pewniaæ jednoczesny dostêp do ró¿nych po-

laryzacji i pasm przez wszystkich u¿ytkow-

ników. Tego wymogu nie spe³niaj¹ typowe

konwertery nazywane universal single (naj-

czêœciej full band).

Obecnie powszechnie s¹ stosowane kon-

wertery quatro (rys. 7), które wypar³y dawniej

u¿ywane konwertery dual. W obu odmia-

nach ka¿de wyjœcie ma na sta³e przypisan¹

polaryzacjê i pasmo, których to nie mo¿na

zmieniæ. Konwertery te nie wymagaj¹ stero-

wania napiêciem 14/18 V, czy sygna³em

0/22 kHz.

Konwertery dual umo¿liwia³y odbiór progra-

mów z dolnego pasma i maj¹ tylko dwa

wyjœcia. Na jednym z nich obecne by³y sy-

gna³y z polaryzacji poziomej, a na drugim

pionowej.

Powszechnie spotykany konwerter quatro

ma cztery wyjœcia, na których dostêpne

r

TECHNIKA

RTV

21

W

odpowiedzi na zapotrzebowa-

nie na konwertery do niezale¿-

nego odbioru programów sa-

telitarnych na czterech tune-

rach, pó³tora roku temu pojawi³y siê pierwsze

takie urz¹dzenia, lecz do tej pory nie do-

czeka³y siê polskiej nazwy. Najczêœciej zwa-

ne s¹ quad lub quadtwin.

Podobnie jak konwertery twin, tak i quady

zazwyczaj maj¹ nieco wy¿szy wspó³czynnik

szumów, np. 0,7 dB oraz wiêkszy pobór pr¹-

du, ok. 280

÷

320 mA. Niestety, wykorzystanie

tych konwerterów mo¿e napotkaæ na trud-

noœci. Wiele tunerów, przewa¿nie najtañ-

szych, tzw. ”hipermarketowych”, ma zbyt ma-

³¹ wydajnoœæ pr¹dow¹ zasilacza. Skutki mo-

g¹ byæ ró¿ne, pocz¹wszy od w³¹czenia siê za-

bezpieczenia nadpr¹dowego w zasilaczu, a¿

po wchodzenie zasilacza w oscylacje, obja-

wiaj¹ce siê samoistnym, chwilowym, prze³¹-

czaniem konwertera w górne pasmo.

Ostatnio pojawi³a siê nowa wersja quada,

wyposa¿ona (podobnie jak multiswitche)

w dodatkowe wejœcie przeznaczone do

pod³¹czenia sygna³ów telewizji naziemnej

z zakresu 47

÷

862 MHz. Dziêki wbudowanym

zwrotnicom sygna³ telewizji naziemnej jest

obecny, razem z sygna³em pierwszej po-

œredniej czêstotliwoœci satelitarnej, na ka¿-

dym z wyjϾ konwertera.

Do ponownego rozdzielenia tych sygna³ów

nale¿y wykorzystaæ gniazda satelitarne, np.

GAR BG-DK-SAT lub TR-4100. Takie gnia-

zda maj¹ wyjœcia IEC, do których mo¿na

pod³¹czyæ radioodbiornik i telewizor, oraz

wyjœcie ze z³¹czem F, przeznaczone do do-

³¹czenia tunera satelitarnego.

Konwertery quad pod wzglêdem konstrukcyj-

nym nale¿y traktowaæ jako zintegrowane

w jednej obudowie, konwerter quatro i mul-

tiswitch 4/4 lub 5/4 w przypadku konwerte-

ra z wejœciem antenowym. Tak¹ budowê

odzwierciedla spotykana w materia³ach firmy

Philips nazwa quatro switchable.

Najwiêksz¹ nowoœci¹ s¹ konwertery umo¿li-

wiaj¹ce do³¹czenie do oœmiu niezale¿nych tu-

nerów, których producentem jest firma Digistar.

Poza konwerterami przeznaczonymi do

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 2/2002

KONWERTERY SATELITARNE

(2)

Rys. 5. Konwerter

Monoblock firmy

Eurostar

Rys. 6.
Przyk³ad po³¹czenia
konwertera Philips
SX 829 LT/B z dowolnym
konwerterem fullband

Rys. 7. Schemat blokowy konwertera quatro i konwerter

quatro firmy HMTI (AP8-84-T2B)

datkowym wejœciem

przeznaczonym do

pod³¹czenia drugiego

konwertera (rys. 6).

Takie rozwi¹zanie

umo¿liwia wyelimino-

wanie zewnêtrznego

prze³¹cznika konwer-

terów, oraz swobod-

ny dobór ich wzajem-

nego po³o¿enia.

Konwertery

do instalacji

zbiorczych

Konwertery do insta-

lacji zbiorczych i ka-

blowych musz¹ za-

odbioru programów z jednego satelity, po-

wsta³y konwertery umo¿liwiaj¹ce odbiór sy-

gna³ów z dwóch satelitów o niewielkiej odle-

g³oœci k¹towej. Konwertery te nazywane s¹

monoblock, maj¹ dwa zintegrowane pro-

mienniki, zestaw wzmacniaczy, generatory

oraz prze³¹cznik wyboru satelity sterowany

sygna³em Tone Burst lub DiSEqC. Rozstaw

promienników jest tak dobrany, by zapewnia³

poprawny odbiór z anten o œrednicy 80

÷

95

cm, satelitów rozmieszczonych w odleg³oœci

k¹towej 6

ο

, np. Astry i HotBirda.

Konwertery monoblock (rys. 5) s¹ odpowiedni-

kiem dwóch pojedynczych konwerterów,

z których jeden jest zamontowany w ognisku

anteny, a drugi w specjalnym uchwycie tzw. ze-

zie, pod³¹czonym do tunera satelitarnego przez

prze³¹cznik sterowany sygna³em DiSEqC lub

Tone Burst. Ich atrakcyjnoœæ polega na ³atwiej-

szym monta¿u i nieco ni¿szej cenie.

Ostatnio pojawi³ siê konwerter monoblock

twin umo¿liwiaj¹cy do³¹czenie dwóch nieza-

le¿nych tunerów.

W konwerterach monoblock i monoblock

twin oba promienniki i konwertery mieszcz¹

siê w jednej obudowie, nie ma mo¿liwoœci re-

gulacji ich rozstawu, a tym samym dopaso-

wania do anten o innej œrednicy ni¿ 80

÷

95

cm. Oznacza to, ¿e nie nadaj¹ siê one do

monta¿u w antenach o œrednicy 60 cm roz-

prowadzaj¹cych razem z tunerami pakie-

tów cyfrowych, czy w antenach 105 cm. Na

pocieszenie w³aœcicieli anten 60 cm mo¿na

dodaæ, ¿e u¿ywanie ich do odbioru sygna³ów

z dwóch satelitów jest prawie niemo¿liwe, ze

wzglêdu na zbyt ma³y zysk przy pracy

w uk³adzie zeza. Natomiast posiadacze

wiêkszych anten mog¹ skorzystaæ z propo-

zycji firmy Philips, która opracowa³a kon-

werter z wbudowanym prze³¹cznikiem i do-

Konwertery modu

I i II st. wzm. w. cz.

I i II st. wzm. p. cz.

Promiennik

Mieszacz

Zasilanie

Generator lokalny

Polaryzacja V

pasmo L

Polaryzacja H

pasmo L

Polaryzacja H

pasmo H

Polaryzacja V

pasmo H

22

s¹ sygna³y obu polaryzacji i obu pasm.

Takie konwertery stosujemy w instalacjach

zbiorczych wykorzystuj¹cych multiswitch,e,

dziêki którym odbiorniki satelitarne do³¹cza-

ne s¹ do ¿¹danej polaryzacji, oraz w stacjach

czo³owych, gdzie na wyjœcie danej polaryza-

cji do³¹czone s¹, po³¹czone przelotowo,

odbiorniki satelitarne.

Poza dotychczas opisanymi rodzajami kon-

werterów doœæ czêsto spotykane s¹ jeszcze

dwa: konwertery z przemiennikiem pasmo-

wym oraz konwertery MMDS.

Konwertery z przemiennikiem pasmowym

umo¿liwiaj¹ przes³anie sygna³ów z dwóch

polaryzacji jednym przewodem, bez stoso-

wania prze³¹czania polaryzacji w konwerte-

rze. To rozwi¹zanie mo¿e byæ stosowane tyl-

ko wtedy, gdy programy z ró¿nych polaryza-

cji s¹ zgrupowane w dwóch pasmach czêsto-

tliwoœci, ale o ³¹cznej szerokoœci mniejszej

ni¿ szerokoœæ pasma czêstotliwoœci poœre-

dniej, lub gdy pasmo, w którym nadawane s¹

programy w obu polaryzacjach, jest dwa ra-

zy wê¿sze ni¿ pasmo czêstotliwoœci poœre-

dniej zastosowanego tunera. Odbiór pro-

gramów satelitarnych jest mo¿liwy za po-

moc¹ typowego odbiornika satelitarnego,

a dodatkowo staje siê mo¿liwe rozprowadza-

nie sygna³ów satelitarnych w instalacji jedno-

przewodowej, bez u¿ycia multiswitchy i prze-

mienników IF/IF.

Przyk³adem takiego konwertera jest Stacked

DBS Ku–LNBF 150305 firmy California Am-

plifier. W tym konwerterze nastêpuje obrób-

ka sygna³ów polaryzacji prawoskrêtnej i le-

woskrêtnej z pasma 12,2

÷

12,7 GHz. Sy-

gna³y z polaryzacj¹ prawoskrêtn¹ s¹ przesu-

wane o 11 250 MHz w pasmo 950

÷

1450

MHz, a sygna³y z polaryzacj¹ lewoskrêtn¹ s¹

przesuwane o 10 675 MHz w pasmo

1525

÷

2025 MHz. Konwerter ma jedno wyj-

œcie, na którym s¹ sygna³y obu polaryzacji

w paœmie 950

÷

2025 MHz. Dodatkowo jest

dostêpny konwerter abonencki DBS Sub-

scriber Unit 150318, który bez zmian prze-

puszcza sygna³ z polaryzacj¹ prawoskrêtn¹

w paœmie 950

÷

1450 MHz, a sygna³y z lewo-

skrêtn¹ s¹ przenoszone w pasmo 950

÷

1450

MHz za pomoc¹ generatora o czêstotliwoœci

575 MHz. Taki zabieg wymuszony jest przez

oprogramowanie niektórych odbiorników cy-

frowych telewizji p³atnych, które do popraw-

nej pracy wymagaj¹, by programy by³y do-

stêpne na z góry okreœlonych czêstotliwo-

œciach.

Podobne rozwi¹zanie stosowane jest w kon-

werterach na pasmo C, gdzie szerokoϾ

pasma wynosi 500 MHz. Zazwyczaj stoso-

wane jest przesuwanie sygna³u z polaryza-

cji prawoskrêtnej w pasmo 950

÷

1450 MHz

i z polaryzacji lewoskrêtnej w pasmo

1550

÷

2050 MHz. Stosowane s¹ wtedy dwie

czêstotliwoœci generatora lokalnego

5,15 GHz oraz 5,75 GHz.

MMDS (Multichannel Multipoint Distribution

System) jest systemem bezprzewodowej

dystrybucji kilkunastu do kilkudziesiêciu pro-

gramów telewizyjnych. Dzia³a w paœmie

2,5

÷

2,7 GHz. Podstawowym za³o¿eniem

jest wzajemna widzialnoϾ anten nadaw-

czych i odbiorczych. Nadajnik ma moc rzê-

du 100 W, a najczêœciej stosowane s¹ an-

teny dookólne lub sektorowe, po³¹czone

tak, by razem mia³y charakterystykê doo-

kóln¹. Jako anteny odbiorcze wykorzystywa-

ne s¹ anteny od instalacji satelitarnych, prze-

wa¿nie offsetowe, rzadziej paraboliczne,

o œrednicy rzêdu 1 m. W przypadku transmi-

sji analogowej stosowana jest modulacja

AM, o takich samych parametrach jak w te-

lewizji naziemnej, co umo¿liwia wykorzysta-

nie typowego odbiornika telewizyjnego.

Jest to jedna z ciekawszych i tañszych alter-

natyw dla sieci kablowych, szczególnie

w obszarach o ma³ej gêstoœci zabudowy

i s³abej infrastrukturze kablowej. Poza tym

system MMDS jest te¿ stosowany w mia-

stach, zw³aszcza kiedy z ró¿nych wzglê-

dów niemo¿liwa jest budowa sieci kablowej.

MMDS popularnoœæ zyska³ w krajach Wspól-

noty Niepodleg³ych Pañstw. Jest tak¿e sto-

sowany na Litwie, Wêgrzech i innych pañ-

stwach.

W takim systemie konwerter jest podsta-

wowym urz¹dzeniem wykorzystywanym do

odbioru. Podstawow¹ ró¿nic¹ w porównaniu

z konwerterami satelitarnymi s¹ czêstotliwo-

œci pracy. Pasmo czêstotliwoœci wejœcio-

wych wynosi 2500

÷

2686 MHz. Generator lo-

kalny pracuje na czêstotliwoœci z zakresu

1838

÷

2451,5 MHz, co umo¿liwia przesu-

niêcie sygna³u wejœciowego w zakres kana-

³ów telewizji naziemnej 48,5

÷

848 MHz.

Z wyjœcia konwertera, przez jego specjalny

zasilacz, wchodzi siê na wejœcie antenowe

telewizora. W porównaniu z typowymi kon-

werterami szumy s¹ nieco wiêksze i wyno-

sz¹ 1,2

÷

2 dB. Urz¹dzenia wyró¿niaj¹ siê,

dziêki generatorowi z PLL, du¿¹ stabilnoœci¹

(

±

25 kHz, a tak¿e wzmocnieniem z zakresu

±

24

÷

34 dB). Niskie szumy fazowe nie sta-

wiaj¹ przeszkód przed wprowadzeniem

transmisji cyfrowych. Konwertery wystêpu-

j¹ w wersji ze z³¹czem F lub zintegrowan¹

anten¹ dipolow¹ (rys. 8).

n

Pawe³ Król

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 2/2002

Nazwa

Pojedynczy

Twin 1

twin 2

Dual

Quatro

Quad

SX 828LT/B

Monoblock

Zastosowanie

odbiór

dwa

dwa

multiswitch,e

multiswitch,e

cztery

wbud. prze³.

odbiór ind.

indyw.

niezal.

niezal.

niezal.

DiSEqC

z 2 satelitów

tunery

tunery

tunery

Wyjœcia

1

2

2

2

4

4

1 + wejœcie

1 (2-monoblock twin)

Czêstotliwoœæ

wejœciowa: 10,7

÷

11,7 GHz

•

•

•

•

•

•

•

•

11,7

÷

12,75 GHz

•

_

•

_

•

•

•

•

wyjœciowa: 950

÷

1950 MHz

•

•

•

•

•

•

•

•

1100

÷

2150 MHz

•

_

•

_

•

•

•

•

Czêstotliwoœæ generatora:

LO1 9,75 GHz

•

•

•

•

•

•

•

•

LO2 10,6 GHz

•

_

•

•

•

•

•

•

Sygna³y prze³¹czaj¹ce

V/H 14/18 V

•

•

•

−

−

•

•

•

LO1/LO2_/22 kHz

•

−

•

−

−

•

•

•

DiSEqC/Tone Burst

_

_

_

_

_

_

•

•

Konwertery i ich zastosowania

Rys. 8. Konwertery MMDS w wykonaniu

ze z³¹czem F i anten¹ dipolow¹