GEODEZYJNA OBSŁUGA INWESTYCJI

SEMESTR 6

GEODEZYJNA OBSŁUGA INWESTYCJI

to wszystkie

czynności, prace geodety,

w procesie inwestycyjnym na etapach:

•

projektowania,

•

realizacji,

•

oddawania do

użytku,

•

eksploatacji.

GEODEZYJNA

OBSŁUGA

INWESTYCJI

4 tyczenie obiektu

budowlanego

i geodezyjna

obsługa budowy

(pomiary

realizacyjne)

KOLEJNE FAZY

G O I

WYMAGANIA W PROCESIE BUDOWLANYM

DOTYCZĄCE GEODETÓW

Proces budowlany w rozumieniu realizacji inwestycji budowlanej wymaga od
geodetów:

• dostarczenia aktualnej informacji o terenie w formie i treści niezbędnej do
opracowania projektu inwestycji,

• lokalizacji wznoszonego obiektu budowlanego w przestrzeni,

• inwentaryzacji powykonawczej,

• jeśli zachodzi potrzeba - wykonania kontroli geometrii elementów
realizowanego obiektu, badania

odkształceń i przemieszczeń zarówno obiektu

jak i

podłoża, na którym obiekt został wzniesiony.

GEODEZYJNA OBSŁUGA INWESTYCJI

ZAKRES

•

przygotowanie map dla

celów planowania i projektowania,

•

projektowane,

zakładanie, pomiar i obliczenia osnów realizacyjnych,

•

geodezyjne opracowanie projektu,

•

wyznaczanie w przestrzeni

położenia projektowanych budowli i ich

elementów,

•

geodezyjną inwentaryzację powykonawczą,

•

pomiary i opracowanie

wyników przemieszczeń i odkształceń.

Według PN-86/N-02207 Geodezja. Terminologia

oraz

PN-73/N-

99310 Geodezja. Pomiary realizacyjne. Nazwy i określenia.

pkt. 2.70.

pomiary realizacyjne -

zespół czynności geodezyjnych mających na

celu wyznaczenie w terenie przestrzennego

położenia obiektów

projektowanych,

uzyskanie

zgodności

kształtów

wymiarów

realizowanych

obiektów z danymi projektów technicznych oraz

kontrolowanie

zgodności, położenia, kształtu i wymiarów obiektów

budowlanych z danymi planu realizacyjnego i projektu technicznego.

A

najprościej:

pomiary realizacyjne

– zespół czynności geodezyjnych związanych

z

realizacją obiektu budowlanego

GEODEZYJNA OSŁUGA INWESTYCJI

A POMIARY REALIZACYJNE

POMIARY I OPRACOWANIA REALIZACYJNE

Są to pomiary i opracowania związane z:

•

projektowaniem,

•

wznoszeniem,

•

utrzymaniem budowli.

PRACE REALIZACYJNE

Przy

obsłudze geodezyjnej budowy i montażu prace realizacyjne to:

•

założenie osnowy realizacyjnej,

•

opracowanie geodezyjne projektu,

•

tyczenie projektu (pomiary realizacyjne),

•

geodezyjna obs

ługa budowy i montażu obiektu budowlanego (tyczenie

szczegółowe elementów budowli).

Czynno

ści te dokumentowane są - wpisami do dziennika budowy,

szkicami dokumentacyjnymi i szkicami tyczenia i operatami z geodezyjnej
inwentaryzacji powykonawczej.

POMIARY REALIZACYJNE

ZAKRES

Same pomiary realizacyjne

obejmują:

•

geodezyjne opracowanie planu realizacyjnego oraz

projektów obiektów

budowlanych,

•

tyczenie

lokalizujące obiektów budowlanych,

•

tyczenie

szczegółów,

•

pomiary kontrolne,

•

pomiary

przemieszczeń i odkształceń podczas budowy,

•

pomiary powykonawcze.

Pomiary realizacyjne

polegają na wskazaniu posadowienia obiektów

budowlanych (na gruncie) zgodnie z planem zagospodarowania terenu
sporządzonym przez projektanta.

DOKUMENTACJA ŹRÓDŁOWA

Podstawę do geodezyjnego opracowania projektu zagospodarowania działki
lub

terenu,

do

wykonywania

pomiarów realizacyjnych i tyczenia

stanowią:

•

zatwierdzony projekt budowlany,

•

projekty techniczne

obiektów budowlanych wraz z rysunkami roboczymi,

•

dziennik budowy,

•

warunki techniczne do umowy, uzgodnione ze

zleceniodawcą,

•

dokumentacja proceduralna.

ŹRÓDŁA UWARUNKOWAŃ PRAWNYCH, FORMALNYCH

I TECHNICZNYCH

GEODEZYJNEJ OBSŁUGI INWESTYCJI

•

ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne

i akty wykonawcze w postaci odpowiednich

rozporządzeń, standardy

techniczne - instrukcje, wytyczne techniczne

•

ustawa Prawo budowlane

i akty wykonawcze w postaci odpowiednich

rozporządzeń

a

także:

ustawa Prawo wodne

ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

ustawa Prawo geologiczne i

górnicze

ustawa o ochronie

zabytków i opiece nad zabytkami

ustawa o drogach publicznych

ustawa o gospodarce

nieruchomościami

•

Polskie Normy, Instrukcje resortowe i wytyczne, Specyfikacje techniczne

Prawo geodezyjne i kartograficzne

(Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287)

Art. 1. Ustawa reguluje sprawy

dotyczące:

1) geodezji i kartografii;

2) krajowego systemu informacji o terenie;

3) ewidencji

gruntów i budynków;

4) inwentaryzacji i ewidencji sieci uzbrojenia terenu;

5) rozgraniczania

nieruchomości;

6)

państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;

7)

uprawnień do wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych;

8) numeracji

porządkowej nieruchomości w miejscowościach.

Prawo geodezyjne i kartograficzne

(Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287)

Art. 19. 1. Minister

właściwy do spraw administracji publicznej określi,

w drodze

rozporządzeń:

(...)

11)

standardy

techniczne

wykonywania

geodezyjnych

pomiarów

sytuacyjnych i

wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania

wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego
i kartograficznego na potrzeby: ewidencji

gruntów i budynków, geodezyjnej

ewidencji sieci uzbrojenia terenu,

podziałów nieruchomości, typowych

postępowań

sądowych

i

administracyjnych,

zagospodarowania

przestrzennego, budownictwa, w tym geodezyjnej

obsługi inwestycji

budowlanych,

mając na celu zapewnienie jednolitości i spójności

opracowań geodezyjnych i kartograficznych, usprawnienie, w tym
automatyzację, procesów zakładania i aktualizacji baz danych, o których mowa
w art. 4 ust. 1a i 1b, oraz

harmonijność i interoperacyjność zawartych w nich

zbiorów danych.
(...)

Prawo geodezyjne i kartograficzne

(Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287)

2.

Szczegółowe

zasady

wykonywania

specjalistycznych

prac

geodezyjnych i kartograficznych, przeznaczonych na potrzeby

resortów,

określają właściwi ministrowie i kierownicy urzędów centralnych
w porozumieniu z

Głównym Geodetą Kraju.

Prawo geodezyjne i kartograficzne

(Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287)

Art. 43. Uprawnienia zawodowe nadaje

się w następujących zakresach:

1)

geodezyjne

pomiary

sytuacyjno-

wysokościowe,

realizacyjne

i inwentaryzacyjne;

2) rozgraniczanie i

podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie

dokumentacji do

celów prawnych;

3) geodezyjne pomiary podstawowe;

4) geodezyjna

obsługa inwestycji;

5) geodezyjne

urządzanie terenów rolnych i leśnych;

6) redakcja map;

7) fotogrametria i teledetekcja;

8) (uchylony).

55)

Prawo budowlane

(Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z

późn. zm.)

Art. 1. Ustawa - Prawo budowlane, zwana dalej

"ustawą", normuje

działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania
i

rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów

administracji publicznej w tych dziedzinach.

Art. 2.
1. Ustawy nie stosuje się do wyrobisk górniczych.
2. Przepisy ustawy nie

naruszają przepisów odrębnych, a w szczególności:

1) prawa geologicznego i

górniczego - w odniesieniu do obiektów

budowlanych

zakładów górniczych;

2)

prawa

wodnego

-

w

odniesieniu

do

urządzeń wodnych;

3) o ochronie

zabytków i opiece nad zabytkami - w odniesieniu do

obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów
i

obszarów objętych ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego

planu zagospodarowania przestrzennego.

Art. 6.

Dla

działek budowlanych lub terenów, na których jest przewidziana budowa

obiektów budowlanych lub funkcjonalnie powiązanych zespołów obiektów
budowlanych,

należy zaprojektować odpowiednie zagospodarowanie,

zgodnie z wymaganiami art. 5,

zrealizować je przed oddaniem tych obiektów

(zespołów)

do

użytkowania

oraz

zapewnić

utrzymanie

tego

zagospodarowania we

właściwym stanie techniczno-użytkowym przez okres

istnienia

obiektów (zespołów) budowlanych.

Prawo budowlane

(Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z

późn. zm.)

Prawo budowlane

(Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z

późn. zm.)

Art. 22.

Do podstawowych

obowiązków kierownika budowy należy:

1) protokolarne

przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu

budowy wraz ze

znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi,

urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz
podlegającymi

ochronie

elementami

środowiska

przyrodniczego

i kulturowego;

2) prowadzenie dokumentacji budowy;

3) zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie

budowy i kierowanie

budową obiektu budowlanego w sposób zgodny

z projektem i pozwoleniem na

budowę, przepisami, w tym techniczno-

budowlanymi, oraz przepisami

bezpieczeństwa i higieny pracy;

Prawo budowlane

(Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z

późn. zm.)

Art. 29.

1. Pozwolenia na

budowę nie wymaga budowa:

(...)

20)

przyłączy: elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych,

gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych;

20a) telekomunikacyjnych linii kablowych;

20b) kanalizacji kablowej;

(...)

Art. 29a.

1. Budowa

przyłączy, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20, wymaga

sporządzenia planu sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej
lub

mapy

jednostkowej

przyjętej do państwowego zasobu

geodezyjnego i kartograficznego.

(...)

Prawo budowlane

(Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016 z

późn. zm.)

Art. 43.

1. Obiekty budowlane

wymagające pozwolenia na budowę oraz obiekty,

o

których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20, podlegają geodezyjnemu

wyznaczeniu w terenie, a po ich wybudowaniu - geodezyjnej
inwentaryzacji powykonawczej,

obejmującej położenie ich na gruncie.

2.

Właściwy organ może nałożyć obowiązek stosowania przepisu ust. 1

również w stosunku do obiektów budowlanych wymagających zgłoszenia.

3. Obiekty lub elementy

obiektów budowlanych, ulegające zakryciu,

wymagające inwentaryzacji, o której mowa w ust. 1, podlegają
inwentaryzacji przed ich zakryciem.

4. Minister

właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej

i mieszkaniowej

określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje i zakres

opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych
obowiązujących w budownictwie.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych

oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie

(Dz. U. z 1995 r. Nr 25, poz. 133)

-----

cały tekst -----

Na podstawie art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 89, poz.

414)

zarządza się, co następuje:

§ 1. Przepisy rozporządzenia określają rodzaje i zakres opracowań

geodezyjno-kartograficznych

i

czynności

geodezyjnych

obowiązujących

podczas

projektowania,

budowy,

remontu

i utrzymywania

obiektów budowlanych, dla których jest wymagane

uzyskanie pozwolenia na

budowę.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

§ 2. 1. Opracowania i czynności geodezyjne, o których mowa

w

rozporządzeniu, wykonują podmioty posiadające niezbędne uprawnienia

zawodowe w tym zakresie, zgodnie z art. 43 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. -
Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. Nr 30, poz. 163 i Nr 43, poz. 241,
z 1990 r. Nr 34, poz. 198 oraz z 1991 r. Nr 103, poz. 446), zwane dalej
wykonawcami prac geodezyjnych.

2. Opracowania i

czynności geodezyjne związane z realizacją sieci uzbrojenia

terenu

regulują odrębne przepisy.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

Opracowania geodezyjno-kartograficzne do

celów projektowych

§ 3. Opracowania geodezyjno-kartograficzne do celów projektowych obejmują

przygotowanie dokumentacji geodezyjnej

niezbędnej do wykonania projektu

budowlanego.

§ 4. 1. Projekt zagospodarowania działki lub terenu należy sporządzić na kopii

aktualnej mapy zasadniczej. Dopuszcza

się dwukrotne pomniejszenie lub

powiększenie tej mapy.

2. W razie braku mapy zasadniczej w odpowiedniej skali, projekt

sporządza się

na mapie jednostkowej,

przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego

i kartograficznego.

3. W razie budowy pojedynczych

obiektów o prostej konstrukcji, usytuowanych

w granicach jednej

nieruchomości, dopuszcza się wykonanie mapy

jednostkowej, o

której mowa w ust. 2, w układzie lokalnym dla danej

inwestycji. W takim wypadku punkty, na

których będzie oparty pomiar,

należy utrwalić znakami z trwałego materiału oraz sporządzić dla nich opisy
topograficzne w

nawiązaniu do istniejących trwałych szczegółów

sytuacyjnych.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

§ 5. Mapy, o których mowa w § 4, zwane dalej "mapami do celów

projektowych", powinny

obejmować również obszar otaczający teren

inwestycji w pasie co najmniej 30 m, a w razie

konieczności ustalenia strefy

ochronnej -

także teren tej strefy.

§ 6. 1. Treść mapy do celów projektowych, poza elementami stanowiącymi

treść mapy zasadniczej łącznie z granicami władania (własności)
nieruchomości (działek), powinna zawierać:

1) opracowane

geodezyjnie

linie

rozgraniczające tereny o różnym

przeznaczeniu, linie zabudowy oraz osie ulic,

dróg itp., jeżeli zostały

ustalone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub
w decyzji o ustaleniu

warunków zabudowy i zagospodarowania terenu,

2) usytuowanie zieleni wysokiej ze wskazaniem

pomników przyrody,

3) usytuowanie innych

obiektów i szczegółów wskazanych przez projektanta,

zgodnie z celem wykonywanej pracy.

2.

Skalę map do celów projektowych należy dostosować do rodzaju i wielkości

obiektu lub

całego zamierzenia budowlanego, przy czym:

1) skala map

działek budowlanych nie powinna być mniejsza niż 1:500,

2) skala map

zespołów obiektów budowlanych oraz terenów budownictwa

przemysłowego nie może być mniejsza niż 1:1000,

3) skala map

rozległych terenów z obiektami budowlanymi o dużym

rozproszeniu oraz obiektami liniowymi

może wynosić 1:2000.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

§ 7. 1. Przy opracowywaniu projektu budowlanego dotyczącego remontu

obiektu zabytkowego wykonawca prac geodezyjnych, na wniosek
projektanta,

sporządza

inwentaryzację

architektoniczno-

budowlaną

remontowanego obiektu.

2. Inwentaryzacja, o

której mowa w ust. 1, powinna zawierać dokumentację

opisową, pomiarowo-kartograficzną, fotograficzną i fotogrametryczną,
umożliwiającą w sposób jednoznaczny, z wymaganą dla charakteru
planowanych

prac

dokładnością,

odtworzyć

geometrię

układu

przestrzennego oraz detali architektonicznych i budowlanych danego
obiektu.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ..

.

Geodezyjne wyznaczanie

obiektów budowlanych w terenie

§ 8. 1. Projekt zagospodarowania działki lub terenu należy opracować

geodezyjnie, w celu

określenia danych liczbowych potrzebnych do

wytyczenia w terenie

położenia poszczególnych elementów projektowanych

obiektów budowlanych. W szczególności dane te powinny dotyczyć:
punktów głównych budowli, przebiegu osi, linii rozgraniczających, linii
zabudowy, usytuowania

obiektów budowlanych, jak również projektowanego

ukształtowania terenu.

2. Opracowanie geodezyjne projektu zagospodarowania

działki lub terenu

należy opierać na osnowie geodezyjnej.

3. W wypadku, o

którym mowa w § 4 ust. 3, dane liczbowe potrzebne do

wytyczenia

mogą być wyznaczone tylko w stosunku do trwałych szczegółów

sytuacyjnych uwidocznionych na mapie.

§ 9. Sposób i tryb ochrony znaków geodezyjnych regulują odrębne przepisy.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

§ 10. 1. Geodezyjne wytyczenie obiektów budowlanych w terenie służy

przestrzennemu usytuowaniu tych

obiektów zgodnie z projektem

budowlanym, a w

szczególności zachowaniu przewidzianego w projekcie

położenia wyznaczanych obiektów względem obiektów istniejących
i wznoszonych oraz

względem granic nieruchomości.

2. Wytyczeniu w terenie i utrwaleniu na gruncie, zgodnie z wymaganiami

projektu budowlanego,

podlegają geodezyjne elementy określające

usytuowanie w poziomie oraz posadowienie

wysokościowe budowanych

obiektów, a w szczególności:

1)

główne osie obiektów budowlanych naziemnych i podziemnych,

2) charakterystyczne punkty projektowanego obiektu,

3)

stałe punkty wysokościowe - repery.

§ 11. Wykonawca prac geodezyjnych stwierdza wykonanie czynności,

o

których mowa w § 10, przez dokonanie odpowiedniego wpisu w dzienniku

budowy.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

Czynności geodezyjne w toku budowy
§ 12. 1. Czynności geodezyjne w toku budowy obejmują:
1)

geodezyjną obsługę budowy i montażu obiektu budowlanego,

2) pomiary

przemieszczeń obiektu i jego podłoża oraz pomiary odkształceń

obiektu,

3)

geodezyjną inwentaryzację powykonawczą obiektów lub elementów
obiektów, o których mowa w art. 43 ust. 3 ustawy - Prawo budowlane.

2.

Czynności określone w ust. 1 pkt 1 i 2 wykonuje się, jeżeli są one

przewidziane w projekcie budowlanym lub na wniosek uczestnika procesu
budowlanego.

§ 13. Geodezyjna obsługa budowy i montażu obiektu budowlanego obejmuje

tyczenie i pomiary kontrolne tych

elementów obiektu, których dokładność

usytuowania bez

pomiarów geodezyjnych nie zapewni prawidłowego

wykonania obiektu.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

§ 14. W celu zapewnienia bezpieczeństwa budowy obiektu budowlanego oraz

bezpieczeństwa jego utrzymywania wykonuje się czynności geodezyjne
związane z geodezyjnym wyznaczeniem przemieszczeń obiektu i jego
podłoża oraz pomiary odkształceń obiektu.

§ 15. 1. Wykonanie czynności geodezyjnych, o których mowa w § 12,

wykonawca prac geodezyjnych potwierdza wpisem do dziennika budowy lub
montażu.

2. Wykonawca prac geodezyjnych przekazuje kierownikowi budowy kopie

szkiców tyczenia i kontroli położenia poszczególnych elementów obiektu
budowlanego,

zawierające dane geodezyjne umożliwiające wznowienie lub

kontrolę wyznaczenia.

§ 16. W razie stwierdzenia rozbieżności między wynikami pomiarów

a ustaleniami projektu budowlanego, fakt ten

należy odnotować w dzienniku

budowy lub dzienniku

montażu oraz udokumentować szkicami.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

Czynności geodezyjne po zakończeniu budowy
§ 17. Po zakończeniu budowy poszczególnych obiektów budowlanych należy

sporządzić geodezyjną inwentaryzację powykonawczą w celu zebrania
aktualnych

danych

o

przestrzennym

rozmieszczeniu

elementów

zagospodarowania

działki lub terenu.

§ 18. 1. Po zakończeniu prac budowlanych, a przed oddaniem obiektu do

użytkowania, należy wykonać pomiar stanu wyjściowego obiektów
wymagających w trakcie użytkowania okresowego badania przemieszczeń
i

odkształceń.

2. Okresowe pomiary geodezyjne

przemieszczeń i odkształceń wykonuje się,

jeżeli pomiary takie przewiduje projekt budowlany lub na wniosek
zainteresowanego podmiotu.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

Geodezyjna dokumentacja powykonawcza
§ 19. 1. Operat geodezyjny wchodzący w skład dokumentacji budowy powinien

zawierać dokumentację geodezyjną sporządzoną na poszczególnych
etapach budowy, a w

szczególności szkice tyczenia i kontroli położenia

poszczególnych elementów obiektu budowlanego.

2. W wypadku pomiaru

przemieszczeń i odkształceń obiektu lub jego podłoża,

do dokumentacji budowy

należy dołączyć operat z tych pomiarów.

§ 20. Dokumentacja geodezyjno-kartograficzna, sporządzona w wyniku

geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, powinna

zawierać dane

umożliwiające wniesienie zmian na mapę zasadniczą, do ewidencji gruntów
i

budynków oraz do ewidencji sieci uzbrojenia terenu.

§ 21. Wykonawca prac geodezyjnych przekazuje:
1) do

ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oryginał

dokumentacji, o

której mowa w § 20, w formie i zakresie przewidzianym

odrębnymi przepisami,

2) kierownikowi budowy

kopię mapy powstałej w wyniku geodezyjnej

inwentaryzacji powykonawczej.

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r.

w sprawie rodzaju i zakresu ...

Na podstawie art. 19 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 17 maja 1989 r.

— Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2010 r. Nr

193, poz. 1287)

zarządza się, co następuje: (...)

§ 1. Rozporządzenie określa standardy techniczne:

1)

wykonywania geodezyjnych

pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych,

2)

opracowywania

i

przekazywania

wyników geodezyjnych pomiarów

sytuacyjnych i

wysokościowych do państwowego zasobu geodezyjnego

i kartograficznego, zwanego dalej

„PZGiK” — na potrzeby: ewidencji gruntów

i

budynków, geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, podziałów

nieruchomości, postępowań sądowych i administracyjnych, zagospodarowania
przestrzennego, budownictwa, w tym geodezyjnej

obsługi inwestycji

budowlanych.

(...)
§ 4. (...)
3. Przy wykonywaniu geodezyjnych

pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych

związanych z obsługą inwestycji budowlanych, o których mowa w § 50—61,
może być stosowana osnowa realizacyjna dostosowana, pod względem
konstrukcji geometrycznej oraz

dokładności położenia jej punktów, do charakteru

inwestycji oraz

wymagań określonych w dokumentacji budowy.

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r.

w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych

pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania

i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu

geodezyjnego i kartograficznego (Dz.U. z 2011 r Nr 263, poz. 1572)

§ 50. Na potrzeby przygotowania inwestycji budowlanych, oprócz
geodezyjnych

pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych związanych

z opracowaniem mapy do

celów projektowych, o której mowa w przepisach

wydanych na podstawie

art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.

— Prawo

budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z

późn. zm.)

, na wniosek

uczestników procesu budowlanego wykonuje się geodezyjne pomiary
sytuacyjne i

wysokościowe, mające na celu:

1) opracowanie

przekrojów istniejących lub projektowanych tras, cieków

lub

zbiorników;

2) obliczenie

przemieszczeń mas ziemnych;

3) ustalenie

wielkości strzałki zwisu przewodów i prześwitu pod nimi;

4)

szczegółową inwentaryzację obiektów budowlanych planowanych do

remontu,

obejmującą w szczególności:

a) elewacje budowli,

b) rzuty poziome i pionowe

pomieszczeń i elementów konstrukcyjnych

obiektów budowlanych,
c) rozmieszczenie

urządzeń wewnątrz pomieszczeń;

5)

określenie wysokości charakterystycznych punktów obiektów

budowlanych oraz terenu.

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r.

w sprawie standardów technicznych ...

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r.

w sprawie standardów technicznych ...

§ 51. Pomiary mające na celu geodezyjne wyznaczenie obiektów budowlanych
w terenie,

geodezyjną obsługę budowy i montażu obiektów budowlanych,

pomiaru

przemieszczeń i odkształceń obiektów budowlanych oraz geodezyjną

inwentaryzację powykonawczą obiektów lub elementów obiektów budowlanych
wykonuje

się w oparciu o osnowę geodezyjną, pomiarową lub realizacyjną.

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r.

w sprawie standardów technicznych ...

§ 52. 1. Osnowę realizacyjną zakłada się, gdy:
1)

bezpośrednio z istniejącej poziomej osnowy geodezyjnej i osnowy pomiarowej

nie

można dokonać tyczenia;

2)

dokładność istniejącej poziomej osnowy geodezyjnej i osnowy pomiarowej jest

zbyt niska do potrzeb inwestycji;

3)

istniejąca pozioma osnowa geodezyjna i osnowa pomiarowa podczas realizacji

inwestycji

może zostać zniszczona.

2.

Osnowę realizacyjną nawiązuje się do poziomej osnowy geodezyjnej oraz

wysokościowej osnowy geodezyjnej i wyrównuje metodą najmniejszych kwadratów
z obliczeniem

błędów średnich położenia punktów.

3. Osnowa realizacyjna pod

względem konstrukcyjnym może być:

1)

siecią jednorzędową;

2)

siecią dwurzędową zakładaną dla złożonych i dużych inwestycji realizowanych

etapami.

4. W przypadku sieci

dwurzędowej:

1)

osnowę I rzędu nawiązuje się do poziomej osnowy geodezyjnej oraz

wysokościowej osnowy geodezyjnej i pokrywa się nią cały obszar inwestycji;
2)

osnowę II rzędu nawiązuje się do osnowy I rzędu i zakłada się ją

w dostosowaniu do potrzeb

określonego etapu inwestycji.

§ 53. W przypadkach gdy przy realizacji inwestycji niezbędne jest wykonywanie
geodezyjnych

pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych z dokładnością wyższą

niż określona w § 16 ust. 2 i 4, zakłada się osnowę realizacyjną w układzie
lokalnym,

którego początek wyznaczony jest przez współrzędne punktu ciężkości

obszaru inwestycji,

zaś jego osie zorientowane są przez główną oś inwestycji.

§ 54. Punkty osnowy realizacyjnej stabilizuje się znakami z trwałego materiału,
o

których mowa w § 19 ust. 4, z jednoznacznym oznaczeniem położenia na nich

punktu osnowy.
§ 55. 1. Pomiary mające na celu geodezyjne wyznaczenie obiektów budowlanych
w terenie oraz

geodezyjną obsługę budowy i montażu obiektów budowlanych

wykonuje

się na podstawie wyników geodezyjnego opracowania:

1) projektu zagospodarowania

działki lub terenu, o którym mowa

w art. 34 ust. 3

pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.

— Prawo budowlane;

2) planu sytuacyjnego, o

którym mowa

w art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca

1994 r.

— Prawo budowlane

2. Przy geodezyjnym opracowaniu projektu zagospodarowania

działki lub terenu

wykorzystuje

się, o ile jest to niezbędne, inne dokumenty wchodzące w skład

dokumentacji budowy.

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r.

w sprawie standardów technicznych ...

§ 56. 1. Wyniki geodezyjnego opracowania dokumentów, o których mowa
w

§ 55, utrwala się w szkicu dokumentacyjnym, na którego treść składają się:

1) dane

dotyczące osnowy realizacyjnej;

2) rysunek

istniejących w terenie obiektów powierzchniowych mających

znaczenie w procesie tyczenia;

3) rysunek

istniejących w terenie obiektów podziemnego uzbrojenia mających

znaczenie w procesie tyczenia;

4) dane

niezbędne do wytyczenia projektowanych obiektów, w tym dane

obliczone;

5) miary kontrolne;

6)

współrzędne

punktów

głównych,

punktów

osiowych,

punktów

charakterystycznych obiektu,

punktów przecięcia projektowanych elementów

sieci uzbrojenia terenu z elementami

istniejącej sieci, obliczone w wyniku

geodezyjnego opracowania projektu.

2.

Treść projektowaną oraz obliczone miary kontrolne przedstawia się na

szkicu dokumentacyjnym w kolorze czerwonym.

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r.

w sprawie standardów technicznych ...

§ 57. Tyczenie wykonuje się metodami, o których mowa w § 32 oraz w § 37 pkt
1

—3. (...)

§ 59. 1. Wyniki tyczenia utrwala się na szkicu tyczenia zawierającym:
1) dane

dotyczące osnowy realizacyjnej;

2) rysunek

obiektów projektowanych;

3) dane konieczne do wytyczenia;

4) dane zrealizowane w trakcie tyczenia;

5) rezultaty pomiaru kontrolnego wytyczonych

elementów obiektów;

6)

adnotację o przyjęciu przez kierownika budowy wytyczonych elementów

obiektów, z wyróżnieniem utrwalonych znaków osi głównych obiektów,
reperów roboczych i głównych elementów konstrukcyjnych;
7) podpis osoby

wykonującej tyczenie oraz podpis kierownika budowy.

2.

Treść projektowaną przedstawia się na szkicu tyczenia w kolorze

czerwonym.

3. Dane

określające wyniki pomiaru kontrolnego wpisuje się na szkicu tyczenia

kolorem czarnym w nawiasie.

4.

Oryginał szkicu tyczenia dołączany jest do dziennika budowy, zaś jego kopia

uwierzytelniona przez kierownika budowy pozostaje w dyspozycji wykonawcy.

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r.

w sprawie standardów technicznych ...

§ 60. Geodezyjną obsługę budowy i montażu obiektu budowlanego oraz
pomiary

przemieszczeń obiektów i ich podłoża, a także pomiary odkształceń

obiektu, wykonuje

się w przypadkach i na zasadach określonych przepisami

wydanymi na podstawie

art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.

— Prawo

budowlane.

§ 61. 1. Geodezyjną inwentaryzację powykonawczą wykonuje się w celu:
1) ustalenia danych:

a)

określających położenie i kształt wybudowanych obiektów budowlanych

w

państwowym systemie odniesień przestrzennych,

b)

niezbędnych do wprowadzenia zmian w:

— bazie danych ewidencji gruntów i budynków
— w zakresie użytków gruntowych oraz budynków,
— bazie danych geodezyjnej ewidencji sieci
uzbrojenia terenu

— w zakresie sieci uzbrojenia terenu,

— bazie danych, o której mowa

w art. 4 ust. 1b ustawy

— w zakresie budowli;

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r.

w sprawie standardów technicznych ...

2)

sporządzenia operatu geodezyjnego, o którym mowa w przepisach

wydanych na podstawie

art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.

—

Prawo budowlane

, w

szczególności:

a) mapy

obrazującej położenie i kształt obiektów budowlanych oraz sposób

zagospodarowania i

ukształtowania terenu po zakończeniu procesu

budowlanego,

b) dokumentacji

określającej stan wyjściowy obiektów, które zgodnie

z projektem budowlanym

podlegają w trakcie ich użytkowania okresowym

badaniom

przemieszczeń i odkształceń.

2. Uczestnicy procesu budowlanego

mogą rozszerzyć zakres geodezyjnych

pomiarów powykonawczych, w szczególności dotyczących pionowości
elementów konstrukcyjnych i trzonów windowych oraz stanu wyjściowego
obiektów wymagających w trakcie użytkowania okresowego badania
przemieszczeń obiektu i podłoża i odkształceń obiektu.

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r.

w sprawie standardów technicznych ...

Czego dotyczy:

§ 1 :
(...) prac geodezyjnych na etapach

studiów przedprojektowych opracowywania

założeń techniczno – ekonomicznych projektowania technicznego i realizacji
inwestycji oraz przy wykonywaniu geodezyjnych

pomiarów obiektów w czasie

ich eksploatacji.

(...) prac geodezyjnych dla potrzeb budownictwa

ogólnego /osiedlowego

i

indywidualnego/

budownictwa

przemysłowego /zakłady przemysłowe

i pojedyncze obiekty

przemysłowej komunikacji /koleje, drogi, ulice, place,

tunele, mosty, wiadukty, lotniska, drogi wodne, porty morskie i rzeczne/

urządzeń

inżynieryjnych /przewody podziemne, naziemne i napowietrzne oraz urządzenia
im

towarzyszące/ budownictwa wodnego oraz obiektów sportowych

i rekreacyjnych.

Instrukcja techniczna

G-

3 Geodezyjna obsługa inwestycji, Wyd. 5 z 1988 r

Instrukcja techniczna

G-

3 Geodezyjna obsługa inwestycji, Wyd. 5, 1988 r

Spis treści

Rozdział I Postanowienia ogólne 7
Rozdział II Mapy, materiały fotogrametryczne 14
i dane numeryczne
Rozdział III Osnowy realizacyjne 18
Rozdział IV Nowe i uzupełniające pomiary sytuacyjno- 23
wysokościowe dla potrzeb studialnych i projektowych
Rozdział V Wytyczanie obiektów 26
Rozdział VI Obsługa geodezyjna budowy i montażu 33
Rozdział VII Pomiary powykonawcze wybudowanych 36
obiektów i urządzeń
Rozdział VIII Pomiary inwentaryzacyjne w czasie 37
eksploatacji obiektów
Rozdział IX Pomiary przemieszczeń oraz pomiary 38
kontrolne w czasie eksploatacji obiektów
Rozdział X Przepisy techniczno-porządkowe 43

Wytyczne techniczne G-3.1:2007

Pomiary i opracowania realizacyjne

W celu usprawnienia i ujednolicenia wykonywania

pomiarów i opracowań

realizacyjnych zaleca

się stosowanie wytycznych technicznych.

Wytyczne techniczne G-3.1:2007

stanowią znowelizowaną wersję wytycznych

technicznych G-3.1 Osnowy realizacyjne oraz G-3.2 Pomiary realizacyjne.

§ 1 Przedmiot i zakres wytycznych
1. Wytyczne techniczne

opisują prace geodezyjne i kartograficzne związane

z planowaniem przestrzennym oraz projektowaniem,

budową, remontem

i utrzymaniem

obiektów budowlanych (w rozumieniu przepisów prawa

budowlanego).

2. W

szczególności wytyczne określają zasady:

- opracowania map do

celów projektowych,

-

zakładania osnów realizacyjnych,

- tyczenia

obiektów budowlanych i konstrukcji inżynierskich,

- pomiaru powykonawczego,

-

pomiarów i opracowania wyników pomiarów przemieszczeń i odkształceń.

Spis

treści

Rozdział 1. Informacje ogólne............................................................................... 5
§ 1 Przedmiot i zakres wytycznych ................................................................... 5
§ 2 Przygotowanie narzędzi pomiarowych........................................................ 5
§ 3 Dokumentowanie wyników pomiaru ............................................................ 5
Rozdział 2. Opracowania do celów planowania przestrzennego.......................... 6
§ 4 Mapy do celów planowania przestrzennego ............................................... 6
Rozdział 3. Opracowania do celów projektowych................................................. 7
§ 5 Mapa do celów projektowych ...................................................................... 7
§ 6 Mapa do sporządzenia planu sytuacyjnego budowy przyłącza .................. 9
§ 7 Inne opracowania do celów projektowych................................................... 9
§ 8 Analiza i ocena istniejących materiałów.................................................... 10
§ 9 Wywiad terenowy ...................................................................................... 10
§ 10 Warunki techniczne ................................................................................. 11
§ 11 Elementy ewidencji gruntów i budynków................................................. 11
§ 12 Pomiar sytuacyjno-wysokościowy........................................................... 11
§ 13 Sprawozdanie techniczne........................................................................ 12

Wytyczne techniczne G-3.1:2007

Pomiary i opracowania realizacyjne

Rozdział 4. Osnowa realizacyjna ........................................................................ 12
§ 14 Wskazówki projektowe ............................................................................ 12
§ 15 Utrwalenie punktów ................................................................................. 13
§ 16 Wskazówki pomiarowe i obliczeniowe .................................................... 14
Rozdział 5. Geodezyjne opracowanie projektu................................................... 15
§ 17 Zasady ogólne ......................................................................................... 15
§ 18 Szkic dokumentacyjny............................................................................. 15
Rozdział 6. Tyczenie ........................................................................................... 16
§ 19 Dokładność tyczenia................................................................................ 16
§ 20 Standardowe punkty wytyczane.............................................................. 17
§ 21 Tyczenie sytuacyjne ................................................................................ 17
§ 22 Tyczenie wysokościowe .......................................................................... 20
§ 23 Szkic tyczenia.......................................................................................... 20
§ 24 Pomiar kontrolny (sprawdzający) ............................................................ 21

Wytyczne techniczne G-3.1:2007

Pomiary i opracowania realizacyjne

Rozdział 7. Obsługa budowy i montażu.............................................................. 21
§ 25 Etapy obsługi budowy i montażu............................................................. 21
§ 26 Pomiary kontrolne (sprawdzające) .......................................................... 21
Rozdział 8. Pomiary powykonawcze................................................................... 22
§ 27 Cel i dokładność pomiarów...................................................................... 22
§ 28 Pomiary bieżące i końcowe..................................................................... 22
§ 29 Dokumentacja.......................................................................................... 22
Rozdział 9. Pomiar przemieszczeń i odkształceń ............................................... 23
§ 30 Projekt...................................................................................................... 23
§ 31 Pomiar ..................................................................................................... 23
§ 32 Dokładność pomiaru................................................................................ 23
§ 33 Częstotliwość pomiarów.......................................................................... 24
§ 34 Dokumentacja.......................................................................................... 24

Wytyczne techniczne G-3.1:2007

Pomiary i opracowania realizacyjne

Załączniki: wzory, przykłady
1. Rejestr

sprzętu do realizacji projektu budowlanego

2. Ewidencja polowych kontroli

instrumentów geodezyjnych i pomiarowych

3. Arkusz kontroli niwelatora

4. Szkic osnowy realizacyjnej dowolnego

kształtu - typ A

5. Szkic osnowy realizacyjnej dowolnego

kształtu – typ B

6. Szkic osnowy realizacyjnej regularnej

7. Szkic rozmieszczenia baz i wyznaczenia ich

punktów końcowych

8. Opis topograficzny punktu osnowy realizacyjnej

9. Szkic tyczenia

punktów metodą biegunową

10. Szkic tyczenia

punktów metodą ortogonalną

11. Szkic pomiaru kontrolnego

punktów metodą biegunową

12. Szkic pomiaru kontrolnego

punktów metodą ortogonalną

13. Szkic pomiaru

elementów montażu

Wytyczne techniczne G-3.1:2007

Pomiary i opracowania realizacyjne

14. Szkic pomiaru powykonawczego

15. Geodezyjna inwentaryzacja

przewodów uzbrojenia terenu instalowanych

przy wykorzystaniu sterowanych

głowic przeciskowych oraz automatycznych

koparek -

układarek

16. Systematyka numeracji i kompletowania dokumentacji - kontrakt drogowy

17. Zestawienie

pomiarów dotyczących tyczenia, obmiarów i sporządzania

dokumentacji

powykonawczej

poszczególnych

elementów

projektu

budowlanego

– kontrakt drogowy

Wytyczne techniczne G-3.1:2007

Pomiary i opracowania realizacyjne

PODSUMOWANIE

KTO I CO ?

Zadania geodezyjne

występują na każdym etapie realizacji inwestycji

i

wynikają z przepisów prawa (konieczna jest geodezyjna obsługa

inwestycji).

Na etapie projektowania jest to dostarczenie informacji o

istniejącym

i projektowanym zagospodarowaniu terenu - informacja ta jest

środkiem

pomocniczym do podejmowania decyzji o charakterze prawnym,
administracyjnym i gospodarczym.

Na etapie realizacji inwestycji, oddawania do

użytku, eksploatacji zakres

prac

należy do geodezji inżynieryjno-przemysłowej (zakres 4 uprawnień -

geodezyjna

obsługa inwestycji), w części też do geodezji szczegółowej

(zakres 1

uprawnień - geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe,

realizacyjne i inwentaryzacyjne).

Brak w Prawie geodezyjnym i kartograficznym oraz Prawie budowlanym

precyzyjnego rozdzielenia

rodzajów prac geodezyjnych odpowiadających

każdemu z tych dwóch zakresów.

Istnieje natomiast

wykładnia GGK i Komisji kwalifikacyjnej ds. uprawnień

zawodowych (ZG SGP).

Zakres

4

obejmuje

czynności

związane

z

budownictwem

przemysłowym, a szczególnie z obsługą zapór wodnych, kominów
przemysłowych, dużych i skomplikowanych budowli, a także
pomiarami

przemieszczeń i odkształceń (ten zakres prac i obiektów

będących ich przemiotem nie budzi większych wątpliwości).

PODSUMOWANIE

KTO I CO ?

PODSUMOWANIE

KTO I CO ?

Do

obiektów budowlanych, przy budowie których geodeci wykonujący

samodzielne funkcje

związane z obsługą geodezyjną powinni posiadać

uprawnienia zawodowe z zakresu 4 - geodezyjna

obsługa inwestycji,

należy zaliczać te obiekty, dla których ustawa Prawo budowlane
przewiduje ustanowienie nadzoru inwestorskiego.

Wykaz

obiektów wymienia Rozporządzenie MI z dnia 19 listopada 2001 r.

w sprawie

rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest

wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego (Dz. U. Nr
138, poz. 1554).

Ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego jest wymagane w wypadku

dużych i skomplikowanych budynków, np. wysokich bloków, biurowców,
mostów, dróg, a także obiektów budowlanych mogących mieć wpływ na
środowisko, nie jest natomiast wymagane przy budowie budynków
mieszkalnych jednorodzinnych lub innych niewielkich

obiektów.

Największe wątpliwości wśród geodetów dotyczą sporządzania map do

celów projektowych i inwentaryzacji powykonawczej - obsługi budowy tras
drogowych (powiatowych,

wojewódzkich i krajowych) wraz z wszystkimi

obiektami z

nią związanymi, jak: mosty, przepusty, wiadukty, urządzenia

podziemne i naziemne itp. oraz

części sieci uzbrojenia terenu.

Wg stanowiska GGK mapy do

celów projektowych pod wszelkie inwestycje,

a

także powykonawcze pomiary inwentaryzacyjne obiektów budowlanych

innych

niż wymienione w tym rozporządzeniu może natomiast

wykonywać geodeta posiadający uprawnienia z zakresu 1 - geodezyjne
pomiary sytuacyjno-

wysokościowe, realizacyjne i inwentaryzacyjne, lub

z zakresu 4 - geodezyjna

obsługa inwestycji.

PODSUMOWANIE

KTO I CO ?

LITERATURA

•

Janusz W.,

Obsługa geodezyjna budowli i konstrukcji. PPWK Warszawa 1975 r.

•

Praca zbiorowa. Geodezja

inżynieryjna. Tom 1 1990, Tom 2 1994, tom 3 1993. PPWK Warszawa.

•

Pawłowski W., Abbas S., Pomiary geodezyjne w budownictwie według standardów ISO przyjętych do
stosowania jako normy krajowe, Czasopismo Techniczne z. 2-

Ś/2008, Wyd. Politechniki Krakowskiej,

Kraków 2008.

•

Jedynka czy czwórka?, Magazyn Geoinformacyjny GEODETA Nr 5 (120), maj 2005.

•

Rola geodezji w procesie inwestycyjnym w świetle aktualnych przepisów prawnych, GUGiK

•

Ustawa z dn. 17 maja 1989 r. prawo geodezyjne i kartograficzne.

•

Ustawa z dn. 7 lipca 1994 r. prawo budowlane.

•

Ustawa z dn. 18 lipca 2001 r. prawo wodne.

•

Ustawa z dn. 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

•

Rozporządzenie MSWiA z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania
geodezyjnych

pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników

tych

pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

•

Rozporządzenie MGPiB z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-
kartograficznych

oraz

czynności

geodezyjnych

obowiązujących

w

budownictwie.

Rozporządzenie MI z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego

•

Rozporządzenie MI z dnia 19 listopada 2001 r. w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy których
realizacji

jest

wymagane

ustanowienie

inspektora

nadzoru

inwestorskiego.

Instrukcja techniczna G-3 Geodezyjna

obsługa inwestycji.

•

Wytyczne techniczne G-3.1:2007 Pomiary i opracowania realizacyjne.

•

PN-86-N-02207 Geodezja Terminologia. PN-N-99310 Pomiary realizacyjne Terminologia.

•

PN-N-

02211 Geodezyjne wyznaczanie przemieszczeń. PN-ISO 7077 Metody pomiarowe w budownictwie.

•

PN-ISO 4463-1 Metody pomiarowe w budownictwie.

Zdjęcia i mapy: www.geozit.biz, www. geocom-geodezja.pl, bip.polanica.pl, www.archipelag.pl,