zegarmistrz 731[05] o1 02 n

_________________________________________________________________________________________
„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Grażyna Uhman

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 731[05].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Andrzej Strzykowski
mgr inż. Henryk Stańczyk

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Grażyna Uhman

Konsultacja:

mgr inż. Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej Posługiwanie

się dokumentacją techniczną731[05].O1.02 zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu zegarmistrz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1.

Rodzaje zegarów, mechanizmów zegarowych - ich
budowa, konserwacja i magazynowanie.

5.1.1. Ćwiczenia

5.2.

Podstawy rysunku technicznego

5.2.1. Ćwiczenia

5.3.

Tolerancje i pasowania, chropowatość powierzchni i ich
oznaczanie w dokumentacji

5.3.1 Ćwiczenia

5.4.

Zasady

wykonywania

dokumentacji

technicznej

z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego

5.4.1 Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie zegarmistrz. Poradnik zawiera opis
wymagań, jakie uczeń powinien spełnić, by przystąpić do bieżącej jednostki modułowej,
cele, jakie osiągnie po zrealizowaniu tej jednostki, dwa przykładowe scenariusze zajęć oraz
wykaz ćwiczeń do poszczególnych tematów. Na końcu poradnika zawarto dwa narzędzia
pomiaru dydaktycznego oraz literaturę.

Uczeń realizuje naukę zawodu w systemie modułowym, w którym materiał nauczania,

zarówno teoretyczny, jak i praktyczny, jest podzielony na moduły, które dzielą się
na jednostki modułowe. Do jednej z nich jest opracowany Poradnik dla ucznia i Poradnik dla
nauczyciela. Poradnik dla ucznia zawiera niezbędne materiały, ćwiczenia wraz
ze wskazówkami, potrzebnymi do zaliczenia danej jednostki modułowej.

Moduł 731[05].O1 Techniczne podstawy zegarmistrza jest jednym z kluczowych dla

zawodu i składa się z 6 jednostek:

Każdy temat zawiera ćwiczenia oraz wskazany jest materiał nauczania, niezbędny do ich

wykonania. Czasami materiał nauczania musi zostać uzupełniony przez nauczyciela,
zwłaszcza, gdy potrzebne są do tego specjalistyczne materiały źródłowe, czy przykłady
rysunków. Materiał nauczania dodatkowy znajduje się w podręczniku oraz w
dokumentacjach technicznych urządzeń, narzędzi i zegarów, a także w PN. Brakujący
materiał nauczyciel powinien odpowiednio przygotować dla uczniów w postaci kserokopii
lub eksponatów czy literatury.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń, uczeń powinien sprawdzić, czy jest do tego

odpowiednio przygotowany. W tym celu powinien odpowiedzieć na zestaw pytań
zamieszczony po materiale nauczania. Pytania i polecenia mają zwrócić uwagę uczniowi na
to, co jest w materiale nauczania najważniejsze. Uczeń powinien odpowiedzieć na nie
własnymi słowami. Dobrze, jeśli udzieli odpowiedzi w zeszycie przedmiotowym..

Uczeń powinien opanować wszystkie umiejętności. Ćwiczenia należy ocenić w systemie

dwustopniowym – uczeń umie albo nie umie wykonać ćwiczenia. Opanowanie umiejętności
może cechować się różną biegłością.

Na końcu opracowania każdego z tematów jest zamieszczony sprawdzian postępów,

który pozwoli uczniowi określić swoje własne osiągnięcia w zakresie poznawanej wiedzy.
Jeśli uzyska pozytywne wyniki, to będzie mógł przejść do następnego tematu, a jeśli nie, to
wiadomości i umiejętności powinien powtórzyć i poprawić korzystając z pomocy
nauczyciela.

Metody pracy z uczniem
Główną metodą pracy w tej jednostce modułowej są samodzielne ćwiczenia uczniów.

Zaproponowano zarówno ćwiczenia do pracy indywidualnej, jak i zespołowej. Są i takie,
które – w zależności od możliwości uczniów – mogą być wykonywane indywidualnie lub
grupowo. Daje to możliwość indywidualizacji pracy z uczniem.

Program jednostki przewiduje uzyskanie umiejętności wykonywania dokumentacji

technicznej z pomocą programu komputerowego. Ze względu na to, że placówki kształcenia
zawodowego mogą mieć różne programy, nie narzucono w poradniku, który program
powinien być wykorzystany. Wymaga to jednak opracowania lub pozyskania programu
kształcenia w tym zakresie odpowiedniego do zainstalowanego programu. Celem jednego
z ćwiczeń jest przejście takiego kursu wraz z wykonaniem ćwiczeń w jego ramach
zaprojektowanych.

Tematyka jednostki modułowej Posługiwanie się dokumentacją techniczną wymaga

także bazowania na podręczniku, w którym uczeń znajdzie więcej przykładów i rysunków niż

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zawiera z konieczności poradnik dla ucznia. Również praca nad materiałem nauczania
w przypadku rysunku technicznego wymagać będzie pomocy ze strony nauczyciela.

Jednostka modułowa Posługiwanie się dokumentacją techniczną składa się z sześciu

ćwiczeń.
7. Do tematu - Rodzaje zegarów, mechanizmów zegarowych - ich budowa, konserwacja

i magazynowanie uczeń wykona jedno ćwiczenie.

8. Do tematu - Podstawy rysunku technicznego - wykona dwa ćwiczenia.
3. Do tematu- Tolerancje i pasowania, chropowatość powierzchni i ich oznaczanie
w dokumentacji - wykona jedno ćwiczenie.
4. Do tematu - Zasady wykonywania dokumentacji technicznej z wykorzystaniem
oprogramowania komputerowego - wykona dwa ćwiczenia.
.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych w module 731[05].Z1

MODUŁ 731[05].O1

Techniczne podstawy zawodu zegarmistrza

731(05].O1. 01

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska

731(05].O1. 02

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

731[05].O1.03

Rozpoznawanie podstawowych materiałów

stosowanych w zegarmistrzostwie

731[05].O1.04

Wykonywanie wybranych prac z zakresu obróbki

ściernej i wiórowej

731[05].O1.05

Wykonywanie wybranych części mechanizmów

zegarowych

731[05].O1.06

Identyfikowanie wyrobów zegarmistrzowskich

731(05].O1. 07

Magazynowanie i transportowanie mechanizmów

zegarowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji ćwiczeń zawartych w jednostce modułowej Posługiwanie się

dokumentacją techniczną uczeń powinien być odpowiednio przygotowany w wyniku
realizacji poprzednich jednostek modułowych. A zatem uczeń powinien umieć:
–

interpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz
pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,

–

odczytywać i stosować zakładowy regulamin bezpieczeństwa pracy, ochrony
przeciwpożarowej,

–

rozpoznawać i przewidzieć zagrożenia dla człowieka i środowiska,

–

dobierać zabezpieczenia i osłony ruchomych części maszyn i urządzeń mechanicznych,

–

zabezpieczać dostęp do szkodliwych środków chemicznych,

–

dobierać i stosować właściwy ubiór i sprzęt ochronny, środki ochrony osobistej na
poszczególnych stanowiskach pracy,

–

powiadamiać odpowiednie służby bhp o zauważonych zagrożeniach dla zdrowia i życia
pracowników,

–

udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

–

stosować, w przypadku zagrożenia pożarowego, podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze,
zgodnie z zasadami ochrony przeciwpożarowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

Po zrealizowaniu tej jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

zdefiniować i określić znaczenie terminów zawodowych, dotyczących mechanizmów
zegarowych, ich rodzajów, budowy oraz konserwacji i magazynowania,

–

wyjaśnić oraz zastosować pojęcia, nazwy i określenia, dotyczące eksploatacji
mechanizmów zegarowych,

–

rozróżnić i nazwać specjalistyczne narzędzia, przyrządy i urządzenia,

–

rozróżnić i scharakteryzować pojęcia związane z mechanizmami zegarowymi,

–

wyjaśnić określenia i sformułowania specjalistyczne, stosowane w literaturze
zawodowej, normach, instrukcjach, opisach technologicznych, dotyczące badań
kontrolnych procesów naprawczych,

–

zinterpretować dokumentację techniczną,

–

wykonać odwzorowanie graficzne części mechanizmu zegarowego,

–

wykonać podstawowe obliczenia konstrukcyjne i kinematyczne,

–

skorzystać z norm technicznych,

–

wykonać dokumentację techniczną z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca.........................................................................................
Modułowy program nauczania: 731[05] Zegarmistrz
Moduł: 731[05]. O1 Techniczne podstawy zegarmistrza
Jednostka modułowa: 731[05]01.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną

Temat: Podstawy rysunku technicznego – wymiarowanie

Cele ogólny: umiejętność wymiarowania.

Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:

– odczytać wymiary z dokumentacji technicznej,
– wykonać wymiarowanie elementów mechanizmu zegarowego,
– skorzystać z PN dotyczącej rysunku technicznego.

Metody nauczania:

– samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,

instrukcji, poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

– ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne:

– praca indywidualna i zespołowa.

Środki dydaktyczne:

– foliogramy lub prezentacje multimedialne,
– rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny,
– poradnik dla ucznia,
– podręcznik do rysunku technicznego,
– przygotowane przez nauczyciela materiały,
– PN i inna dokumentacja techniczna.

Czas:

4 godziny.

Przebieg zajęć:

Część zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki

dydaktyczne

Część
organizacyjna

– wykonuje

czynności

organizacyjne

– przygotowuje się

do zajęć

Część wstępna

– podaje temat, cele zajęć,
– wyjaśnia organizację

lekcji,

– wprowadza do tematu

i poleca powtórzenie
treści przerobionych
jednostek
metodycznych,

– zapisuje temat

w zeszycie
przedmiotowym,

– powtarza

najważniejsze
treści
zrealizowanych
zajęć,

– foliogram

z celami zajęć,
rzutnik pisma
lub rzutnik
multimedialny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Część główna

1. Praca nad

materiałem
nauczania

– poleca zapoznanie się

z treścią materiału
nauczania dotyczącą
wymiarowania,

– wyjaśnia i demonstruje

przykłady wspierające
studiowanie materiału
nauczania,

– poleca wykonanie

drobnych ćwiczeń
ułatwiających
opanowanie materiału
nauczania,

– słucha poleceń,
– pyta w razie

wątpliwości,

– analizuje materiał

nauczania, słucha
wyjaśnień i
analizuje
przykłady,

– wykonują

ćwiczenia podane
przez nauczyciela,

– poradnik dla

ucznia,

– podręcznik do

rysunku
technicznego,

– przykłady

rysunków,

– foliogramy lub

prezentacje
multimedialne,

– rzutnik pisma

lub rzutnik
multimedialny.

2. Praca nad
pytaniami
kontrolnymi –
po zrealizowaniu
materiału
nauczania
dotyczącego
wymiarowania

– poleca wykonanie

pisemnej odpowiedzi
w zeszytach na pytania
sprawdzające znajdujące
się w poradniku dla
ucznia dotyczące
wymiarowania,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów,

– realizuje zadanie

indywidualnie,

– wypowiada się na

temat efektów
swojej pracy,

– poradnik dla

ucznia,

– zeszyt

przedmiotowy
ucznia.

3. Praca nad
ćwiczeniem 1

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1 z poradnika
dla ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– prowadzi dyskusję

i podsumowuje,

– przygotowuje się

do realizacji
ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki

i dyskutuje nad
nimi,

– poradnik dla

ucznia,

– podręcznik do

rysunku
technicznego,

– PN,
– przygotowane

materiały.

Część
podsumowująca

– poleca wykonanie

sprawdzianu postępów,

– podsumowuje zajęcia,

– podaje zadanie

domowe: wykonanie
uzupełnień rysunków,

– podaje temat oraz zakres

zajęć następnych,

– realizuje

sprawdzian
postępów,

– odnosi się do

efektów pracy na
zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat

zajęć następnych,

– poradnik dla

ucznia,

– zeszyt

przedmiotowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca.........................................................................................
Modułowy program nauczania: 731[05] Zegarmistrz
Moduł: 731[05].O1 Techniczne podstawy zegarmistrza
Jednostka modułowa: 731[05]O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną

Temat: Tolerancje i pasowania, chropowatość powierzchni i ich oznaczanie
w dokumentacji

Cel ogólny: odczytywanie i nanoszenie oznaczeń dotyczących tolerancji, pasowań
i chropowatości powierzchni.

Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:

– odczytywać i interpretować na rysunku technicznym tolerancje wymiarów,
– odczytywać i interpretować na rysunku technicznym tolerancje kształtu,
– odczytywać i interpretować na rysunku technicznym pasowania,
– odczytywać i interpretować na rysunku technicznym falistość i chropowatość,
– nanosić na rysunku odpowiednie oznaczenia tolerancji,
– nanosić na rysunku odpowiednie oznaczenia pasowania,
– nanosić na rysunku odpowiednie oznaczenia chropowatości i falistości,
– korzystać z PN i literatury związanej z tematem tolerancji, pasowań.

Metody nauczania:

– samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,

instrukcji, poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

– ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.

Czas:

4 godziny

Środki dydaktyczne:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Część zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki

dydaktyczne

Część
organizacyjna

– wykonuje czynności

organizacyjne,

– przygotowuje się

do zajęć.

Część wstępna

– podaje temat, cele zajęć,

– wyjaśnia organizację

lekcji,

– wprowadza do tematu,

– zapisuje temat

w zeszycie
przedmiotowym,

– foliogram

z celami zajęć,

– rzutnik pisma

lub rzutnik
multimedialny
z osprzętem.

Część główna

1. Praca nad
materiałem
nauczania

– poleca zapoznanie się

z treścią materiału
nauczania
i sporządzenie pisemnej
odpowiedzi w zeszytach
na pytania sprawdzające
znajdujące się
w poradniku dla ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów,

– słucha poleceń,
– pyta w razie

wątpliwości,

– indywidualnie

realizuje
zadanie,

– wypowiada się

na temat efektów
swojej pracy,

– poradnik dla

ucznia,

– zeszyt

przedmiotowy.

2. Praca nad
ćwiczeniem 1

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1 z poradnika
dla ucznia,

– rozdaje materiały,

dokumentację, PN,

– wyjaśnia wątpliwości,

nadzoruje pracę,

– sprawdza wyniki,

i podsumowuje pracę
uczniów,

– przygotowuje się

do realizacji
ćwiczenia,

– realizuje

zadanie,

– prezentuje

wyniki,

– poradnik dla

ucznia,

– podręcznik do

rysunku
technicznego,

– przygotowane

materiały,

– PN i inna

dokumentacja
techniczna.

Część
podsumowująca

– poleca wykonanie

sprawdzianu postępów,

– podsumowuje zajęcia,

– podaje zadanie

domowe: dokonanie
odczytów z rysunku,

– podaje temat oraz zakres

zajęć następnych.

– realizuje

sprawdzian
postępów,

– odnosi się do

efektów pracy na
zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat

zajęć
następnych,

– poradnik dla

ucznia,

– zeszyt

przedmiotowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Rodzaje zegarów, mechanizmów zegarowych - ich budowa,

konserwacja i magazynowanie

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Znajdź w podręczniku wyjaśnienie nieznanych Ci określeń i nazw, jakie napotkasz

w artykule o zegarach po tytułem Tourbillon [1] autorstwa pana Mirosława Zięby zawarty
w Młodym Techniku z czerwca 1999. Ponadto opisz funkcję wymienionego w artykule
mechanizmu w pracy zegara. Wyjaśnij, dlaczego minimalne niewyważenie balansu
powodowało znaczne odchyłki chodu? Określ współczesne znaczenie tourbillonu. Jak dziś
technika zegarmistrzowska radzi sobie z problemem odchyłek chodu?

Tourbillon

Jak wiadomo wysiłki zegarmistrzów zawsze koncentrowały się na zwiększaniu

dokładności czasomierzy. Z praktycznego punktu widzenia zagadnienie to jest szczególnie
ważne dla nawigacji morskiej, gdzie precyzyjny pomiar czasu decyduje o dokładności
ustalenia długości geograficznej. Oczywiste więc, że to zegarmistrze będącej potęgą morską
Anglii osiągnęli na tym polu największe sukcesy. Już konstruowane w XVII wieku przez
Johna Harrisona chronometry okrętowe były w stanie zapewnić dokładności porównywalne
z dzisiejszymi prostymi zegarkami kwarcowymi. Rozwiązań konstrukcyjnych dużych,
przechowywanych pieczołowicie w jednej pozycji chronometrów okrętowych nie można
było jednak w prosty sposób przenieść do coraz powszechniejszych zegarków noszonych.

W zegarku kieszonkowym minimalne niewyważenie balansu powodowało znaczne

odchyłki chodu. Trudności z regulacją w pozycjach (...) były tak wielkie, że w XIX wieku
pojawiły się obiegowe urządzenia wychwytu "tourbillon" - dowcipna próba obejścia tego
kłopotu. Założenie było proste: skoro chód zegarka zależy od pozycji (a ta nie może być
stała, jak w przypadku chronometru okrętowego), byłoby najlepiej gdyby ta pozycja
samoczynnie zmieniała się! Nie ma jednak potrzeby, żeby cały zegarek ciągle zmieniał
położenie, wystarczy że tylko zespół balansowy będzie obracał się względem reszty
mechanizmu - na taki pomysł wpadł 200 lat temu Breguet, który zasłynął z wielu innych
(bardziej jednak pożytecznych) wynalazków. Najważniejszy dla chodu zespół zegarka -
balans z wychwytem - umieścił on w lekkim koszu, który zabierając poprzez skomplikowaną
przekładnię nieco napędu wykonywał pełen obrót w ciągu minuty. Dla każdego obdarzonego
intuicją inżyniera pozorność tego rozwiązania jest oczywista, lecz tourbillon był stosowany w

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

niektórych najdroższych zegarkach kieszonkowych - przyznajmy że raczej jako dowód
kunsztu firmy, niż dla praktycznego efektu.

Jakiekolwiek uzasadnienie dla stosowania tego kosztownego rozwiązania zanikło

z wprowadzeniem na początku XX wieku balansów jednometalowych współpracujących
z koncentrycznie rozwijającym się włosem bregetowskim (tak jest, to też wynalazek
wspomnianego wyżej szwajcarskiego zegarmistrza). W tak zbudowanym, starannie
wyregulowanym balansie położenie środka ciężkości zawsze znajdowało się na osi.
Wynalezienie w 1931 roku elektronicznej sprawdzarki tzw. chronokomparatora oraz dalsze
postępy inżynierii materiałowej umożliwiły uzyskiwanie dobrych wyników regulacji
pozycyjnej nawet w przypadku zastosowania zwykłego włosa płaskiego. Lecz oto wraz
z powracającą ostatnio modą na skomplikowane zegarki mechaniczne w ofertach najlepszych
marek szwajcarskich od kilku lat znowu występują w coraz większej liczbie kosztowne
modele wyposażone w fascynujący swą złożoną kinematyką tourbillon. Doszło do tego, że
produkująca dla innych wytwórców same mechanizmy Lemania (m.in. dla Bregueta
i Vacherona) oferuje szablonowy, charakteryzujący się bardzo wysoką jakością kaliber 387
wyposażony w to urządzenie.

Jednak najbardziej cenione przez koneserów tourbillony powstają w całości

w manufakturze Girard-Perregaux. Szczycąca się ponad 200-letnią historią marka zawsze
należała do ścisłej czołówki - na przełomie XIX i XX wieku zdobyła wiele nagród na
różnych wystawach i konkursach precyzji. W 1966 roku jako pierwsza rozpoczęła produkcję
zegarków o częstotliwości balansu 10 Hz, czyli dwukrotnie podwyższonej w stosunku do
zwykłych modeli. Pokonanie trudności technicznych związanych ze smarowaniem,
bezwładnością elementów wychwytu i większym zapotrzebowaniem energetycznym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

"szybkiego" balansu zaowocowało oczekiwaną poprawą dokładności. Był to jednak kres
możliwości zegarka tradycyjnego. 3 lata później firma zaprezentowała pierwszy mechanizm
kwarcowy o częstotliwości 32.768 Hz, zaakceptowanej następnie jako standard przez
wszystkich innych wytwórców.

W latach 80-tych G-P ustąpił jednak pola pod naporem japońskiej elektroniki

i skoncentrował się na luksusowych zegarkach mechanicznych, których w zeszłym roku
wyprodukował zaledwie 16.000 egzemplarzy. W ostatnim czasie wytwórnia zasłynęła bardzo
klasycznymi chronografami ze znakiem skaczącego konia, który trafił na tarcze tych
prestiżowych czasomierzy za zgodą "Ferrari". Bez wątpienia obie marki są godne siebie
i zajmują równie wysokie pozycje w swoich dziedzinach. Warto to podkreślić, gdyż inne
czasomierze opatrywane nazwami znanych samochodów, kosmetyków a nawet butów są
gadżetami dla pozbawionych smaku snobów.

Mimo, że G-P w niektórych modelach umieszcza własnej produkcji skomplikowany

mechanizm kwarcowy, to dla koneserów najbardziej wartościowe i najpiękniejsze są
oczywiście egzemplarze mechaniczne, szczególnie zaprezentowany w 1991 roku "Three
Bridges". Jego unikalną konstrukcję wzorowano na zdobywających przed wiekiem laury za
urodę

precyzję

mechanizmach

kieszonkowych.

Między

trzema

symetrycznie

rozmieszczonymi, wyraźnie wyodrębnionymi mostkami umieszczono osobno obiegowy
zespół balansu i wychwytu, przekładnię, bęben sprężyny.

Tak tourbillon jak i "Three Bridges" przeniesione zostały po stu latach, aby cieszyć oko

znawców, z muzealnych zegarków kieszonkowych do współczesnych, najdroższych okazów
naręcznych. Oczywiście, że poza względami estetycznymi taka konstrukcja nie ma żadnego
technicznego uzasadnienia. Lecz jeśli ktoś jeszcze wątpi, czy mechanizm może być dziełem
sztuki, to ma szansę zweryfikować swoje poglądy patrząc poprzez przezroczysty dekiel do
czystego w formie wnętrza Girard-Perregaux.
Mirosław Zięba

Wskazówki do realizacji
Celem ćwiczenia jest wzbudzenie zainteresowania zawodem, zwłaszcza, że jednostka

modułowa 731[05].O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną jest jedną z pierwszych
w pierwszym module programu. Artykuł prasowy ma także zwrócić uwagę uczniów na
konieczność studiowania literatury fachowej i pozwolić doskonalić umiejętność czytania ze
zrozumieniem. Ponadto ćwiczenie to ma umożliwić samodzielne studiowanie terminologii
fachowej, do czego służyć ma także inna literatura, jak PN, branżowy poradnik lub leksykon
techniczny.

Ćwiczenie może być realizowane indywidualnie lub w grupach. W przypadku wariantu

pracy grupowej produktem powinien być plakat. Pomimo to odpowiednie notatki powinny
być w zeszycie przedmiotowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znaleźć w poradniku i podręczniku wyjaśnienie nieznanych mu określeń i nazw, jakie

napotka w artykule o zegarach po tytułem Tourbillon [1] autorstwa pana Mirosława
Zięby zawarty w Młodym Techniku z czerwca 1999 i zanotować w zeszycie
przedmiotowym,

2) opisać w zeszycie przedmiotowym funkcję wymienionego w artykule mechanizmu

w pracy zegara,

3) wyjaśnić, dlaczego minimalne niewyważenie balansu powodowało znaczne odchyłki

chodu i zapisać to w zeszycie,

4) określić współczesne znaczenie tourbillonu,
5) odpowiedzieć pisemnie w zeszycie na pytanie: jak dziś technika zegarmistrzowska radzi

sobie z problemem odchyłek chodu?

6) zaprezentować i ocenić wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,
instrukcji, poradników i pozatekstowych źródeł informacji

Środki dydaktyczne:

–

podręcznik napraw zegarów,

–

poradnik techniczny lub leksykon techniczny,

–

zeszyt,

–

długopis,

–

arkusze papieru A0,

–

flamastry.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Podstawy rysunku technicznego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij ołówkiem rysunki techniczne elementów mechanizmów zegarowych

przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku technicznego.

Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie rysunków części lub mechanizmów

z wyraźnymi brakami (w rysunku). Braki te uczeń powinien uzupełnić. Rysunki nie powinny
być skomplikowane, ale zróżnicowane pod względem elementów rysunku, zwłaszcza do
uzupełnienia. Z rysunku powinno wynikać, jakich uzupełnień należy dokonać. Jeśli
uzupełnienia nie byłyby jednoznaczne, należy rysunek wyposażyć w polecenia informujące,
jakich uzupełnień wymaga.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uzupełnić ołówkiem rysunki techniczne elementów mechanizmów zegarowych

przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku
technicznego,

2) zaprezentować i ocenić efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

przybory kreślarskie,

–

znormalizowane arkusze A4 z przygotowanymi rysunkami do uzupełnienia,

–

podręcznik do rysunku technicznego,

–

PN dotyczące rysunku technicznego.

Ćwiczenie 2

Wykonaj ołówkiem rysunki techniczne elementów mechanizmu zegarowego

przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku technicznego.
Poproś o ocenę nauczyciela. Znajdź i popraw błędy.

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel przygotowuje modele brył, modele lub same części mechanizmu zegarowego

lub zegara. Uczeń kolejno będzie odwzorowywał te modele i części. Należy zaczynać od
łatwych, wówczas najlepiej sprawdzą się modele brył geometrycznych. Dopiero później
można dać do odwzorowania rzeczywiste lub modele części mechanizmu zegarowego lub
zegara. Liczbę rysunków należy dostosować do czasu i celów zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykonać ołówkiem rysunki techniczne elementów mechanizmu zegarowego

przygotowanych przez nauczyciela z zastosowaniem reguł i wymagań rysunku
technicznego,

2) poprosić o ocenę nauczyciela po zakończeniu pracy,
3) znaleźć i poprawić błędy i ocenić swoją poprawioną pracę w konsultacji z nauczycielem.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

przybory kreślarskie,

–

znormalizowane arkusze A4,

–

podręcznik do rysunku technicznego,

–

modele brył geometrycznych,

–

modele części mechanizmu zegarowego,

–

rzeczywiste części mechanizmu zegarowego,

–

PN dotyczące rysunku technicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Tolerancje i pasowania, chropowatość powierzchni i ich

oznaczanie w dokumentacji

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odczytaj z rysunków technicznych następujące parametry wykonania części:

–

tolerancje wymiarów,

–

tolerancje kształtu,

–

rodzaj pasowania,

–

falistość i chropowatość.
Wypisz w zeszycie oznaczenia i ich interpretację wykorzystując odpowiednie PN i (lub)

podręcznik do rysunku technicznego. Zwróć uwagę, że na rysunku mogą nie wystąpić niektóre
oznaczenia. Następnie uzupełnij ołówkiem oznaczenia tolerancji, pasowania, falistości,
chropowatości powierzchni w rysunkach technicznych elementów mechanizmów zegarowych
przygotowanych przez nauczyciela stosownie do jego zaleceń z zastosowaniem reguł i wymagań
rysunku technicznego.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom rysunków, z których odczytywać będą

odpowiednie parametry wykonania. Nie każdy rysunek musi zawierać wszystkie parametry. Warto
zwrócić uwagę uczniom na rodzaj wykorzystywanej dokumentacji technicznej. Zadaniem nauczyciela
jest także przygotowanie rysunków części z wyraźnymi brakami (w rysunku) dotyczącymi tolerancji,
pasowania, falistości, chropowatości powierzchni. Braki te uczeń powinien uzupełnić. Rysunki nie
powinny być skomplikowane, ale zróżnicowane pod względem oznaczeń na rysunku do uzupełnienia.
Należy rysunki wyposażyć w polecenia informujące, jakie mają być parametry wykonania części.
Należy zatem przygotować rysunki zarówno do interpretacji, jak i do uzupełnienia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać z rysunków technicznych następujące parametry wykonania części:

– tolerancje wymiarów,
– tolerancje kształtu,
– rodzaj pasowania,
– falistość i chropowatość,

2) wypisać w zeszycie oznaczenia i ich interpretację wykorzystując odpowiednie PN i (lub)

podręcznik do rysunku technicznego.

3) uzupełnić ołówkiem oznaczenia tolerancji, pasowania, falistości, chropowatości

powierzchni w rysunkach technicznych elementów mechanizmów zegarowych
przygotowanych przez nauczyciela stosownie do jego zaleceń z zastosowaniem reguł
i wymagań rysunku technicznego.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

długopis,

–

przygotowane przez nauczyciela rysunki,

–

literatura dotycząca rysunku technicznego i właściwe PN.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4.

Zasady

wykonywania

dokumentacji

technicznej

z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z programem kursu obsługi oprogramowania do sporządzania dokumentacji

technicznej dostępnym w pracowni. Zrealizuj kolejno wszystkie ćwiczenia, jakie program
obejmuje. Korzystaj z rad i doświadczenia nauczyciela. Zabiegaj, by na stanowisku
komputerowym pracowała tylko jedna osoba. Gdy to jest niemożliwe ustal z kolegą
(koleżanką) częstotliwość i sposób zamieniania się przy pracy. Jeśli takie ustalenia
nastręczają trudności, poproś o pomoc nauczyciela.

Wskazówki do realizacji:
Ze względu na to, że placówki kształcenia zawodowego mogą mieć różne programy, nie

narzucono w poradniku, który program powinien być wykorzystany. Wymaga to zatem
zrealizowania programu kursu w tym zakresie odpowiedniego do zainstalowanego programu.
Celem tego ćwiczenia jest przejście takiego kursu wraz z wykonaniem ćwiczeń w jego
ramach zaprojektowanych. Program powinien umożliwiać wykonywanie prostych obliczeń
konstrukcyjnych i kinematycznych (na przykład wytrzymałościowych, przekroju czy
przełożenia). Jest to miejsce do wprowadzenia tej części programu jednostki modułowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z programem kursu obsługi oprogramowania do sporządzania dokumentacji

technicznej dostępnym w pracowni,

2) zrealizować kolejno wszystkie ćwiczenia, jakie program obejmuje z wykorzystaniem rad

i doświadczenia nauczyciela.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

długopis,

–

program kursu obsługi oprogramowania do sporządzania dokumentacji technicznej wraz
z zadaniami,

–

stanowisko komputerowe z zainstalowanym odpowiednim programem do sporządzania
dokumentacji technicznej z możliwością drukowania efektów zadań,

–

literatura i właściwe PN.

Ćwiczenie 2.

Dla zadanych części i wymagań technologicznych sporządź dokumentację

wykorzystując program komputerowy. Przykłady części oraz opisy wymagań przygotuje dla
Ciebie nauczyciel. Po sporządzeniu rysunku w komputerze wydrukuj go, przestaw
nauczycielowi i oceń. Błędy, które popełnisz popraw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie części i opisów wymagań technologicznych

stawianych danym częściom. Na tej podstawie uczeń ma wykonać odpowiedni rodzaj
dokumentacji technicznej z wykorzystaniem programu komputerowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykonać prosty rysunek techniczny zadanej części zegara wykorzystując program

i stanowisko komputerowe,

2) wydrukować swój rysunek,
3) przedstawić rysunek nauczycielowi i ocenić,
4) wziąć pod uwagę sugestie nauczyciela i poprawić ewentualne błędy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

przygotowane przez nauczyciela części i opisy wymagań technologicznych ich
wykonania,

–

zeszyt,

–

środki pomiarowe,

–

stanowisko komputerowe z zainstalowanym odpowiednim programem do sporządzania
dokumentacji technicznej z możliwością drukowania efektów zadań,

–

literatura, inne źródła informacji i właściwe PN.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

TEST 1

Test Do jednostki modułowej „Posługiwanie się dokumentacją techniczną”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

15 zadań jest z poziomu podstawowego,

–

7 zadań jest z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Proponuje się następujące normy wymagań:

–

dopuszczający - za uzyskanie 10÷12 punktów,

–

dostateczny

- za uzyskanie 13÷15 punktów,

–

dobry

- za uzyskanie 16÷18 punktów,

–

bardzo dobry

- za uzyskanie 19÷22 punktów.

Plan testu z kluczem odpowiedzi

zadania

Osiągnięcia ucznia

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wymienić kompletną dokumentację
znajdującą

się

warsztacie

zegarmistrzowskim.

Rozpoznać rodzaj zegara.

Wymienić

wszystkie

segmenty

budowy zegara.

Wymienić zabiegi

konserwacyjne,

jakich potrzebuje zegar.

Wymienić zasady przechowywania
zegarów.

Rozróżnić rodzaje rysunków.

Uzasadnić,

dlaczego

rysunki

wykonywane są w skali (podziałce).

Rozpoznać

prawidłowe

zasady

rzutowania prostokątnego.

Odróżnić przekrój od widoku.

10.

Rozpoznać

prawidłowe

zasady

wymiarowania.

11.

Wyjaśnić konieczność tolerowania.

12.

Odróżnić wymiary: nominalny, górny
graniczny i dolny graniczny.

13.

Odróżnić odchyłki górną i dolną.

14.

Wyrazić tolerancję wzorem.

15.

Wyrazić odchyłkę górną wzorem.

16.

Wyrazić odchyłkę dolną wzorem.

17.

Odróżnić pasowanie luźne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18.

Odróżnić pasowanie ciasne.

19.

Odróżnić pasowanie mieszane.

20.

Znać układy pasowań.

21.

Wskazać parametry określające
dokładność wykonania powierzchni.

22.

Określić znaczenie warunków zakupu
oprogramowania.

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1) Proszę ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co

najmniej jednotygodniowym.

2) Proszę przygotować odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi.
3) Należy zapewnić uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4) Przed rozpoczęciem testu proszę przeczytać grupie Instrukcję dla uczniów.
5) Proszę zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości należy

wyjaśnić.

6) Ocenianie oprócz podania wyniku testu powinno zawierać informację o tym, jakie

umiejętności ma uczeń opanowane, a z jakich tematów powinien powtórzyć materiał
i ćwiczenia. Należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co powinien uzupełnić i jak.

7) Nie należy przekraczać czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1) Przeczytaj uważnie instrukcję.
2) Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3) Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4) Test zawiera 22 zadania. Do każdego z nich z nich podane są 4 możliwe odpowiedzi.

Tylko jedna jest poprawna.

5) Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej KARCIE ODPOWIEDZI, stawiając

w odpowiedniej rubryce znak „X”. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić poprawną odpowiedź.

6) Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mieć pewność, ze sprawdziłeś(aś) swoją

wiedzę.

7) Nie musisz zachowywać kolejności rozwiązywania zadań.
8) Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W warsztacie zegarmistrzowskim powinny się znajdować:

a) dokumentacja techniczna i instrukcja obsługi większości popularnych zegarów, oferty

firm zaopatrujące zarówno w zegary, jak i części czy narzędzia zegarmistrzowskie,
fachowe czasopisma i artykuły, dokumentacja techniczna narzędzi i urządzeń
stosowanych w zegarmistrzostwie, branżowe zestawy Polskich Norm,

b) oferty firm zaopatrujące w zegary, fachowe czasopisma i artykuły, branżowe zestawy

Polskich Norm,

c) dokumentacja techniczna, instrukcja obsługi większości popularnych zegarów,

dokumentacja techniczna narzędzi i urządzeń stosowanych w zegarmistrzostwie,
branżowe zestawy Polskich Norm,

d) instrukcja obsługi większości popularnych zegarów.

2. Zegar ciekłokrystaliczny to zegar, który posiada:

a) ciekłokrystaliczny napęd,
b) tarczę i wskazówki,
c) ciekłokrystaliczny wyświetlacz,
d) mały projektor, który wyświetla czas na ścianie lub suficie.

3. Segmenty budowy zegara to:

a) źródło napędu, licznik cykli, wskaźniki i sygnalizatory,
b) źródło napędu, regulator chodu, licznik cykli,
c) źródło napędu, regulator chodu,
d) regulator chodu, licznik cykli.

4. Konserwacja zegara polega na:

a) wymianie całego zestawu oliw i smarów,
b) usuwaniu zanieczyszczeń,
c) pozostawieniu zanieczyszczeń oraz wymianie całego zestawu oliw i smarów,
d) usuwaniu zanieczyszczeń oraz wymianie całego zestawu oliw i smarów.

5. Zegary należy przechowywać:

a) w szczelnie zamkniętych opakowaniach, w pomieszczeniach pozbawionych drgań,

o właściwej wilgotności powietrza, z wyłączonym mechanizmem zegarowym,

b) w pomieszczeniach o właściwej wilgotności powietrza, z włączonym mechanizmem

zegarowym,

c) w szczelnie zamkniętych opakowaniach, w pomieszczeniach pozbawionych drgań,

o właściwej wilgotności powietrza, z włączonym mechanizmem zegarowym.

d) w szczelnie zamkniętych opakowaniach, w pomieszczeniach pozbawionych drgań,

o właściwej wilgotności powietrza.

6. Rysunek przedstawiający część może być:

a) rysunkiem wykonawczym,
b) rysunkiem montażowym,
c) wykresem,
d) rysunkiem złożeniowym.

7. Rysunki wykonywane są w skali, ponieważ:

a) nie wolno wykonywać rysunku przedmiotu w jego rzeczywistym wymiarze,
b) nie zawsze można wykonać rysunek przedmiotu w jego rzeczywistym wymiarze,
c) trzeba wykonywać rysunki pomniejszone,
d) trzeba wykonywać rysunki powiększone.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Wśród zasad prawidłowego wykonywania rzutowania prostokątnego jest zasada, że:

a) liczba rzutów powinna być minimalna, ale niezbędna do jednoznacznego

przedstawienia przedmiotu i jego zwymiarowania,

b) liczba rzutów jest nieistotna,
c) liczba rzutów powinna być minimalna,
d) liczba rzutów powinna być maksymalna.

9. Rysunki przedstawiają przekrój i widok. Który rysunek przedstawia widok, a który

przekrój?

Rys. 1

[1].

do testu Posługiwanie się dokumentacją techniczną

Rys. 2

[1].

do testu Posługiwanie się dokumentacją techniczną

a) rysunek nr 1 przedstawia widok, a rysunek nr 2 przestawia przekrój,
b) rysunek nr 1 przedstawia przekrój, a rysunek nr 2 przestawia widok,
c) rysunek nr 1 przedstawia widok i rysunek nr 2 przestawia widok,
d) rysunek nr 1 przedstawia przekrój i rysunek nr 2 przestawia przekrój.

10. Wśród zasad prawidłowego wymiarowania jest zasada, że:

a) nie należy powtarzać tych samych wymiarów na różnych rzutach przedmiotu,
b) należy powtarzać te same wymiary na różnych rzutach przedmiotu,
c) nie nanosi się wymiarów na rysunkach,
d) wymiaruje się dowolnie.

11. Tolerowanie występuje ponieważ:

a) każdy proces technologiczny „wykona” część czy element urządzenia bezbłędnie,
b) każda maszyna, każdy proces technologiczny „wykona” część czy element urządzenia

z pewnym błędem,

c) błędy maszyn są nieistotne,
d) tylko ludzie są omylni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Oznaczone na rysunku nr 3. wymiary to:

Rys. 3[1]. do testu Posługiwanie się dokumentacją techniczną

a) N – wymiar nominalny, A –, B – dolny wymiar graniczny,
b) N – górny wymiar graniczny, A – wymiar nominalny, B – dolny wymiar graniczny,
c) N – dolny wymiar graniczny, A – górny wymiar graniczny, B – wymiar nominalny,
d) N – wymiar nominalny, A – dolny wymiar graniczny, B – górny wymiar graniczny.

13. Oznaczone na rysunku nr 3. wymiary to:

a) ES, es – odchyłki dolne, EI, ei – odchyłki dolne,
b) ES, es – odchyłki górne, EI, ei – odchyłki górne,
c) ES, es – odchyłki górne, EI, ei – odchyłki dolne,
d) ES, es – odchyłki górne, EI, ei – odchyłki dolne.

14. Tolerancję przedstawia się wzorem:

a) T=A-B, gdzie T – tolerancja, A – dolny wymiar graniczny, a B – górny wymiar

graniczny,

b) T=B-A, gdzie T – tolerancja, A – dolny wymiar graniczny, a B – górny wymiar

graniczny,

c) T=A-B, gdzie T – górny wymiar graniczny, A – tolerancja, a B – dolny wymiar

graniczny,

d) T=A-B, gdzie T – dolny wymiar graniczny, A – tolerancja, a B – górny wymiar

graniczny.

15. Odchyłkę górną przedstawia wzór:

a) ES = B-N, gdzie B- dolny wymiar graniczny, a N – wymiar nominalny
b) ES = A-N, gdzie A- dolny wymiar graniczny, a N – wymiar nominalny
c) ES = B-N, gdzie B – górny wymiar graniczny, a N – wymiar nominalny
d) ES = B-A, gdzie B – górny wymiar graniczny, a A – wymiar nominalny

16. Odchyłkę dolna przedstawia wzór:

a) EI=A-N, gdzie A – górny wymiar graniczny, N – górny wymiar graniczny,
b) EI=A-N, gdzie A – dolny wymiar graniczny, a N – wymiar nominalny
c) EI=A-N, gdzie A – dolny wymiar graniczny, a N – górny wymiar graniczny,
d) EI=B-N, gdzie B– górny wymiar graniczny, a N – wymiar nominalny,

17. Pasowanie luźne występuje, gdy:

a) występuje wcisk i luz,
b) występuje wcisk,
c) występuje luz albo wcisk,
d) zawsze zapewniony jest luz.

18. Pasowanie ciasne występuje, gdy

a) zawsze zapewniony jest luz,
b) występuje luz albo wcisk,
c) zawsze zapewniony jest wcisk,
d) występuje wcisk i luz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Pasowanie mieszane występuje, gdy

a) zawsze zapewniony jest wcisk,
b) może być luz, albo wcisk,
c) zawsze zapewniony jest luz,
d) występuje wcisk i luz.

20. Najbardziej istotnymi układami pasowań są:

a) pasowanie według stałego wałka i stałego otworu,
b) pasowanie według stałego wałka,
c) pasowanie według stałego otworu,
d) pasowanie według wałka.

21. Jakość powierzchni określa:

a) falistość,
b) nierówność,
c) falistość i chropowatość powierzchni,
d) tylko chropowatość powierzchni.

22. Najbardziej istotnymi warunkami przy zakupie oprogramowania do wspomagania

projektowania dokumentacji technicznej są:

a) zastosowanie i aktualność,
b) cena i atrakcyjność,
c) zastosowanie w pracowni szkolnej,
d) upodobania użytkownika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...........................................................................................................................

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Projekt dokumentacji technicznej zegarmistrza

Przebieg realizacji projektu

Instrukcja dla nauczyciela

1. Podstawą zaliczenia jednostki modułowej jest wykonany przez ucznia projekt

dokumentacji technicznej – Dokumentacja techniczna zegarmistrza, co stanowi rodzaj
próby pracy.

2. Nauczyciel oceni go i przedstawi uczniowi wyniki wraz z wyjaśnieniem, jakich

umiejętności nie opanował należycie, a które są przez niego opanowane i w jakim
stopniu. Ocenę pozytywną otrzyma, jeżeli projekt spełni podane wcześniej uczniowi
kryteria. Kryteria te zawarte są w Karcie projektu. Jeżeli projekt zostanie odrzucony,
uczeń powinien powtórzyć materiał i ćwiczenia z tych części jednostki modułowej, z
których ma wiedzę nie opanowaną i ponownie przystąpić do realizacji projektu.

3. Podstawą projektu jest karta projektu. Kartę projektu sporządza nauczyciel. Możliwe jest

jednak, by w części tematu uczeń proponował modyfikacje. Należy przy tym pamiętać,
by modyfikacje te nie uniemożliwiały sprawdzenie umiejętności zawartych w karcie.

4. Wymagania podstawowe i samodzielna praca kwalifikuje się do wystawienia oceny

dostatecznej. Spełnienie wymagań ponadpodstawowych umożliwi wystawienie oceny
dobrej

i bardzo

dobrej.

Jeśli

uczeń

sporządził

dokumentację

świadczącą

o umiejętnościach wykraczających poza program i jest ona sporządzona poprawnie,
można uczniowi postawić ocenę celującą.

5. Projekt mogą wykonywać uczniowie zarówno indywidualnie, jak i w parach. Każda para

powinna mieć inny temat. Parom projektowym należy zaproponować mechanizm
bardziej złożony, ale nie trudniejszy.

Przygotowanie uczniów do wykonania projekt

– ustalenie terminu wykonania projektu – projekt można wykonać w czasie jednej

jednostki metodycznej od 4 ÷ 6 godzin,

– określenie celów wykonania projektu,
– wyjaśnienie uczniom specyfiki projektu jako sprawdzianu wiadomości i umiejętności.

7. Przygotowanie

stanowisk

dydaktycznych:

sprawdzenie

poprawności

działania

oprogramowania i sprzętu komputerowego

8. Przygotowanie materiałów:

– przygotowanie Karty projektu,
– przygotowanie Karty oceny.

9. Realizacja projektu

– obserwacja uczniów w trakcie pracy,
– prezentacja projektów,

–

ocena projektów i sprawozdania i prezentacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie kartę projektu i wykonaj wszystkie polecenia.
2. Elementy niezrozumiałe wyjaśnij z nauczycielem

KARTA PROJEKTU

1. Temat:

Dokumentacja techniczna zegarmistrza

2. Data rozpoczęcia projektu:

.........................................................

3. Data zakończenia projektu i prezentacji: .............................................
4. Badane umiejętności:

–

planować pracę,

–

organizować stanowisko pracy,

–

czytać dokumentację techniczną,

–

rozróżniać rodzaje dokumentacji technicznej,

–

sporządzać dokumentację techniczną w oparciu o program komputerowy.

5. Zakres projektu – w ramach projektu należy:

–

wybrać z przedstawionych propozycji te rodzaje mechanizmów, do których
sporządzona będzie dokumentacja techniczna,

–

opracować plan i harmonogram pracy nad projektem,

–

wykonać specyfikację zawartości dokumentacji,

–

sporządzić rysunki z wykorzystaniem programu komputerowego,

–

opracować krótkie sprawozdanie,

–

przygotować i przeprowadzić prezentację.

6. Typ projektu - indywidualny lub w dwuosobowych zespołach.
7. Wskazówki pomocne uczniom (materiały dla ucznia).
Do wykonania tego ćwiczenia będziesz potrzebować:

–

wybrane części i mechanizmy razem z opisem wymogów technologicznych,

–

stanowisko komputerowe z drukarką, z zainstalowanym programem do sporządzania
dokumentacji technicznej,

–

zeszyt z opisem metody projektów,

–

zeszyt przedmiotowy,

–

przybory kreślarskie,

–

odpowiednie PN.

8. Kryteria i sposób oceny projektu.

Kompletność projektu, czyli:

–

dokumentacja techniczna,

–

plan i harmonogram pracy nad projektem,

–

specyfikacja zawartości dokumentacji,

–

rysunki sporządzone z wykorzystaniem programu komputerowego,

–

krótkie sprawozdanie,

–

prezentacja.

9. Wymagania:

–

wymagania podstawowe – kompletny projekt i wykonanie poprawnie dokumentacji
jednego mechanizmu, poprawna prezentacja ( zrozumiała dla słuchaczy, na temat),
praca samodzielna,

–

wymagania ponadpodstawowe - kompletny projekt i wykonanie poprawnie
dokumentacji co najmniej dwóch mechanizmów, interesująca prezentacja (
zrozumiała dla słuchaczy, na temat, właściwe środki audiowizualne), praca
samodzielna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Normy wymagań na oceny:

ocena

liczba punktów

Bardzo dobry

- 21 ÷ 24 punktów

Dobry

- 17 ÷ 20 punktów

Dostateczny

- 14 ÷ 16 punktów

Dopuszczający

- 11 ÷13 punktów

Karta oceny

Umiejętność

podlegająca

sprawdzaniu

Kryteria

Punkty

Rozróżnianie rodzajów
dokumentacji
technicznej,

– Poprawny tytuł dokumentacji

0÷1

Planowanie czynności

– sporządzenie planu działania,
– wykaz niezbędnych środków do wykonania

dokumentacji,

0 ÷4

Organizowanie
stanowiska pracy:

– zgromadzenie i rozmieszczenie na

stanowisku pracy materiałów zgodnie z
zasadami ergonomii,

– sprawdzenie stanu technicznego sprzętu,

0 ÷2

Sporządzenie
dokumentacji
technicznej w oparciu
o program komputerowy

– specyfikacja zawartości dokumentacji,
– poprawne merytorycznie rysunki

sporządzone z wykorzystaniem programu
komputerowego,

0 ÷8

Krótkie sprawozdanie,

– Kompletność,
– trafność wniosków,

0÷1

Prezentacja

– zrozumiała dla słuchaczy,
– na temat,

0÷4

Samodzielność

– pomoc nauczyciela,
– udział pracy samodzielnej w projekcie.

0÷4

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Burcan J. Podstawy rysunku technicznego. WNT, Warszawa 2006
2. Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989
3. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
4. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
5. Jakubiec W., Malinowski J.: Metrologia wielkości geometrycznych. ISBN, Warszawa

1999

6. Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny

Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997

7. Kurdziel R.: Podstawy elektrotechniki dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 1997
8. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, 1995
9. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.

WSiP, Warszawa 1999

10. Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
11. Malinowski J.: Pasowania i pomiary. WSiP, Warszawa 1991
12. Okoniewski S.: Podstawy technologii mechanicznej, WNT, Warszawa 1983
13. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
14. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996
15. Młody Technik, czerwiec 1999, miesięcznik
16. Młody Technik, sierpień 2002, miesięcznik
17. http://pl.wikipedia.org