1

Rola intelektualisty w instytucjach państwowych.

Robert MERTON

Status intelektualisty i polityka społeczna.
INTELEKTUALISTA rozumiany jest jako człowiek zajmujący się uprawianiem i formułowaniem wiedzy.
Termin odnosi się do określonej roli społecznej.

W tekście Merton zajmuję się tylko szczególnym typem intelektualistów: specjalistami z zakresu
wiedzy społecznej, ekonomicznej i politycznej.

Trudny obszar działania:
W odróżnieniu od specjalistów z innych dziedzin(„ścisłowców”) trudno jest określić jaki odgrywają oni
wpływ na obiekt swoich badań. Ciężko jest również wykluczyć wszystkie inne zmienne, które mogą
zaburzać nasze postrzeganie rzeczywistości.
W ocenie pracy takiego eksperta istnieje duży zakres niejednoznaczności, wskutek czego w jego roli
zawarty jest istotny element zaufania. Często decyzję podejmuje się na podstawie opinii wielu
ekspertów. Decydentom wydaję się że wiedzą więcej od ekspertów.
Eksperci w tej dziedzinie rzadko są uznawani za niezastąpionych. Praca dotycząca ludzkich zachowań,
implikuję konieczność podejmowania wyborów odnoszących się do sfery wartości, a ta jak wiadomo
będzie różna u różnych specjalistów.

Intelektualiści niezależni

Intelektualiści biurokratyczni

Praca poza sektorem administracji państwowej

Praca w administracji państwowej

Klient= społeczeństwo

Klient= decydent w instytucji

Wyobcowani z założeń i wartości
charakteryzujących świat biznesu

Są bliżsi realnych ośrodków podejmowania
doniosłych decyzji (z pkt. Wiedzenia np. polityki
społecznej).

Orientacja na problematykę społeczną

socjotechnik

Jego podejście do problemu może być uzależnione
od pozycji zajmowanej w strukturze klasowej
(niezależny od instytucji i kaprysów klientów)

Jego podejście zależy w dużej mierze od wymogów
klienteli

Ma mniejsze szanse na wpłyniecie na realne
decyzję oraz dotarcie do ośrodków władzy
Mały wpływ na kształt polityki społ.

Musi się godzić na to że decydent wyznacza mu
zakres badań.
On sam jest raczej stawiany w roli „służącego”
wiedzą i kwalifikacjami.

Jest innowatorem ale bez władzy wykonawczej

Wykonuję co mu karzą

Zorientowany teoretycznie

Zorientowany bardziej praktycznie (pragmatyzm,
instrumentalność programów)

CZĘSTO BUJAJĄCY W SFERZE WYOBRAŻEŃ,
TRUDNYCH DO REALIZACJI

OGRANICZONY W DZIAŁANIU:

1.

Musi dostosowywać wiedzę i wartości do
decydentów

2.

Może próbować zmieniać politykę (często
bez sensu)

3.

Może dokonać wewn. rozczepienia
wartości na własne i instytucjonlane (gdy
te wartości się kłócą) Rozszczepienie ról.

Może krytykować politykę społeczną.

Może jedynie poszukiwać lepszych rozwiązań i
sugerować zmiany, inne możliwości działań

(ale nie

koniecznie zostanie wysłuchany)

2

To klienci w dużej mierze kształtują rolę intelektualisty.
Dlatego na intelektualistę wpływa:

1.

Stopień szczegółowości żądań klienta (od zakreślenia obszaru badawczego po konkretne
działania.) Im mniej sprecyzowane żądania tym więcej swobody w działaniu ma
intelektualista

2.

Zorientowanie na praktykę i realne wprowadzanie zmian, w związku z tym opracowane przez
niego programy muszą być tworzone w kategoriach realnych programów przygotowanych do
realizacji.

Ważnym i podkreślanym (przez autora) aspektem pracy specjalisty, jest fakt że podejmowane przez
niego działania często oscylują w obrębie sfery wartości, a co za tym idzie, kwestie jego wyborów
związane są z zajmowaną pozycją społeczną (czyli syst. wartości ukształtowanym przez konkretne
środowisko).

Rolę decydentów oraz intelektualistów często są sprzeczne. W roli decydentów najczęściej występują
biznesmani, którzy krytykują intelektualistów za nieznajomość życia, oderwanie od rzeczywistości,
funkcjonowanie w sferze idei. Dodatkowo obrażają się na intelektualistów, za to że Ci krytykują jakąś
rzeczywistość która jest przecież efektem ich działań (biznesmenów).

Frustracje intelektualistów pozostających na służbie instytucji państwowej:

•

Intelektualna zależność

•

Brak swobody w projektowaniu badań

1). Wynikające z konfliktu wartości między intelektualistami a decydentami:

o

Np. decydent zarządza porzucenie projektu a, intelektualista wie że to mogło być coś
istotnego w perspektywie czasu…

o

Wyniki badań wykorzystywane są do celów sprzecznych z wartościami I.

o

Decydent nalega na podjęcie decyzji kiedy I. jeszcze jej nie zna

o

Zmuszanie do pracy w dziedzinie nie związanej z jego kompetencjami

2). Wynikające z samej organizacji biurokratycznej.

o

Problem musi być rozwiązany w nierealnym terminie

o

Zła struktura komunikacyjna (info. nie docierają lub są zniekształcane)

o

Niewykorzystanie obiektywnych wyników badań zgromadzonych przez intelektualistę, lub ich
odrzucenie gdyż nie spodobały się, lub nie są zgodne z „polityką” instytucji.