Opracowała

Jolanta Przybylska

Słownictwo JHP

Język haseł przedmiotowych

należy do języków informacyjno-

wyszukiwawczych, którego jednostki słownika nazywane są
tematami, dopowiedzeniami i określnikami, zaś gramatykę
stanowią reguły budowy haseł przedmiotowych.

 

Temat

jest nazwą użytą do wyrażenia przedmiotu dzieła lub

rzadziej formy dzieła.

Jest kategorią samodzielną, to znaczy, że wystarcza do
utworzenia hasła przedmiotowego. Temat zawsze stoi na
pierwszym miejscu w haśle.

Rodzaje tematów

(wraz z przykładami):

•

osobowe:

Jan Paweł II; Tusk, Donald

•

korporatywne:

Prawo i Sprawiedliwość; ONZ

•

tytuły ujednolicone:

Biblia

•

geograficzne:

Polska; Arabskie, kraje

•

rzeczowe (treściowe):

Rośliny; Socjologia

•

formalne:

Słownik; Opowiadanie; Encyklika

Dopowiedzenia

(wyrażenia objaśniające tematy)

•

identyfikujące

(objaśniające, kwalifikujące):

Habsburg (ród)
Sobieski (rodzina)
Jagiellonowie (ród)

Jan Paweł II (papież ; 1920-2005)
Kwiat (część rośliny)

Jowisz (rel.)
Jowisz (astr.)

Dopowiedzenia

(wyrażenia objaśniające tematy)

•

lokalizujące

- określają przestrzenne usytuowanie

przedmiotu:

Warka (woj. mazowieckie)

Łódź I okolice (woj. łódzkie ; okręg)

Paryż (Francja)

•

daty

Łysakowski, Adam (1895-1952)

Santor, Irena (1934- )

Sobór Watykański (2 ; 1962-1965)

Określniki

Określniki

są wtórnymi, uzupełniającymi elementami

hasła przedmiotowego, stawianymi po temacie dla
wskazania jego własności, ujęcia, aspektu lub formy
dzieła.

 

Rodzaje określników:
-

rzeczowe (treściowe):

psychologia; metody;

historia;
-

geograficzne:

Europa; Czechy; Polska

-

chronologiczne:

19 w. ; od 1989 r. ; 1918-1933 r. ;

-

formalne:

album; podręcznik; encyklopedia;

libretto;

Gramatyka JHP



Hasło przedmiotowe

jest zdaniem języka haseł

przedmiotowych, zbudowanym zgodnie z zasadami
gramatyki pozycyjnej, to znaczy, że poszczególne
elementy hasła mają ściśle określoną kolejność.

TEMAT(dopowiedzenie) - określniki rzeczowe (treściowe) -

określnik geograficzny - określnik chronologiczny –

określnik formalny

Gramatyka JHP

Hasła przedmiotowe mogą być proste oraz rozwinięte.

Dany dokument może otrzymać kilka haseł, nawet 10,

najczęściej jednak w praktyce bibliotekarskiej przydziela

się dwa lub trzy hasła.

Hasła przedmiotowe proste

( = temat lub temat z dopowiedzeniem)

Biblia. ST. Księga Rodzaju
Botanika
Junak (motocykle)
Kennedy (rodzina)
Przestępstwo przeciw życiu i zdrowiu

Śląsk, Górny

U2

Hasła przedmiotowe rozwinięte

(temat z określnikiem lub określnikami)

Choroby dziecięce - leczenie
Dziecko - wychowanie
Uczenie się - metody
Komputery - stosowanie – psychologia

Koń - hodowla - Polska - 19 w. - materiały konferencyjne

Polska - historia - 14-16 w.
Szkolnictwo zawodowe - historia - od 1944 r.

Opisy przedmiotowe

Konkretnej książce (dokumentowi) można przyporządkować jedno
lub więcej haseł przedmiotowych. Najczęściej jedno hasło nadawane
jest podręcznikom, encyklopediom, przewodnikom, poradnikom (jest
to

opis przedmiotowy jednokrotny

)

  Wielka encyklopedia sieci komputerowych

1.

Sieć komputerowa – encyklopedia

Jeżeli opis przedmiotowy dokumentu składa się z kilku haseł, to nosi

on miano

opisu przedmiotowego wielokrotnego

  Dzieci w sektach

1.

Dziecko – a sekty i ruchy religijne

2.

Sekty i ruchy religijne – a dziecko

Teksty literackie

Wybór wierszy / Aleksander Puszkin

1. Poezja rosyjska – 19 w.

Hamlet / William Shakespeare

1. Dramat angielski – 17 w.

Skąpiec / Moliere

1. Komedia francuska – 17 w.

Teksty literackie

Bakakaj / Witold Gombrowicz
1. Opowiadanie polskie – 20 w.

Granica / Zofia Nałkowska
1. Powieść polska – 20 w.

Baby : opowiadanie / Antoni Czechow
1. Opowiadanie rosyjskie – 19 w.

Teksty literackie

Księga tysiąca i jednej nocy
1. Bajka i baśń arabska

Największa jest miłość : antologia

polskiej poezji o miłości rodzinnej

1. Miłość – literatura polska

2. Poezja polska – 16-20 w. – antologia
3. Rodzina – literatura polska

Literatura dziecięca i młodzieżowa

Europa pełna baśni

1. Opowiadanie dziecięce – 20 w. – antologia

Zaśnij kochanie

1. Modlitewnik dla dzieci

2. Poezja dziecięca - antologia

Opracowania tekstów literackich

„Balladyna” Juliusza Słowackiego / St. Makowski

1. Słowacki, Juliusz (1809-1849). Balladyna

„Nie-Boska komedia” Zygmunta Krasińskiego / St. M.

1. Krasiński, Zygmunt (1812-1859). Nie-Boska komedia

Poezje Bolesława Leśmiana : interpretacje

1. Leśmian, Bolesław (1877-1937) – twórczość – szkice

2. Poezja polska – historia - 1901-1939 r. - szkice

Publicystyka

Rozmowy

z katem / K. Moczarski

1. Stroop, Jurgen (1895-1951) – publicystyka
2. Hitleryzm – publicystyka
3. Ludobójstwo – Niemcy – 1933-1945 r. – publicystyka
4. Publicystyka polska – 1956-1989 r.

Kroniki tygodniowe 1927-1931 / A. Słonimski
1. Felieton polski – 1918-1939 r.

Podróże po Polsce
1. Reportaż polski – 1918-1939 r.
2. Polska – 1918-1939 r. - publicystyka

Elementarze

Elementarz / M. Falski
1. Elementarz polski

Moja szkoła : klasa 1
1. Elementarz polski

Słońce na stole : podr. do kształcenia zintegr. kl.I
1. Elementarz polski

Podręczniki

Czas na polski : podręcznik dla gimnazjalistów

1. Język polski – podręcznik dla gimnazjów

Człowiek gospodarzem przestrzeni geograficznej

1. Geografia – podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych

Matematyka 2001 [Dokument elektroniczny]

1. Matematyka – podręcznik dla szkół podstawowych – dokument

elektroniczny

Ćwiczenia i zadania

Bajki uczą i bawią

1. Nauczanie początkowe – ćwiczenia i zadania

Ciche czytanie ze zrozumieniem : karty pracy...

1. Czytanie ze zrozumieniem – ćwiczenia i zadania dla

szkół podstawowych

2. Nauczanie początkowe – ćwiczenia i zadania

Ćwiczenia i zadania

Matematyka : zadania dla klasy piątej

Matematyka – ćwiczenia i zadania dla szkół

podstawowych – kl. 5

Zbiór zadań z matematyki dla gimnazjum

1. Matematyka – ćwiczenia i zadania dla gimnazjów

100 zadań maturalnych : biologia

1. Biologia – ćwiczenia i zadania dla szkół ponadgimnazjalnych
2. Matura (2005- )

Encyklopedie

Encyklopedia popularna PWN

1. Encyklopedia polska

Encyklopedia Polski

1. Polska – encyklopedia

Leksykon bankowo-giełdowy

1. Banki – encyklopedia
2. Finanse – encyklopedia
3. Giełda - encyklopedia

Encyklopedie

Encyklopedia dziecięca : pytania i odpowiedzi

1. Encyklopedia dla dzieci i młodzieży polska

Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej

1. Literatura dziecięca – historia – encyklopedia
2. Literatura młodzieżowa – historia - encyklopedia

Słowniki językowe

Słownik języka polskiego

1. Słownik polski

Słownik poprawnej polszczyzny

1. Słownik polski

Słownik ortograficzny

1. Język polski – pisownia – słownik

2. Słownik polski

Słowniki językowe

Nowoczesny słownik niemiecko-polski i

polsko-niemiecki

1. Słownik niemiecko-polski
2. Słownik polsko-niemiecki

Słownik przysłów w ośmiu językach

1. Przysłowia – słownik
2. Słownik wielojęzyczny

Idiomy hiszpańskie

1. Język hiszpański – frazeologia – słownik
2. Słownik hiszpańsko-polski

Słowniki językowe dla dzieci

Księga słówek francuskich

1. Słownik francusko-polski dla dzieci

Słownik ortograficzny dla najmłodszych

1. Język polski – pisownia – słownik

2. Słownik polski dla dzieci

Ilustrowany słownik dla dzieci rosyjsko-polski,

polsko-rosyjski

1. Słownik rosyjsko-polski dla dzieci
2. Słownik polsko-rosyjski dla dzieci

Słowniki terminologiczne

Chemia : słownik terminologiczny

1. Chemia – terminologia – słownik

Białorusko-polsko-rosyjski słownik terminów

lingwistycznych

1. Językoznawstwo – terminologia – słownik
2. Słownik wielojęzyczny

Poligraficzny słownik terminologiczny

1. Drukarstwo – terminologia - słownik

Rozmówki

Rozmówki niemieckie

1. Język niemiecki – rozmówki

Rozmówki angielskie dla dzieci

1. Język angielski – rozmówki

2. Literatura dziecięca polska

Survival Polish : usefal phrases and conversations

1. Język polski - rozmówki

Materiały pomocnicze dla szkół

Piszemy maturę : język polski

1. Język polski – materiały pomocnicze dla szkół

ponadgimnazjalnych

2. Literatura – historia – materiały pomocnicze dla szkół

ponadgimnazjalnych

3. Literatura polska – historia – materiały pomocnicze dla

szkół ponadgimnazjalnych

4. Matura (2005- )

Atlasy biologiczne

Mały atlas anatomiczny

1. Anatomia – atlas

Podręczny leksykon ssaków

1. Ssaki - atlas

Ptaki drapieżne Europy : przewodnik

1. Ptaki drapieżne – Europa – atlas

Ryby akwariowe : ilustrowana encyklopedia

1. Ryby – atlas

2. Akwarium – wydawnictwa popularne

Atlasy i mapy

Atlas geograficzny świata

1. Świat – mapy

Atlas geograficzny Polski

1. Geografia – materiały pomocnicze dla szkół

2. Polska – mapy szkolne

Atlas historyczny Warszawy

1. Warszawa – 18-20 w. – mapy

Radom : plan miasta

1. Radom (woj. mazowieckie) - mapy

Albumy

Dzieła malarskie / St. Wyspiański

1. Wyspiański, Stanisław (1869-1907)
2. Sztuka polska – 19-20 w. – album

Album Grottgera

1. Grottger, Artur (1837-1867)

2. Litografia polska – 19 w. – album

O rzeźbach i rzeźbiarzach

1. Rzeźba ludowa polska – 18-20 w. - album

Materiały metodyczne do nauczania

Muzyka : kl. 2 : przewodnik metodyczny

1. Umuzykalnianie – nauczanie

2. Nauczanie początkowe

Muzyka w gimnazjum : vademecum nauczyciela

1. Muzyka – nauczanie – gimnazja

Geografia : przewodnik metodyczny ...

1. Geografia – nauczanie – szkoły podstawowe

Przewodnik metodyczny do pracy z sześciolatkami

1. Wychowanie przedszkolne

Materiały metodyczne do nauczania

Baw się i ucz z nami : scenariusze zajęć dramowych dla

szkoły podstawowej

1. Drama (pedagog.)
2. Język polski – nauczanie – szkoły podstawowe – scenariusze
zajęć

Między nami graczami : gry dydaktyczne na motywach

lektur szkolnych

1. Język polski – nauczanie – szkoły podstawowe
2. Gry edukacyjne

Materiały metodyczne do nauczania

Opowiadanie o stworzeniu, Bogu i Jezusie :
10 katechez dla dzieci w wieku przedszkolnym

1. Katecheza – katolicyzm
2. Wychowanie przedszkolne

Bezpieczna droga do szkoły...

1. Dziecko głuche – nauczanie początkowe
2. Nauczanie początkowe – ćwiczenia i zadania dla szkół specjalnych
3. Wychowanie komunikacyjne – ćwiczenia i zadania dla szkół

specjalnych

Scenariusze zajęć

Historia i wiedza o społeczeństwie : wybrane scenariusze
lekcji dla nauczyciela zasadniczej szkoły zawodowej

1. Historia – nauczanie – szkoły zawodowe – scenariusze zajęć
2. Wychowanie obywatelskie – nauczanie – szkoły zawodowe –
scenariusze zajęć

Programy nauczania

Przyjazny program zintegrowany

1. Nauczanie początkowe – program
2. Nauczanie zintegrowane – program

Program nauczania przyrody w kl. 4-6 szk. podst.

1. Przyroda – nauczanie – szkoły podstawowe – program

Program nauczania chemii w gimnazjum

1. Chemia – nauczanie – gimnazja - program

Sprawdziany i testy

Sprawdziany : biologia dla gimnazjum

1. Biologia – nauczanie – gimnazja – sprawdziany
i testy

Historia : testy dla liceów ogólnokształcących

1. Historia – nauczanie – szkoły ponadgimnazjalne -

sprawdziany i testy

Nauczyciele

Nauczyciel jutra

1. Nauczyciele 2. Pedeutologia

Awans zawodowy nauczyciela : poradnik

1. Nauczyciele – awans zawodowy - poradnik

Doskonalenie warsztatu nauczyciela polonisty

1. Nauczyciele języka polskiego – praca – organizacja
2. Nauczyciele języka polskiego – szkolenie

3. Język polski – nauczanie - efektywność

Materiały konferencyjne

Mickiewicz czytany w szkole : materiały z konferencji

naukowej nauczycieli...

1. Mickiewicz, Adam (1798-1855) – materiały konferencyjne
2. Literatura polska – historia – 19 w. – materiały konferencyjne
3. Literatura polska – historia – nauczanie – materiały konferencyjne

Przewodniki turystyczne

Szwajcaria : przewodnik

1. Szwajcaria – przewodnik

Roztocze : przewodnik turystyczny

1. Roztocze (wyżyna) - przewodnik

Lwów : miasto Wschodu i Zachodu

1. Lwów (Ukraina) – przewodnik

Frombork : miniprzewodnik

1. Frombork (woj. warmińsko-mazurskie) – przewodnik

Pamiętniki. Kalendaria

Autobiografia / A. Christie

1. Christie, Agatha (1890-1976)

2. Literatura angielska – historia – 20 w. – pamiętniki
3. Pamiętniki angielskie – 20 w.

Kronika Soboru Watykańskiego II

1. Sobór Watykański (2 ; 1962-1965) - kalendarium

Biografie

Niełatwo być Konopnicką
1. Konopnicka, Maria (1842-1910)
2. Literatura polska – biografie – 19-20 w.

Kalendarium życia Karola Wojtyły
1. Jan Paweł II (papież ; 1920-2005) – biografia
2. Duchowieństwo katolickie – biografie – Polska – od 1944 r.

Jadwiga : święta królowa na polskim tronie : opowieść dziejowa...
1. Jadwiga (królowa Polski ; 1374-1399) – beletrystyka
2. Literatura młodzieżowa polska – 20 w.

Źródła

Prawdziwa wojna Polaków : ilustrowane wypisy źródłowe...

1. Wojna 1939-1945 r. – Polska – źródła

Testament powstańczej Warszawy : antologia dokumentów

1. Powstanie 1944 r. warszawskie – źródła

Ustawa o bibliotekach...

1. Bibliotekarstwo – prawo – Polska – stan na 1997 r. - źródła

Kodeks cywilny

1. Prawo cywilne – Polska – stan na 2005 r. - źródła

Wybrane zagadnienia

Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci

1. Zespół AD/HD

Agresja / B. Krahe

1. Agresywność

Narkomania młodzieży

1. Narkomania

Palenie szkodzi

1. Młodzież – higiena

2. Palenie tytoniu – a młodzież

3. Palenie tytoniu – zapobieganie i zwalczanie

Wybrane zagadnienia

Samotność młodzieży : analiza teoretyczna
i studia empiryczne

1. Młodzież – a samotność
2. Uczniowie – psychologia – Polska – od 1989 r.
3. Uczniowie – socjologia – Polska – od 1989 r.
4. Studenci – psychologia – Polska – od 1989 r.
5. Studenci – socjologia – Polska – od 1989 r.

Wybrane zagadnienia

Zdzisław

Beksiński w Muzeum Historycznym w Sanoku

1. Beksiński, Zdzisław (1929-2005) – album
2. Muzeum Historyczne (Sanok) – zbiory
3. Sztuka polska – 20-21 w. – album
4. Sztuka polska – zbiory
5. Sanok (woj. Podkarpackie) – muzealnictwo – zbiory

Dziękuję za uwagę

Jo l a n t a Pr zy b y l sk a

PBW Wy d zi a Op r a c o wa n i a

ł