12. Szkolenia ogólne z zakresu bhp

12.1. Informacje ogólne

12.2. Szkolenie wstępne

12.2.1. Instruktaż ogólny
12.2.2. Instruktaż stanowiskowy

12.3. Szkolenie okresowe

12.4. Adaptacja programów ramowych do potrzeb zakładowych

Informacja:
Rozwinięcie powyższej tematyki m.in w książkach

Wzorcowe programy szkoleń w dziedzinie bhp

,

Materiały szkole-

niowe w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego

oraz

Materiał dydaktyczny do kursu pedagogicznego

pozaszkolnych form kształcenia

.

Dokumentację szkoleniową możemy prowadzić z użyciem programu komputerowego

Asystent BHP

.

Dodatkowo polecamy szkolenia z tego zakresu:
– PP-BHP-O-1 – Szkolenie wstępne (instruktaż ogólny),
– PP-BHP-O-2 – Szkolenie pracodawców wykonujących zadania służby BHP,
– PP-BHP-O-3 – Szkolenie okresowe BHP pracowników służby BHP i osób wykonujących zadania tej służby,
– PP-BHP-O-4 – Szkolenie okresowe BHP pracodawców i innych osób kierujących pracownikami,
– PP-BHP-O-5 – Szkolenie okresowe BHP pracowników inżynieryjno-technicznych,
– PP-BHP-O-6 – Szkolenie okresowe BHP pracowników administracyjno-biurowych,
– PP-BHP-O-7 – Szkolenie okresowe BHP dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych,
– PP-BHP-O-8 – Szkolenie doskonalące w zakresie zasad BHP przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierają-

cych azbest.

12.1. Informacje ogólne

Działalność szkoleniową w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym szczegółowe zasady szkolenia, zakres szko-
lenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia, dokumentowanie szkolenia oraz przypadki zwol-
nień z określonych rodzajów szkolenia określa rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r.
w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860, z późn. zm.), zwane dalej
„rozporządzeniem o szkoleniu bhp”.

Działalność szkoleniowa w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzona jest przez pracodawców, a na ich
zlecenie także przez jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia takiej działalności. Szkolenie pracodawców,
pracowników służby bhp oraz instruktorów i wykładowców tematyki bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzą upraw-
nione jednostki organizacyjne. Pracodawcy prowadzący działalność szkoleniową w dziedzinie bhp oraz jednostki orga-
nizacyjne uprawnione do prowadzenia szkoleń — organizatorzy szkolenia — powinni zapewnić:



programy poszczególnych rodzajów szkolenia dla określonych grup stanowisk,



programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu — w przypadku prowadzenia takiego
szkolenia,



wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne
zapewniające właściwą realizację programów szkolenia,



odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej,



wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia,



właściwy przebieg szkolenia i doskonalenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,



prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów z przebiegu egzaminów

i rejestrów wydanych zaświadczeń.

Celem szkolenia w dziedzinie bhp jest:



zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia
pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi,



poznanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy
w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,



nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób oraz postępowania w sytu-
acjach awaryjnych, a także umiejętności udzielania pomocy osobom, które uległy wypadkom.

Do obowiązków pracodawcy należy:



zapewnienie pracownikowi odbycia szkolenia, odpowiedniego do rodzaju wykonywanej pracy,



przekazanie pracownikowi w ramach szkolenia informacji i instrukcji dotyczących zajmowanego stanowiska pracy
lub wykonywanej pracy,



poinformowanie pracownika innego pracodawcy, który wykonuje pracę na terenie zakładu pracy pracodawcy, o za-

grożeniach dla bezpieczeństwa i zdrowia podczas pracy na tym terenie. Uzyskanie tych informacji pracownik po-
twierdza podpisem.

Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzone jest jako szkolenie wstępne lub szkolenie okreso-
we.
Szkolenia mogą być prowadzone odpowiednio w formie:



instruktażu — o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie
lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy
w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,



seminarium — o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin lekcyjnych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie

lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,



kursu — o czasie trwania nie krótszym niż 15 godzin lekcyjnych, składającego się z zajęć teoretycznych i praktycz-

nych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeń-
stwa i higieny pracy,



samokształcenia kierowanego — umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętno-
ści w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkole-
nia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami
spełniającymi wymagania dla wykładowców.

12.2. Szkolenie wstępne

Szkolenie wstępne przeprowadzane jest według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk (zawo-
dów) i obejmuje:



szkolenie wstępne ogólne, zwane „instruktażem ogólnym”,



szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane „instruktażem stanowiskowym”.

12.2.1. Instruktaż ogólny

Instruktaż ogólny przechodzą wszyscy nowo zatrudnieni pracownicy, a także studenci odbywający praktyki studenckie
oraz uczniowie szkół zawodowych odbywający praktyczną naukę zawodu w zakładach pracy — przed dopuszczeniem
do wykonywania pracy.

Instruktaż ogólny powinien zapoznać uczestników szkolenia z podstawowymi przepisami bhp zawartymi w Kodeksie
pracy, w układach zbiorowych pracy i w regulaminach pracy, z przepisami i zasadami bhp obowiązującymi w danym
zakładzie pracy oraz z zasadami udzielania pierwszej pomocy. Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpie-
czeństwa i higieny pracy lub osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby, pracodawca wykonujący sam takie
zadania albo pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właści-
wą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy.

12.2.2. Instruktaż stanowiskowy

Instruktaż stanowiskowy powinien zapoznać uczestników szkolenia z zagrożeniami występującymi na określonym
stanowisku pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami
oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym stanowisku.

Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku
w odniesieniu do:



pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i innych, na których występuje narażenie na działanie
czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych,



pracowników przenoszonych na stanowiska oraz zatrudnionych na tych stanowiskach w przypadku zmiany warun-
ków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmiany procesu technologicznego, zmiany organizacji stano-
wisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia lub niebezpiecznym oraz
nowych narzędzi, maszyn i innych urządzeń,



uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu oraz studentów odbywających praktyki studenckie.

Pracownik zatrudniony na kilku stanowiskach pracy powinien przejść instruktaż stanowiskowy obowiązujący na każ-
dym z tych stanowisk.
Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od przygotowania zawodowego pracownika, do-
tychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma
być zatrudniony.
Instruktaż stanowiskowy przeprowadza osoba kierująca pracownikami, wyznaczona przez pracodawcę lub pracodawca,
posiadająca odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz przeszkolona w zakresie metod prowadzenia
instruktażu.
Instruktaż stanowiskowy powinien być zakończony sprawdzianem wiadomości i umiejętności z zakresu wykonywania
pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy
na określonym stanowisku.
Odbycie przez pracownika instruktażu ogólnego i instruktażu stanowiskowego powinno być potwierdzone przez pra-
cownika na piśmie w karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana w aktach osobowych pracownika.

12.3. Szkolenie okresowe

Szkolenie okresowe ma na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higie-
ny pracy oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym za-
kresie.

Szkolenie okresowe odbywają:



osoby będące pracodawcami,



osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy wydziałów, mistrzowie i brygadziści,



pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych,



projektanci oraz konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych,



technolodzy, organizatorzy produkcji i inni pracownicy inżynieryjno-techniczni,



pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy i inne osoby wykonujące zadania tej służby,



pracownicy administracyjno-biurowi i inni niewymienieni powyżej, których charakter pracy wiąże się z naraże-

niem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bez-
pieczeństwa i higieny pracy.

Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się w formie instruktażu,
nie rzadziej niż raz na 3 lata, a na stanowiskach robotniczych, na których są wykonywane prace szczególnie niebez-
pieczne, nie rzadziej niż raz w roku. Szkolenie okresowe dla pozostałych pracowników powinno być przeprowadzane
w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego nie rzadziej niż raz na 5 lat (dla pracowników admini-
stracyjno-biurowych nie rzadziej niż raz na 6 lat).
Pracodawca, biorąc pod uwagę rodzaj i warunki wykonywania prac na tych stanowiskach, może ustalić, po konsultacji
z pracownikami lub ich przedstawicielami, częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego pracowników zatrudnio-
nych na określonych stanowiskach.

Pierwsze szkolenie okresowe przeprowadza się w okresie do:



6 miesięcy od rozpoczęcia pracy osób będących pracodawcami oraz innych osób kierujących pracownikami —
kierowników, mistrzów i brygadzistów;



12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na pozostałych stanowiskach.

Z obowiązku szkolenia okresowego może być zwolniona osoba, która:



przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okreso-
wego;



odbyła w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej
grupy stanowisk, jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia.

Szkolenie okresowe kończy się egzaminem przeprowadzanym przez organizatora szkolenia. Celem egzaminu jest
sprawdzenie przyswojenia przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykony-
wania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Organizator szkolenia potwierdza odbycie szkolenia okresowego, wydając zaświadczenie, którego wzór określa rozpo-
rządzenie o szkoleniu bhp. Odpis zaświadczenia jest przechowywany w aktach osobowych pracownika.

12.4. Adaptacja programów ramowych do potrzeb zakładowych

Programy ramowe szkoleń w zakresie bhp podaje załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia
27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860, z późn.
zm.).
Szkolenia w zakresie bhp obejmują ramowe programy:



instruktażu ogólnego,



instruktażu stanowiskowego,



szkolenia pracodawców wykonujących zadania służby bezpieczeństwa i higieny pracy,

a także ramowy program szkolenia okresowego:



pracodawców i innych osób kierujących pracownikami,



pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych,



pracowników inżynieryjno-technicznych,



pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy i osób wykonujących zadania tej służby,



pracowników administracyjno-biurowych.

Ramowe programy szkolenia określają: cel szkolenia, uczestników szkolenia, sposób organizacji szkolenia, tematy
szkolenia, liczbę godzin realizacji tematów.
Tematy szkolenia określone są ogólnie. Wiedza, jaką należy realizować w ramach poszczególnych tematów, powinna
być zawarta w szczegółowych tezach do tematów. Tezy tematów powinien określić pracodawca lub jednostka organi-
zacyjna uprawniona do prowadzenia szkoleń. W przypadku szkoleń osób będących pracodawcami, pracowników służ-
by bhp oraz instruktorów i wykładowców tematyki bezpieczeństwa i higieny pracy tezy tematów powinna określić
prowadząca szkolenie uprawniona jednostka organizacyjna. Tezy te powinny zawierać szczegółową wiedzę wynikającą
z działalności zakładu i problematyki bhp występującej na stanowiskach pracy.