M

S

E

x

c

e

l

2

0

0

0

P

L

CENTRUM EDUKACYJNE

EDUSOFT

ul. Ogrodowa 46/48
00-876 Warszawa
tel. [phone]
fax [phone]

e-mail: [e-mail]
http://www.edusoft.pl

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

i

MS Excel 2000 PL

Spis tre

ś

ci

SPIS TREŚCI...............................................................................................................................I

LEKCJA 1................................................................................................................................... 1

WSTĘP ........................................................................................................................................ 1

1. Omówienie pojęcia arkusza kalkulacyjnego ........................................................................ 1

1.1 Omówienie możliwości programu Microsoft Excel 2000 ............................................. 1

LEKCJA 2................................................................................................................................... 2

POJĘCIA PODSTAWOWE ..................................................................................................... 2

1. Praca z arkuszem kalkulacyjnym MS Excel 2000................................................................ 2

1.1 Rozpoczynanie pracy z Excelem .................................................................................... 2
1.2 Kończenie pracy z programem bez zmian w otwartym arkuszu .................................... 3

LEKCJA 3................................................................................................................................... 4

PRACA Z ARKUSZEM ............................................................................................................ 4

1. Omówienie ekranu programu MS Excel 2000 ..................................................................... 4

1.1 Elementy okna programu................................................................................................ 5
1.2 Komórki i ich zawartość................................................................................................. 6
1.3 Formuły .......................................................................................................................... 7
1.4 Komentarze .................................................................................................................... 7

2. Poruszanie się po arkuszu..................................................................................................... 8
3. Wpisywanie danych do arkusza ........................................................................................... 9
4. Zapisywanie danych ........................................................................................................... 10
5. Kończenie pracy z arkuszem .............................................................................................. 11
6. Tworzenie nowego skoroszytu ........................................................................................... 11
7. Otwieranie zapisanego skoroszytu ..................................................................................... 11
8. Jednoczesna praca z kilkoma skoroszytami ....................................................................... 12
9. Przechodzenie pomiędzy skoroszytami.............................................................................. 12
10. Zamrażanie fragmentu arkusza......................................................................................... 13
11. Dzielenie arkusza ............................................................................................................. 14

LEKCJA 4................................................................................................................................. 15

REDAGOWANIE ARKUSZA ................................................................................................ 15

1. Zaznaczanie fragmentów arkusza....................................................................................... 15
2. Zaznaczanie przy użyciu klawiatury................................................................................... 15
3. Zaznaczanie przy użyciu myszy ......................................................................................... 15
4. Zaznaczanie kilku obszarów .............................................................................................. 15

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

ii

MS Excel 2000 PL

5. Zaznaczanie całych wierszy i kolumn.................................................................................15
6. Tryby pracy klawiatury — pasek stanu ...............................................................................16
7. Kasowanie danych ..............................................................................................................19
8. Poprawianie danych ............................................................................................................20
9. Formatowanie danych .........................................................................................................21
10. Usuwanie formatów ..........................................................................................................26
11. Określanie szerokości kolumn i wierszy...........................................................................26

LEKCJA 5 .................................................................................................................................28

OBLICZENIA W EXCELU ....................................................................................................28

1. Wprowadzanie formuł.........................................................................................................28
2. Funkcje................................................................................................................................30
3. Poprawianie formuł.............................................................................................................32
4. Kopiowanie formuł .............................................................................................................33
5. Kopiowanie .........................................................................................................................35
6. Przenoszenie .......................................................................................................................39
7. Schemat działania Schowka................................................................................................41
8. Nazwy .................................................................................................................................41
9. Usprawnienie wpisywania danych ......................................................................................43

9.1 Serie i listy standardowe ...............................................................................................43

10. Wstawianie komórek.........................................................................................................44
11. Usuwanie komórek ...........................................................................................................45
12. Drukowanie.......................................................................................................................46

LEKCJA 6 .................................................................................................................................49

WYKRESY ................................................................................................................................49

1. Tworzenie wykresów ..........................................................................................................49
2. Poprawianie wykresu ..........................................................................................................52
3. Drukowanie wykresów........................................................................................................55
4. Dodatkowe możliwości graficzne arkusza kalkulacyjnego MS Excel................................55

LEKCJA 7 .................................................................................................................................56

BAZY DANYCH .......................................................................................................................56

1. Tworzenie bazy danych.......................................................................................................56
2. Sortowanie ..........................................................................................................................57
3. Filtrowanie ..........................................................................................................................58

3.1 Autofiltr.........................................................................................................................58
3.2 Filtrowanie z użyciem obszaru warunków....................................................................60

ZABEZPIECZENIA .................................................................................................................61

1. Zabezpieczanie arkusza.......................................................................................................61
2. Zabezpieczanie komórek.....................................................................................................62

LEKCJA 8 .................................................................................................................................63

ĆWICZENIA POWTÓRZENIOWE ......................................................................................63

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

iii

MS Excel 2000 PL

DODATEK................................................................................................................................ 67

1. Przenoszenie zaznaczenia po naciśnięciu klawisza ENTER.............................................. 67
2. Rozszerzenia nazw plików ................................................................................................. 67
3. Usprawnienie wpisywania danych ..................................................................................... 68

3.1 Serie danych ................................................................................................................. 68
3.2 Dodawanie własnej listy............................................................................................... 70
3.3 Automatyczne wypełnianie komórek ........................................................................... 72

4. Formatowanie warunkowe ................................................................................................. 73
5. Inspekcja............................................................................................................................. 75

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

1

MS Excel 2000 PL

Lekcja 1

Wst

ę

p

1.Omówienie poj

ę

cia arkusza kalkulacyjnego

Arkusz kalkulacyjny jest programem komputerowym ukierunkowanym na dokonywanie
obliczeń.

W najprostszy sposób można go wykorzystać jako bardzo rozbudowany kalkulator
dysponujący możliwością zapamiętywania wprowadzonych danych i ich modyfikacji, co daje
możliwość przeprowadzania takich samych obliczeń przy innych danych wejściowych.

Nowoczesne arkusze są tak zbudowane, że umożliwiają także wiele innych operacji. Można je
wykorzystać do np. kosztorysowania, prowadzenie księgi przychodów i rozchodów, tworzenia
i przedstawienia w atrakcyjnej formie graficznej różnorodnych zestawień, tworzenia
formularzy takich dokumentów jak np. faktury itp. Dane zawarte w arkuszu można
zaprezentować w atrakcyjnej formie graficznej, stworzyć na ich podstawie różnorodne
wykresy, utworzyć wyświetlane na ekranie monitora slajdy. Odpowiednio wprowadzone dane
mogą być obrabiane w sposób charakterystyczny dla baz danych, zaś wszystkie operacje
można w wysokim stopniu zautomatyzować dzięki zastosowaniu wewnętrznego języka
programowania. Wszystko to powoduje, że ten rodzaj oprogramowania jest wprost niezbędny
w każdym przedsiębiorstwie.

1.1 Omówienie mo

ż

liwo

ś

ci programu Microsoft Excel 2000

Program Microsoft Excel 2000 jest jednym z najnowocześniejszych na rynku arkuszy
kalkulacyjnych. Jest dostosowany do pracy pod kontrolą systemu operacyjnego
Windows 95/NT. Oferując różnorodne działania na danych zgromadzonych w arkuszach jest
jednocześnie prosty w obsłudze, a szeroko rozbudowany system pomocy czyni go wręcz
przyjaznym użytkownikowi.

W programie można wyróżnić następujące elementy: arkusze, wykresy, mapy, bazy danych
i makropolecenia

Arkusze

Arkusz jest podstawowym modułem programu. Służy do wprowadzania danych i ich obróbki.
W arkuszu można wykorzystywać różnorodne funkcje matematyczne, finansowe i inne.
Można go odpowiednio skonstruować, tak aby służył jako formularz określonego dokumentu
np. listy płac, czy rachunku uproszczonego. Można go także wzbogacić o różnorodne
elementy graficzne, strzałki wskazujące oraz dodatkowe pola przeznaczone na tekst.
Na podstawie danych z arkusza tworzone są wykresy.

Wykresy

Excel dysponuje szeroką gamą dwu— i trójwymiarowych wykresów. Pozwalają one
graficznie zilustrować zawartość arkusza. Tworzymy je za pomocą kreatora wykresów,
który krok po kroku prowadzi nas przez wszystkie niezbędne do tego operacje. Dzięki bardzo

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

2

MS Excel 2000 PL

szerokim możliwościom formatowania oraz dodawania do wykresów dodatkowych
elementów graficznych i tekstowych stworzony wykres może zaspokoić najbardziej
wyrafinowane wymagania.

Mapy

Program umożliwia przedstawienie danych na mapie. W ten sposób można zilustrować
np. różną wartość sprzedaży towaru w różnych państwach.

Bazy danych

Dzięki wbudowanym w program procedurom możemy traktować zawartość arkusza jako bazę
danych i wykonywać na tej bazie szereg działań. W wygodny sposób możemy wyszukiwać,
sortować i filtrować posiadane informacje.

Makropolecenia

Makropolecenia pozwalają nam zautomatyzować często powtarzane czynności i obliczenia.
Dzięki nim można znacznie skrócić czas wielu operacji i wyeliminować możliwość powstania
błędu.

Lekcja 2

Poj

ę

cia podstawowe

1. Praca z arkuszem kalkulacyjnym MS Excel 2000

1.1 Rozpoczynanie pracy z Excelem

Program można uruchomić z poziomu systemu operacyjnego Windows. Należy w tym celu

wskazać kursorem myszy przycisk Start

znajdujący się w lewym dolnym rogu

ekranu, a następnie kliknąć lewym przyciskiem myszy. W rozwiniętym menu należy wskazać
kursorem myszy pozycję Programy, a w następnym menu nazwę Microsoft Excel i kliknąć
lewym przyciskiem myszy.

UWAGA:
Operacja ta może wyglądać inaczej, jeżeli dokonano zmian w standardowych ustawieniach
systemu operacyjnego Windows.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

3

MS Excel 2000 PL

Rys. 1. Zawartość Start/Programy

1.2 Ko

ń

czenie pracy z programem bez zmian w otwartym arkuszu

Istnieją cztery sposoby poprawnego zakończenia pracy z programem. Dwa z nich
wykorzystują dostępne menu, trzeci wciśnięcie kombinacji klawiszy ALT+F4, zaś czwarty

polega na kliknięciu przycisku

znajdującego się w prawym górnym rogu okna programu.

Rys. 2. Polecenia kończące działanie programu MS EXCEL 2000

UWAGA:
Wszystkie operacje wykonywane za pomocą kombinacji klawiszy polegają na wciśnięciu
i przytrzymaniu klawisza wymienionego w opisie jako pierwszy, a następnie jednorazowym
wciśnięciu i puszczeniu klawisza wymienionego jako drugi. Np. wykonanie polecenia
Zamknij za pomocą kombinacji klawiszy ALT+F4 polega na wciśnięciu klawisza ALT
znajdującego się po lewej stronie klawisza SPACJA (tak samo nazwany klawisz po prawej
stronie ma zupełnie inne działanie) i przytrzymaniu go. Następnie należy wcisnąć i puścić
klawisz F4.

Jeżeli opis wywoływania funkcji za pomocą klawiatury składa się z nazw trzech klawiszy
np. CTLR+SHIFT+F12, operację wykonujemy podobnie, z tym że zamiast jednego
przytrzymujemy wciśnięte dwa klawisze: CTRL i SHIFT.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

4

MS Excel 2000 PL

Jeżeli po uruchomieniu programu wykonaliśmy jakąkolwiek operację na danych zawartych
w otwartym arkuszu, to przy kończeniu pracy program zapyta nas czy zachować
wprowadzone zmiany. Jeżeli odpowiemy Tak, to stara treść istniejącego już na dysku
arkusza zostanie zamazana, a w jego miejsce wpisany arkusz z istniejącymi zmianami.
Jeżeli jednak arkusz, którego dotyczy pytanie nie był nigdy wcześniej zapisywany na dysku,
to zostanie uruchomiona procedura jego zapisu (patrz Zapisywanie danych).

UWAGA:
Przy zapisywaniu pliku na dysku należy się zawsze dobrze zastanowić, czy nie spowoduje to
utraty jakichś ważnych danych. Jeżeli nie mamy co do tego absolutnej pewności lepiej jest
odwołać całą operację wybierając polecenie Anuluj, następnie zapisać zbiór pod inną nazwą
i dopiero wtedy zakończyć pracę z Excelem.

Lekcja 3

Praca z arkuszem

1. Omówienie ekranu programu MS Excel 2000

Właściwe uruchomienie programu MS Excel 2000 powinno dać na ekranie następujący
obraz:

Rys. 3. Widok okna programu MS Excel 2000

Pasek menu

Pasek narzędzi
Standardowy

Pasek tytułu

Wybrana komórka

Pasek przesuwu
pionowego
i poziomego

Pole podziału
poziomego

Pole podziału
pionowego

Zakładki arkuszy

Pasek stanu

Pasek narzędzi
Formatowanie

Linia edycji

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

5

MS Excel 2000 PL

1.1 Elementy okna programu

Pasek tytułu

Na pasku tym znajduje się informacja, z jakim skoroszytem aktualnie pracujemy oraz jaka jest

jego lokalizacja na dysku twardym. Po lewej stronie paska tytułu znajduje się przycisk

uruchamiający standardowe menu towarzyszące wszystkim oknom w środowisku Windows.
Uruchamiamy je za pomocą myszy lub wciśnięcia kombinacji klawiszy ALT+SPACJA.
Po prawej stronie znajdują się dwa przyciski

umożliwiające sterowanie wielkością

okna, w którym pracuje program. Przyciski te można wykorzystać używając myszy.
Najbardziej na prawo znajduje się przycisk

, za pomocą którego możemy zakończyć pracę

programu.

Pasek menu

Ta linia ekranu zawiera zestawione w grupy tematyczne polecenia programu pozwalające
wykonywać zarówno operacje na wybranych danych, jak i konfigurować cały system.
Jak zawsze w środowisku MS Windows dostęp do poleceń można uzyskać za pomocą myszy.
Odbywa się to poprzez wskazanie nazwy żądanej grupy poleceń, a następnie wciśnięcie
lewego przycisku myszy. W następnej kolejności należy, w taki sam jak powyżej sposób,
wskazać interesujące nas polecenie.

Dostęp do menu można również uzyskać za pomocą klawiatury. W tym celu należy użyć
kombinacji klawiszy ALT+litera. Wyraz „litera” należy zastąpić taką literą, która jest
podkreślona w nazwie grupy w linii menu (np. w menu Edycja podkreślona jest litera E).

Jeżeli chcemy wycofać się z wykonywania wybranego kursorem polecenia, możemy wcisnąć
klawisz ESC (pierwsze kliknięcie powoduje zwinięcie menu, ponowne kliknięcie powoduje
wyłączenie podświetlenia wybranego menu). Możemy również kliknąć lewym przyciskiem
myszy wskazując jednocześnie kursorem nazwę rozwiniętego menu lub dowolne miejsce
gdziekolwiek poza obszarem menu.

UWAGA:
W trakcie pracy możemy korzystać także z menu podręcznego. Jest ono udostępniane
po wciśnięciu prawego klawisza myszy i zawiera najczęściej używane polecenia.

Pasek narzędzi

Na pasku narzędzi znajdują się przyciski (tzw. ikony) pozwalające wywołać niektóre
polecenia bez użycia menu. Ułatwia to wykonywanie często powtarzanych poleceń. Poza
standardowym paskiem narzędzi istnieje jeszcze trzynaście innych pasków. Każdy z nich
może być dostosowany do indywidualnych potrzeb poprzez umieszczanie na nim potrzebnych
przycisków lub ich usuwanie. Można także utworzyć własny pasek. Dużym ułatwieniem
w posługiwaniu się przyciskami są ich opisy pojawiające się po wskazaniu danego przycisku
kursorem myszy. Krótki opis pojawia się w dymku bezpośrednio pod przyciskiem zaś jego
rozszerzona wersja w ostatniej linii okna (na tzw. pasku stanu). W prawej części paska

standardowych narzędzi znajdują się przyciski

o znaczeniu identycznym,

jak opisane dla paska tytułu, ale odnoszące się do skoroszytu (patrz niżej).

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

6

MS Excel 2000 PL

Linia edycji

Linia ta składa się z dwóch elementów. Po lewej stronie został umieszczony wskaźnik
informujący o nazwie aktualnie wskazanej komórki arkusza (komórki aktywnej), zaś prawa
strona zawiera jej treść.

Okno arkusza

Kolejnym elementem ekranu jest obszar arkusza kalkulacyjnego.

Składa on się z szeregu komórek ułożonych w wiersze i kolumny. Nazwy kolumn i numery
wierszy wyświetlane są odpowiednio u góry i z lewej strony arkusza.

Na skrzyżowaniu kolumny z numerami wierszy i i wiersza z nazwami kolumn znajduje się
przycisk pozwalający zaznaczyć cały arkusz.

Paski przewijania

W oknie arkusza widać jedynie jego fragment. Aby dotrzeć do innych jego części, należy użyć
znajdujących się z prawej strony i u dołu pasków przewijania. Wskazując kursorem
kończące je strzałki i klikając lewym przyciskiem myszy możemy przewijać widoczny obszar
w prawo lub w lewo (poziomy pasek przewijania), w górę lub w dół (pionowy pasek
przewijania). Podobny efekt można osiągnąć chwytając myszą znajdujący się na pasku
przycisk i przesuwając go w pożądane położenie na pasku. Możemy to wykonać wskazując
kursorem wybrany suwak. Następnie wciskamy lewy przycisk myszy i trzymając go
przemieszczamy suwak do pożądanego punktu. W tym miejscu zwalniamy klawisz myszy.

Zakładki arkuszy

Po uruchomieniu programu Excel, udostępnia on automatycznie do pracy zestaw arkuszy
połączonych w skoroszyt (nazywany także zeszytem). Nazwa skoroszytu jest wyświetlana
na pasku tytułu. Jest ona nadawana automatycznie i brzmi "Zeszyt 1". Kolejno tworzone
w danej sesji skoroszyty mają kolejne nazwy "Zeszyt 2", "Zeszyt 3" itd. Standardowo
skoroszyt zawiera szesnaście arkuszy kalkulacyjnych. W zależności od potrzeb liczbę tę
możemy zwiększać lub zmniejszać, a także dołączać do skoroszytu np. wykresy. Ich nazwy są
pokazane w ostatniej linii obszaru arkusza w jej lewej części pod postacią arkuszy. Nazwy te
można zmieniać. Aby wybrać jeden z arkuszy, należy wskazać kursorem jego nazwę i kliknąć
lewym przyciskiem myszy. Jeżeli zakładka z nazwą jest niewidoczna, można do niej dotrzeć
używając znajdujących się po lewej stronie przycisków przewijania arkuszy.

Powyższy opis dotyczy pełnoekranowej postaci obszaru arkusza. Obszar ten może jeszcze
wystąpić w postaci samodzielnego okna. W takim wypadku jego pierwsza linia będzie
zawierała analogiczne elementy jak pasek tytułu całego programu.

Pasek stanu

Pasek stanu znajduje się w przedostatniej linii okna ekranu. W jego lewej części pojawiają się
opisy informujące o tym, jaką czynność wykonuje w danej chwili program lub opisy poleceń
wskazywanych kursorem. Prawa strona paska służy do informowania o stanie klawiatury
(np. włączenie pisania wersalikami).

1.2 Komórki i ich zawarto

ść

Komórka jest tym miejscem arkusza, w którym gromadzone są różnego rodzaju informacje.
Każda komórka posiada własny adres, którym jest nazwa kolumny i numer wiersza,

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

7

MS Excel 2000 PL

w którym się ona znajduje. W arkuszu znajdują się 65536 wiersze i 256 kolumn, co daje
16 777 216 komórek. Jedna z komórek jest otoczona grubszą ramką. Aktualnie wybrana
komórka to komórka aktywna. Jej adres jest wyświetlony w lewej części linii edycji.
W komórce możemy umieścić dane, formuły lub komentarze.

Dane

Możemy wpisać dowolne dane pod warunkiem, że wpisana liczba znaków nie będzie większa
niż 255. Program samodzielnie rozpoznaje czy ma do czynienia z tekstem, liczbą, datą czy
formułą. Wprowadzony tekst jest dosuwany do lewej strony komórki, liczby i daty —
do prawej.

Rys. 4. Przykład wprowadzania danych

1.3 Formuły

Komórka może zawierać także formułę, czyli wzór jakiegoś działania. W takim wypadku
w komórce wyświetlany jest wynik działania, natomiast treść formuły można zobaczyć w linii
edycji.

Rys. 5. Przykład wprowadzania formuły

1.4 Komentarze

Do komórki można dołączyć komentarz. Jego obecność jest sygnalizowana przez mały
trójkącik w prawym górnym rogu komórki. Komentarz może zawierać dowolną treść.
Komentarze są użyteczne zwłaszcza przy pracy grupowej lub jako objaśnienia do szczególnie
skomplikowanych formuł. Treść komentarzy jest wyświetlana w momencie wskazania
kursorem komórki zawierającej komentarz.

Komentarze wstawiamy do arkusza poprzez polecenie Wstaw komentarz dostępne w menu
podręcznym ukazującym się na ekranie po wciśnięciu prawego klawisza myszy.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

8

MS Excel 2000 PL

Rys. 6. Przykład obecności notatki

Gdy umieszczamy komentarz, standardowo w jego pierwszej linijce, tłustym drukiem
umieszczana jest nazwa użytkownika programu. Na rysunku 6 widzimy, że w naszym
przypadku użytkownikiem jest „Centrum Edukacyjne” — dlatego ten tekst pojawiał się u góry
komentarza. Jeżeli z jakiś powodów nazwa użytkownika nam nie odpowiada (np. przejęliśmy
w firmie komputer po kimś innym), możemy dokonać zmiany nazwy użytkownika za pomocą
polecenia Opcje z menu: Narzędzia, w zakładce Ogólne. W polu Nazwa użytkownika
możemy wpisać nową nazwę — będzie się ona pojawiać także przy wstawianiu nowych
komentarzy.

Rys. 7. Wprowadzenie nazwy użytkownika wyświetlanej w polu komentarza

2.Poruszanie si

ę

po arkuszu

Po arkuszu możemy poruszać się na 3 sposoby. Pierwszy polega na przesuwaniu arkusza za
pomocą pionowego i poziomego paska przesuwu. Aby zmienić zakres widocznych komórek
wystarczy kliknąć na jednym z trójkątów znajdujących się na krańcach pasków, lub też
ustawić myszkę na wyróżnionej części paska przesuwu i trzymając wciśnięty lewy przycisk
myszy przesunąć pasek w górę bądź w dół (prawo — lewo). Ważne jest to, że za pomocą
owych trójkątów możemy dostać się do dowolnej komórki, natomiast za pomocą wyróżnionej
części paska przesuwu poruszamy się jedynie do ostatniej zapełnionej komórki. Jest to duże
ułatwienie — zwłaszcza przy rozbudowanych arkuszach.

Tekst pojawiający
się w komentarzu.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

9

MS Excel 2000 PL

Drugi sposób polega na wciśnięciu klawisza SCROLL LOCK i użyciu strzałek — teraz
każde naciśnięcie klawisza kursora (strzałki) powoduje przesunięcie widocznej części
arkusza.

Trzeci sposób: polega na przesuwaniu komórki aktywnej — gdy nie jest wciśnięty klawisz
SCROLL LOCK możemy za pomocą strzałek wybrać interesującą nas komórkę. Możemy
także użyć myszki: wskazujemy żądaną komórkę i klikamy lewym przyciskiem myszy.

3.Wpisywanie danych do arkusza

Aby wprowadzić dane do komórki, należy uczynić ją komórką aktywną, a następnie
rozpocząć wprowadzanie za pomocą klawiatury. W trakcie wprowadzania dane wyświetlane
są w dwóch miejscach: w aktywnej komórce i linii edycji. Wprowadzanie danych możemy
zakończyć poprzez:

1. Wciśnięcie klawisza ENTER (komórką aktywną staje się komórka poniżej).

2. Wciśnięcie klawisza TAB (komórką aktywną staje się komórka z prawej strony).

3. Wciśnięcie którejkolwiek ze strzałek ruchu kursora.

4. Wciśnięcie przycisku w linii edycji.
5. Wskazanie myszą innej komórki aktywnej.

W powyższych przypadkach wprowadzone dane zostaną wstawione do komórki. Jeżeli jednak
rozmyśliliśmy się i chcemy wycofać się z operacji wprowadzania, należy wcisnąć klawisz
ESC lub wskazać kursorem przycisk

znajdujący się w wierszu edycji i kliknąć lewym

przyciskiem myszy.

Wpisany do komórki tekst bywa dłuższy niż jej szerokość. W takim przypadku będzie
on wyświetlany na obszarze zajętym przez sąsiadujące komórki, o ile są one puste. Jeżeli
sąsiednie komórki są zajęte to, po zatwierdzeniu, w aktywnej komórce będzie widoczna tylko
część tekstu. Jego całość można obejrzeć w linii edycji.

Jeżeli chcemy wprowadzić dane do komórki, która nie jest pusta to rozpoczęcie ich
wpisywania spowoduje skasowanie tego, co znajdowało się w niej wcześniej. Natomiast
wciśnięcie klawisza F2 umożliwi nam edycję wcześniej wprowadzonych danych. Możemy
edytować zawartość aktywnej komórki również poprzez umieszczenie kursora tekstowego
w Linii edycji (patrz także Lekcja 4 – Poprawianie danych).

Ć

WICZENIE 1.

1. Wprowadź poniższe dane.

Wynik ćwiczenia

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

10

MS Excel 2000 PL

4. Zapisywanie danych

Jeżeli chcemy zachować wprowadzone dane musimy zapisać je na dysku w postaci pliku.
Do tego celu służy polecenie Zapisz z menu Plik. Dane zostaną zapisane jako zeszyt
zawierający odpowiednie arkusze. Procedura zapisu przebiega odmiennie dla skoroszytów
już wcześniej zapisywanych i dla nowo utworzonych. W pierwszym przypadku skoroszyt jest
zapisywany bez żadnych dodatkowych zapytań. W drugim przypadku system automatycznie
uruchamia procedurę zapisu pozwalającą nadać tworzonemu skoroszytowi nazwę i umieścić
w pożądanym miejscu na dysku. Procedura ta jest taka sama jak w przypadku polecenia
Zapisz jako z menu Plik. Po jej uruchomieniu na ekranie pojawi się następujące okno:

Rys. 8. Okno dialogowe polecenia Zapisz jako...

W polu Nazwa pliku należy wpisać nazwę, pod którą chcemy zachować skoroszyt. Na liście
zakładek Zapisz w... możemy wybrać miejsce (tzw. folder), w którym umieścimy plik. Jeżeli
nie odpowiada nam propozycja przedstawiona przez program możemy rozwinąć listę

dostępnych lokalizacji. Rozwijamy listę wskazując kursorem ikonę

znajdujący się po

prawej stronie listy wyboru folderu i klikając lewym przyciskiem myszy. Poprawne
zachowanie skoroszytu spowoduje umieszczenie jego nazwy na pasku tytułu.

Procedurę Zapisz można także uruchomić wskazując kursorem ikonę

na pasku narzędzi

i klikając lewym przyciskiem myszy.

UWAGA:

1. Polecenie Zapisz zamazuje starą zawartość pliku na dysku. Należy o tym pamiętać i jeśli

istnieją jakiekolwiek wątpliwości, czy plik ze starymi danymi nie będzie nam jeszcze
kiedyś potrzebny, używać polecenia Zapisz jako...

2. W trakcie długotrwałej pracy z arkuszem należy co pewien czas zapisywać go na dysku.

Uchroni to nas przed utratą rezultatów naszej pracy w wypadku np. awarii zasilania
komputera.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

11

MS Excel 2000 PL

Ć

WICZENIE 2.

1. Zachowaj wprowadzone przez nas dane w pliku o nazwie PALIWA01.XLS w folderze

C:\MOJE DOKUMENTY.

5. Ko

ń

czenie pracy z arkuszem

Jeżeli chcemy zakończyć pracę ze skoroszytem bez zakończenia pracy z całym programem
możemy wykonać polecenie Zamknij z menu Plik. Ten sam rezultat możemy osiągnąć

za pomocą kombinacji klawiszy CTRL+F4, CTRL+W lub wskazując kursorem ikonę

na pasku standardowych narzędzi lub pasku tytułu skoroszytu i klikając lewym przyciskiem
myszy.

6. Tworzenie nowego skoroszytu

Nowy, czysty skoroszyt możemy otrzymać wykonując polecenie Nowy z menu Plik. Ten sam

rezultat osiągniemy wskazując kursorem ikonę

na pasku standardowych narzędzi

i klikając lewym przyciskiem myszy.

Ć

WICZENIE 3.

1. Zakończ pracę ze skoroszytem PALIWA01

7. Otwieranie zapisanego skoroszytu

Zapisane wcześniej skoroszyty możemy odczytać wykonując polecenie Otwórz z menu Plik

lub wskazując kursorem ikonę

na pasku standardowych narzędzi i klikając lewym

przyciskiem myszy. W efekcie na ekranie pojawi się poniższe okno:

Rys. 9. Okno dialogowe polecenia Otwórz

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

12

MS Excel 2000 PL

Aby otworzyć plik musimy:

•

Wprowadzić odpowiedni typ nazwy do pola Pliki typu:. Możemy tego dokonać
dokonując wyboru z listy z typami plików (trzeba ją najpierw rozwinąć). Po tej operacji
na liście plików dostępnych w wybranym katalogu lub folderze pojawią się tylko te
nazwy, które odpowiadają wybranemu typowi pliku.

•

Wskazać odpowiedni dysk, dyskietkę lub folder w polu Szukaj w: wskazując kursorem
odpowiednie nazwy na liście i/lub w polu poniżej i klikając lewym przyciskiem myszy.

•

Wybrać właściwą nazwę pliku.

•

Wskazać kursorem polecenie Otwórz i kilknąć lewym przyciskiem myszy.

Ć

WICZENIE 4.

1. Zakończ pracę z arkuszem kalkulacyjnym.

2. Uruchom program MS Excel 2000 i wczytaj z folderu C:\MOJE DOKUMENTY plik

o nazwie PALIWA01.XLS

8. Jednoczesna praca z kilkoma skoroszytami

W programie MS Excel można jednocześnie pracować z wieloma skoroszytami. Ich liczba
jest ograniczona jedynie dostępną ilością pamięci operacyjnej. Mogą to być zarówno
skoroszyty już zapisane na dysku, jak i nowo utworzone.

Otwarte skoroszyty mogą być wyświetlone na ekranie w różny sposób. W trybie
pełnoekranowym widoczny jest tylko jeden z nich. W trybie okienkowym (wtedy, gdy
każdy skoroszyt jest umieszczony w osobnym oknie) możemy na ekranie oglądać kilka
skoroszytów równocześnie.

Ć

WICZENIE 5.

1. Utwórz dwa nowe skoroszyty.

9. Przechodzenie pomi

ę

dzy skoroszytami

Aby przejść pomiędzy otwartymi skoroszytami w trybie pracy pełnoekranowej należy
rozwinąć menu Okno, a następnie wskazać nazwę skoroszytu, który chcemy wyświetlić na
ekranie.

Jeżeli pracujemy w trybie okienkowym, możemy wskazać kursorem okno zawierające
interesujący nas skoroszyt i kliknąć lewym przyciskiem myszy.

Ć

WICZENIE 6.

1. Przejdź do skoroszytu Zeszyt 2.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

13

MS Excel 2000 PL

Rys. 10. Trzy skoroszyty wyświetlone sąsiadująco w trybie okienkowym

10. Zamra

ż

anie fragmentu arkusza

Pracując z dużym arkuszem kalkulacyjnym często możemy zetknąć się z problemem
polegającym on na tym, że gdy przemieszczamy się po danych znika nam z ekranu część
informacji. Problem ten wynika z ograniczonej wielkości ekranu monitora

Ć

WICZENIE 7.

1. Otwórz plik REJESTR.XLS zapisany w folderze G:\CWICZEN\EXCEL.

1. Przejdź do komórki R55.

2. Czy potrafisz powiedzieć czego dotyczy wpisana tu liczba?

Istnieje sposób, aby nie stracić z pola widzenia określonej liczby wierszy i kolumn, w których
znajdują się informacje niezbędne dla zrozumienia pozostałych danych. Najpierw należy tak
ustawić widok arkusza, aby żądane informacje były widoczne na ekranie. Następnie
wskazujemy kursorem komórkę leżącą w pierwszej kolumnie na prawo od kolumn
zawierających pożądaną informację i w pierwszym wierszu poniżej wierszy z informacjami,
które mają być cały czas wyświetlane na ekranie. Klikamy lewym przyciskiem myszy
oznaczając w ten sposób komórkę aktywną. Teraz z menu Okno wybieramy polecenie
Zablokuj okienka. Polecenie to zamrozi część ekranu na lewo i powyżej komórki aktywnej,
tak że nie będzie ona przewijana w trakcie poruszania się po arkuszu. Jeżeli chcemy
zlikwidować zamrożenie części arkusza należy wydać polecenie Odblokuj okienka z menu
Okno.

Ć

WICZENIE 8.

1. Doprowadź widok ekranu arkusza REJESTR do stanu pokazanego na poniższym rysunku.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

14

MS Excel 2000 PL

Wynik ćwiczenia

11.Dzielenie arkusza

Operacją podobną do zamrażania jest dzielenie arkusza. Wykonujemy ją za pomocą myszy
i pola podziału dostępnego na pasku przesuwu poziomego i pionowego (patrz rys. 3
na stronie 4). Jeśli chcesz wprowadzić poziomy podział arkusza, wskaż kursorem pole
podziału dostępne powyżej paska przesuwu pionowego. Kiedy kursor zmieni kształt
na wskaźnik podziału

, należy przesunąć kursor z wciśniętym lewym przyciskiem myszy

w miejsce podziału arkusza. Analogicznie tworzy się pionowy podział arkusza.

W rezultacie otrzymujemy okno podzielone na kilka części. W każdej z tych części możemy
się dowolnie przemieszczać. Jeżeli wprowadzimy jakieś zmiany do komórek w jednej części,
to zostaną one jednocześnie uwzględnione w innych częściach. Podział okna likwidujemy
wskazując kursorem linię podziału i klikając dwukrotnie lewym przyciskiem myszy (kursor
musi mieć postać wskaźnika podziału).

Rys. 11. Widok arkusza podzielonego w pionie i w poziomie

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

15

MS Excel 2000 PL

Lekcja 4

Redagowanie arkusza

1. Zaznaczanie fragmentów arkusza

W pracy z arkuszem kalkulacyjnym możemy wykonywać działania nie tylko na pojedynczej
komórce, ale na uprzednio zaznaczonych jego fragmentach. W ten sposób możemy
np. wykasować dane z większej liczby komórek. Obszar można zaznaczyć używając
klawiatury albo myszy.

2. Zaznaczanie przy u

ż

yciu klawiatury

Korzystając z klawiatury możemy zaznaczyć prostokątny obszar arkusza. W tym celu należy
wykonać następujące czynności:

1. Stanąć w komórce, która będzie jednym z rogów zaznaczonego obszaru.

2. Wcisnąć i przytrzymać klawisz SHIFT.

3. Naciskać klawisze strzałek tak, aby zaznaczenie zajmowało pożądany obszar.
4. Puścić klawisz SHIFT.

3. Zaznaczanie przy u

ż

yciu myszy

Wciśnij i przytrzymaj lewy klawisz myszy na komórce, od której chcesz rozpocząć
zaznaczanie, a następnie ciągnij myszą, aż zaznaczysz odpowiedni obszar (o zaznaczaniu
za pomocą myszy będziemy jeszcze mówić przy okazji omawiania paska stanu)

4. Zaznaczanie kilku obszarów

1. Zaznaczyć pierwszy obszar.

2. Wcisnąć i przytrzymać klawisz CTRL, a następnie wskazać myszą (kliknąć) komórkę,

która będzie rogiem kolejnego obszaru.

3. Puścić klawisz CTRL.

4. Zaznaczyć odpowiedni obszar.

5. Powtarzaj czynności z punktów 2, 3, 4 aż zaznaczysz wszystkie interesujące Cię obszary.

5. Zaznaczanie całych wierszy i kolumn

Aby zaznaczyć całą kolumnę lub wiersz należy wskazać kursorem odpowiadającą jej nazwę
lub numer i kliknąć lewym przyciskiem myszy. Cały wiersz możemy także zaznaczyć
naciskając kombinację SHIFT i SPACJA – zaznaczony zostanie wiersz, w którym znajduje

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

16

MS Excel 2000 PL

się aktywna komórka. Analogicznie możemy zaznaczyć całą kolumnę – kombinacja CTRL
i SPACJA. Aby zaznaczyć cały arkusz wciskamy CTRL+SHIFT+SPACJA.

Ć

WICZENIE 9.

1. Otwórz nowy skoroszyt i zaznacz w nim obszary jak na poniższym rysunku.

Wynik ćwiczenia

6.Tryby pracy klawiatury — pasek stanu

Często wykonanie pewnych czynności myszką zajmuje znacznie więcej czasu niż przy użyciu
klawiatury – oczywiście jeżeli użytkownik zdaje sobie sprawę z możliwości użycia myszki.
Poniżej znajduje się opis dostępnych trybów pracy klawiatury wraz z przykładami ich użycia.
Uruchomienie każdego z nich sygnalizowane jest poprzez odpowiedni komunikat na Pasku
stanu.

ADD

ADD (ang. Add Mode) – tryb dodawania. Włączany kombinacją klawiszy SHIFT+F8.
Umożliwi on zaznaczenie kilku niezależnych obszarów. Tryb ten będzie aktywny tak długo,
aż nie zostanie wciśnięty ponownie SHIFT+F8 bądź dwukrotnie F8. Dzięki niemu, bez
potrzeby ciągłego przytrzymywania klawisza CTRL można myszką zaznaczać kolejne
fragmenty arkusza (kursor myszy należy ustawić w rogu prostokątnego obszaru
do zaznaczenia, wcisnąć lewy, klawisz myszy i ciągle go trzymając przenieść kursor
do przeciwległego rogu).

Ć

WICZENIE 10.

Za pomocą trybu dodawania i myszki zaznaczyć obszary: B5:B10, D6:E9 oraz F1:F6.

1. Włączyć tryb dodawania (SHIFT+F8).

2. Ustawić kursor myszy w komórce B5 i trzymając wciśnięty lewy klawisz myszki przesunąć

go nad komórkę B10, zwolnić klawisz myszki.

3. Powtarzać pkt. 2 dla pozostałych zakresów.

4. Wyłączyć tryb dodawania (np. ESC, dwa razy F8).

Ć

WICZENIE 11.

Za pomocą samej tylko klawiatury zaznaczyć obszary: B5:B10, D6:E9 oraz F1:F6.

1. Za pomocą strzałek ustawić się w komórce B5.

2. Wciskamy klawisz SHIFT i ciągle trzymając przesuwamy zaznaczenie do komórki B10.

3. Włączamy tryb dodawania (SHIFT+F8).

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

17

MS Excel 2000 PL

4. Klawiszami kursora przemieszczamy marker aktywnej komórki do D6.

5. Wciskamy klawisz SHIFT i ciągle trzymając przesuwamy zaznaczenie do komórki E9.

6. Ponownie włączamy tryb dodawania i przemieszczam się do F1.

7. Trzymając wciśnięty klawisz SHIFT przesuwamy zaznaczenie do F6.

EXT

EXT (ang. Extend Mode) – tryb rozszerzania. Uaktywniamy go klawiszem F8. Umożliwia
on zaznaczanie obszarów, rozpoczynając od aktywnej komórki. Po uruchomieniu każde
kliknięcie myszą w wybraną komórkę oraz każde wciśnięcie klawisza kursora powoduje
automatyczną zmianę zaznaczonego obszaru – bez konieczności przytrzymywania klawisza
SHIFT. Bardzo dobre efekty daje połączenie tego trybu z użyciem polecenia Przejdź do...
z menu Edycja.

Rys. 12. Polecenie Przejdź do... z menu Edycja

Ć

WICZENIE 12.

Za pomocą trybu EXT zaznacz komórki z zakresu B2:F1000.

2. Kliknij w komórkę B2.

3. Uruchom tryb EXT(F8).

4. Wykonaj polecenie Przejdź do z menu Edycja (można użyć skrótu klawiszowego CTRL+G

lub F5) i w polu Odwołanie wpisz wartość F1000, zatwierdź poleceniem OK.

5. Wyłącz tryb EXT klawiszem F8.

Można także w inny sposób zaznaczyć duży obszar arkusza: wpisanie adresu komórki w polu
nazwy i potwierdzenie jej kombinacją klawiszy SHIFT+ENTER, spowoduje zaznaczenie
prostokątnego obszaru od komórki aktywnej do komórki wpisanej (przeciwległy róg obszaru).

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

18

MS Excel 2000 PL

Ć

WICZENIE 13.

Zaznaczyć obszar komórek od A1 do C3000.

1. Ustawić kursor w komórce A1, kliknąć lewym przyciskiem myszki.

2. Kliknąć w pole nazwy i wpisać adres C3000.

Rys. 13. W polu nazwy został wpisany adres docelowy

3. Potwierdzić kombinacją SHIFT+ENTER – został zaznaczony żądany obszar.

END

END (ang. End Mode) – wciśnięcie klawisza ENDa następnie klawisza kursora powoduje
automatyczne przejście do końca (lub gdy jesteśmy na końcu to do następnego) zakresu
danych w kierunku odpowiadającym wciśniętej strzałce. Sygnalizowany jest pojawieniem się
napisu END na pasku stanu, wyłącza się po każdym wciśnięciu strzałki. Na rysunku
schematycznie przedstawione jest działanie trybu END dla prostego przykładu.

Rys. 14. Działanie trybu END

ZAM

Tryb zamiany lub inaczej zastępowania. Uruchamia się go za pomocą klawisza INS, ale jest
to możliwe jedynie podczas edycji zawartości komórki. Gdy tryb ten jest aktywny znaki,
które znajdują się za kursorem są zamieniane podczas pisania – podczas gdy tryb ten jest
wyłączony znaki za kursorem są odsuwane.

NUM

NUM (ang. Num Lock Mode) – uruchamiany klawiszem NUM LOCK. Włączenie klawiatury
numerycznej. Sygnalizowany jest także świeceniem się odpowiedniej kontrolki
na klawiaturze.

SCRL

SCRL (ang. Scroll Lock Mode) – tryb przewijania. Uaktywniany klawiszem SCROLL
LOCK, tak jak w przypadku trybu NUM sygnalizowany także kontrolką na klawiaturze.
Gdy jest aktywny za pomocą klawiszy kursora, oraz klawiszy PgUp i PgDn możemy
przewijać ekran arkusza, bez przesuwania aktywnej komórki.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

19

MS Excel 2000 PL

CAPS

CAPS (ang. Caps Lock Mode) – tryb wielkich liter. Tak jak poprzednio ten tryb jest także
sygnalizowany diodą na klawiaturze – gdy jest aktywny wszystkie litery wprowadzane
z klawiatury są wielkie, chwilowe wyłączenie trybu – kombinacja SHIFT+litera.

FIX

FIX (ang. Fixed Decimal Mode) – Tryb stałej ilości liczb dziesiętnych. Używany by ułatwić
wprowadzanie liczb, które zawsze mają tę samą liczbę miejsc po przecinku (np. kwot).
Na przykład, jeśli tryb ten ustawimy na 2 miejsca po przecinku to wpisanie 2479 będzie
interpretowane jako 24,79. Tryb ten uruchamiamy w zakładka Edycja okna dialogowego
polecenia Opcje z menu Narzędzia — wskazujemy kursorem puste pole parametru Stała
liczba miejsc dziesiętnych i klikamy lewym przyciskiem myszy, zaś w polu Miejsca
Dziesiętne wprowadzamy liczbę miejsc po przecinku.

Rys. 15. Uaktywniony parametr Stala liczba miejsc dziesiętnych

Ć

WICZENIE 14.

Na podstawie wiadomości z tego rozdziału uaktywnij na pasku stanu wszystkie pola

.

Wynik ćwiczenia

7.Kasowanie danych

Jeżeli chcemy usunąć dane z komórki musimy ją wskazać, a następnie wcisnąć klawisz
DELETE. Zamiast klawisza DELETE można także użyć klawisza BACKSPACE.
W tym przypadku wymażemy zawartość komórki i jednocześnie znajdziemy się w trybie
wpisywania (w komórce pojawi się kursor). Powyższe sposoby pozwalają usunąć z komórki
wpisane do niej dane. Jeżeli nie jest to wystarczające musimy użyć polecenia Wyczyść

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

20

MS Excel 2000 PL

znajdującego się w menu Edycja. Pozwala ono w bardziej precyzyjny sposób określić
co ma być usunięte.

Rys. 16. Polecenie Wyczyść z menu Edycja

Ć

WICZENIE 15.

1. Uaktywnij arkusz PALIWA01 i doprowadź go do poniższej postaci.

Wynik ćwiczenia

2. Zamknij wszystkie inne arkusze.

8. Poprawianie danych

Najprostszym sposobem poprawienia danych jest wpisanie w błędnie wypełnionej komórce
nowych wartości. Jeżeli z jakichś względów jest to niedogodne (np. w komórce jest zapisany
długi tekst, w którym trzeba zmienić tylko jedno słowo) należy stanąć na komórce
z poprawianym tekstem i wcisnąć klawisz F2 uruchamiający tryb edycji. Ten sam efekt
można również osiągnąć klikając myszką w odpowiednim miejscu wyświetlonego w linii
edycji tekstu przeznaczonego do poprawy. W trybie edycji możemy poruszać się po tekście
za pomocą klawiszy przesuwu kursora. W miejscu, w którym znajduje się kursor możemy
dokonać poprawek: wstawiania, nadpisywania lub kasowania. Po dokonaniu zmian musimy je
zatwierdzić wciskając klawisz ENTER albo ikonkę

znajdujący się na linii edycji.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

21

MS Excel 2000 PL

Ć

WICZENIE 16.

1. Doprowadź dane w skoroszycie PALIWA01 do następującej postaci:

Wynik ćwiczenia

2. Zapisz skoroszyt pod nazwą PALIWA02.

9.Formatowanie danych

Nie trzeba nikogo przekonywać, jak ważna jest wizualna strona przedstawianej informacji.
Dlatego też twórcy programu MS Excel wyposażyli go w nadzwyczaj bogate możliwości
formatowania danych.

Najszybciej i najprościej można przeprowadzić operacje formatowania używając w tym celu
ikon z paska formatowania. Jest on wyświetlany pod standardowym paskiem narzędzi i ma
następującą postać:

Rys. 17. Pasek narzędzi formatowania

Jeśli możliwości oferowane przez ikony paska formatowania nie są wystarczające,
możemy skorzystać z polecenia Komórki z menu Format.

Aby sformatować dane, wskaż kursorem komórkę i kliknij lewym przyciskiem myszy,
a następnie możesz określić :

Krój czcionki

Na pasku formatowania należy rozwinąć listę czcionek

i wskazać

na niej nazwę odpowiadającego nam kroju.

Wielkość czcionki

Należy rozwinąć listę dostępnych wielkości dla danego kroju

i wskazać pożądaną

wielkość. Wielkość tę możemy także wpisać bezpośrednio w okienku z oznaczającą ją liczbą.

Styl czcionki

Wcisnąć ikonę

— pogrubić tekst

Wcisnąć ikonę

— pochylić tekst

Wcisnąć ikonę

— podkreślić tekst

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

22

MS Excel 2000 PL

Wszystkie powyższe operacje możemy przeprowadzić za pomocą parametrów dostępnych
w zakładce Czcionka okna dialogowego polecenia Komórki z menu Format.

Rys. 18. Okno dialogowe Formatuj komórki z zakładką Czcionka

Kolejna grupa poleceń określa, w jaki sposób dane mają być wyrównane w komórce.
Opisano je w tabelce poniżej, prezentując jednocześnie w pierwszej kolumnie odpowiednio
wyrównany tekst.

Dosunięcie danych do lewej krawędzi komórki

ikona

Dosunięcie danych do prawej krawędzi komórki

ikona

Wyśrodkowanie danych w komórce

ikona

Rys. 19. Wyśrodkowanie danych w obszarze komórki

Należy wpisać dane w pierwszej komórce obszaru i zaznaczyć obszar, w którym tekst ma być

wyśrodkowany. Następnie należy wcisnąć ikonę

Rys. 20. Zaznaczenie obszaru przed użyciem polecenia Scalaj i wyśrodkuj komórki

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

23

MS Excel 2000 PL

Do realizacji tych działań możemy użyć parametrów zakładki Wyrównanie dostępnej
w oknie dialogowym polecenia Komórki... z menu Format.

Rys. 21 Okno dialogowe Formatuj komórki z zakładką Wyrównanie

Za pomocą parametru Orientacja można pochylić tekst w komórce pod dowolnym kątem.
Jeśli wartość kąta wprowadzona w okienku Stopnie jest ujemna, tekst komórki obracany jest
zgodnie ze wskazówkami zegara, jeśli jest dodatnia — w stronę przeciwną.

Rys. 22. Przykład różnych sposobów wyrównania zawartości komórek

Kolejna grupa ikon pozwala określić format danych liczbowych. Istnieją tu następujące
możliwości:

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

24

MS Excel 2000 PL

Wyświetlanie liczb w komórce w formacie finansowym
(np. zamiast 1000 będzie wyświetlone 1 000 zł)

ikona

Wyświetlanie liczb jako procentu liczby 1

ikona

Wyświetlanie liczb w formacie dziesiętnym

ikona

Liczba miejsc po przecinku

do zwiększania służy ikona

do zmniejszania służy ikona

Pełny zestaw możliwości formatowania danych liczbowych uzyskamy w zakładce Liczby
dostępnej w oknie dialogowym polecenia Komórki... z menu Format. W zależności
od wybranej kategorii, w zakładce Liczby wyświetlane są odpowiednie parametry.
Na przykład dla kategorii Walutowe możemy ustalić dowolny symbol waluty i liczbę miejsc
po przecinku. Dla kategorii Procentowe liczbę miejsc po przecinku, a dla kategorii
Ułamkowe — typ.

Rys. 23. Okno dialogowe Formatuj komórki z zakładką Liczby

Możemy także zadecydować, czy dane komórki mają zostać otoczone ramką (

) i jak

ona ma wyglądać. Jeżeli możliwości udostępnione na liście są niewystarczające, należy
skorzystać parametrów zakładki Obramowanie dostępnej w oknie dialogowym polecenia
Komórki z menu Format....

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

25

MS Excel 2000 PL

Rys. 24. Okno dialogowe Formatuj komórki z zakładką Obramowanie

Korzystając z opcji tej zakładki można określić nie tylko wygląd poszczególnych krawędzi,
ale i ich kolor.

Kolejne ikony z paska narzędzi formatowania pozwalają nam zdecydować, jaka ma być barwa

komórki (

) i jaką barwę mają mieć wyświetlane w niej litery (

).

Odpowiadające tym ikonom polecenia można wykonać również korzystając z parametrów
zakładki Desenie dostępnej w oknie dialogowym polecenia Komórki.. z menu Format.

Rys. 25 Okno dialogowe Formatuj komórki z zakładką Desenie

Poza formatowaniem całej komórki możemy również formatować wybrane fragmenty tekstu
wprowadzanego do komórki. W tym celu w trakcie wprowadzania tekstu możemy się
posługiwać zarówno odpowiednimi ikonami z paska formatowania, jak i parametrami
zakładki Czcionka z okna dialogowego polecenia Komórki...z menu Format.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

26

MS Excel 2000 PL

Rys. 26. Przykład różnych formatów czcionki w tekście wprowadzonym w jednej komórce

10. Usuwanie formatów

Format przypisany komórce możemy usunąć wykonując polecenie Wyczyść: Formaty
z menu Edycja. Poleceniem tym usuwamy z zaznaczonych komórek tylko formatowanie;
zawartość komórek oraz komentarze pozostają nie zmienione.

11. Okre

ś

lanie szeroko

ś

ci kolumn i wierszy

Jeżeli uzyskamy na ekranie obraz podobny do poniższego oznacza to, że szerokość komórki
jest zbyt mała, aby wyświetlić wprowadzone do niej dane.

Rys. 27. Komórka ze zbyt długim tektem

Aby rozszerzyć kolumnę trzeba wskazać kursorem rozgraniczenie pomiędzy kolumnami.
Gdy zostanie wyświetlony symbol jak na poniższym rysunku, należy wcisnąć lewy klawisz
myszy i trzymając go przesuwać kursor w prawo, aż do uzyskania pożądanej szerokości:

Rys. 28. Sposób zmiany szerokości kolumny

Jeżeli będziemy ciągnąć myszką w lewo, to szerokość kolumny będzie się zmniejszać
aż do jej całkowitego ukrycia.

Ustalając szerokość kolumny możemy również skorzystać z polecenia Kolumna: Szerokość
z menu Format.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

27

MS Excel 2000 PL

Rys. 29. Polecenie zmieniające szerokość kolumny

Za pomocą poleceń dostępnych w podmenu polecenia Kolumna możemy dodatkowo
spowodować, że szerokość kolumny będzie równa najdłuższym zawartym w niej danym
(muszą one wcześniej znaleźć się w zaznaczonym obszarze). W tym celu musimy wskazać
polecenie Autodopasowanie obszaru. Możemy również ukryć lub pokazać wcześniej ukryte
kolumny (polecenia Ukryj i Odkryj). Polecenie Standardowa szerokość... pozwala zmienić
szerokość tych kolumn, których szerokość nie była poprzednio dopasowywana na aktywnym
arkuszu roboczym. Szerokość kolumny definiowana jest liczbą znaków z zakresu od 0 do 255.

Na podobnej zasadzie działają polecenia dostępne na liście rozwiniętej po wykonaniu
polecenia Wiersz z menu Format. Umożliwiają one zmianę wysokości wiersza.

Ć

WICZENIE 17.

1. Doprowadź dane ze skoroszytu PALIWA02 do poniższej postaci.

Wynik ćwiczenia

2. Następnie zapisz skoroszyt pod nazwą PALIWA03 i przejdź do pracy ze skoroszytem

PALIWA02.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

28

MS Excel 2000 PL

Lekcja 5

Obliczenia w Excelu

1. Wprowadzanie formuł

Formuła to inaczej zapis pewnego działania matematycznego. Elementami tego działania
mogą być zarówno cyfry np. 123*67, jak i zmienne np. 123*A*B. Wpisując formułę
do arkusza kalkulacyjnego należy zmienne zastąpić adresami komórek, do których
wprowadziliśmy lub wprowadzimy dane np. 123*A1*B2.

Formułę wprowadzamy tak jak inne dane, lecz poprzedzamy ją znakiem "=". Znak ten

wprowadzamy bądź z klawiatury, bądź naciskamy przycisk

dostępna na pasku edycji.

W tym drugim przypadku Excel otwiera automatycznie pasek z narzędziem, które pozwala
kontrolować wynik formuły. Pasek ten zawiera także przyciski zatwierdzenia formuły OK
lub zaniechania Anuluj.

Po wprowadzeniu formuły w danej komórce wyświetlony zostanie wynik zapisanego
działania. Treść formuły można zobaczyć w linii edycji. Jeśli wprowadziliśmy formułę
zawierającą adresy komórek, to każda zmiana zawartości tych komórek spowoduje
ponowne przeliczenie formuły i wyświetlenie aktualnego wyniku.

Formuła może zawierać:

•

stałe (liczby),

•

adresy komórek lub obszarów,

•

operatory arytmetyczne: "+" — dodawanie, "-" — odejmowanie, "*" — mnożenie,
"/" — dzielenie, "^" — potęgowanie,

•

funkcje,

•

nawiasy.

Dużym ułatwieniem przy wprowadzaniu formuł jest możliwość wpisywania doń adresów
komórek poprzez wskazywanie ich myszą. Spróbuj wykonać tą metodą poniższe ćwiczenia.

Ć

WICZENIE 18.

1. Otwórz nowy skoroszyt.

2. Wypełnij jego komórki następującymi danymi: A2 — 11, A3 — 234, A4 — 5, A5 — 19.

3. W komórce A6 oblicz wartość wyrażenia ((A3/A2)^A4)/A5.

4. Wynik powinien wynieść 229 278.

Ć

WICZENIE 19.

1. Otwórz nowy skoroszyt.

2. Do komórki A1 wprowadź liczbę

128

.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

29

MS Excel 2000 PL

3. W drugim wierszu poczynając od komórki A2 wprowadź przedstawione poniżej formuły:

Formuły do ćwiczenia

4. Porównaj otrzymane dane z przedstawionym poniżej wynikiem.

Wynik ćwiczenia

Ć

WICZENIE 20.

1. Wprowadź poniższe dane do nowego arkusza.

Dane do ćwiczenia.

2. Na podstawie danych, wprowadzając odpowiednią formułę, wyznacz cenę brutto.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

30

MS Excel 2000 PL

Wynik ćwiczenia

Rozwiązanie:
D2 = B2*C2

E2 = B2+D2

D3 = B3*C3

E3 = B3+D3

D4 = B4*C4

E4 = B4+D4

D4 = B4*C4

E5 = B5+D5

Ć

WICZENIE 21.

1. Wprowadź poniższe dane do nowego arkusza.

Dane do ćwiczenia.

2. Na podstawie danych, wprowadzając odpowiednią formułę, wyznacz cenę brutto.

Wynik ćwiczenia

Rozwiązanie:
D2 = B2*C2+B2
D3 = B3*C3+B3
D4 = B4*C4+B4
D4 = B4*C4+B5

2.Funkcje

Jak wspomniano elementem formuły arkusza kalkulacyjnego może być funkcja. Program
MS Excel zawiera wiele zdefiniowanych funkcji matematycznych, statystycznych,
finansowych i innych.

Wpisywanie funkcji

Osoba z pewnym doświadczeniem może wpisać funkcję bezpośrednio do formuły za pomocą
klawiatury. Dla osób początkujących lub rzadko używających danej funkcji najwłaściwsze jest

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

31

MS Excel 2000 PL

użycie Wstaw Funkcje. Jest ono uruchamiane poprzez polecenie Funkcja z menu Wstaw

lub poprzez wciśnięcie ikony

na pasku narzędzi. Funkcja wstawiana jest w komórce

aktywnej.

Rys. 30. Pierwsze okienko dialogowe Kreatora funkcji

W pierwszym kroku należy najpierw określić, do jakiej kategorii należy dana funkcja,
a następnie wskazać ją na liście wyboru nazw funkcji. Wybór może nam ułatwić pojawiający
się na ekranie opis funkcji.

Po wciśnięciu przycisku OK przechodzimy do kolejnego okna kreatora funkcji.

Rys. 31. Drugie okienko dialogowe Kreatora funkcji

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

32

MS Excel 2000 PL

Możemy w nim zdecydować, z jakich komórek lub obszarów dane zostaną wykorzystane przy
obliczaniu wartości funkcji. Ich adresy możemy zarówno wpisać ręcznie w polu Liczba 1 lub
za pomocą myszy wskazać je na arkuszu. Jeżeli okno zasłania nam arkusz, możemy posłużyć

się ikoną

wtedy okno zwinie się do paska. Do pełnego okna powracamy naciskając

klawisz ENTER bądź ponownie ikona

. Argument funkcji może być wymagany

(tzn. konieczny) do istnienia funkcji lub opcjonalny, a więc taki, którego możemy nie
określać. O tym, z jakim rodzajem argumentu mamy do czynienia, informuje nas składnia
argumentów funkcji.

Do wprowadzania funkcji można użyć także przycisków z paska standardowych narzędzi.

Pasek zawiera przycisk umożliwiający wprowadzenie funkcji Suma (

). Pozwala ona

na zsumowanie wartości zawartych we wskazanych obszarach i jest zwykle używana
do sumowania danych w kolumnach lub wierszach.

Ć

WICZENIE 22.

1. Wpisz dowolne wartości do komórek A1, B1, C1, D1.

2. Uczyń aktywną komórką E1.

3. Wciśnij przycisk

.

4. Zwróć uwagę, że wokół komórek z danymi pojawiła się "płynąca" ramka, a w linii edycji

została wpisana funkcja, której argumentem jest odpowiadający tejże ramce obszar. W ten
sposób program ułatwia nam wprowadzenie argumentów funkcji. Skorzystanie z tego
ułatwienia nie jest obligatoryjne. Obszar, z którego dane mają być zsumowane możemy
samodzielnie wskazać myszką.

5. Zatwierdź formułę i odczytaj wynik.

Ć

WICZENIE 23.

1. Za pomocą funkcji Suma() doprowadź skoroszyt PALIWA01 do poniższej postaci.

Wynik ćwiczenia

3.Poprawianie formuł

Jeżeli chcemy poprawić formułę (funkcję), należy uaktywnić komórkę wynikową, następnie
przejść do paska edycji. Automatycznie zostanie podświetlony obszar lub komórki, z których
są pobierane dane dla wyniku.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

33

MS Excel 2000 PL

4.Kopiowanie formuł

Kopiowanie formuł wykonujemy przy użyciu tych samych poleceń, co kopiowanie stałych.
Istotną różnicą jest to, że w trakcie kopiowania może ulec zmianie treść formuły. Widać to
na poniższym przykładzie, w którym formułę z komórki B3 przekopiowano do komórek E3,
B7 i E7.

Rys. 32.Przykłady kopiowania formuł

Przy kopiowaniu adresy komórek zawartych w formule uległy zmianie. Zmiana ta
dokonywana jest w taki sposób, że program oblicza o ile komórek i wierszy zmieniło się
położenie formuły przy kopiowaniu i o tę liczbę zwiększa numer wiersza i nazwę kolumny
w docelowej komórce.

Jeżeli więc formułę o postaci =B1+B2 zapisaną w komórce B3 skopiowaliśmy o cztery
wiersze niżej, do komórki B7, to numery wierszy w tej formule zostały zwiększone o cztery.
W rezultacie w komórce docelowej formuła ma postać =B5+B6.

Jeżeli formułę z komórki B3 skopiowaliśmy trzy kolumny w prawo, to do komórki docelowej
wpisana została formuła z nazwami kolumn przesuniętymi o trzy litery w prawo: =E1+E2.

Skopiowanie formuły z komórki B3 do komórki E7 spowoduje zmianę zarówno numerów
wierszy, jak i nazw kolumn. W efekcie otrzymamy formułę =E5+E6.

Ć

WICZENIE 24

1. Otwórz plik PRODUKCJA.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL.

2. Dokonaj obliczenia kosztów poszczególnych detali oraz sumy i średniej.

Ć

WICZENIE 25

Otwórz plik BILANS.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL.

1. Dokonaj obliczeń zgodnie z podanymi w arkuszu formułami.

2. Komórkom zawierającym wartości Koszt/szt, Cena sprzedaży, Zysk, Zwroty, Wypłaty,

Suma, Netto nadaj format walutowy.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

34

MS Excel 2000 PL

3. Dokonaj formatowania obszaru korzystając z odpowiednich przycisków na paskach

narzędzi lub z menu Format polecenie Komórki... zakładki Wyrównanie, Czcionka,
Obramowanie.

Ochrona przed automatyczną zmianą adresów

Zmiana adresów komórek przy kopiowaniu formuł może być niekiedy niedogodna. Dlatego
istnieje możliwość uczynienia elementów adresu bezwzględnymi to znaczy takimi,
które w przeciwieństwie do względnych, nie ulegają modyfikacji w trakcie kopiowania.
Czynimy to wstawiając przed odpowiedni element adresu znak $.

Adres względny ma postać

A2.

Adres, w którym nie będzie zmieniany numer wiersza ma postać A$2.

Adres, w którym nie będzie zmieniana nazwa kolumny

$A2.

Adres, w którym obydwa te elementy pozostaną stałe

$A$2.

Gdy ustawimy się w pasku edycji, możemy uzyskać odpowiedni sposób zablokowania
poprzez naciśnięcie odpowiednią ilość razy klawisza F4.

Ć

WICZENIE 26.

Otwórz plik PODATKI.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL

1. Dokonaj obliczenia podatków dla poszczególnych pracowników oraz sumy i średniej.

2. Dokonaj formatowania obszaru korzystając z odpowiednich przycisków na paskach

narzędzi lub zakładek Liczby, Wyrównanie, Czcionka, Obramowanie polecenia Komórki
z menu Format.

Ć

WICZENIE 27.

Otwórz plik FABRYKANT.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL.

1. Dokonaj obliczenia kwot Brutto i Netto dla poszczególnych fabryk oraz sumy i średniej.

2. Dokonaj formatowania obszaru korzystając z odpowiednich przycisków na paskach

narzędzi lub zakładek Liczby, Wyrównanie, Czcionka, Obramowanie polecenia Komórki
z menu Format.

Ć

WICZENIE 28.

Otwórz plik OPŁATY_TELE.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL.

1. Wypełnij kolumnę Ogółem, która oznacza sumę wydzwonionych minut.

2. Wypełnij kolumnę Należność, która jest sumą wartości rozmów Miejscowych,

Zamiejscowych, Międzynarodowych i Abonamentu.

3. Dokonaj formatowania obszaru korzystając z odpowiednich przycisków na paskach

narzędzi lub zakładek Liczby, Wyrównanie, Czcionka, Obramowanie polecenia Komórki
z menu Format.

4. Zapisz ten plik pod tą samą nazwą w folderze C:\MOJE DOKUMENTY.

Ć

WICZENIE 29.

1. Otwórz plik OPŁATY_MIESZ.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

35

MS Excel 2000 PL

2. Wypełnij kolumny Gaz, Woda, Suma zgodnie z podanymi formułami oraz Razem

i Średnio.

3. Dokonaj formatowania obszaru korzystając z odpowiednich przycisków na paskach

narzędzi lub zakładek Liczby, Wyrównanie, Czcionka, Obramowanie polecenia Komórki
z menu Format.

4. Zapisz ten plik pod tą samą nazwą w folderze C:\MOJE DOKUMENTY.

Ć

WICZENIE 30.

Otwórz plik ROZLICZENIE.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL.

1. Dokonaj obliczenia kwot Premii, Brutto, Podatek i Netto dla poszczególnych osób

oraz sumy i średniej.

2. Dokonaj formatowania obszaru korzystając z odpowiednich przycisków na paskach

narzędzi lub zakładek Liczby, Wyrównanie, Czcionka, Obramowanie polecenia Komórki
z menu Format.

5.Kopiowanie

Kopiowanie stałych

Aby skopiować zawartość komórki lub obszaru należy go zaznaczyć, a następnie wykonać
polecenie Kopiuj z menu Edycja. Można również zamiast tego wcisnąć kombinację klawiszy

CTRL+C lub ikonę

. Po wykonaniu tej operacji dane przeznaczone do skopiowania

zostaną otoczone "płynącą" ramką. Należy teraz wskazać obszar, do którego mają zostać
wpisane dane. Jeżeli wciśniemy klawisz ENTER dane zostaną skopiowane, a „płynąca”
ramka zlikwidowana. Jeżeli jednak chcemy skopiować dane dwa i więcej razy należy do ich

wpisania użyć ikony

lub polecenia Wklej z menu Edycja.

Płynącą ramkę likwidujemy klawiszem ESC.

Zamiast polecenia Wklej możemy wykorzystać polecenie Wklej specjalnie. Daje ono szereg
dodatkowych możliwości.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

36

MS Excel 2000 PL

Rys. 33. Okienko dialogowe polecenia Wklej specjalnie

Opcje z obszaru Wklej pozwalają na selekcję kopiowanych informacji. Dzięki nim możemy
skopiować niekoniecznie całą zawartość komórki, ale tylko jej formaty lub wyliczoną, przez
zapisaną w niej formułę, wartość.

Opcje z obszaru Operacja pozwalają wykonać operację przy użyciu danych z komórki
ź

ródłowej i docelowej, a jej rezultat wpisać do komórki docelowej. Na przykład wybranie

opcji Odejmowanie spowoduje odjęcie od wartości w komórce docelowej wartości
z komórki źródłowej. Udogodnieniem jest to, że jeżeli chcemy wykonać operację
np. mnożenia, dla wielu komórek przez jedną wartość, wystarczy wpisać ją do dowolnej
komórki, zaznaczyć dane do przemożenia i użyć polecenia Wklej specjalnie z menu Edycja.
Jest to jedyny przypadek w Excelu, w którym podczas kopiowania zaznaczamy cały obszar
docelowy.

Ć

WICZENIE 31.

1. Otwórz nowy skoroszyt i nadaj mu nazwę PALIWA04.

2. Na podstawie danych ze skoroszytów PALIWA01 i PALIWA02 stwórz następujące

zestawienia.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

37

MS Excel 2000 PL

Wynik ćwiczenia

Ć

WICZENIE 32.

Naszym zadaniem będzie szybkie przeliczenie, przy użyciu polecenia Wklej specjalnie z menu
Edycja kolumny z kwotami w złotówkach na kwoty w dolarach, po kursie 4,05 zł za dolara.

1. Stwórz nowy arkusz i wpisz do komórki A1 wyraz

Kwota

, a następnie w kolejnych

wierszach wpisz kwoty: 23, 45, 79, 132, 198, 250, 800, 1221.

2. Nadaj komórkom od A2 do A9 format walutowy.

3. W komórce B2 wpisz kurs waluty (4,05) i zaznacz ją

Kwoty walut z ćwiczenia

4. Wykonaj polecenie Kopiuj (np. przez wciśnięcie kombinacji klawiszy CTRL+C ).

5. Zaznacz komórki A2:A9.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

38

MS Excel 2000 PL

Zaznaczenie obszaru do wklejania

Uwaga:

Jedyny moment w arkuszu MS Excel w którym musimy zaznaczać komórki docelowe podczas
kopiowania.

6. W oknie dialogowym polecenia Wklej specjalnie z menu Edycja zaznacz opcję

Podziel

i potwierdź wybór za pomocą OK.

7. Wszystkie liczby z kolumny A został podzielone przez 4,05 –

nastąpiło przeliczenie wg kursu, który podaliśmy. Za pomocą
menu Format polecenia Komórki formatujemy zaznaczony
obszar tak, aby przedstawiał je jako kwoty w dolarach.

Ć

WICZENIE 33.

1. Utwórz nowy skoroszyt o nazwie PALIWA05.

2. Na podstawie danych ze skoroszytu PALIWA04 sporządź następujące zestawienia.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

39

MS Excel 2000 PL

Wynik ćwiczenia

Kopiowanie formatów

Jedną z opcji polecenia Wklej specjalnie... z menu Edycja jest kopiowanie formatów.

Ten sam rezultat można uzyskać za pomocą ikony

. Należy najpierw wskazać komórkę

z formatem źródłowym, następnie wcisnąć ikony

i wskazać obszar, któremu ma być

nadany format.

6.Przenoszenie

Przenoszenie jest operacją podobną do kopiowania. Wszystkie czynności wykonujemy

analogicznie, jedynie zamiast polecenia Kopiuj z menu Edycja lub ikony

wykonujemy

polecenie Wytnij z menu Edycja lub używamy ikony

. W trakcie przenoszenia, adresy

wewnątrz przenoszonych formuł nie ulegają zmianie, zmieniają się natomiast adresy
w formułach, których nie przenosimy, lecz które odwołują się do przenoszonego obszaru.

Ć

WICZENIE 34.

1. Otwórz nowy arkusz.

2. Do komórek A1, A2, A3 wpisz dowolne dane, a w A4 utwórz sumę tych komórek.

3. Przenieś dane z obszaru A1:A3 z do obszaru H5:H7 i zobacz jak zmieniła się formuła

w komórce A4.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

40

MS Excel 2000 PL

Ć

WICZENIE 35.

1. Otwórz

plik

G:\KURS\CWICZEN\EXCEL\PRODUKTY.XLS.

Należy

pogrupować

produkty wg stawki VAT, przenieść je do Arkusza 2, a następnie policzyć brakujące
wartości.

Cena brutto = Cena netto * (1 + VAT)

Wartość = Cena brutto * Ilość

UWAGA:

Zarówno kopiowania jak i przenoszenia możemy wykonać za pomocą myszy. W tym celu
najpierw musimy zaznaczyć obszar, z którego pobieramy dane. Następnie wskazujemy
kursorem krawędź tego obszaru, tak aby kursor zmienił swój wygląd z białego krzyżyka
na białą strzałkę. W tym momencie naciskamy lewy przycisk myszy i ciągniemy obszar
do pożądanego miejsca. Puszczenie klawisza myszy spowoduje przeniesienie danych
do nowego miejsca. Jeżeli chcemy nasze dane skopiować należy przed puszczeniem klawisza
myszy wcisnąć i trzymać klawisz CTRL.

Transpozycja
Transpozycja polega na zamianie ze sobą miejscami danych z wierszy i kolumn kopiowanego
obszaru. Dane z górnego wiersza obszaru kopiowania pojawią się w lewej kolumnie obszaru
wklejania, a dane z lewej kolumny pojawią się w górnym wierszu. Do wykonania transpozycji
służy polecenie Wklej specjalnie z menu Edycja.

Rys. 34. Transpozycja obszaru A1:B5 w obszarze D1:H2

Ć

WICZENIE 36.

1. Wpisz dane do tabeli takie jak na rysunku i dokonaj transpozycji.

Wynik ćwiczenia

2. Zaznacz komórki w obszarze A1:B5 .

3. Wykonaj polecenie Kopiuj.

4. Zaznacz komórkę A7 — lewą górną komórkę obszaru wklejania.

UWAGA: Obszar wklejania musi być położony poza obszarem kopiowania.

5. Z menu Edycja wykonaj polecenie Wklej specjalnie.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

41

MS Excel 2000 PL

6. W oknie dialogowym tego polecenia uaktywnij parametr Transpozycja i potwierdź

ustawienia.

Wynik ćwiczenia

7. Schemat działania Schowka

Podczas omawiania różnych sposobów wycinania i wklejania fragmentów arkusza często
pojawiało się pojęcia Schowka. W skrócie – Schowek jest to wydzielony obszar pamięci,
w którym użytkownik „na chwilę” umieszcza jakieś dane, a następnie wyjmuje je stamtąd
i umieszcza (w postaci niezmienionej lub zmodyfikowanej) w arkuszu albo w jakiejś innej
aplikacji (np. MS Word). Schemat działania Schowka znajduje się na rysunku poniżej.

Rys. 35. Schemat działania Schowka

8.Nazwy

Dużym ułatwieniem w pracy jest możliwość nadawania nazw komórkom i obszarom. Nazwy
te można później używać zamiast adresów np. przy tworzeniu formuł lub przechodzeniu
do komórki.

Nadawanie nazw

Należy zaznaczyć komórkę lub obszar, któremu chcemy nadać nazwę. Następnie stajemy
kursorem w okienku zawierającym adres komórki na pasku edycji i wpisujemy nazwę.

Początkowy

układ danych

Końcowy układ
danych

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

42

MS Excel 2000 PL

Rys. 36. Nadawanie komórce A1 nazwy „Imię”

Przechodzenie do komórki o żądanej nazwie

Należy rozwinąć listę istniejących nazw poprzez wciśnięcie przycisku strzałki znajdującego
się obok pola z adresem komórki na pasku edycji. Następnie wybieramy z listy poszukiwaną
nazwę.

Usuwanie nazwy

Aby usunąć nazwę, musimy wydać polecenie Nazwa: Definiuj.... z menu Wstaw.

Rys. 37. Zawartość menu Wstaw z rozwiniętym podmenu polecenia Nazwa

Po wykonaniu tego polecenia na ekranie pojawi się okno dialogowe. Na widocznej liście
należy wskazać kursorem nazwę do usunięcia i kliknąć lewym przyciskiem myszy.
Zaznaczoną w ten sposób nazwę możemy usunąć za pomocą przycisku Usuń.

Rys. 38.Okno dialogowe Definiuj nazwy...

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

43

MS Excel 2000 PL

Ć

WICZENIE 37.

1. Otwórz plik o nazwie PALIWA01.XLS

2. Nadaj obszarowi komórek B8:G8 nazwę SUMA.

3. Następnie w komórce C11 zsumuj sprzedaż wszystkich firm w pierwszym półroczu.

Posłuż się w tym celu funkcją Suma i nazwą obszaru zawierającego pożądane wartości.

Wynik ćwiczenia

9.Usprawnienie wpisywania danych

9.1 Serie i listy standardowe

Często zdarza się, że wprowadzamy do arkusza serie danych. Najprostszy przykład to liczba
porządkowa w tabeli. Excel umożliwia wykonanie tego w wygodny sposób za pomocą
mechanizmu automatycznego wypełniania. Działa on w następujący sposób:

1. Do sąsiadujących komórek wprowadzamy dwie pierwsze dane serii np. 1,2. Następnie

zaznaczmy obszar z tymi danymi. W kolejnym kroku najeżdżamy kursorem na mały
kwadracik znajdujący się w prawym dolnym rogu zaznaczonego obszaru tak, aby pojawił
się czarny krzyżyk.

Rys. 39. Miejsce w zaznaczonym obszarze, w którym kursor zmienia postać na czarny krzyżyk

2. Teraz naciskamy lewy przycisk myszy i ciągniemy kursor w dół aż do zaznaczenia

wszystkich pól, do których mają być wprowadzone dane. Jeżeli teraz zwolnimy przycisk
myszy, to zaznaczony obszar zostanie wypełniony danymi.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

44

MS Excel 2000 PL

Obszar przeznaczony do automatycznego

wypełnienia

Obszar wypełniony automatycznie

Rys. 40. Obszar zaznaczony i wypełniony danymi

Posługując się automatycznym wypełnianiem możemy wstawić do danego obszaru nie tylko
liczby, ale i kolejne miesiące lub dni tygodnia itp. Jeżeli chcemy uzyskać kolejne liczby
wystarczy wpisać pierwszą, a następnie skopiować jak wyżej, ale z wciśniętym klawiszem
CTRL.

Ć

WICZENIE 38.

1. Przejdź do pracy w nowym skoroszycie i stwórz poniższy kalendarz.

Wynik ćwiczenia

Oprócz standardowych list istnieje także możliwość dodania własnej listy np. listy nazwisk
pracowników firmy. Wtedy nie będziemy musieli wpisywać jej za każdym razem od nowa,
wystarczy, że wpiszemy jedno nazwisko, a pozostałe uzupełnimy tak samo, jak dni tygodnia.

10.Wstawianie komórek

Jeżeli istnieje potrzeba wstawienia dodatkowych komórek, całej kolumny lub wiersza
możemy wybrać odpowiednie polecenie z menu Wstaw. Możemy też zastosować podobne
polecenie z menu podręcznego. Należy przy tym zauważyć, że aby wstawić nowy wiersz
lub kolumnę należy, przed użyciem menu podręcznego, zaznaczyć wiersz lub kolumnę
poprzez wskazanie numeru wiersza lub nazwy kolumny i kliknięcie lewym przyciskiem
myszy. Wykonanie polecenia Komórki z menu Wstaw powoduje wstawienie komórki
nad linią lub po lewej stronie komórki aktywnej.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

45

MS Excel 2000 PL

UWAGA:

Jeżeli na liście poleceń w menu Wstaw nie widać polecenia Komórki, rozwiń pozostałe
polecenia tego menu wskazując

i klikając lewym przyciskiem myszy —

polecenie Komórki pojawi się na liście.

11. Usuwanie komórek

Aby usunąć komórki musimy je zaznaczyć, a następnie wykonać polecenie Usuń z menu
Edycja lub z menu podręcznego.

Ć

WICZENIE 39.

1. Wróć do skoroszytu PALIWA01 i doprowadź zawarte w nim dane do poniższej postaci.

Wynik ćwiczenia

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

46

MS Excel 2000 PL

12. Drukowanie

Istnieje kilka sposobów wydrukowania efektów naszej pracy. Najprostszym jest wciśnięcie

przycisku

z paska standardowych narzędzi. Zanim jednak to zrobimy warto się

przyjrzeć efektom naszej pracy za pomocą przycisku

lub polecenia Podgląd wydruku

z menu Plik. Po wykonaniu tego polecenia na ekranie pojawi się postać arkusza, jaką
otrzymamy na wydruku.

Rys. 41. Widok dokumentu trybie podglądu

Przedstawiony obraz zawiera wszystkie elementy, które pojawią się na wydruku. Jeśli chcemy
przyjrzeć się mu bardziej szczegółowo możemy kliknąć lewym przyciskiem myszy wskazując
kursorem w postaci lupy ten obszar dokumentu, którego powiększenie chcemy uzyskać.

W trybie podglądu możemy bardziej szczegółowo ustalić wygląd wydruku. Najłatwiej jest
ustalić marginesy. Wystarczy wcisnąć odpowiedni przycisk Marginesy, a następnie
przeciągnąć myszką odpowiednie linie do ich pożądanego położenia.

Bardziej szczegółowo można zdefiniować wydruk za pomocą parametrów okna dialogowego
polecenia Ustawienia strony. Pojawi się ono na ekranie po wskazaniu kursorem przycisku
Ustawienia... i kliknięciu lewym przyciskiem myszy.

Rys. 42. Okienko dialogowe polecenia Ustawienia strony z zakładką Strona

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

47

MS Excel 2000 PL

Za pomocą parametrów tego okna dialogowego możemy ustalić następujące parametry:

Zakładka Strona

•

Orientacja strony,

•

Skalowanie. Dzięki tej opcji możemy np. zmniejszyć wydruk i dzięki temu zmieścić
go na jednej kartce papieru,

•

Rozmiar papieru,

•

Numer pierwszej strony, który pojawi się na pierwszej wydrukowanej stronie,

Zakładka Marginesy

•

Ustawienie marginesów dla wydrukowanych danych,

•

Ustawienie marginesów dla nagłówka i stopki,

•

Wyśrodkowanie danych w pionie i w poziomie,

Zakładka Nagłówek/Stopka

Możemy wybrać z odpowiednich list istniejące nagłówki i stopki albo zdefiniować je samemu
za pomocą przycisków Nagłówek użytkownika... lub Stopka użytkownika

Arkusz

Pozwala nam na określenie, obszaru komórek do wydrukowania oraz tego czy i jakie tytuły
mają być drukowane (Tytuły wydruku). Jeżeli arkusz zawiera tabelę nie mieszczącą się
na jednej kartce można zażyczyć sobie np. aby u góry i/lub po lewej stronie kartki pojawiał się
pierwszy wiersz/kolumna – najczęściej z podpisami.

UWAGA:

Parametry Obszar wydruku i Tytuły wydruku nie są aktywne podczas Podglądu
wydruku!!! Aby zmienić te parametry, należy przełączyć się do trybu edycji i wykonać
polecenie Ustawienia strony z menu Plik.

Rys. 43. Zakładka Arkusz w oknie dialogowym polecenia Ustawienia strony

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

48

MS Excel 2000 PL

Wiersze i kolumny można wybrać za pomocą myszy albo wpisując je z klawiatury np.: $2:$2
oznacza drugi wiersz, a $A:$C kolumny od A do C.

W grupie parametrów Drukuj możemy określić:

•

czy mają być drukowane linie siatki (Linie siatki),

•

czy wydruk ma być czarno/biały (Tryb czarno—biały),

•

czy ma to być wydruk próbny — bez rysunków i deseni komórek (Jakość robocza).

Zestaw opcji Kolejność drukowania pozwala ustalić kolejność drukowania stron.

Po obejrzeniu i skonfigurowaniu wydruku możemy wysłać nasze dane na drukarkę.
W tym celu wciskamy przycisk Drukuj. Pojawia się wtedy na ekranie okno, w którym
możemy zdecydować, na jakiej drukarce drukować dokument, jaki ma być zakres wydruku
i ile wydrukować kopii.

Rys. 44. Okienko dialogowe polecenia Drukuj

Wybór drukarki

Na liście wyboru Nazwa znajdują się tylko te drukarki, które zostały zainstalowane
w środowisku Windows przez użytkownika. Parametry sterujące pracą wybranej z listy
drukarki pojawią się po wykonaniu polecenia Właściwości.

Drukowanie fragmentu arkusza

Jeżeli chcemy wydrukować tylko niektóre dane musimy je najpierw zaznaczyć, a następnie
wybrać polecenie Drukuj z menu Plik. W oknie dialogowym tego polecenia możemy wybrać
opcję Zaznaczony fragment i wcisnąć przycisk OK.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

49

MS Excel 2000 PL

Lekcja 6

Wykresy

1. Tworzenie wykresów

Wykresy stanowią niezwykle istotny element prezentacji przygotowanych danych. Dlatego też
MS Excel, zarówno w maksymalny sposób upraszcza ich tworzenie, jak i dostarcza bardzo
bogate możliwości ich konfigurowania. Aby utworzyć wykres najlepiej jest najpierw
zaznaczyć dane, na podstawie których będzie on budowany. Zwykle jest to tabela podobna
do tej, jaką mamy zapisaną w pliku PALIWA02. Najlepiej jest przy tym zaznaczyć także

nazwy kolumn i wierszy tabeli. Następnie należy wskazać kursorem ikonę

i kliknąć

lewym przyciskiem myszy. Można również wykonać polecenie Wykres z menu Wstaw.

W pierwszym oknie określamy typ i format wykresu.

Rys. 45. Pierwsze okienko dialogowe polecenia Kreator wykresów

W drugim kroku potwierdzamy obszar, z którego są pobierane dane do wykresu. Tutaj także
decydujemy o tym, czy serie danych dla naszego wykresu znajdują się obok siebie
w wierszach (jak na rysunku), czy w kolumnach. Kontrolę układu danych umożliwia podgląd
przyszłego wykresu. Należy też poinformować program, gdzie znajdują się etykiety dla osi X
i Y. Określamy to w zakładce Serie. Zaznaczamy serię i w polu Nazwa określamy położenie
nazwy dla serii. W polu Wartości określamy pole z danymi dla serii. Pole Etykiety osi
kategorii (X) określa położenie etykiet osi (X).

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

50

MS Excel 2000 PL

Rys. 46. Drugie okienko dialogowe polecenia Kreator wykresów

Trzeci krok pozwala zdecydować czy:

•

wpisać tytuł i tytuły osi — zakładka Tytuły,

•

wymiary osi mają być ustalone automatycznie czy narzucone przez użytkownika —
zakładka Osie,

•

mają być wyświetlane linie siatki na wykresie — zakładka Linie siatki,

•

do wykresu ma być dołączona legenda — zakładka Legenda,

•

mają być wyświetlane etykiety lub wartości na wykresie — zakładka Etykiety danych,

•

ma być dodana dodatkowa tabelka na wykresie — zakładka Tabela danych.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

51

MS Excel 2000 PL

Rys. 47.. Trzecie okienko dialogowe polecenia Kreator wykresów

W następnym (ostatnim) kroku określamy, czy wykres ma zostać umieszczony w nowym
arkuszu (opcja Jako nowy arkusz) lub zostanie umieszczony w którymś z arkuszy
(opcja Jako obiekt w:).

Rys. 48. Czwarte okienko dialogowe polecenia Kreator wykresu

Kiedy polecenie Dalej nie jest aktywne, najwyższa pora zakończyć tworzenie wykresu
wskazując kursorem polecenie Zakończ i klikając lewym przyciskiem myszy. Jako rezultat
naszej pracy na ekranie pojawi się wykres sporządzony na bazie wybranych w arkuszu
danych.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

52

MS Excel 2000 PL

Rys. 49. Wykres umieszczony jako obiekt w arkuszu z danymi

2. Poprawianie wykresu

Od razu można się zorientować, że sporządzony przez nas wykres wymaga jeszcze
dopracowania. Przede wszystkim należy zmienić jego wysokość tak, aby pokazywane dane
były dobrze widoczne. W tym celu należy zaznaczyć go poprzez kliknięcie, a następnie
chwycić myszą jeden z węzłów edycji, które pojawią się na obrzeżach. Teraz można dowolnie
wyskalować wykres.

W tym trybie można też wykorzystać do poprawek pojawiający się zwykle na ekranie pasek
narzędzi Wykres.

Rys. 50. Pasek narzędzi Wykres

Zawarte w nim przyciski pozwalają na następujące operacje:

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

53

MS Excel 2000 PL

— formatowanie zaznaczonego obiektu,

— zmiana rodzaju wykresu,

— dodanie lub usunięcie legendy,

— dodanie lub usunięcie tabeli danych Tabela danych,

— zmiana ustawienia kolejności serii (Według wierszy/Według kolumn),

— obrót tekstu w górę lub w dół.

Kliknięcie na wykresie podczas pracy w programie MS Excel pozwoli nam poprawić wykres.
Podwójne kliknięcie na którymkolwiek z obiektów wykresu da nam jeszcze większe
możliwości wprowadzenia zmian. Znajdziemy się wtedy w trybie edycji. To, że znajdujemy
się w trybie edycji, poznamy po charakterystycznej ramce.

Rys. 51. Wykres w trybie edycji

W trybie edycji można indywidualnie poprawić każdy element wykresu. Należy go najpierw
zaznaczyć, a następnie wywołać jego menu podręczne lub też wydać polecenie Zaznaczony
z menu Format (są zastępowane przez odpowiednią nazwę). W zależności od tego
co zaznaczyliśmy możemy zmienić kolor tekstu, tła, wygląd osi, ich opisy i inne. Kliknięcie
na jednej z serii pozwala także na zmianę obszaru, z którego czerpane są dane dla tej serii.

Wskazanie kursorem białego pola wykresu i kliknięcie prawym przyciskiem myszy otwiera
menu podręczne, w którym znajdują się zaawansowane funkcje dotyczące wykresu np.: Typ
wykresu..., Dane źródłowe...,Opcje wykresu...,Położenie. Odpowiadają kolejnym krokom
kreatora wykresów. W tym momencie możemy przejść do dowolnego z nich i dokonać zmian.

Polecenie Widok 3—W ... umożliwia przekształcanie wykresów trójwymiarowych.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

54

MS Excel 2000 PL

Ć

WICZENIE 40.

1. Odczytaj z dysku plik WYKRES01.XLS (G:\CWICZEN\EXCEL) i przygotuj wykres jak na
rysunku.

Studenci według wieku

do 24 lat

8%

25-29 lat

9%

30-34 lat

15%

35-39 lat

17%

40-44 lat

24%

45-49 lat

16%

50 i wi

ę

cej lat

11%

Wynik ćwiczenia

Ć

WICZENIE 41.

1. Na podstawie danych z pliku WYKRES02.XLS (G:\CWICZEN\EXCEL) stwórz poniższy
wykres.

du

ż

e

miasta

(34%)

ś

rednie

miasta

(39%)

małe

miasta

(18%)

wie

ś

(9%)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Studenci według miejsca stałego zamieszkania

Wynik ćwiczenia

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

55

MS Excel 2000 PL

3. Drukowanie wykresów

Wykres można wydrukować na dwa sposoby. Po pierwsze jako element arkusza
kalkulacyjnego wraz z zawartymi w nim danymi. Po drugie jako samodzielną kartkę papieru.
W drugim wypadku musimy najpierw przejść do trybu edycji wykresu (kliknięcie
na wykresie).

4.Dodatkowe mo

ż

liwo

ś

ci graficzne arkusza kalkulacyjnego

MS Excel

W celu wzbogacenia możliwości prezentowania danych program został wyposażony w moduł
graficzny pozwalający samodzielnie tworzyć prostą grafikę i jej opisy. Pasek narzędzi

do rysowania pojawi się na ekranie po wskazaniu kursorem ikony

i kliknięciu lewym

przyciskiem myszy.

Rys. 52.Pasek narzędzi Rysowanie

Ć

WICZENIE 42.

1. Na podstawie danych z pliku PALIWA02.XLS (G:\CWICZEN\EXCEL) utwórz i wydrukuj
poniższy wykres

Wynik ćwiczenia

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

56

MS Excel 2000 PL

Lekcja 7

Bazy danych

Baza danych jest to zestaw informacji. Przykładową bazą danych jest książka telefoniczna
lub zgromadzony w dziale personalnym zestaw danych o pracownikach. W programie
MS Excel baza danych ma strukturę tabeli. Kolumny tej tabeli nazywamy polami, zaś wiersze
rekordami bazy danych.

1. Tworzenie bazy danych

Bazę tworzymy wypełniając zwykłą tabelę podobną do poniższej.

Rys. 53.Przykład bazy danych

Dla własnej wygody, chociaż w Excelu nie jest to konieczne, warto w pierwszym wierszu
wpisać nazwę pola. W trakcie wprowadzania danych należy pamiętać, że jest niepożądane,
aby w bazie danych występowały puste rekordy. Wprowadzanie danych można zrealizować
albo bezpośrednio w arkuszu, albo korzystając z polecenia Formularz... z menu Dane.
Pozwala ono nie tylko dopisywać nowe dane, ale i modyfikować stare, włącznie z ich
usuwaniem.

Rys. 54. Okno dialogowe polecenia Formularz... z menu Dane

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

57

MS Excel 2000 PL

Znaczenie poszczególnych przycisków:

Nowy

— pozwala na wprowadzenie nowego rekordu.

Usuń

— usuwa aktualnie wskazany rekord.

Przywróć

— przywraca redagowane pola wyświetlanego rekordu do pierwotnej

postaci, usuwając wprowadzone zmiany. Polecenie musi zostać
wydane przed naciśnięciem klawisza ENTER lub przewinięciem listy
do innego rekordu.

Znajdź poprzedni — przejście do poprzedniego rekordu.

Znajdź następny

— przejście do następnego rekordu.

Kryteria

— wyświetla pusty formularz, do którego możemy wprowadzić dane,

według których będą następnie wybierane rekordy do poprawek.
Jeżeli np. w polu MIASTO wprowadzimy słowo WARSZAWA to
pokazywane w formularzu będą tylko te rekordy, które w polu
MIASTO zawierają słowo WARSZAWA. Jeżeli zdefiniujemy
jednocześnie kilka kryteriów (wypełnimy kilka pól) to pokazywane
będą tylko wiersze, w których wszystkie te kryteria są spełnione.

Ć

WICZENIE 43.

1. Otwórz skoroszyt PERSONEL.XLS z folderu G/CWICZEN/EXCEL.

2. Używając formularza policz, ile osób mieszkających w Warszawie ma więcej niż 33 lata.

3. Dopisz, używając formularza, trzy nowe rekordy.

2. Sortowanie

Sortowanie pozwala nam na uporządkowanie istniejącej bazy. Aby to osiągnąć wystarczy

stanąć w kolumnie, według której chcemy sortować, a następnie wcisnąć przycisk

, gdy

chcemy posortować w kolejności rosnącej lub przycisk

, gdy chcemy sortować

w kolejności malejącej.

Bardziej skomplikowane sortowania możemy przeprowadzić przy użyciu polecenia Sortuj
z menu Dane.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

58

MS Excel 2000 PL

Rys. 55. Okno dialogowe polecenia Dane/Sortuj...

Polecenie to pozwala określić do trzech kluczy sortowania. Ich znaczenie maleje w miarę

posuwania się w dół tabeli. Jeżeli np. chcemy naszą tabelę posortować według nazwisk,

to jako pierwszy klucz wybieramy z listy NAZWISKO. Jeżeli chcemy, aby przy jednakowych

nazwiskach rekordy zostały ustawione według imion, to jako drugi klucz wybieramy IMIĘ itd.

Ć

WICZENIE 44.

Posortuj bazę danych PERSONEL.XLS (G:CWICZEN/EXCEL):

1. Rosnąco według nazwisk.

2. Malejąco według wieku i rosnąco wg miast.

3. Rosnąco według miast i rosnąco według nazwisk.

4. Przywróć bazie poprzednią postać.

Ć

WICZENIE 45.

Otwórz plik PRACOWNICY.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL i posortuj rosnąco
wg Uczelni, Zawodu i Nazwiska (równocześnie).

3. Filtrowanie

Filtrowanie pozwala nam wyświetlić na ekranie jedynie takie rekordy, które spełniają zadane
kryteria. Istnieją dwa sposoby filtrowania: poprzez AutoFiltr... lub z użyciem obszaru
warunków. Dane wybranego typu można też wyróżnić za pomocą formatowania
warunkowego.

3.1 Autofiltr

Polecenie AutoFiltr... mieści się w menu Filtr. Jego wykonanie spowoduje, że w naszej
tabeli w nagłówkach kolumn zostają umieszczone przyciski trójkątów.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

59

MS Excel 2000 PL

Rys. 56 Wygląd arkusza po wykonaniu polecenia AutoFiltr

Kliknięcie jednego z nich powoduje rozwinięcie listy, z której możemy wybrać szukaną
zawartość danego pola, aby zostało ono pokazane w naszej bazie. Wszelkie pozostałe rekordy
zostaną ukryte.

Na każdej z list wyboru zawartości pola dostępna jest opcja Inne.... Pozwala ona w oknie
dialogowym Autofiltr niestandardowy rozbudować warunki, jakim musi odpowiadać
zawartość pola.

Rys. 57. Okno dialogowe polecenia Dane/Filtr/AutoFiltr…/Inne

Opcja ta pozwala nam zdefiniować dwa warunki, które muszą być spełnione jednocześnie
(spójnik I) lub alternatywnie (spójnik LUB).

Filtr możemy skomplikować narzucając kryteria wyboru jednocześnie w kilku kolumnach.
Wszystkie one muszą być spełnione równocześnie.

Jeżeli chcemy przywrócić naszej bazie postać, przy której widoczne są wszystkie rekordy
należy wybrać polecenie Filtr: Pokaż wszystko z menu Dane. Można także usunąć filtr
poprzez ponowne wydanie polecenia Filtr: AutoFiltr.

Ć

WICZENIE 46.

W bazie danych z pliku PRACOWNICY.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL odnaleźć:

1. inżynierów — 16

2. osoby, które ukończyły uczelnię po 1985 roku — 15

3. kobiety –30

4. geografów lub absolwentów jakiejkolwiek politechniki –(brak wyniku).

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

60

MS Excel 2000 PL

3.2 Filtrowanie z u

ż

yciem obszaru warunków

Ta procedura pozwala na stosowanie bardzo skomplikowanych filtrów, które mogą
uwzględniać różnorodne kryteria. Pierwszym krokiem jest stworzenie obszaru, w którym będą
zapisane warunki. Pierwszy wiersz tego obszaru musi zawierać nazwy pól. Najprościej jest go
stworzyć kopiując nagłówki kolumn bazy danych. W kolejnych wierszach obszaru, pod
nazwami odpowiednich pól wpisujemy warunki, jakie muszą być spełnione. Obowiązuje
zasada, że warunki wypisane w jednym wierszu muszą być spełnione jednocześnie (iloczyn
logiczny). Warunki wpisane do kolejnych wierszy powiązane są alternatywą logiczną.
Oznacza to, że muszą być spełnione warunki z pierwszego wiersza lub z drugiego wiersza lub
z trzeciego wiersza itd.

Ć

WICZENIE 47.

1. Utwórz następujący obszar warunków:

Wynik ćwiczenia

Po zapisaniu warunków należy przejść do obszaru naszej bazy i wykonać polecenie Filtr:
Filtr zaawansowany... z menu Dane.

Rys. 58. Zawartość okna dialogowego polecenia Filtr: Filr zaawansowany

Z grupy opcji Akcja wybieramy, czy chcemy tylko filtrować aktualną listę, czy też na jej
podstawie stworzyć nową zawierającą wybrane rekordy.

Następnym krokiem jest określenie zakresu filtrowanej listy (Zakres listy), a potem
obszaru, w którym znajdują się kryteria (pole Zakres kryteriów). Obie czynności możemy

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

61

MS Excel 2000 PL

wykonać za pomocą myszy. Jeżeli wynik filtrowania chcemy przekopiować w inne miejsce
trzeba także określić obszar, do którego mają być wpisane dane (pole Kopiuj do).

Ć

WICZENIE 48.

1. Zaznacz w bazie z pliku PERSONEL.XLS (G:\CWICZEN\EXCEL) listę osób, które

mieszkają w Zabrzu lub w Warszawie i które mają więcej niż 30 lat.

2. Skopiuj zaznaczone dane w inne miejsce.

Ć

WICZENIE 49.

W pliku PRACOWNICY.XLS (G:\CWICZEN\EXCEL), znajdź i skopiuj w inne miejsce dane

ludzi:

1. Nazwisko na D lub staż pracy 22 – 12 rekordów.

2. Osoby, które ukończyły jakikolwiek Uniwersytet lub osoby, które mają co najmniej 40 lat

— 67 rekordów.

3. Osoby które mają na imię Michał i ukończyły jakąkolwiek Politechnikę – 10 rekordów.

4. Geografów, którzy mieszczą się w przedziale wieku[30,40] – 6 rekordów.

5. Kartografów lub osoby, które ukończyły uczelnię między [80,90] rokiem – 65 rekordów.

6. Pedagogów, którzy ukończyli Uniwersytet Wrocławski – 3 rekordy.

7. kobiety – brak odpowiedzi.

Zabezpieczenia

1.Zabezpieczanie arkusza

W momencie tworzenia arkusza kalkulacyjnego wszystkie jego komórki są dostępne
do edycji. Jeżeli po wprowadzeniu danych chcemy zabezpieczyć je przed niepożądanymi
poprawkami należy użyć polecenia Ochrona: Chroń arkusz z menu Narzędzia.

Rys. 59. Polecenia z grupy Ochrona z menu Narzędzia

Zdjęcie zabezpieczenia odbywa się przez powtórne wykonanie polecenia Ochrona: Chroń
arkusz z menu Narzędzia.

W podobny sposób możemy zabezpieczyć cały skoroszyt.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

62

MS Excel 2000 PL

2. Zabezpieczanie komórek

Poza możliwością zabezpieczenia arkusza można także zabezpieczyć wybrane komórki.
W tym celu zaznaczamy je, a następnie wydajemy polecenie Komórki: Ochrona z menu
Format.

Rys. 60 Zawartość okienka dialogowego polecenia Format/Komórki z zakładką Ochrona

Wstawienie znacznika do pola Zablokuj spowoduje zabezpieczenie komórek. Będzie ono
jednak działać dopiero wtedy, gdy zabezpieczymy cały arkusz. Zdjęcie tego znacznika
spowoduje, że nawet w zabezpieczonym arkuszu wskazane komórki będą dostępne
do wprowadzania zmian.

Ć

WICZENIE 50.

1. Przejdź do pliku PALIWA02.

2. Zabezpiecz znajdujące się w nim dane tak, aby można było wprowadzać zmiany jedynie

w obszarze B5:D7.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

63

MS Excel 2000 PL

Lekcja 8

Ć

WICZENIA POWTÓRZENIOWE

Ć

WICZENIE 51.

Oblicz próbę bransoletki złotej jeżeli wiesz, ile waży cała bransoletka i ile jest w niej
domieszki. Dane znajdziesz w pliku ZLOTKO.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL. Próbę
metalu definiuje się przez stosunek:

domieszka

metal

metal

próba

+

=

Rozwiązanie: D3=(B3—C3)/B3.

Ć

WICZENIE

52.

Na podstawie informacji o wartości kalorycznej produktów (dla 100g) oblicz wartość
kaloryczną całej potrawy wg przepisu. Dane znajdują się w pliku PIECZEN.XLS z folderu
G:\CWICZEN\EXCEL.

Rozwiązanie — w komórce D4: =(C4/100)*B4.

Rozwiązanie ćwiczenia

Ć

WICZENIE

53.

W pliku G:\CWICZEN\EXCEL\KURSY.XLS znajduje się skoroszyt zawierający dane
dotyczące kursu walut, ceny towaru w dolarach oraz liczbę zakupionych towarów – zadanie
polega na obliczeniu ceny towaru w złotówkach oraz wartości towarów w złotówkach,
podsumowaniu. Wartość to cena pomnożona przez liczbę towarów.

W arkuszu VAT znajduje się to samo zadanie, ale uzupełnione o kwotę podatku VAT.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

64

MS Excel 2000 PL

Rozwiązanie:

Cena (PLN) = D5*$D$2

Wartość (PLN) = E5*C5

Wartość Netto
(PLN) =

C8*D8*$D$2

Cena Brutto
(PLN) =

(1+$D$5)*D8
*$D$2

Wartość
Brutto(PLN) =

C8*F8

Wynik ćwiczenia

Ć

WICZENIE

54.

Producent filmu „Stawka” zatrudnił następujący podstawowy skład ekipy i wynegocjował
następujące honoraria netto (za odcinek):

1. aktor:

L. Binda:

80,000 zł

2. aktor:

K. Monrad:

45,000 zł

3. reżyser:

P. Wasikowski

50,000 zł

4. operator:

E. Delman

42,000 zł

5. scenograf:

S. Tarski

28,000 zł

6. kostiumograf: E. Panika

25,000 zł

7. kompozytor:

P. Kenderski

46,000 zł

8. udźwiękowienie: B. Gieniek

31,275 zł

Oblicz stawki netto (podatek 40%), zysk producenta, który bierze 15% każdego
wynegocjowanego honorarium netto (i następnie płaci podatek 40%) oraz całkowity budżet
pracowniczy serii 12 odcinków. Dane znajdziesz w pliku STAWKA.XLS w folderze:
G:\CWICZEN\EXCEL.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

65

MS Excel 2000 PL

Rozwiązanie ćwiczenia

Rozwiązanie: D2:

=C2 – C2*$F$2 (skopiowane aż do F9)

C10: =SUMA(C2:C9)

D10: =SUMA(D2:D9)

C11: =F5*C10

D11: =C11—C11*$F$2 lub =F5*D10

C12: =C10+C11

D12: =D10+D11

C13: =F8*C12

D13: =F8*D12

Ć

WICZENIE 55.

Na podstawie danych z pliku LISTA01.XLS (G:\CWICZEN\EXCEL sporządź listę płac według
załączonego wzorca (na końcu podręcznika).

Ć

WICZENIE

56.

Na podstawie danych z pliku LISTA01.XLS i PERSONEL.XLS (G:/CWICZEN/EXCEL
sporządź oddzielne listy płac dla osób mieszkających w różnych miejscowościach.

Ć

WICZENIE 57.

W pliku G:\CWICZEN\EXCEL\PRACOWNICY.XLS odnaleźć za pomocą

Autofiltru:

1. geografów, którzy ukończyli Uniwersytet Warszawski – 1,

2. osoby o nazwisku na D z Politechniki Wrocławskiej – 2,

3. osoby, które ukończyły jakikolwiek Uniwersytet – 50.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

66

MS Excel 2000 PL

Ć

WICZENIE 58.

Otworzyć plik G:\CWICZEN\EXCEL\PERSONEL.XLS. Przy pomocy

Autofiltru:

1. Znajdź w bazie danych osoby z Koszalina mające więcej niż 20 lat.

2. Znajdź w bazie danych osoby w wieku od 20 do 35 lat mieszkające w Warszawie

lub w Zabrzu i ustaw je w kolejności alfabetycznej nazwisk.

3. Pokaż wszystkie rekordy.

4. Usuń

Autofiltr.

Ć

WICZENIE 59.

Na podstawie danych z pliku PALIWA01.XLS sporządź następujący wykres:

Wynik ćwiczenia

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

67

MS Excel 2000 PL

DODATEK

1.Przenoszenie zaznaczenia po naci

ś

ni

ę

ciu klawisza

ENTER

Za pomocą zakładki Edycja okna dialogowego polecenia Opcje z menu Narzędzia możemy
ustalić, czy po wciśnięciu klawisza ENTER komórką aktywną stanie się komórka poniżej
(ustawienie standardowe), czy też inna komórka sąsiadująca, możemy także w ogóle wyłączyć
przesuwanie – wtedy ENTER jedynie kończy edycję.

Rys. 61. Zmiana przenoszenia zaznaczenia po naciśnięciu klawisza ENTER

2. Rozszerzenia nazw plików

Program MS Excel rozpoznaje, czy plik jest właściwego typu po jego nazwie, a dokładniej po
rozszerzeniu nazwy. Rozszerzenie jest to najczęściej trzyliterowy skrót, dodawany po kropce,
na końcu nazwy. Skrót ten, pomaga na pierwszy rzut oka zorientować się jaki typ danych
znajduje się w pliku. W systemach pracujących w trybie tekstowym (np. DOS) jest to jedyny
sposób (poza otwarciem) aby zorientować się z jakim plikiem mamy do czynienia. Dzięki
temu, że system MS Windows obsługiwany jest w środowisku graficznym, umożliwia nam
dokonanie takiej wstępnej identyfikacji poprzez system ikon. To, czy typ pliku będziemy
rozróżniali jedynie po ikonie znajdującej się przed nazwą (np.

), czy także po

rozszerzeniu (np.

) zależy od ustawień ogólnych dla całego systemu

Windows 95/98. Wygodne jest włączenie ujawniania rozszerzeń, ponieważ często do kilku
typów plików przyporządkowana jest ta sama ikona.

Aby zmienić te ustawienia, wskazujemy kursorem ikonę Mój Komputer na Pulpicie (poza
oknem programu MS Excel!!!) i klikamy dwukrotnie lewym przyciskiem myszy.

przenoszenie
zaznaczenia

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

68

MS Excel 2000 PL

W oknie Mój komputer wykonujemy polecenie Opcje folderów z menu Widok i
przechodzimy do zakładki Widok.

Rys. 62. Odkrywanie rozszerzeń plików

W tej zakładce możemy między innymi włączyć pokazywanie rozszerzeń poprzez likwidację
zaznaczenia z pola podpisanego jako: Ukrywaj rozszerzenia plików znanych typów. Aby
ustawienia były widoczne w każdym oknie (w tym także w MS Excel), należy wskazać
kursorem przycisk: Takie jak bieżący folder i kliknąć dwukrotnie lewym przyciskiem
myszy. Pojawi się okienko z pytaniem, czy aby na pewno chcemy dokonać zmian –
odpowiadamy twierdząco.

3.Usprawnienie wpisywania danych

3.1 Serie danych

Umożliwia nam szybkie wypełnienie danymi nawet bardzo dużej liczby komórek. Wystarczy,
ż

e sprecyzujemy wartość początkową i MS Excel sam wypełni dane poczynając od tej

komórki. Gdy aktywna jest komórka z jakąkolwiek wartością początkową i wybierzemy
polecenie Wypełnij: Serie danych z menu Edycja, pojawi się następujące okno dialogowe:

Rys. 63. Okno polecenia Wypełnij: Serie danych z menu Edycja

2

1
.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

69

MS Excel 2000 PL

W oknie tym możemy wybrać następujące opcje:

•

Serie

•

Wiersze – wypełnia serią danych w wierszu (w poziomie),

•

Kolumny – wypełnia serią danych w kolumnie (w pionie),

•

Typ

•

Arytmetyczny – wyznacza kolejne wartości z serii zgodnie z postępem arytmetyczny
tzn. każdy kolejny wyraz różni się od poprzedniego o stałą wartość – sprecyzowaną
w polu Wartość kroku. Np.: 1,2,3,4...; 2, 4.5, 7, 9.5...,

•

Geometryczny – wyznacza kolejne wartości serii zgodnie z postępem
geometrycznym tzn. każdy kolejny wyraz jest q razy większy (bądź mniejszy)
od poprzedniego,

gdzie

q

definiowane

jest

w

polu

Wartość

kroku.

Np. 2,4,8,16,32,...; 300,150,75,37.5, 18.75...,

•

Data – wyznacza serię dat wg przyjętej w polu Jednostka daty jednostki,

•

Autowypełnianie – wyznacza serię danych w zaznaczonym przez nas obszarze na
podstawie danych już się weń znajdujących – tak jak w przypadku wyznaczania za
pomocą myszki – pola Wartość kroku oraz Wartość końcowa są wtedy nieaktywne.

•

Jednostka daty

•

Dzień – wyznacza serię dat różniących się dniami – uwzględniane są wszystkie dni
w roku np.: 27 sty 2000, 28 sty 2000, 29 sty 2000, 30 sty 2000, 31 sty 2000, 1 lut
2000...

•

Dzień roboczy – j.w., ale przy wypełnianiu nie uwzględnia sobót i niedziel np.: 27 sty
2000, 28 sty 2000, 31 sty 2000, 1 lut 2000.

•

Miesiąc – wyznacza serię dla miesięcy np.: 31 sty 2000, 29 lut 2000, 31 mar 2000, 30
kwi 2000 – w tym przykładzie MS Excel sam wyznaczył, który dzień jest ostatnim
dniem miesiąca!

•

Rok – wyznacza serię danych dla lat np.: 24 sty 1998, 24 sty 1999, 24 sty 2000, 24 sty
2001.

•

Wartość kroku – liczba wyznaczająca różnicę pomiędzy kolejnymi wartościami serii.
Uwaga! Jeżeli zależy nam na wypełnieniu kolumny wartościami procentów: 23%, 24%,
25%... to Wartość kroku podajemy 0.01 a nie 1 (bo 1 = 100%)

•

Wartość końcowa – wartość maksymalna (bądź minimalna), po dotarciu do której
MS Excel nie będzie już generował kolejnych wyrazów serii. Bardzo wygodna opcja,
ponieważ nie musimy dokładnie wiedzieć jak długa będzie nasza seria przy podanych
przez nas wartości kroku i wartości początkowej. Uwaga: Jeżeli seria jest typu data w polu
Wartość końcowa wpisujemy pełną datę (dzień, miesiąc, rok).

Możliwe jest wypełnienie określonej grupy komórek, bez znajomości wartości końcowej
serii.

Jeżeli chcemy wypełnić komórki wartościami zawierającymi daty dziesięciu kolejnych
piątków, należy: do pierwszej komórki wypełnianego obszaru wpisać wartość
początkową — pierwszą datę, następnie znaczyć obszar który ma zostać wypełniony

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

70

MS Excel 2000 PL

datami, łącznie z komórką zawierającą początkową wartość serii, wywołać polecenie
Wypełnij, Serie danych z menu Edycja, wprowadzić w polu wartość kroku cyfrę 7,
wszystkie ustawienia parametrów powinny być poprawne, nacisnąć przycisk OK.
W wyniku w zaznaczonym obszarze pojawią się daty.

•

Trend – po zaznaczeniu tego pola programu MS Excel będzie modyfikował już wpisane
dane w taki sposób aby jak najlepiej dopasować je do ciągu arytmetycznego
lub geometrycznego – ta opcja omówiona jest w sposób bardziej szczegółowy w części
zaawansowanej naszego kursu.

Ć

WICZENIE

60.

1. W pustym arkuszu, w 4 sąsiadujących kolumnach, za pomocą polecenia

Wypełnij: Serie

danych z menu Edycja wyznacz serie:

— co trzecia liczba z zakresu 1 do 90,

— kolejne potęgi liczby 3 zaczynając od 3 do 1000,

— co drugi dzień roboczy w styczniu 2000 roku ( wartość końcowa 31—sty—2000),

— pierwszy dzień, co 10 roku od początku do końca XX wieku.

2. W czystym arkuszu, w komórce A1 wpisz liczbę 1, ustaw się z powrotem w A1.

3. Wykonaj z menu

Edycja polecenie Wypełnij: Serie Danych.

4. W polu

Serie zaznacz

Kolumny, typ

Arytmetyczny, wartość kroku 3, wartość

końcowa

90.

5. Potwierdź przyciskiem

OK – zwróć uwagę, że MS Excel zakończył wypełnianie na liczbie

88 – kolejna – 91 przekroczyłaby wartość końcową – nie została dopisana.

Wynik ćwiczenia

3.2 Dodawanie własnej listy

Program MS Excel umożliwia użytkownikowi dodanie do już istniejących list własnych – aby
ułatwić wprowadzanie często pojawiających się serii danych (np. listy klientów). Za pomocą

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

71

MS Excel 2000 PL

polecenia Opcje z menu Narzędzie i zakładki Listy można modyfikować listy już istniejące
i dodawać nowe.

Rys. 64. Zakładka Listy, polecenia Narzędzia/Opcje...

Jeżeli w polu Listy niestandardowe zaznaczona jest pozycja NOWA LISTA, w oknie Lista
wpisów można wpisywać kolejne pozycje listy, oddzielając je klawiszem ENTER.
Po wpisaniu całej listy należy wskazać kursorem polecenie Dodaj i kliknąć lewym
przyciskiem myszy. Można także dodać listę wpisaną uprzednio w arkuszu — służy do tego
pole Importuj listę z komórek i przycisk Importuj.

Ć

WICZENIE

61..

Dodawanie własnej listy:

1. Wpisać, zaczynając od dowolnego miejsca w arkuszu, w jednej kolumnie lub wierszu listę:

Firma A, Firma B, Firma C, Firma D

2. Zaznaczyć wpisane dane

(A1:A4)

3. Z menu

Narzędzia/Opcje... wybrać zakładkę Listy.

Uwaga:

Warto zwrócić uwagę na to, że w polu

Importuj listę z komórek znajduje się adres

zaznaczonych przez użytkownika komórek – można go jeszcze zmienić, jeżeli natomiast
zakres ten jest odpowiedni należy kliknąć na przycisk

Importuj.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

72

MS Excel 2000 PL

Rys. 65. Lista importowana z zakresu A1:A4

4. W polu

Listy niestandardowe pojawiła się wpisana wcześniej lista, natomiast w polu

Lista Wpisów wypisane zostały wszystkie jej pozycje – istnieje możliwość ich edycji –
wystarczy kliknąć w pozycję, którą chce się modyfikować.

5. Tworzenie listy potwierdza się przyciskiem

OK.

6. Aby sprawdzić, czy nowa lista faktycznie zachowuje się tak jak powinna wystarczy wpisać

w dowolne pole arkusza np. nazw

Firma B, a następnie złapać kursorem prawy dolny róg

komórki i przeciągnąć w którąkolwiek ze stron.

3.3 Automatyczne wypełnianie komórek

W poprzednim paragrafie omawialiśmy automatyczne wypełnianie komórek danymi,
realizowane praktycznie całkowicie przy użyciu myszki. Jest ono bardzo wygodne przy
wypełnianiu stosunkowo krótkich serii – natomiast nie najlepiej nadaje się do wypełnienia
dużej liczby komórek. W razie takiej konieczności możemy posłużyć się którymś z poleceń
Wypełnij z menu Edycja: W dół, W górę, W lewo, W prawo.

Aby wypełnić zakres komórek (w wierszu lub kolumnie) zawartością jednej komórki (wartość
lub formuła), należy zaznaczyć obszar do wypełnienia. Po wykonaniu z menu Edycja
jednego z wyżej wymienionych podpoleceń polecenia Wypełnij, program MS Excel kopiuje
jej zawartość odpowiednio w dół, górę, lewo bądź prawo poczynając od skrajnej komórki
zaznaczenia.

Użytkownik musi zadbać o to, aby w skrajnej komórce znajdowały dane, które chce
skopiować.

Za pomocą polecenia Wypełnij: We wszystkich arkuszach z menu Edycja możemy
skopiować zawartość fragmentu jednego arkusza w skoroszycie do kilku albo też wszystkich
pozostałych.

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

73

MS Excel 2000 PL

Ć

WICZENIE 62.

Należy otworzyć plik G:\CWICZEN\EXCEL\WYPELNIA.XLS a następnie skopiować
(za omocą polecenia

Wypełnij: We wszystkich arkuszach z menu Edycja) szablon planu

lekcji do pozostałych arkuszy.

1. Zaznaczamy wszystkie arkusze trzymając wciśnięty klawisz

SHIFT, wskazujemy kursorem

zakładkę z nazwą ostatniego Arkusza i klikamy lewym przyciskiem myszy — wszystkie
zakładki zmieniły swój kolor na biały (sposób zaznaczania analogiczny, jak w przypadku
zaznaczania wielu komórek).

2. Zaznaczamy obszar, który ma zostać skopiowany do pozostałych arkuszy — w tym

przypadku

A1:H10.

3. Wykonujemy z menu

Edycja polecenie Wypełnij: We wszystkich arkuszach

Wynik ćwiczenia

i decydujemy o tym, czy do pozostałych arkuszy mają zostać skopiowane dane, sposób ich
wyświetlania (formatowanie), czy jedno i drugie – wybierzmy pole

Wszystko

i potwierdzamy klawiszem

OK.

4. Możemy zajrzeć do pozostałych arkuszy — dane zostały skopiowane.

4. Formatowanie warunkowe

Za pomocą formatowania warunkowego, które można przypisać wybranemu obszarowi
arkusza, można wyróżnić (w zdefiniowany przez użytkownika sposób) komórki, które
spełniają jakieś kryterium lub zestaw kryteriów.

Aby nałożyć formatowanie warunkowe na wybrany obszar, należy najpierw ten obszar
zaznaczyć, a następnie wykonać polecenie Formatowanie warunkowe z menu: Format.

Rys. 66. Okno dialogowe polecenia Formatowanie warunkowe

W pierwszym polu wybieramy pomiędzy automatycznym, a „ręcznym” tworzeniem warunku,
od którego będzie zależał wygląd formatowanych komórek. Standardowo pole to ustawione
jest w pozycji Wartość komórki jest. Wtedy w drugim polu użytkownik wybiera, jaka ma
być owa wartość komórki (większa niż, mniejsza niż, większa lub równa niż...),

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

74

MS Excel 2000 PL

a w kolejnym/kolejnych (w zależności od sytuacji) wpisujemy wartości. Za pomocą tego
polecenia użytkownik ma możliwość postawienia warunku typu:

„Wartość komórki jest mniejsza niż 5”.

Dla wszystkich komórek z zakresu, które spełniają powyższy warunek można ustawić
wybrany sposób prezentacji danych – za pomocą przycisku Formatuj... (np. istnieje
możliwość określenia koloru czcionki i tła).

Za pomocą przycisku Dodaj>> można do tego samego obszaru dodać kolejny warunek
(jeden obszar może charakteryzować do 3 warunków). Natomiast po wybraniu przycisku
Usuń... pojawia się okno, w którym wybiera się poprzez wstawienie haczyka w odpowiednie
pole, który z warunków ma zostać usunięty.

Rys. 67. Usuwanie warunku formatowania warunkowego

Ć

WICZENIE 63.

W pliku G:\KURS\EXCEL\OCENY.XLS oblicz średnią i przy użyciu formatowania
warunkowego sformatuj arkusz w następujący sposób:

1. W komórkach z ocenami ustaw kolor tła na czerwony gdy ocena jest mniejsza

od 3 i zielony, gdy równa 5.

2. W komórkach ze średnią ocen, na zielony ustaw kolor czcionki, dla średniej równej lub

powyżej 4.

Rozwiązanie:

1. Oblicz średnie, zaznacz komórki

D3:F9.

2. Wykonaj polecenie

Formatowanie z menu z menu Format warunkowe i wpisz następujące

wartości:

3. Rozwiązanie ćwiczenia podpunkt 2.

4. Dla zakresu

G3:G9 ustawić:

czerwone tło

zielone tło

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

75

MS Excel 2000 PL

Wynik ćwiczenia

Wynik ćwiczenia

5. Inspekcja

Tworząc arkusz zawierający wiele danych powiązanych ze sobą w złożony sposób, można
mieć problemy z określeniem zależności między poszczególnymi komórkami. Kolejność
działań na adresach komórek w skomplikowanych, zagnieżdżonych formułach nie wygląda
przejrzyście i często dokonanie nawet drobnej poprawki może okazać się trudne.

W celu ułatwienia tego zadania autorzy programu MS Excel stworzyli zestaw narzędzi
do śledzenia zależności między komórkami, a także ewentualnych przyczyn błędów
pojawiających się w obliczeniach.

Aby wywołać pasek narzędzi Inspekcja, należy:

1. Kliknąć prawym przyciskiem myszy na dowolnym wyświetlanym pasku narzędzi.

2. Wykonać polecenie Dostosuj z menu Narzędzia.

3. W zakładce Paski narzędzi uaktywnić opcję Inspekcja.

4. Zamknąć okno dialogowe polecenia Dostosuj.

lub:

1. W menu Narzędzia wykonać polecenie Inspekcja: Pokaż pasek narzędzi Inspekcji.

ZIELONE
LITERY

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

76

MS Excel 2000 PL

Oto zestaw ikon na pasku narzędzi Inspekcja:

Ś

ledź

poprzedniki

Usuń strzałki

poprzedników

Usuń wszystkie

strzałki

Ś

ledź błędy

Nowy

komentarz

Zakreśl

nieprawidłowe dane

Ś

ledź

zależności

Usuń strzałki

zależności

Usuń zakreślenia nieprawidłowych danych

Rys. 68. Pasek zadań narzędzi Inspekcja

Prześledźmy działanie poszczególnych przycisków na prostym przykładzie: (przykłady bazują
na pliku ROWER.XLS z folderu G:\CWICZEN\EXCEL)

:

Rys. 69. Fragment arkusza

Liczby w kolumnie Wartość sprzedaży są wynikiem mnożenia Liczby sprzedanych sztuk
przez kwotę Ceny za 1 szt. Wiersz Suma jest podsumowaniem wartości w odpowiednich
kolumnach.

Poprzedniki

Wartość w komórce D4 zależy od wartości w komórkach B4 oraz C4. Widać to na pierwszy
rzut oka, ale tylko dlatego, iż formuła przeliczeniowa jest bardzo prosta.

Aby do identycznego wniosku dojść wykorzystując pasek Inspekcja, należy:

1. Kliknąć w komórce D4 (z wynikiem obliczeń).

2. Na pasku narzędzi Inspekcja wskaż kursorem ikonę Śledź poprzedniki (pierwsza ikona

na pasku) i kliknij lewym przyciskiem myszy.

Wynik będzie następujący:

Rys. 70. Powiązania komórek – poprzedniki.

Na wartość w komórce D4 wpływają liczby w komórkach B4 oraz C4 (strzałka biegnąca
przez te komórki została oznaczona kropkami).

Aby usunąć widoczne na powyższym rysunku strzałki, wystarczy wskazać kursorem ikonę

polecenia Usuń strzałki poprzedników (

) i kliknąć lewym przyciskiem myszy.

Aby przekonać się o tym, od czego zależy suma w komórce D8, wystarczy:

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

77

MS Excel 2000 PL

1. Wskazać kursorem komórkę D8 i kliknąć lewym przyciskiem myszy.

2. Na pasku narzędzi Inspekcja wskazać kursorem ikonę polecenia Śledź poprzedniki

i kliknąć lewym przyciskiem myszy.

A oto wynik:

Rys. 71. Powiązania komórek – poprzedniki.

Liczba w komórce D4 jest sumą liczb z obszaru D4:D6.

Jeżeli jeszcze raz klikniemy lewym przyciskiem myszy wskazując kursorem ikonę polecenia
Śledź poprzedniki, zobaczymy wszystkie zależności na naszym arkuszu (te, które wpływają
na wartość w komórce D8):

Rys. 72. Wszystkie powiązania komórek – poprzedniki.

Strzałki pojawiające się na arkuszu można usunąć za pomocą poleceń Usuń strzałki
poprzedników lub Usuń wszystkie strzałki.

Zależności

Operacją odwrotną do śledzenia poprzedników jest śledzenie zależności. Jest to odnalezienie
komórek, których wartości zależą od komórki aktywnej.

Przykład.

Jakie komórki na naszym arkuszu zależą od liczby w komórce B4? Aby to stwierdzić, należy:

1. Wskazać kursorem komórkę B4 i kliknąć lewym przyciskiem myszy.

2. Na pasku narzędzi Inspekcja wskazać kursorem ikonę polecenia Śledź zależności

i klknąć lewym przyciskiem myszy.

Oto wynik:

Rys. 73. Powiązania komórek –zależności.

Widać, że liczba sztuk rowerów sprzedanych w styczniu wpływa na sumę w komórce B8
oraz a wartość sprzedaży ze stycznia (komórka D4).

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

78

MS Excel 2000 PL

Zależności pośrednie można zobaczyć po ponownym wykonaniu polecenia Śledź zależności
(ikona

):

Rys. 74. Powiązania komórek –zależności

Widać, że liczba rowerów sprzedanych w styczniu wpływa również na całkowitą wartość
sprzedaży (komórka D8).

Strzałki pojawiające się na arkuszu można usunąć poleceniami Usuń strzałki zależności
lub suń wszystkie strzałki.

Śledzenie błędów

W skomplikowanych arkuszach często bardzo trudne jest odnalezienie komórki, która
powoduje błąd w ostatecznym wyniku. Sytuacja taka może się zdarzyć, gdy na przykład
argumentem formuły staje się wartość niedozwolona:

Rys. 75.Fragment arkusza – sygnalizacja błędu.

Aby przekonać się, dlaczego w komórce D4 widać komunikat o błędzie („zły argument”),
wystarczy:

1. Wskazać kursorem komórkę D8 i kliknąć lewym przyciskiem myszy.

2. Za pomocą paska narzędzi Inspekcja wykonać polecenie Śledź błędy.

Oto efekt:

Rys. 76 Powiązania komórek –śledzenie błędów.

Widać, że pierwsze wystąpienie błędu pojawiło się w komórce D4, a ta z kolei zależy
od komórek B4 oraz C4. Gdybyśmy bliżej przyjrzeli się wartościom wpisanym do tych dwóch
ostatnich komórek, z łatwością stwierdzilibyśmy, iż w komórce B4 został wpisany tekst
zamiast liczby (3O [jak Ola] zamiast 30).

Dwie ostatnie ikony na pasku narzędzi Inspekcja służą do wychwytywania błędów, których
nie udało się rozpoznać podczas standardowego śledzenia (np. błędy w makroprogramach).

edusoft

W sprawie informacji i zapisów na szkolenia prosimy dzwonić: tel. [phone], fax [phone]

79

MS Excel 2000 PL

Bardzo dobrym przykładem jest plik STAWKI.XLS, w którym dochody producenta zależą od
dochodów aktorów i wysokości podatków – za pomocą Inspekcji łatwo możemy się
zorientować, jakie są zależności między komórkami (np. całkowity budżet 12-tu odcinków
netto).

Rys. 77. Powi ązania pomiędzy komórką D13 i pozostałymi częściami arkusza.