg∏osi∏ Artur Niemczewski.

GoÊç specjalny Commercial

Union Krzysztof Wielicki – himala-
ista – wyg∏osi∏ referat na temat:
„Ka˝dy ma swój Mount Everest”.

Na zakoƒczenie pierwszego dnia

Kongresu Grupa WARTA obcho-
dzàca 85-lecie swojej dzia∏alnoÊci
przygotowa∏a bogaty program arty-
styczny, m.in. wyst´p Marcina Daƒ-
ca, teatru Buffo oraz pokaz fajer-
werków.

Drugi dzieƒ kongresu, nazwany

„Dniem Ubezpieczyciela”, nale˝a∏
do dyspozycji zak∏adów ubezpie-
czeƒ, które organizowa∏y wyjàtko-
wo ciekawe prezentacje i panele
dyskusyjne z brokerami.

Po po∏udniu odby∏o si´ otwarte

posiedzenie Zarzàdów Stowarzy-
szenia i Izby.

Kongres zakoƒczy∏ koktail wyda-

ny przez Stowarzyszenie i Izb´
Brokerów oraz uroczyste wr´czenie
nagród Fair Play. W tym roku lau-
reatami tej nagrody zostali: Com-
mercial Union TUO oraz Gerling
˚ycie.

VIII KONGRES BROKERÓW

PROFESJONALIZM
DLA KLIENTA

W dniach 19-22 maja 2005 roku Stowarzyszenie
Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i Reaseku-
racyjnych oraz Polska Izba Brokerów Ubezpiecze-
niowych i Reasekuracyjnych po raz ósmy zorgani-
zowa∏y w Miko∏ajkach Kongres Brokerów pod
has∏em „Profesjonalizm dla Klienta”.

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

ierwszy okres stosowania
przepisów nowego prawa
ubezpieczeniowego ujawni∏

rozbie˝noÊci interpretacyjne na tle
stosowania przepisu art. 38 pkt
1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r.
o

ubezpieczeniach obowiàzko-

wych, Ubezpieczeniowym Fundu-
szu Gwarancyjnym i

Polskim

Biurze Ubezpieczycieli Komunika-
cyjnych (DzU nr 124 poz. 1152
z póên. zm.). W praktyce cz´Êci za-
k∏adów ubezpieczeƒ pojawi∏y si´
rozbie˝noÊci co do tego, czy ochro-
nà ubezpieczeniowà obj´te sà,
w zakresie obowiàzkowego ubez-
pieczenia odpowiedzialnoÊci cy-
wilnej, szkody powsta∏e w mieniu
w sytuacji, gdy w∏asnoÊç pojazdu
uczestniczàcego w zdarzeniu, wsku-
tek którego powsta∏a szkoda,
zosta∏a przeniesiona w drodze
umowy przew∏aszczenia w celu za-
bezpieczenia na bank lub stanowi
w∏asnoÊç leasingodawcy. Obowià-
zujàca w tym zakresie praktyka
wypracowa∏a dwa rozbie˝ne stano-
wiska.

Wed∏ug pierwszego z nich posia-

daczem pojazdu mechanicznego
w rozumieniu art. 38 pkt 1 Ustawy
z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpiecze-
niach obowiàzkowych, Ubezpiecze-
niowym Funduszu Gwarancyjnym
i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych (DzU nr 124
poz. 1152) bioràcego udzia∏ w zda-
rzeniu, w wyniku którego powsta-
∏a szkoda, jest kredytobiorca lub
leasingobiorca i w zwiàzku z tym,
przy zaistnieniu innych okoliczno-
Êci przewidzianych prawem, od
których ustawa uzale˝nia odpo-

wiedzialnoÊç zak∏adu ubezpieczeƒ
za szkody, przys∏uguje mu roszcze-
nie o odszkodowanie.

Stanowisko takie uzasadniane

jest w ten sposób, i˝ ustawa z 22
maja 2002 r. nie zawiera definicji
poj´cia „posiadacza pojazdu me-
chanicznego”, ale wyraênie rozró˝-
nia poj´cia „posiadacza” i „w∏aÊci-
ciela” takiego pojazdu. Zdaniem
zwolenników tego poglàdu, zna-
czenia wyra˝enia „posiadacz po-
jazdu mechanicznego” poszukiwaç
nale˝y w ogólnych przepisach pra-
wa cywilnego. I tak artyku∏ 336
kodeksu cywilnego stanowi, i˝ po-
siadaczem rzeczy jest zarówno
ten, kto nià faktycznie w∏ada, jak
w∏aÊciciel (posiadacz samoistny),
jak i ten, kto nià faktycznie w∏ada,
jak u˝ytkownik, zastawnik, na-
jemca, dzier˝awca lub majàcy inne
prawo, z którym ∏àczy si´ okreÊlo-
ne w∏adztwo nad cudzà rzeczà (po-
siadacz zale˝ny). Rzeczà oczywistà
jest wi´c, i˝ posiadanie jest okre-
Êlonym w∏adztwem nad rzeczà,
które wyst´puje przy równocze-
snym istnieniu fizycznego elemen-
tu w∏adania rzeczà, okreÊlanego
jako corpus possessionis (dostrze-
galny fakt fizycznego w∏adztwa
nad rzeczà) oraz psychicznego ele-
mentu animus rem sibi habendi,
rozumianego jako zamiar w∏ada-
nia rzeczà dla siebie. PodkreÊliç
tak˝e nale˝y, i˝ stosownie do treÊci
art. 337 k.c. posiadacz samoistny
nie traci posiadania przez to, ˝e
oddaje drugiemu rzecz w posiada-
nie zale˝ne. W pierwszym wi´c
rz´dzie posiadaczem samoistnym
jest w∏aÊciciel w∏adajàcy rzeczà na

podstawie przys∏ugujàcego mu
prawa w∏asnoÊci. Wskutek powy˝-
szego mo˝liwa jest taka sytuacja,
i˝ np.: pojazd b´dzie w posiadaniu
zale˝nym i w samoistnym ró˝nych
podmiotów (np. banku, na którego
dokonano przew∏aszczenia na za-
bezpieczenie roszczeƒ wynikajà-
cych z umowy kredytu i kredyto-
biorcy). Ustawa z 22 maja 2003 r.,
o której mowa, nie wskazuje, czy
jej przepisy nale˝y odnosiç do po-
siadacza samoistnego, czy zale˝ne-
go. Uznaç nale˝a∏oby to za celowy
zabieg ustawodawcy, który dà˝y do
wy∏àczenia mo˝liwoÊci pozosta-
wania u˝ytkowników pojazdów
mechanicznych bez ochrony ubez-
pieczeniowej w zakresie odpowie-
dzialnoÊci cywilnej zwiàzanej z ru-
chem tych pojazdów. Bank –
kredytodawca lub leasingodawca –
formalny w∏aÊciciel, nie sprawuje
faktycznego w∏adztwa nad pojaz-
dami, tym samym nie mo˝na przy-
jàç, aby by∏ on uwa˝any za po-
siadacza pojazdu w rozumieniu
przedmiotowej ustawy, a tym sa-
mym, aby to na nim spoczywa∏
obowiàzek zawarcia umowy ubez-
pieczeniowej. Powo∏ujàc si´ na ta-
kà interpretacj´ „posiadacza”,
zwolennicy przedstawionego sta-
nowiska za posiadacza w rozumie-
niu przepisu art. 38 ust. 1 Ustawy
z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpie-
czeniach obowiàzkowych, Ubez-
pieczeniowym Funduszu Gwa-
rancyjnym i

Polskim Biurze

Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
(DzU nr 124 poz. 1152) uznajà
kredytobiorc´ lub leasingobiorc´,
nie zaÊ bank, na którego przenie-

Sàd Najwy˝szy w uchwale z dnia 22 kwietnia 2005 r. (sygn. akt III CZP 99/04)
odpowiedzia∏ na pytanie Rzecznika Ubezpieczonych.

Z prac Rzecznika
Ubezpieczonych

ZERWIEC

2005

. N

UMER

siono w∏asnoÊç tytu∏em zabezpie-
czenia kredytu, czy te˝ leasingo-
dawc´.

Wed∏ug drugiego stanowiska po-

siadaczem pojazdu mechanicznego
w rozumieniu art. 38 ust. 1 Usta-
wy z

dnia 22 maja 2003 r.

ubezpieczeniach obowiàzko-

wych, Ubezpieczeniowym Fun-
duszu Gwarancyjnym i Polskim
Biurze Ubezpieczycieli Komunika-
cyjnych (DzU nr 124 poz. 1152)
jest bank (lub leasingodawca), na
którego przeniesiono w∏asnoÊç po-
jazdu w drodze umowy przew∏asz-
czenia na zabezpieczenie, zaÊ kre-
dytobiorca (lub leasingobiorca) jest
kierujàcym pojazdem i w zwiàzku
z tym, w przypadku zdarzenia, gdy
kredytobiorca (lub leasingobiorca)
w kierowanym samochodzie wy-
rzàdzi bankowi szkod´ polegajàcà
na utracie, uszkodzeniu lub znisz-
czeniu mienia, zak∏ad ubezpieczeƒ
nie ponosi odpowiedzialnoÊci. Tak
samo odpowiedzialnoÊç ta jest
wy∏àczona, kiedy ma miejsce sytu-
acja, gdy szkoda w pojeêdzie me-
chanicznym, stanowiàcym w∏a-
snoÊç banku, na którego owa
w∏asnoÊç zosta∏a przeniesiona
w drodze umowy przew∏aszczenia
na zabezpieczenie, zosta∏a wyrzà-
dzona przez inny pojazd, którego
w∏aÊcicielem jest ten sam bank
(np. równie˝ w drodze przeniesie-
nia w∏asnoÊci przez kredytobiorc´
lub leasingobiorc´). Zwolennicy te-
go poglàdu powo∏ujà si´ na treÊç
art. 822 kc, zgodnie z którym
przez umow´ ubezpieczenia od-
powiedzialnoÊci cywilnej zak∏ad
ubezpieczeƒ zobowiàzuje si´ do za-
p∏acenia okreÊlonego w umowie
odszkodowania za szkody wyrzà-
dzone osobom trzecim, wzgl´dem
których odpowiedzialnoÊç za szko-
d´ ponosi ubezpieczajàcy albo oso-
ba, na rzecz której zosta∏a zawarta
umowa ubezpieczenia. W przed-
stawionych sytuacjach poszkodo-
wany podmiot jest w∏aÊcicielem
obydwu uczestniczàcych w kolizji
pojazdów, nie posiada statusu
„osoby trzeciej”, a tym samym nie
przys∏uguje mu roszczenie o od-
szkodowanie.

Zdaniem Rzecznika Ubezpieczo-

nych, który od poczàtku dyskusji
na ten temat by∏ zwolennikiem
pierwszego z wy˝ej opisanych sta-
nowisk, gdyby ustawodawca mia∏
zamiar wy∏àczyç ochron´ ubezpie-
czeniowà w razie wyrzàdzenia
szkody przez osob´, która prze-
w∏aszczy∏a pojazd jako zabezpie-
czenie kredytu w pojeêdzie innej
osoby majàcej kredyt w tym sa-
mym banku (lub te˝ osob´ b´dàcà
leasingobiorcà, która wyrzàdzi∏a
szkod´ w pojeêdzie innej osoby-le-
asingobiorcy w tym samym banku)
wyraênie wskaza∏by w dyspozycji
dyskutowanego przepisu. Wynika
to równie˝ z istoty obowiàzkowych
ubezpieczeƒ odpowiedzialnoÊci cy-
wilnej, bowiem odmowa ochrony
ubezpieczeniowej jedynie w opar-
ciu o okolicznoÊç, ˝e podmioty „∏à-
czy” wspólny dla nich bank (le-
asingodawca), w którym zaciàgnà∏
kredyt, jest sprzeczna z podstawo-
wà zasadà ubezpieczeƒ obowiàzko-
wych, jakà jest zapewnienie mo˝li-
wie szerokiej ochrony osobie
poszkodowanej.

Na tle wskazywanych wy˝ej wàt-

pliwoÊci Rzecznik Ubezpieczo-
nych, dzia∏ajàc na podstawie art.
28 ustawy o nadzorze ubezpiecze-
niowym i emerytalnym i Rzeczni-
ku Ubezpieczonych, skierowa∏
wniosek z pytaniem do Sàdu Naj-
wy˝szego o treÊci: „Czy na podsta-
wie ww. przepisu art. 38 pkt 1 za-
k∏ad ubezpieczeƒ nie odpowiada za
szkod´, gdy posiadaczem pojazdu
mechanicznego, w którym wyrzà-

dzono szkod´ i którym szkod´ wy-
rzàdzono, jest bank b´dàcy kredy-
todawcà, na którego przeniesiono
w∏asnoÊç obu pojazdów w drodze
przew∏aszczenia na zabezpiecze-
nie lub te˝ leasingodawca, b´dàcy
w∏aÊcicielem obu pojazdów?”.

Po rozpatrzeniu wniosku Rzecz-

nika Ubezpieczonych z

dnia

20.12.2004 r., RU/614/04/ALD, Sàd
Najwy˝szy w sk∏adzie siedmiu s´-
dziów – Tadeusz WiÊniewski (prze-
wodniczàcy), Miros∏aw Bàczyk,
Gerard Bieniek, Helena Ciep∏a,
Stanis∏aw Dàbrowski, Zbigniew
KwaÊniewski (s´dzia sprawozdaw-
ca), Henryk Pietrzkowski po roz-
strzygni´ciu w Izbie Cywilnej na
posiedzeniu jawnym w dniu 22
kwietnia 2005 r. przy udziale pro-
kuratora Prokuratury Krajowej
Piotra WiÊniewskiego, zagadnie-
nia prawnego przedstawionego
przez Rzecznika Ubezpieczonych
we wniosku z dnia 20 grudnia
2004 r. (znak RU/614/04/ALD):
„Czy na podstawie art. 38 pkt
1 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r.
o ubezpieczeniach obowiàzkowych,
Ubezpieczeniowym Funduszu
Gwarancyjnym i Polskim Biurze
Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
(DzU nr 124, poz. 1152) zak∏ad
ubezpieczeƒ nie odpowiada za
szkod´, gdy posiadaczem pojazdu
mechanicznego, w którym wyrzà-
dzono szkod´ i którym szkod´ wy-
rzàdzono jest bank b´dàcy kredy-
todawcà, na którego przeniesiono
w∏asnoÊç obu pojazdów w drodze
umowy przew∏aszczenia na zabez-

Przepis art. 38 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r.
o ubezpieczeniach obowiàzkowych, Ubezpiecze-
niowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biu-
rze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (DzU z dnia
16 lipca 2003 r.) nie ma zastosowania, je˝eli w∏a-
Êcicielem uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu
mechanicznego i pojazdu mechanicznego kiero-
wanego przez sprawc´ szkody jest bank kredytujà-
cy, na którego przew∏aszczono w∏asnoÊç tych po-
jazdów lub finansujàcy na podstawie umowy
leasing, którzy oddali je w posiadanie zale˝ne.

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

pieczenie lub te˝ leasingodawca
b´dàcy w∏aÊcicielem obu pojaz-
dów?” podjà∏ uchwa∏´: Przepis art.
38 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja
2003 r. o ubezpieczeniach obowiàz-
kowych, Ubezpieczeniowym Fun-
duszu Gwarancyjnym i Polskim
Biurze Ubezpieczycieli Komunika-

cyjnych (DzU z dnia 16 lipca 2003
r.) nie ma zastosowania, je˝eli w∏a-
Êcicielem uszkodzonego lub znisz-
czonego pojazdu mechanicznego
i pojazdu mechanicznego kierowa-
nego przez sprawc´ szkody jest
bank kredytujàcy, na którego prze-
w∏aszczono w∏asnoÊç tych pojaz-

dów lub finansujàcy na podstawie
umowy leasingu, którzy oddali je
w posiadanie zale˝ne.

■

opr. A

Alle

kssa

err D

assz

wssk

kii

radca prawny w BRU

a.daszewski@rzu.gov.pl

Opracowanie jest kontynuacjà

wydanego po raz pierwszy w 1999 r.
„Prawa umów konsumenckich”
i jak podaje autorka, opiera si´ na
tamtym materiale mniej wi´cej
w jednej piàtej. Pozosta∏a cz´Êç zo-
sta∏a napisana od nowa, z uwzgl´d-
nieniem zmian stanu prawnego
w zakresie europejskiego i polskie-
go systemu ochrony konsumenta.

Prezentowana publikacja sk∏ada

si´ z dwudziestu dwóch rozdzia∏ów
obejmujàcych nast´pujàce zagad-
nienia: aksjologa i strategie ochro-
ny konsumenta, poj´cie konsumen-
ta, bezpieczeƒstwo towarów
i us∏ug, zasady odpowiedzialnoÊci
za produkt niebezpieczny, prawo
konsumenta do informacji, prywat-
noÊç konsumenta jako granica emi-
towania i ˝àdania informacji han-
dlowej, zakazy i

ograniczenia

informacji (zakazy i ograniczenia
reklamy oraz reklama wprowadza-

jàca w b∏àd), informacje, do których
konsument ma prawo, praktyki
marketingowe typu seepstakes (po-
darki, premie, gry, konkursy) oraz
praktyki zwiàzane z obni˝kà ceny,
umowy zawierane poza lokalem
handlowym, umowy zawierane na
odleg∏oÊç, us∏ugi finansowe Êwiad-
czone na odleg∏oÊç, obrót elektro-
niczny, klauzule abuzywne, sprze-
da˝ konsumencka i zwiàzane z nià
gwarancje, us∏ugi finansowe, w tym
m.in. us∏ugi ubezpieczeniowe, kre-
dyt dla konsumenta, us∏ugi tury-
styczne: umowa o podró˝, timesha-
ring, us∏ugi Êwiadczone w ogólnym
interesie gospodarczym, prawo
w∏aÊciwe i jurydykcja, realizacja
praw konsumentów jako przedmiot

zainteresowania prawa wspólnoto-
wego.

W opracowaniu znajdziemy

szczegó∏owe wyjaÊnienia dotyczàce
zasad rozstrzygania sporów konsu-
menckich oraz informacje na temat
implementacji poszczególnych dy-
rektyw w paƒstwach Unii Europej-
skiej.

Ksià˝ka zawiera ponadto wykaz

najwa˝niejszych orzeczeƒ Europej-
skiego Trybuna∏u SprawiedliwoÊci
i aktów prawa wspólnotowego wraz
z ich treÊcià na p∏ycie CD.

„Europejskie prawo umów kon-

sumenckich” to doskona∏e êród∏o
wiedzy o ochronie konsumenta za-
równo dla samych konsumentów,
jak i podmiotów zajmujàcych si´
szeroko rozumianà ochronà ich
praw.

Autorka wskazuje w zakoƒczeniu

swojej pracy, ˝e dla polskiego odbior-
cy wiedza o konsumenckim prawie
europejskim mo˝e byç êród∏em inspi-
racji o aksjologii obrotu, kierujàcej
si´ innymi zasadami ni˝ rozpo-
wszechnione anachroniczne przeko-
nanie, i˝ sam fakt istnienia wolnego
rynku wystarcza do osiàgni´cia po˝à-
danego standardu ochrony konsu-
menta. Zasada caveat emptor (niech
kupujàcy ma si´ na bacznoÊci) – wy-
znaczana przez polskie sàdownictwo
– w europejskim prawie konsumenc-
kim ustàpi∏a zasadzie ochrony uza-
sadnionych oczekiwaƒ konsumenta,
która ukszta∏towa∏a instrumenta-
rium cywilnoprawne obrotu konsu-
menckiego.

■

Oprac. A

A.. D

Dà

àb

brro

wssk

E. ¸´towska, E

urro

ejjssk

kiie

e p

prra

o u

mó

ów

w k

nssu

ncck

kiicch

Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004.

Warto przeczytaç

Europejskie prawo
umów konsumenckich

➧

Ksià˝ka prof. dr hab. Ewy ¸´towskiej, pracownika
Instytutu Nauk Prawnych PAN, s´dziego Trybuna-
∏u Konstytucyjnego, wybitnego mi´dzynarodowe-
go eksperta w dziedzinie ochrony praw konsumen-
ta oraz pierwszego polskiego Rzecznika Praw
Obywatelskich, stanowi kompletne omówienie eu-
ropejskiego prawa umów konsumenckich.

ZERWIEC

2005

. N

UMER

odstaw´ prawnà do wskazy-
wanej dzia∏alnoÊci stanowi
art. 20 pkt 5 ustawy o nadzo-

rze ubezpieczeniowym i emerytal-
nym oraz Rzeczniku Ubezpieczo-
nych (DzU z dnia 16 lipca 2003 r. nr
124, poz. 1153), zgodnie z którym
m.in. do zadaƒ Rzecznika nale˝y po-
dejmowanie dzia∏aƒ w zakresie
ochrony osób, których interesy re-
prezentuje, a w szczególnoÊci inicjo-
wanie i organizowanie dzia∏alnoÊci
edukacyjnej i informacyjnej w dzie-
dzinie ochrony ubezpieczajàcych,
ubezpieczonych i uposa˝onych lub
uprawnionych z umów ubezpiecze-
nia, cz∏onków funduszy emerytal-
nych oraz uczestników pracowni-
czych programów emerytalnych.
Warto tak˝e zaznaczyç, i˝ w stosun-
ku do poprzedniego stanu prawnego
nastapi∏a zmiana okreÊlenia doty-
czacego sygnalizowanej p∏aszczyzny
dzia∏alnoÊci Rzecznika z poprzednio
sformu∏owanego „prowadzenia” na
„organizowanie”. Przepis w nowej
redakcji rozszerza mo˝liwoÊci urz´-
du, k∏adàc nacisk na jego rol´ orga-
nizacyjno-koordynujàcà w dzia∏a-
niach, które mogà byç realizowane
samodzielnie, a tak˝e wspólnie z in-
nymi podmiotami przy pomocy
Rzecznika. Rowiàzanie powy˝sze
nie pozostaje bez znaczenia tak˝e
z uwagi na mo˝liwoÊç szerszego fi-
nansowania czy te˝ wspó∏finanso-
wania tej dzia∏alnoÊci z innych êró-
de∏ ni˝ nieznaczne Êrodki, którymi
na te cele dysponuje instytucja
Rzecznika. G∏ównym partnerem
Rzecznika Ubezpieczonych w reali-
zacji omawianej p∏aszczyzny dzia∏aƒ

jest powo∏ana przez niego w 1996 r.
Fundacja Edukacji Ubezpieczenio-
wej pe∏niàca w tym zakresie rol´ or-
ganizacyjno-pomocowà.

Dzia∏alnoÊç podejmowana przez

Rzecznika i Fundacj´ przybiera
ró˝norodne formy, które majà na
celu dotarcie do mo˝liwie najszer-
szego kr´gu osób – konsumentów
us∏ug ubezpieczeniowych. Te, w na-
szej ocenie o zasadniczym znacze-
niu, to kolejno:

PORTAL INTERNETOWY

WWW.RZU.GOV.PL

W 2002 r. Rzecznik Ubezpieczo-

nych uruchomi∏ swojà stron´ in-
ternetowà www.rzu.gov.pl. Poczàt-
kowo strona zawiera∏a jedynie
podstawowe informacje z zakresu
funkcjonowania Biura Rzecznika,
najwa˝niejsze dane teleadresowe
uczestników rynku oraz zarys „Va-
demecum Ubezpieczonego”. Obec-
nie na stronie mo˝na znaleêç
najÊwie˝sze informacje z rynku
ubezpieczeƒ, formy udzielania po-
mocy przez urzàd, informacje do-
tyczàce sàdu polubownego, szereg
publikacji i analiz, akty prawne,
orzecznictwo, wskazanie cieka-
wych linków, rozbudowane vade-
mecum ubezpieczonego i wiele
innych materia∏ów dla konsumen-
tów. Obecnie przy wspó∏pracy
z Fundacjà nadal trwajà dalsze
prace nad rozwojem i aktualizacjà
internetowego portalu Rzecznika
Ubezpieczonych www.rzu.gov.pl.,
który, jak wskazujà statystyki, od-
wiedza oko∏o 15 000 internautów
miesi´cznie.

MONITOR

UBEZPIECZENIOWY

Rzecznik przy wspó∏pracy z Fun-

dacjà redaguje i publikuje Monitor
Ubezpieczeniowy b´dàcy biuletynem
informacyjno-edukacyjnym zawiera-
jacym materia∏y informacyjne, arty-
ku∏y problemowe, omówienia zmian
w prawodawstwie, recenzje ksià˝ek,
orzeczenia sàdów, histori´ ubez-
pieczeƒ, zagadnienia z zakresu prze-
ciwdzia∏ania przest´pczoÊci ubezpie-
czeniowej oraz inne informacje
dotyczàce rynku ubezpieczeniowego
i funduszy emerytalnych. Monitor
Ubezpieczeniowy jest wydawany
w nak∏adzie 2500 egzemplarzy czte-
ry lub pi´ç razy do roku, poczàwszy
od 1998 r. Jego celem jest szerzenie
wiedzy z zakresu ubezpieczeƒ ˝ycio-
wych i majàtkowych, zabezpieczenia
spo∏ecznego oraz realiów funkcjono-
wania polskiego rynku. Odbiorcami
Monitora sà: organizacje kon-
sumenckie, biblioteki publiczne, in-
stytucje rynku ubezpieczeniowego,
zak∏ady ubezpieczeƒ, powszechne
towarzystwa emerytalne, brokerzy,
Rzecznik Praw Obywatelskich, pra-
cownicy naukowi uczelni wy˝szych,
studenci, dziennikarze, sejmiki woje-
wódzkie oraz indywidualne osoby.
Ostatnio tak˝e w zale˝noÊci od
mo˝liwoÊci finansowych Rzecznika
i Fundacji do Monitora sà przygoto-
wywane dodatki specjalne w postaci
praktycznych poradników konsu-
menckich. Prowadzone sà równie˝
równolegle prace nad pozyskiwa-
niem Êrodków na wydawanie Moni-
tora w ramach publikacji wk∏adek
informacyjnych poszczególnych pod-
miotów oferujàcych swoje us∏ugi na
rynku ubezpieczeniowym i zabezpie-
czenia spo∏ecznego.

Dzia∏alnoÊç edukacyjno-informacyjna
Rzecznika Ubezpieczonych
i Fundacji Edukacji Ubezpieczeniowej

Dzia∏ania informacyjno-edukacyjne sà jednà z p∏asz-
czyzn dzia∏ania Urz´du Rzecznika Ubezpieczonych.

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

SEMINARIA PROBLEMOWE

Rzecznik przy wspó∏pracy z Funda-

cjà organizuje cykliczne seminaria
problemowe poÊwi´cone bie˝àcym
zagadnieniom rynku ubezpiecze-
niowego i zabezpieczenia spo∏eczne-
go. Seminaria sà p∏aszczyznà, na
której prezentowane sà spostrze˝e-
nia z ró˝nych perspektyw rynku na
problematyk´ omawianà podczas
spotkaƒ. Biorà w nich aktywny
udzia∏ przedstawiciele nauki, zak∏a-
dów ubezpieczeƒ, funduszy emery-
talnych, poÊredników ubezpieczenio-
wych, instytucji wspó∏tworzàcych
rynek, a tak˝e pozosta∏ych jego
uczestników. W ostatnich dniach od-
by∏o si´ spotkanie poÊwi´cone zmia-
nom i projektom zmian w prawie
ubezpieczeniowym (pakiecie ustaw)
oraz proponowanym regulacjom ko-
deksu cywilnego w zakresie umowy
ubezpieczenia. Poprzednie spotka-
nia dotyczy∏y polubownego rozstrzy-
gania sporów oraz Indywidualnych
Kont Emerytalnych stanowiàcych
alternatywnà mo˝liwoÊç gromadze-
nia Êrodków uzupe∏niajàcych eme-
rytur´.

PORADNIKI

UBEZPIECZENIOWE

Pod patronatem Fundacji, przy

wspó∏pracy z Oficynà Wydawniczà
Branta przygotowano trzy publika-
cje o tematyce ubezpieczeniowej –
Praktyczny Poradnik Ubezpiecze-
niowy, Narciarski Poradnik Ubezpie-
czeniowy i Turystyczny Poradnik
Ubezpieczeniowy. Sà to pozycje przy-
gotowane g∏ównie z myÊlà o m∏odym
pokoleniu konsumentów us∏ug ubez-
pieczeniowych traktujàce w przyjaz-
ny sposób o zabezpieczeniu na przy-
sz∏oÊç (OFE, IKE, PPE) oraz
informujàce czytelników o maso-
wych ryzykach z zakresu ubezpie-
czeƒ gospodarczych (NNW, OC,
KLZ, majàtkowych i ˝yciowych), jed-
noczeÊnie odwo∏ujàc si´ do licznych
praktycznych przyk∏adów. Planowa-
ne sà kolejne poradniki w tej serii –
Mieszkaniowy Poradnik Ubezpiecze-
niowy, Komunikacyjny Poradnik
Ubezpieczeniowy oraz Poradnik
traktujàcy wy∏àcznie o ubezpiecze-
niach ˝yciowych.

KONTAKTY Z MEDIAMI

ORAZ PUBLIKACJE

Urzàd Rzecznika Ubezpieczonych

du˝à wag´ przywiàzuje do wspó∏pra-
cy ze Êrodkami masowego przekazu.
W ramach tej formy dzia∏alnoÊci in-
formacyjno-edukacyjnej udzielane
sà wywiady dla prasy, telewizji, ra-
dia i na potrzeby komercyjnych por-
tali internetowych (np. w 2004 r. no-
towaliÊmy ich oko∏o 250). Na
bie˝àco przygotowywane sà równie˝
publikacje i opracowania prasowe
dotyczàce doraênie pojawiajàcych
si´ problemów ze stosowaniem pra-
wa, jak te˝ o charakterze ogólnym
podnoszàce ÊwiadomoÊç spo∏eczeƒ-
stwa i propagujàce wiedz´ w obsza-
rze ubezpieczeƒ i zabezpieczenia
spo∏ecznego. Ponadto organizowane
sà przez urzàd konferencje prasowe.
Ostatnie z nich poÊwi´cone by∏y ko-
lejno rynkowi ubezpieczeƒ po wej-
Êciu Polski do Unii Europejskiej
oraz nowym zadaniom Rzecznika
Ubezpieczonych zwiàzanym z roz-
pocz´ciem funkcjonowania sàdu po-
lubownego oraz nowelizacji prawa
ubezpieczeniowego.

Innà nowatorskà i wartà podkre-

Êlenia formà wspó∏pracy z dzienni-
karzami jest obecnie ju˝ kilkuletnia
wspó∏praca Fundacji z ING Natio-
nale Nederlanden przy organizacji
Dziennikarskiej Akademii Ubez-
pieczeƒ. Spotkania w

ramach

akademii majà na celu dotarcie
z wiedzà i poularyzacj´ zagadnieƒ
z zakresu zabezpieczenia spo∏ecz-
nego i ubezpieczeƒ gospodarczych
szczególnie poÊród dziennikarzy
prasy lokalnej, którzy z kolei kol-
portujà uzyskane podczas spotkaƒ
informacje wÊród lokalnych spo-
∏ecznoÊci na ∏amach regionalnych
czasopism. Do tej pory odby∏o si´
szeÊç tego typu spotkaƒ.

PUBLIKACJE BRAN˚OWE

Rzecznik wraz z Fundacjà stale

wspó∏pracujà z prasà bran˝owà,
przekazujàc szereg publikacji do ta-
kich czasopism jak Gazeta Ubez-
pieczeniowa, Prawo Ubezpieczeƒ
i Reasekuracja, a tak˝e w w´˝szym
zakresie do Dziennika i Miesi´czni-
ka Ubezpieczeniowego oraz Prawa

Asekuracyjnego. JednoczeÊnie pro-
pagujàc wiedz´ prawno-ubezpiecze-
niowà, wspó∏pracujàca na stale
z Rzecznikiem i Fundacjà Gazeta
Ubezpieczeniowa na bie˝àco korzy-
sta z materia∏ów przekazywanych
przez urzàd oraz treÊci, które sà
udost´pniane na stronie interneto-
wej www.rzu.gov.pl.

KONKURS PRAC

Z DZIEDZINY UBEZPIECZE¡

I ZABEZPIECZENIA

SPO¸ECZNEGO

Wzorem lat ubieg∏ych Rzecznik

Ubezpieczonych, Fundacja Edukacji
Ubezpieczeniowej wraz z Gazetà
Ubezpieczeniowà organizujà kon-
kurs na najlepszà prac´ doktorskà,
magisterskà i licencjackà z dziedzi-
ny ubezpieczeƒ (obecnie IV edycja).
Rzecznik sprawuje opiek´ meryto-
rycznà nad konkursem oraz organi-
zuje prace i posiedzenia jury, Gazeta
Ubezpieczeniowa jest patronem me-
dialnym konkursu, szeroko go rela-
cjonujàc, a Fundacja wspiera kon-
kurs od strony organizacyjnej,
w szczególnoÊci poprzez pozyskiwa-
nie Êrodków na nagrody i organiza-
cj´ dla jego laureatów, sta˝y w zak∏a-
dach ubezpieczeƒ i towarzystwach
emerytalnych.

UDZIA¸ W KONFEREN-

CJACH, SYMPOZJACH,

SEMINARIACH, ODCZYTACH

I SZKOLENIACH

Rzecznik Ubezpieczonych, jego

pracownicy, a tak˝e przedstawiciele
Fundacji uczestniczyli w licznych
konferencjach i seminariach, wy-
g∏aszajàc referaty oraz uczestni-
czàc w panelach dyskusyjnych. Ak-
tywnoÊç w tym obszarze ma na celu
rozwój wiedzy z zakresu ubezpie-
czeƒ na polskim rynku.

WSPÓ¸PRACA

Z ORGANIZACJAMI

KONSUMENCKIMI

Rzecznik Ubezpieczonych ÊciÊle

wspó∏pracuje z organizacjami kon-
sumenckimi, przede wszystkim
z Federacjà Konsumentów Polskich
oraz ze Stowarzyszeniem Konsu-
mentów Polskich. Przyk∏adowo

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

w ramach dzia∏alnoÊci informacyj-
no-edukacyjnej Rzecznik przy
wspó∏pracy z Fundacjà Edukacji
Ubezpieczeniowej wspomaga∏ mery-
torycznie II Wielkopolskà Olimpia-
d´ Wiedzy Konsumenckiej dla szkó∏
ponadpodstawowych w

cz´Êci

poÊwi´conej zagadnieniom ubezpie-
czeniowym. Bie˝àca wspó∏praca
Rzecznika z organizacjami konsu-
menckimi jest realizowana równie˝
w ramach Rady Ubezpieczonych,
której cz∏onkami sà przedstawiciele
organizacji konsumenckich. Konty-
nuowana jest te˝ kilkuletnia wspó∏-
praca z powiatowymi rzecznikami
konsumentów, której efektem
w ubieg∏ym roku m.in. by∏y cyklicz-
ne szkolenia z zakresu prawa ubez-
pieczeniowego prowadzone na ich
rzecz przez przedstawicieli Rzeczni-
ka Ubezpieczonych.

WSPÓ¸PRACA

ZE ÂRODOWISKIEM

AKADEMICKIM

Wzorem lat ubieg∏ych Rzecznik

Ubezpieczonych ÊciÊle wspó∏praco-
wa∏ ze Êrodowiskiem akademickim,
w szczególnoÊci z uczelniami pro-
wadzàcymi dzia∏alnoÊç badawczà
i edukacyjnà w zakresie problema-
tyki ubezpieczeniowej. Wspó∏praca
Rzecznika Ubezpieczonych polega∏a
m.in. na uczestnictwie w konferen-
cjach, sympozjach, odczytach, pu-
blikacji opracowaƒ naukowych, wy-
mianie materia∏ów naukowych,
udost´pnianiu do prac badawczych
studentom i pracownikom nauko-
wym materia∏ów edukacyjnych b´-
dàcych w

posiadaniu urz´du.

ubieg∏ych latach Rzecznik

wspó∏pracowa∏ g∏ównie z takimi
uczelniami i dzia∏ajàcymi na nich
studenckimi ko∏ami naukowymi,
jak: Uniwersytet Miko∏aja Koperni-
ka w Toruniu (Wydzia∏ Nauk
Ekonomicznych i

Zarzàdzania,

Ubezpieczeniowe Ko∏o Naukowe
oraz Zak∏ad Prawa Ubezpieczenio-
wego Wydzia∏u Prawa i Administra-
cji), Akademia Ekonomiczna w Po-
znaniu (Katedra Ubezpieczeƒ
Gospodarczych, Katedra Prawa Go-
spodarczego oraz Katedra Badaƒ
Marketingowych), Szko∏a G∏ówna

Handlowa w Warszawie (Katedra
Ubezpieczenia Spo∏ecznego i Ko∏o
Naukowe Ubezpieczeƒ i Funduszy
Emerytalnych), Wy˝sza Szko∏a
Przedsi´biorczoÊci i Zarzàdzania
im. Leona Koêmiƒskiego w Warsza-
wie, Akademia Ekonomiczna we
Wroc∏awiu (Katedra Inwestycji Fi-
nansowych i Ubezpieczeƒ), Akade-
mia Ekonomiczna w Katowicach
(Ko∏o Naukowe RISK), Politechni-
ka Radomska (Katedra Ubezpie-
czeƒ i dzia∏ajàce przy niej Ko∏o Na-
ukowe).

DOÂWIADCZENIA I WNIOSKI

URZ¢DU RZECZNIKA

UBEZPIECZONYCH

I FUNDACJI NA PODSTAWIE

KILKULETNICH

DOÂWIADCZE¡ PRZY

REALIZACJI OMAWIANEJ

DZIA¸ALNOÂCI

OczywiÊcie w zakresie informo-

wania i edukacji spo∏eczeƒstwa
mo˝na prowadziç szerszà dzia∏al-
noÊç, ale w tym celu konieczne jest
wystàpienie kilku czynników i to
nie tylko po stronie Rzecznika
i Fundacji, ale tak˝e po stronie
wszystkich uczestników rynku
ubezpieczeniowego. W naszej oce-
nie potrzebna jest radykalna zmia-
na myÊlenia i ukierunkowanie stro-
ny poda˝owej rynku na dzia∏alnoÊç
informacyjno-edukacyjnà na rzecz
spo∏eczeƒstwa – konsumentów. Nie-
stety obecnie nie istnieje przeÊwiad-
czenie, ˝e znajàcy potencjalne za-
gro˝enia, Êwiadomy rozwiàzaƒ
ubezpieczeniowych, wyedukowany
klient powinien staç si´ prioryteto-
wym celem merytorycznego oddzia-
∏ywania bran˝y ubezpieczeniowej.

Wnioski, które nasuwajà si´

z perspektywy kilkuletniego pro-

wadzenia tej formy dzia∏alnoÊci,
nie nastrajajà pozytywnie i po-
twierdzajà po cz´Êci prawd´ o nie-
wielkim zaanga˝owaniu bran˝y
ubezpieczeniowej w edukacj´ pol-
skiego spo∏eczeƒstwa w zakresie
ubezpieczeƒ czy zabezpieczenia
spo∏ecznego. W wi´kszoÊci przy-
padków, pomimo i˝ poszczególne
podmioty sk∏adajà deklaracje
wspó∏pracy czy wspó∏finansowania
projektów edukacyjnych na rzecz
konsumentów to jednak nie prze-
k∏ada si´ to na ich realizacj´, co
przynajmniej ostatnio g∏ównie
wynika z maksymalnej redukcji
kosztów szczególnie w tego typu
obszarach aktywnoÊci towarzystw.
Wydaje si´ tak˝e, ˝e wynika to
z faktu, i˝ edukacja spo∏eczeƒstwa
w krótkofalowej polityce nie daje
wymiernych korzyÊci finansowych
zak∏adom ubezpieczeƒ, czego z ko-
lei spodziewajà si´ ich akcjonariu-
sze – w∏aÊciciele spó∏ek. Z drugiej
strony obserwujemy, i˝ zak∏ady
ubezpieczeƒ dostrzegajà koniecz-
noÊç sta∏ej edukacji, ale tylko w ra-
mach szkolenia swoich pracowni-
ków i

dzia∏ajàcych na rzecz

zak∏adów poÊredników.

Ponadto, w naszej ocenie, piony

akwizycyjno-marketingowe zak∏a-
dów ubezpieczeƒ nie posiadajà od-
powiedniego potencja∏u meryto-
rycznego i finansowego, a tym
samym nie k∏adà wystarczajàcego
nacisku na dzia∏ania edukacyjne
spo∏eczeƒstwa. ˚eby potwierdziç t´
tez´, wystarczy zadaç sobie par´
podstawowych pytaƒ w tym zakre-
sie – dlaczego nie ma targów ubez-
pieczeniowych, dni otwartych w za-
k∏adach ubezpieczeƒ, dlaczego
strony internetowe zak∏adów ubez-
pieczeƒ sà skàpe w treÊci informa-

Poprawa ÊwiadomoÊci ubezpieczeniowej zbli-
˝y Polsk´ do ukszta∏towania nowoczesnego
spo∏eczeƒstwa europejskiego. Dzia∏ania na
tej p∏aszczyênie sà dzia∏aniami, w których
nie ma ostatecznego celu, trzeba je realizo-
waç w sposób ciag∏y.

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

ed∏ug badaƒ CBOS a˝ 60% Polaków jest nieza-
dowolonych z publicznej s∏u˝by zdrowia. Ta
grupa badanych nie dostrzega zwiàzku pomi´-

dzy rosnàcà sk∏adkà zdrowotnà a jakoÊcià i dost´pnoÊcià
Êwiadczeƒ medycznych.

Ostatnie badania opinii publicznej (marzec 2004 r.

IPSOS) wskazujà, ˝e a˝ 23% spo∏eczeƒstwa dekla-
ruje gotowoÊç wykupienia dodatkowego ubezpiecze-
nia zdrowotnego, a wspó∏p∏acenie za us∏ugi me-
dyczne deklaruje prawie 70% spo∏eczeƒstwa
(PENTOR czerwiec 2004 r.). Fundamentem poja-

wienia si´ dodatkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych
jest jasno zdefiniowany, jednolity system procedur
i standardów medycznych, a rola koszyka Êwiad-
czeƒ jest kluczowym elementem ka˝dego programu
ochrony zdrowia. Brak jest przepisów dotyczàcych
zasad finansowania Êwiadczeƒ, a ciàg∏e zmiany po-
wodujà niepewnoÊç, poczucie zagro˝enia dla pa-
cjentów, sà te˝ ucià˝liwe dla Êwiadczeniodawcy.
Ubezpieczenia zdrowotne w Polsce tworzà poten-
cjalnie ogromny rynek, niestety do tej pory niewy-
korzystany.

cyjne i edukacyjne, dlaczego nie ma
infolinii produktowych, gdzie klien-
ci mogliby dowiedzieç si´ wi´cej
o oferowanych przez zak∏ad rozwià-
zaniach ubezpieczeniowych, dlaczego
skrzynki informacyjne e-mail zak∏a-
dów dzia∏ajà niew∏aÊciwie. Wydaje
si´ z jednej strony, ˝e wynika to
ze wspomnianej redukcji koszów,
a z drugiej z braku woli i niedo-
strzegania potrzeby inwestowania
w informowanie i edukowanie zain-
teresowanych ofertà osób.

OczywiÊcie analizujàc ca∏oÊç oma-

wianej problematyki, nie mo˝na ge-
neralizowaç i wszystkich ustawiaç
w jednym dosyç biernym szeregu.
Sà wyjàtki, które pozostajà niestety
w mniejszoÊci – w naszej ocenie
oko∏o 10% podmiotów rynkowych
to podmioty, które dostrzegajà t´
koniecznoÊç i od tej strony w cz´Êci
pragnà budowaç swój wizerunek
oraz strategi´ sprzeda˝owà.

Trzeba tak˝e zaznaczyç, i˝ dzia∏al-

noÊç informacyjno-edukacyjna nie
wymaga olbrzymich nak∏adów finan-
sowych pod warunkiem, ˝e sà one do-
brze wykorzystywane. Mamy tu na
uwadze odpowiednio merytorycznie

przygotowane kadry, których wbrew
pozorom w zak∏adach ubezpieczeƒ
nie brakuje. SpecjaliÊci, którzy mogli-
by realizowaç te zadania, majà inne
bie˝àce do wykonania prace, które
uniemo˝liwiajà im anga˝owanie si´
w dzia∏alnoÊç informacyjno-eduka-
cyjnà. Z kolei te osoby, które po cz´Êci
winny jà prowadziç, zwykle z braku
odpowiedniej wiedzy anga˝ujà si´
wy∏àcznie w kolejne akcje reklamo-
we, promocyjne i inne projekty, które
pozostajà bez wi´kszego znaczenia
dla poprawy ÊwiadomoÊci ubezpie-
czeniowej.

Na zakoƒczenie nale˝y z nadziejà

podkreÊliç, ˝e sytuacja zmienia si´
w pozytywnym kierunku. Dzia-
∏alnoÊç informacyjno-edukacyjna,
a tak˝e dzia∏ania w celu pozyskania
Êrodków finansowych podejmowane
przez Rzecznika i Fundacj´ przyno-
szà coraz lepsze efekty w stosunku
do poprzednich okresów. Je˝eli cho-
dzi o Êrodki finansowe, nie sà to
i najprawdopodobniej d∏ugo nie b´dà
kwoty w pe∏ni nas satysfakcjonujàce,
co w znaczny sposób utrudnia pe∏nà
i wszechstronnà realizacj´ projektów
informacyjno-edukacyjnych.

Wydaje si´, ˝e obecnie wszytkie

osoby i instytucje przekonane o po-
trzebie edukacji spo∏eczeƒstwa (kon-
sumentów) powinny promowaç po-
trzeb´ i u˝ytecznoÊç tego rodzaju
dzia∏alnoÊci. Poprawa ÊwiadomoÊci
ubezpieczeniowej zbli˝y Polsk´ do
ukszta∏towania nowoczesnego spo∏e-
czeƒstwa europejskiego. Dzia∏ania na
tej p∏aszczyênie sà dzia∏aniami,
w których nie ma ostatecznego celu,
trzeba je realizowaç w sposób ciàg∏y,
oczywiÊcie w miar´ mo˝liwoÊci, pa-
mi´tajàc o tym, ˝e zapotrzebowanie
spo∏eczne na t´ wiedz´ jest znaczne
i b´dzie stale ros∏o. Nie mo˝na te˝
mówiç o konkurencyjnoÊci tego typu
dzia∏aƒ – je˝eli ktokolwiek pragnie
w jakikolwiek sposób przyczyniç si´
do poprawy wiedzy, wszyscy inni
uczestnicy rynku winni s∏u˝yç mu po-
mocà merytorycznà, swoimi kontak-
tami, a tak˝e mo˝liwoÊciami organi-
zacyjnymi i finansowymi.

■

Fundacja Edukacji

Ubezpieczeniowej przy RU

Alle

kssa

err D

assz

wssk

kii

a.daszewski@rzu.gov.pl

UBEZPIECZENIA W SYSTEMIE

OCHRONY ZDROWIA

Toczy si´ dyskusja na temat dodatkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych. Lekarze,
politycy i du˝a cz´Êç spo∏eczeƒstwa uwa˝a, ˝e to koniecznoÊç, ale rynek dobro-
wolnych ubezpieczeƒ znajduje si´ w poczàtkowej fazie rozwoju, a jego rola
w finansowaniu opieki zdrowotnej jest niewielka.

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

Ze s∏u˝bà zdrowia jest jak

z pacjentem – mówi dr M

a--

rre

k D

urrlliik

k, dyrektor Cen-

tralnego Szpitala Kliniczne-
go MSWiA w Warszawie.
– Bardzo cz´sto jest on pod-
dawany ró˝nym eksperymen-
tom terapeutycznym, które
nie do koƒca oparte sà na
w∏aÊciwej diagnozie. Nie ma
co si´ dziwiç, ˝e stan zdrowia
tak leczonego cz∏owieka nie
poprawia si´, wr´cz przeciw-

nie – pacjent jest w coraz gorszym stanie.

Nie ma na Êwiecie doskona∏ych systemów ochrony

zdrowia. USA majà najdro˝szy system (14% PKB), gdzie
prawie 1/4 spo∏eczeƒstwa nie jest obj´ta ˝adnà formà
ubezpieczenia.

W Polsce przeznacza si´ na ochron´ zdrowia (ok.

6% PKB), przy takich Êrodkach nie mo˝emy zabez-
pieczyç opieki wszystkim Polakom na jednakowym
poziomie.

Za du˝o jest polityki wokó∏ ochrony zdrowia. Cz´sto

szpitale i lecznice traktowane sà jak jeden z elementów
aparatu paƒstwowego, a nie samodzielne jednostki stwo-
rzone do sprawowania funkcji dalekich od polityki, opar-
tych w znacznym stopniu na zdrowych zasadach wolne-
go rynku.

Najwy˝szy czas uporzàdkowaç te sprawy. JesteÊmy je-

dynym krajem, gdzie nie ma oficjalnego wspó∏p∏acenia
przez pacjenta za niektóre us∏ugi. Wprowadzenie czytel-
nego systemu dop∏at jest absolutnà koniecznoÊcià. Oczy-
wiÊcie nale˝y si´ zastanowiç, w jaki sposób pomagaç naj-
ubo˝szym, ale to ju˝ inna sprawa.

Z badaƒ przeprowadzonych przez Instytut PENTOR

wynika, ˝e znaczna grupa Polaków (ok. 48%) korzysta
z prywatnej opieki zdrowotnej, w tym (ok. 5%) wy∏àcznie
z sektora prywatnego, wed∏ug oÊrodka badawczego
IPSOS gotowoÊç zakupu dodatkowych us∏ug medycz-
nych deklaruje prawie 70% badanych.

Pacjenci p∏acà za dost´p do leczenia poprzez ró˝nego

rodzaju fundacje przyszpitalne lub niepubliczne zak∏ady
zdrowia, które majà podpisane kontrakty ze szpitalami.
Us∏ugi tych niepublicznych zak∏adów to poÊrednictwo,
gdy˝ pacjent na prawdziwe leczenie i tak trafia do pu-
blicznego zak∏adu opieki zdrowotnej. Dlaczego nie zrów-
naç podmiotów, dlaczego publiczny zak∏ad nie mo˝e sam
przyjmowaç pacjentów, tylko musi byç poÊrednik. Ko-
muÊ na tym zale˝y.

Musimy te˝ zadaç sobie pytanie, co utrudnia wprowa-

dzenie ubezpieczeƒ zdrowotnych. Tu wymieniç nale˝y
na pierwszym miejscu brak prawnie okreÊlonego zakre-
su Êwiadczeƒ medycznych, popularnie mówiàc „koszyka
Êwiadczeƒ medycznych”, brak dok∏adnych danych po-
zwalajàcych ubezpieczycielom na okreÊlenie ryzyka
i kalkulacj´ sk∏adki, a tak˝e niedostatecznà iloÊç placó-
wek medycznych oferujàcych wysoki poziom us∏ug.

Coraz cz´Êciej mówi si´ i pisze o du˝ym potencjale ryn-

ku ubezpieczeƒ zdrowotnych w naszym kraju i coraz
wi´kszym zainteresowaniu ludzi tymi ubezpieczeniami,
co daje szans´ na szybsze pojawienie si´ dodatkowych
ubezpieczeƒ zdrowotnych. Skorzystajà na tym wszyscy,
pacjent otrzyma lepszà ochron´ zdrowia, Êwiadczenio-
dawcy dodatkowe Êrodki finansowe, a ubezpieczyciele
mo˝liwoÊç stworzenia dobrych produktów ubezpiecze-
niowych.

Nowy system ochrony zdrowia trzeba budowaç na eu-

ropejskich wzorcach, opierajàc si´ na publicznych Êwiad-
czeniach i dobrowolnym systemie komercyjnym.

Rola dodatkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych b´dzie

rosnàç, ale dynamika tego procesu zale˝eç b´dzie od re-
gulacji przyj´tych w publicznym systemie opieki zdro-
wotnej.

Dodatkowe ubezpieczenia

zdrowotne – mówi dr B

u--

ss∏∏a

w S

ossn

wssk

kii, prezes Fin-

Life S.A – sà nie tylko szansà
dla pacjentów na korzystanie
ze Êwiadczeƒ medycznych na
du˝o wy˝szym poziomie ni˝
przeci´tny i dost´pny w pu-
blicznych placówkach zdro-
wia, ale równie˝ dodatko-
wym êród∏em pieni´dzy dla
systemu ochrony zdrowia.
OczywiÊcie nie nale˝y rów-

nie˝ zapomnieç o towarzystwach ubezpieczeniowych, któ-
re mog∏yby poszerzyç swojà ofert´ i zarobiç dodatkowe
pieniàdze.

Wed∏ug badaƒ oÊrodka badawczego IPSOS

9 mln Polaków by∏oby gotowych zakupiç dodatkowe
ubezpieczenie zdrowotne. Niewàtpliwie jest to grupa po-
tencjalnie zainteresowana wyjÊciem z systemu publicz-
nego. Polski system ubezpieczeniowo-bud˝etowy obej-
muje jednak praktycznie wszystkich obywateli
i wyklucza rezygnacj´ z uczestnictwa w nim – fakt rezy-
gnacji z us∏ug publicznych nie oznacza wy∏àczenia
z ubezpieczenia powszechnego i obowiàzku uiszczania
sk∏adki. Prawdopodobnie du˝a cz´Êç tej grupy jest obj´-

Za du˝o jest polityki wokó∏ ochrony zdrowia. Cz´sto szpitale i lecznice
traktowane sà jak jeden z elementów aparatu paƒstwowego, a nie samo-
dzielne jednostki stworzone do sprawowania funkcji dalekich od polity-
ki, opartych w znacznym stopniu na zdrowych zasadach wolnego rynku.

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

ta szerokim zakresem ochrony w ramach sektora pry-
watnych ubezpieczeƒ zdrowotnych lub quasiubezpie-
czeƒ w formie Êwiadczeƒ abonamentowych.

Przewidujàc rozwój ubezpieczeƒ zdrowotnych, pracu-

jemy nad przygotowaniem oferty ubezpieczeƒ zdrowot-
nych, która obejmowaç b´dzie szeroki wachlarz badaƒ
diagnostycznych, konsultacji medycznych oraz badaƒ
profilaktycznych. Oferta b´dzie skierowana zarówno do
klienta indywidualnego, jak i grupowego. W zamys∏ach
jest równie˝ rozpocz´cie projektów dotyczàcych szeroko
rozumianej profilaktyki zdrowotnej dla wybranych grup
zawodowych.

FinLife S.A. nie wyklucza równie˝ wspó∏pracy z firma-

mi abonamentowymi. Dotychczas stanowi∏y konkuren-
cj´ dla towarzystw ubezpieczeniowych i ich polis, gwa-
rantujàcych ró˝ny zakres ochrony zdrowia. Obecnie
jednak rozwój rynku zmierza w kierunku wspó∏pracy
pomi´dzy tymi podmiotami.

Rozpatrujàc problem do-

datkowych ubezpieczeƒ zdro-
wotnych – mówi Prezes
ASPECTA ˚YCIE Towa-
rzystwo Ubezpieczeƒ S.A.
S

S∏∏a

miirr W

alle

erry

yÊÊ – nale˝y

zadaç sobie podstawowe
pytania, czym majà byç indy-
widualne ubezpieczenia zdro-
wotne, czego pacjent b´dzie
móg∏ oczekiwaç za swoje pie-
niàdze, jaki b´dzie popyt na
ten typ polis i jaka polisa b´-

dzie w stanie zapewniç bezpieczeƒstwo zdrowotne pa-
cjenta.

Wiele placówek publicznej s∏u˝by zdrowia prowadzi

dzia∏alnoÊç komercyjnà. Badania diagnostyczne mo˝na
tak˝e wykupiç w gabinetach prywatnych, ∏atwiejszy jest
tam dost´p do specjalistów, krótszy czas oczekiwania na
badania i bardziej nowoczesne wyposa˝enie.

Niestety problemem dla przeci´tnego pacjenta stajà

si´ koszty zwiàzane z zakupem us∏ug medycznych.

Najwi´cej Êwiadczeƒ zwiàzanych z us∏ugami medycz-

nymi mo˝na uzyskaç z grupowych ubezpieczeƒ na ˝y-
cie, tam te˝ znajdujà si´ ubezpieczenia chorobowe
i szpitalne.

Popularne NNW, koszty leczenia za granicà i NW ko-

munikacyjne obejmujà g∏ównie wyp∏aty zwiàzane
z udzielaniem pierwszej pomocy, leczeniem i rehabilita-
cjà w nast´pstwie nieszcz´Êliwych wypadków.

Towarzystwa ubezpieczeƒ oferujà te˝ indywidualne

ubezpieczenia na ˝ycie, których zakres ochrony jest bar-

dzo zró˝nicowany, np. ubezpieczenie w zakresie kosztów
leczenia stomatologicznego, badania profilaktyczne dla
kobiet, diagnozowanie raka piersi czy skomplikowane
zabiegi chirurgiczne. Wa˝ne jest, aby polisy zapewnia∏y
bezpieczeƒstwo zdrowotne, tak by ka˝dy pacjent w ka˝-
dej sytuacji móg∏ zwróciç si´ po fachowà pomoc i uzyskaç
odpowiednià opiek´.

Zak∏ady ubezpieczeƒ muszà stworzyç takà polis´, aby

ubezpieczenie by∏o przejrzyste i ∏atwe do zrozumienia
dla klientów, aby wiadomo by∏o, jakie Êwiadczenia ma
zagwarantowane ka˝dy ubezpieczony. Przygotowywanie
takiej oferty b´dzie wymaga∏o od firm ubezpieczenio-
wych i medycznych du˝ego zaanga˝owania organizacyj-
nego, merytorycznego i finansowego.

Podstawowà bolàczkà sys-

temów ochrony zdrowia na
ca∏ym Êwiecie jest niezado-
walajàcy poziom finansowa-
nia – mówi dr G

Grrz

orrz

z L

u--

oiiƒ

ƒssk

kii z grupy lekarskiej ds.

etyki w s∏u˝bie zdrowia przy
Fundacji im. S. Batorego.
– Hipokryzjà by∏oby mó-
wienie, ˝e ka˝dy b´dzie mia∏
jednakowy dost´p do specjali-
stów, badaƒ czy jednoosobo-
wych pokojów szpitalnych.
Nie ma na Êwiecie paƒstwa,

w którym by∏by idealny system ochrony zdrowia, nie mo˝-
na tego oczekiwaç tak˝e w Polsce.

Reforma s∏u˝by zdrowia mia∏a stworzyç warunki do

odpowiedniego wzrostu jakoÊci opieki zdrowotnej.
W obecnej kondycji finansowej nie ma szans na realizacj´
takiej reformy. Chory nie mo˝e spodziewaç si´ równego
dost´pu do wszystkich Êwiadczeƒ. Zapewniona mo˝e byç
tylko opieka podstawowa. Zmiany organizacyjne w NFZ,
a tak˝e kolejne kosmetyczne ruchy w reformowaniu s∏u˝-
by zdrowia nie spowodujà nap∏ywu wi´kszych Êrodków fi-
nansowych. MyÊl´, ˝e lepiej b´dzie, gdy pacjent b´dzie
wiedzia∏ oficjalnie, za co ma zap∏aciç i pieniàdze te znajdà
si´ w kasie szpitala czy przychodni, a nie b´dziemy dalej
zasilaç tzw. szarej strefy. Tylko okreÊlenie jasnych zasad
funkcjonowania publicznego i prywatnego systemu
ochrony zdrowia mo˝e spowodowaç wyeliminowanie pa-
tologii. Mo˝na zadaç sobie pytanie, dlaczego do tej pory
taki zapis nie zosta∏ wprowadzony do projektu ustawy
zdrowotnej. Niestety taka decyzja jest niepopularna
i w konsekwencji powoduje l´k polityków przed utratà
poparcia spo∏ecznego.

■

a A

Arrw

niittii

Rola dodatkowych ubezpieczeƒ zdrowotnych b´dzie rosnàç, ale dynami-
ka tego procesu zale˝eç b´dzie od regulacji przyj´tych w publicznym
systemie opieki zdrowotnej.

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

ast´pujàce po sobie rozwiàza-
nia sà coraz gorzej przyjmo-
wane przez spo∏eczeƒstwo,

które doÊç ma ju˝ eksperymentów na
˝ywym organizmie. Polacy zm´czeni
notorycznymi zmianami zgodzà si´
ju˝ pewnie nawet na system ze wspó∏-
p∏aceniem, je˝eli okreÊlone zostanà
jasno i klarownie Êwiadczenia gwa-
rantowane przez paƒstwo. Takie po-
suni´cie wymaga stworzenia koszyka
Êwiadczeƒ nieodp∏atnych, cz´Êciowo
odp∏atnych oraz takich, za które paƒ-
stwo nie zap∏aci nic.

Zasady p∏atnoÊci mogà wp∏ywaç

na liczb´ Êwiadczeƒ, im wi´ksze re-
fundacje, tym wi´ksze prawdopodo-
bieƒstwo wyst´powania okreÊlonych
jednostek chorobowych, dlatego nie-
zb´dne b´dà zmiany kwalifikacji
Êwiadczeƒ (gwarantowane, cz´Êcio-
wo refundowane oraz bez ˝adnej re-
fundacji) w trakcie funkcjonowania
systemu, aby w ten sposób oddzia∏y-
waç na rynek Êwiadczeƒ i us∏ug me-
dycznych. Jednak niewielkie nawet
op∏aty mogà byç istotnà barierà dla
osób ubogich, dlatego nale˝y
uwzgl´dniç preferencje dla gospo-
darstw domowych ˝yjàcych poni˝ej
minimum socjalnego lub minimum
egzystencji.

Skutecznemu wprowadzeniu no-

wego systemu nie mo˝e towarzyszyç
podnoszenie sk∏adek na NFZ, gdy˝
w ten sposób konserwujemy niewy-
dolny system. Z pewnoÊcià wydatki
na ochron´ zdrowia na poziomie 6%
PKB sà zbyt ma∏e, ale potencjalne
dodatkowe Êrodki powinny szerokim
∏ukiem omijaç system publiczny
w obecnym kszta∏cie.

Powstaje coraz wi´cej niepublicz-

nych zak∏adów opieki zdrowotnej,
które zabezpieczajà coraz wi´kszà

cz´Êç potrzeb w zakresie podstawo-
wej opieki zdrowotnej. Stworzenie
przejrzystych zasad finansowania
pozwoli wykorzystaç ich rosnàcy po-
tencja∏, stanowi te˝ wymóg niezb´d-
ny do aktywniejszego udzia∏u za-
k∏adów ubezpieczeƒ w tworzeniu
produktów finansujàcych skutki ry-
zyka choroby.

Funkcjonowanie kompleksowych

ubezpieczeƒ choroby obejmujàcych
swoim zakresem równie˝ powa˝ne
zachorowania jest uzale˝nione od
wprowadzenia cennika Êwiadczeƒ
i us∏ug medycznych dla zabiegów
i operacji wykonywanych w szpita-
lach. Przygotowanie tego mo˝e byç
jednak czasoch∏onne. Dlatego obec-
nie mo˝na si´ skupiç na wykorzysta-
niu ubezpieczeƒ dodatkowych dla
finansowania najprostszych us∏ug
medycznych.

Z badaƒ opinii publicznej wynika,

˝e istnieje du˝e zainteresowanie do-
datkowymi ubezpieczeniami choro-
bowymi. Kondycja publicznego sys-
temu ochrony zdrowia sprzyja tym
tendencjom. Nale˝y jednak pami´-
taç, ˝e deklaracje nie sà równoznacz-
ne z zakupem takiego ubezpieczenia.
Przecie˝ od doÊç dawna istniejà na
polskim rynku dobrowolne ubezpie-
czenia chorobowe, ale funkcjonujà
one g∏ównie na zasadzie dodatku
pracodawcy do wynagrodzenia pra-
cownika. Indywidualnych polis jest

stosunkowo niewiele i sà one doÊç
drogie. Zmiana sytuacji wymaga ma-
sowoÊci, która mo˝e zapewniç korzy-
Êci skali. Dlatego bez okreÊlenia ja-
snych zasad finansowych systemu
publicznego ubezpieczenia oraz roli
ubezpieczeƒ dodatkowych te ostat-
nie b´dà bardziej dryfowaç, ani˝eli
rozwijaç si´ w okreÊlonym kierunku.

Wprowadzenie dodatkowych ubez-

pieczeƒ chorobowych na wi´kszà
skal´ sprzyjaç b´dzie jednak powsta-
waniu nierównoÊci w dost´pie do po-
nadstandardowej opieki zdrowotnej.
Ponadto zak∏ady ubezpieczeƒ w za-
le˝noÊci od wysokoÊci sk∏adki ubez-
pieczeniowej b´dà zapewniaç Êwiad-
czenia na okreÊlonym poziomie.
Mo˝liwe b´dzie równie˝ uzale˝nia-
nie kosztu ochrony ubezpieczenio-
wej od stanu zdrowia. Z pewnoÊcià
b´dzie to sprzyjaç rozwarstwieniu
spo∏eczeƒstwa.

Dodatkowe ubezpieczenia chorobo-

we sà bardzo popularne w krajach
rozwini´tych, gdy˝ stanowià dobre
uzupe∏nienie systemu publicznego,

poprawiajàc efektywnoÊç wydatków
na system opieki zdrowotnej. Jednak
w przypadku Polski nale˝y szczegól-
nie pami´taç, ˝e system dobrowol-
nych ubezpieczeƒ chorobowych po-
winien byç komplementarny, nie zaÊ
substytucyjny wobec systemu pu-
blicznego. Wymaga to sprawnie
funkcjonujàcego systemu publiczne-
go, zapewniajàcego Êwiadczenia na
podstawowym poziomie i w akcepto-
walnym spo∏ecznie zakresie.

■

arrcciin

n K

wiiƒ

ƒssk

kii

m.kawinski@rzu.gov.pl

Stworzenie przejrzystych zasad finansowania

pozwoli wykorzystaç ich rosnàcy potencja∏, sta-
nowi te˝ wymóg niezb´dny do aktywniejszego
udzia∏u zak∏adów ubezpieczeƒ w tworzeniu pro-
duktów finansujàcych skutki ryzyka choroby.

Kolejne permanentne reformy opieki zdrowotnej
przybli˝ajà nas coraz bardziej do wprowadzenia
dodatkowych ubezpieczeƒ chorobowych.

Dodatkowe
ubezpieczenia chorobowe

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

ominujàcà kwestià staje si´ te-
mat êróde∏ finansowania opie-
ki d∏ugoterminowej, w tym

mo˝liwoÊci zastosowania dobrowol-
nego ubezpieczenia niedo∏´stwa star-
czego. Jako niedo∏´stwo starcze
(starcza niewydolnoÊç ˝yciowa) okre-
Êlany jest „taki stan starego cz∏owie-
ka, gdy na skutek zaniku i niewydol-
noÊci narzàdów lub przewlek∏ej
ci´˝kiej choroby staje si´ on niezdol-
ny do wykonywania codziennych
czynnoÊci, koniecznych w normal-
nym ˝yciu”.

Za osob´ niedo∏´˝nà na-

le˝a∏oby zatem uznaç ka˝dà osob´
w wieku starczym (powy˝ej 65. roku
˝ycia), która potrzebuje wsparcia
przynajmniej w zakresie jednej czyn-
noÊci ˝ycia codziennego.

Obiektywnà ocenà wyst´powania

niedo∏´stwa starczego sà skale oceny
wydolnoÊci czynnoÊciowej wykorzy-
stywane podczas Ca∏oÊciowej Oceny
Geriatrycznej:

■ skala oceny mo˝liwoÊci wykony-

wania codziennych czynnoÊci
(ang. activities of daily living
– ADL) – skala Katza – kàpanie,
ubieranie si´, za∏atwianie po-
trzeb fizjologicznych, poruszanie
si´, samokontrola, od˝ywianie;

■ skala oceny mo˝liwoÊci wykony-

wania instrumentalnych co-
dziennych czynnoÊci (ang. in-
strumental activities of daily
living – IADL) – skala Lawtona

– pisanie, czytanie, chodzenie po
schodach, sprzàtanie, przygoto-
wywanie posi∏ków, samodzielne
wychodzenie z domu, korzysta-
nie ze Êrodków transportu, po-
s∏ugiwanie si´ pieni´dzmi, leka-
mi, telefonem.

Wynikiem realizacji ryzyka niedo-

∏´stwa starczego jest potrzeba opieki
d∏ugoterminowej.

Pod poj´ciem

opieki d∏ugoterminowej kryje si´
szerokie wsparcie – od pomocy
w przygotowywaniu zwyk∏ych posi∏-
ków lub mieszkania w domach z wy-
˝ywieniem i opiekà, do skompliko-
wanych i trudnych zabiegów, takich
jak do˝ylne podawanie leków lub ob-
serwacja w specjalistycznych oddzia-
∏ach.

Z kolei opiek´ prowadzonà

przez instytucje, dok∏adnie przez
wykwalifikowanà kadr´ medycznà,
okreÊla si´ terminem „opieka piel´-
gnacyjna”. Dlatego te˝ ubezpiecze-
nia niedo∏´stwa starczego cz´sto
okreÊlane sà mianem ubezpieczeƒ
piel´gnacyjnych (niem. Pflegeversi-
cherung) bàdê ubezpieczeƒ opieki
d∏ugoterminowej (ang. long-trem ca-
re), poniewa˝ w tego typu produk-
tach to w∏aÊnie d∏ugoterminowa
opieka sprawowana przez wykwalifi-
kowanà kadr´ medycznà jest Êwiad-
czeniem oferowanym przez zak∏ady
ubezpieczeƒ. Jednak˝e w niniejszym
artykule zostanie przyj´te nazewnic-
two typów ubezpieczeƒ od nazw ry-

zyk, których negatywne konsekwen-
cje finansowe sà przejmowane przez
zak∏ad ubezpieczeƒ (a nie od nazw
Êwiadczeƒ).

Pierwsze dobrowolne ubezpiecze-

nia niedo∏´stwa starczego pojawi∏y
si´ w Stanach Zjednoczonych w la-
tach 60. XX w.

Obecnie produkty ta-

kie oferowane sà na wielu rynkach,
mi´dzy innymi w Izraelu, Japonii,
Francji, Szwajcarii, Wielkiej Bryta-
nii – przede wszystkim sà to kraje,
które posiadajà wyodr´bniony z sys-
temu zabezpieczenia spo∏ecznego
podsystem zabezpieczenia opieki
d∏ugoterminowej.

Z uwagi na fakt, i˝ charakter tych

ubezpieczeƒ jest d∏ugoterminowy,
ubezpieczenia niedo∏´stwa starczego
oferowane sà przede wszystkim
przez zak∏ady ubezpieczeƒ na ˝ycie
(ang. life insurer) i zdrowotne zak∏a-
dy ubezpieczeƒ (ang. health in-
surer). W Polsce sà to zak∏ady ubez-
pieczeƒ prowadzàce dzia∏alnoÊç
w zakresie dzia∏u i ubezpieczeƒ
(ubezpieczenia ˝yciowe) Aczkolwiek
w niektórych krajach, jak np. Japo-
nia, ubezpieczenia te stanowià rów-
nie˝ ofert´ zak∏adów ubezpieczeƒ
majàtkowych. W Polsce sà to za-
k∏ady ubezpieczeƒ prowadzàce dzia-
∏alnoÊç w zakresie dzia∏u II ubez-
pieczeƒ (ubezpieczenia pozosta∏e
osobowe i majàtkowe).

Stosujàc jako kryterium podzia∏u

charakter Êwiadczenia, mo˝na wy-
ró˝niç dwa typy ubezpieczeƒ ryzyka
niedo∏´stwa starczego:

■ ubezpieczenie o zdefiniowanej

wysokoÊci Êwiadczenia w dacie
poczàtku ochrony ubezpieczenio-
wej – polegajà one na wyp∏acie
ÊciÊle okreÊlonej sumy pieni´˝nej
po zajÊciu zdarzenia ubezpiecze-
niowego okreÊlonego w umowie
(mogà mieç form´ Êwiadczeƒ jed-
norazowych lub powtarzajàcych
si´). W przypadku ubezpieczeƒ

DOBROWOLNE UBEZPIECZENIE
NIEDO¸¢STWA STARCZEGO
– UBEZPIECZENIE PIEL¢GNACYJNE

Proces starzenia si´ spo∏eczeƒstw oraz zmiany we
wspó∏czesnym modelu rodziny, okreÊlane cz´sto
mianem „cichej rewolucji”, doprowadzajà równie˝
w Polsce do stopniowego wzrostu znaczenia ryzyka
niedo∏´stwa starczego (ang. old-age infirmity) oraz
odzwierciedlajà si´ równoczeÊnie w narastaniu
problemów zwiàzanych z d∏ugoterminowà opiekà
nad zniedo∏´˝nia∏ymi osobami w wieku starczym
(ang. long-term care).

ZERWIEC

2005

. N

UMER

ryzyka niedo∏´stwa starczego
Êwiadczenie przyjmuje postaç
renty, najcz´Êciej o cz´stotliwoÊci
rocznej, ale zdarzajà si´ równie˝
produkty z wbudowanym Êwiad-
czeniem dziennym. Zatem
ubezpieczenia te nie pokrywajà
bezpoÊrednio kosztów opieki d∏u-
goterminowej,

■ ubezpieczenia o niezdefiniowa-

nej wysokoÊci Êwiadczenia w da-
cie poczàtku ochrony ubezpie-
czeniowej, tzw. ubezpieczenia
odszkodowawcze (ang. indemni-
ty insurance) – pokrywajà one
rzeczywiste koszty opieki d∏ugo-
terminowej. W celu ogranicze-
nia wysokoÊci kosztów ponoszo-
nych przez zak∏ad ubezpieczeƒ
zwiàzanych z wyp∏atami Êwiad-
czeƒ stosowane sà tutaj pewne
ograniczenia jak: górna granica
wysokoÊci Êwiadczeƒ bàdê te˝
górna granica okresu wyp∏aca-
nia Êwiadczenia.

Innym podzia∏em ubezpieczeƒ ry-

zyka niedo∏´stwa starczego jest po-
dzia∏ oparty na kryterium powiàza-
nia z innymi typami ubezpieczeƒ.
Ubezpieczenie ryzyka niedo∏´stwa
starczego oferowane jest najcz´Êciej
jako jedna z pi´ciu ni˝ej wymienio-
nych form:

■ ubezpieczenie samodzielne (ang.

stand-alone policy);

■ podwy˝szona renta (ang. enhan-

ced annuity) – ubezpieczenie ofe-
rowane osobom, u których ryzy-
ko niedo∏´stwa starczego ju˝ si´
zrealizowa∏o. Termin „podwy˝-
szona” odnosi si´ do wysokoÊci
Êwiadczenia, które jest tutaj
wy˝sze ni˝ przy tradycyjnym
ubezpieczeniu rentowym, ponie-
wa˝ stosowane sà tablice trwa-
nia ˝ycia w niedo∏´stwie star-
czym;

■ ubezpieczenie dodatkowe (ang.

rider benefit) – najcz´Êciej doda-
wane jest ono do ubezpieczenia
na wypadek Êmierci. WysokoÊç
Êwiadczenia w ubezpieczeniu
dodatkowym zale˝y od wysoko-
Êci sumy ubezpieczenia w ubez-
pieczeniu podstawowym (naj-
cz´Êciej wynosi ono 2% tej
sumy);

■ podwy˝szona emerytura (ang.

enhanced pension) – okres
ochrony ubezpieczeniowej za-
czyna si´ tutaj od dnia zaprze-
stania pracy zawodowej (przej-
Êcia osoby na emerytur´),
natomiast Êwiadczenie, renta
p∏atna natychmiast, jest pod-
wy˝szane od chwili realizacji ry-
zyka niedo∏´stwa starczego;

■ pakiety ubezpieczeniowe (ang.

insurance packages) – z regu∏y
takie pakiety sk∏adajà si´ z na-
st´pujàcych typów produktów:
ubezpieczenia rentowego na wy-
padek ryzyka niedo∏´stwa star-
czego, odroczonej renty ˝yciowej
(np. rozpoczynajàcej si´ w 80 ro-
ku ˝ycia) wyp∏acanej w przypad-
ku braku roszczenia z tytu∏u
ubezpieczenia rentowego na
wypadek ryzyka niedo∏´stwa
starczego oraz bezterminowego
ubezpieczenia na wypadek
Êmierci.

Âwiadczenie z ubezpieczenia niedo-

∏´stwa starczego jest wyp∏acane
wówczas, gdy zajdzie wypadek ubez-
pieczeniowy – realizacja ryzyka nie-
do∏´stwa starczego – okreÊlonego
zgodnie ze skalà ADL bàdê IADL. Po-
mimo tego, ˝e metodologia definiowa-
nia niedo∏´stwa starczego (na podsta-
wie staroÊci czynnoÊciowej) jest taka
sama w wi´kszoÊci zak∏adów ubezpie-
czeƒ oferujàcych ubezpieczenia tego
typu, to liczba czynnoÊci (uprawniajà-
cych do otrzymania Êwiadczenia),
które sà wzi´te pod uwag´, mo˝e si´
znacznie ró˝niç pomi´dzy poszczegól-
nymi krajami i zak∏adami ubezpie-
czeƒ. Przyk∏adowo brane sà pod uwa-
g´ takie czynnoÊci jak:

■ w Niemczech:

mycie (w tym

mycie w∏osów i golenie), ubiera-
nie si´, kontrola zwieraczy,
wstawanie z ∏ó˝ka, spo˝ywanie
posi∏ków;

■ w Wielkiej Brytanii:

mycie,

ubieranie si´, chodzenie, za∏a-
twianie potrzeb fizjologicznych,
podnoszenie si´ (przenoszenie),
spo˝ywanie posi∏ków;

■ w Stanach Zjednoczonych:

spo-

˝ywanie posi∏ków, mycie, ubie-
ranie si´, za∏atwianie potrzeb
fizjologicznych.

Ró˝nice pomi´dzy poszczególnymi

krajami i zak∏adami ubezpieczeƒ po-
jawiajà si´ równie˝ w minimalnej
liczbie czynnoÊci dnia codziennego,
których osoba nie mo˝e wykonywaç,
uprawniajàcych do otrzymania Êwiad-
czenia. Przyk∏adowo w Stanach
Zjednoczonych zazwyczaj nabycie
praw do wyp∏aty tych Êwiadczeƒ mo-
˝e nastàpiç w dwojaki sposób:

■ niewykonywanie mniejszej iloÊci

codziennych czynnoÊci ni˝ wy-
magana dla pobytu w domu
opieki dla osób przewlekle cho-
rych i niepe∏nosprawnych (nie-
wykonywanie 2 czynnoÊci z 6,
aby otrzymaç Êwiadczenie pozio-
mu I, niewykonywanie 4 czyn-
noÊci z 6 dla Êwiadczenia pozio-
mu II);

■ otrzymanie 4 punktów (dla

Êwiadczenia poziomu I) lub
8 punktów (dla Êwiadczenia po-
ziomu II) w dwuetapowym sys-
temie punktowej oceny stopnia
niewykonywania codziennych
czynnoÊci (stopieƒ ten badany
jest np. w przypadku chodzenia
= 2 punkty, gdy osoba w ogóle
nie mo˝e chodziç, 1 punkt, gdy
osoba nie mo˝e chodziç po scho-
dach).

Jak ju˝ zosta∏o powiedziane:

zgodnie z umowà ubezpieczenia
Êwiadczenie zostanie wyp∏acone
w razie wypadku przewidzianego
w tej umowie. W ubezpieczeniach
niedo∏´stwa starczego wypadkiem
tym jest realizacja ryzyka niedo∏´-
stwa starczego i wynikajàca z tego
potrzeba opieki d∏ugoterminowej.
Dlatego te˝ wyp∏ata Êwiadczenia
nie jest uzale˝niona od tego, czy
opieka d∏ugoterminowa b´dàca wy-
nikiem realizacji tego ryzyka
udzielana jest w domu, czy te˝ jest
to opieka pó∏otwarta lub zamkni´-
ta. Aczkolwiek istniejà takie pro-
dukty, które warunkujà wyp∏at´
Êwiadczenia zmianà miejsca za-
mieszkania – przeprowadzeniem
si´ do instytucji Êwiadczàcej opiek´
d∏ugoterminowà.

Takie uwarun-

kowanie ochrony ubezpieczeniowej
jedynie na wypadek potrzeby opie-
ki d∏ugoterminowej zamkni´tej
jest bardzo krytykowane:

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

■ sprzyja wzrostowi hazardu mo-

ralnego;

■ prowadzi do nadpoda˝y us∏ug

zamkni´tej opieki d∏ugotermi-
nowej;

■ prowadzi do nieodpowiedniej

struktury rynku Êwiadczenio-
dawców;

■ wp∏ywa na wzrost kosztów

udzielania opieki d∏ugotermino-
wej.

Ochrona ubezpieczeniowa w ubez-

pieczeniu ryzyka niedo∏´stwa star-
czego jest równie˝ ograniczona sze-
regiem wy∏àczeƒ odpowiedzialnoÊci.
Najcz´stsze wy∏àczenia to:

■ niedo∏´stwo spowodowane czy-

nem karalnym, wojnà, narkoty-
kami;

■ odmowa poddania si´ opiece le-

karskiej;

■ choroby psychiczne i nerwice

bez przyczyny organicznej,
AIDS, HIV, samobójstwa.

W ubezpieczeniach niedo∏´stwa

starczego ocena ryzyka dokonywana
na etapie underwritingu ró˝ni si´
znacznie od klasycznej oceny ryzyka
przeprowadzanej w ubezpieczeniach
˝yciowych i chorobowych.

W ubez-

pieczeniach tych istnieje wysokie
zagro˝enie antyselekcjà ryzyka (ten-
dencja do zawierania umów ubez-
pieczenia przez osoby, u których
prawdopodobieƒstwo wystàpienia
niedo∏´stwa starczego jest wy˝sze
ni˝ przeci´tne), dlatego te˝ nie-
zmiernie istotne jest wypracowanie
narzàdzi do oceny tego ryzyka.

W literaturze wyró˝nia si´ dwa
czynniki decydujàce o istnieniu wy-
sokiej antyselekcji ryzyka w ubez-
pieczeniach niedo∏´stwa starczego:

■ chroniczny charakter chorób

oraz wielochorobowoÊç wyst´-
pujàca w wieku starczym –
ubezpieczenia te oferowane sà
przede wszystkim osobom, które
osiàgn´∏y wiek emerytalny;

■ wiedza na temat dziedzictwa ge-

netycznego.

Jednak˝e nawet je˝eli ryzyko nie-

do∏´stwa starczego jest substandar-
dowe (ponadstandardowe), w ubez-
pieczeniach ryzyka niedo∏´stwa
starczego, w których Êwiadczenie
zdefiniowane jest w formie renty, nie

ma koniecznoÊci stosowania zwy˝ki
sk∏adki ubezpieczeniowej, w szcze-
gólnoÊci w przypadku sk∏adki op∏a-
canej jednorazowo. W tym przy-
padku wzrost prawdopodobieƒstwa
realizacji ryzyka jest rekompensowa-
ny skróceniem przeci´tnej d∏ugoÊci
wyp∏aty Êwiadczenia wynikajàcym
ze skrócenia przeci´tnej dalszej d∏u-
goÊci ˝ycia tych osób.

Jak ju˝ zosta∏o wspomniane, ubez-

pieczenia niedo∏´stwa starczego
oferowane sà przede wszystkim oso-
bom, które przekroczy∏y wiek eme-
rytalny. Mówi si´ o tej grupie, ˝e po-
siada znaczne zasoby materialne
z wyjàtkiem gotówki (ang. asset re-
ach and cash poor). Zatem posiadajà
oni ograniczonà zdolnoÊç op∏acania
sk∏adki ubezpieczeniowej. Dlatego
te˝ zak∏ady ubezpieczeƒ proponujà
mo˝liwoÊç op∏acania sk∏adek na
ubezpieczenie ryzyka niedo∏´stwa
starczego z innych êróde∏ ni˝ bie˝àce
zasoby gotówkowe.

Poniewa˝ najwi´kszym zasobem

finansowym, jaki zwykle posiadajà
osoby w wieku starczym, jest nieru-
chomoÊç (dom, mieszkanie), skon-
struowane zosta∏y schematy ubez-
pieczeniowe oparte na finansowaniu
sk∏adki ubezpieczeniowej z wartoÊci
nieruchomoÊci. Takie instrumenty
dajà rzeczywiste wyg∏adzenie funkcji
konsumpcji w czasie, mo˝na wr´cz
rzec „pe∏ne zu˝ytkowanie oszcz´d-
noÊci ˝yciowych”.

Pierwsze takie produkty zosta∏y

sprzedane w latach 80. w Wielkiej
Brytanii, która do tej pory jest naj-
wi´kszym rynkiem instrumentów
opartych na majàtku (ang. equity
release).

Produkty te sà popular-

ne równie˝ na rynku amerykaƒ-
skim oraz japoƒskim. Obecnie naj-
bardziej popularne sà trzy g∏ówne
typy instrumentów opartych na
majàtku. Wszystkie one sà pew-
nym po∏àczeniem dwóch instru-
mentów finansowych: hipoteki
i renty p∏atnej natychmiast. Ofe-
rowane produkty to:

■ renta hipoteczna (ang. mortgage

annuity);

■ odwrócona renta hipoteczna

(ang. reverse mortgage, rever-
sion annuity);

■ hipoteka uwzgl´dniajàca wzrost

wartoÊci nieruchomoÊci (ang.
shared appreciation mortgage).

W Polsce zbli˝ona konstrukcjà do

instrumentów opartych na majàtku
jest umowa do˝ywocia regulowana
przepisami kodeksu cywilnego (Tytu∏
XXXIV, Dzia∏ II. Do˝ywocie: Art. 908 –
Art. 916 ustawy z dnia 23 kwietnia
1964 r. Kodeks cywilny (DzU nr 16,
poz. 93, ze zm.). Zgodnie z tà umowà
w∏aÊciciel nieruchomoÊci zobowiàzuje
si´ przenieÊç jej w∏asnoÊç na nabywc´,
nabywca zaÊ zobowiàzuje si´ zapew-
niç zbywcy lub/i osobie mu bliskiej do-
˝ywotnie utrzymanie. Do˝ywotnie
utrzymanie oznacza, (w przypadku
braku odmiennych postanowieƒ
w umowie) nast´pujàce obowiàzki:

■ przyj´cie zbywcy jako domowni-

ka;

■ dostarczanie mu wy˝ywienia,

ubrania, mieszkania, Êwiat∏a
i opa∏u;

■ zapewnienie mu odpowiedniej

pomocy i piel´gnowania w cho-
robie;

■ sprawienie mu w∏asnym kosz-

tem pogrzebu odpowiadajàcego
zwyczajom miejscowym.

Zbywcà nieruchomoÊci mo˝e byç

wy∏àcznie osoba fizyczna. Nabywcà
natomiast mo˝e byç zarówno osoba
fizyczna jak i osoba prawna np. zgro-
madzenia zakonne prowadzàce do-
my opieki z powodzeniem mogà
wykonywaç obowiàzki wynikajàce
z umowy do˝ywocia.

WysokoÊç i rodzaje Êwiadczeƒ gwa-

rantowanych w ramach ubezpiecze-
nia niedo∏´stwa starczego zale˝à
przede wszystkim od typu ubezpie-
czenia. W przypadku ubezpieczeƒ
ryzyka niedo∏´stwa starczego, w któ-
rych Êwiadczenie wyp∏acane jest
w formie jednorazowej, wysokoÊç
Êwiadczenia najcz´Êciej zale˝y od:

■ liczby czynnoÊci ˝ycia codzien-

nego, których ubezpieczony nie
wykonuje np.: za niewykonywa-
nie 2 czynnoÊci wyp∏acane jest
50% sumy ubezpieczenia, zaÊ za
niewykonywanie 3 lub wi´cej
czynnoÊci wyp∏acane jest 100%
sumy ubezpieczenia;

■ liczby godzin niezb´dnej opieki

d∏ugoterminowej uzale˝nionej

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

od stopnia zaawansowania nie-
do∏´stwa starczego.

Podobne zró˝nicowanie Êwiadczeƒ

stosowane jest przy ubezpieczeniach
niedo∏´stwa starczego gwarantujàce-
go wyp∏at´ Êwiadczenia w formie
renty. Przyk∏adem takich zró˝nico-
waƒ jest zastosowanie wczeÊniej opi-
sanych systemów kwalifikacji do wy-
p∏aty Êwiadczenia funkcjonujàcych
w Stanach Zjednoczonych. WysokoÊç
Êwiadczenia zale˝y tutaj od:

■ liczby czynnoÊci ˝ycia codzien-

nego, których ubezpieczony nie
wykonuje np.: za niewykonywa-
nie 2 czynnoÊci ubezpieczony
otrzymuje Êwiadczenie z po-
ziomu I, za niewykonywanie
4 czynnoÊci ubezpieczony otrzy-
muje Êwiadczenie z poziomu II;

■ liczby uzyskanych punktów

w dwuetapowym systemie punk-
towej oceny stopnia niewykony-
wania codziennych czynnoÊci
np.: otrzymanie 4 punktów (dla
Êwiadczenia poziomu I) lub
8 punktów (dla Êwiadczenia po-
ziomu II).

Ubezpieczenia niedo∏´stwa star-

czego, w których wysokoÊç Êwiadcze-
nia nie jest zdefiniowana w dacie po-
czàtku ochrony ubezpieczeniowej,
gwarantujà najcz´Êciej Êwiadczenia
pokrywajàce (bàdê zwracajàce) kosz-
ty (bàdê cz´Êç kosztów) opieki piel´-
gnacyjnej niezale˝nie od miejsca jej
udzielania. Dodatkowe Êwiadczenia
obejmujà:

■ udzielanie pomocy przez telefon

(ang. telephone helplines);

■ pomoc w przystosowaniu miesz-

kania do potrzeb;

■ zakup urzàdzeƒ pomocniczych

(jak schody ruchome, uchwyty);

■ pomoc w pracach domowych;
■ dost´p do konsultantów opieki;
■ instalowanie alarmów;
■ opiek´ wytchnieniowà (ang. re-

spite care).

W poczàtkowym okresie funkcjo-

nowania rynku dobrowolnych ubez-
pieczeƒ ryzyka niedo∏´stwa starcze-
go wi´kszoÊç zak∏adów ubezpieczeƒ
pokrywa∏a koszty opieki d∏ugotermi-
nowej bezpoÊrednio na konta Êwiad-
czeniodawców tej opieki w celu omi-
ni´cia opodatkowania Êwiadczeƒ.
Jednak˝e, od momentu zniesienia
w niektórych krajach opodatkowa-
nia Êwiadczeƒ bezpoÊrednio wyp∏a-
canych na konto beneficjenta, nast´-
puje wzrost liczby ubezpieczeƒ ze
Êwiadczeniem gwarantujàcym zwrot
(cz´Êci) ponoszonych kosztów.

W zwiàzku z wysokà inflacjà

w opiece medycznej (odzwierciedla-
jàcà si´ w kosztach opieki piel´gna-
cyjnej) zacz´∏a si´ nasilaç tendencja
do zawierania kontaktów pomi´dzy
zak∏adami ubezpieczeƒ a instytucja-
mi udzielajàcymi Êwiadczenia opieki
d∏ugoterminowej (np. domami opie-
ki dla przewlekle chorych i niepe∏no-
sprawnych) na gwarancj´ sta∏ego,
przez okreÊlony czas, poziomu op∏at
za opiek´.

Jest to korzystne nie tyl-

ko dla zak∏adów ubezpieczeƒ (ogra-
nicza ryzyko niedoszacowania war-
toÊci przysz∏ych Êwiadczeƒ), ale
równie˝ dla ubezpieczajàcych –
sk∏adka ubezpieczeniowa jest ni˝sza
ni˝ w przypadku braku takiej umo-
wy (nie zawiera wzrostu kosztów
spowodowanych inflacjà).

Innym sposobem ograniczenia

kosztów zak∏adu ubezpieczeƒ zwià-
zanych z wyp∏acanymi Êwiadczenia-
mi jest ograniczenie wysokoÊci sumy
wszystkich wyp∏aconych Êwiadczeƒ,
bàdê Êwiadczeƒ wyp∏acanych w cià-
gu jednego roku polisowego. Ograni-
czenia mogà dotyczyç równie˝ d∏ugo-
Êci okresu wyp∏acania Êwiadczeƒ
(dotyczy to ubezpieczeƒ ryzyka nie-
do∏´stwa starczego zdefiniowanych
w formie renty).

Podsumowujàc, ubezpieczenia nie-

do∏´stwa starczego gwarantujà Êrod-
ki bàdê bezpoÊrednio pokrywajà
koszty opieki d∏ugoterminowej nie-
zb´dnej dla osób nie mogàcych sa-
modzielnie funkcjonowaç w codzien-
nym ˝yciu. Zatem stanowià one
naturalne uzupe∏nienie zakresu
ochrony oferowanego w ramach
ubezpieczeƒ chorobowych.

Nale˝y równie˝ podkreÊliç, ˝e ubez-

pieczenia niedo∏´stwa starczego
zapewniajà wzrost poziomu bezpie-
czeƒstwa socjalnego gospodarstwa do-
mowego wobec zakresu opieki d∏ugo-
terminowej gwarantowanej w ramach
systemu zabezpieczenia spo∏ecznego.
Jednak˝e bez ÊciÊle zdefiniowanego,
wyodr´bnionego podsystemu zabez-
pieczenia opieki d∏ugoterminowej
wprowadzenie produktów tego typu
w warunkach polskich jest dzia∏aniem
o du˝ym stopniu trudnoÊci oraz obar-
czone znacznym ryzykiem niepowo-
dzenia.

■

arrb

arra

a W

Wii´

´cck

wssk

asystent w Katedrze

Ubezpieczenia Spo∏ecznego

w Szkole G∏ównej Handlowej

w Warszawie

1 Wi´cej patrz: B. Wi´ckowska, Demograficzne oraz
socjologiczne determinanty popytu na formalnà
opiek´ d∏ugoterminowà dla niedo∏´˝nych osób star-
szych, [w:] Inwestycje finansowe i ubezpieczenia –
tendencje Êwiatowe a polski rynek, W. Ronka-Ch-
mielowiec (red.), K. Jajuga (red.), Wydawnictwo
Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we
Wroc∏awiu, Wroc∏aw 2004, Tom II, s. 355-366.
2 L. Jab∏oƒski, J. Wysokiƒska-Miszczuk, Podstawy
gerontologii i wybrane zagadnienia z geriatrii, Cze-
lej, Lublin 2000, s. 75-76.
3 Niekiedy zamiast terminu „opieka d∏ugotermino-
wa“ u˝ywany jest termin „dzia∏ania opiekuƒcze“,
zaÊ opieka d∏ugoterminowa jest zarezerwowana dla
opieki instytucjonalnej (Ku godnej aktywnej staro-
Êci. Raport o rozwoju spo∏ecznym Polska 1999, S.
Golinowska (red.), UNDP, Warszawa 1999, s. 65).
4 E. Getzen, Ekonomika zdrowia, Wydawnictwo Na-
ukowe PWN, Warszawa 2000 s. 36.
5 C. Randall, J. Fisher, I. Lennox, The Long Term

Care Opportunity, Swiss Re Life&Health, Londyn,
1998, s. 38.
6 Podobny podzia∏ mo˝e byç zastosowany w przy-
padku ubezpieczeƒ chorobowych patrz: B. Wi´ckow-
ska, Polski rynek ubezpieczeƒ chorobowych – per-
spektywy rozwoju, Monitor Ubezpieczeniowy,
Warszawa, paêdziernik 2003.
7 S. Haberman, E. Pitacco, Actuarial Models for Di-
sability Insurance, Chapman&Hall/CRC, New York
1999, s. 186-187.
8 Cover of the Long Term Care Risk, Munich Rein-
surance Company, 1993, s. 5.
9 Long Term Care Data Pack, op. cit., s. 66.
10 P. Gatenby, Long Term Care, Staple Inn Actuarial
Society, Londyn 1991, s. 13.
11 P. Gatenby, Long Term Care, Staple Inn Actuarial
Society, Londyn 1991, s. 13.
12 Cover of the Long Term Care Risk, op. cit., s. 5.
13 Wi´cej na temat typów hazardu w ubezpiecze-
niach patrz: E. Kowalewski, Ryzyko w dzia∏alnoÊci

cz∏owieka i mo˝liwoÊci jego ograniczenia, [w:] Ubez-
pieczenia gospodarcze T. Sangowski (red.), Poltext,
Warszawa 1998, s. 23 – 27.
14 Long Term Care Data Pack, op. cit., s. 67.
15 Cover of the Long Term Care Risk, op. cit., s. 9.
16 Szeroki opis metod oceny ryzyka w ubezpiecze-
niach ryzyka niedo∏´stwa starczego mo˝na znaleêç
w: R. Ainslie, Annuity and Insurance Products for
Impaired Lives, Paper Presented to the Staple Inn
Actuarial Society, Londyn 2000, s. 16-23.
17 Cover of the Long Term Care Risk, op. cit., s. 9.
18 Cover of the Long Term Care Risk, op. cit., s. 9.
19 W. A. Phillips, S. B. Gwin, Reverse Mortgages,
Transactions of Society of Actuaries 1992, Vol. 44, s.
290.
20 Long Term Care Data Pack, op. cit., s. 66.
21 P. Gatenby, Long Term Care, op. cit., s. 14.
22 Ibidem, s. 66.
23 Long Term Care Data Pack, op. cit., s. 66.
24 P. Gatenby, Long Term Care, op. cit., s. 15.

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

okonane zmiany sà w g∏ów-
nej mierze spowodowane ko-
niecznoÊcià pe∏nego wdro˝e-

nia do naszego systemu prawnego
Dyrektywy 2002/92/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady Unii Euro-
pejskiej w sprawie poÊrednictwa
ubezpieczeniowego. Dodajmy, ˝e ter-
min implementacji dyrektywy minà∏
15 stycznia br.

Z punktu widzenia ochrony praw

ubezpieczonych najwa˝niejsze zmia-
ny w ustawie o poÊrednictwie ubez-
pieczeniowym dotyczà obowiàzków
informacyjnych wobec klientów, obo-
wiàzku doskonalenia kwalifikacji za-
wodowych, gwarancji przep∏ywu
Êrodków pieni´˝nych przekazywa-
nych przez poÊredników, doprecyzo-
wania przepisów o rejestrze poÊred-
ników ubezpieczeniowych, m.in.
w kontekÊcie wykonywania prawa
swobodnego wykonywania dzia∏al-
noÊci na terytorium innych paƒstw
cz∏onkowskich Unii Europejskiej.

Przy okazji nowelizacji ustawy

o poÊrednictwie ubezpieczeniowym
wprowadzone zosta∏y tak˝e zmiany
do innych ustaw, w tym do ustawy
o nadzorze ubezpieczeniowym i eme-
rytalnym oraz Rzeczniku Ubezpie-
czonych. W art. 20 pkt 5 ustawy roz-
szerzono uprawnienia Rzecznika
w zakresie stwarzania mo˝liwoÊci
polubownego i pojednawczego roz-
strzygania sporów mi´dzy ubezpie-
czajàcymi, ubezpieczonymi, uposa-

˝onymi lub uprawnionymi z umów
ubezpieczenia a agentami ubezpie-
czeniowymi oraz ubezpieczajàcymi,
ubezpieczonymi, uposa˝onymi lub
uprawnionymi z umów ubezpiecze-
nia a brokerami ubezpieczeniowymi.
Zmiana ta wynika z art. 11 Dyrekty-
wy 2002/92/WE, postulujàcego stwa-
rzanie przez paƒstwa cz∏onkowskie
mo˝liwoÊci pozasàdowego rozstrzy-
gania sporów.

Uwzgl´dniono równie˝ propozycj´

Rzecznika Ubezpieczonych w zakre-
sie doprecyzowania wynikajàcego
z art. 26 ust. 4 pkt 1 uprawnienia
Rzecznika do wyst´powania o udzie-
lenie informacji i wyjaÊnieƒ oraz
udost´pnianie akt i dokumentów do-
tyczàcych spraw podejmowanych
przez urzàd. Katalog podmiotów, do
których Rzecznik mo˝e zwracaç si´
o wyjaÊnienia i informacje, zosta∏
rozszerzony o Zak∏ad Ubezpieczeƒ
Spo∏ecznych. Wprost zapisano obo-
wiàzek udost´pnienia Rzecznikowi
akt i dokumentów dotyczàcych ana-
lizowanej sprawy.

OBOWIÑZKI INFORMACYJNE

WOBEC KLIENTÓW

Nowelizacja ustawy o poÊrednic-

twie ubezpieczeniowym rozszerzy∏a
i doprecyzowa∏a obowiàzki informa-
cyjne na∏o˝one na poÊredników
w pierwotnym brzmieniu ustawy
poprzez zmian´ art. 13 ust. 1 oraz
art. 26 ust. 1 ustawy. Obecnie agent

ubezpieczeniowy ma dodatkowo
obowiàzek poinformowaç klienta o:

■ firmie, pod którà wykonuje dzia-

∏alnoÊç agencyjnà, oraz adresie
siedziby,

■ wpisie do rejestru poÊredników

ubezpieczeniowych i sposobie
sprawdzenia wpisu do rejestru,

■ posiadanych akcjach albo udzia-

∏ach zak∏adu ubezpieczeƒ uprawnia-
jàcych co najmniej do 10% g∏osów na
walnym zgromadzeniu albo zgroma-
dzeniu wspólników oraz, w przypad-
ku agenta ubezpieczeniowego b´dà-
cego osobà prawnà, o akcjach lub
udzia∏ach agenta ubezpieczeniowego
posiadanych przez zak∏ad ubezpie-
czeƒ, uprawniajàcych co najmniej do
10% g∏osów na walnym zgromadze-
niu albo zgromadzeniu wspólników.

W odniesieniu do brokerów ubez-

pieczeniowych uszczegó∏owiono wy-
mogi dotyczàce sporzàdzenia reko-
mendacji. Broker jest zobowiàzany
przed zawarciem umowy ubezpie-
czenia udzieliç na piÊmie porady
w oparciu o rzetelnà analiz´ ofert
w liczbie wystarczajàcej do opraco-
wania rekomendacji najw∏aÊciwszej
umowy ubezpieczenia oraz pisemnie
wyjaÊniç podstawy, na których opie-
ra si´ rekomendacja. Dotychczas po-
rada dotyczàca zawarcia umowy
ubezpieczenia mia∏a si´ opieraç na
analizie dost´pnych ofert ubezpie-
czenia, wystarczajàcej do opracowa-
nia rekomendacji. Ze wzgl´du na
nieprecyzyjnoÊç poprzedniej regula-
cji wprowadzono nowà redakcj´
przepisu.

Broker musi ponadto poinformo-

waç poszukujàcego ochrony ubezpie-
czeniowej:

■ o firmie, pod którà wykonuje

dzia∏alnoÊç brokerskà, adresie sie-
dziby, rejestrze poÊredników ubez-
pieczeniowych, do którego jest wpi-
sany, i sposobie sprawdzenia wpisu
do rejestru oraz, w przypadku broke-
ra ubezpieczeniowego wpisanego do
rejestru prowadzonego przez organ
nadzoru, okazywaç zak∏adowi ubez-
pieczeƒ i poszukujàcemu ochrony
ubezpieczeniowej, przy pierwszej
czynnoÊci i na ka˝de ˝àdanie, zezwo-
lenie na wykonywanie dzia∏alnoÊci
brokerskiej;

Prokonsumenckie
zmiany w ustawie
o poÊrednictwie
ubezpieczeniowym

9 kwietnia 2005 r. wesz∏a w ˝ycie uchwalona przez
Sejm 18 lutego 2005 r. ustawa o zmianie ustawy
o poÊrednictwie ubezpieczeniowym i innych ustaw.
Wprowadzi∏a ona wiele istotnych zmian w zakresie
regulowania dzia∏alnoÊci poÊredników ubezpiecze-
niowych.

ZERWIEC

2005

. N

UMER

■ przy pierwszej czynnoÊci o posia-

danych akcjach albo udzia∏ach zak∏a-
du ubezpieczeƒ uprawniajàcych co
najmniej do 10% g∏osów na walnym
zgromadzeniu albo zgromadzeniu
wspólników oraz, w przypadku bro-
kera ubezpieczeniowego b´dàcego
osobà prawnà, o akcjach albo udzia-
∏ach brokera ubezpieczeniowego po-
siadanych przez zak∏ad ubezpieczeƒ,
uprawniajàcych co najmniej do 10%
g∏osów na walnym zgromadzeniu al-
bo zgromadzeniu wspólników.

Dyrektywa 2002/92/WE, z której

wynikajà powy˝sze zmiany, szczegó-
∏owo przedstawia nie tylko zakres,
ale i form´ przekazywania informa-
cji przez poÊrednika ubezpieczenio-
wego. W nowelizacji ustawy znalaz∏y
si´ wi´c nowe regulacje odnoÊnie for-
my realizacji obowiàzków informa-
cyjnych (dodane art. 4a i 4b).

PoÊrednik ubezpieczeniowy prze-

kazuje informacje poszukujàcemu
ochrony ubezpieczeniowej albo
klientowi:

■ pisemnie lub za pomocà innego

trwa∏ego noÊnika informacji dost´p-
nego dla poszukujàcego ochrony
ubezpieczeniowej albo klienta;

■ w sposób jasny, dok∏adny i zro-

zumia∏y;

■ w j´zyku urz´dowym paƒstwa

cz∏onkowskiego Unii Europejskiej,
w którym umowa ubezpieczenia jest
zawierana, lub innym j´zyku, na
który wyra˝à zgod´ strony umowy
(jest to uregulowanie odmiennie ni˝
w Dyrektywie 2002/92/WE, która
mówi o j´zyku urz´dowym paƒstwa
cz∏onkowskiego, w którym umiejsco-
wione jest ryzyko).

Informacje dotyczàce poÊrednika

ubezpieczeniowego mogà byç do-
starczane w innej formie ni˝ pisem-
na lub za pomocà innego trwa∏ego
noÊnika informacji na ˝àdanie
poszukujàcego ochrony ubezpie-
czeniowej albo klienta lub je˝eli
okolicznoÊci zawierania umowy
ubezpieczenia nie pozwalajà na
przekazanie informacji w formie pi-
semnej, przy czym poÊrednik infor-
macje te dostarcza poszukujàcemu
ochrony ubezpieczeniowej albo
klientowi zgodnie niezw∏ocznie po
zawarciu umowy ubezpieczenia.

Takie rozwiàzanie ma na celu nie
dopuÊciç do sytuacji, w których nie
by∏oby mo˝liwe szybkie uzyskanie
ochrony ubezpieczeniowej, gdyby
istnia∏a taka potrzeba.

Do informacji dotyczàcych poÊred-

nika ubezpieczeniowego stosuje si´
odpowiednio przepisy ustawy z dnia
2 marca 2000 r. o ochronie niektó-
rych praw konsumentów oraz o od-
powiedzialnoÊci za szkod´ wyrzàdzo-
nà przez produkt niebezpieczny,
przy czym informacje te powinny
byç niezw∏ocznie przekazane poszu-
kujàcemu ochrony ubezpieczeniowej
albo klientowi stosownie do powy˝-
szych wymogów.

Obowiàzek dostarczenia poszuku-

jàcemu ochrony ubezpieczeniowej
albo klientowi przez poÊrednika
ubezpieczeniowego informacji do-
tyczàcych poÊrednika ubezpiecze-
niowego nie ma zastosowania
w przypadku umowy ubezpieczenia
dotyczàcej du˝ych ryzyk w rozumie-
niu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia
22 maja 2003 r. o dzia∏alnoÊci ubez-
pieczeniowej oraz w przypadku po-
Êrednictwa ubezpieczeniowego w za-
kresie reasekuracji.

Bardzo wa˝ne jest to, i˝ wskazane

regulacje dotyczà wszystkich po-
Êredników. Dla klientów kluczowà
sprawà jest obowiàzkowa forma pi-
semna wszelkich informacji i reko-
mendacji oraz szczególnie w przy-
padku sporzàdzania rekomendacji
fakt, i˝ musi byç ona przedstawiona
w sposób zrozumia∏y dla klienta.
Nowe przepisy b´dà s∏u˝yç zarówno
klientom, jak i poÊrednikom, którzy
b´dà posiadali dokumentacj´ majà-
cà szczególne znaczenie w przypad-
ku rozstrzygni´ç co do istnienia
odpowiedzialnoÊci zawodowej za
szkody wyrzàdzone klientowi.

DOSKONALENIE

KWALIFIKACJI
ZAWODOWYCH

Ustawa o zmianie ustawy o poÊred-

nictwie ubezpieczeniowym wprowa-
dzi∏a dodanym art. 4c obowiàzek do-
skonalenia umiej´tnoÊcizawodowych
przez odbywanie raz na trzy lata
szkolenia zawodowego przez osoby
wykonujàce czynnoÊci agencyjne
i osoby wykonujàce czynnoÊci broker-
skie.

Dyrektywa 2002/92/WE

dotyczàca doskonalenia umiej´tno-
Êci zawodowych przewiduje, i˝ po-
Êrednicy ubezpieczeniowi powinni
posiadaç w∏aÊciwà wiedz´ i umiej´t-
noÊci w zakresie ustalonym przez
paƒstwo cz∏onkowskie pochodzenia
poÊrednika. Stanowi równie˝, ˝e
prowadzenie dzia∏alnoÊci w zakresie
poÊrednictwa ubezpieczeniowego
i reasekuracyjnego wymaga sta∏ego
spe∏niania wymogów zawodowych
okreÊlonych w dyrektywie. Nasz
ustawodawca uzna∏, ˝e wype∏nienie
tych wymogów dyrektywy zostanie
osiàgni´te poprzez wprowadzenie
obowiàzku cyklicznego dokszta∏ca-
nia poÊredników.

Nale˝y tutaj zauwa˝yç, i˝ obowià-

zek szkolenia dla osób, które chcà wy-
konywaç czynnoÊci poÊrednictwa
ubezpieczeniowego,

jest zalecany

w rezolucji BIPAR (Europejskiej
Federacji PoÊredników Ubezpiecze-
niowych) w sprawie wdro˝enia Dy-
rektywy 2002/92/WE w zakresie do-
tyczàcym minimalnych wymagaƒ co
do wiedzy i umiej´tnoÊci zawodo-
wych. Zgodnie z rezolucjà zaleca si´
minimum 300 godzin nauki w okresie
nie krótszym ni˝ 18 miesi´cy na po-
ziomie A (poziom zarzàdzania), doty-
czàcym m.in. agentów i brokerów
– w∏aÊcicieli firm poÊrednictwa,
cz∏onków zarzàdu, osób prawnych

Dla klientów kluczowà sprawà jest obowiàzko-
wa forma pisemna wszelkich informacji i reko-
mendacji oraz szczególnie w przypadku spo-
rzàdzania rekomendacji fakt, i˝ musi byç ona
przedstawiona w sposób zrozumia∏y dla klien-
ta. Nowe przepisy b´dà s∏u˝yç zarówno klien-
tom, jak i poÊrednikom.

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

wykonujàcych czynnoÊci poÊrednic-
twa ubezpieczeniowego oraz mini-
mum 50 godzin nauki co najmniej
przez trzy miesiàce na poziomie B
(poziom zatrudnienia), dotyczàcym
merytorycznych pracowników firm
brokerskich, agencyjnych, banków,
dealerów samochodów i

innych

Êwiadczàcych us∏ugi doradcze dla
klientów.

Nasza ustawa o poÊrednictwie

ubezpieczeniowym przewiduje, ˝e
szkolenie zawodowe polega na odby-
ciu odpowiedniej liczby godzin zaj´ç
i jest zakoƒczone wydaniem przez
podmiot przeprowadzajàcy szkolenie
dokumentu poÊwiadczajàcego odby-
cie szkolenia. Wymiar godzinowy
szkolenia, a tak˝e sposób jego prze-
prowadzania ma okreÊliç w rozporzà-
dzeniu minister w∏aÊciwy do spraw
instytucji finansowych. Obecnie
trwajà prace nad projektem tego roz-
porzàdzenia. W projekcie przewiduje
si´, i˝ wymiar godzinowy szkoleƒ za-
wodowych b´dzie wynosi∏ 50 godzin.
OczywiÊcie b´dzie to pewne mini-
mum i tak naprawd´ nie da to gwa-
rancji, i˝ szkolenia te b´dà zawsze
mia∏y odpowiedni poziom i przyniosà
w∏aÊciwe efekty (chocia˝by z uwagi
na brak wymogu, aby szkolenia te
prowadzili profesjonaliÊci). Niemniej
jednak wprowadzenie obowiàzków
edukacyjnych nale˝y uznaç za wa˝ny
element w kszta∏towaniu systemu
ochrony praw klientów.

GWARANCJE FINANSOWE

Wed∏ug przepisów nowelizujàcych

ustaw´ o poÊrednictwie ubezpiecze-
niowym, wp∏ata sk∏adki przekazana
poÊrednikowi ubezpieczeniowemu
jest traktowana tak, jakby zosta∏a
wp∏acona bezpoÊrednio do zak∏adu
ubezpieczeƒ. Tak samo dzieje si´
w przypadku, gdy pieniàdze poÊred-
nikowi powierzy zak∏ad ubezpieczeƒ.

Nie zostanà one uznane za wyp∏aco-
ne przez zak∏ad ubezpieczeƒ do cza-
su faktycznego otrzymania ich przez
osob´ uprawnionà do wyp∏aty lub
zwrotu pieni´dzy z polisy ubezpie-
czeniowej. Ustanowiono wi´c insty-
tucj´ niewzruszalnego domniemania
prawnego. Takie rozwiàzanie stano-
wi wype∏nienie wymogów Dyrektywy
2002/92/WE dotyczàcych stworzenia
przez paƒstwa cz∏onkowskie gwaran-
cji finansowych, i˝ sk∏adki przekaza-
ne przez klientów dotrà do zak∏adu
ubezpieczeƒ, a Êwiadczenia wyp∏aca-
ne przez zak∏ad ubezpieczeƒ dotrà do
klientów. Dyrektywa pozostawi∏a
paƒstwom cz∏onkowskim wybór
przynajmniej jednej z czterech takich
gwarancji. Polski ustawodawca zre-
zygnowa∏ z zabezpieczeƒ w postaci:

■ wprowadzenia wymogów wyp∏a-

calnoÊci wobec poÊredników ubezpie-
czeniowych, na poziomie 4% zbiera-
nej rocznie sk∏adki ubezpieczeniowej,
przy zastrze˝eniu minimalnej kwoty
na poziomie 15 000 euro;

■ wprowadzenia wymogu, i˝ kwo-

ty pobrane albo nale˝ne klientom
transferowane sà poprzez odr´bny
rachunek bankowy, z którego Êrodki
nie mogà s∏u˝yç zaspokojeniu in-
nych wierzycieli poÊrednika ubezpie-
czeniowego;

■ ustanowienia funduszu gwaran-

cyjnego.

Przyj´te rozwiàzanie wydaje si´

na gruncie polskich realiów rynku
ubezpieczeniowego najlepsze spo-
Êród wskazanych w dyrektywie
i w pe∏ni zabezpieczajàce klienta
przed ewentualnà nierzetelnoÊcià
lub nieuczciwoÊcià poÊrednika.

PRZEPISY DOTYCZÑCE

REJESTRU POÂREDNIKÓW

UBEZPIECZENIOWYCH

Zmiany art. 37 ustawy w tym za-

kresie mia∏y raczej charakter do-

precyzowujàcy. W odniesieniu do
agentów ubezpieczeniowych z reje-
stru agentów b´dzie mo˝na dodat-
kowo uzyskaç informacj´, czy
agent ubezpieczeniowy, który dzia-
∏a na rzecz wi´cej ni˝ jednego za-
k∏adu ubezpieczeƒ, zawar∏ umow´
obowiàzkowego ubezpieczenia od-
powiedzialnoÊci cywilnej, w tym
tak˝e informacj´ o numerze polisy,
terminie obowiàzywania tej umo-
wy ubezpieczenia oraz nazwie za-
k∏adu ubezpieczeƒ, z którym za-
warto t´ umow´ oraz informacj´,
czy agent ubezpieczeniowy wyko-
nuje dzia∏alnoÊç na terytorium in-
nego paƒstwa cz∏onkowskiego Unii
Europejskiej. Rejestr brokerów na-
tomiast b´dzie obejmowa∏ dodatko-
wo dane o osobach fizycznych, przy
pomocy których broker wykonuje
swoje czynnoÊci. Brokerzy sà zobo-
wiàzani do uzupe∏nienia rejestru
w tym zakresie w terminie 6 mie-
si´cy od dnia wejÊcia w ˝ycie usta-
wy zmieniajàcej.

OCENA ZMIAN

Nale˝y oczekiwaç, ˝e w konse-

kwencji wprowadzenia nowych ry-
gorów poÊrednicy ubezpieczeniowi
b´dà Êwiadczyli us∏ugi na coraz
wy˝szym poziomie, oferujàc ko-
rzystniejsze rozwiàzania odpowia-
dajàce potrzebom klientów. Z pew-
noÊcià wp∏ynie to równie˝ na
podniesienie presti˝u zawodowego
poÊredników ubezpieczeniowych.
Nowelizacja ustawy dopasowujàca
nasze regulacje do dyrektywy daje
szans´ na stworzenie lepszych wa-
runków do prowadzenia dzia∏alno-
Êci na terenie innych paƒstw
cz∏onkowskich Unii Europejskiej.

Dzi´ki pe∏nej implementacji dy-

rektywy w naszej ocenie stworzony
zosta∏ doÊç spójny system ochrony
klienta, który tworzà takie instytu-
cje jak: rejestr poÊredników ubez-
pieczeniowych, obowiàzki informa-
cyjne i gwarancje finansowe wobec
klientów, ubezpieczenie odpowie-
dzialnoÊci cywilnej oraz wymogi
dotyczàce profesjonalizmu zawodo-
wego.

■

a D

Dà

àb

brro

wssk

Nale˝y oczekiwaç, ˝e w konsekwencji wprowa-
dzenia nowych rygorów poÊrednicy ubezpiecze-
niowi b´dà Êwiadczyli us∏ugi na coraz wy˝szym
poziomie, oferujàc korzystniejsze rozwiàzania
odpowiadajàce potrzebom klientów.

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

rzez umow´ ubezpieczenia
zak∏ad ubezpieczeƒ zobowià-
zuje si´ spe∏niç okreÊlone

Êwiadczenia w razie zajÊcia przewi-
dzianego w

umowie wypadku,

a ubezpieczajàcy zobowiàzuje si´
zap∏aciç sk∏adk´.

Kolejne unormowania kodeksowe

dotyczàce sk∏adki zawarte w art. 813
§ 2 kc. pozwalajà stronom umowy na
swobod´ w zakresie ustalania termi-
nu na jej op∏acenie; JeÊli nie umó-
wiono si´ inaczej, sk∏adka powinna
byç zap∏acona jednoczeÊnie z zawar-
ciem umowy ubezpieczenia, a jeÊli
umowa dosz∏a do skutku przed dor´-
czeniem dokumentu ubezpieczenia,
w ciàgu 14 dni od jego dor´czenia.

Istotny dla omawianego zagadnie-

nia jest równie˝ zapis art. 814 § 1
kc. Cytuj´ jego pierwsze zdanie:
„JeÊli nie umówiono si´ inaczej od-
powiedzialnoÊç zak∏adu ubezpie-
czeƒ rozpoczyna si´ od dnia nast´-
pujàcego po zawarciu umowy nie
wczeÊniej jednak ni˝ dnia nast´pne-
go po zap∏aceniu sk∏adki”.

W sposób szczególny kodeks cy-

wilny reguluje kwesti´ skutków nie-
op∏acenia nale˝nej sk∏adki w przy-
padku ubezpieczeƒ osobowych,
w tym równie˝ ubezpieczeƒ na ˝y-
cie. Te szczególnie chronione pra-
wem, przewa˝nie d∏ugoterminowe
umowy ubezpieczenia wymagajà
bowiem od zak∏adu ubezpieczeƒ
spe∏nienia okreÊlonych czynnoÊci,
przed rozwiàzaniem umowy wsku-
tek nieop∏acenia sk∏adki. Polegajà
one na uprzednim wezwaniu ubez-
pieczajàcego do zap∏aty zaleg∏ej
sk∏adki we wskazanym terminie
oraz obowiàzku zak∏adu poinformo-
wania ubezpieczajàcego o skutkach
jej niezap∏acenia (art. 830 § 2 kc.).

W odniesieniu do umów ubezpie-

czeƒ majàtkowych brak jest analo-
gicznych zapisów jak w przypadku
ubezpieczeƒ na ˝ycie, tzn. chronià-
cych je przed automatycznym wy-
gaÊni´ciem w przypadku nieuregu-
lowania sk∏adki. W

przypadku

ubezpieczeƒ majàtkowych problem
wyst´pujàcy w praktyce szczególnie
dotyczy nie tyle op∏acenia pe∏nej
kwoty nale˝nej sk∏adki, lecz przede
wszystkim uregulowania w termi-
nie jej cz´Êci, czyli tzw. raty sk∏adki.

Wskazaç bowiem nale˝y, ˝e

w wi´kszoÊci oferowanych przez
zak∏ady ubezpieczeƒ ogólnych wa-
runków umów ubezpieczeƒ ma-
jàtkowych zamieszczane sà zapisy
o

nast´pujàcym brzmieniu:

„Nieop∏acenie sk∏adki lub jej kolej-
nej raty w terminie okreÊlonym
w umowie ubezpieczenia powoduje
wygaÊni´cie umowy ubezpieczenia
z dniem w którym przypada∏ termin

p∏atnoÊci tej sk∏adki lub raty”. Nad-
to w niektórych warunkach owu.
dodatkowo zamieszczany jest zapis,
i˝ zak∏ad ubezpieczeƒ nie b´dzie
o fakcie wygaÊni´cia umowy infor-
mowaç ubezpieczajàcego.

Istotne znaczenie dla omawianej

problematyki ma równie˝ fakt, ˝e
doÊç powszechne jest stosowanie
przez zak∏ady ubezpieczeƒ praktyki
polegajàcej na rozk∏adaniu p∏atno-
Êci sk∏adki na raty, co traktowane
jest jako jedno z dzia∏aƒ marketin-
gowych, zresztà cz´sto na wniosek
i ku zadowoleniu ubezpieczonych
konsumentów.

JeÊli nawet w niektórych warun-

kach umowy ubezpieczenia, a sà to
raczej odosobnione przypadki, znaj-
duje si´ zapis o mo˝liwoÊci przypo-
mnienia ubezpieczajàcemu przez
zak∏ad ubezpieczeƒ o terminie op∏a-
cenia raty, to nie jest to jednak rów-
noznaczne z obowiàzkiem informa-
cyjnym po stronie ubezpieczyciela.
Taki zapis oznacza jedynie, i˝ ubez-
pieczyciel mo˝e, lecz nie musi przy-
pominaç o zbli˝ajàcym si´ terminie
p∏atnoÊci.

Niekiedy obowiàzek dba∏oÊci o do-

trzymanie terminu p∏atnoÊci sk∏ad-
ki czy jej raty przejmuje na siebie
poÊrednik ubezpieczeniowy i jedy-
nie w takim przypadku, je˝eli doj-
dzie do zawinionego zaniedbania
z jego strony, mo˝na przenieÊç na
poÊrednika roszczenia wynikajàce
z faktu zaniedbania przyj´tych zo-
bowiàzaƒ. Jednak˝e musi w takim
wypadku istnieç podstawa do skie-
rowania roszczeƒ wobec poÊrednika
np. stosowne zobowiàzanie w umo-
wie o Êwiadczenie us∏ug broker-
skich.

W pozosta∏ych przypadkach po-

staw´ poÊrednika w kwestii ewen-
tualnego przypominania o terminie
p∏atnoÊci sk∏adki czy te˝ jej raty
mo˝na rozpatrywaç jedynie na
p∏aszczyênie zasad etyki dzia∏alno-
Êci poÊredników, gdy˝ powszechnie
obowiàzujàce normy prawne tej
kwestii nie precyzujà.

DoÊç liczna grupa spraw spor-

nych trafiajàcych do Biura Rzecz-
nika Ubezpieczonych, odnoszàca
si´ do zagadnienia sk∏adki ubezpie-

Sk∏adka
ubezpieczeniowa

Tytu∏ XXVII kodeksu cywilnego traktujàcy o umo-
wie ubezpieczenia otwiera art. 805 § 1 w nast´pujà-
cym brzmieniu:

DoÊç liczna grupa
spraw spornych tra-
fiajàcych do Biura
Rzecznika Ubezpie-
czonych, odnoszàca
si´ do zagadnienia
sk∏adki ubezpiecze-
niowej, dotyczy kon-
kretnie tych przypad-
ków, w których mia∏o
miejsce niedotrzyma-
nie terminu op∏acenia
raty sk∏adki.

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

czeniowej, dotyczy konkretnie tych
przypadków, w których mia∏o miej-
sce niedotrzymanie terminu op∏a-
cenia raty sk∏adki. Sà to najcz´Êciej
takie sytuacje, w których ubezpie-
czajàcy po terminie oznaczonym
w umowie (zapisanym zwykle na
druku polisy) dokonuje jednak
op∏acenia raty sk∏adki – a zak∏ad
ubezpieczeƒ przyjmuje jà, nie
dokonujàc jej zwrotu. Po pewnym
czasie dochodzi do szkody (zdarzenia
ubezpieczeniowego) i ubezpieczajà-
cy zg∏asza si´ po odszkodowanie
i wówczas zostaje poinformowany
o fakcie wygaÊni´cia umowy. Pod-
kreÊlam, ˝e dotyczy to takich przy-
padków, w których op∏acenie raty
nastàpi∏o przed dniem wystàpienia
szkody, a przedzia∏ czasowy mi´dzy
tymi zdarzeniami eliminuje mo˝li-
woÊç op∏acenia raty sk∏adki po
szkodzie. Zak∏ad ubezpieczeƒ mia∏
zatem dostatecznie du˝o czasu, by
stwierdziç niedotrzymanie warun-
ków umowy przez ubezpieczajàce-
go i dokonaç na jego rzecz zwrotu
cz´Êci sk∏adki za okres, w którym
nie by∏o ju˝ ochrony. Zak∏ady ubez-
pieczeƒ t∏umaczà swoje dzia∏ania
zapisami umowy ubezpieczenia,
z których nie wynika obowiàzek in-
formacyjny na rzecz ubezpieczajà-
cego, lecz jak wyjaÊniç brak zwrotu
raty „opóênionej” sk∏adki?

W odniesieniu do ubezpieczeƒ

obowiàzkowych problem zwiàzany
z op∏aceniem sk∏adki czy te˝ jej raty
uzyska∏ szczególnà regulacj´ prawnà
tzn. zosta∏ potraktowany w sposób
odmienny w stosunku do pozosta-
∏ych grup ubezpieczeƒ, co znajduje
odzwierciedlenie w zapisach ustawy
z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpiecze-
niach obowiàzkowych, Ubezpiecze-
niowym Funduszu Gwarancyjnym
i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych (DzU Nr 124,
poz. 1152 z póên. zm.), której art.
12 ust. 2 jednoznacznie stwierdza,
˝e w przypadku op∏acania sk∏adki
ubezpieczeniowej w ratach, nieop∏a-
cenie przez ubezpieczonego lub
ubezpieczajàcego raty sk∏adki
w terminie oznaczonym przez za-
k∏ad ubezpieczeƒ nie powoduje
ustania odpowiedzialnoÊci zak∏adu

ubezpieczeƒ. Nadto, w cz´Êci ww.
ustawy odnoszàcej si´ do ubezpie-
czenia OC posiadaczy pojazdów me-
chanicznych, zapis art. 39 ust. ust.
1 i 2, stwarza szczególnà sytuacj´
w przypadku, gdy zak∏ad ubezpie-
czeƒ zawrze umow´ – co w tym
przypadku mo˝e oznaczaç wydanie
ubezpieczajàcemu dokumentu po-
twierdzajàcego zawarcie umowy –
przy czym wska˝e w tym dokumen-
cie póêniejszy ni˝ poczàtek okresu
ochrony, termin op∏acenia sk∏adki
lub jej raty. W takim przypadku,
gdy z jakichÊ wzgl´dów ubezpiecza-
jàcy nie op∏aci sk∏adki czy raty,
ochrona ubezpieczeniowa istnieje
przez okres zapisany w umowie, mi-
mo braku dokonania op∏aty.

Ubezpieczenia tej szczególnej ka-

tegorii, jakimi sà ubezpieczenia
obowiàzkowe, polegajà na napra-
wieniu szkody osobom poszkodowa-
nym przez ubezpieczonego tzn.
chroniàcym bezpoÊrednio nie tyle
sprawc´ szkody, co gwarantujàce
poszkodowanej przez niego osobie,
naprawienie szkody poprzez wyp∏a-
t´ nale˝nego odszkodowania. W tym
gwarancyjnym charakterze ubezpie-
czeƒ obowiàzkowych nale˝y upatry-
waç zatem êróde∏ wielu rozwiàzaƒ
zmierzajàcych przede wszystkim do
utrzymania ciàg∏oÊci trwania
ochrony ubezpieczeniowej – de fac-
to gwarancji naprawienia szkody
osobom poszkodowanym.

Rozwiàzaniem, które w sposób zde-

cydowany wp∏yn´∏oby na popraw´ sy-
tuacji ubezpieczajàcego w zwiàzku
z wygaÊni´ciem umowy w przypadku
niedope∏nienia obowiàzku op∏acenia
raty sk∏adki, sà proponowane zmia-
ny regulacji kodeksu cywilnego. Od
pewnego czasu trwajà bowiem prace
komisji powo∏anej przez Ministra
SprawiedliwoÊci. W celu wypraco-
wania propozycji zmian kodeksu cy-
wilnego równie˝ w cz´Êci dotyczàcej
umowy ubezpieczenia.

Aktualnie komisja proponuje

nadanie art. 814 kc. nast´pujàcego
brzmienia;

„Art. 814. § 1. JeÊli nie umówiono

si´ inaczej, odpowiedzialnoÊç ubez-
pieczyciela rozpoczyna si´ od dnia
nast´pujàcego po zawarciu umowy,

nie wczeÊniej jednak ni˝ od dnia na-
st´pnego po zap∏aceniu sk∏adki lub
jej raty.

§ 2. Je˝eli ubezpieczyciel ponosi

odpowiedzialnoÊç jeszcze przed za-
p∏aceniem sk∏adki, a sk∏adka nie zo-
sta∏a zap∏acona w terminie, ubez-
pieczyciel mo˝e wypowiedzieç
umow´ ze skutkiem natychmiasto-
wym i ˝àdaç zap∏aty sk∏adki za
okres, przez który ponosi∏ odpowie-
dzialnoÊç. W przypadku braku wy-
powiedzenia umowy rozwiàzuje si´
ona z koƒcem okresu, za który przy-
pada∏a nie zap∏acona sk∏adka.

§ 3. W razie op∏acania sk∏adki

w ratach niezap∏acenie w termi-
nie kolejnej raty sk∏adki mo˝e po-
wodowaç ustanie odpowiedzialno-
Êci ubezpieczyciela tylko wtedy,
gdy skutek taki przewidywa∏a
umowa lub ogólne warunki,
a ubezpieczyciel po up∏ywie ter-
minu wezwa∏ ubezpieczajàcego do
zap∏aty z zagro˝eniem, ˝e brak
zap∏aty w ciàgu 7 dni od dnia we-
zwania spowoduje ustanie odpo-
wiedzialnoÊci”.

Dla naszych rozwa˝aƒ szczególnie

wa˝ne jest brzmienie § 3., którym
nak∏ada si´ na zak∏ad ubezpieczeƒ
obowiàzek wezwania ubezpieczajà-
cego do uregulowania w 7-dniowym
terminie zaleg∏ej raty i dopiero po
niespe∏nieniu tego obowiàzku mo˝-
na uznaç umow´ za wygas∏à.

Trudno przewidzieç, jaki osta-

tecznie kszta∏t przyjmie projekt
zmian kodeksu cywilnego, nad któ-
rym pracuje komisja i kiedy Rzàd
przed∏o˝y go Sejmowi, jednak wyda-
je si´, ˝e omawiane zmiany zostanà
przyj´te i poprawià sytuacj´ ubez-
pieczajàcego w jego relacjach z za-
k∏adem ubezpieczeƒ, eliminujàc
szereg kwestyjnych spraw wp∏ywa-
jàcych do Biura Rzecznika Ubezpie-
czonych.

■

Krry

ysstty

a K

Krra

wccz

Dyrektor Biura

Rzecznika Ubezpieczonych

k.krawczyk@rzu.gov.pl

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

Teza orzeczenia

Umowa ubezpieczenia od kra-

dzie˝y z w∏amaniem i rabunku od-
noszàca si´ do mienia powierzone-
go ubezpieczajàcemu przez osob´
trzecià nie obejmuje samochodu
stanowiàcego eksponat, je˝eli
w swojej ofercie ubezpieczajàcy
wnosi∏ jedynie o obj´cie ochronà sa-
mochodów powierzonych mu przez
klientów do przeglàdu i napraw
gwarancyjnych. Nie decyduje o ta-
kiej ochronie zapis znajdujàcy si´
w ogólnych warunkach ubezpie-
czenia (owu

), w myÊl którego

ubezpieczenie obejmuje wszelkie
mienie powierzone ubezpieczajàce-
mu przez osoby trzecie w celu wy-
konania jakichkolwiek us∏ug,
w tym tak˝e polegajàcych np. na
marketingu i promocji danego mo-
delu samochodu.

G L O S A
1. Ubezpieczajàcy prowadzi dzia-

∏alnoÊç gospodarczà jako dealer sa-
mochodowy, specjalizujàcy si´
w dystrybucji samochodów marki

Volkswagen oraz Audi. Oprócz
sprzeda˝y samochodów jego dzia-
∏alnoÊç obejmuje tak˝e inne us∏ugi,
takie jak naprawa, przeglàdy, us∏u-
gi reklamowe, marketingowe i in-
ne. Zasadniczym miejscem prowa-
dzenia ww. dzia∏alnoÊci jest salon
samochodowy; ten w∏aÊnie salon
zosta∏ w polisie okreÊlony jako
„miejsce ubezpieczenia”.

WÊród aut znajdujàcych si´ w sa-

lonie sprzeda˝y znajdowa∏ si´ tak˝e
samochód Audi A8 stanowiàcy w∏a-
snoÊç osoby trzeciej, tj. Spó∏ki X
z Poznania. Umowa najmu nak∏a-
da∏a na ubezpieczajàcego obowià-
zek ubezpieczenia wymienionego
samochodu przez dealera przez ca-
∏y okres znajdowania si´ w jego po-
siadaniu zale˝nym (ubezpieczenie
mia∏o dotyczyç „wszystkich ryzyk”,
a wi´c tak˝e ryzyka kradzie˝y).
Ubezpieczajàcy zawar∏ dwie umo-
wy ubezpieczenia z T.U. Generali
S.A. (polisa nr 0200-0000419 z dn.
17.05.2001 r. oraz polisa nr 0200-
0000568 z dn. 19.09.2001 r.).
Pierwsza z tych umów obejmowa∏a

ochronà „rzeczowe sk∏adniki ma-
jàtku obrotowego (samochody Audi
w salonie i na placu)”, natomiast
umowa druga (polisa nr 0200-
0000568) dotyczy∏a ubezpieczenia
„mienia osób trzecich przyj´tego
w celu wykonania us∏ugi”. W tej sa-
mej polisie u do∏u widnieje klauzu-
la o nast´pujàcej treÊci: „kwituj´
odbiór polisy oraz owu i potwier-
dzam, ˝e ich treÊç stanowiàca inte-
gralnà cz´Êç umowy ubezpiecznia
jest mi znana”. Poni˝ej tej klauzuli
znajdujà si´ podpisy ubezpieczajà-
cego oraz ubezpieczyciela.

W dniu 10 kwietnia 2002 r. opisa-

ny wy˝ej samochód (znajdujàcy si´
w salonie sprzeda˝y) zosta∏ skra-
dziony przez nieznanego sprawc´,
pomimo istniejàcego systemu alar-
mowego, monitorowania obiektu
oraz jego dozorowania przez wy-
specjalizowanà (i koncesjonowanà)
agencj´ ochrony. W dniu 11 kwiet-
nia (a wi´c niezw∏ocznie) ubezpie-
czajàcy zg∏osi∏ powy˝szy fakt oraz
jego okolicznoÊci zak∏adowi ubez-
pieczeƒ.

Glosa do orzeczenia Sàdu Apelacyjnego w Bia∏ymstoku
z dnia 24.11.2004 r., sygn. IA Ca 503/04

Wielce Szanowny Panie Profesorze

Z ogromnà przyjemnoÊcià i satysfakcjà przyj´liÊmy

wiadomoÊç o nadaniu Panu przez Prezydenta RP tytu∏u
Profesora. Z tej okazji prosz´ przyjàç nasze serdeczne

i szczere gratulacje oraz wyrazy uznania dla Paƒskiej
wiedzy ubezpieczeniowej, nieocenionej znajomoÊci
problematyki prawnej, umiej´tnoÊci rozwiàzywania
trudnych problemów, a tak˝e daru przekazywania
posiadanej wiedzy. Szczególnie jest nam mi∏o przekazaç
Panu Profesorowi gratulacje na ∏amach Monitora
Ubezpieczeniowego, a to z uwagi na ∏àczàcà nas od
wielu lat przyjaêƒ i ˝yczliwà wspó∏prac´. Liczymy,
˝e b´dziemy mieli okazj´ jà kontynuowaç, tym bardziej,
˝e zawsze mogliÊmy liczyç na Pana zrozumienie
i pomoc dla podejmowanych przez nas inicjatyw.
JesteÊmy równie˝ przekonani, ˝e nadany Panu Tytu∏
przyczyni si´ do dalszego wzrostu rangi i znaczenia
prawa ubezpieczeƒ gospodarczych jako dyscypliny
naukowej. Wraz z gratulacjami ˝yczymy Panu dalszych
sukcesów i satysfakcji w realizacji swoich planów

naukowych i zawodowych, a tak˝e wiele zdrowia
i wszelkiej pomyÊlnoÊci w ˝yciu osobistym.

Rzecznik Ubezpieczonych

wraz z pracownikami i wspó∏pracownikami Biura

oraz Fundacja Edukacji Ubezpieczeniowej.

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

Zak∏ad ubezpieczeƒ odmówi∏ wy-

p∏aty odszkodowania ubezpiecze-
niowego, argumentujàc, i˝ skra-
dziony samochód – pomimo tego, ˝e
znajdowa∏ si´ w tzw. miejscu ubez-
pieczenia – nie by∏ obj´ty ochronà
ubezpieczeniowà. W szczególnoÊci
argumentacja odmowna ubezpie-
czyciela odnosi∏a si´ do umowy
ubezpieczenia mienia osób trzecich,
przyj´tego w celu wykonania us∏ugi
(a zatem dotyczy∏a umowy stwier-
dzonej polisà nr 0200-0000568 z dn.
19.09.2001 r., która obowiàzywa∏a
do dnia 03.l0.2002 r., a wi´c obejmo-
wa∏a moment nastàpienia wypadku
ubezpieczeniowego). Ubezpieczajà-
cy wystàpi∏ z powództwem do Sàdu
Okr´gowego w Olsztynie, który po-
wództwo to uwzgl´dni∏, zasàdzajàc
na jego rzecz kwot´ 210 136,18 z∏
wraz z odsetkami ustawowymi od
dnia 3 sierpnia 2002 r. Sàd ten przy-
jà∏, i˝ skradziony pojazd – jako mie-
nie osoby trzeciej – znajdowa∏ si´
w posiadaniu zale˝nym ubezpiecza-
jàcego i ˝e celem owego „posiadania
zale˝nego” by∏o Êwiadczenie przez
dealera us∏ug marketingowych i re-
klamowych. Wobec braku sprecyzo-
wania, o jakich us∏ugach traktuje
umowa ubezpieczenia (vide § 3 ust.
1 pkt 3 powo∏anych OWU), poj´cie
tych us∏ug nale˝a∏o traktowaç sze-
roko. Od powy˝szego wyroku Sàdu
Okr´gowego strona pozwana wnio-
s∏a apelacj´ do Sàdu Apelacyjnego
w Bia∏ymstoku, który wyrokiem
z dnia 24 listopada 2004 r. (I A Ca
503/04) zmieni∏ zaskar˝ony wyrok
Sàdu Okr´gowego i powództwo
w ca∏oÊci oddali∏.

Sàd Apelacyjny – opierajàc si´

g∏ównie na zeznaniach pracownicy

zak∏adu ubezpieczeƒ oraz sposobie
prowadzenia pertraktacji poprze-
dzajàcych zawarcie umowy ubez-
pieczenia – uzna∏, i˝ przedmiotem
ubezpieczenia (w ramach przed-
miotowej umowy) by∏y wy∏àcznie
„samochody klientów powierzone
do przeglàdów i napraw serwiso-
wych”. JednoczeÊnie sàd ten
stwierdzi∏, i˝ skoro pracownik fir-
my ochrony udzieli∏ pomocy spraw-
com kradzie˝y samochodu (co po-
twierdza prawomocny wyrok karny
z dn. 7.01.2004 r.), to ubezpieczajà-
cemu mo˝na postawiç zarzut naru-
szenia art. 474 k.c. i § 35 cytowa-
nych owu

. Argument ten mia∏by

jakoby (choç trudno pojàç argu-
mentacj´ SA w tej kwestii) wy∏à-
czaç odpowiedzialnoÊç ubezpieczy-
ciela na zasadzie art. 827 § 1 k.c.
Ten ostatni argument nie zosta∏
jednak poparty ani poglàdami dok-
tryny, ani odnoÊnym orzecznic-
twem SN w kwestii poj´cia osób, za
które ubezpieczajàcy ponosi odpo-
wiedzialnoÊç w rozumieniu wymie-
nionego przepisu

2. Umowa ubezpieczenia gospo-

darczego nale˝y do umów maso-
wych, zawieranych z u˝yciem wzor-
ców umownych (owu), przybiera
zatem charakter tzw. umowy adhe-
zyjnej

W umowach typu adhezyjnego na

treÊç powsta∏ego w ich wyniku sto-
sunku prawnego majà wp∏yw (i to
istotny) nie tylko same postanowie-
nia zawarte w umowie, ale te˝ prze-
pisy prawa (zw∏aszcza przepisy
o charakterze ius cogens), postano-
wienia i treÊç zastosowanego i in-
korporowanego do umowy wzor-
ca

oraz niektóre inne jeszcze

elementy (np. przepisy dyspozy-
tywne, zasady wspó∏˝ycia spo∏ecz-
nego, ustalone zwyczaje)

W sprawie stanowiàcej przedmiot

glosy Sàd Apelacyjny ustali∏ treÊç
∏àczàcej strony umowy ubezpiecze-
nia z pomini´ciem zastosowanego
wzorca umowy (owu), pomijajàc od-
noÊny zapis § 3 ust. 1 pkt 3 tych˝e
OWU8. Powy˝szy zapis, niezale˝-
nie od jego wadliwoÊci stylistyczno-
-fleksyjnej, nie pozostawia cienia
wàtpliwoÊci co do tego, ˝e rodzaj
i kategorie us∏ug wykonywanych
przez ubezpieczajàcego w odnie-
sieniu do tzw. mienia osób trzecich
zosta∏y wymienione jedynie przyk∏a-
dowo(!). Jakim wi´c cudem w ocenie
Sàdu Apelacyjnego (który podzieli∏
stanowisko ubezpieczyciela) nale-
˝a∏o zastosowaç w omawianej kwe-
stii wyk∏adni´ zaw´˝ajàcà, a wi´c
takà, która „wykluczy∏a” z tego za-
kresu us∏ug´ dealera polegajàcà na
reklamie, marketingu i promocji
samochodu znajdujàcego si´ w salo-
nie sprzeda˝y? Przecie˝ tu nie cho-
dzi∏o o klasyczny eksponat (np. ob-
raz w

muzeum) przeznaczony

wy∏àcznie do oglàdania przez sym-
patyków sztuki, samochodów czy
innych koneserów. Tu chodzi∏o o sa-
lon sprzeda˝y samochodów kon-
kretnej marki, a prowadzàcy ten
salon dealer by∏ ˝ywotnie zaintere-
sowany w jak najbardziej efektyw-
nej i masowej promocji tych aut,
aby zwi´kszyç ich sprzeda˝.

3. Omawiane OWU zawierajà po-

nadto dalsze sprzecznoÊci, a w szcze-
gólnoÊci w kwestii tzw. ograniczeƒ
odpowiedzialnoÊci, które mog∏y –
a nawet musia∏y – wprowadziç
ubezpieczajàcego w b∏àd co do tego,
czy w konkretnej sytuacji ochrona
ubezpieczeniowa mu przys∏uguje,
czy nie. Oto porównujàc § 8 pkt
1 i 2 tych warunków czytamy, ˝e
ubezpieczyciel nie odpowiada za
„eksponaty” (pkt 1) oraz za pojazdy
drogowe i inne, „które mogà byç
przedmiotem ubezpieczenia Casco”
(pkt 2). Jednakowo˝ owe pojazdy sà
obj´te ochronà, je˝eli stanowià mie-
nie osób trzecich przyj´te w celu
wykonania us∏ugi... (§ 8 pkt 2 in fi-
ne w zwiàzku z § 3 ust. l pkt 3).

Umowa ubezpieczenia od kradzie˝y z w∏a-
maniem i rabunku odnoszàca si´ do mienia
powierzonego ubezpieczajàcemu przez osob´
trzecià nie obejmuje samochodu stanowiàce-
go eksponat, je˝eli w swojej ofercie ubezpie-
czajàcy wnosi∏ jedynie o obj´cie ochronà sa-
mochodów powierzonych mu przez klientów
do przeglàdu i napraw gwarancyjnych.

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

W glosowanej sprawie mieliÊmy
w∏aÊnie do czynienia z pojazdem
drogowym „mogàcym byç przed-
miotem ubezpieczenia Casco” i sta-
nowiàcym jednoczeÊnie mienie
przyj´te przez ubezpieczajàcego
w celu wykonania us∏ugi (zatem le-
ge non distinguente to, o jakà us∏u-
g´ chodzi jest bez znaczenia). Z po-
równania tych zapisów wynika
wyraêna niespójnoÊç – a nawet
sprzecznoÊç – pomi´dzy wy∏àcze-
niem z ochrony „eksponatów” oraz
„pojazdów”; obu tym kategoriom
mienia poÊwi´cono ró˝ne klauzule
wy∏àczajàce, co mog∏oby sugero-
waç, ˝e „eksponaty” i „pojazdy” to
zgo∏a odr´bne sk∏adniki mienia.
Jednak˝e ubezpieczyciel zastrzeg∏,
˝e ta druga kategoria (pojazdy)
podlega ochronie, jeÊli stanowi mie-
nie okreÊlone w § 3 ust. l pkt 3 (mie-
nie osób trzecich przyj´te w celu
wykonania us∏ugi). W tym miejscu
powstaje pytanie, czy pojazdy spe∏-
niajàce wymóg okreÊlony w § 3 ust.
1 pkt 3 owu, a b´dàce zarazem eks-
ponatem, sà obj´te ochronà ubez-
pieczeniowà, czy te˝ nie. Oto jako
sofistyk´ – w zakresie wy∏àczeƒ
ochrony ubezpieczeniowej – zasto-
sowano w komentowanych owu,
którà mo˝na przyrównaç do przy-
s∏owiowego „prania mózgu”. Czy
tego rodzaju zapisy mo˝na uznaç za
„sformu∏owane jednoznacznie
i w sposób zrozumia∏y”?

4. Glosowane orzeczenie, a w szcze-

gólnoÊci jego uzasadnienie, sk∏ania
tak˝e do kilku refleksji na temat
zasady in dubio contra proferen-
tem, odnoszàcej si´ do interpretacji
i wyk∏adni postanowieƒ owu, która
sta∏a si´ od dnia 1 stycznia 2004 ro-
ku zasadà ustawowà

Nale˝y podkreÊliç, i˝ w opinio-

wanej sprawie wszystkie sàdy orze-
kajàce mia∏y obowiàzek zasad´

powy˝szà respektowaç i to niezale˝-
nie od tego, ˝e spór sàdowy rozpo-
czà∏ si´ przed wejÊciem w ˝ycie po-
wo∏anej ustawy. Jest tak dlatego, ˝e
art. 247 ustawy o dzia∏alnoÊci ubez-
pieczeniowej nakazuje stosowaç do
oceny roszczeƒ ubezpieczajàcego
b´dàcych przedmiotem post´powa-
nia sàdowego po 1 stycznia 2004 r.
(czyli niezakoƒczonych przed
dniem wejÊcia w ˝ycie tej˝e ustawy)
wymieniony art. 12 ustawy, je˝eli
jest on przepisem korzystniejszym
dla ubezpieczajàcego.

Tymczasem

z uzasadnienia glosowanego orze-
czenia wynika, ˝e Sàd Apelacyjny
zasad´ t´ pogwa∏ci∏, dokonujàc
niezwykle zaw´˝ajàcej wyk∏adni
przywo∏anego ju˝ § 3 ust. 1 pkt
3 analizowanych owu, czyniàc to
z oczywistà szkodà dla ubezpiecza-
jàcego. U˝ywajàc pewnej przenoÊni,
mo˝na obrazowo powiedzieç, ˝e
w glosowanej sprawie zastosowano
– przy wyk∏adni OWU – zasad´ in
dubio in favorem profererenti.

Ponadto wszystkie postanowienia

wzorca umowy (w tym tak˝e OWU)
powinny spe∏niaç wymóg transpa-
rentnoÊci, czyli postanowienia te
powinny byç sformu∏owane w spo-
sób jednoznaczny i zrozumia∏y.

Nale˝y stwierdziç, ˝e w g∏osowanej
sprawie zastosowanie przez zak∏ad
ubezpieczeƒ owu kryteriów tych
nie spe∏nia∏y. W szczególnoÊci doty-
czy to przywo∏anego ju˝ zapisu §
3 ust. 1 pkt 3 (co do mienia osób
trzecich, przyj´tego w celu wykona-
nia us∏ugi) oraz § 8 pkt 1 (wy∏à-
czajàcego odpowiedzialnoÊç ubez-
pieczyciela za tzw. eksponaty).
Pomi´dzy tymi zapisami istnieje
ewidentna sprzecznoÊç(!). W tej sy-
tuacji „upieranie si´” przez zak∏ad
ubezpieczeƒ, ˝e skradziony samo-
chód by∏ eksponatem wy∏àczonym
z ochrony, zakrawa na hipokryzj´.

JeÊli bowiem ubezpieczyciel mia∏-

by rzeczywiÊcie powa˝ny zamiar
wyjaÊniç t´ kwesti´, to powinien
zdefiniowaç poj´cie „eksponatu”
w tzw. s∏owniczku poj´ç.

Wydaje

si´, i˝ skoro autor owu, b´dàcy pro-
fesjonalistà w

zakresie obrotu

ubezpieczeniowego, dopuÊci∏ si´
oczywistej i ra˝àcej niespójnoÊci
w poszczególnych zapisach tych˝e
warunków (np. pomi´dzy § 3 ust.
1 pkt 3 i § 8 pkt 1), a jednoczeÊnie
pominà∏ w tzw. s∏owniczku defini-
cj´ „eksponatu”, to nie powinien
z tego wywodziç korzystnych dla
siebie skutków prawnych.

Sàd Apelacyjny – co jest zastana-

wiajàce – dokona∏ ustalenia treÊci ∏à-
czàcej strony umowy ubezpieczenia,
opierajàc si´ nie na treÊci dokumen-
tu ubezpieczenia (polisie), lecz na ze-
znaniach osoby b´dàcej pracowni-
kiem zak∏adu ubezpieczeƒ. Zeznania
tego Êwiadka pos∏u˝y∏y za dowód te-
go, ˝e ubezpieczajàcy (reprezentowa-
ny przez brokera) mia∏ jakoby wnio-
skowaç wy∏àcznie o obj´cie ochronà
ubezpieczeniowà samochodów klien-
tów, powierzonych do przeglàdu i na-
praw gwarancyjnych. Tymczasem
w dokumencie ubezpieczenia (polisa
nr 0200-0000568) znajdujà si´ takie
oto zapisy:

1) Miejsce ubezpieczenia: salon

Volkswagen oraz Audi...;

2) Suma ubezpieczenia: mienie

osób trzecich przyj´te w celu wyko-
nania us∏ugi – maszyny, urzàdze-
nia, wyposa˝enie.

JeÊli przez moment za∏o˝yç, ˝e

stanowisko przyj´te przez Sàd Ape-
lacyjny mia∏oby byç trafne, a wi´c
˝e polisa ta obejmowa∏a wy∏àcznie
mienie osób trzecich w postaci sa-
mochodów klientów powierzonych
do przeglàdu i napraw gwarancyj-
nych, to mo˝na by∏oby postawiç na-
st´pujàce pytania:

Art. 247 ustawy o dzia∏alnoÊci ubezpieczeniowej nakazuje stosowaç do
oceny roszczeƒ ubezpieczajàcego b´dàcych przedmiotem post´powania
sàdowego po 1 stycznia 2004 r. (czyli niezakoƒczonych przed dniem wej-
Êcia w ˝ycie tej˝e ustawy) wymieniony art. 12 ustawy, je˝eli jest on prze-
pisem korzystniejszym dla ubezpieczajàcego.

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

❐ dlaczego jako miejsce ubezpie-

czenia wymieniono w polisie salon
sprzeda˝y samochodów(?!);

❐ dlaczego w rubryce „suma

ubezpieczenia” wpisano „mienie
osób trzecich przyj´te w celu wyko-
nania us∏ugi”, a nie „samochody
klientów powierzone do przeglàdu
i napraw gwarancyjnych”?

Ka˝dy, nawet ktoÊ najmniej roz-

garni´ty, wie, ˝e w salonie sprzeda-
˝y samochodów nie dokonuje si´
przeglàdu ani naprawy gwarancyj-
nej samochodów. Z drugiej strony
„maszyny, urzàdzenia i wyposa˝e-
nie” nie nale˝à do kategorii „samo-
chodów klientów powierzonych do
przeglàdu i napraw gwarancyj-
nych”. Zachodzi w tym miejscu
pytanie, kto wype∏ni∏ tak brzmiàcy
dowód zawarcia umowy ubezpiecze-
nia? Wyglàda na to, ˝e autorem
tych wzajemnie sprzecznych zapi-
sów by∏ pracownik zak∏adu ubez-
pieczeƒ, którego zeznania Sàd
Apelacyjny uczyni∏ decydujàcym do-
wodem na okolicznoÊç istotnych
elementów treÊci analizowanej
umowy ubezpieczenia. JeÊli rzeczy-
wiÊcie Sàd Apelacyjny dokona∏ w∏a-

Êciwej interpretacji zapisów w poli-
sie, zaw´˝ajàc przedmiot ubezpie-
czenia wy∏àcznie do samochodów
przyj´tych do naprawy i przeglàdu,
to odkrywamy, ˝e tak uj´ty zapis
w polisie by∏by ewidentnie sprzecz-
ny z zapisem § 3 ust. 1 pkt 3 owu,
który nie precyzowa∏, o jakich us∏u-
gach traktuje umowa ubezpiecze-
nia. W ka˝dym razie – jak s∏usznie
zauwa˝y∏ Sàd Okr´gowy w uzasad-
nieniu wydanego orzeczenia – ów
zapis wymienia∏ owe us∏ugi wy-
∏àcznie przyk∏adowo, a nie limi-
tatywnie(!). Zaistnia∏aby wówczas
sytuacja okreÊlona w dyspozycji
przepisu art. 811 § 1-2 k.c., albo-
wiem tak rozumiany dokument
ubezpieczenia odbiega∏by na nieko-
rzyÊç ubezpieczajàcego od treÊci za-
stosowanych owu (§ 3 ust. l pkt 3).

W takiej jednak sytuacji zak∏ad
ubezpieczeƒ mia∏ bezwzgl´dny obo-
wiàzek zwróciç na powy˝szy fakt
uwag´ ubezpieczajàcemu w formie
pisemnej, wyznaczajàc mu jedno-
czeÊnie co najmniej 7-dniowy ter-
min do z∏o˝enia sprzeciwu. Wiemy,
˝e w glosowanej sprawie zak∏ad
ubezpieczeƒ tego nie uczyni∏.14 Za-
tem twierdzenie, ˝e dla okreÊlenia
zakresu ochrony nie jest miarodaj-
ny zapis w OWU (§ 3 ust. 1 pkt 3),
lecz mniej korzystny dla ubezpie-
czajàcego zapis w dokumencie ubez-
pieczenia (i ustalony w dodatku na
podstawie zeznania pracownicy
zak∏adu ubezpieczeƒ wbrew wyraê-
nemu brzmieniu zapisów w tym do-
kumencie) jest twierdzeniem po-
zbawionym jakiejkolwiek logiki. ■

Prof. dr hab. E

niiu

ussz

z K

alle

wssk

kii

Tez´ orzeczenia sformu∏owa∏ autor glosy na podstawie mo-

tywów uzasadnienia wyroku. Orzeczenie nie zosta∏o do tej po-
ry opublikowane.

Ogólne Warunki Ubezpieczenia Mienia od Kradzie˝y z W∏a-

maniem i Rabunku, zatwierdzone w dniu 6.12.1999 r. Uchwa-
∏à Zarzàdu Generali T.U.S.A. Nr NL/3/12/1999 (obowiàzujàce
dla umów ubezpieczenia zawartych po dniu 7 grudnia 1999 r.).

Odpowiedni zapis, znajdujàcy si´ w zastosowanych OWU,

ma nast´pujàcà treÊç: „Generali obejmuje ochronà ubezpiecze-
niowà nast´pujàce mienie, zwane dalej przedmiotem ubezpie-
czenia a okreÊlone w Umowie:

3) mienie osób trzecich przyj´te w celu wykonania us∏ugi,

sprzeda˝y, umowy komisu lub umowy przechowania – mienie
stanowiàce w∏asnoÊç osób trzecich przyj´te w celu wykonania
us∏ugi, np. naprawy, remontu, czyszczenia, farbowania, pra-
nia, przyj´te w celu dalszej sprzeda˝y, w ramach umowy komi-
su lub umowy przechowania” (§ 3 ust. 1 pkt. 3).

Chodzi o ı 35 pkt 2) OWU, który stanowi: „w okresie ubez-

pieczenia Ubezpieczajàcy zobowiàzany jest do w∏aÊciwego za-
bezpieczenia majàtku, zgodnie z wymogami niniejszych OWU
(od ı 17 do ı 22) oraz ogólnie obowiàzujàcymi przepisami majà-
cymi na celu zapobieganie powstawania szkód a w szczególno-
Êci przepisów ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 roku o ochronie
osób i mienia (Dz.U. z 1997 r., Nr 114, poz. 740)”.

Zob. w szczególnoÊci wyrok SN z dnia 22.04.2004 r. (II CK

144/03), opublikowany wraz z glosà A. Szl´zaka w OSP, z. 12
z 2004 r., poz. 159 oraz kolejnà glos´ do tego wyroku – E. Ko-
walewski, Prawo Asekuracyjne 2005, nr 1, s. 76-84.

Zob. W. Warka∏∏o, W. Marek i W∏. Mogilski, Prawo ubezpie-

czeniowe, W-wa 1983, s.175, A. Wàsiewicz, Z.K. Nowakowski,
Prawo ubezpieczeƒ gospodarczych, Warszawa-Poznaƒ 1980, s.

231 oraz M. Krajewski, Umowa ubezpieczenia-Art. 805-834
KC – Komentarz, C. H. Beck – Warszawa 2004, s. 103 i nast.

Zob. szeroko: J. Kufel, Kszta∏towanie treÊci prawnego sto-

sunku ubezpieczenia [w:] Ubezpieczenia w gospodarce rynko-
wej, cz. 4, red. T. Sangowski, Bydgoszcz-Poznaƒ 2002, s. 52-63
oraz E. Kowalewski, Prawo ubezpieczeƒ gospodarczych, Byd-
goszcz-Toruƒ 2002, s.154.

Zob. przypis 3.

Zob. wymóg art. 12 ust. 3 ustawy z dn. 22.05.2003 r. o dzia-

∏alnoÊci ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 124, poz. 1151, z póên.
zm.) oraz art. 385 § 2 k.c. w zw. z art. 233 pkt 1 i art. 247 usta-
wy o dzia∏alnoÊci ubezpieczeniowej.

Zob. art. 12 ust. 4 ustawy o dzia∏alnoÊci ubezpieczeniowej.

Zob. na ten temat – E. Kowalewski, T. Sangowski, Prawo

ubezpieczeƒ gospodarczych – Komentarz, W-wa 2004, s. 235 i n.

Zob. art. 12 ust. 3 ustawy o dzia∏alnoÊci ubezpieczeniowej

oraz art. 385 § 2 k.c. w zwiàzku z art. 384 § 5.

S∏owniczek taki, zawarty w § 2 pkty 1-11 przedmiotowych

OWU, podaje szczegó∏owe definicje np. takich „drobiazgów”
jak „zamek wielozapadkowy” czy „k∏ódka bezkab∏àkowa”;
w s∏owniczku tym nie zdefiniowano jednak „eksponatu”, co –
zdaniem glosotora – by∏o wr´cz niezb´dne, z uwagi na wy∏à-
czenie tych˝e eksponatów z ochrony ubezpieczeniowej (§ 8 pkt
1 OWU).

Gdyby przyjàç, ˝e stanowisko Sàdu Apelacyjnego jest za-

sadne, co by oznacza∏o ˝e treÊç umowy ubezpieczenia zawartej
przez ubezpieczajàcego a uzewn´trzniona w polisie odbiega
rzeczywiÊcie (i to na niekorzyÊç ubezpieczajàcego) od treÊci
OWU, to i tak – skoro ubezpieczyciel nie wykona∏ obowiàzku
okreÊlonego w art. 811 ı l-2 k.c. – nale˝a∏oby przyjàç istnienie
ochrony ubezpieczeniowej.

Wszystkie postanowienia wzorca umowy (w
tym tak˝e owu) powinny spe∏niaç wymóg
transparentnoÊci, czyli postanowienia te po-
winny byç sformu∏owane w sposób jedno-
znaczny i zrozumia∏y.

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

ykonujàc ustawowe obo-
wiàzki wynikajàce z po-
szerzonego zakresu chro-

nionych przez niego pomiotów,
Rzecznik podejmowa∏ interwencje
w indywidualnych sprawach osób
obj´tych zabezpieczeniem emery-
talnym. Do Biura Rzecznika
Ubezpieczonych w latach 2002-
2004 wp∏yn´∏o 469 skarg pisem-
nych od uczestników systemu
emerytalnego.

Najliczniejsza grupa skarg, które

wp∏yn´∏y do Rzecznika Ubezpieczo-
nych w latach 2002-2004, odnosi∏a
si´ do funkcjonowania powszech-
nych towarzystw emerytalnych
i otwartych funduszy emerytal-
nych, czyli podmiotów dzia∏ajàcych
w ramach II filara polskiego syste-
mu emerytalnego (∏àcznie 240
skarg, tabela 1). Wystàpienia te do-
tyczy∏y przede wszystkim:

❐ mo˝liwoÊci anulowania umowy

o cz∏onkostwo wskutek b∏´du
co do treÊci oÊwiadczenia woli;

❐ sfa∏szowania umów o cz∏onko-

stwo;

❐ utrudnieƒ towarzyszàcych

zmianie otwartego funduszu
emerytalnego.

Najwi´ksza liczba pisemnych wy-

stàpieƒ w latach 2002-2004 z za-
kresu systemu ubezpieczeƒ spo-
∏ecznych odnosi∏a si´ do mo˝liwoÊci
anulowania deklaracji przystàpie-

nia do otwartego funduszu emery-
talnego na skutek b∏´du co do tre-
Êci oÊwiadczenia woli (183 skargi,
tabela 2). Wi´kszoÊç skar˝àcych
powo∏ywa∏a si´ na niewiedz´
o utracie prawa do przejÊcia na
wczeÊniejszà emerytur´, z którego

mogliby skorzystaç, gdyby nie
przystàpili do otwartego funduszu
emerytalnego.

Problem anulowania umowy

o cz∏onkostwo w funduszu z powo-
du utraty prawa do emerytury po-
jawia∏ si´ równie˝ w trakcie dy˝u-
rów telefonicznych prowadzonych
przez pracowników Biura Rzeczni-
ka Ubezpieczonych. W zakresie za-
bezpieczenia emerytalnego w 2004
roku zanotowano 129 rozmów tele-
fonicznych.

Najwi´cej z nich odnosi∏o si´ do

nieprawid∏owoÊci w funkcjonowa-
niu podmiotów dzia∏ajàcych w ra-
mach II filara polskiego systemu
emerytalnego – 47 skarg (36,4%).
Rozmowy te dotyczy∏y g∏ównie

mo˝liwoÊci anulowania umowy
o cz∏onkostwo w funduszu ze
wzgl´du na nabycie prawa do wcze-
Êniejszej emerytury – 38 rozmów
(29,5%, tabela 3).

Ze wzgl´du na wag´ i rozmiar

problemu dotyczàcego niemo˝noÊci
przejÊcia na wczeÊniejszà emerytu-
r´ w

przypadku uczestnictwa

w otwartym funduszu emerytal-
nym Rzecznik Ubezpieczonych wy-
stàpi∏ w 2003 r. do Izby Gospodar-
czej Towarzystw Emerytalnych
o przyj´cie jednolitych procedur
przez zrzeszone w niej powszechne
towarzystwa emerytalne w zakre-

Wypuszczenie ptaszka z klatki, czyli o mo˝liwoÊci
anulowania umowy o cz∏onkostwo w przypadku
uzyskania prawa do wczeÊniejszej emerytury

W zwiàzku z rozszerzeniem kompetencji Rzeczni-
ka Ubezpieczonych o ochron´ interesów cz∏onków
otwartych funduszy emerytalnych oraz uczestni-
ków pracowniczych programów emerytalnych od
kwietnia 2002 r. Rzecznik Ubezpieczonych chroni
konsumenckie interesy cz∏onków otwartych fun-
duszy emerytalnych oraz uczestników pracowni-
czych programów emerytalnych.

Tabela 1. P

ziia

a∏∏ ssk

arrg

g z

e w

gll´

´d

u n

a p

miio

ott,,

ecc k

kttó

órre

o w

niie

essiio

o ssk

arrg

g´

miio

ott

Powszechne towarzystwa emerytalne

164

240

Zak∏ad Ubezpieczeƒ Spo∏ecznych

118

206

Inne

Tabela 2. P

ziia

a∏∏ ssk

arrg

g z

e w

gll´

´d

u n

a tte

atty

k´

Prrz

miio

ott ssk

arrg

gii

Anulowanie umowy

140

183

Nieprzekazywanie sk∏adek do OFE

152

Zmiana funduszu i wyp∏ata transferowa

Nieprawid∏owoÊci w rejestrze cz∏onków

Interpretacja przepisów

Sfa∏szowanie umowy

Inne

Z∏a w∏aÊciwoÊç

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

sie anulowania umów o cz∏onko-
stwo w przypadku uzyskania pra-
wa do wczeÊniejszej emerytury.

Podj´ta na wniosek Rzecznika

Ubezpieczonych inicjatywa ujed-
nolicenia procedur anulowania
umowy w przypadku uzyskania
wczeÊniejszych uprawnieƒ emery-
talnych zakoƒczy∏a si´ wypracowa-
niem stosownych regulacji i przyj´-
ciem ich przez zrzeszone w IGTE
towarzystwa. Za niewàtpliwy suk-
ces nale˝y uznaç, i˝ pomimo d∏ugo-
trwa∏oÊci sprawy i licznych proble-
mów technicznych w 2005 r. uda∏o
si´ ostatecznie wypracowaç jedno-
lite standardy post´powania
wszystkich cz∏onków IGTE w tym
zakresie.

Powszechne Towarzystwa Eme-

rytalne zrzeszone w IGTE zgodnie
oÊwiadczy∏y, ˝e b´dà stosowaç jed-
nolità procedur´ post´powania
z wnioskami cz∏onków otwartych
funduszy emerytalnych, którzy ze-
chcà skorzystaç z prawa do wcze-
Êniejszej emerytury do koƒca roku
2006 r.:

1. Po otrzymaniu od cz∏onka lub

by∏ego cz∏onka funduszu, któ-
ry naby∏ cz∏onkostwo w tym
funduszu na podstawie umowy
pierwszej, wniosku o uniewa˝-
nienie umowy z powodu utraty
przez niego prawa do wcze-
Êniejszej emerytury, PTE za-
rzàdzajàce tym funduszem ˝à-
daç b´dzie od tej osoby:

a) pisemnego oÊwiadczenia o za-

warciu przez nià umowy pod
wp∏ywem b∏´du, co do utraty
prawa do wczeÊniejszej emery-
tury,

b) dostarczenia decyzji ZUS o od-

mowie udzielenia prawa do
wczeÊniejszej emerytury jedy-
nie ze wzgl´du na jej przyna-
le˝noÊç do funduszu emerytal-
nego.

2. Po spe∏nieniu przez cz∏onka

funduszu lub by∏ego cz∏onka
funduszu powy˝szych warun-
ków, PTE zarzàdzajàce tym
funduszem uruchomi we-
wn´trznà procedur´ w sprawie
uniewa˝nienia umowy z tà
osobà.

3. Po stwierdzeniu niewa˝noÊci

umowy zgodnie z punktem 2
osoba b´dàca stronà tej umowy
powiadomi o fakcie jej unie-
wa˝nienia wszystkie fundusze,
których nast´pnie by∏a lub jest
cz∏onkiem. Wzór powiadomie-
nia stanowi za∏àcznik do ni-
niejszego oÊwiadczenia.

4. Postanowienia powy˝sze nie

obowiàzujà w odniesieniu do
spraw zakoƒczonych prawo-
mocnym wyrokiem oddalajà-
cym powództwo w tym przed-
miocie.

5. PTE poinformujà osoby, które

z∏o˝y∏y wnioski w tej sprawie
o przyj´tej procedurze po-
st´powania, w szczególnoÊci

o tym, ˝e o uniewa˝nienie
umowy nale˝y zwróciç si´ do
pierwszego funduszu, z któ-
rym cz∏onek zawar∏ umow´
o cz∏onkostwo.

6. PTE mogà stosowaç odmien-

ne zasady post´powania
z wnioskami o uniewa˝nienie
umowy z powodu prawa do
wczeÊniejszej emerytury, jeÊli
sà one korzystniejsze dla
cz∏onka funduszu od zasad
przyj´tych w

niniejszym

oÊwiadczeniu. W stosunku do
by∏ych cz∏onków funduszu
korzystniejsze zasady nie mo-
gà byç stosowane.

Powy˝szy tryb b´dzie stosowany

do koƒca 2006 roku.

Majàc na uwadze przejrzystoÊç

zasad obowiàzujàcych wszystkich
uczestników II filara, Rzecznik
Ubezpieczonych podjà∏ dzia∏ania
w celu upowszechnienia przyj´-
tych przez cz∏onków IGTE zasad
w ca∏ym Êrodowisku otwartych
funduszy emerytalnych. Rzecznik
Ubezpieczonych wystàpi∏ do po-
wszechnych towarzystw emerytal-
nych nieb´dàcych cz∏onkami IGTE
o przyj´cie tych zasad bàdê wypra-
cowanie w∏asnych procedur post´-
powania w podobnych sytuacjach.

Podsumowujàc, najpilniejsze pro-

blemy zwiàzane z anulowaniem
umów o cz∏onkostwo wczeÊniej-
szych emerytów zosta∏y w du˝ej
cz´Êci rozwiàzane. Dalsze mo˝li-
woÊci anulowania umów o cz∏on-
kostwo w OFE w przypadku uzy-
skania prawa do wczeÊniejszej
emerytury po 2006 r. powinny za-
wieraç regulacje dotyczàce emery-
tur pomostowych. Do czasu jednak
uchwalenia i opublikowania tych
przepisów, co raczej nie nastàpi
szybko, nie mo˝na wyrokowaç o ich
kszta∏cie.

■

a O

wccz

arre

ekspert w Biurze Rzecznika

Ubezpieczonych

asystent w Katedrze

Ubezpieczenia Spo∏ecznego SGH

Tabela 3. P

Prrz

miio

ott rro

mó

ów

w p

prrz

prro

ycch

h w

w ttrra

kcciie

e d

y˝

˝u

urró

ów

tte

elle

effo

niiccz

ycch

h z

z z

krre

essu

u z

piie

eccz

niia

a e

erry

ytta

alln

o w

w 2

4 rr..

p..

Prrz

miio

ott

Liiccz

a ssk

arrg

1. Nieprzekazywanie sk∏adek do OFE

34,1

2. Anulowanie umowy ze wzgl´du

na nabycie prawa do wczeÊniejszej emerytury

29,5

3. Zmiana funduszu i dokonanie wyp∏aty

transferowej

4,7

4. Nieprawid∏owoÊci w prowadzeniu

rejestru cz∏onków przez PTE

1,6

5. Interpretacja przepisów

12,4

6. Inne

13,1

7. Brak danych

1,6

8. Sfa∏szowanie umowy

0,7

9. Umowa zawarta w wyniku

wprowadzenia w b∏àd

1,6

10. Z∏a w∏aÊciwoÊç

0,7

gó

ó∏∏e

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

ie nale˝y jednak zapominaç o tym, ˝e w nadcho-
dzàcym okresie urlopowym sytuacja ewentual-
nego klienta biura podró˝y czy potencjalnego

w∏aÊciciela ubezpieczeniowej polisy turystycznej jest nie-
co inna ni˝ w latach poprzednich.

Dlaczego i co si´ zmieni∏o w sytuacji polskiego turysty?
G∏ównie dlatego, ˝e od 1 maja 2004 r. Polska jest cz∏on-

kiem Unii Europejskiej i od tego czasu Polaków w UE
obejmujà ju˝ przepisy unijne – czyli zagwarantowany
dyrektywami UE zakres opieki zdrowotnej oraz wzajem-
ne sankcjonowanie przez wszystkie kraje cz∏onkowskie
wspólnoty polis komunikacyjnego ubezpieczenia OC wy-
stawionych w paƒstwach wspólnoty. Dlatego te˝, podró-
˝ujàc po paƒstwach takich jak: Austria, Belgia, Cypr,
Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja,
Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Lichtenstein,
Litwa, Luksemburg, ¸otwa, Malta, Niemcy, Norwegia,
Polska, Portugalia, S∏owacja, S∏owenia, Szwajcaria,
Szwecja, W´gry, Wielka Brytania, W∏ochy nie potrzebu-
jemy ju˝ Zielonej Karty. Podobnie w Chorwacji, Islandii,
Lichtensteinie, Norwegii i Szwajcarii – wystarczy pol-
skie OC. Natomiast na terytoriach Albanii, Andory, Bia-
∏orusi, BoÊni i Hercegowiny, Bu∏garii, Iranu, Izraela,
Macedonii, Maroka, Mo∏dawii, Rumuni, Serbii i Czarno-
góry, Tunezji, Turcji i Ukrainy wykup Zielonej karty jest
konieczny. Ponadto b´dziemy mogli korzystaç w UE
z pomocy medycznej i takich samych us∏ug, jakie bez-
p∏atnie przys∏ugujà obywatelom danego kraju cz∏onkow-
skiego. Mo˝na wi´c b´dzie liczyç na pomoc ograniczonà
do poziomu bezp∏atnego lecznictwa w danym paƒstwie,
a dok∏adne regu∏y pokrycia kosztów naszego leczenia na
terytoriach UE reguluje prawo krajowe paƒstwa, w któ-
rym b´dziemy poddawani leczeniu. W Êwietle takich
uregulowaƒ prawa wspólnotowego poczàtkowo niektó-
rzy przewidywali zbli˝ajàcy si´ koniec ubezpieczeƒ tury-
stycznych, a szczególnie – ubezpieczenia kosztów lecze-
nia za granicà na terytorium unijnym. Analizujàc ca∏oÊç

zagadnienia, nale˝y stwierdziç, ˝e nie jest to do koƒca
prawda, gdy˝ istnieje szereg niekiedy powa˝nych ograni-
czeƒ, z którymi w zakresie ochrony zdrowotnej oferowa-
nej przez publicznà s∏u˝b´ zdrowia potencjalny poszko-
dowany mo˝e si´ spotkaç.

● Po pierwsze, na co zwróciliÊmy uwag´ powy˝ej, za-

kres ochrony w paƒstwach unijnych jest oferowany
w bardzo zró˝nicowanym standardzie, a polski obywatel
za granicà b´dzie otrzymywa∏ zakres Êwiadczeƒ medycz-
nych, jaki jest przewidywany dla obywatela paƒstwa
zdarzenia.

● Po drugie, tak˝e zwróciç uwag´, i˝ prawo unijne mó-

wi o prawie do opieki zdrowotnej i udzielaniu tzw. Êwiad-
czeƒ koniecznych w natychmiastowych sytuacjach, co
powoduje, ˝e nie wszystkie sytuacje zagro˝enia zdrowia
b´dà obj´te ochronà w ramach pomocy publicznej.

● Po trzecie, w ramach zabezpieczenia spo∏ecznego

nie wszystkie us∏ugi medyczne sà pokrywane przez
ubezpieczenie zdrowotne – w wi´kszoÊci krajów unij-
nych sà pobierane dodatkowe koszty nierefundowane
z kasy publicznej. Sà to zazwyczaj cz´Êciowe op∏aty za
us∏ugi medyczne czy inne op∏aty poÊrednio zwiàzane
z leczeniem, np. koszty zwiàzane z przewozem karetkà
pogotowia ratunkowego w niektórych przypadkach,
koszt niektórych medykamentów, op∏at´ za pokój o wy˝-
szym standardzie w szpitalu czy te˝ koszty ˝ywienia
szpitalnego.

● Po czwarte, co jest z punktu widzenia potencjalnego

poszkodowanego wyjàtkowo istotne, problematyczny
pozostaje równie˝ fakt, i˝ prawo unijne pozostawia istot-
nà luk´ w kwestii transportu poszkodowanego do miej-
sca zamieszkania lub miejsca dalszego leczenia, co mo˝e
poszkodowanym nastr´czaç daleko idàcych trudnoÊci fi-
nansowych.

● Po piàte, trzeba tak˝e zaznaczyç, i˝ na niektóre

us∏ugi w publicznej s∏u˝bie zdrowia okres oczekiwania
pozostaje wyjàtkowo d∏ugi. S∏u˝ba zdrowia niektórych

Ubezpieczenia turystyczne w pigu∏ce
czyli jak mi∏o, przyjemnie
i bezpiecznie sp´dziç urlop

Sezon urlopowy dopiero si´ zaczyna. Niektórzy z nas, tak jak przed ro-
kiem, zdecydujà si´ wyjechaç na letni wypoczynek, korzystajàc z us∏ug
biur podró˝y. Natomiast inni, czy to z powodów czysto finansowych, czy
z upodobania do indywidualnego sp´dzania wakacyjnego czasu wybiorà
tzw. wyjazdy prywatne. I jedni, i drudzy pragnà swój urlop sp´dziç mi∏o,
przyjemnie i bezpiecznie. Optymalnemu wyborowi bezpiecznej formy wa-
kacyjnego wypoczynku sprzyja szeroka oferta ubezpieczeƒ turystycznych
polskiego rynku ubezpieczeniowego.

➧

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

paƒstw unijnych nie jest w pe∏ni wydolna i oczekiwanie
na jej reakcje sà podobne do polskich realiów. Podobnie
sytuacja wyglàda w bloku najnowszych cz∏onków Unii,
gdzie publiczna s∏u˝ba zdrowia pozostawia wiele do ˝y-
czenia.

● Po szóste, nale˝y równie˝ pami´taç, ˝e wspomniane

rozwiàzania dotyczà leczenia w placówkach publicznych,
natomiast w przypadku korzystania z leczenia w placów-
kach prywatnych jego koszty b´dà w pe∏ni lub znacznej
cz´Êci odp∏atne.

o W

a˝

˝n

e!! Przed wyjazdem nale˝y bezwzgl´dnie za-

opatrzyç si´ w Oddziale NFZ w formularz E 111 (prze-
znaczony m.in. dla osób wyje˝d˝ajàcych turystycznie),
który w przypadku leczenia b´dzie stanowiç podstaw´
do refundacji jego kosztów. Szczegó∏owe informacje
w zakresie refundowania kosztów leczenia oraz zasad
ich przyznawania mo˝na uzyskaç w Narodowym Fun-
duszu Zdrowia pod numerem telefonu (0 22) 572 60 00.

Kolejne wa˝ne pytanie to jak wybraç polis´, która da

nam podczas wyjazdu maksimum bezpieczeƒstwa? Na
co przy jej wyborze zwracaç uwag´?

o p

piie

errw

wssz

e,, region (czyli kontynent lub paƒstwo), do

którego ograniczony jest wyjazd.

Towarzystwa ubezpieczeniowe, opracowujàc swojà

ofert´ produktów turystycznych, podzieli∏y Êwiat na
trzy cz´Êci. Zwykle sà to:

● Europa oraz kraje basenu Morza Âródziemnego,
● USA, Kanada, Australia i Japonia
● reszta Êwiata.
Warto tak˝e wiedzieç, ˝e niektóre firmy uproÊci∏y

ofert´, uwzgl´dniajàc jedynie podzia∏ Êwiata tylko na
dwa regiony:

● Europa wraz z krajami basenu Morza Âródziemne-

● pozosta∏a cz´Êç Êwiata.
P

o d

drru

giie

e,, zakres niezb´dnej ochrony ubezpieczenio-

wej.

W zale˝noÊci od potrzeb mo˝na zakupiç zarówno po-

jedyncze ubezpieczenia, dotyczàce ochrony wybranego
ryzyka np. Kkosztów leczenia za granicà czy odpowie-
dzialnoÊci cywilnej, jak równie˝ pakiet ubezpieczeƒ, za-
pewniajàcy kompleksowà ochron´ w∏aÊcicielowi polisy,

a tak˝e jego rodzinie – oczywiÊcie polecamy to drugie
rozwiàzanie. Pakiet, sk∏adajàcy si´ z kilku produktów,
jest na ogó∏ du˝o taƒszy ni˝ zakup pojedynczo kilku pro-
duktów ubezpieczeniowych. Przy wyborze optymalnego
dla konkretnych potrzeb ubezpieczenia jednak nie po-
winno si´ sugerowaç tylko jego atrakcyjnà (czyli niskà)
cenà. Trzeba zdawaç sobie spraw´, ˝e za sk∏adk´ o ni-
skiej wartoÊci zwykle otrzymuje si´ niezbyt szeroki za-
kres ochrony... Czy tak warto si´ ubezpieczyç ?

Obecnie towarzystwa ubezpieczeniowe oferujà przede

wszystkim ubezpieczenia w pakietach, sk∏adajàcych si´
przewa˝nie z:

● ubezpieczenia kosztów leczenia za granicà (KLZ);

jest to podstawowe i najwa˝niejsze ubezpieczenie tury-
styczne, które zakresem ochrony obejmuje najcz´Êciej
ryzyko kosztów leczenia, nag∏ego zachorowania oraz
wypadku poza granicami Polski. Ubezpieczyciel najcz´-
Êciej zobowiàzuje si´ do zwrotu poniesionych kosztów
niezb´dnego leczenia za granicà, w tym kosztów za kon-
sultacje z lekarzem, zabiegi w ambulatorium czy wydat-
ków poniesionych za specjalistyczne badania zlecone
przez lekarza; tak˝e kosztów pobytu w szpitalu wtedy,
kiedy leczenia nie mo˝na od∏o˝yç do czasu powrotu do
kraju. Sumy, na które mo˝na si´ ubezpieczyç, sà bardzo
ró˝ne i wahajà si´ od 5 000 USD do 60 000 USD (w za-
le˝noÊci od wybranego wariantu). Warto wiedzieç, ˝e
przy wyp∏acaniu odszkodowania zak∏ad ubezpieczeƒ b´-
dzie wymaga∏ orygina∏ów rachunków dokumentujàcych
poniesione wydatki. Zatem nale˝y zbieraç wszystkie
otrzymane dokumenty (tak˝e diagnozy lekarskie) zwià-
zane z leczeniem, zakupem medykamentów, pobytem
w szpitalu czy przebytym poza krajem zabiegiem.

● ubezpieczenia nast´pstw nieszcz´Êliwych wypad-

ków (NNW ); zapewnia ochron´ ubezpieczeniowà w sy-
tuacji utraty zdrowia lub Êmierci, b´dàcych nast´p-
stwem nieszcz´Êliwego wypadku. WartoÊç sumy
ubezpieczenia mo˝e si´gaç tutaj nawet od 500 euro do
30 000 euro. OczywiÊcie im wy˝sza suma, tym lepsza,
ale tak˝e dro˝sza ochrona.

Z polisy ubezpieczenia NNW mogà zostaç wyp∏acone

Êwiadczenia:

❐ odszkodowanie z tytu∏u trwa∏ego uszczerbku na

zdrowiu w pe∏nej wysokoÊci sumy ubezpieczenia, je-
˝eli ubezpieczony dozna∏ 100% trwa∏ego uszczerb-
ku, a w razie cz´Êciowego uszczerbku, taki procent
sumy ubezpieczenia, w jakim ubezpieczony dozna∏
trwa∏ego uszczerbku;

❐ odszkodowanie z tytu∏u Êmierci w wyniku nieszcz´-

Êliwego wypadku – w zale˝noÊci od oferty 100% su-
my ubezpieczenia, ale zdarzajà si´ produkty ko-
rzystniejsze, gdzie przyznaje si´ 200% albo mniej
korzystne 50% sumy ubezpieczenia.

Podstawà przyznania Êwiadczenia jest dostarczona

ubezpieczycielowi dokumentacja lekarska, a nast´pnie
ekspertyza lekarza orzecznika zak∏adu ubezpieczeƒ.
Nale˝y pami´taç, ˝e stopieƒ trwa∏ego uszczerbku na
zdrowiu jest ustalany dopiero po zakoƒczeniu leczenia.

Podstawà przyznania Êwiadcze-
nia jest dostarczona ubezpieczy-
cielowi dokumentacja lekarska,
a nast´pnie ekspertyza lekarza-
-orzecznika zak∏adu ubezpieczeƒ.
Nale˝y pami´taç, ˝e stopieƒ trwa-
∏ego uszczerbku na zdrowiu jest
ustalany dopiero po zakoƒczeniu
leczenia.

➧

ZERWIEC

2005

. N

UMER

● ubezpieczenia assistance; to dodatkowe ubezpiecze-

nie gwarantujàce ca∏odobowà us∏ug´ pomocy, dzi´ki
której ubezpieczony ma mo˝liwoÊç szybkiego dost´pu
np. do pomocy medycznej czy np. uregulowania wszyst-
kich zwiàzanych z tym p∏atnoÊci od razu i na miejscu
zdarzenia. Klient otrzymuje alarmowy numer telefonu
(np. numer telefonu wspó∏pracownika towarzystwa za
granicà lub te˝ ca∏odobowego centrum pomocy w Pol-
sce), dzi´ki któremu ma zapewniony dost´p do 24-go-
dzinnego serwisu pomocy w j´zyku polskim na ca∏ym
Êwiecie. Ubezpieczyciel w polisie przewa˝nie zastrzega
sobie termin – zwykle do siedmiu dni – do którego trze-
ba zawiadomiç jego przedstawiciela o zaistnia∏ej szko-
dzie. W innym przypadku ubezpieczyciel mo˝e uchyliç
si´ od odpowiedzialnoÊci.

● ubezpieczenia baga˝u podró˝nego; zapewnia wy-

p∏at´ odszkodowania w przypadku kradzie˝y lub znisz-
czenia baga˝u podró˝nego. Jednak odszkodowanie mo˝-
na otrzymaç dopiero po powrocie do kraju na podstawie
dokumentów z policji (lub hotelu), zaÊwiadczajàcych, ˝e
zniszczenie baga˝u czy jego kradzie˝ faktycznie mia∏y
miejsce. WartoÊç szkody ustala si´ wed∏ug udokumento-
wanej przez ubezpieczajàcego wartoÊci zaginionego ba-
ga˝u lub, kiedy to niemo˝liwe, wed∏ug przeci´tnej war-
toÊci rynkowej utraconych rzeczy. Na co warto zwróciç
uwag´: za utrat´ baga˝u pozostawionego bez opieki lub
niew∏aÊciwie zabezpieczonego towarzystwo zwykle nie
ponosi odpowiedzialnoÊci.

● ubezpieczenia odpowiedzialnoÊci cywilnej; ochrona

ubezpieczeniowa obejmuje szkody w mieniu lub na oso-
bie wyrzàdzone przez ubezpieczonego osobom trzecim
(tzn. innym osobom). Suma ubezpieczenia za tzw. szko-
dy na osobie w zale˝noÊci od oferty waha si´ od 20 000
euro do nawet 140 000 euro. Natomiast za szkody rze-
czowe suma gwarancyjna najcz´Êciej kszta∏tuje si´ na
ustalonym przez ubezpieczyciela poziomie kilkunastu
procent sumy ustalonej za szkody wyrzàdzone na oso-
bie.

● innych ubezpieczeƒ. Dodatkowo istnieje mo˝liwoÊç

uzupe∏nienia polisy o inne, niezb´dne na wyjeêdzie
ubezpieczenia, np. ubezpieczenie kosztów odwo∏ania
uczestnictwa w imprezie turystycznej czy wczeÊniejsze-
go z niej powrotu, ubezpieczenie kosztów pobytu osoby
towarzyszàcej lub wezwanej do towarzyszenia (zakwa-
terowanie, wy˝ywienie oraz podró˝) w przypadku, gdy
Ubezpieczony poddawany jest hospitalizacji za granicà,
ubezpieczenie kosztów poniesionych w zwiàzku z wcze-
Êniejszym powrotem Ubezpieczonego do kraju, spowo-
dowanego nag∏à sytuacjà losowà wymagajàcà jego obec-
noÊci w Polsce.

o ttrrz

ecciie

e,, wysokoÊç sumy ubezpieczenia.

Nale˝y pami´taç, ˝e w zale˝noÊci od miejsca docelo-

wego podró˝y i zakresu kupowanej ochrony ubezpiecze-
niowej firmy ubezpieczeniowe oferujà okreÊlonà war-
toÊç sumy ubezpieczenia, na którà ma opiewaç polisa.
Suma ubezpieczenia jest proponowana zazwyczaj w kil-
ku wariantach – do wyboru np. maksymalny czy mini-

ealizacji tego zamys∏u s∏u˝yç ma ustalenie po-
trzeb kobiet jako podmiotów ubezpieczenia.
Pierwszorz´dna zasada równoÊci wobec prawa

mo˝e byç modyfikowana ze wzgl´du na specyfik´
i zró˝nicowanie potrzeb konsumentów rynku ubez-
pieczeniowego, a kobiety stanowià szczególnà grup´
ubezpieczonych.
W tym celu Biuro Rzecznika Ubezpieczonych przygo-
towa∏o ankiet´ skierowanà do kobiet. Celem poni˝-
szej ankiety jest zbadanie nastawienia kobiet do ofert
prezentowanych przez zak∏ady ubezpieczeƒ.

1. Czy jest Pani zainteresowana „szczególnà troskà”
zak∏adów ubezpieczeƒ w zakresie ochrony ubezpie-
czeniowej?
Tak

Nie

2. Jakie produkty ubezpieczeniowe sà najbardziej po-
trzebne kobietom?

(prosz´ wymieniç)

.................................................................................................

3. Czy zak∏ady ubezpieczeƒ powinny posiadaç w swo-
jej ofercie produkty wy∏àcznie dla kobiet?

Tak (

jakie to produkty?)

.................................................................................................

Byç kobietà
ubezpieczonà

Status kobiet w spo∏eczeƒstwie, ich
rola, prawa i obowiàzki w ró˝nych
obszarach gospodarczych i spo∏ecz-
nych, budzi rosnàce zaintereso-
wanie. Rzecznik Ubezpieczonych
z racji przyznanych mu ustawowo
kompetencji podjà∏ inicjatyw´ prze-
prowadzenia badaƒ ukierunkowa-
nych na ustalenie pozycji kobiet na
rynku ubezpieczeniowym.

➧

✄

ISMO

ZECZNIKA

BEZPIECZONYCH

malny dla danego regionu Êwiata wariant sumy ubez-
pieczenia. Suma ubezpieczenia stanowi górnà granic´
odpowiedzialnoÊci ubezpieczyciela za jedno zdarzenie
obj´te ochronà ubezpieczeniowà. Tak wi´c je˝eli wyso-
koÊç kosztów spowodowanych tym zdarzeniem i pokry-
tych przez ubezpieczyciela nie wyczerpie ca∏ej sumy,
z jej pozosta∏ej cz´Êci mogà byç pokryte koszty zwiàza-
ne z innym zdarzeniem powsta∏ym w okresie ubezpie-
czenia. WartoÊç sumy ubezpieczenia towarzystwa ubez-
pieczeniowe okreÊlajà w walutach obcych, najcz´Êciej
w USD lub euro, czego przyk∏ady ukazywaliÊmy powy-
˝ej. Przeliczenie sumy ubezpieczenia wyra˝onej w walu-
tach obcych na z∏otówki nast´puje zwykle wed∏ug
Êredniego kursu ustalonego przez Prezesa NBP, obowià-
zujàcego w dniu ustalenia odszkodowania.

o ccz

arrtte

e zdarzenia, za które ubezpieczyciel nie po-

nosi odpowiedzialnoÊci.

Trzeba pami´taç, ˝e ubezpieczyciele nie pokryjà po-

niesionych wydatków na leczenie, je˝eli nie by∏o ono ob-
j´te zakresem ochrony zawartym w umowie. Dlatego,
bez posiadania stosownej umowy te˝ nie mo˝na liczyç
na to, ˝e towarzystwo ubezpieczeniowe zapewni w ra-
mach polisy zwrot kosztów poniesionych na leczenie
chorób przewlek∏ych, istniejàcych przed zawarciem
umowy, na wszelkie badania kontrolne czy szczepienia
profilaktyczne. Podstawowà ochronà ubezpieczeniowà
obj´te sà bowiem na ogó∏ tylko koszty koniecznego le-
czenia, którego nie mo˝na od∏o˝yç do czasu ewentualne-
go powrotu do kraju. Towarzystwo nie zap∏aci tak˝e za
leczenie nast´pstw, wynikajàcych z nadu˝ycia alkoholu,
zaistnia∏ych pod wp∏ywem narkotyków czy leków za˝y-
wanych bez nadzoru lekarza. Ubezpieczyciel nie ponosi
odpowiedzialnoÊci za skutki usi∏owania pope∏nienia
przest´pstwa czy samobójstwa, za opiek´ zwiàzanà
z chorobà psychicznà ubezpieczonego, epilepsjà czy cho-
robami przenoszonymi drogà p∏ciowà oraz wynikajàcy-
mi z zaka˝enia wirusem HIV. Z ubezpieczenia wy∏àczo-
ne sà tak˝e koszty leczenia spowodowane epidemià,
dzia∏aniami wojennymi, katastrofami, ska˝eniem jàdro-
wym, aktami terroryzmu, a tak˝e koszty leczenia za
granicà zwiàzane z cià˝à i porodem. Mo˝na jedynie spo-
tkaç ofert´ pokrycia cz´Êci kosztów leczenia zwiàzanych
z cià˝à – pierwszà interwencj´ lekarskà lub ambulato-
ryjnà wraz z transportem.

■

Ell˝

˝b

biie

etta

a B

errlliin

g ¸

¸a

piiƒ

ƒssk

Alle

kssa

err D

assz

wssk

kii

Nie

4. Czy zawierajàc umow´ ubezpieczenia, zapoznaje
si´ Pani z treÊcià ogólnych warunków ubezpiecze-
nia?

Tak

Nie

(dlaczego?)

.................................................................................................

5. Czym kieruje si´ Pani, wybierajàc ofert´ ubezpie-
czeniowà?

(prosz´ wskazaç)

.................................................................................................

6. Czy czuje si´ Pani „zaniedbana” przez zak∏ady
ubezpieczeƒ w zakresie ochrony ubezpieczeniowej?

Tak

(dlaczego, z jakich powodów?)

.................................................................................................

Nie

Ankiet´ prosimy przesy∏aç na adres: R

eccz

niik

k U

z--

piie

eccz

ycch

h,, A

All.. J

erro

olliim

mssk

kiie

e 4

4,, 0

0–

–0

4 W

arrssz

a..

Ankieta zamieszczona jest tak˝e na stronie interneto-
wej Rzecznika Ubezpieczonych: w

w..rrz

u..g

v..p

pll

Nale˝y pami´taç, ˝e w zale˝noÊci
od miejsca docelowego podró˝y
i

zakresu kupowanej ochrony

ubezpieczeniowej firmy ubezpie-
czeniowe oferujà okreÊlonà war-
toÊç sumy ubezpieczenia, na którà
ma opiewaç polisa.

✄