ZFJSTpop

1. Administrowanie a zarządzanie w sektorze finansów publicznych.

Administrowanie:
- w kierowaniu organizacjami publicznymi wyróżnia się administrowanie (skoncentrowane na
aspektach prawnych) i zarządzanie ( nakierowane na odbiorcę usług publicznych)
- administrowanie jest sposobem kierowania w warunkach ograniczenia uprawnień kierowniczych
poprzez pozbawienie prawa do samodzielnego decydowania o celach i sposobach wykorzystania
zasobów organizacji działania zespołowego.
- ze względu na ograniczone możliwości utożsamiania się kierującego z celami formułowanymi

Zarządzanie:
- Prawo zarządzającego do decydowania lub współdecydowania o misji i celach organizacji oraz
kierunkach i sposobach wykorzystania zasobów organizacji (materialnych, finansowych, kadrowych,
informacyjnych)
- tworzenie materialnych, finansowych, kadrowych i organizacyjnych warunków realizacji misji,
celów, zadań organizacji
- zarządzający ma więcej uprawnień, ponieważ zobowiązany jest do utrzymania równowagi między
organizacją a jej otoczeniem oraz między poszczególnymi elementami składowymi organizacji.

2. Istota i zakres zarządzania ogólnego JST.

Zarządzanie ogólne JST obejmuje następujące rodzaje działań:

1) Określanie założeń polityki JST zgodnych z wyznaczonymi celami ogólnymi działania jst
2) Koordynowanie realizacji polityki JST
3) Monitorowanie wykorzystania zasobów i środków, którymi dysponuje JST
4) Weryfikowanie efektów działań związanych z realizacją celów polityki JST

Wszystkie funkcje władz muszą być podporządkowane potrzebom zarządzania ogólnego. Skuteczne i
efektywne zarządzanie jest warunkiem poprawnego działania władz samorządowych, a struktura
organizacyjna JST musi odzwierciedlać potrzeby zarządzania ogólnego.

3. Istota i zakres zarządzania finansami JST.

Jest to złożony proces, który polega na podejmowaniu różnie wzajemnie powiązanych działań i
decyzji służących maksymalizacji ekonomicznych i społecznych efektów, zgodnie z przyjętymi celami
bieżącymi i strategicznymi. Obejmuje on kształtowanie dochodów i przychodów oraz wyznaczanie
alokacji środków z uwzględnieniem potrzeb społeczności samorządowej przy zachowaniu zasad
racjonalnego gospodarowania.
- Zarządzanie finansami JST polega na zarządzaniu aktywami (majątkiem) i pasywami (kapitałami) z
punktu widzenia skonsolidowanego bilansu rocznego sporządzanego przez JST.
- Zarządzanie finansami JST można podzielić na bieżące (operacyjne) związane z bieżącym
zarządzaniem działalności JST w trakcie roku budżetowego oraz strategicznego (wieloletnie) związane
z realizacją inwestycji samorządowych i wykorzystaniem zewnętrznych źródeł finansowania ich
realizacji.
Cele zarządzania finansami JST:

 Realizacja złożeń polityki finansowej JST
 Koordynacja realizacji JST

 Monitorowanie i weryfikowanie wykorzystania zasobów finansowych, jak również efektów

podjętych działań

Polityka dochodowa ( lokalna, podatkowa dot. tylko gmin),
majątkowa (polityka inwestycyjna),
równoważenia budżetu ( oddziaływanie na dochody i wydatki),
długu (określenie sfinansowania deficytu ),
budżetowania związana z procedurą budżetowania

Zarządzanie finansami powinno dostarczyć JST zasad, procesów i informacji niezbędnych do:

 Planowania, monitorowania i kontroli wykorzystania zasobów.
 Wykazania odpowiedzialności za wykorzystanie zasobów
 Zapewnienia skutecznego i efektywnego wykorzystania zasobów
 Realizacji wymogów prawnych związanych ze sprawami finansowymi

4. Uwarunkowania zarządzania finansami JST.

-Władze samorządowe wybierane są spośród członków społeczności samorządowej i działają w
imieniu tej społeczności i na jej terenie
-Presja polityczna w stosunkach miedzy organami stanowiącymi JST (cele polityczne radnych), a
organami wykonawczymi JST
- JST realizuje zadania przede wszystkim z zakresu użyteczności publicznej i nie jest nastawiona na
osiąganie zysku, a więc pojawia się problem dokonania oceny realizacji każdego zadania w
kategoriach nakłady/ efekty; koszty/korzyści
-Kondycja ekonomiczna JST, warunki demograficzne, struktura organizacyjna władz samorządowych,
oczekiwania mieszkańców i ich zainteresowanie spawami JST
-Uwarunkowania w skali makro – prawne, społeczne, ekonomiczne

5. Istota i rodzaje decyzji finansowych w zarządzaniu finansami JST.

-Istotą jest podejmowanie decyzji, ważne są predyspozycje kierujących, doświadczenia,
-Rodzaje decyzji finansowych:

*Decyzje operacyjne mają charakter bieżący, krótkoterminowy, dotyczą, np.: ustalania
programów dostarczania dóbr i usług publicznych, utrzymania płynności finansowej
*Decyzje inwestycyjne obejmują decyzje o alokacji zaangażowanych środków finansowych w
zadania inwestycyjne o charakterze odtworzeniowym, zwiększającym zasoby majątkowe jst,
innowacyjnym.
*Decyzje dywestycyjne w zakresie zbycia majątku ( rzeczowego finansowego) w krótkim i
długim okresie; ich celem jest dopływ środków pieniężnych do budżetu jst

*Decyzje dotyczące finansowania obejmują wybór źródeł sposobów finansowania,
szacowania zapotrzebowania na kapitał, analizę wykorzystania źródeł finansowania i
możliwości sposobów finansowania (montaż finansowy), jak i skutków tego wyboru.

6. Rola organu stanowiącego JST w zarządzaniu finansami JST

Organ stanowiący (w gminie rada gminy, w powiecie rada powiatu, w województwie sejmik
województwa) pełni centralną rolę w formułowaniu polityki JST, w tym polityki finansowej gdyż:
• Uchwala: strategię rozwoju JST, wieloletnie plany inwestycyjne i finansowe, emisję obligacji
komunalnych, stawki, ulgi, zwolnienia w podatkach i opłatach lokalnych, przystąpienie do lub
tworzenie i rozwiązywania spółek prawa handlowego
• Wybiera skarbnika JST, kontroluje przebieg wykonania budżetu JST, dokonuje zmian w budżecie w
trakcie budżetowania
• Określa max wysokość pożyczek i kredytów zaciągniętych przez organ wykonawczy JST w roku
budżetowym, zasady nabycia, zbycia i obciążenia nieruchomości oraz ich wydzierżawienia lub najmu
na okres dłuższy niż 3 lata

7. Rola organu wykonawczego JST w zarządzaniu finansami JST

Organ wykonawczy ( w gminie wójt, burmistrz prezydent miasta; w powiecie zarząd powiatu na czele
ze starostą; w województwie zarząd województwa na czele z marszałkiem woj.) pełni centralną rolę
w zarządzaniu JST, w tym zarządzaniu finansami JST, gdyż:

- uczestniczy w formułowaniu celów strategicznych JST (celów polityki JST)
- nadzoruje wdrożenie strategii i programów funkcjonalnych poprzez przygotowanie
projektu budżetu i propozycji zmian do uchwalonego budżetu oraz poprzez podział
odpowiedzialności za realizację zadań
- kieruje , nadzoruje, monitoruje i analizuje realizację celów w aspekcie ekonomiczno –
finansowym (korzyści – koszty)

8. Rola skarbnika JST w zarządzaniu finansami JST

- Skarbnik (gminy, powiatu, województwa), zastępca skarbnika oraz kierownicy poszczególnych
wydziałów urzędu JST i kierownicy jednostek organizacyjnych JST to również podmioty zarządzające
finansami JST.

- Zgodnie z ustawą o finansach publicznych skarbnik JST jest głównym księgowym budżetu, któremu
powierzono obowiązki i odpowiedzialność w zakresie:

* prowadzenia rachunkowości jednostki,
* wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi,
* dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem
finansowym (kontrasygnata),
* dokonywania wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących
operacji gospodarczych i finansowych

z punktu widzenia ekonomistów:

- skarbik powinien mieć silną osobowość, wiedzę i doświadczenie zawodowe aby być współtwórcą i
realizatorem polityki finansowej JST, jak również menedżerem zarządzającym finansami JST.

- Bardzo ważna jest współpraca skarbnika z audytorem i kontrolerem wewnętrznym, sekretarzem JST
oraz z organem wykonawczym i stanowiącym JST, pozwalająca mu na bycie kreatorem budżetu w
układzie wieloletnim, co jest szczególnie ważne przy absorpcji środków unijnych.

- Trudno aby jedna osoba (skarbnik) była strażnikiem budżetu (głównym księgowym budżetu) i
menedżerem zarządzającym finansami JST przede wszystkim w długim okresie. Konieczne jest więc
rozdzielenie tych dwóch funkcji skarbnika, praktycznie i w regulacjach prawnych.

9. Modele zarządzania finansami JST.

 według stylu kierowania, wprowadzonego przez organ wykonawczy, można wyróżnić

zarządzanie:



tradycyjne – koncentrujące się głównie na zasobach pieniężnych i opierające się na
wykorzystaniu budżetu tradycyjnego (linowego)



zadaniowy – opierające się na elementach budżetowania programowego
(zadaniowe) i polegające na podzieleniu całej działalności na zadania, które stanowią
elementarne jednostki, wewnętrznie spójne i reprezentujące w miarę jednorodne
zadania

 według zakresu odpowiedzialności za zarządzanie jst :



zdecentralizowany – zakres odpowiedzialności za zarządzanie finansami jst jest
podzielony między wydziały urzędu jst zajmujące się świadczenie poszczególnych
usług a skarbnika i wydział finansowy



scentralizowany- kompetencje kierowników poszczególnych wydziałów jst są
znacznie ograniczone, gdyż najważniejszą rolę odgrywa skarbnik i wydział finansowy
w procesach procedury budżetowej

10. Funkcje budżetu JST jako instrumentu zarządzania finansami JST

Budżet jako instrument zarządzania finansami JST spełnia następujące funkcje:

- funkcja planistyczna - pomaga określić przyszłe zapotrzebowanie na poszczególne usługi komunalne
oraz odpowiednio ukierunkować politykę JST, aby umożliwić ich wykonanie
- funkcja optymalizacji - pozwala na poprawne i prawidłowe wykorzystanie środków finansowych
posiadanych przez JST
- funkcja kontrolna - umożliwia rozliczenie działalności władz samorządowych
- funkcja demokratyczna - łączy władze samorządowe ze społecznością samorządową, zwłaszcza w
fazie planowania budżetu i jego realizacji
- funkcja promocji - jest instrumentem pomocnym przy realizacji polityki społeczno-gospodarczej JST

11. Budżet pozycji

-Najpowszechniejsza postać budżetu stosowana przez wszystkie JST zgodnie z regulacjami prawnymi.
-Środki publiczne przydzielane są poszczególnym jednostkom organizacyjnym (dysponentom
środków budżetowych).
-Oparty jest na ujmowaniu dochodów według źródeł ich pochodzenia a wydatków według rodzaju i
kierunków wydatkowania w odpowiednich podziałkach klasyfikacji budżetowej (działy, rozdziały,
paragrafy).

-Przeniesienia środków pomiędzy działami, rozdziałami, paragrafami (czy w ramach działu, rozdziału)
wymagają dokładnego określenia kompetencji organów samorządowych.
-Podziałka klasyfikacji budżetowej ma charakter operacyjny, a nie orientacyjny i ściśle obowiązuje
jednostkę realizującą budżet, co powoduje wewnętrzną sztywność gospodarki budżetowej.
-Wymusza „planowanie na wyrost” przez jednostki organizacyjne JST, a organy JST zaangażowane w
procesie przygotowania, uchwalania i wykonywania budżetu stosują zasadę „obcinania na wyrost”.
-Mała precyzja oraz niekompleksowość planowania budżetowego wywołują deficyty środków
finansowych w jednych podziałkach klasyfikacyjnych i nadwyżki w drugich.
-Nie tworzy bodźców do innowacyjności, a także nie dostarcza niezbędnych informacji potrzebnych
do efektywnego zarządzania.
-Na etapie wykonywania, jak i sprawozdania zwraca szczególną uwagę na aspekty kontrolne, które
polegają przede wszystkim na porównaniu wydatków i dochodów planowanych z rzeczywistymi

12. Budżet zadaniowy

-Budżet zadaniowy jest rezultatem tzw. budżetowania programowego wprowadzonego w sektorze
publicznym w latach 60-tych w Stanach Zjednoczonych.
-Budżet zadaniowy po raz pierwszy w Polsce zastosowało miasto Kraków w 1995 roku, oraz około 40
gmin, np.: Szczecin, Ostrów Wielkopolski, Poznań, Sandomierz, Koszalin, Zgierz, Starachowice,
Mikołajki, Łęczyca, Olecko, Lubań.
-W budżecie zadaniowym są zadania nazwane, opisane i skwantyfikowane pod względem
przewidywanych wyników, tj. kosztów i wskaźników efektywności możliwych do osiągnięcia.
-Budżet ten oparty na zasadzie 3 x E – economy - gospodarność; efficiency – efektywność;
effectivness – skuteczność.
-W budżecie zadaniowym należy:

• wyznaczyć cele do realizacji
• przypisać celom konkretne zadania
• ustalić charakter zadania (własne, zlecone, powierzone; bieżące inwestycyjne)
• dokonać podziału działalności na poszczególne zadania (podzadania) i wyznaczyć

koordynatorów tych zadań

• ustalić szczegółowy harmonogram realizacji zadań
• wyznaczyć metody kalkulacji kosztów zadania oraz źródła finansowania zadania
• ustalić mierniki określające stopień realizacji celów (zadań)
• wyznaczyć koordynatora całego projektu (zadania)
• ustalić zasady współpracy między ośrodkami w celu realizacji zadania

13. Budżet pozycji a budżet zadaniowy

-Budżet liniowy (BL) oparty jest na klasyfikacji budżetowej a budżet zadaniowy (BZ) na układzie
zadań.
-BL jest głównie instrumentem kontroli, a BZ instrumentem zarządzania finansami.
-BL - sztywność gospodarki budżetowej, a BZ - elastyczność gospodarki budżetowej.
-BL - przetargowo-uznaniowy model planowania, a BZ - planowanie oparte na zobiektywizowanym
rachunku nakładów i efektów.

-BL odpowiada na pytanie co zostało zrobione, a BZ - co zostało zrobione, w jaki sposób i jak
efektywnie.
-BL - zły system informacji mało użytecznych, a BZ - system informacji umożliwia porównanie
poziomu wydatków z zakresem rzeczowym zadań.
-BL - bierność dysponentów budżetowych, a BZ - aktywność koordynatorów zadań.
-BL mała precyzja planowania, a BZ - planowanie zadań według rankingów zadań.
-BL - ustalone są wydatki ponoszone na poszczególne dziedziny działania, a BZ - ustalone są całkowite
koszty świadczonych usług i ich efektywność.
-BL - mała komunikatywność, a BZ - duża komunikatywność i przejrzystość informacji.

17. Istota i funkcje oraz rodzaje planowania finansowego JST

ISTOTA

-Planowanie finansowe stanowi proces określania efektów finansowych planowanej działalności oraz
porównywania i uzgadniania potrzeb finansowych z odpowiednimi zasobami finansowymi.
-Planowanie finansowe określa realne możliwości realizacji zadań JST, weryfikuje je i pozwala na
dostosowanie ich do zasobów finansowych, jakim będzie dysponowała JST.
-Przedmiotem planowania finansowego są stosunki finansowe JST z innymi podmiotami
(kontrahentami, bankami, ubezpieczycielami, podatnikami, Skarbem Państwa).
RODZAJE
-Planowanie krótkoterminowe obejmuje okres jednego roku i związane jest z przygotowaniem
budżetu JST na nadchodzący rok budżetowy.
-Planowanie średnioterminowe obejmuje okres powyżej 1 roku do trzech lat. Planowanie to ma na
celu rozpoznanie przyszłych problemów, które wystąpią w związku z przygotowaniem budżetu na
kolejny rok budżetowy (np. problem równoważenia budżetu JST).
-Planowanie długoterminowe obejmuje okres powyżej 5 lat. Opracowywana jest strategia rozwoju
JST, a następnie określane są cele, priorytety i bieżąca sytuacja JST oraz czynniki mające na nią wpływ
w przyszłości.
FUNKCJE?

18. Istota i zakres wieloletniej prognozy finansowej JST

-Organ wykonawczy przygotowuje projekt uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej
(WPF) lub jej zmian, a organ stanowiący uchwala ją nie później niż uchwałę budżetową
-WPF obejmuje okres roku budżetowego oraz co najmniej trzech kolejnych lat.
-WPF powinna być realistyczna i określać: dochody i wydatki bieżące oraz majątkowe budżetu JST,
wynik budżetu JST, przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowani deficytu, przychody i rozchody
budżetu JST, kwotę długu JST oraz sposób sfinansowania spłaty długu, objaśnienia przyjętych
wartości.
-Wartości przyjęte w WPF i w budżecie JST powinny być zgodne co najmniej w zakresie wyniku
budżetu i związanych z nim kwot przychodów i rozchodów oraz długu JST.

19. Istota i funkcje oraz metody rachunkowości finansowej JST

-Rachunkowość finansowa stanowi całościowy i zwarty system ciągłego oraz systematycznego
gromadzenia i rejestracji, klasyfikacji i przetwarzania danych dotyczących transakcji pieniężnych i ich
rezultatów finansowych, oraz interpretacji tych wyników.
-Rachunkowość finansowa spełnia funkcję informacyjno-kontrolną i planistyczną, gdyż dostarcza
informacji niezbędnych do podejmowania decyzji i przeprowadzenia kontroli o finansowej stronie
działań podejmowanych przez władze samorządowe oraz o sposobie, w jaki wykorzystywane są
środki finansowe JST, co ma wpływ na: płynność finansową budżetu JST, efektywne wykorzystanie
aktywów JST, koszty, ceny i rodzaje dostarczanych usług komunalnych.
Rachunkowość finansowa dostarcza informacji użytkownikom:

wewnętrznym - osobom odpowiedzialnym za procesy planowania, organizowania,
realizowania, kontroli zadań,

zewnętrznym – mieszkańcom JST, kredytodawcom, kontrahentom dostarczającym dóbr i
świadczącym usługi na zamówienie JST,

wewnętrzno-zewnętrznym - podmiotom sprawującym kontrolę/nadzór nad działalnością JST
(parlament, premier, wojewoda, NIK, RIO, Minister Finansów - rozporządzenia).

Celem rachunkowości budżetowej jest ustalenie wyniku wykonania budżetu pod względem kasowym
w zakresie faktycznie kasowo wykonanych dochodów i wydatków.

20. Rodzaje sprawozdawczości finansowej JST

-Sprawozdawczość finansowa jest częścią składową rachunkowości finansowej. Sprawozdawczość ta
związana jest z gospodarowaniem środkami publicznymi i majątkiem przez JST oraz źródłami
finansowania tego majątku (bilans).
-Sprawozdawczość budżetowa dostarcza danych liczbowych o procesie wykonywania budżetu
(sprawozdania budżetowe oparte są na klasyfikacji budżetowej). Sprawozdawczość ta dostarcza
danych liczbowych niezbędnych do analizy, kontroli i planowania oraz pokazuje przebieg
gromadzenia dochodów i finansowania zadań JST, a także odzwierciedla wykonanie ustalonych w
budżecie zadań.
-Sprawozdawczość opisowa – prowadzona w celu zapewnienia wszystkim radnym dostępu do treści
sporządzanych przez JST sprawozdań.

21. Istota i funkcje oraz rodzaje analizy finansowej JST

Analiza finansowa to analiza sprawozdań finansowych sporządzanych przez JST.
Analiza sprawozdań pomaga w ocenie i wyciąganiu wniosków wynikających z danych, które dostarcza
rachunkowość finansowa.
Funkcje analizy finansowej:

dostarcza niezbędnych materiałów do kierowania gospodarką finansową,

umożliwia wykrycie nieprawidłowości, które mogą powstać w toku wykonywania planów
finansowych w zakresie realizacji dochodów i dokonywania wydatków,

dostarcza informacji niezbędnych do sporządzenia budżetu na następny rok,

dostarcza materiałów, które wykorzystywane są do przeprowadzenia kontroli finansowej.

Ze względu na zakres przedmiotowy i czasowy wyróżnia się analizę:

bieżącą (operatywną) opartą na bieżącej ewidencji lub na krótkookresowych sprawozdaniach

problemową - dotyczącą zagadnień uważanych za najważniejsze lub za najtrudniejsze dla JST

roczną opartą na sprawozdaniach rocznych; umożliwia ocenę stanu oraz wyników na koniec
roku.

Ze względu na horyzont czasowy wyróżnia się analizę:

ex post (analiza retrospektywna) - bada zdarzenia które miały miejsce w przeszłości

ex ante (prospektywna, antycypacyjna) - bada okresy przyszłe

Ze względu na kryterium przeznaczenia analizy można wyróżnić analizę wewnętrzną i zewnętrzną.

1. Według kryterium szczegółowości i zakresu prowadzonych badań wyróżnia się analizę ogólo-

całościową i analizy odcinkowo-szczegółowe.

2. Analiza przestrzenna polega na ustaleniu przyczyn i różnic między np. kosztami

jednostkowymi wykonania zadania; analiza ta jest związana ze stosowaniem budżetu
zadaniowego.

3. Analiza korzyści i kosztów pomaga w podjęciu decyzji o realizacji danego przedsięwzięcia;

polega ona na zestawieniu kosztów oraz korzyści związanych z realizacją danego zadania
(przedsięwzięcia).

4. Analiza budżetowa to rodzaj analizy finansowej; polega ona na analizie wykonania budżetu

JST.

22. Istota i funkcje oraz rodzaje kontroli finansowej JST

-Kontrola finansowa to jeden ze środków działania zmierzających do ustalenia zgodności między
stanem rzeczywistym (wykonaniem) a stanem obowiązującym (wyznaczeniem) w dziedzinie
finansów; ujęcie dynamiczne (strumienie pieniądza) i statyczne (zasoby pieniądza).
-Kontrola finansowa pomaga w opracowaniu przyszłych planów finansowych i w kształtowaniu
zależności pomiędzy poziomem wykorzystanych zasobów a rezultatami prowadzonych działań.
-Kontrola budżetowa jest jednym z rodzajów kontroli finansowej. Przeprowadzana jest kontrola
bieżąca, półroczna i roczna wykonania budżetu.
Kryteria kontroli: legalność, gospodarność, rzetelność, celowość, przy czym dominującym jest
kryterium legalności.
Kontrolę dzielimy na kontrolę:

 wewnętrzną - wykonywana jest przez organy i jednostki znajdujące się wewnątrz struktury

organizacyjnej JST,

 zewnętrzną - sprawowana jest przez odrębne i niezależne organy kontroli.

Kontrolę według okresu, którego ona dotyczy można podzielić na bieżącą (miesięczną, kwartalną),
półroczną i roczną.

30. Zarządzanie aktywami trwałymi JST

-Decyzje w zakresie wykorzystania, odnowy, zakupu, sprzedaży lub likwidacji aktywów trwałych
wpływają na działalność bieżącą, kondycję finansową JST, konsumpcję dóbr i usług.
-W gospodarowaniu aktywami trwałymi chodzi o minimalizację kosztów ich utrzymania oraz o
maksymalizację korzyści, jakie można uzyskać z ich odpowiedniego wykorzystania.
-W zarządzaniu aktywami trwałymi bardzo ważną rolę odgrywają:

 strategia rozwoju, plan zagospodarowania przestrzennego, wieloletnia prognoza finansowa,

program inwestycyjny,

 narzędzia analizy finansowej umożliwiające dokonanie oceny stanu i wielkości posiadanego

majątku

 metody dokonywania umorzenia majątku
 metody wartości zaktualizowanej oparte na sprowadzaniu przyszłych korzyści i kosztów do

wartości bieżącej i ich porównania

 metody monitoringu i kontroli stanu aktywów trwałych

31. Istota i zakres zarządzania programem inwestycyjnym JST.

-Program inwestycyjny obejmuje wydatki, które JST planuje ponieść w ciągu nadchodzącego okresu
(min. 5 lat) i jest on narzędziem planowania wieloletniego, wykorzystywanym w celu określenia,
które projekty inwestycyjne są potrzebne, a także koordynowania procesu finansowania oraz
terminów realizacji tak, aby uzyskać maksymalne korzyści z danych nakładów inwestycyjnych.
-Program inwestycyjny powinien szczegółowo przedstawiać wszystkie projekty inwestycyjne, które w
danym momencie: znajdują się w trakcie realizacji, zatwierdzone są do realizacji, a także
fakultatywnie listę inwestycji uznanych za projekty o charakterze priorytetowym, na sfinansowanie
których nie ma obecnie środków.
-Program inwestycyjny powinien zawierać: informacje o charakterze każdego projektu,
harmonogram realizacji każdego projektu i szacunkowy poziom wydatków na realizację każdego
projektu.
ZARZĄDZANIE PROGRAMEM INWESTYCYJNYM

1. identyfikacja potrzeb inwestycyjnych
2. określenie proponowanych zadań inwestycyjnych
3. ustalenie priorytetowych zadań inwestycyjnych
4. przeprowadzenie analizy możliwości finansowych JST
5. określenie źródeł finansowania wybranych zadań inwestycyjnych
6. opracowanie programu inwestycyjnego
7. uchwalenie programu inwestycyjnego przez organ stanowiący JST
8. przygotowanie budżetu inwestycyjnego i umieszczenie zadań inwestycyjnych w projekcie

budżetu na kolejny rok budżetowy

9. realizacja budżetu inwestycyjnego i kontraktów
10. monitorowanie i kontrolowanie realizacji programu inwestycyjnego

32. Kryteria oceny zadań inwestycyjnych JST.

-korzyści społeczne wynikające z realizacji danego zadania inwestycyjnego
-koszty wynikające z realizacji danego zadania inwestycyjnego
-zyski netto związane z realizacją danego zadania inwestycyjnego
-źródła sfinansowania wydatków związanych z wykonaniem danego zadania inwestycyjnego i koszt
pozyskania środków ze zwrotnych źródeł finansowania na realizację danego zadania inwestycyjnego
-stopień pilności zadania inwestycyjnego, np. zadania: pilne, konieczne wskazane, kontynuowane,
odkładane

-wpływ realizacji danego zadania inwestycyjnego na: środowisko, estetykę, sferę społeczną, warunki
gospodarowania na terenie JST
-stopień niepewności i ryzyka wykonania danego zadania inwestycyjnego
-konsekwencje podatkowe (np. obciążenie inwestycji podatkiem VAT) i budżetowe związane z
realizacją danego zadania inwestycyjnego
-korzyści wynikające z powiązań z innymi zadaniami inwestycyjnymi (planowanymi, obecnie
realizowanymi i już zrealizowanymi)
-wpływ danego zadania inwestycyjnego na stosunki z innymi JST

33. Kryteria wyboru instrumentu finansowania inwestycji JST.

-uprawnienie JST do zastosowania danego instrumentu i jego dostępność
-cel zastosowania danego instrumentu oraz jego funkcjonowanie w praktyce
-właściwości instrumentu z punktu widzenia zaspokojenia potrzeb JST
-ryzyko towarzyszące danemu instrumentowi
-koszt zastosowania danego instrumentu w porównaniu z innymi
-okres spłaty i terminy regulacji zobowiązań oraz skutki dokonywania wcześniejszych spłat lub innych
opcji finansowania
-ograniczenia prawne poziomu zadłużenia (z ustaw i uchwał JST)
-warunki stawiane przez pożyczkodawców i kredytodawców
-mechanizmy zwyczajowe, zmiany polityczne w organach władzy JST
-poziom kondycji finansowej JST

34. Istota i zakres zarządzania aktywami obrotowymi JST.

 Decyzje w zakresie zarządzania aktywami obrotowymi służą zwiększaniu posiadanych

zasobów i wpływają na bieżącą konkurencyjność JST i na jej możliwości wytwórcze.

 Zarządzanie to obejmuje:

 zarządzanie gotówką i krótkoterminowe inwestycje kapitałowe jako funkcja okresowych

nadwyżek środków finansowych

 zarządzanie należnościami, w tym politykę kredytową prowadzoną wobec dłużników JST,

analizę i kontrolę kształtowania się poziomu należności oraz rozmiarów i skutków polityki
kredytowej, kredyt kupiecki odbiorcy i obywatela

 zarządzanie zakupami

 zarządzanie zapasami

35. Istota i zakres zarządzania gotówką JST

Cele zarządzania gotówką:

dążenie do osiągnięcia maksymalnego dochodu z posiadanych środków

ochrona przed utratą lub sprzeniewierzeniem gotówki

redukowanie kosztów pożyczek i kredytów bankowych

zapewnienie dostępu do środków pieniężnych potrzebnych do przeprowadzenia rozliczeń

Zarządzanie gotówką składa się z trzech głównych procesów:

zarządzanie i kontrola środków pieniężnych na rachunkach bankowych

zarządzanie i kontrola środków pieniężnych w kasie

zarządzanie przepływem gotówki

Proces przepływu gotówki można podzielić na 2 etapy:
1. proces planowania, który obejmuje:

 określenie bieżącej sytuacji finansowej (stan środków pieniężnych)
 prognozowanie dochodów, wydatków i nadwyżek w danym czasie
 prognozowanie sytuacji finansowej JST
 planowanie działań poprawiających sytuację finansową JST

Rezultatem procesu planowania przepływów gotówkowych powinno być opracowanie:

 planu strategicznego, pokazującego sytuację finansową z punktu widzenia przepływów

gotówki pod koniec każdego miesiąca w ciągu roku finansowego

 planu operacyjnego, pokazującego sytuację finansową z punktu widzenia przepływów

gotówkowych pod koniec każdego dnia roboczego

2. Proces kontroli przepływów gotówki, który obejmuje:

 zestawienie prognoz przepływów gotówki z rzeczywistymi przepływami gotówki
 kontrolę prognoz przyszłych przepływów gotówki
 podjęcie działań w celu poprawy sytuacji związanej z przepływami gotówki

Minimalizacja stanu posiadanej gotówki wymaga zapewnienia synchronizacji wpływów i wydatków
budżetowych, co z kolei uzależnione jest od przeznaczenia gotówki oraz prognozy przepływu
gotówki. Minimalizacja stanu gotówki oznacza możliwość zaangażowania pozostałej wolnej kwoty w
formie inwestycji w papiery wartościowe i lokaty terminowe w bankach

36. Istota i zakres zarządzania należnościami JST.

-Zarządzanie należnościami z tytułu dostaw i usług, danin i opłat publicznych ukierunkowane jest na
pobudzanie dłużników JST do kształtowania woli realizacji zapłaty przy jednoczesnym
optymalizowaniu terminów i warunków płatności. W tym celu należy:
*prowadzić analizę dłużników aby zminimalizować należności przeterminowane i stracone
*ustalić zależności między należnościami a zobowiązaniami w celu przyspieszenia cyklu należności i
opóźnienia cyklu zobowiązań
*opracować strategię polityki kredytowej (konserwatywna, agresywna, mieszana) i określić narzędzia
jej realizacji, np. warunki płatności (zaliczka, przedpłata, gotówka, odroczony termin płatności); limity
kredytu kupieckiego; skonto, czyli rabat za skrócenie terminu płatności; metody i procedury oceny
sytuacji finansowej kontrahenta oraz windykacji należności

37. Istota i zakres zarządzania zakupami JST.

Do podstawowych funkcji zarządzania zakupami można zaliczyć:
o

określenie standardowych warunków dokonywania zakupów dóbr i usług

planowanie zapotrzebowania JST na dobra i usługi

dokonywanie zakupów dóbr i usług

przyjmowanie dostaw dóbr i odbiór wykonanych usług

dystrybucja zakupionych dóbr

przechowywanie zakupionych dóbr

kontrolowanie czy otrzymane dobra i wykonane usługi na rzecz JST są zgodne z zamówieniem

W podejmowaniu decyzji zarządzający zakupami i skarbnik dążą do jak najefektywniejszego i
najskuteczniejszego wykorzystania zasobów:
 poszukując najniższej ceny zakupu (przy spełnieniu wyznaczonych warunków standardowych

dobra lub usługi) i dogodnych terminów płatności w zależności od przepływu środków
pieniężnych

 prognozując zapotrzebowanie JST na dobra i usługi z uwzględnieniem zmian cen zakupu
udoskonalając proces gromadzenia informacji dotyczących zakupów (z wykorzystaniem technik
informatycznych)

38. Istota i zakres zarządzania zapasami JST.

-Wśród zapasów można wyróżnić zapasy np. materiałów, surowców, towarów. Warto też zwrócić
uwagę na nieco odmienne spojrzenie na zapasy JST. Stąd też gotówka w kasie, posiadane aktywa
trwałe (np. budynki, grunty, urządzenia) nie wykorzystane należy uznać za rodzaj zapasów.
-Celem zarządzania zapasami jest zapewnienie ich w wielkości niezbędnej do prowadzenia
działalności przy najmniejszych możliwych kosztach. Istotną rolę odgrywają tu koszty, które mogą być
dokładnie określone, bo wyrażone są w jednostkach wartościowych (w środkach pieniężnych), jak i
koszty, których nie można w ten sposób zdefiniować, np. utracony czas, zakłócenia w realizacji zadań
oraz oburzenie mieszkańców wynikłe z nieterminowej lub złej pod względem jakości realizacji zadań.
W zarządzaniu zapasami główną rolę odgrywają koszty ich utrzymania i koszty zamawiania.
Kosztami utrzymania są:

koszty kapitałowe (utraconych możliwości)

koszty magazynowania (koszty o charakterze rzeczowym i finansowym, np. amortyzacja
budynków, płace magazynierów, koszty remontu i konserwacji)

koszty ubezpieczenia zapasów, np. od pożarów, powodzi czy kradzieży

koszty przemieszczania zapasów np. w celu zrealizowania zadania

koszty zużycia i starzenia się zapasów np. spadek wartości zapasów i zużycie ekonomiczne

Do kosztów zamawiania należą:

koszty utraty rabatu

koszty wyczerpania zapasów

39. Istota i zakres zarządzania pasywami JST. (kapitałami)

 Kształtowanie strategii struktury finansowania majątku (strategii kapitałowej) i sposób

finansowania działalności JST są ważne dla racjonalizacji kosztów związanych z
wykorzystywaniem długu w finansowaniu realizacji zadań JST. Można wyróżnić trzy warianty
relacji między majątkiem a finansującymi go kapitałami, tj.

 wariant pierwszy, w którym w znacznej części majątek JST finansowany jest zobowiązaniami

(znaczne zadłużeniem JST)

 wariant drugi, w którym majątek JST tylko częściowo jest finansowany zobowiązaniami
 wariant trzeci, w którym majątek JST w całości pokryty jest funduszami własnymi
 Zarządzanie długiem

40. Istota i zakres zarządzania płynnością finansową JST.

-Istotnym elementem w kształtowaniu relacji między aktywami (majątkiem) a pasywami (kapitałami)
JST w ujęciu krótkoterminowym jest płynność finansowa (zdolność JST do terminowego regulowania
zobowiązań) oraz w ujęciu długoterminowym - utrzymanie równowagi finansowej.
-W zarządzaniu płynnością finansową wykorzystywane są narzędzia analizy finansowej do oceny i
prognozowania płynności finansowej w krótkim i długim okresie oraz harmonogram realizacji
dochodów i wydatków.
-Harmonogram ten to zestawienie obrazujące przewidziane do realizacji minimalne kwoty dochodów
oraz maksymalne kwoty wydatków budżetowych z jednoczesnym podaniem czasu, w jakim mają być
one zrealizowane (częstotliwość okresów do porównań) oraz sposobu ich realizacji (szczegółowość
dochodów i wydatków), jak również jednostek i osób odpowiedzialnych.

41. Istota i zakres zarządzania długiem JST

-określenie przyczyn korzystania przez JST ze zwrotnych źródeł finansowania w krótkim, średnim i
długim okresie, w tym określenie celów i kierunków wydatkowania środków pieniężnych
pozyskanych ze zwrotnych źródeł finansowania
-zdefiniowanie ograniczeń korzystania przez JST z instrumentów zwrotnego finansowania (prawnych,
ekonomicznych, politycznych, organizacyjnych)
-określenie granic zadłużania się i maksymalnego okresu wymagalności (spłaty)
-określenie zasad i trybu podejmowania decyzji w sprawie wyboru formy długu
-sformułowanie czynników (kryteriów) wyboru przez JST instrumentów zwrotnego finansowania

 optymalny wybór odpowiedniego instrumentu zwrotnego finansowania
 kształtowanie struktury długu poprzez dywersyfikację kanałów dystrybucji długu JST
 określenie skutków korzystania przez JST ze zwrotnych źródeł finansowania
 minimalizacja ryzyka finansowego, czy też utrzymywanie ryzyka na pewnym akceptowalnym

poziomie

 minimalizowanie kosztów obsługi długu
 koordynowanie bieżącej oraz przyszłej zapadalności instrumentów dłużnych z wymagalnością

zobowiązań w celu utrzymania płynności finansowej budżetu JST i tym samym zdolności JST
do obsługi długu

42. Istota i zakres zarządzania ryzykiem JST.

Ryzyko to zdarzenie, które wpłynie (wpłynęło) na realizację celu jednostki postrzegane jako
potencjalne zagrożenie lub potencjalna szansa (wpływ negatywny lub pozytywny na działalność
jednostki)

a. Ryzyko strategiczne jako zagrożenie lub szansa
b. Ryzyko taktyczne (ryzyko projektu) – związane z ryzykiem strategicznym i

operacyjnym

c. Ryzyko operacyjne jako zagrożenie



Zarządzanie ryzykiem to procedury i polityki oraz skoordynowane działania podejmowane
przez kierownictwo i pracowników JST, zwiększające prawdopodobieństwo osiągnięcia celów
i realizacji zadań.



Na zarządzanie ryzykiem składa się:
- identyfikacja ryzyka,
- analiza ryzyka (kategoryzacja, pomiar i ocena),
- sterowanie ryzykiem poprzez określenie reakcji na ryzyko i wdrożenie metod postępowania
z ryzykiem, czyli podjęcie działań zaradczych (akceptacja, transfer, redukcja, przeciwdziałanie
(kontrola), unikanie ryzyka,
- informacja i komunikacja oraz monitorowanie i kontrola w zakresie wyników zarządzania
ryzykiem.

W celu minimalizacji możliwości powstania ryzyka, władze samorządowe powinny opracować
program zarządzania ryzykiem, który określałby przede wszystkim:

 rodzaje ryzyka i sposoby zabezpieczenia się przed nim
 procedury tworzenia i wykorzystania rezerw związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych
 obowiązki i kompetencje zarządzającego ryzykiem
 sytuacje, w których należy korzystać z pomocy konsultantów zewnętrznych zajmujących się

zarządzaniem ryzykiem

 procedury opracowania sprawozdań o powstałych szkodach w wyniku przyczyn losowych i

oceny przyczyn zaistniałej sytuacji

 rodzaje decyzji, które mogą zostać podjęte tylko przez skarbnika, organ wykonawczy lub

stanowiący JST

51. Istota i rodzaje ryzyka w działalności JST.

Pojęcie ryzyka należy rozumieć jako możliwość wystąpienia zdarzeń, zarówno pozytywnych, jak i
negatywnych, które mogą wpływać na realizację zamierzonych celów. Występuje we wszystkich
rodzajach działalności i na każdym ich etapie. Jest to termin wieloznaczny. Ryzyko utożsamia się z
przedmiotem lub podmiotem obejmowanym ochroną. Jest specyficzne i prezentuje naturę
współczesnych procesów zachodzących zarówno wewnątrz jednostki samorządu terytorialnego, w jej
otoczeniu i relacjach z podmiotami w nim występującymi, jak również odzwierciedla specyfikę
współczesnych więzi społeczno-gospodarczych. Z punktu widzenia jednostki samorządu
terytorialnego i prowadzonej przez nią gospodarki finansowej można wskazać, że ryzyko można
rozumieć2 : – negatywnie, jako zagrożenie oznaczające możliwość nieosiągnięcia oczekiwanego
efektu, – neutralnie, jako możliwość osiągnięcia efektu różniącego się od oczekiwanego.

Wyróżniamy następujące rodzaje ryzyka: strategiczne – zagraża długofalowej działalności, planom
wieloletnim, dynamice rozwoju, np. kierunki zmian, pojawienie się innych podmiotów, zachowania i
preferencje klientów operacyjne – dotyczące bieżącej działalności organizacji, personelu,
dostarczanych usług, np. zmiany w prawie, rekrutacja personelu, kultura organizacyjna, umiejętności
kadry zarządzającej finansowe – koncentrują się na kontroli i zarządzaniu finansami jednostki, np.
dostępność środków, kredyty, kursy walut itp. losowe – dotyczą katastrof, wypadków, które mogą
spowodować przestój w działalności jednostki lub straty w majątku, np. pożary, włamania, wypadki
kluczowych pracowników, zalania itp.

52. Ryzyko strategiczne i operacyjne w działalności JST

53. Cele i zakres zarządzania ryzykiem w działalności JST

Zarządzanie ryzykiem jest procesem ciągłym, realizowanym przez Kierownictwo lub inny personel
jednostki uwzględniony w strategii (misji), którego celem jest:



identyfikacja zdarzeń mogących

wywrzeć wpływ na działalność jednostki



utrzymywanie ryzyka w ustalonych granicach, oraz



rozsądne zapewnienie realizacji celów jednostki

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron