1LQLHMV]H RSUDFRZDQLH NWyUH FKFLDáE\P XGRVW SQLü :DP  VWXGHQWRP SLHUZV]HJR

URNX :\G]LDáX 3UDZD L $GPLQLVWUDFML 8QLZHUV\WHWX :DUV]DZVNLHJR PD MHGHQ SRGVWDZRZ\

FHOSRPyFZSU]\JRWRZDQLXVL GRHJ]DPLQX]/RJLNL

'OD ZLHOX PáRG\FK DGHSWyZ SUDZD ORJLND VWDQRZL EDUG]R WUXGQH Z\]ZDQLH  QLH

SU]HMPXMFLH VL   V WR ]DJDGQLHQLD NWyUH VSUDZLDá\ WUXGQRFL SUDZLH ND*GHPX WDN*H L PL

NLHG\WRE\áHPQDSLHUZV]\PURNX:WHG\WRF]WHU\ODWDWHPXSU]\JRWRZDáHPVRELHSHZQH

RSUDFRZDQLHNWyUHSRPRJáRPLZWUDNFLHQDXNLORJLNL

&KFLDáE\PMHGQDNSRGNUHOLüMHGQU]HF]RSUDFRZDQLH]DPLHV]F]RQHZ,QWHUQHFLHQD

VHUZHU]HILUP\/(;MHVWMHGQDNSHZQSUyESRGVXPRZDQLDZLDGRPRFL]]DNUHVX/RJLNL

1LH MHVW WR IRUPD SRGU F]QLND  PLPR L* SUyERZDáHP ]DVWRVRZDü SHZQ V\VWHPDW\N 

2SUDFRZDQLH WR SRZVWDáR QD SRGVWDZLH Z\NáDGyZ SURZDG]RQ\FK SU]H] 3DQD SURI GU KDE

$QGU]HMD 0DOLQRZVNLHJR RUD] üZLF]H 3DQD GU -DFND 3HW]OD  X]XSHáQLRQ\FK GRGDWNRZR R

SHZQH LQIRUPDFMH ] SRGU F]QLND =LHPELVNLHJR : ]ZL]NX ] W\P SHáQH Z\NRU]\VWDQLH

QLQLHMV]HJRRSUDFRZDQLDE G]LHPR*OLZHZUD]]XF] V]F]DQLHPQDZ\NáDG\üZLF]HQLDMDN

UyZQLH*NRU]\VWDMF]OHNWXU\SRGU F]QLND

=DFK FDPZV]\VWNLFKGRNRU]\VWDQLD]WHJRRSUDFRZDQLD3URV] UyZQLH*RQDGV\áDQLH

ZV]HONLFKXZDJJáyZQLHNU\W\F]Q\FKDOHLQQHUyZQLH*E GPLOHZLG]LDQH0DPQDG]LHM 

*HRSUDFRZDQLHWRVWDQLHVL SRPRFQHGODSHZQHMJUXS\NROHJyZ]SLHUZV]HJRURNX*\F]
Wam wszystkim powodzenia na egzaminie z Logiki.

5DIDá:6LNRUVNL

([e-mail])

- ]\NV\VWHPHP]QDNyZ

Semiotyka

QDXNDR]QDNXV]F]HJyOQLHR]QDNXVáRZQ\PF] üORJLNLVHPLRW\N

G]LHOLVL QDQDVW SXMFHWU]\JUXS\

1)

6HPDQW\N QDXN R]QDF]HQLX]QDNX

2)

6\QWDNW\N W]ZJUDPDW\NDORJLNLURG]DMH]QDNyZLVSRVREDFKLFKZL]DQLD

3)

3UDJPDW\N QDXNDRVWRVXQNXMDNL]DFKRG]LSRPL G]\]QDNLHPD

F]áRZL

ekiem

"x jest

R]QDN \ MHOL ] [ ZQLRVNXMHP\ R LVWQLHQLX \   LFK ]ZL]HN PD FKDUDNWHU

natu

UDOQ\QSJRUF]NDLFKRUREDLQDF]HM]QDNQDWXUDOQ\OXEREMDZ

"x jest znakiem

\MHOL] [ ZQLRVNXMHP\RRERZL]NX \LFK]ZL]HNPD FKDUDNWHU

V]WXF]Q\ ]RVWDá XáR*RQ\ ZHGáXJ SHZQ\FK UHJXá ]QDF]HQLRZ\FK L SU]HND]DQ\

RGELRUF\SU]H]WZyUF QSF]HUZRQHZLDWáRL]DWU]\PDQLHVL ZD*QDMHVWLQWHQFMD

komuni

NDF\MQDLPXV]LVWQLHüUHJXá\MDNWHQ]QDNUR]

u

PLHü

6IHU\G]LDáD

G]LDáDQLDNRQVXPSF\MQH

G]LDáDQLDSURGXNF\MQH

G]LDáDQLDSR]QDZF]HWXZáDQLHZ\VW SXM]QDNL

AKTY POZNANIA

325('1,(%(=325(

DNIE

Z\VW SXMHHOHPHQWSRUHGQLF]F\EUDNSRUHGQLF]F

ego

NWyUHG]LHOLVL QD,167580(17$/1(HOHPHQWXZDNFLHS

oznania)

- takie jak lupa, mikroskop oraz
NIEINSTRUMENTALNE - np. znak )

Substrat materialny znaku

PR*HE\üWUZDá\QDSLVOXEQLHWUZDá\Eá\VN

- ]\NMHVW]ELRUHPZ\UD]yZLSU]\SRU]GNRZDQ\FKPX]QDF]HMHVWWR]ELyU

zmien

Q\ZF]DVLHQDOH*\Z\Uy*QLüGZDSRGVWDZRZHURG]DMHM ]\NyZ

1.

- ]\NL QDWXUDOQH  HWQLF]QH ]RVWDá\ XNV]WDáWRZDQH ]Z\F]DMRZR  FHFKDPL WHJR

j

]\NDVVSRQWDQLF]QRüSá\QQRüLUy*QHNRQWHNVW\

2.

- ]\NL V]WXF]QH  VNRQVWUXRZDQHGOD MDNL NRQNUHWQ\FK FHOyZ Z WHQ VSRVyE *H

UHJXá\ W\FK M ]\NyZ ]DSURMHNWRZDQR ] JyU\ QS M ]\N HVSHUDQWR QD Z]yU

naturalnego ) lub matematyki (bardzo sztuczny)

Role semiotyczne

VWRW]ZIXQNFMHZ\SRZLHG]L

A. Rola opisowa

RSLV\ZDQLHU]HF]\ZLVWRFL

B. Rola ekspresywna

Z\UD*DQLHXF]XüLSUDJQLH

C. Rola sugestywna

Z\SRZLHG(SHZQ\PERG(FHPGR]DFKRZDQLD

D. Rola performatywna

  Z\SRZLHG( PD SHZQH ]QDF]HQLH XPRZQH L W\ONR Z

pew

Q\FKZDUXQNDFKVSHáQLDVZRMH]QDF]HQLH

- =<.2=1$:67:2

6=&=(*Ïà2:(2*Ï/1(

EDGDSRV]F]HJyOQHM ]\NLQLH]DMPXMHVL OHF]ZL

eloma)

TYPOLOGIA

SRG]LDáM ]\NDQDJUXS\M ]\NRZH

HISTORYCZNE

M ]\NZF]DVLH

OPISOWE

Z\RGU EQLDNDWHJRULH

TEORETYCZNE

- ]\N

MHVW SHZQ FHFK  ]DNRGRZDQ VWUXNWXU ] NWyU ND*G\ VL  URG]L ']LHFNR

mo

*H VL  QDXF]\ü ND*GHJR M ]\ND  7DN VWUXNWXU XQLZHUVDOQ ]DNRGRZDQ Z

mózgu jest : S= N + V (sentens=noun + verb) .Bardziej rozbudowana struktura :

S

NP 1 VP 1

Adj 1 Noun 1 Verb NP 2

Adj 2 Noun 2

Zdanie logiczne

MHVWWRWDNLH]GDQLHNWyUHPXPR*QDSU]\SLVDüZDUWRüSUDZG\

OXEIDáV]X

Kategorie syntaktyczne :

1. NAZWY (n)

2. ZDANIA (z)

Kategorie semantyczne :

1. NAZWY (n)

2. ZDANIA (z)

3. FUNKTORY

VZ\UD]\F]\Z\UD*HQLDQLHE GFHQD]ZDPLL]GDQLDPL

a. nazwotwórcze

b. zdaniotwórcze

c. funktorotwórcze

1D]Z\

=HZ]JO GXQDOLF]E Z\UD]yZZFKRG]F\FKZVNáDGQD]Z\Z\Uy*QLDVL 

9

Nazwy proste

VNáDGDMVL ]MHGQHJRZ\UD]X

9

1D]Z\]áR*RQHVNáDGDMFHVL ]LZL FHMZ\UD]yZ

=HZ]JO GXQDWRGRF]HJRRGQRV]VL QD]Z\Z\Uy*QLDVL 

9

Nazwy konkretne

GRW\F]NRQNUHWQ\FKU]HF]\RVyE

9

Nazwy abstrakcyjne

  GRW\F] SRM ü DEVWUDNF\MQ\FK ÄELDáRü´ ÄSáDF]´ LVWQLHM

WU]\ NRQFHSFMH  SODWRQL]P Q DEVWUDNF\MQH LVWQLHM  QRPLQDOL]P  QD]Z\

abstrak

F\MQHQLHLVWQLHMLNRQFHSWXDOL]P

=HZ]JO GXQDLORüGHV\JQDWyZQD]Z\G]LHOLP\QD

9

Nazwy puste

QLHSRVLDGDMGHV\JQDWyZ

9

Nazwy jednostkowe

SRVLDGDMMHGHQGHV\JQDW

9

Nazwy ogólne

ZL FHMQL*GHV\JQDW

.ROHMQ\SRG]LDáQD]ZQD

9

Nazwy indywidualne

  R]QDF]DMFH SRV]F]HJyOQH U]HF]\ EH] SU]\SLV\ZDQLD

ZáDVQRFLZ\Uy*QLDMFHMZJQD]Z\ZáDVQHMQS:DUV]DZD

9

Nazwy generalne

 SU]\VáXJXMFH GDQ\P SU]HGPLRWRP ]H Z]JO GX QD FHFK\

je

PX LP SU]\VáXJXMFH RGQRV] VL  GR SU]HGPLRWyZ SRVLDGDMF\FK SHZLHQ

okre

ORQ\ ]HVSyá FHFK QS VWROLFD 3ROVNL  QDMGáX*V]D U]HND ZLDWD 7UHFL

nazwy generalnej

  MHVW WDNL ]HVSyá FHFK QD SRGVWDZLH NWyUHJR RVRED MHOL

VWZLHUG]LWHFHFK\áF]QLHX]QD]DGHV\JQDWQD]Z\

.D*GDQD]ZDJHQHUDOQDPR*HE\üX*\WDZVXSR]\FMDFKURODFK]QDF]

eniowych) :

♦

Supozycja prosta

QD]ZDX*\ZDQDMDNR]QDNGODNRQNUHWQHJRSU]HGPL

otu

♦

Supozycja formalna

Z\UD]MHVWQD]ZGODFDáHJRJDWXQNX

♦

Supozycja materialna - wyraz jako znak dla niego samego

=HZ]JO GXQDFKDUDNWHULLORüHOHPHQWyZQD]Z\G]LHOLVL QD

9

Nazwy zbiorowe

NROHNW\ZQHGHV\JQDWDPL QLH V SRV]F]HJyOQH U]HF]\ OHF]

przedmioty, które traktujemy jako agregat (np. stado, las, biblioteka)

9

Nazwy niezbiorowe

ZV]\VWNLHLQQHQSGU]HZDUy*H

Zakres nazwy

- to klasa wszystkich desygnatów tej nazwy

=HZ]JO GXQD]DNUHVQD]Z\Z\Uy*QLDP\

9

Nazwy ostre

PDMGRNáDGQLHRNUHORQ\]DNUHVRVWU\

9

Nazwy nieostre

  WDNLH NLHG\ QLH ]DZV]H PR*HP\ RU]HF F]\ SU]HGPLRW MHVW

desy

JQDWHPWHMQD]Z\F]\QLHQSSRZD*QDV]NRGD

klauzule generalne )

0R*QDSU]HSURZDG]LüMHV]F]HMHGHQSRG]LDáQD]Z

9

Nazwy normatywne

Z\VW SXMW\ONRZVIHU]HSUDZDRVNDU*\FLHOSRVLá

kowy)

9

Nazwy relatywne

LFK]QDF]HQLHZL*HVL ]HVWRVXQNDPLZVSRáHF]H

stwie

9

Nazwy prywatywne

Z\UD(QLHSRGNUHODMEUDNFHFK\QLHREHFQ\LWS

7UHüQD]Z\

WDNL]HVSyáFHFKQDSRGVWDZLHNWyUHJRPR*QDUR]SR]QDüGHV\JQDW

QD]Z\:\Uy*QLDP\FHFK\

konstytutywne

Z\VWDUF]DMFHGRUR]SR]QDQLD

desygnatu) i konsekutywne (dodatkowe)

6WRVXQNLPL G]\]DNUHVDPLQD]Z

Uniwersum - zbiór desygnatów wszystkich nazw (klasa uniwersalna)

Klasa negatywna w stosunku do danej klasy

X]XSHáQLHQLHNODV\XQLZHUVDOQHM

5RG]DMHVWRVXQNyZPL G]\]DNUHVDPLQD]Z

1.

=DPLHQQRü

- synonimy (np. S - stolica Polski P - Warszawa)

S P

2.

3RGU] GQRü6ZVWRVXQNXGR3

(np. S - wróbel P - ptak)

P

S

3.

1DGU] GQRü6ZVWRVXQNXGR3

(np. S - ptak P - wróbel)

S
P

4.

.U]\*RZDQLHVL ]DNUHVyZ

S P

a.

1LH]DOH*QRüLVWQLHMGHV\JQDW\NWyUHQLHV6DQL363

≠

universum)

np. S - student P - sportowiec
b.

3RGSU]HFLZLHVWZRQLHPDGHV\JQDWyZNWyUHQLHE\á\E\6DQL3

QS6QLHVWXGHQW3F]áRZLHN

S+P=universum)

5.

:\NOXF]DQLHVL ]DNUHVyZ

S P

a.

SU]HFLZLHVWZR

- S+P

≠

universum (np. S - student , P - kombajn

b.

VSU]HF]QRü

- S+P=universum (s- student , P-nie student

'HILQLFMH

Rodzaje definicji



Definicja realna

  FKDUDNWHU\VW\ND SHZQHJR LVWQLHMFHJR SU]HGPLRWX SU]H]

SRGDQLH MHJR NRQVWUXNW\ZQ\FK FHFK PR*OLZLH ]ZL ]áD SLHUZV]HJR VWR

pnia,

SRZLQQDXMPRZDü

i

VWRW SU]HGPLRWyZF] VWHVIRUPXáRZDQLHÄMHVWWR´



Definicja nominalna

LQIRUPDFMDR]QDF]HQLXGDQHJRVáRZDQLHRGQRVLVL GR

FHFKGHILQLFMDPHWDM ]\NRZD,, VWRSQLD F] VWH VIRUPXáRZDQLH   Ä  ]QDF]\

W\OHFR´ZSUDZLHQDMF] FLHMX*\ZDVL GHILQLFMLQRPLQDOQ\FK



Definicja ostensywna (diektyczna) - jest to definicja przez pokazanie.]

3RG]LDáGHILQLFML]HZ]JO GXQDLFK]DGDQLD

:

(a) Definicja sprawozdawcza -

analityczna - opis znaczenia wyrazu, podajemy ja

ZWHG\JG\NWRQLH]QDXVWDORQHJRMX*]QDF]HQLDZ\UD]XMHVW]GDQLHPZVHQVLH

logicznym

(b) Definicja

SURMHNWXMFD

-

syntetyczna

XVWDOD]QDF]HQLHZ\UD]XQDSU]\V]áRü

1.

GHILQLFMDUHJXOXMFDOLF]\VL ]GRW\FKF]DVRZ\P]QDF]HQLHPZ\UD]XQS

GHILQLRZDQLHZ\UD*HQLHRVWU\FK

2. definicja konstrukcyjna nie - np. wprowadza nowy termin (neologizmy)

=HZ]JO GXQDVWUXNWXU GHILQLFMHPR*QDSRG]LHOLüQD

:

A.

'HILQLFMDUyZQRFLRZD

PR*QDZ\Uy*QLüWU]\F] FLVNáDGRZHGHILQLFML

-

definiendum - zawiera wyraz definiowany

-

áF]QLN]ZURWáF]F\

-

definiens

F] üGHILQLXMFD

'HILQLFMDUyZQRZD*QRFLRZDPR*HZ\VWSLüZSH

wnej stylizacji :

9

GHILQLFMDZVW\OL]DFMLVáRZQLNRZHM

- definiedum i definiens w supozycji materialnej

9

definicja w stylizacji semantycznej - tylko definiendum w supozycji materialnej

9

definicja w stylizacji przedmiotowej

RELHF] FLZVXSR]\FMLSURVWHMOXEIRUPD

lnej

:UyGGHILQLFMLUyZQRZD*QRFLRZ\FKQDOH*\Z\Uy*QLüMHV]F]H

ƒ

Definicja klasyczna - „Definitio fit per genus et differentium specyficam”

definiujemy przez porównanie zakresu nazwy z zakresem nazwy ogólniejszej
(

genus ) i ograniczenie jej przez dodanie cech (differentia specyfica)

ƒ

Definicje nieklasyczne :

1.

Definicja przez wyliczenie zakresów (

GHILQLHQVVNáDGDVL ]SDUXQD]Z

).
2.

Definicja kontekstowa

GHILQLRZDQ\XPLHV]F]RQ\ZNRQWHNFLHVáyZ

B.

Definicja

QLHUyZQRFLRZD

9

aksjomatyczna

SU]H] SRVWXODW\   QD SRGVWDZLH SU]\NáDGX

SRVáXJLZ

a

QLDVL Z\UD]HPGHILQLRZDQ\PZW\FK ]GDQLDFKGRP\ODP\

VL MHJR]QDF]HQLD

9

operacyjna - sposób na otrzymanie desygnatu (bez ocen)

9

systemowa - miejsce definiendum w znanym nam systemie

9

F]VWNRZDSRVWXODWXGHILQLF\MQHQLHRNUHODMZVSRVyEZ\F]HUSXMF\

VSRVREXSRVáXJLZDQLDVL GHILQLRZDQ\PWHUPLQHP

9

nawiasowa

Z\VW SXMZ.RGHNVDFK



GHILQLFMDSU]H]DEVWUDNFM



definicje prawne

 OHJDOQH  QDMF] FLHM QRPLQDOQH UHJXOXMFH XQLND VL

kon

VWUXNF\MQ\FKF] VWRZSU]HSLVDFKRJyOQ\FKQDSRF]WNXDNWXGHILQLXMHVL JG\

:

ƒ

RNUHOHQLHMHVWZLHOR]QDF]QH

ƒ

nieostre

ƒ

nie

znane

powszechnie

%á G\ZGHILQLFMDFK

‰

%áG

ignotum per ignotum - nieznane przez nieznane

‰

%áGLGHPSHULGHPQLH]QDQHSU]H]QLH]QDQHSHZQRGPLDQWHJREá GX

jest

Eá GQHNRáRSRUHGQLH

- ci

JGHILQLFMLNWyUHVL ]D] ELDM$

→

B , B

→

C ,

C

→

A )

‰

EUDN]DPLHQQRFL]DNUHVyZ

definiendum i definiensa - definicja za szeroka i

]DZVNDPR*HE\üMHGQRF]HQLH]DV]HURNDL]DZVNDJG\]DNUHV\VL

NU]\*XM-HVWWRW]ZEáGQLHDGHNZDWQRFL]DNUHV\

definidnum i definiensa

QLHV]DPLH

nne

‰

%áGSU]HVXQL FLDNDWHJRULDOQHJRZ\NOXF]DQLHVL ]DNUHVyZ

definiendum i

definiensa, kategorie bytowe :

9

rzeczy

9

cechy

9

stany

9

stosunki

3RG]LDáORJLF]Q\

3RG]LDá ORJLF]Q\

zakresu nazwy N na zakresy nazw A,B,C... polega na

VWZLHUG]HQLX*HND*G\GHV\JQDWQD]Z\1MHVW

dsygnatem jednej i tylko jednej nazwy

A,B,C .

9

]DNUHVSRGGDZDQ\SRG]LDáRZLQD]\ZDP\FDáRFLG]LHOQ

- „totum divisionis”

9

Z\Uy*QLRQHZZ\QLNXSRG]LDáX]DNUHV\WRF]áRQ\SRG]LDáX

- „membra divisionis”

3RGVWDZRZ\PLZDUXQNDPLSRSUDZQRFLSRG]LDáXV



UR]áF]QRüSRG]LDáX*DGHQ]HOHPHQWyZFDáRFLG]LHOQHMQLHPR*HQDOH*Hü

GRNLONXF]áRQyZSRG]LDáX



Z\F]HUSXMF\SRG]LDáVXPDF]áRQyZSRG]LDáXPXVLGDZDüFDáRüG]LHOQ

‰

SRG]LDáG\FKRWRPLF]Q\QDGZLHF] FLSRVLDGDQLHEG(QLHGDQHMF

echy)

‰

klasyfikacja

ZLHORVWRSQLRZ\SRG]LDáORJLF]Q\

‰

SRG]LDáV]WXF]Q\

(tylko jedna cecha wspólna) albo naturalny (wiele cech

wspólnych)

‰

Z\Uy*QLDQLHW\SyZEH]UR]áF]QRFLLZ\áF]QRFL

‰

partycja

SRG]LDáQDF] FLVNáDGRZH

=GDQLH

Zdanie w sensie logicznym

  Z\SRZLHG( RSLVRZD R NWyUHM PR*QD RU]HF F]\

MHVWSUDZG]LZDF]\IDáV]\ZD

6GORJLF]Q\

MHVWWRVWZLHUG]HQLHF]\FRMHVWSUDZG]LZHF]\IDáV]\ZH

:\SRZLHG]L QLH]XSHáQH

 PRJ VWDü VL  ]GDQLDPL Z VHQVLH ORJLF]Q\P SR

XFLO

eniu danych

Zdanie agnostyczne

QLHGDVL GRMüGRSUDZG\U]HF]\ZLVWHM

Zdania relatywistyczne

G]LHOVL QD

=GDQLDVXELHNW\ZQHSUDZGMHVWWRFRNWRX]QDMH]DSUDZG

=GDQLD]RELHNW\ZL]RZDQHSUDZGMHVWWRFRRJyáX]QDMH]DSUDZG

Teoria marksistowska

X]QDMH*HLVWQLHMHSUDZGDRELHNW\ZQDSUDZGMHVWWRFR

]JRGQH]RELHNW\ZQU]HF]\ZLVWRFL

=GDQLDPR*HP\SU]HGHZV]\VWNLPSRG]LHOLü

A. Zdania analityczne

RZDUWRFLORJLF]QHGHF\GXMHMX*VDPVHQVX*\W\FKVáyZ

WUXGQRMHVW]DSU]HF]\üWDNLP]GDQLXEH]QDUXV]DQLDUHJXá

B.

=GDQLHZHZQ WU]QLH

kontradyktoryczne

]GDQLHNWyUHJRIDáV]\ZRüMHVWSU]

e-

VG]RQD]HZ]JO GXQDX*\FLHVáyZ

C. Zdanie syntetyczne

GRVWZLHUG]HQLDSUDZG\EG(IDáV]XNRQLHF]QHRGZRáDQLH

VL GRRWDF]DMFHJRZLDWD

.ROHMQ\SRG]LDá]GDSROHJDQDVWZLHUG]HQLXLOHIDNWyZRSLVXMH]GDQLH



Zdania proste :

ƒ

zdania podmiotowo - orzecznikowe : „A jest B” np. Jan jest

studentem

ƒ

zdanie podmiotowo - orzeczeniowe

Ä$PDZáDVQRüI´QS-DQSL

ƒ

NLHG\VWDUDQRVL VSURZDG]Dü]GDQLDGRSRVWDFLÄ$MHVW%´



=GDQLD]áR*RQH



Zdanie atomiczne

  EH] NZDQW\ILNDWRUyZ SRGPLRW MHVW QD]Z MHGQRVWNRZ D

RU]HF]QLNQD]ZJHQHUDOQ



Zdanie proste - z jednym kwantyfikatorem, podmiot i orzecznik nazwami

jednostkowymi



Zdania subsumpcyjne

  RU]HNDMFH R SU]\QDOH*QRFL MHGQHM NODV\ GR GUXJLHM 

SRGPLRWLRU]HF]QLNQD]ZDPLJHQHUDOQ\PL:UyG]GDVXEVXPSF\MQ\FKQDOH*\

Z\Uy*QLüGRGDWNRZR]GDQLD

9

Zdania

RJyOQRWZLHUG]FHÄ.D*GH6MHVW3´

SaP

9

Zdania

RJyOQRSU]HF]FHÄ)DGQH6QLHMHVW3´

SeP

9

=GDQLDV]F]HJyáRZRWZLHUG]FHÄ1LHNWyUH6V3´

SiP

9

=GDQLDV]F]HJyáRZRSU]HF]FHÄ1LHNWyUH6QLHV3´

SoP

SaP

SeP

SiP

SoP

=DPLHQQRü

S i P

+

-

+

-

1DGU] GQRü

S do P

-

-

+

+

3RGU] GQRü

S do P

+

-

+

-

.U]\*RZDQLH

zakresu S i P

-

-

+

+

5R]áF]QRü

zakresu S i P

-

+

-

+

6SU]HF]QRü

zakresu S i P

-

+

-

+

Zdania egzystencjalne

  V WR ]GDQLD RU]HNDMFH R LVWQLHQLX EG( QLHLVWQLHQLX

SU]HGPLRWyZMDNLHJRURG]DMX

0RGDOQRü]GD

1.

Zdania asertoryczne

VWZLHUG]D*HWDNMHVWEG(QLH

2.

Zdania apodyktyczne

VWZLHUG]D*HWDNPXVLE\üEG(QLH

3.

Zdania problematyczne

VWZLHUG]D*HFRPR*HE\ü

Funkcja zdaniowa

 IRUPXáD ]GDQLRZD  WDNLH Z\UD*HQLH RSLVRZH ]DZLHUDMFH

]PLHQQHSRNWyU\FKSRGVWDZLHQLXRWU]\PXMHVL ]GDQLHZVHQVLHORJLF]Q\P)XQNFM

]GDQLRZ]DPLHQLüPR*QDZ]GDQLHORJLF]QHSRSU]H]

1.

.RQNUHW\]DFM ]PLHQQ\FK

- podstawienie zmiennych

2.

.ZDQW\ILNDFM SRSU]HG]HQLHND*GHM]PLHQQHMNZDQW\ILNDWRUHP

)XQNFMH ]GDQLRZH   SUDZG]LZRFLRZH ZDUWRü ORJLF]QD ]GDQLD ]DOH*\ W\ONR RG

de

QRWDFMLZ\UD*HVNáDGRZ\FKLLQWHQFMRQDOQHZDUWRüORJLF]QD]DOH*\RGNRQWHNVWX

LWSIXQNFMD]GDQLRZDVNáDGDVL ]H]PLHQQ\FKLVWDá\FKORJLF]Q\FK

6WDáHORJLF]QH

1.

SU]\QDOH*QRü

∈

2.

kwantyfikatory - ogólny

Λ

LV]F]HJyáRZ\9

3.

IXQNWRU\SUDZG]LZRFLRZH

4.

Z\UD*HQLD]GHILQLRZDQH]DSRPRFWU]HFKSRZ\*V]\FK

)XQNWRU\SUDZG]LZRFLRZHRGDUJXPHQWyZ]GDQLRZ\FKZDUWRüORJLF]QD]GDQLD

]DOH*\W\ONRRGZDUWRFLORJLF]Q\FKDUJXPHQWyZ

Tautologia

SUDZRORJLF]QHGODND*G\FKSRGVWDZLRQ\FKZDUWRFLMHVWSUDZG]

iwa

)XQNWRU\SUDZG]LZRFLRZH

52'=$-()81.725Ï:35$:'=,:2&,2:<&+

I)

)XQNWRU\SUDZG]LZRFLRZHRG]PLHQQHM

A) Negacja - nie z p i

∼

p jedno i tylko jedno jest prawdziwe

p

∼

p

1

0

0

1

B) Asercja

SRWZLHUG]HQLHSUDZG]LZRFL

p

Asp

1

1

0

0

C) Falsum

]DZV]HIDáV]\ZH

p

Fls

1

0

0

0

D) Verum - zawsze prawdziwe

p

Verp

1

1

0

1

II)

)XQNWRU\SUDZG]LZRFLRZHRG]PLHQQ\FK

A) Koniunkcja (

∧

)

ÄL´ÄRUD]´=ZL]HNZVSyáSUDZG]LZRFL]GD

Koniunkcja

p

q

p

∧

q

1

1

1

1

0

0

0

1

0

0

0

0

B)

$OWHUQDW\ZD]Z\NáD

∨

)

ÄOXE´=ZL]HNQLHZVSyáSUDZG]LZRFL]GD

„Conajmniej jeden z dwóch”

$OWHUQDW\ZD]Z\NáD

p

q

p

∨

q

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

C)

$OWHUQDW\ZDUR]áF]QD

⊥

)

ÄDOER´]ZL]HNQLH]JRGQRFL]GDFRGR

SUDZG\LIDáV]X

$OWHUQDW\ZDUR]áF]QD

p

q

p

⊥

q

1

1

0

1

0

1

0

1

1

0

0

0

D) Dysjunkcja ( / )

ÄEG(EG(´=ZL]HNQLHZVSyáSUDZG]LZRFLGZyFK

]GD

( p / q ) =

∼

( p

∧

TÄ&RQDMZ\*HMMHGHQ]GZyFK´

Dysjunkcja

p

q

p / q

1

1

0

1

0

1

0

1

1

0

0

1

E) Implikacja (

⇒

)

ÄMHOLWR¶IXQNWRUVWUXNWXUDOQRSUDZG]LZRFLZ\

-HOLSRSU]HGQLNMHVW2S OXEQDVW SQLNMHVWT RWRFDáDLPSOLNDFMDMHVW

1.

Implikacja

p

q

p

⇒

q

1

1

1

1

0

0

0

1

1

0

0

1

F)

5yZQRZD*QRü

≡

)

]ZL]HN]JRGQRFL]GDFRGRSUDZG\LIDáV]X

5yZQRZD*QRüWRLPSOLNDFMDZRELHVWURQ\

(p

≡

q ) =

∼

( p

⊥

q )

5yZQRZD*QRü

p

q

p

≡

q

1

1

1

1

0

0

0

1

1

0

0

1

G) Binegacja (

↓

) - „ani ... ani”

Binegacja

p

q

p

↓

q

1

1

0

1

0

0

0

1

0

0

0

1

:\QLNDQLHORJLF]QH

Wynikanie logiczne

PXVLE\üRSDUWHQDSUDZG]LZHMLPSOLNDFML

.ROHMQ\P ZDUXQNLHP SRSUDZQRFL Z\QLNDQLD ORJLF]QHJR MHVW ]ZL]HN MDNL PXVL

zacho

G]LüSHZLHQ]ZL]HNWUHFLRZ\

A.

=ZL]HNSU]\F]\QRZ\QSÄ-HOLGáXJRSDGD GHV]F] QLHNWyUH GURJL VWDM VL

trudne do przebycia”

B.

=ZL]HNVWUXNWXUDOQ\]ZL]HNSRZVWDá\]WDNLHJRDQLHLQQHJRUR]PLHV]F]HQLD

przedmiotów w czasie i przestrzeni.

C.

=ZL]HN

tetyczny

 ]ZL]HN SRZVWDá\ ] MDNLHJR XVWDQRZLHQLD QRUP\ SUDZD 

Ä-HOLNWRZ\U]G]LáV]NRG GUXJLHMRVRELH]HVZHMZLQ\WRZHGáXJ$UW.&

]RERZL]DQ\MHVWGRMHMQDSUDZLHQLD´

D.

=ZL]HNORJLF]Q\DQDOLW\F]Q\Z\QLNDMF\]VDPHJRVHQVXX*\W\FKVáyZEG(

struktury :

Ä-HOL$MHVWV G]LWR6MHVWSUDZQLNLHP´

implikacja formalna )

Ä-HOL-DQMHVWV G]LWR-DQMHVWSUDZQLNLHP´

implikacja materialna )

5HODFMH

Relacja (xRy

VWRVXQHNPL G]\FRQDMPQLHMGZRPDHOHPHQWDPL

nazwa

QSE\üRMFHPL

klasa

QSOXG]LHDWDN*HFHFK\

x - poprzednik relacji y -

QDVW SQLN

relacji

X - dziedzina relacji Y - przeciwdziedzina relacji

X i Y - pole relacji

Konwers - relacja odwrotna x R

1

y do

[5\QSE\üZ\*V]\PLLE\üQL*V]\P

Cechy relacji

cecha

zawsze

nigdy

czasem

]ZURWQRü

xRx

zwrotna

przeciwzwrotna /

azwrotna

niezwrotna / nonzwrotna

V\PHWU\F]QRü

symetryczna

asymetryczna

nonsymetryczna

xRy

∧

yRx

Przechod

QLRü

xRy yRz xRz

przechodnia przeciwprzechodnia/

aprzechodnia

nieprzechodnia/

nonprzechodnia

VSyMQRü

w danej

klasie xRy

∨

yRx

spójna

przeciwspójna

niespójna

6<0(75<&=12û

MHOL

xRy to czy yRx ? )

1.

Relacja symetryczna

-HOL[5\WRWDN*H\5[QSÄ[VVLDGHP\´WRWDN*HÄ\

VVLDGHP[´

2.

Relacja asymetryczna - przeciwsymetryczna

  -HOL

xRy to nigdy yRx (np. „x

ojcem y” to nigdy „y ojcem x” ) - czasami zachodzi

konwers relacyjny ( y

synem x tzn. R2 wynika z R1)

3.

Relacja nonsymetryczna - symetryczna nieregularnie

-HOL

xRy to relacja yRx

PR*H]DLVWQLHüDOHQLHPXVLQSÄ[OXEL\´WRÄ\PR*HOXELü[ÄDOHZFDOHQLH

mu

VLJROXELü

=:52712û

MHOL

xRy to w jakiej relacji pozostaje xRx ? )

1.

Relacja zwrotna

-HOL[5\WRWDN*H

xRx

2.

Relacja azwrotna - przeciwzwrotna

-HOL

xRy to nigdy xRx np. „x jest straszy od

\´WRQLJG\QLHPR*HE\üVWDUV]\RGVLHELH

3.

Relacja niezwrotna -nonzwrotna - zwrotna nieregularnie

-HOL

xRy to

[5[PR*H

]DFKRG]LüDOHZFDOHQLHPXVLQSÄ[EURQL\´WR[PR*HEURQLüWDN*HVLHELHDOH

PR*HEURQLüW\ONR\

35=(&+2'1,2û75$1=<67<:12û

-HOL

xRy i yRz to czy xRz ? )

1.

Relacja przechodnia

  -HOL

xRy i

\5] WR WDN*H

xRz (np. „x bogatszy od y” i „y

bo

JDWV]\RG]´WRWDN*HÄ[ERJDWV]\RG]´

2.

Relacja przechodnia - przeciwprzechodnia

-HOL

xRy i yRz to nigdy zRz

3.

Relacja nieprzechodnia - nonprzechodnia - przechodnia nieregularnie

-HOL

xRy

i yRz to

[5]PR*HQDVWSLüDOHQLHPXVL

63Ï-12û

RNUHODVL ZSHZQ\P]ELRU]HEDGDP\F]\GRZROQDSDUDZFKRG]LZUHODFM Z

dowolnym kierunku

1.

Relacja spójna

2.

Relacja aspójna

3.

Relacja niespójna - spójna nieregularnie - nonspójna

5HODFMDUyZQRFLRZDUyZQRZD*QRFLRZD

0XVLE\üMHGQRF]HQLH

1. Zwrotna
2. Symetryczna
3. Przechodnia

Relacja

SRU]GNXMFD

w danej klasie przedmiotów

0XVLE\üMHGQRF]HQLH

1. Spójna
2. Przechodnia
3. Przeciwzwrotna
4. Przeciwsymetryczna

Cechy stosunków zakresowych nazw jako relacji

Stosunek

Symetrycz

QRü

Tranzytyw

QRü

]DPLHQQRü

symetryczna

tranzytywna

SRGU] GQRü

asymetryczna

tranzytywna

QDGU] GQRü

asymetryczna

tranzytywna

QLH]DOH*QRü

symetryczna

atranzytywna

SRGSU]HFLZLHVWZR

symetryczna

nontranzytywna

SU]HFLZLHVWZR

symetryczna

nontranzytywna

VSU]HF]QRü

symetryczna

atranzytywna

5(/$&-(=à2)21(



suma relacji xRy xR

1

y

∨

xR

2

y

QSE\üURG]LFHP E\üPDWNDOERE\ü

ojcem)



iloczyn relacji

ƒ

]Z\Ná\

- xRy xR

1

y

∧

xR

2

\QSE\üVWDUV]\PEUDWHP E\üEUDWHP

E\üVWD

rszym)

ƒ

Z]JO GQ\

- xRy xR

1

z

∧

zR

2

\QSE\üWHFLRZ E\üPDWNE\ü

*RQ

3UDZDORJLF]QHWDXWRORJLH

Prawem logicznym

   MHVW WDND IXQNFMD ]GDQLRZD NWyUD GOD ND*G\FK ZDUWRFL

zmiennych p i q jest prawdziwa (tautologia)

 6WZLHUG]HQLH *H GDQD IXQNFMD

]GDQLRZDMHVWWDXWRORJLZ\PDJDGRZRGX

:ORJLFHZ\Uy*QLDVL WU]\URG]DMHWDNLFKGRZRG]H



Metoda dowodzenia "tabelkowa"

U\VXMHVL WDEHO LÄU F]QLH´VSUDZG]DVL

F]\QDSUDZG GODZV]\VWNLFKZDUWRFLWDIXQNFMD]GDQLRZDMHVWSUDZG



Metoda dowodu nie wprost

PR*OLZDJG\IXQNFMD]GDQLRZDMHVWLPSOLNDFM

DOER UyZQRZD*QRFL F]\OL LPSOLNDFM Z RELH VWURQ\ SU]\MPXMH VL  *H WDND

im

SOLNDFMDMHVWIDáV]\ZDF]\OLPXVLE\üWDN*HS DT VSUDZG]DVL F]\

ist

QLHMH WDND PR*OLZRü *H WDN PR*H ]DLVWQLHüMHOL WDN WR QLH MHVW WDXWRORJLD

MHOLGRMG]LHP\GRVSU]HF]QRFLWR]QDF]\*HMHVWWDXWRORJL



0HWRGDGRZRGyZ]DáR*HQLRZ\FKVWRVXMFSHZQH]DáR*HQLDUHJXá\QDOH*\

GRSURZDG]LüGRXGRZRGQLHQLDSUDZG\6WRW]ZUHJXá\SLHUZRWQH

.

5(*8à<3,(5:271(

1.

5HJXáDRGU\ZDQLD

( RO )

p

⇒

q

p

q

2.

5HJXáDGRGDZDQLDNRQLXQNFML

( DK )

p

q

p

∧

q

3.

5HJXáDRSXV]F]DQLDNRQLXQNFML

( OK )

p

∧

q

p

∧

q

p

q

4.

5HJXáDGRGDZDQLDDOWHUQDW\Z\

( DA )

p

q

p

∧

q

p

∧

q

5.

5HJXáDRSXV]F]DQLDDOWHUQDW\Z\

( OA )

p

∨

q

∼

p

p

∨

q

∼

q

q

p

6 .

5HJXáDGRGDZDQLDUyZQRZD*QRFL

( DR )

p

⇒

q

q

⇒

p

p

≡

q

7.

5HJXáDRSXV]F]DQLDUyZQRZD*QRFL

( OR )

p

≡

q

p

≡

q

p

⇒

q

q

⇒

p

32'67$:2:(=$6$'<0</(1,$

A.

=DVDGDWR*VDPRFLÄ-H*HOLSWRS´

p

⇒

p

=ND*GHJR]GDQLDZ\QLNDWR

]GDQLHF]\OLMH*HOLXGRZRGQLP\SUDZG]LZRü]GDQLDWRPR*HP\WR]GDQLH

powtó

U]\ü

B.

=DVDGDVSU]HF]QRFL

-

∼

( p

∧

∼

p )

C.

=DVDGDZ\áF]RQHJRURGND

(p

∨

∼

p) lub (p

⊥

∼

p)

D.

Zasada binegacji -

∼

(

∼

p) = p

E.

Dictum de Omni / Dictum de Nullo :

ƒ

Dictum de Omni

MHOLFRPDZDORUGRZV]\VWNLFKWRPDWDN*HZDORUGR

poszczególnych i niektórych

ƒ

Dictum de Nullo

MHOLFRQLHPDZDORUXGRSRV]F]HJyOQ\FKLQLHNWyU\FKWRQLH

PDWDN*HZDORUXGRZV]\VWNLFK

PRAWA LOGICZNE

3UDZDORJLF]QHPRJSU]\MPRZDüSHZQSRVWDü0RJWRE\ü



Sylogizmy

  Z\UD*HQLD PDMFH SRVWDü ]GDQLD ZDUXQNRZHJR Z SRSU]HGQLNX

wy

VW SXMH NRQLXQNFMD GZyFK Z\UD*H MHGQD ]PLHQQD VL  SRZWDU]D Z REX

Z\UD*

e

QLDFKDQDVW SQLNXZ\VW SXMHWRZ\UD*HQLHNWyUHVL QLHSRZWDU]D



Transpozycje



Dylematy

]áR*RQHV]GZyFKLPSOLNDFMLZLHP\FRRLFKVNáDGQLNDFKLQDLFK

SRGVWDZLHZ\FLJDP\ZQLRVNLRUHV]FLH



Inne prawa

1DMZD*QLHMV]HSUDZDORJLF]QH

9

Sylogizm konstrukcyjny - Modus Ponendo Ponens :

[ (p

→

q)

∧

p ]

→

q

9

Sylogizm destrukcyjny - Modus Tollendo Tollens :

[ (p

→

q)

∧

∼

q]

→

∼

p

9

Sylogizm alternatywny - Modus Tollendo Ponens :

[ (p

∨

q)

∧

∼

p]

→

q

9

Sylogizm dysjunkcyjny - Modus Ponendo Tollens :

[ (p / q )

∧

p ]

→

∼

q

9

Sylogizm

DOWHUQDW\ZQRUR]áF]Q\

:

[ (p

⊥

q )

∧

p ]

→

∼

q

[ (p

⊥

q )

∧

q ]

→

∼

p

[ (p

⊥

q )

∧

∼

p ]

→

q

[ (p

⊥

q )

∧

∼

q ]

→

p

9

6\ORJL]PUyZQRZD*QRFLRZ\

:

[ (p

≡

q )

∧

p ]

→

q

[ (p

≡

q )

∧

q ]

→

p

[ (p

≡

q )

∧

∼

p ]

→

∼

q

[ (p

≡

q )

∧

∼

q ]

→

∼

p

9

Prawo transpozycji prostej :

(p

⇒

q)

≡

(

∼

p

⇒

∼

q )

9

Charakterystyka prawdy :

q

⇒

( p

⇒

q )

9

&KDUDNWHU\VW\NDIDáV]X

:

∼

p

⇒

( p

⇒

q )

9

Prawa de Morgana :

∼

(p

∨

q)

≡

(

∼

p

∧

∼

q )

∼

(p

∧

q)

≡

(

∼

p

∨

∼

q )

9

Sylogizm hipotetyczny :

{p

⇒

q)

∧

( q

⇒

r)}

⇒

(p

⇒

r )

1.

JáyZQ\P IXQNWRUHP  LPSOLNDFMD

2.

Z SRSU]HGQLNX NRQLXQNFMD ]GD

3.

]PLHQQD SRZWDU]DMFD VL Z SRSU]HGQLNX QLH Z\VW SXMH Z QDVW SQLNX

4.

]PLHQQH QLH SRZWDU]DMFH VL Z SRSU]HGQLNX Z\VW SXM Z QDVW SQLNX

9

3UDZRWUDQVSR]\FML]áR*RQHM

:

[ (p

∧

q)

⇒

r]

⇒

[ (p

∧

∼

r)

⇒

∼

q ]

[ (p

∧

q)

⇒

r]

⇒

[ (

∼

r

∧

q)

⇒

∼

p ]

9

Prawo dodawania implikacji :

{(p

⇒

q)

∧

(r

⇒

s)}

⇒

{(p

∨

r)

⇒

(q

∨

s)}

9

3UDZRPQR*HQLDLPSOLNDFML

:

{(p

⇒

q)

∧

(r

⇒

s)}

⇒

{(p

∧

r)

⇒

(q

∧

s)}

9

Prawo negowania implikacji :

∼

(p

⇒

q)

≡

p

∧

∼

q

9

3UDZR]DVW SRZDQLDLPSOLNDFML

:

( p

⇒

q )

≡

(

∼

p

∨

q )

9

Dylemat konstrukcyjny prosty :

{ (p

⇒

r)

∧

( q

⇒

r)

∧

(p

∨

q)}

⇒

r

9

'\OHPDWNRQVWUXNF\MQ\]áR*RQ\

:

{ (p

⇒

r)

∧

(q

⇒

s)

∧

(p

∨

q) }

⇒

(r

∨

s)

9

Dylemat destrukcyjny prosty :

{ ( p

⇒

r)

∧

( q

⇒

r )

∧

(

∼

p

∨

∼

q )}

⇒

∼

r

9

'\OHPDWGHVWUXNF\MQ\]áR*RQ\

:

{ ( p

⇒

r )

∧

( q

⇒

s )

∧

(

∼

p

∨

∼

q )}

⇒

(

∼

r

∨

∼

s )

9

Prawo importacji implikacji :

{p

⇒

(q

⇒

r)}

⇒

{(p

∧

q)

⇒

r }

9

Prawo exportacji implikacji :

{(p

∧

q)

⇒

r }

⇒

{p

⇒

(q

⇒

r)}

9

Prawo exprtacji - importacji :

{(p

∧

q)

⇒

r }

≡

{p

⇒

(q

⇒

r)}

9

Prawo Dunsa Szkota

(p

∧

∼

p)

⇒

q

$NVMRPDW\F]Q\UDFKXQHN]GD

3ROHJDRQQDW\PL*RELHUDVL MDNLHVSyMQLNLMDNRSLHUZRWQH,PLFKMHVWPQLHMW\P

lepiej np. : w Systemie Nikoda tylko jeden spójnik „ / ” , a Systemie Witeheda
Russela dwa „

∼

” i „

∨

”.

System Witheheda Russela

6SyMQLNDPLSLHUZRWQ\PLVÄ

∼

” i „

∨

”.

:\]QDF]RQHVW]Z$NVMRPDW\V\VWHPXFRF]HJRVL QLHGRZRG]L

.RQLHF]QHMHVWZF]HQLHM]GHILQLRZDQLHVSyMQLNDZWyUQHJRÄ

⇒

” :

Def (p

⇒

q) =

∼

p

∨

∼

q

:W\PV\VWHPLHZ\VW SXMDNVMRPDW\

Aksjomat 1 : ( p

∨

q )

⇒

p

Aksjomat 2 : q

⇒

( p

⇒

q )

Aksjomat 3 : ( p

∨

q )

⇒

( q

∨

p )

Aksjomat 4 : (q

⇒

r)

⇒

( p

∨

q )

⇒

( p

∨

r)

0HWRGDSU]HNV]WDáFDQLDIXQNFML]GDQLRZ\FKRSLHUDVL QDRSHUDFMDFK

A.

Podstawianiu

    SROHJD QD W\P  L* Z IXQNFML ]GDQLRZHM Z PLHMVFH ]PLHQQHM

pod

VWDZLDVL LQQ]PLHQQOXEIXQNFM ]GDQLRZ

B.

=DVW SRZDQLX]DPLDVWSHZQHMIXQNFML]GDQLRZHMSRGVWDZLDP\LQQIXQNFM DOH

SRGZDUXQNLHP*HQRZDIXQNFMDGDMH]DZV]HWHQVDPZ\QLNLORJLF]Q\

C.

Odrywaniu

VFKHPDWRGU\ZDQLDPR*QDSU]HGVWDZLüWDN

A1

⇒

Z

⇒

T

A2

⇒

X

⇒

S

MHOLQS7 ;

⇒

<WRPR*QDRGHUZDü<LVWZLHUG]Lü*HMHVWWDXWRORJL

&HFK\GREUHJRV\VWHPXDNVMRORJLF]QHJRUDFKXQNX]GD



6NURPQRüV\VWHPXPDáRDNVMRPDWyZLVSyMQLNyZSLHUZRWQ\FK



6\VWHPPXVLE\üSHáQ\F]\OLLQQH]QDQHSUDZDPXV]E\üGRXGRZRGQL

enia



6\VWHP  PXVL E\ü QLHVSU]HF]Q\   WZLHUG]HQLD SRFKRG]FH ] DNVMRPDWyZ QLH

PRJE\üVSU]HF]QH

System Nikoda :

Def (

∼

p)

⇒

p/p

(p

⇒

q) = p/

∼

p

(p

∧

q ) =

∼

( p/q )

3UDZDORJLF]QH]H]PLHQQ\PLQD]ZRZ\PL

Zdania subsumpcyjne

6D3ND*GH6MHVW3

6L3QLHNWyUHPR*HZV]\VWNLH6V3

6H3*DGQH6QLHMHVW3

6R3QLHNWyUH6QLHV3

5R]áR*HQLHWHUPLQyZZ]GDQLDFK

ogólno

szczególno

WZLHUG]FH

SaP

SiP

SU]HF]FH

SeP

SoP

Kwadrat Logiczny :

/

SaP SeP

⇓

⇓

SiP SoP

∨

Sap / SeP -

]ZL]HNG\VMXQNF\MQ\QLHPRJE\üREDSUDZG]LZH

SaP

⇒

∼

SeP

SeP

⇒

∼

SaP

SiP

∨

SaP -

]ZL]HNDOWHUQDW\Z\]Z\NáHMQLHPRJE\üREDIDáV]\ZH

∼

SiP

⇒

SoP

∼

SoP

⇒

SiP

SaP =

∼

SoP SeP =

∼

SiP

SiP =

∼

SeP SoP =

∼

SaP

SaP

⇒

SiP SeP

⇒

SoP

∼

(SaP

∧

∼

SiP)

∼

(SeP

∧

∼

SoP)

3U]HNV]WDáFHQLDMDNLPSRGOHJDM]GDQLD

subsumpcyjne :



KONWERSJA

]GDQLHMHVWWZRU]RQHWDN*HSU]HGVWDZLDVL SRGPLRW]

orzeczeniem.

SeP

≡

PeS

SiP

≡

PiS

SaP

→

PiS (konwersja ograniczona)

SoP (nie podlega)



OBWERSJA

  SRGOHJDM MHM ZV]\VWNLH W\S\ ]GD MDNRü ]GDQLD ]PLHQLDP\

QHJXMFRU]HF]QLN

SaP

≡

S e nie-P

SeP

≡

S a nie-P

SiP

≡

S o nie-P

SoP

≡

S i nie-P



KONTRAPOZYCJA - polega na zamianie orzecznika z podmiotem i
zanegowaniu obu .

SaP

≡

nie-P a nie-S

SoP

≡

nie-P o nie-S

SeP

→

nie-P o nie-S (kontrapozycja ograniczona)

SiP (nie podlega)

'R NRQWUDSR]\FML PR*QD GRMü SRSU]H] REZHUVM  NRQZHUVM  L MHV]F]H MHGQ

obwer

VM 

PRAWA LOGICZNE

Prawa opozycji w kwadracie logicznym

SaP

≡

∼

SoP

SoP

≡

∼

SaP

SeP

≡

∼

SiP

SiP

≡

∼

SeP

SaP / SeP

SiP

∨

SoP

SaP

→

SiP

SeP

→

SoP

Prawa konwersji prostej

SeP

≡

PeS

SiP

≡

PiS

Prawo konwersji ograniczonej

SaP

→

PiS

Prawa obwersji

SaP

≡

S e nie-P

SeP

≡

S a nie-P

SiP

≡

S o nie-P

SoP

≡

S i nie-P

Prawo kontrapozycji prostej

SaP

≡

nie-P a nie-S

SoP

≡

nie-P o nie-S

Prawo kontrapozycji ograniczonej

SeP

→

nie-P o nie-S

Sylogizm kategoryczny ze zmiennymi nazwowymi

MaP
SaM
SaP

8NáDG]GD]F]HJRSLHUZV]HWRSU]HVáDQNLDWU]HFLHWRZQLRVHN

P - termin mniejszy

0WHUPLQUHGQL

6WHUPLQZL NV]\WDQNWyU\ZHZQLRVNXMHVWQDVW SQLNLHP

3U]HVáDQNDZL NV]DWRWDNWyUDPDWHUPLQZL NV]\

We wniosku np. SaP ( S-podmiot konkluzji ; P-orzecznik konkluzji)

6\ORJL]P\VáXV]QHWRWDNLHNWyUHGDMSUDZG GODND*GHMZDUWRFL6L3WDXWRORJLH

:V]\VWNLFKWU\EyZV\ORJLVW\F]Q\FKMHVW]F]HJRWRWU\E\VáXV]QH

moc

Q\FKLVáDE\FK

:DUXQNLSRSUDZQRFLV\ORJL]PyZNDWHJRU\F]Q\FK

:

A.

7HUPLQ UHGQL PXVL E\ü Z REX SU]HVáDQNDFK WDNLH VDPR VáRZR L Z WHM VDPHM

VXSR]\FMLL]QDF]HQLX-HOLQLHWRMHVWWRW]ZEáGWHUPLQyZ

.

B.

7HUPLQ  UHGQL  PXVL  E\ü  SU]\QDMPQLHM   Z  MHGQHM  ]  SU]HVáDQHN  WHUPLQHP

UR]á

o

*RQ\PF]\OLPXVLE\üPRZDRMHJRZV]\VWNLFKGHV\JQDWDFK

SaP ; SeP

; SoP ; SiP

C.

:DUXQHNSU]HF]FRWZLHUG]F\MHGQD]SU]HVáDQHNPXVLE\üWZLHUG]FD

( z

GZyFKIDáV]\Z\FKSU]HVáDQHNQLFQLHZ\QLND-HOLGZLHSU]HVáDQNLVSUDZG]LZH

WRZQLRVHNWH*SUDZG]LZ\

D.

7HUPLQUR]áR*RQ\ZHZQLRVNXPXVLE\üUR]áR*RQ\ZSU]HVáDQNDFK

5HJXá\RJyOQRFLV]F]HJyáRZRFLSU]HVáDQHN

:

(a)

-HGQD]SU]HVáDQHNPXVLE\üRJyOQD]V]F]HJyáRZ\FKQLFQLHZ\QLND

(b)

-HOLRJyOQDDV]F]HJyáRZHWRZQLRVHNV]F]HJyáRZ\

(c)

-HOLSU]HVáDQNLRJyOQHWRZQLRVHNRJyOQ\EG(V]F]HJyáRZ\

MaP
SaM

MaP
SaM

SaP

SiP

6L3MHVWWRZQLRVHNRVáDELRQ\

barbari)

MeP
SaM

MeP
SaM

SeP

SoP

6R3ZQLRVHNRVáDELRQ\

ceslaro)

7U\EV\ORJLVW\F]Q\QLHVáXV]Q\SU]\SHZQ\FKSRGVWDZLDQLDFKPR*HGDZDü

prawdziwe konkluzje.

:\SRZLHG]LPRGDOQH

:\SRZLHG]LPRJE\ü



asertoryczne

VWZLHUG]DMFH



problematyczne

PR*H



apodyktyczne (musi)

=GDQLDSUREOHPDW\F]QHLDSRG\NW\F]QHWRPRJSRVLDGDüUy*QLQWHUSUHWDFM 

(a)

Interpretacja logiczna

Z\QLND]H]GDMX*X]QDQ\FK]DSUDZG]LZH

(b)

Interpretacja dynamiczna

ZQLRVNXMHP\]LVWQLHMF\FKIDNWyZ

Ä0XVLE\ü$´Z\QLND]WHJR*HLVWQLHMH]ZL]HNNWyU\RSLHUDVL QDIDNWDFK

ZSHZQ\FKV\WXDFMDFKFRWDNLHJR]DLVWQLHMH

Ä0R*HE\ü$´ÄZF]DVLHV]WRUPXVWDWHN]QLHUR]áR*RQ\P*DJOHPPR*H

XWRQü´

(c)

Interpretacja aksjologiczna : (stosunek osobisty)

Ä0XVLE\ü$´RVREDZ\SRZLDGDMFDVL MHVWSHZQDWHJRMHVWVLOQLH

prze

NRQDQDRSUDZG]LZRFLQSÄHSLGHPLDPXVLE\ü]DWU]\PDQD´

Ä0R*HE\ü$´ÄEyOJáRZ\PR*HXVWSLüSRVSDFHU]HQDZLH*\PSRZL

etrzu”

(d)

Interpretacja tetyczna : (

GHRQW\F]QD  =ZL]DQD  MHVW  ]  LVWQLHQLHP SHZQHM

normy , wynika z pewnych zasad moral

Q\FKSUDZQ\FKMHOLMHVWZ\]QDF]RQD

Ä0XVLE\ü$´NRQLHF]QRüZ\VWSLHQLDXZDUXQNRZDQDQRUPQSÄ*UDF]

GUX*\Q\$PXVLSLHUZV]\NRSQüSLáN MHOLWRZ\QLND]ORVRZDQLD´

Ä0R*HE\ü$´GZLHLQWHUSUHWDFMHWHW\F]QH]GDSUREOHPDW\F]Q\FK

MHOLNWRFRPR*H

⇒

to nie jest mu to zakazane

Ä;PR*HZ\QDMüPLHV]NDQLHMHOLMHVWZáDVQRFLRZH´

R]QDF]DWDN*HRNUHORQHNRPSHWHQFMHQRUPDNRPSHWHQF\MQD

ÄV G]LDPR*HZ\GDüZ\URN´

(e)

Interpretacja psychologiczna

  SHZQH SU]HZLDGF]HQLH  -HVWHP\

SU]HZLD

d

F]HQL*H$PXVLPR*HZ\VWSLüQLHRFHQLDP\F]\FRMHVWGREUHF]\

]áHVWZLH

r

G]DP\W\ONRQLHXFKURQQRüQDGHMFLD]GDU]HQLD

(f)

2VREQ\SRG]LDáLQWHUSUHWDFMLSU]HGVWDZLá.RWDUELVNL

:

1.

Interpretacja subiektywistyczna :

0R*QDMXWR*VDPLDü]LQWHUSUHWDFMSV\FKRORJLF]Q

2.

Interpretacja obiektywistyczna :

a. pozalogiczne : ( w tym aksjologiczna)

b. logiczna

ÄPXVLE\ü$´R]QDF]D*HVWZLHUG]HQLHÄPXVLE\üQLH$´GRSURZDG]D

GRVSU]HF]QRFL]]DáR*HQLDPL

ÄPR*HE\ü%´ÄPR*HE\üQLH%´QLHGRSURZDG]DGRVSU]HF]QRFL

=ZL]NLSRPL G]\]GDQLDPLDSRG\NW\F]Q\PLLSUREOHPDW\F]Q\PL

:

Kwadrat

PRGDOQRFLZR\

SU]HFLZQLHVWZR

ÄPXVLE\ü$´ÄPXVLE\üQLH$´

⇓

⇓

ÄPR*HE\ü$´ÄPR*HE\üQLH$´

SRGSU]HFLZQLHVWZR

ÄPR*HE\ü$´

∧

ÄPR*HE\üQLH$´

ÄPR*HE\ü$´PR*HZ\VWSLüZGZyFKLQWHUSUHWDFMDFK

ƒ

Interpretacja jednostronna

PyZLP\RZDUWRFLÄPR*HE\ü$´DOHZ\SRZLDGDP\

VL F]\ÄPR*HE\üQLH$´

ƒ

Interpretacja dwustronna

  Z\SRZLDGDP\ VL  R SUDZG]LZRFL ]DUyZQR ]GDQLD

ÄPR*HE\ü$¶LÄPR*HE\üQLH$´

0RGDOQRü

deontyczna - normatywna :

F]\QQRüPR*HE\üZHGáXJQRUP

1.nakazana - N

2.zakazana - Z

3.dozwolona (nie zakazana) - D

4.fakultatywna (nie nakazana) - F

5.indyferentna (nie nakazana i nie zakazana) - I

6.

RERZL]HN

(zakazana albo nakazana) - O

6]HFLDQPRGDOQRFL

O

N Z

Wynikanie:

3U]HFLZLHVWZR 

3RGSU]HFLZLHVWZR

D F

6SU]HF]QRü 

/RJLNDSUDZQLF]D

5R]XPLDQDZV]HURNLVSRVyEMHVWWRZV]HONLH]DVWRVRZDQLHORJLNLGRUR]ZL]\ZDQLD

SUREOHPyZSUDZQLF]\FK6NáDGDMVL QDQLOLF]QH]DJDGQLHQLD

9

zdania normatywne

9

Z\NáDGQLDSUDZDLZQLRVNRZDQLHZW\PZ]JO G]LHPDUDFM 

9

zdania pytajne

9

logika deontyczna

9

SUDZGRSRGRELHVWZR

9

oceny

9

metody prowadzenia sporów (erystyka)

9

teoria argumentacji

Jest to teoria

=LHPELVNLHJR-HVWRQDQLHVSyMQD1LHLVWQLHMVSHF\ILF]QHPHWRG\

áF]QLHND*GD]QLFKPDZáDVQH

5R]XPLHQLHSRM FLDORJLNDSUDZQD]DOH*\RGNU JXNXOWXURZHJRLSDVWZD



systemy prawa kontynentalnego („civil law”) :

ƒ

(UyGáHPSUDZDXVWDZD

ƒ

V\VWHPGHGXNF\MQ\RNUHODMX*FKDUDNWHUORJLNLSUDZQHM

ƒ

Racja

⇒

1DVW SVWZR



system prawa precedensowego - „Common law” :

ƒ

(UyGáHPSUDZDSUHFHGHQVVGRZ\

ƒ

indukcyjny charakter prawa

ƒ

Precedens

⇒

Racja

ƒ

RGPLHQQHUR]XPRZDQLHV G]LHJR

=HZ]JO GXQDWRZUy*Q\FKSDVWZDFKSUDZQLF\NáDGQDFLVNQDLQQ\DVSHNW

‰

Belgia : teoria argumentacji (Perelman) , topiki prawnicze , nieformalne
rozumowanie prawników ;

‰

Holandia/Dania : logika deontyczna, formalne rachunki

‰

)UDQFMDVFKHPDW\ZQLRVNRZD

Zdania normatywne

   V]F]HJyOQ\ URG]DM ]GD  QLH V RQD DQL SUDZG]LZH DQL

IDáV]\ZH 2NUHODM QRUP  SRVW SRZDQLD 

osbie/wszystkim, teraz/zawsze,

WXZV] G]LH

:V]\VWNLH QRUP\ GD VL  VSURZDG]Lü GR IRUP\ QDND]X =DZV]H V WR ]GDQLD

rozkazuj

FH )RUPXáRZDQH V Z IRUPLH ]GD RSLVRZ\FK .D*GD QRUPD SUDZQD

RNUHOD

•

podmiot i przedmiot normy (adresat)

•

RNROLF]QRFL

•

SRVW SRZDQLHG]LDáDQLHOXE]DQLHFKDQLH

3RG]LDáQRUPÄeks-ante” :

Normy

indywidualne generalne

LQG\ZLGXDOQ\ DGUHVDW  SUHF\]\MQLH

DGUHVDW L RNROLF]QRFL RNUHO

one

RNUHORQH RNROLF]QRFL

JHQHUDOQLH JDWXQNRZR

Normy

Konkretne Abstrakcyjne

Z\F]HUSXM VL Z MHGQRUD]RZ\P

UHDOL]XM VL Z ZLHOX DNWDFK

DNFLH VSHáQLHQLD

VSHáQLHQLD

%LRUFSRGXZDJ WHGZDSRG]LDá\SRNU\ZDMVL Z\Uy*QLDVL 

1.

Normy indywidualne , konkretne

2.

Normy indywidualne abstrakcyjne

3.

Normy generalne, konkretne

4.

Normy generalne, abstrakcyjne

VWDQRZLWU]RQXVWDZRGDZVWZD

3RG]LDáQRUPÄ

eks post”

SR]DSR]QDQLXVL ]QLPL

Normy

Ogólne Jednostkowe Puste

ZL FHM QL*  DGUHVDW

  DGUHVDW 

EUDN DGUHV

ata)

8]DVDGQLDQLH7ZLHUG]H

:HGáXJ UDFML GRVWDWHF]QHM PXVLP\ GDü X]DVDGQLHQLH DE\ VWZLHUG]Lü *H FR MHVW

SUDZG

Uzasadnianie

EH]SRUHGQLHSRUHGQLH

8]DVDGQLHQLHEH]SRUHGQLH



Spostrzeganie : jest to postrzeganie + refleksja intelektualna



Obserwacja

MHVWWRXSRU]GNRZDQHVSRVWU]HJDQLH



Pomiar - kolejny etap spostrzegania :

ƒ

pomiar wg.Cambela - restryktywny, matematyczny (warunek

stosunko

ZRFL

ƒ

skale Stevensa - pewne 4 skale :

1

°

nominalna - klasyfikacja

2

°

rangowa - przypisywanie pewnych miejsc

3

°

SRU]GNRZDSU]\SRPRF\XU]G]H

4

°

VWRVXQNRZDVSHáQLDZDUXQNLSRPLDUXPDWHPDW\F]QHJR

6NDOHX*\ZDQHQDJUXQFLHQDXNVSRáHF]Q\FK

jurymetria).



Eksperyment - planowana obserwacja, dokonywana w sztucznych warunkach

QDMF] FLHMQDJUXQFLHQDXN

matematyczno-biologicznyych)

8]DVDGQLHQLHSRUHGQLH

3ROHJDQDW\P*HGRNRQXMHP\SHZQHJRUR]XPRZDQLDLSU]\MPXMFSHZQH]GDQLD

]DSUDZG]LZHGRFKRG]LP\GRSUDZG]LZRFL]GDQLDLQQHJR

Wnioskowanie

-HVW WR SURFHV VXELHNW\ZQ\ 0XVL VL  RSLHUDü QD Z\QLNDQLX L LQQ\FK RELHNW\ZQ\FK

]ZL]NDFK

:QLRVNRZDQLHGHGXNF\MQH

Racja - jest pewna

D1DVW SVWZRQLH

1. DEDUKCJA : ( niezawodna metoda dowodzenia )

RACJA

1$67 367:2

2. DOWODZENIE :

RACJA

1$67 367:2

:QLRVNRZDQLHQLHGHGXNF\MQH

Racja - nie jest pewnikiem , a natomiast

1DVW SVWZR

- jest pewnikiem

1. SPRAWDZANIE :

RACJA

1$67 367:2

2. REDUKCJA : (wnioskowanie zawodne)

RACJA

1$67 367:2

,QGXNFMD

- szczególny przypadek redukcji.

:\Uy*QLDVL WU]\URG]DMHLQGXNFML

A.

,QGXNFMD QLH]XSHáQD  SROHJD QD VSUDZG]HQLX V]HUHJX ]GD IRUPXáRZ\FK

ogólnego wniosku, jest to rozumienie zawodne (wnioskowanie zawodne).

B.

,QGXNFMD ]XSHáQD  QLH]DZRGQ\ VSRVyE ZQLRVNRZDQLD EOLVNL GHGXNFML QDOH*\

MHGQDNVSUDZG]LüZV]\VWNLHPR*OLZRFLWUXGQDGRSU]HSURZDG]HQLD

C.

Indukcja statystyczna

QD SRGVWDZLH SREUDQHM SUyE\ PyZLP\ FR R FDáRFL

(staty

VW\NDQDXND]SRJUDQLF]DQDXNIRUPDOQ\FKLUHDOQ\FK=ELRURZRüPXVL

E\üHPSLU\F]QDLMHGQRURGQD]HZ]JO GXQDEDGDQFHFK WRFREDGDP\

PXVL GDü VL  ]PLHU]\ü PXVL PLHü RGSRZLHGQL OLF]HEQRü  PLQ   Z\MWHN

PHG\F\QDPRJPQLHMV]HSUyE\

x=175

M

x

:

x=175

ESTYMACJA PUNKTOWA

&] FLHMX*\ZDQDMHVWHVW\PDFMDSU]HG]LDáRZD

_

∂

_

∂

X

-

≤

M

x

≤

X +

z

√

n z

√

n

Jest to tzw.

SU]HG]LDáXIQRFL

.

_

X

UHGQLD]SUyE\

n

OLF]HEQRüSUyE\

LPQZL NV]HW\PGRNáDGQLHMV]HRV]DF

owania )

z -

]DOH*\RZVSyáF]\QQLNDXIQRFLGOD

wsp. uf = 0,95 z= 1,96 - naj

F] 

FLHMX*\ZDQ\

, dla wsp. uf = 0,68 z=1, a dla wsp. uf. = 0,99 z=3)

∂

- miara rozrzutu odchylenia

RGQRVLVL GRSUyE\

:QLRVNRZDQLDXSUDZGRSRGREQLDMFH

NDQRQ\LQGXNFMLHOLPLQDF\MQHM



Indukcja eliminacyjna Milla

niezawodna gdy

9

Z\F]HUSXMF\]ELyUSU]\F]\Q

9

SU]\F]\Q\UR]áF]QH

9

do skutku prowadzi tylko jedna



3L üNDQRQyZHOLPLQDF\MQ\FK

A,B,C,D - sfera przyczynowa

Z

1

- skutek

(a)

.DQRQMHG\QHM]JRGQRFL

A,B,C,D

⇒

Z

1

B,C,D,E

⇒

Z

1

C,D,E,F

⇒

Z

1

D,E,F,G

⇒

Z

1

(b)

.DQRQMHG\QHMUy*QLF\

A,B,C,D

⇒

Z

1

nie-A,B,C,D

⇒

Z

1

nie-D,A,B,C

⇒

Z

1

(nie zachodzi)

(c)

.DQRQSRáF]RQ\MHG\QHM]JRGQRFLLUy*QLF\

3U]\SRPRF\NDQRQXMHG\QHMUy*QLF\ZHU\ILNXMHP\ZQLRVHN]

kanonu jedynej zgod

QRFL

(d)

.DQRQ]PLDQWRZDU]\V]F\FK

Zmieniamy nasilenie poszczególnych sfer przyczynowych :

A,B,C,D

⇒

Z

1

A

⊗

,B,C,D

⇒

Z

1

A,B

⊗

,C,D

⇒

Z

1

⊗

B

⇒

Z

1

(e)

Kanon reszty

3\WDQLD

9

S\WDQLD]DPNQL WHNUyWNDRGSRZLHG(ZHGáXJVFKHPDWXPRJE\üVXJHVW\ZQHL

podchwytliwe),

otwarte

RGSRZLHG]L

GáX*V]D

GRZROQD

Z\SRZLHG(

niebezpie

F]HVWZRSU]HJDGDQLDL

mieszane (najpierw otwarte „co wiadomo o ...

?” i

9

S\WDQLDGRUR]VWU]\JQL FLD

(czy ?) i

GRX]XSHáQLHQLD

(niewiadoma pytania)

9

gdy w pytaniu

Eá GQH]DáR*HQLHRGSRZLHG]LVSURVWRZDQLH

9

RGSRZLHG]L ZáDFLZH QLH PXV] E\ü SUDZG]LZH  Z\UD*HQLH ]DVW SXMFH

party

NXá S\WDMQPLHFLVL Z]DNUHVLHQLHZLDGRPHMS\WDQLDLQLHZáDFLZH

9

RGSRZLHG]L FDáNRZLWH

(wprost albo nie wprost) i

F] FLRZH

precyzowanie

za

PNQL W\PL

3U]\F]\Q\QLHSRUR]XPLH

ƒ

ZLHOR]QDF]QRüVáyZKRPRQLPLD

ƒ

SRGRELHVWZRUy*Q\FK]QDF]HGDQHJRVáRZD

ƒ

pomieszanie

supozycji

ƒ

mieszanie aktualnego i potencjalnego znaczenia

ƒ

QLHMDVQRFLZ\UD*HRND]MRQDOQ\FK

ƒ

nazwy nieostre

ƒ

HNZLZRNDFMHLVSRU\VáRZQHUy*QH]QDF]HQLD

ƒ

DPILERORJLHZLHOR]QDF]QRFLVNáDGQLRZH

ƒ

P\OHQLHILJXUDOQHLVNUyW\P\ORZH]QDF]HQLDGRVáRZQHLQLHGRVáRZQH

0\OHQLHNLHURZDQH]JyU\SRVWDZLRQ\PL]DGDQLDPL

9

P\OHQLH VSRQWDQLF]QH L NLHURZDQH ] JyU\ Z\]QDF]RQ\PL ]DGDQLDPL ]DGDQLD

roz

VWU]\JQL FLDF]\LZ\MDQLHQLDGODF]HJR

9

dowodzenie wprost i nie wprost

 DSDJRJLF]QH  SU]HMFLRZH SU]\M FLH

IDáV]\Z

o

FLUDFMLLXGRZRGQLHQLHIDáV]\ZRFLMHMQDVW SVWZD

9

EáG

petitio principii

QLH]EDGDQDSU]HVáDQND

9

Eá GQHNRáRZGRZRG]HQLXSU]HVáDQNZQLRVHN

9

EáG

ignoratio elenchi - dowodzenie nie tego co trzeba

9

JG\ QDVW SVWZD IDáV]\ZH SHZQD IDáV]\ZRü UDFML JU\ QDVW SVWZR IDáV]\ZH

praw

GRSRGREQDSUDZG]LZRüUDFML

9

KLSRWH]DZ\MDQLDMFDVSRUyGKLSRWH]NRQNXUHQF\MQ\FK

9

experimentum crucis

9

teoria naukowa w naukach formalnych (system aksjomatyczny) i empirycznych

(spory)

9

indukcjonizm

WHRULDHPSLU\F]QD]GRZLDGF]HKLSRWH]\

9

hipotetyzm

(

DQW\LQGXNFMRQL]P



GRZLDGF]HQLD

GOD

SRWZLHUG]HQLD

sympatycznych hipotez

9

terminy obserwacyjne i teoretyczne (np. miary)

9

teorie idealizacyjne

3UDZGRSRGRELHVWZR

•

psychologiczne albo logiczne P (Z/W)

•

aprioryczne (równe szanse) i aposterioryczne

]Z\QLNyZEDGD

8PLHM WQRüSU]HNRQ\ZDQLD

9

erystyka - sztuka prowadzenia sporów

9

definicja perswazyjna - w

GHILQLHQVLHRNUHOHQLHZDUWRFLXMFH

9

G\VNXVMDU]HF]RZDWHRUHW\F]QDFHOOXESUDNW\F]QDURGNL

9

Z\SRZLHG(GRJPDW\F]QD

- oparta na spornych aksjomatach

9

zarzuty merytoryczne

Eá GQDWH]DSU]HVáDQNLEáGPDWHULDOQ\

formalne (nie

logiczne)

9

argumentum ad hominem, ex concesso

]WHJRFRSU]HFLZQLNSU]\]QDá

9

kwantyfikacja wypowiedzi

9

argumentum ad personam

O*HQLH

9

argumentum ad populum - demagogia

9

argumentum ad vanitatem - pochlebstwo

9

argumentum ad misericordiam

OLWRü

9

argumentum ad ignorantiam - niewiedza

9

argumentum ad verecundiam, iurare ad verba magistri - tylko zdanie

autorytetu

9

sofizmaty

3UDFDP\ORZDSUDZQLND

/RJLF]QHSRGVWDZ\X]DVDGQLDQLDZ\URNyZV GRZ\FK

•

subsumpcja - kojarzenie faktów z normami

•

communis opinio doctorum

]JRGQRüRSLQLLU]HF]R]QDZFyZELHJá\FK

•

domniemania formalne

X]QDMHVL *HFRMHVWFK\ED*HGRZLHG]LHVL LQDF]HML

materialne

MHOL;WR<ZW\P

praesumptio iuris tantum (obalalne) i praesumptio

iuris ac de iure (nie do obalenia)

•

in dubio pro reo

ZWSOLZRFLQDNRU]\üRVNDU*RQHJR

/RJLF]QHSRVWDZ\Z\NáDGQLSU]HSLVyZSUDZQ\FKLZQL

o

VNRZD

RRERZL]\ZDQLXQRUPSUDZQ\FK

•

argumentum a rubrica - z systematyki ustawy

•

argumentum ab inutili sensu, ab absurdo - odrzucenie interpretacji[ niezgodnej

]LGHDáDPLXVWDZRGDZF\

•

logiczne i instrumentalne ( dyrektywy instrumentalnego zakazu nakazu)

wynikanie norm z norm

Charakterystyka metodologiczna nauk prawnych

•

metoda poznawcza -

RJyOQRQDXNRZHF]\QQRFLP\ORZH

•

metodologia pragmatyczna

F]\QQRFLSR]QDZF]HL

apragmatyczna (rezultaty

W\FKF]\QQRFL

•

metodologia opisowa (np. historia) i normatywna

•

paradygmat - model uprawiania danej nauki

•

problemy dogmatyczne

•

GRNWU\Q\(UyGHáSUDZD

- np. oficjalna i akademicka