2015-10-16

1

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

1

Jak

nie

tłumaczyć

tekst

ów

techniczny

ch

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

2

Według:

1. A. Voellnagel „

Jak nie tłumaczyć tekstów technicznych

” -

Wydawnictwo TEPIS, Polskiego Towarzystwa Tłumaczy

Ekonomicznych, Prawniczych i Sądowych, Warszawa 1998

2. K. Lipiński „

Vademecum tłumacza

” - IDEA, Kraków 2000

3. E. Tabakowska „

O przekładzie na przykładzie. Rozprawa

tłumacza z ‚Europą’ Normana Daviesa”

– Znak, Kraków

1999

4. Materiały Kursów Doskonalenia Warsztatu Tłumacza STP,

Katowice

5. Webinar Proz – Anna Fitak, Wstęp do tłumaczeń

technicznych

Zalecana literatura

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

3

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

4

O tłumaczeniach ...



Tłumaczenia są jak kobiety – albo piękne, albo

wierne (Voltaire)



Duch danego języka wyraża się w jego

nieprzetłumaczalnych słowach (Marie von

Ebner-Eschenbach)



Można nawet powiedzieć, że tłumaczenie tym

bardziej odbiega od oryginału, im bardziej dąży

do wierności (Wilhelm von Humboldt)

Jak to oddać po polsku?

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

5

Przynajmniej wiadomo, o co chodzi …

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

6

福

2015-10-16

2

Common multicultural pitfalls



Body Language



Child-Rearing Practices



Classroom Behavior



Clothing and Jewelry



Colors



Foodways



Gifts

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

7



Health Practices

Holidays



Luck and Supernatural

Forces



Male/Female Relations

and Gender issues



Miscellany



Prejudice



Time

Verbal versus nonverbal communication



The social anthropologist Edward T. Hall claims

60 percent

of all our communication is

nonverbal.



Daniel Goleman's in ‚Emotional Intelligence’

(Bantam, 1995), claims that

90 percent

of our

emotions arc expressed nonverbally.



In that case, how can we possibly communicate

with one another without gestures?

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

8



Communications expert, Mario Pei, once

estimated that humans can produce up to

700,000 different physical signs

.



Birdwhistell estimates that the

face alone

is

capable of producing

250,000 expressions

.



Researcher M. H. Krout identified

5,000 distinct

hand gestures

that he believed had verbal

equivalents while another researcher in kinesics,

G. W. Hewes, has cataloged

1,000 different

postures

and their accompanying gestures.

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

9

Verbal versus nonverbal communication

Subtle psychology of gestures



Do we expect other cultures to adopt our

customs, or are we willing to adopt theirs?

This

might translate to how business or even foreign

relations are to be conducted.



Do we compromise or force our associate to

deal only on our terms?



You may not have time to learn a language, but

taking time to learn the "signals" can make you

a powerful communicator.

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

10

A simple handshake can spoil all



Middle East: When you shake hands, a gentle

grip is appropriate. Don't grip the hand firmly. A

firm grip suggests aggression.



Japan, Korea: Gentle handshake , not firm -

and try to avoid direct eye contact. Staring at

someone is intimidating and disrespectful

.



US and most of Europe: Firm handshake,

direct eye contact. Gripping a limp hand is

distasteful. Often compared to "grasping a dead

fish."

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

11

To begin with –

namaste

, a greeting

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

12

With this gesture, you are saying, in effect,

"I pray to the

God in you."

It also means

"thank you"

and

"I'm sorry."

In

Thailand, this same gentle and gracious gesture is called the

wai.

Don't get carried away and lift the pressed hands above

the head, however, or it could be construed as an insult.

2015-10-16

3

The

salaam

, a Middle Eastern greeting

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

13

Eskimos greet each other by

banging the other party with

a hand either on the head or shoulders

. Polynesian men

who are strangers welcome each other by

embracing and

then rubbing each other's back

.

Hongi

- rubbing noses and sharing

breath as a greeting

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

14

The Maori tribespeople in New

Zealand choose even today to

greet each other with a gesture

that

seems

to

epitomize

closeness and friendship: they

rub noses.

An attempt to rub noses with Chinese or Eskimos will mean

much, much more intimacy.

Un abrazo

– sometimes a must

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

15

Most Latinos expect body

contact like hugging and

kissing a cheek (for same

and opposite sex)

– un

abrazo

Most people from France, Spain, Italy, Portugal and

other Mediterranean countries expect to be kissed on

both cheeks.

Middle Easterners, especially Muslims, avoid body contact

with the opposite sex. Shaking hands, men should avoid

pulling their hands away too quickly

Meals



In Tonga, when a chief visited a home, the

hosts served him enormous portions of food and

no one else could eat until he finished. Then

they ate the leftovers. Additionally, Tongans will

not accept food until it is offered at least three

times.



For Javanese, too, food must be offered three

times before guests can accept it. Filipinos and

Koreans, as well, frequently wait until after the

third invitation before accepting.

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

16

How to eat



Muslim countries: when the food is served, no

utensils are placed on the table, and the guests

begin eating with their fingers - a fork or a

spoon would insult others.



People from Arabic countries, parts of Africa,

India, Sri Lanka, and certain parts of the

Philippines often eat with their fingers from a

common platter. They expect their guests to

follow suit. It would be insulting to refuse.

However, guests need to be observant about the

ways in which hosts carry out the maneuver, for

there are a number of variations in style.

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

17

How to eat



Indians from northern India, for example, do not

put their fingers into the food beyond the

second joint of the fingers, whereas people from

southern India insert their entire hand into the

food.



Regardless of where people come from or what

their particular eating style may be, those who

eat with their hands only use the

right hand

for

touching food or drink.

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

18

2015-10-16

4

Offering gifts (China, Japan)



Avoid giving

umbrellas, knives, scissors, and clocks

as gifts.



Cash gifts to the Chinese should be in even numbers

and given with both hands.



Don't expect the Chinese to open gifts in front of

the donor.



Don't open gifts in front of the Japanese.



Avoid wrapping gifts for the Japanese in either black

or white paper.



Don't give the Japanese gifts that number four.

Avoid giving wedding gifts, such as teacups, in even

numbers because they can be divided.

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

19

Kolor też jest ważny

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

20

Lucky Numbers in Different

Countries



THREE is a lucky number in many

countries.

In China, it is good to have THREES in

your phone number.

People say: "Good things always come

in THREES".

THREE stands for the Holy Trinity.

It also stands for the beginning, the

middle and the end.



FOUR is an unlucky number in China.

The Chinese word for FOUR sounds

like "death".

Many Chinese people do not want the

number FOUR in their house number

or phone number.

But: FOUR is a lucky number in

Europe, North America and Australia.

The FOUR-leaf clover is a symbol

of luck.



SEVEN is a lucky number in most cultures.

But: SEVEN is an unlucky number in China.

The Chinese word SEVEN sounds like

"gone".

Numbers ending in SEVEN are unlucky

in Kenya.

2015-10-16

5



NINE is lucky in China and Japan.

The word "NINE" means

"everlasting".



THIRTEEN is an unlucky number in many

countries.

In the USA, hotels often have no room THIRTEEN.

Skyscrapers often have no 13th floor.

In the Bible, Judas Iscariot was the 13th man at

the Last Supper.

Many people think Friday the 13th is an unlucky

day for travels.



This is a lucky number in Islam.

This number means: "In the name of Allah"

How about ?



It is “the devil’s number” in the Book

of Revelation of the New Testament.

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

28

Makrokontekst

N

O

j

W

k

N – nadawca, O – odbiorca, k – komunikat

j – język, W – wiedza pozajęzykowa

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

29

Zadanie tłumacza

N

1

O

1

j

1

W

1

k

1

N

2

O

2

j

2

W

2

k

2

?

Co mamy zrobić z tekstem?

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

30

2015-10-16

6

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

31

Posegmentowanie rzeczywistości

pozajęzykowej

Język

A

Język

B

Np.

glass

–

kieliszek, szklanka, słoik, szyba, szkło ...

ale

palec

–

finger, toe

Np. w języku rosyjskim nasze

A – Z

to

A - Я

Może być też tak …

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

32

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

33

The

p

roliferating

p

rofusion of

p

ossible

p

olitical

p

ermutations among the

p

ullulating

p

eoples

and

p

arties of the

P

olish

p

rovinces in this

p

eriod

p

alpably

p

revented the

p

ropagation of

p

ermanent

p

acts between

p

otential

p

artners.

P

aleta

p

otencjalnych

p

ermutacji

p

olitycznych

p

ośród

p

ączkujących

narodów

i

p

artii

p

owstających

p

odówczas w

p

rowincjach

p

olskich

p

rzeważnie

p

owstrzymywała

p

otencjalnych

p

artnerów

p

rzed

p

odejmowaniem

p

ropozycji

p

ermanentnych

p

rzymierzy

Elżbieta Tabakowska

„O przekładzie na przykładzie. Rozprawa tłumacza z EUROPĄ Normana Daviesa”

ZNAK, Kraków 1999

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

34

Co trzeba umieć?



Łacina, greka, ortografia, gramatyka, fizyka,

chemia, matematyka, pojęcia podstawowe, skróty



Dobra znajomość języka oryginału i docelowego



Dobra znajomość słownictwa z dziedziny, której

dotyczy tekst; znajomość języka branży i

powszechnie stosowanego żargonu



Dobra znajomość nazw firm z danej dziedziny



Przygotowanie fachowe



Zainteresowanie przedmiotem tłumaczenia



Doświadczenie w tłumaczeniu i kwalifikacje

lingwistyczne

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

35

Nikt nie ma wszystkich tych

cech naraz ...

Kto to są tłumacze przysięgli

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

36

:

Tłumacz przysięgły

jest osobą zaufania publicznego i jest

uprawniony do:

1) sporządzania i poświadczania tłumaczeń z języka obcego na

język polski, z języka polskiego na język obcy, a także do

sprawdzania i poświadczania

tłumaczeń w tym zakresie, sporządzonych przez inne osoby;

2) sporządzania poświadczonych odpisów pism w języku

obcym, sprawdzania i poświadczania odpisów pism,

sporządzonych w danym języku obcym przez

inne osoby;

3) dokonywania tłumaczenia ustnego.

STP i TEPiS

2015-10-16

7

Wpadki się zdarzają

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

37

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

38

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

39

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

40

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

41

Jak nie tłumaczyć tekstów

technicznych

42

Rodzaje tekstów i ich wymagania

Ścisłość

Terminologia Gramatyka

Styl

Instrukcje

obsługi

Wysokie

Średnie

Niskie

Niskie

Artykuły do

prasy technicznej

Wysokie

Średnie

Średnie

Średnie

Materiały

reklamowe

Wysokie

Wysokie

Wysokie

Wysokie

słowniki

wysokie

Wysokie

Niskie

Niskie