Leki stosowane w AZS

Atopowe zapalenie skóry jest jedną z najczęstszych chorób skóry wieku dziecięcego. Jego
leczenie bardzo często niesie wiele problemów zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy i
wymaga ich wzajemnej współpracy. Głównymi lekami przeciwzapalnymi stosowanymi
dotychczas w leczeniu AZS były glikokortykosteroidy miejscowe (mGKS). Jednak ich
stosowanie związane jest z ryzykiem wystąpienia działań ubocznych. Od niedawna dostępne
są również nowe leki przeciwzapalne – miejscowo stosowane inhibitory kalcyneuryny.

Nowa grupa leków stosowanych w miejscowym leczeniu AZS, inhibitory kalcyneuryny (IK),
pozbawiona jest ubocznego działania, którego obawiamy się przy stosowaniu miejscowych
GKS. Inhibitory kalcyneuryny powodują również blokadę degranulacji mastocytów oraz
ograniczają ekspresję genów zaangażowanych w produkcję leukotrienów.

Inhibitory kalcyneuryny - pimekrolimus i takrolimus można zastosować miejscowo na
okolice wrażliwe o dużym wchłanianiu (np. twarz, fałdy skórne, szyja), gdzie kortykosteroidy
powinno się stosować ze szczególną ostrożnością lub wcale.

Wykazano, że inhibitory kalcyneuryny - pimekrolimus i takrolimus zmniejszają rozległość i
nasilenie zmian chorobowych oraz objawy podmiotowe AZS u dorosłych i dzieci.

Jeśli pacjent otrzymuje inhibitory kalcyneuryny nie powinien popijać ich sokiem
grejfrutowym, który może spowodować wzrost stężenia tych leków we krwi i
wystąpienie niepożądanych działań.

Tacrolimus

Takrolimus jest inhibitorem kalcyneuryny, substancją wytwarzaną przez grzyb Streptomyces
tsukabaenzi, działającą immunomodulująco i przeciwzapalnie. Znany jest od 1984 roku. Od
dłuższego czasu stosowany jest we wspomaganiu leczenia po transplantacjach narządów.
Działanie takrolimusa polega między innymi na:

•

blokadzie transkrypcji

cytokin prozapalnych

wytwarzanych przez

limfocyty Th

•

hamowaniu syntezy i uwalniania mediatorów

komórek tucznych

•

upośledzeniu funkcjonowania

komórek Langerhansa

Zarówno takrolimus, jak i

pimekrolimus

cechuje wysoki profil bezpieczeństwa i choć mają

silne działanie przeciwzapalne, nie są to pochodne

sterydów

i nie mają charakterystycznych

dla nich skutków ubocznych. Mogą być stosowane przewlekle, można stosować je na

delikatną skórę twarzy, szyi oraz fałdy skórne. Substancje czynne nie mają tendencji do
kumulowania się w organizmie.

Częstym objawem towarzyszącym stosowaniu tych preparatów jest uczucie pieczenia,
zaczerwienienie oraz rzadko nieznaczne nasilenie

świądu

. Są to jednak objawy wystepujące w

ciągu kilku pierwszych dni stosowania leku i zazwyczaj w krótkim czasie mijają.

pimekrolimus

Pimekrolimus - jest to substancja pochodząca z grzyba Streptomyces hygroscopius var
ascomucetu, pochodna aksomycyny. Ma działanie zbliżone do

tacrolimusa

z tą różnicą, że

pimekrolimus nie upośledza działania

komórek Langerhansa

. Z tego powodu jest uznawany

za jeszcze bezpieczniejszy w użyciu (w mniejszym stopniu obniża miejscową odporność
skóry). Ma silniejsze działanie przeciwświądowe, jest szczególnie skuteczny w początkowej

azie azs, oraz przy słabo i średnio nasilonym azs. Na pimekrolimusie bazuje lek

f

Elidel

.

Badania naukowe (SYNABA II)

identyfikator rekordu: sn120382

Wpływ inhibitorów kalcyneuryny na wybrane własności błon erytrocytów

dr Dorota Maria Kamińska

Anna Wróbel

Przeszczepianie nerek jest najlepszą metodą leczenia nerkozastępczego. Do najczęściej
stosowanych leków immunosupresyjnych należą inhibitory kalcyneuryny - cyklosporyna i
takrolimus. Leki te w krwi są przenoszone głównie przez erytrocyty. Wstępne eksperymenty
przeprowadzone metodą elektronowego rezonansu paramagnetycznego wykazały zwiększoną
płynność błony w erytrocytach biorców przeszczepu nerki leczonych cyklosporyną w
porównaniu do grupy kontrolnej. Zależności takiej nie zaobserwowano w przypadku
pacjentów leczonych takrolimusem. Zmiany płynności błony w erytrocytach pacjentów
leczonych cyklosporyną mogą mieć związek z częstszym występowaniem
poprzeszczepowego zespołu hemolityczno-mocznicowego (pHUS) w tej grupie chorych. Ze
względu na własności hydrofobowe zarówno cyklosporyna, jak i takrolimus łatwo
wbudowują się w błony komórkowe, co może prowadzić do zmian parametrów
strukturalnych i dynamicznych błony, własności transportowych, jak i powodować zmianę
kształtu i deformowalności komórek. W dostępnej literaturze doniesienia o własnościach
hemolitycznych cyklosporyny są niejednoznaczne. Brak jest takich obserwacji dotyczących

www.lek2002.prv.pl

2

takrolimusu. Celem pracy jest zbadanie czy zmiany płynności błony erytrocytów zachodzą po
zastosowaniu różnych inhibitorów kalcyneuryny in vitro w stosunku do krwinek od zdrowych
ochotników oraz czy analogiczne zmiany występują w erytrocytach biorców przeszczepu
nerki leczonych cyklosporyną bądź takrolimusem. Celem projektu badawczego jest: a)
zbadanie czy cyklosporyna i takrolimus wywołują zmiany płynności błon erytrocytarnych w
eksperymentach przeprowadzonych in vitro; b) zbadanie czy w/w leki wpływają na hemolizę
erytrocytów (pomiary metodą statyczną i dynamiczną); c) porównanie efektów
obserwowanych in vitro ze zmianami występującymi w krwi biorców przeszczepu nerki
leczonych cyklosporyną lub takrolimusem. Do realizacji projektu zostanie wykorzystana
metoda elektronowego rezonansu paramagnetycznego z zastosowaniem techniki znaczników
spinowych - kwasu 5-doksylostearynowego i kwasu 16-doksylostearynowego, różniących się
miejscem wiązania wolnego rodnika nitroksylowego wzdłuż łańcucha kwasu tłuszczowego
czyli miejscem usytuowania grupy reporterskiej w błonie komórkowej. Do badania szybkości
hemolizy osmotycznej zostanie wykorzystana metoda pomiaru kinetyki szybkich reakcji
(stopped flow). Podatność osmotyczna zostanie wyznaczona w szeregu roztworów
hipotonicznych. Oznaczanie stężenia cyklosporyny i takrolimusu w krwi pełnej będzie
wykonywane przed metodą immunoenzymatyczną, (Abott IMX , Abott TDX).

www.lek2002.prv.pl

3