38

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2009

FIZYKOTERAPIA

Artroskopia jest techniką chirurgiczną stosowaną w diagnostyce i leczeniu zmian patologicznych (zwyrodnieniowych, zapal-
nych, urazowych) w stawach. W artykule omówiono szpitalne postępowanie fizjoterapeutyczne u pacjentów po artroskopii
diagnostycznej stawu kolanowego.

Fizjoterapia szpitalna

po zabiegu artroskopii diagnostycznej stawu kolanowego

W

związku z narastającą liczbą wypad-
ków komunikacyjnych oraz sporto-

wych zwiększa się ryzyko powstania urazów,
w tym urazów stawów kolanowych. Urazy
stawu kolanowego stanowią od 15 do 30%
wszystkich uszkodzeń ciała, a wliczając
w to urazy sportowe, liczba ta sięga nawet
70% wszystkich uszkodzeń [12]. Zmiany
patologiczne w obrębie kończyn dolnych
zmniejszają ponadto sprawność i wydol-
ność chodu. Każdy uraz w mniejszym lub
większym stopniu upośledza sprawność
fizyczną, a wynik leczenia pozostawia
niekiedy nieodwracalne upośledzenie
ruchowe. Zastosowane w wielu przypad-
kach unieruchomienie, a później brak lub
późne wdrożenie fizjoterapii doprowadzają
do utrwalenia patologicznej motoryki nie
tylko unieruchomionego odcinka [9, 12].

W leczeniu urazów coraz większe zna-

czenie mają zabiegi artroskopii (służące
do oglądania wnętrza jamy stawowej)
w licznych działach ortopedii, przyczynia-
jąc się do minimalnej traumatyzacji tkanek
okołostawowych. Technika ta umożliwia
bezpośrednią wizualizację wszystkich
struktur wewnątrzstawowych (powierzch-
nie stawowe, łąkotki, więzadła), pozwalając
postawić ostateczne rozpoznanie i ustalić
właściwe postępowanie lecznicze. Zabieg
artroskopii umożliwia również wczesne
wdrożenie fizjoterapii, a to skutkuje wcze-
śniejszym powrotem do pełnej aktywności
w życiu codziennym [4, 5, 13].

Celem prowadzonych ćwiczeń i zabie-

gów jest uzyskanie prawidłowego zakresu
ruchu, siły mięśniowej, a także wspoma-
ganie regeneracji stawu dzięki zabiegom
fizykoterapeutycznym [1, 6]. Nieodzownym

elementem oceny prowadzonego lecze-
nia i zabiegów fizjoterapeutycznych jest
dokumentacja medyczna, w skład której
wchodzą skale punktowe będące jednym
z podstawowych pisanych dowodów
służących do odpowiedzi na pytanie, czy
postępowanie personelu medycznego jest
prawidłowe. Możemy tutaj wymienić skalę
IKDC (International Knee Documentation
Committee), WOMAC (Western Ontario and
McMater Universities Osteoarthritis Index),
skale oceniające dolegliwości bólowe, oce-
niające stan funkcjonalny, wykonywanie
czynności życia codziennego czy jakość
życia KOOS (Knee Injury and Osteoarthritis
Outcome Score), Short – from 36 [8,13].

Artroskopia diagnostyczna

Artroskopię diagnostyczną wykonuje się
najczęściej w przypadkach bólu w stawie,
obrzęku, ograniczenia ruchomości o niewy-
jaśnionej etiologii, blokowania czy przeska-
kiwania w stawie, gdy badanie kliniczne
i badania obrazowe niejednoznacznie
wskazują patologię stawu, a niezbędne
jest ich potwierdzenie [2, 3, 12].

W przypadku artroskopii diagnostycz-

nej pacjent przyjmowany jest na oddział
na 1 dzień przed wykonaniem zabiegu
artroskopii. W tym dniu wykonywane
są podstawowe badania kwalifikujące
pacjenta do zabiegu (badanie krwi, moczu,
badania obrazowe RTG).

Postępowanie fizjoterapeutyczne

przed zabiegiem artroskopii

diagnostycznej

Szpitalne postępowanie fizjoterapeutyczne
w przypadku artroskopii diagnostycznej

przed zabiegiem rozpoczyna się w pierw-
szym dniu po przyjęciu pacjenta na oddział
szpitalny. W tym dniu fizjoterapeuta powi-
nien ocenić siłę mięśni obręczy barkowej.
Jest to niezbędny element, gdyż po zabiegu
pacjent będzie poruszał się przez pierwszy
tydzień o dwóch kulach łokciowych. Należy
również nauczyć pacjenta poruszania się
dwu- lub trzytaktowym chodem o 2 kulach
łokciowych, aby odciążyć kończyny przez
okres 1 tygodnia po zabiegu.

Postępowanie fizjoterapeutyczne

po zabiegu artroskopii

diagnostycznej

W pierwszej dobie po zabiegu pacjent
ma na okolicę operowanego stawu założoną
opaskę uciskową Jonesa oraz drenaż ssący
stawu kolanowego, co w żaden sposób
nie powinno uniemożliwiać prowadzenia
ćwiczeń (ryc. 1). W zależności od rodzaju
zastosowanego znieczulenia pacjent uru-
chamiany jest pomiędzy 12 a 24 godziną
po zabiegu (znieczulenie ogólne dotcha-
wicze) lub po 24 godzinach w przypadku
znieczulenia podpajęczego.
• 1. doba po zabiegu – ćwiczenia krą-

żeniowe kończyny dolnej strony nie
operowanej, ćwiczenia izometryczne
mięśnia czworogłowego uda, mięśni
pośladkowych strony operowanej,
zabiegi magnetostymulacji (aplikator
pierścieniowy mały – ∅ 30 cm – ryc. 2),
krioterapia – okłady lokalne [7, 10,
11]. Należy również wykonywać
czynne zgięcia operowanej kończyny
(bez zginania w stawie kolanowym)
w stawie biodrowym. Każde ćwiczenie
wykonujemy po 10-15 powtórzeń, co
1-2 godziny.

• 2. doba po zabiegu – pacjent kontynuuje

ćwiczenia i zabiegi z pierwszej doby.
Następnie pionizujemy pacjenta i ze-
zwalamy na poruszanie się o 2 kulach
łokciowych z częściowym obciążaniem
operowanej kończyny. Doboru obciążeń
dla każdego pacjenta można dokonać
przy pomocy tzw. platform tensometrycz-
nych czy stabilometrycznych, służących
do kontroli sił reakcji podłoża lub dwóch
wag. Dzięki nim można dobrać odpo-
wiednią wielkość obciążeń dla danego
pacjenta oraz zbadać, czy nie zachodzi

Streszczenie
Artroskopia jest techniką chirurgiczną stosowaną w diagnostyce i leczeniu zmian
patologicznych (zwyrodnieniowych, zapalnych, urazowych) w stawach. W artykule
omówiono szpitalne postępowanie fizjoterapeutyczne u pacjentów po artroskopii
diagnostycznej stawu kolanowego.
Słowa kluczowe

: artroskopia diagnostyczna stawu kolanowego, fizjoterapia, leczenie

Summary
Arthroscopy is the surgery technique applied in diagnostics and treatment of patho-
logical changes (degenerative, inflammable, traumatic) in joints. In this article the
authors talked about hospital physiotherapy in patients after diagnostic arthroscopy
of the knee.
Key words

: diagnostic arthroscopy of the knee, physiotherapy, treatment

39

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2009

FIZYKOTERAPIA

zbytnie przeciążanie operowanej stro-
ny ciała. Dodatkowo pacjent zaczyna
stopniowo zginać operowaną kończynę
w stawie kolanowym. W tym przypadku
można posłużyć się szyną do ciągłego
ruchu biernego (CPM), ryc. 3.
Jeżeli nie ma istotnych przeciwwska-

zań lekarskich, pacjent jest wypisywany
do domu z zaleceniem poruszania się
o dwóch kulach łokciowych przez jeden
tydzień po zabiegu, stopniowo obciążając
operowaną kończynę, w drugim tygodniu
po zabiegu (przy braku dolegliwości bó-
lowych) pacjent porusza się o jednej kuli
łokciowej trzymanej po stronie przeciwnej
do strony operowanej. Po upływie dwóch
tygodni pacjent może całkowicie odsta-
wić kule (przy braku przeciwwskazań
lekarskich).

Podsumowanie

Skuteczność fizjoterapii w głównej mierze
zależy od ścisłej współpracy fizjoterapeuty
z lekarzem prowadzącym dla dobra pa-
cjenta, w celu przywrócenia mu możliwie
pełnej sprawności fizycznej (ruchowej).
Sprzyja to osiąganiu lepszych wyników
usprawniania i pozwala na szybkie uru-
chamianie pacjentów.

Piśmiennictwo
1. Błaszczak E.: Wczesne wyniki usprawniania

chorych po rekonstrukcji więzadła krzy-
żowego przedniego metodą artroskopową
i otwartą. „Pol. Mer. Lek.”, 2004, 16(96):
551-556.

2. Gaździk Sz. T.: Artroskopia – technika,

wyposażenie. „OPM” 2008, 5: 42-43.

3. Jackson R.W., Dandy D.J.: Arthroscopy of the

knee. Grune & Stratton, New York, 1976.

4. Johnson L.L.: Diagnostic and Surgical ar-

throscopy: The Knee and Rother joint, 1981:
412-419.

5. Keblish D.J.: Ankle arthroplasty. „Oper. Tech.

Sports Med.” 2006, 13: 241-246.

6. Milanowska K., Dega W.: Rehabilitacja

medyczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Warszawa 1999.

7. Pasek J., Mucha R., Sieroń A.: Magneto-

stymulacja – nowoczesna forma terapii
w medycynie i rehabilitacji. „Fizjoterapia”,
2006, 14(4): 3-8.

8. Pasek J., Opara J., Pasek T., Szwejkowski W.,

Sieroń A.: Znaczenie badań nad jakością
życia w rehabilitacji. „Fizjoterapia”, 2007,
15(3): 3-8.

9. Piontek T., Ciemieniewska-Gorzela K.,

Szulc A.: Artroscopy of the ankle joint:
indications and real expectations. „The
Journal of Orthopaedics Trauma Surgery
and Related Research”, 2007; 1(5): 50-64.

10. Sieroń A., Pasek J., Mucha R.: Krioterapia

w rehabilitacji. „Rehabilitacja w Praktyce”,
2007, 3: 34-38.

11. Sieroń A., Stanek A., Cieślar G. i wsp.: Kriore-

habilitacja – rola krioterapii we współczesnej
rehabilitacji. „Fizjoterapia”, 2007, 15(2):
3-8.

12. Widuchowski J., Widuchowski W.: Postę-

powanie diagnostyczne w uszkodzeniach
i schorzeniach stawu kolanowego. „Fizjo-
terapia Polska”, 2004, 4(4): 297-306.

13. Yilmaz C., Eskandari M.M.: Arthroscopic Ex-

cision of talar Stieda’s process. „Atrhroscopy:
The Journal of Arthroscopic and Related
Surgery”, 2006, 22(2): 225-230.

J

AROS

ŁAW

P

ASEK

1

, B

OGDAN

K

OCZY

2

,

T

OMASZ

S

TO

ŁTNY

2

, J

ERZY

W

IDUCHOWSKI

2

,

T

OMASZ

P

ASEK

3

, A

LEKSANDER

S

IERO

Ń

1

1

Oddzia

ł Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Angiologii

i Medycyny Fizykalnej Katedry Chorób Wewn

ętrznych

oraz O

środek Diagnostyki i Terapii Laserowej Śląskiego

Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Kierownik kliniki:

prof. dr hab. n. med. dr h.c. Aleksander Siero

ń

2

Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Chirurgii

Urazowej im. dra Janusza Daaba w Piekarach

Śląskich

3

Zespó

ł Rehabilitacyjny Wojewódzkiego Szpitala

Specjalistycznego nr 5 im.

św. Barbary w Sosnowcu

Ryc. 1. Opaska uciskowa Jonesa

Ryc. 2. Aplikator pier

ścieniowy mały Ø 30 cm

Ryc. 3. Szyna do ci

ągłego ruchu biernego CPM

fot. Archiwum

autorów