Środowisko naturalne- zagrożenia i formy ochrony.

Środowisko, w którym żyjemy jest obecnie bardzo skażone. Niewielkie obszary mogą

poszczycić się zachowaniem pierwotnego stanu. Większość terenów jest bardzo zaniedbanych i

zniszczonych. Powietrze, którym oddychamy powoli staje się dla nas wrogiem. Trzeba więc

podjąć odpowiednie kroki, by przeciwdziałać dalszej dewastacji. Na szczęście wiele krajów

zdaje sobie sprawę ze skali zagrożenia i podejmuje poważną dyskusję. Jej celem jest

uświadomienie społeczeństwom i innym krajom skali problemu. Istotne jest przy tym działanie

w skali globalnej, a nie lokalnej.

ZANIECZYSZCZENIE ATMOSFERY

Największym niebezpieczeństwem dla naszej atmosfery są:



Tlenek węgla II- jest to gaz bezwonny i bezbarwny, a przy tym bardzo niebezpieczny

zarówno dla człowieka jak i środowiska. Powstaje w wyniku działalności

przemysłowej, wzmożonego transportu, jego niewielkie ilości zawarte są w dymie

tytoniowym. Jest on bardzo toksyczny, 60% stężenie powoduje śmierć już po kilku

oddechach. Tlenek węgla wykazuje 250 – 300 razy większe powinowactwo do

hemoglobiny niż tlen. Konsekwencją może być powstanie karboksyhemoglobiny, która

powoduje trwałe upośledzenie transportu tlenu. Objawy zatrucia to ból głowy,

nudności, zaburzenia akcji serca i oddychania. Może wystąpić zaburzenie świadomości,

drgawki a nawet zapaść.



Tlenki azotu- tlenek azotu II jest to gaz bezbarwny oraz bezwonny. Dwutlenek azotu ma

zaś barwę brunatną. jest przy tym duszący. Przeważająca ilość dwutlenku azotu

pochodzi ze spalania paliw używanych w energetyce, ciepłownictwie komunalnym i

przemysłowym, transporcie lotniczym i samochodowym. Są one ponadto bardzo

toksyczne-

powodują zaburzenia w funkcjonowaniu układu oddechowego,

krwionośnego. Wywołują także uszkodzenia kiełkujących roślin, w konsekwencji

prowadząc do ich obumierania.



Dwutlenek siarki- jest on bardzo szkodliwy dla wszystkich organizmów żywych. Jest to

gaz bezbarwny, duszący, cięższy od powietrza. Powstaje w wyniku spalania paliw

zanieczyszczonych siarką oraz w przemyśle hutniczym. Dwutlenek siarki bierze udział

w powstawaniu kwaśnych deszczów.

Bardzo niebezpieczne i zarazem szkodliwe są pyły. Pyły mogą mieć postać nieorganiczną i

organiczną. Te pierwsze powstają w wyniku oddziaływań atmosferycznych w czasie wietrzenia

skał czy wybuchów wulkanów. Wśród pyłów organicznych można wskazać na takie, które

mają pochodzenie roślinne lub zwierzęce. Mogą one powodować alergie, astmę, zmiany

skórne. Poważnym niebezpieczeństwem są jednak pyły pochodzące ze sztucznych źródeł.

Chodzi tu o szkodliwą działalność przemysłową (górniczą, hutniczą), zbyt duże nasilenie ruchu

drogowego. Pył niekorzystnie wpływa na drogi oddechowe. Powoduje zapalenie spojówek,

nieżyty nosa czy oskrzeli. Mogą być także przyczyną poważnych pylic płucnych. Toksyczność

pyłów zależy od średnicy ziaren pyłu, składu chemicznego oraz zawartości metali toksycznych

( Pb, Cd, Ni, Cr, Zn ).

Wszystkie te gazy przyczyniają się do znacznego zanieczyszczenia atmosfery. W

konsekwencji mamy do czynienia z tak groźnymi zjawiskami jak na przykład kwaśne deszcze.

Tlenki siarki, tlenki azotu i chlorowodór rozpuszczają się w kropelkach pary wodnej, która

znajduje się w atmosferze. W konsekwencji powstają kwasy, które opadają na ziemię w

postaci kwaśnych deszczów. Są one bardzo niebezpieczne dla naszego środowiska. Powodują

zakwaszenie gleb i wód, a w konsekwencji wymieranie wielu gatunków roślin i zwierząt.

niszczą błony śluzowe i tym samym drażnią drogi oddechowe i oczy. Przyczyniają się do

spadku witaminy C w organizmie, powodują korozję żelaza, stali i cynku. Niszczą skóry oraz

papier, obniżają wytrzymałość naturalnych włókien roślinnych.

Należy tu zwrócić uwagę także na kwaśny smog. Smog jest to gęsta mgła zmieszana z

pyłami przemysłowymi, dymami z elektrociepłowni i elektrowni oraz ze spalinami

samochodowymi. Występuje na ogół w wielkich miastach albo na obszarach przemysłowych.

Tworzy się przede wszystkim w okresach bezwietrznych lub wtedy, gdy nasilenie wiatru jest

niewielkie. Inwersja cieplna uniemożliwia wówczas ruchy powietrza. Zjawisko inwersji

odgrywa bardzo dużą rolę przy powstawaniu smogu. W warunkach normalnych temperatura

troposfery obniża się w miarę wzrostu wysokości. Różnice temperatur powodują wówczas

powstawanie prądów wstępujących, istotnych z punktu widzenia oczyszczania powietrza.

Podczas inwersji cieplnej na pewnej wysokości powstaje warstwa powietrza ciepłego, która

uniemożliwia ruch powietrza. Inwersje temperatur są szczególnie groźne przy dużym stężeniu

dwutlenku siarki, dwutlenku węgla i pyłu węglowego. Powoduje to powstanie kwaśnego

smogu typu Londyn. Jest on także nazywany mgłą przemysłową. Nazwa wzięła się stąd, że w

1952 w Londynie zaobserwowano utrzymującą się przez kilka dni bardzo kwaśną mgłę.

Zagroził ona nawet zdrowiu i życiu mieszkańców miasta. Od tego momentu zabroniono

londyńczykom ogrzewać domy drewnem, węglem, torfem i olejem opałowym. Dopuszczalne

jest jedynie wykorzystywanie gazu i elektryczności.

Innym typem smogu jest smog fotochemiczny typu Los Angeles. Występuje on

przeważnie w okresie wczesnego przedpołudnia tam , gdzie tereny są dobrze nasłonecznione.

Powoduje on łzawienie oczu, trudności w oddychaniu. Uszkadza on także szereg materiałów-

gumę, kauczuk, tekstylia. powoduje zarazem choroby roślin.

SPOSOBY OCHRONY POWIETRZA

Jedną z podstawowych metod ochrony powietrza jest usuwanie przyczyn. Należy więc

likwidować przestarzałe technologie, które przyczyniają się do emisji wielu toksycznych

gazów. Ważne są uregulowania prawne oraz środki o charakterze administracyjnym. Za

przekroczenie dopuszczalnych norm muszą być nakładane wysokie kary. Powinno się także

prowadzić ciągłe badania nad możliwością wprowadzenia alternatywnych źródeł pozyskiwania

energii. Z drugiej strony istotne jest także usuwanie skutków zanieczyszczeń. Należy więc

oczyszczać wylotowe gazy, tworzyć strefy ochronne i pasy zieleni.

RODZAJE ZANIECZYSZCZEŃ WÓD

Zanieczyszczenie wód może mieć charakter chemiczny, fizyczny, biologiczny lub

fizjologiczny.

Zanieczyszczenie fizyczne cechuje się zmianą zabarwienia wody. Ograniczenie dostępu światła

powoduje zmętnienie. Skażenie termiczne prowadzi do zmniejszenia rozpuszczalności tlenu

oraz przyspieszenia procesów biologicznych.

Zanieczyszczenie biologiczne powoduje powstanie niepożądanych bakterii. Te ostatnie

wydzielają toksyczne substancje, które są przyczyną wielu groźnych chorób.

Zanieczyszczenie fizjologiczne powoduje pojawienie się nieprzyjemnego zapachu i smaku

wody. Jest to wynikiem obecności merkaptanów, amin i fenolu.

Zanieczyszczenia chemiczne mogą być spowodowane:



detergentami- czyli związkami, które wchodzą w skład środków piorących; źródłem

zanieczyszczenia są gospodarstwa domowe, wszelkie pralnie i myjnie; skutkiem tego

wzrasta toksyczność skażonej wody;



pestycydy- są one wykorzystywane w rolnictwie oraz leśnictwie; powodują pogarszanie

właściwości wody; mają zdolność do kumulowania się w tkankach;



aminy aromatyczne- pochodzą z różnego rodzaju barwników, tworzyw sztucznych; są

rakotwórcze, trudno rozpuszczalne i usuwalne;



fenole- powstają w skutek biologicznego rozkładu roślin oraz ze ścieków komunalnych,

barwników, z gazowni; ulegając biodegradacji w środowisku wodnym powodują

obniżenie wartości smakowych i zapachowych wody;



metale ciężkie- źródłem zanieczyszczenia są przemysł metalurgiczny, górnictwo,

hutnictwo; są bardzo toksyczne;



azotany- wykorzystywane do produkcji nawozów mineralnych; powodują eutrofizację

wód, są rakotwórcze;

Wody powinny być chronione poprzez racjonalną gospodarkę wodną. Konieczne jest przy tym

oczyszczanie ścieków (różnymi metodami- np. mechaniczną, chemiczną czy biologiczną ) oraz

zabezpieczenie przed przedostawaniem się nawozów sztucznych do wód.

NISZCZENIE I OCHRONA GLEB

Gleba jest powierzchniową warstwą skorupy ziemskiej. Powstała ona ze skały macierzystej w

wyniku procesu glebotwórczego. Występowanie określonej gleby w danym miejscu

uzależnione jest od wielu czynników. Zalicza się do nich rzeźbę terenu, klimat, wpływ świata

roślinnego i zwierzęcego. Nie bez znaczenia jest działalność samego człowieka.

Gleba jest jednym z ważniejszych czynników, które warunkują życie na ziemi.

Wykorzystywana jest w rolnictwie- dzięki niej możemy produkować żywność. Tworzy ona

naturalny zbiornik retencyjny zasobów wodnych. Wody, które gromadzą się w glebie, są

niezbędne dla życia roślin, zwierząt i człowieka. Dzięki obecności w glebie wielu milionów

drobnoustrojów pełni ona także ważną funkcję sanitarną. Ma ona także zdolność do

pochłaniania nadmiaru toksycznych związków. Do czynników, które powodują niszczenie gleb

zalicza się:



erozję, która wymywa bądź prowadzi do wywiewania powierzchniowej warstwy gleby;



przeznaczanie gleb dla celów budowlanych, przemysłowych czy komunikacyjnych;



zatruwanie związkami toksycznymi, które pochodzą z pyłów, kwaśnych deszczy;



wykorzystywanie chemicznych środków do ochrony roślin;



zmęczenie gleby- powstaje na skutek niewłaściwego nawożenia i zanieczyszczenia,

powoduje to obniżenie żyzności gleb oraz zmniejszenie ilości otrzymywanych plonów;



zmniejszanie powierzchni uprawnej;

W celu ochrony gleby należy podjąć konkretne działania , do których zalicza się między

innymi:



ciągłe ograniczanie emisji zanieczyszczeń ( spalin, pyłów, szkodliwych gazów )



rozsądne i minimalne korzystanie z chemicznych środków ochrony roślin (szczególną

uwagę powinno się zwrócić na gospodarstwa ekologiczne, które eliminują wszelkie

nawozy pochodzenia chemicznego; stosowane są naturalne metody zabezpieczania

roślin i nawozy pochodzenia naturalnego );



właściwe składowanie i segregacja odpadów;



tworzenie obszarów zielonych , otulin, sadzenie nowych drzew, ograniczona wycinka;



stosowanie płodozmianu;



wprowadzenie biologicznych sposobów walki ze szkodnikami;

FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE

Do podstawowych form ochrony przyrody w Polsce należą:



parki narodowe



rezerwaty przyrody



pomniki przyrody



parki krajobrazowe



strefy ochronne – otuliny



obszar chronionego krajobrazu



ochrona gatunkowa roślin, zwierząt, grzybów

Parki narodowe są najcenniejszym dziedzictwem naturalnym, które musi być poddane

szczególnej kontroli. W celu utworzenia parku dany obszar musi spełniać szereg wymagań.

Przede wszystkim musi to być teren rozległy w skali całego kraju, który obejmuje jeden lub

więcej ekosystemów. W minimalnym stopniu może być zmieniony przez człowieka. Ponadto

obszar taki powinien wyróżniać się nieprzeciętnym pięknem i bogactwem przyrody. Świat

roślin jak i zwierząt ma tam szczególne znaczenie dla celów naukowych, estetycznych lub

wypoczynkowych.

Największym parkiem na terenie naszego kraju jest Biebrzański Park Narodowy, który

został utworzony w 1993 roku. Jego powierzchnia wynosi 59 223 ha. Znajduje się on w

województwie podlaskim. Jest to obszar torfowiskowo- bagienny. Występuje tak liczne

ptactwo wodne, a także bobry i łosie.

Bardzo cennym parkiem nadmorskim jest Słowiński Park Narodowy utworzony w 1967 roku.

Jego powierzchnia to 18 619 ha, w herbie umieszczony jest orzeł przedni. Największą jego

atrakcją są ruchome wydmy, największa znajduje się na Mierzei Łebskiej. Park cechuje się

krajobrazem polodowcowym, licznie występują tam torfowiska. Wśród najpopularniejszych

roślin znajduje się piaskownica zwyczajna, mikołajek nadmorski, wydmuchrzyca piaskowa.

Występują tam ponadto jelenie, sarny, dziki, gronostaje, orzeł przedni. Park ten objęty jest

międzynarodową konwencją RAMSAR. Dotyczy ona ochrony siedlisk ptaków wodnych oraz

błotnych.

Jednym z większych parków starych gór kaledońsko- herzyńskich jest Świętokrzyski Park

Narodowy. Został on utworzony w 1950 roku w województwie świętokrzyskim . Ma on

powierzchnię 7 626 ha, w herbie znajduje się jeleń ze znakiem krzyża. Góry kaledońsko-

hercyńskie są najstarszymi w Europie górami zbudowanymi ze skał osadowych.

Charakterystyczne dla tego parku są gołoborza, a ze zwierząt bóbr, gronostaj, łoś. Występuje

tam modrzew polski oraz puszcza jodłowa.

REZERWAT PRZYRODY- jest to obszar mniejszy od parku narodowego, który także objęty

zostaje szczególną ochroną. Pod opieką może znaleźć się cała przyroda danego obszaru, bądź

jej poszczególne elementy składowe. Możemy wyróżnić rezerwaty ścisłe i częściowe.

Natomiast ze względu na kryterium przedmiotu ochrony wskazuje się na rezerwaty leśne,

faunistyczne, florystyczne, łąkowe, wodne, krajobrazowa czy przyrody nieożywionej.

POMNIKI PRZYRODY- są to bardzo cenne elementy zarówno przyrody ożywionej jak i

martwej. Mogą to być skupiska drzew, głazy narzutowe, jaskinie, zabytkowe drzewa. Obecnie

w Polsce istnieje około 26 tys. pomników przyrody.

PARKI KRAJOBRAZOWE- oraz obszary chronionego krajobrazu są terenami o ogromnych

walorach przyrodniczych, turystycznych, zdrowotnych. Obecnie zajmują one w Polsce około

25 % powierzchni.

Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt- dotyczy zagrożonych wyginięciem roślin oraz rzadkich

zwierząt. Cechuje je także to, że mają duże znaczenie dla środowiska naturalnego.

Do roślin, które znajdują się pod całkowitą ochroną należą; widłaki, rosiczki, kosodrzewina,

długosz królewski, krokus, szarotka, cis, limba, zawilce.

Objęte ochroną zwierzęta to: ropuchy, kumaki, wszystkie gady, żbik, niedźwiedź brunatny,

żubr, kozica, bóbr, kuna, susły.

Ochrona środowiska jest koniecznością. W tym celu muszą być podejmowane działania , które

mają ograniczać skutki zanieczyszczeń ora je eliminować. Ważne jest przy tym współdziałanie

wszystkich państw, ponieważ przyroda jest naszym wspólnym dziedzictwem.

Konieczne jest przy tym wprowadzanie konkretnych rozwiązań prawnych. Wszelkie

wykroczenia powinny być zaś surowo karane. Zanieczyszczenia muszą być usuwane u samego

źródła- trzeba działać w celu przeciwdziałania zagrożeniom niż je usuwać. Kolejna sprawa to

nadanie problemowi ochrony środowiska międzynarodowego rozgłosu. Poszczególni ludzie, a

nie tylko państwa, muszą włączać się do działania na rzecz poprawy stanu naszej Ziemi. Istotna

jest też wzmożona edukacja ekologiczna, która ma uczulić najmłodszych na problemy

środowiska. W tym celu powinny być wprowadzane i realizowane programy szkolne, które

będą tą wiedzę szerzyć. Szczególnie cenne są popularne już od wielu lat „Dni Ziemi”, podczas

których ma miejsce wielkie sprzątanie. Organizowane są przy tym konkursy z wiedzy o

ochronie naszej planety.

Podsumowując należy stwierdzić, że w ostatnich latach wzrasta świadomość ekologiczna.

Staramy się żyć zdrowiej oraz w taki sposób, by nie przynosić szkody naszemu środowisku.