2010-12-04

1

Zaburzenia nastroju cz. II

Zaburzenia nastroju cz. II

Zaburzenia snu

Zaburzenia snu

Leszek Bidzan

Leszek Bidzan

Zaburzenia nastroju cz. 2

Zaburzenia nastroju cz. 2

Zaburzenia nastroju u kobiet (ci

ąż

a,

Zaburzenia nastroju u kobiet (ci

ąż

a,

menopauza, cykl miesi

ę

czny). Wiek

menopauza, cykl miesi

ę

czny). Wiek

podeszły jako okres predysponuj

ą

cy do

podeszły jako okres predysponuj

ą

cy do

zaburze

ń

depresyjnych. Depresja a

zaburze

ń

depresyjnych. Depresja a

zaburzenia seksualne. Samobójstwa

zaburzenia seksualne. Samobójstwa –

–

czynniki ryzyka.

czynniki ryzyka.

Postacie i przyczyny zaburze

ń

snu.

Postacie i przyczyny zaburze

ń

snu.

Ograniczenia w leczeniu bezsenno

ś

ci.

Ograniczenia w leczeniu bezsenno

ś

ci.

Depresja a zaburzenia seksualne

Depresja a zaburzenia seksualne

Funkcjonowanie seksualne przed chorob

ą

Funkcjonowanie seksualne przed chorob

ą

Pierwotne zaburzenie psychiczne

Pierwotne zaburzenie psychiczne

Współistniej

ą

ce zaburzenia psychiczne

Współistniej

ą

ce zaburzenia psychiczne

Współistniej

ą

ce schorzenia fizyczne

Współistniej

ą

ce schorzenia fizyczne

Leczenie psychotropowe

Leczenie psychotropowe

Leczenie towarzysz

ą

ce

Leczenie towarzysz

ą

ce

Depresja a zaburzenia seksualne

Depresja a zaburzenia seksualne

problemy seksualne wyst

ę

puj

ą

problemy seksualne wyst

ę

puj

ą

powszechnie.

powszechnie.

Depresja a zaburzenia seksualne

Depresja a zaburzenia seksualne

System

System
Neurologiczny

Neurologiczny

Udary mózgowe,

Udary mózgowe,

uszkodzenia kr

ę

gosłupa, stwardnienie rozsiane

uszkodzenia kr

ę

gosłupa, stwardnienie rozsiane

Naczyniowy

Naczyniowy

Zawał serca,

Zawał serca,

schorzenia naczy

ń

obwodowych, uszkodzenia t

ę

tniczkowe

schorzenia naczy

ń

obwodowych, uszkodzenia t

ę

tniczkowe

Endokrynny

Endokrynny

Chorobowe zmiany przysadki, cukrzyca, obni

ż

ony poziom

Chorobowe zmiany przysadki, cukrzyca, obni

ż

ony poziom

testosteronu

testosteronu

ś

oł

ą

dkowo

ś

oł

ą

dkowo--

jelitowy

jelitowy
Urogenitalny

Urogenitalny

lIeostomia

lIeostomia

Schorzenia miednicy, urazy, rak

Schorzenia miednicy, urazy, rak

Depresja a zaburzenia seksualne

Depresja a zaburzenia seksualne

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

kobiety

m

ęż

czy

ź

ni

depresja

kontrolna

2010-12-04

2

Depresja a zaburzenia seksualne

Depresja a zaburzenia seksualne

Niekorzystny wpływ leków psychotropowych na funkcje

Niekorzystny wpływ leków psychotropowych na funkcje

seksualne

seksualne

Niespecyficzny wpływ na o

ś

rodkowy układ

Niespecyficzny wpływ na o

ś

rodkowy układ

nerwowy

nerwowy

Specyficzny wpływ na neurotransmitery w

Specyficzny wpływ na neurotransmitery w
o

ś

rodkowym układzie nerwowym

o

ś

rodkowym układzie nerwowym

Specyficzny wpływ na neurotransmitery w

Specyficzny wpływ na neurotransmitery w
autonomicznym układzie nerwowym

autonomicznym układzie nerwowym

Bezpo

ś

redni wpływ na aktywno

ść

Bezpo

ś

redni wpływ na aktywno

ść

hormonaln

ą

hormonaln

ą

Po

ś

redni wpływ na regulacj

ę

hormonów

Po

ś

redni wpływ na regulacj

ę

hormonów

Depresja a zaburzenia seksualne

Depresja a zaburzenia seksualne

metody terapii

metody terapii

Poradnictwo i krótkotrwała psychoterapia

Poradnictwo i krótkotrwała psychoterapia
wspieraj

ą

ca · Terapia w układzie

wspieraj

ą

ca · Terapia w układzie

partnerskim

partnerskim

Terapia indywidualna

Terapia indywidualna

Terapia grupowa

Terapia grupowa

Depresja a zaburzenia seksualne

Depresja a zaburzenia seksualne

modyfikacja prowadzonego leczenia

modyfikacja prowadzonego leczenia

Kontynuacja bie

żą

cego leczenia Opó

ź

nione

Kontynuacja bie

żą

cego leczenia Opó

ź

nione

dawkowanie Ograniczenie dawek

dawkowanie Ograniczenie dawek
Odstawienie leku

Odstawienie leku

„Odpoczynek od leku”

„Odpoczynek od leku”

Ś

rodki wspomagaj

ą

ce Przej

ś

cie na terapi

ę

Ś

rodki wspomagaj

ą

ce Przej

ś

cie na terapi

ę

alternatywn

ą

alternatywn

ą

Zaburzenia nastroju u kobiet

Zaburzenia nastroju u kobiet

Zestawienie kryteriów przedmiesi

ą

czkowego zaburzenia

Zestawienie kryteriów przedmiesi

ą

czkowego zaburzenia

dysforycznego

dysforycznego

A. Objawy musz

ą

wyst

ą

pi

ć

podczas tygodnia przed

A. Objawy musz

ą

wyst

ą

pi

ć

podczas tygodnia przed

menstruacj

ą

i ust

ą

pi

ć

w ci

ą

gu kilku dni po pojawieniu si

ę

menstruacj

ą

i ust

ą

pi

ć

w ci

ą

gu kilku dni po pojawieniu si

ę

krwawienia.

krwawienia.

1. Obni

ż

enie nastroju lub dysforia

1. Obni

ż

enie nastroju lub dysforia

2. L

ę

k lub napi

ę

cie

2. L

ę

k lub napi

ę

cie

3. Labilno

ść

afektywna

3. Labilno

ść

afektywna

4. Rozdra

ż

nienie

4. Rozdra

ż

nienie

5. Zmniejszenie zainteresowania rutynowymi czynno

ś

ciami

5. Zmniejszenie zainteresowania rutynowymi czynno

ś

ciami

6. Trudno

ś

ci w koncentracji

6. Trudno

ś

ci w koncentracji

7. Wyra

ź

ny brak energii

7. Wyra

ź

ny brak energii

Zaburzenia nastroju u kobiet

Zaburzenia nastroju u kobiet

Zestawienie kryteriów przedmiesi

ą

czkowego zaburzenia

Zestawienie kryteriów przedmiesi

ą

czkowego zaburzenia

dysforycznego

dysforycznego

8. Wyra

ź

na zmiana apetytu, przejadanie si

ę

lub

8. Wyra

ź

na zmiana apetytu, przejadanie si

ę

lub

wzmo

ż

one

wzmo

ż

one

łaknienie

łaknienie

9. Nadmierna potrzeba snu lub bezsenno

ść

9. Nadmierna potrzeba snu lub bezsenno

ść

10. Uczucie znu

ż

enia

10. Uczucie znu

ż

enia

11. Inne objawy fizyczne, np. bolesno

ść

piersi,

11. Inne objawy fizyczne, np. bolesno

ść

piersi,

wzd

ę

cia

wzd

ę

cia

B. Objawy musz

ą

przeszkadza

ć

w pracy,

B. Objawy musz

ą

przeszkadza

ć

w pracy,

zaj

ę

ciach szkolnych, upo

ś

ledza

ć

zwykle czynno

ś

ci

zaj

ę

ciach szkolnych, upo

ś

ledza

ć

zwykle czynno

ś

ci

i stosunki mi

ę

dzyludzkie

i stosunki mi

ę

dzyludzkie

przedmiesi

ą

czkowe zaburzenie dysforyczne

przedmiesi

ą

czkowe zaburzenie dysforyczne

0

10

20

30

40

50

60

70

80

%

z.
przedmiesi

ą

czk

owy

zab.
Dysforyczne

2010-12-04

3

Przedmiesi

ą

czkowe zaburzenie dysforyczne

Przedmiesi

ą

czkowe zaburzenie dysforyczne

post

ę

powanie

post

ę

powanie

Dieta

Dieta

ograniczenie lub wyeliminowanie

ograniczenie lub wyeliminowanie
(szczególnie w fazie lutealnej):soli,

(szczególnie w fazie lutealnej):soli,
czekolady, kofeiny i alkoholu; nale

ż

y

czekolady, kofeiny i alkoholu; nale

ż

y

spo

ż

ywa

ć

niezbyt obfite, cz

ę

ste posilki,

spo

ż

ywa

ć

niezbyt obfite, cz

ę

ste posilki,

bogate w ró

ż

norodne w

ę

glowodany,

bogate w ró

ż

norodne w

ę

glowodany,

zawieraj

ą

ce umiarkowan

ą

dawk

ę

zawieraj

ą

ce umiarkowan

ą

dawk

ę

witamini skladników mineralnych

witamini skladników mineralnych

Ć

wiczenia fizyczne

Ć

wiczenia fizyczne

Regularne, umiarkowanie intensywne,

Regularne, umiarkowanie intensywne,
aerobik

aerobik

Zmniejszenie stresów

Zmniejszenie stresów

Kursy metod przeciwdziałania stresom

Kursy metod przeciwdziałania stresom
i/lub poradnictwo w razie potrzeby Kurs

i/lub poradnictwo w razie potrzeby Kurs
technik relaksacyjnych lub słu-chanie

technik relaksacyjnych lub słu-chanie
ta

ś

m magnetofonowych

ta

ś

m magnetofonowych

Relaksacja

Relaksacja

Okołoporodowe zaburzenia nastroju

Okołoporodowe zaburzenia nastroju

0

10

20

30

40

50

60

70

80

%

obj. Depr. W
ci

ąż

y

przygn

ę

bienie

poporodowe

depresja
połogowa

psychoza
połogowa

Okołoporodowe zaburzenia nastroju

Okołoporodowe zaburzenia nastroju

przyczyny

przyczyny

wewn

ę

trzna, nieprawidłowa reakcja na

wewn

ę

trzna, nieprawidłowa reakcja na

zmiany hormonalne jest w wi

ę

kszym stopniu

zmiany hormonalne jest w wi

ę

kszym stopniu

odpowiedzialna za omawiane zaburzenia

odpowiedzialna za omawiane zaburzenia
ni

ż

zmiana sama w sobie

ni

ż

zmiana sama w sobie

Depresja poporodowa

Depresja poporodowa

czynniki ryzyka

czynniki ryzyka

socjoekonomiczne czynniki wywołuj

ą

ce

socjoekonomiczne czynniki wywołuj

ą

ce

stres

stres

wyst

ę

powanie zaburze

ń

psychicznych w

wyst

ę

powanie zaburze

ń

psychicznych w

przeszło

ś

ci

przeszło

ś

ci

wyst

ę

powanie zaburze

ń

psychicznych w

wyst

ę

powanie zaburze

ń

psychicznych w

rodzinie

rodzinie

cechy osobowo

ś

ci (obsesyjno

cechy osobowo

ś

ci (obsesyjno--

kompulsywne, l

ę

kowe, panika itp.)

kompulsywne, l

ę

kowe, panika itp.)

Depresja poporodowa

Depresja poporodowa

czynniki ryzyka

czynniki ryzyka

brak wsparcia społecznego

brak wsparcia społecznego

negatywne zdarzenia

ż

yciowe

negatywne zdarzenia

ż

yciowe

niepewno

ść

zatrudnienia

niepewno

ść

zatrudnienia

brak do

ś

wiadczenia w opiece nad dzie

ć

mi .

brak do

ś

wiadczenia w opiece nad dzie

ć

mi .

nieplanowana ci

ąż

a

nieplanowana ci

ąż

a

"pesymizm przedporodowy"

"pesymizm przedporodowy"

złe relacje mał

ż

e

ń

skie lub brak m

ęż

a

złe relacje mał

ż

e

ń

skie lub brak m

ęż

a

złe relacje z matk

ą

złe relacje z matk

ą

wielokrotne porody

wielokrotne porody

Depresja poporodowa

Depresja poporodowa

czynniki ryzyka

czynniki ryzyka

próby samobójcze w przeszło

ś

ci

próby samobójcze w przeszło

ś

ci

problemy zwi

ą

zane z poprzednimi ci

ąż

ami

problemy zwi

ą

zane z poprzednimi ci

ąż

ami

(poronienia, aborcja lub chore dziecko)

(poronienia, aborcja lub chore dziecko)

zła opieka prenatalna

zła opieka prenatalna

niedo

ż

ywienie

niedo

ż

ywienie

u

ż

ywanie narkotyków, alkoholu

u

ż

ywanie narkotyków, alkoholu

2010-12-04

4

Objawy okołoporodowych zaburze

ń

Objawy okołoporodowych zaburze

ń

nastroju

nastroju

bezsenno

ść

bezsenno

ść

zaburzenia jedzenia

zaburzenia jedzenia

depresja/rozdra

ż

nienie

depresja/rozdra

ż

nienie

brak energii/niemo

ż

no

ść

funkcjonowania

brak energii/niemo

ż

no

ść

funkcjonowania

odsuni

ę

cie od ludzi/izolacja społeczna

odsuni

ę

cie od ludzi/izolacja społeczna

narzekanie na brak wsparcia społecznego

narzekanie na brak wsparcia społecznego

niewła

ś

ciwa interpretacja zachowa

ń

dziecka

niewła

ś

ciwa interpretacja zachowa

ń

dziecka

problemy z pami

ę

ci

ą

, koncentracj

ą

, logicznym

problemy z pami

ę

ci

ą

, koncentracj

ą

, logicznym

my

ś

leniem . dezorientacja, zagubienie,

my

ś

leniem . dezorientacja, zagubienie,

zamartwianie si

ę

zamartwianie si

ę

Edynburska Skala Depresji Poporodowej (EPDS)

Edynburska Skala Depresji Poporodowej (EPDS)

J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

W ci

ą

gu ostatnich 7 dni:

W ci

ą

gu ostatnich 7 dni:

1. Potrafiłam

ś

mia

ć

si

ę

z ró

ż

nych spraw i dostrzega

ć

ich

1. Potrafiłam

ś

mia

ć

si

ę

z ró

ż

nych spraw i dostrzega

ć

ich

jasn

ą

stron

ę

:

jasn

ą

stron

ę

:

W takim samym stopniu jak zawsze

W takim samym stopniu jak zawsze

Niezupełnie tak samo jak dawniej

Niezupełnie tak samo jak dawniej

Zdecydowanie mniej ni

ż

dawniej

Zdecydowanie mniej ni

ż

dawniej

Nie potrafiłam

Nie potrafiłam

2. Z rado

ś

ci

ą

wypatrywałam przyszłych zdarze

ń

i spraw:

2. Z rado

ś

ci

ą

wypatrywałam przyszłych zdarze

ń

i spraw:

W takim samym stopniu jak zawsze

W takim samym stopniu jak zawsze

W nieco mniejszym stopniu ni

ż

dawniej

W nieco mniejszym stopniu ni

ż

dawniej

Zdecydowanie mniej ni

ż

dawniej

Zdecydowanie mniej ni

ż

dawniej

Praktycznie w ogóle nie

Praktycznie w ogóle nie

Edynburska Skala Depresji Poporodowej

Edynburska Skala Depresji Poporodowej

(EPDS)

(EPDS) J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

Miałam nieuzasadnione poczucie winy, gdy co

ś

si

ę

Miałam nieuzasadnione poczucie winy, gdy co

ś

si

ę

nie udawało:

nie udawało:

Tak, w wi

ę

kszo

ś

ci przypadków

Tak, w wi

ę

kszo

ś

ci przypadków

Tak, w niektórych przypadkach

Tak, w niektórych przypadkach

Niezbyt cz

ę

sto

Niezbyt cz

ę

sto

Nie, nigdy

Nie, nigdy

4. Czułam si

ę

zmartwiona lub wyl

ę

kniona bez specjal-

4. Czułam si

ę

zmartwiona lub wyl

ę

kniona bez specjal-

nego powodu:

nego powodu:

Nie, nigdy

Nie, nigdy

Raczej nie

Raczej nie

Tak, czasami

Tak, czasami

Tak, bardzo cz

ę

sto

Tak, bardzo cz

ę

sto

Edynburska Skala Depresji Poporodowej

Edynburska Skala Depresji Poporodowej

(EPDS)

(EPDS) J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

5. Czułam si

ę

przera

ż

ona lub wpadałam w panik

ę

bez

5. Czułam si

ę

przera

ż

ona lub wpadałam w panik

ę

bez

specjalnego powodu:

specjalnego powodu:

Tak, do

ść

cz

ę

sto

Tak, do

ść

cz

ę

sto

Tak, czasami

Tak, czasami

Nie, nie bardzo

Nie, nie bardzo

Nie, nigdy

Nie, nigdy

6.* Przytłaczały mnie ró

ż

ne sprawy:

6.* Przytłaczały mnie ró

ż

ne sprawy:

Tak, przez wi

ę

kszo

ść

czasu i nigdy nie umiałam

Tak, przez wi

ę

kszo

ść

czasu i nigdy nie umiałam

sobie z nimi poradzi

ć

sobie z nimi poradzi

ć

Tak, czasami nie potrafiłam radzi

ć

sobie tak do-

Tak, czasami nie potrafiłam radzi

ć

sobie tak do-

brze jak dawniej

brze jak dawniej

Nie, przez wi

ę

kszo

ść

czasu radziłam sobie zupeł-

Nie, przez wi

ę

kszo

ść

czasu radziłam sobie zupeł-

nie nie

ź

le

nie nie

ź

le

Nie, radziłam sobie tak samo dobrze jak dawniej

Nie, radziłam sobie tak samo dobrze jak dawniej

Edynburska Skala Depresji Poporodowej

Edynburska Skala Depresji Poporodowej

(EPDS)

(EPDS) J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

7. Czułam si

ę

tak nieszcz

ęś

liwa,

ż

e miałam trudno

ś

ci ze

7. Czułam si

ę

tak nieszcz

ęś

liwa,

ż

e miałam trudno

ś

ci ze

snem:

snem:

Tak, przez wi

ę

kszo

ść

czasu

Tak, przez wi

ę

kszo

ść

czasu

Tak, czasami

Tak, czasami

Niezbyt cz

ę

sto

Niezbyt cz

ę

sto

Nie, nigdy

Nie, nigdy

8.* Byłam smutna i czułam si

ę

przygn

ę

biona:

8.* Byłam smutna i czułam si

ę

przygn

ę

biona:

Tak, przez wi

ę

kszo

ść

czasu

Tak, przez wi

ę

kszo

ść

czasu

Tak, do

ść

cz

ę

sto

Tak, do

ść

cz

ę

sto

Niezbyt cz

ę

sto

Niezbyt cz

ę

sto

Nie, nigdy

Nie, nigdy

Edynburska Skala Depresji Poporodowej

Edynburska Skala Depresji Poporodowej

(EPDS)

(EPDS) J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky

9. Czułam si

ę

tak nieszcz

ęś

liwa,

ż

e wybuchałam płaczem:

9. Czułam si

ę

tak nieszcz

ęś

liwa,

ż

e wybuchałam płaczem:

Tak, przez wi

ę

kszo

ść

czasu

Tak, przez wi

ę

kszo

ść

czasu

Tak, do

ść

cz

ę

sto

Tak, do

ść

cz

ę

sto

Tylko czasami

Tylko czasami

Nie, nigdy

Nie, nigdy

10.* Przychodziło mi do głowy, by zrobi

ć

sobie

10.* Przychodziło mi do głowy, by zrobi

ć

sobie

krzywd

ę

:

krzywd

ę

:

Tak, do

ść

cz

ę

sto

Tak, do

ść

cz

ę

sto

Czasami

Czasami

Praktycznie nigdy

Praktycznie nigdy

Nigdy

Nigdy

2010-12-04

5

Zaburzenia nastroju zwi

ą

zane z menopauz

ą

Zaburzenia nastroju zwi

ą

zane z menopauz

ą

Czynniki ryzyka zaburze

ń

nastroju

Czynniki ryzyka zaburze

ń

nastroju

pojawiaj

ą

cych si

ę

w okresie

pojawiaj

ą

cych si

ę

w okresie

menopauzalnym

menopauzalnym

przebyte zaburzenia psychiczne w

przebyte zaburzenia psychiczne w

przeszło

ś

ci

przeszło

ś

ci

wyst

ę

powanie zaburze

ń

nastroju w rodzinie

wyst

ę

powanie zaburze

ń

nastroju w rodzinie

słabe zdrowie

słabe zdrowie

stres społeczny

stres społeczny

Zaburzenia nastroju zwi

ą

zane z menopauz

ą

Zaburzenia nastroju zwi

ą

zane z menopauz

ą

Najcz

ę

stsze objawy depresji w okresie

Najcz

ę

stsze objawy depresji w okresie

okołomenopauzalnym obejmuj

ą

:

okołomenopauzalnym obejmuj

ą

:

rozdra

ż

nienie

rozdra

ż

nienie

płaczliwo

ść

płaczliwo

ść

l

ę

k

l

ę

k

przygn

ę

bienie/labilno

ść

nastroju . brak

przygn

ę

bienie/labilno

ść

nastroju . brak

motywacji/energii

motywacji/energii

słab

ą

koncentracj

ę

słab

ą

koncentracj

ę

przerywany sen

przerywany sen

Depresje a wiek podeszły

Depresje a wiek podeszły

Ś

rodowisko domowe Domy opieki

Szpital

społecznej

Domy opieki Szpital

społecznej

Depresje a wiek podeszły

Depresje a wiek podeszły

Socjalne

Socjalne

Ograniczone kontakty społeczne .

Ograniczone kontakty społeczne .
Osamotnienie

Osamotnienie

ś

ałoba

ś

ałoba

Ubóstwo

Ubóstwo

Choroby somatyczne

Choroby somatyczne

Depresje a wiek podeszły

Depresje a wiek podeszły

Psychologiczne

Psychologiczne

Obni

ż

ona samoocena

Obni

ż

ona samoocena

Ograniczenie intymno

ś

ci

Ograniczenie intymno

ś

ci

Choroby somatyczne

Choroby somatyczne

Depresje a wiek podeszły

Depresje a wiek podeszły

Biologiczne

Biologiczne

Zmniejszenie liczby neuronów i

Zmniejszenie liczby neuronów i
neurotransmiterów

neurotransmiterów

Obci

ąż

enie genetyczne

Obci

ąż

enie genetyczne

Choroby somatyczne

Choroby somatyczne

2010-12-04

6

Depresje a wiek podeszły

Depresje a wiek podeszły

Objawy l

ę

ku u osób w podeszłym wieku

Objawy l

ę

ku u osób w podeszłym wieku

Psychologiczne

Psychologiczne

Somatyczne

Somatyczne

.

.

Zamartwianie si

ę

Zamartwianie si

ę

. Strach

. Strach

. Obawy

. Obawy

. Przedłu

ż

one czuwanie .

. Przedłu

ż

one czuwanie .

Zaburzenia koncentracji

Zaburzenia koncentracji

i pami

ę

ci

i pami

ę

ci

Zm

ę

czenie

Zm

ę

czenie

Uczucie braku powietrza lub

Uczucie braku powietrza lub
hiperwentylacja Potliwo

ść

hiperwentylacja Potliwo

ść

Bóle głowy lub bóle

Bóle głowy lub bóle
mi

ęś

niowe Bóle

ż

oł

ą

dka

mi

ęś

niowe Bóle

ż

oł

ą

dka

Wymioty lub biegunka

Wymioty lub biegunka
Przyspieszone bicie serca

Przyspieszone bicie serca