„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Joanna Baran

Posługiwanie się dokumentacją techniczną
723[03].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Tadeusz Budzisz
mgr inż. Tomasz Jagiełło



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Joanna Baran



Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Kacperczyk









Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 723[03].O1.02
,,Posługiwanie się dokumentacją techniczną”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Materiały i przybory rysunkowe. Stanowisko kreślarskie

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Rysunek techniczny maszynowy

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne

14

5.3.1. Ćwiczenia

14

5.4. Widoki i przekroje

16

5.4.1. Ćwiczenia

16

5.5. Zasady wymiarowania przedmiotów na rysunkach. Oznaczenia graficzne

18

5.5.1. Ćwiczenia

18

5.6. Uproszczenia rysunkowe. Rysunki schematyczne mechaniczne i elektryczne

20

5.6.1. Ćwiczenia

20

5.7. Rysunki wykonawcze, montażowe i złożeniowe

21

5.7.1. Ćwiczenia

21

5.8. Dokumentacja techniczna i technologiczna w przedsiębiorstwie. Archiwizacja

rysunków technicznych

22

5.8.1. Ćwiczenia

22

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

24

7. Literatura

37

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik – operator pojazdów i maszyn
rolniczych, przy realizacji jednostki modułowej 723[03].O1.02

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. ćwiczeń, tekstu
przewodniego i in.

Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy, do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

723[03].O1

Podstawy techniki ogólnej

723[03].O1.02

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

723[03].O1.05

Wykonywanie operacji

obróbki skrawaniem

723[03].O1.03

Stosowanie materiałów

konstrukcyjnych i eksploatacyjnych

723[03].O1.04

Wykonywanie operacji techniczno-

technologicznych

723[03].O1.07

Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych

723[03].O1.06

Analizowanie obwodów elektrycznych

i elektronicznych

723[03].O1.01

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznawać podstawowe przybory kreślarskie,

−

posługiwać się przyborami kreślarskimi,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

przeliczać różne jednostki miar kątowych,

−

przeliczać różne jednostki miar liniowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

przygotować przybory kreślarskie i materiały rysunkowe do wykonywania szkiców,

−

wykonać szkice figur płaskich i brył geometrycznych w rzutach prostokątnych
i aksonometrycznych,

−

zwymiarować szkicowane przedmioty i części maszyn,

−

odczytać rysunki techniczne,

−

zastosować rzuty i przekroje do przedstawienia zewnętrznych i wewnętrznych kształtów
przedmiotów,

−

odczytać na rysunkach technicznych oznaczenia chropowatości powierzchni, tolerancję
kształtu i położenia, pasowania, rodzaj obróbki powierzchni i powłoki ochronne,

−

odczytać dokumentację techniczno-ruchową, konstrukcyjną i technologiczną,

−

odczytać typowe schematy mechaniczne i elektryczne,

−

skorzystać z norm rysunku technicznego,

−

zastosować technikę komputerową do powielania i archiwizowania informacji rysunkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]
Moduł:

Podstawy techniki ogólnej 723[03].O1

Jednostka modułowa:

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 723[03].O1.02

Temat: Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne.

Cel

ogólny:

Ukształtowanie

umiejętności

z

zakresu

rzutowania

prostokątnego

i aksonometrycznego wskazanych brył.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyznaczyć rzuty prostokątne figur płaskich,

−

odwzorować bryłę przy pomocy rzutowania prostokątnego,

−

zdefiniować pojęcie aksonometrii,

−

scharakteryzować rodzaje aksonometrii,

−

odwzorować przedmiot w rzucie aksonometrycznym.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa,

−

indywidualna.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

modele przedmiotów płaskich,

−

modele brył,

−

przybory kreślarskie,

−

arkusze papieru formatu A4 (brystol, blok techniczny),

−

Polskie Normy dotyczące rysunku maszynowego.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Przedstawienie celów zajęć.
3. Realizacja tematu:

– nauczyciel wyjaśnia zasady rysunkowego odwzorowania przedmiotu na płaszczyźnie

rzutów, wyjaśnia odwzorowanie punktu, odcinka, figury płaskiej i bryły w przestrzeni,
wyjaśnia zasady rzutowania według metody europejskiej, prezentuje rzutowanie
różnych obiektów korzystając z modeli,

– nauczyciel dzieli grupę na trzyosobowe zespoły. Każdemu zespołowi rozdaje jeden

model figury płaskiej. Uczniowie mają za zadanie: odwzorować przedmiot na arkuszu
papieru A4 w rzucie prostokątnym i aksonometrycznym,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

– nauczyciel sprawdza, poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy,
– nauczyciel rozdaje uczniom modele brył,
– uczniowie wykonują rzut prostokątny i aksonometryczny bryły na arkuszu papieru

formatu A4,

– w trakcie zadań nauczyciel, udziela wskazówek i koryguje błędy popełniane przez

uczniów w wykonywanych ćwiczeń.

4. Po wykonanym zadaniu, uczniowie porządkują swoje stanowisko pracy.
5. Przeprowadzenie dyskusji na temat wykonywanych ćwiczeń.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Zadaniem jest wykonanie tabliczki rysunkowej do wykonanych w czasie zajęć rysunków.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
–

Ewaluacja poprzez uzyskanie informacji zwrotnej podczas prezentacji i dyskusji
podsumowujące.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]
Moduł:

Podstawy techniki ogólnej 723[03].O1

Jednostka modułowa:

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 723[03].O1.02

Temat: Zasady wymiarowania przedmiotów na rysunkach.

Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności wymiarowania rysunków technicznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zastosować linie wymiarowe, pomocnicze linie wymiarowe, liczby wymiarowe, znaki
wymiarowe,

−

zastosować zasady wymiarowania podczas wymiarowania rysunków technicznych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca samodzielna uczniów.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

modele przedmiotów płaskich,

−

przybory kreślarskie,

−

arkusze papieru formatu A4 (brystol, blok techniczny),

−

Polskie Normy dotyczące rysunku technicznego.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie do tematu zajęć.
2. Przedstawienie celów zajęć.
3. Realizacja tematu:

– nauczyciel wyjaśnia zasady stosowane przy wymiarowaniu przedmiotów. Wyjaśnia

podstawowe pojęcia stosowane podczas wymiarowania. Nauczyciel wyświetla na
projektorze zwymiarowane rysunki i jeszcze raz wyjaśnia zasady wymiarowania,

– nauczyciel rozdaje uczniom bryły. Uczniowie za pomocą linijki muszą zmierzyć

przedmiot, następnie narysować go i zwymiarować,

– w trakcie zadania nauczyciel, udziela wskazówek i koryguje błędy uczniów

w wykonywanym ćwiczeniu.

4 Po wykonanym zadaniu, uczniowie porządkują swoje stanowisko pracy.
5 Przeprowadzenie dyskusji dotyczącej wykonywanych ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Zadaniem jest wykonanie tabliczki rysunkowej do wykonanych w czasie zajęć ćwiczeń

oraz:

−

narysowanie na papierze A4 w podziałce zmniejszającej jednej z szafek znajdujących się w
domu,

−

zwymiarowanie narysowanej figury.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Ewaluacja poprzez uzyskanie informacji zwrotnej od uczniów dotyczącej prezentacji

i dyskusji podsumowującej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5.

ĆWICZENIA

5.1. Materiały i przybory rysunkowe. Stanowisko kreślarskie

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z poznanych przyborów kreślarskich, narysuj na papierze formatu A4 cztery

linie równoległe oddalone od siebie o 15 mm i pochylone względem podstawy rysunku pod
kątem 45°. Następnie wyznacz takie same linie prostopadłe do narysowanych linii.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykreślić format A4 na papierze rysunkowym,
2) narysować linie równoległe,
3) narysować linie prostopadłe,
4) narysować tabelkę rysunkową i ją opisać.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− papier rysunkowy,
− przybory kreślarskie,
− ołówki,
− gumka.

Ćwiczenie 2

Posługując się przyborami kreślarskimi narysuj prostokąt o wymiarach 100 x 180.

Następnie w prostokącie narysuj w dowolnym miejscu osie symetrii projektowanego otworu
i przy pomocy cyrkla narysuj z wyznaczonego środka otwory o średnicach Ø 40, Ø 50, Ø 60,
Ø 65.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać treść zadania,
2) wykreślić format A4 na papierze rysunkowym,
3) narysować prostokąt o zadanych wymiarach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4) narysować osie symetrii,
5) narysować okręgi o zadanych wymiarach,
6) narysować i opisać tabelkę rysunkową.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− papier rysunkowy,
− przybory kreślarskie,
− ołówki,
− gumka.

Ćwiczenie 3

Posługując się przyborami kreślarskimi narysuj trójkąt o wymiarach 40 x 400 x 30.

Następnie podziel dwa kąty na połowę. Przedłuż dwusieczne do punktu przecięcia w punkcie
O i narysuj okrąg wpisany w trójkąt.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać treść zadania,
2) wykreślić formatkę formatu A4,
3) narysować trójkąt,
4) wyznaczyć dwusieczne,
5) wyznaczyć środek okręgu,
6) narysować okrąg,
7) narysować i opisać tabelkę rysunkową.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

– papier rysunkowy,
− przybory kreślarskie,
− ołówki,
− gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Rysunek techniczny maszynowy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj na arkuszu papieru format A4, dorysuj do niego ramkę. Linią ciągłą cienką

narysuj prostokąt o wymiarach 60 x 100.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinieneś:

1) przygotować arkusz papieru,
2) wymierzyć format arkusza A4,
3) wyznaczyć i narysować ramkę,
4) narysować prostokąt.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

– papier rysunkowy,
– przybory kreślarskie,
– ołówki,
– gumka.

Ćwiczenie 2

Na arkuszu A4 narysuj tabliczkę rysunkową i wypełnij ją pismem technicznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować arkusz papieru A4,
2) zaprojektować i narysować tabliczkę rysunkową,
3) opisać pismem technicznym tabelkę rysunkową.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier rysunkowy,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki, gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.3. Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Od nauczyciela otrzymasz przedmiot. Narysuj go na arkuszu papieru A4 w rzucie

prostokątnym. Pamiętaj o odpowiednim doborze grubości i rodzaju linii.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zmierzyć wymiary przedmiotu,
2) narysować osie symetrii,
3) narysować kształt przedmiotu stosując linię ciągłą cienką,
4) narysować kontur przedmiotu stosując linię ciągłą grubą,
5) usunąć zbędne linie z rysunku,
6) narysować i opisać tabliczkę rysunkową.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

– modele brył,
− arkusz papieru,
− przybory kreślarskie,
− ołówki,
− gumka.

Ćwiczenie 2

Od nauczyciela otrzymasz przedmiot. Dobierz format arkusza oraz wybierz jeden

z układów osi i narysuj przedmiot w rzucie aksonometrycznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zmierzyć wymiary przedmiotu,
2) dobrać format arkusza papieru,
3) wybrać układ osi,
4) narysować przedmiot w rzucie aksonometrycznym z wykorzystaniem przyborów

kreślarskich,

5) narysować tabliczkę rysunkową i opisać ją.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− modele brył,
– arkusz papieru,
− przybory kreślarskie,
− ołówki,
− gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.4. Widoki i przekroje

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na rysunku został przedstawiony przedmiot w rzucie głównym i przekroju, ukazującym

jego wewnętrzną strukturę. Korzystając z zaznaczonej płaszczyzny przekroju narysuj przekrój
A –A.

Rysunek do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać treść zadania i przeanalizować rysunek,
2) przygotować odpowiedni format arkusza rysunkowego,
3) sporządzić przekrój A-A przedmiotu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− papier rysunkowy,
− przybory kreślarskie,
− ołówki,
− gumka.

Ćwiczenie 2

Na rysunku został przedstawiony przedmiot w rzucie głównym. Korzystając z zaznaczonej

płaszczyzny przekroju narysuj przekrój A –A.

Rysunek do ćwiczenia 2

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować rysunek,
2) przygotować format arkusza rysunkowego,
3) sporządzić przekrój A-A przedmiotu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− papier rysunkowy,
− przybory kreślarskie,
− ołówki,
− gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.5. Zasady wymiarowania przedmiotów na rysunkach.

Oznaczenia graficzne

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na rysunku został przedstawiony wałek. Twoim zadaniem jest jego zwymiarowanie.

Rysunek do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować rysunek,
2) przygotować format rysunku,
3) narysować przedmiot na formatce rysunkowej posługując się przyborami kreślarskimi,
4) ustalić bazy wymiarowe, od których będą wyprowadzane wymiary,
5) wpisać liczby i symbole wymiarowe,
6) sprawdzić, czy wszystkie elementy przedmiotu zostały zwymiarowane.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

– arkusz papieru,
– przybory kreślarskie,
– ołówki,
– gumka.

Ćwiczenie 2

Na przedstawionym rysunku zostały złamane zasady wymiarowania. Znajdź te błędy

i narysuj poprawiony i zwymiarowany rysunek.

Rysunek do ćwiczenia 2

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować rysunek,
2) przygotować formatkę rysunkową,
3) narysować przedmiot na formatce rysunkowej posługując się przyborami kreślarskimi,

z uwzględnieniem błędu,

4) wpisać liczby i symbole wymiarowe,
5) sprawdzić, czy wszystkie elementy przedmiotu zostały zwymiarowane.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

– arkusz papieru,
– przybory kreślarskie,
– ołówki,
– gumka.

Ćwiczenie 3

Na podstawie oznaczeń parametrów R

a

zawartych na poniższym rysunku określ rodzaj

obróbki, jaki został narzucony przez rysującego.

Rysunek do ćwiczenia 3

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać informacji o chropowatości powierzchni,
2) wyszukać w normie informacji o znakach graficznych dotyczących chropowatości,
3) określić rodzaj obróbki powierzchni.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

normy dotyczące chropowatości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.6. Uproszczenia

rysunkowe.

Rysunki

schematyczne

mechaniczne i elektryczne

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj połączenie gwintowe według następujących założeń: dwa elementy o grubości

20 mm każdy zostały połączone śrubą z łbem sześciokątnym oraz nakrętką sześciokątną. Śruba
ma rozmiar M 20. Następnie to samo połączenie narysuj w uproszczeniu rysunkowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać treść zadania,
2) przygotować format rysunku,
3) narysować połączenie, posługując się przyborami kreślarskimi,
4) opisać tabliczkę rysunkową.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− papier rysunkowy,
− przybory kreślarskie, ołówki, gumka,
− tablicę z Polskimi Normami.

Ćwiczenie 2

Narysuj plan instalacji elektrycznej w swoim pokoju. Przed wykonaniem zadania zapoznaj

się z tabelą symboli graficznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać treść zadania,
2) zapoznać się z wyglądem pokoju,
3) narysować plan instalacji elektrycznej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− papier rysunkowy, przybory kreślarskie, ołówki, gumka,
− tablica z Polskimi Normami zawierająca graficzne symbole elektryczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.7. Rysunki wykonawcze, montażowe i złożeniowe

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sklasyfikuj niżej umieszczony rysunek do odpowiedniej grupy. Uzasadnij swoją

odpowiedź.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać treść zadania,
2) przeanalizować rysunek,
3) przyporządkować rysunek do odpowiedniej grupy.

Rysunek do ćwiczenia 1

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− tablica z Polskimi Normami zawierająca graficzne symbole elektryczne,
–

poradnik ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.8. Dokumentacja techniczna i technologiczna

w przedsiębiorstwie. Archiwizacja rysunków technicznych

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Od nauczyciela otrzymasz rysunek na formacie A0. Złóż rysunek zachowując zasadę

składania rysunków do teczki formatu A3. Pamiętaj o tym, aby tabliczka rysunkowa
znajdowała się na wierzchu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać treść zadania,
2) przeanalizować sposób składania arkuszy,
3) złożyć arkusz formatu A0 do formatu A1,
4) złożyć arkusz formatu A1 do formatu A2,
5) złożyć arkusz formatu A2 do formatu A3,
6) sprawdzić poprawność wykonanego zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

– poradnik ucznia.

Ćwiczenie 2

Od nauczyciela otrzymasz instrukcje, gdzie na dysku twardym komputera znajduje się

rysunek techniczny w wersji elektronicznej. Twoim zadaniem jest powielenie tego rysunku, do
folderu który znajduje się w Moich dokumentach Twojego komputera. Przeprowadź
archiwizację tego rysunku na pamięci wymiennej (dyskietka 3,5", pen driver USB).

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy z komputerem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać treść zadania,
2) znaleźć plik z rysunkiem technicznym na dysku twardym komputera, według instrukcji

nauczyciela,

3) zaznaczyć plik z rysunkiem, klikając na nim myszką jeden raz lewym przyciskiem myszy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

4) kliknąć prawym przyciskiem myszy, na zaznaczonym pliku, rozwinie się menu

kontekstowe, z dostępnych opcji wybrać opcję Kopiuj,

5) zamknąć okno z bieżącym folderem,
6) wybrać z paska Start, Moje dokumenty,
7) kliknąć w wolnym polu otwartego okna Moje Dokumenty prawym przyciskiem myszy

i z menu kontekstowego wybrać opcję Wklej,

8) kliknąć następnie prawym przyciskiem myszy na pliku z rysunkiem technicznym i z menu

kontekstowego wybrać opcję Wyślij do.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

komputer z systemem operacyjnym Windows XP,

–

dyskietka 3,5 ",

–

pamięć wymienna typu flash USB.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej ,,Posługiwanie się dokumentacją
techniczną”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 9, 10, 17, 18, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

− dopuszczający – za rozwiązanie 8 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie 11 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. b, 4. d, 5. d, 6. a, 7. c, 8. d, 9. a, 10. a, 11. b,
12. b, 13. b, 14. c, 15. d, 16. b, 17. a, 18. b, 19. b, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

Wymagań

Poprawna

Odpowiedź

1

Rozróżnić rodzaje oznaczeń twardości
ołówków

B

P

c

2

Rozróżnić rodzaje przyborów
kreślarskich

B

P

c

3

Rozpoznać rodzaje rysunków
technicznych

A

P

b

4

Rozróżnić formaty rysunkowe

B

P

d

5

Ustalić prawidłowy rzut prostokątny
figury płaskiej

D

PP

d

6

Rozróżnić rodzaje linii rysunkowych

B

P

a

7

Dobrać kąt pochylenia pisma
rysunkowego

C

P

c

8

Rozróżnić podziałki stosowane
w rysunku technicznym

B

P

d

9

Ustalić bryłę narysowaną w dimetrii
ukośnej

D

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

10

Ustalić układ osi współrzędnych
stosowanych w rzucie izometrycznym

D

PP

a

11

Rozróżnić linie stosowane podczas
przedstawienia przedmiotu w widoku

B

P

b

12 Zdefiniować pojęcie przekroju

A

P

b

13 Rozpoznać przekrój łamany

A

P

b

14

Zastosować właściwy rodzaj linii
podczas wymiarowania części

C

P

c

15 Rozróżnić znaki wymiarowe

B

P

d

16 Rozpoznać oznaczeń twardości

A

P

b

17

Zastosować oznaczenie powłok
ochronnych na rysunku

C

PP

a

18

Ustalić rysunek oznaczający
uproszczenie śruby z łbem

C

PP

b

19 Zastosować odpowiedni rodzaj rysunku

C

P

b

20

Dobrać odpowiednią formę powielania
rysunków zapisanych w formie
elektronicznej

C

P

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Zapoznaj uczniów z instrukcją przed rozpoczęciem testu.
5. Jeśli są jakieś wątpliwości co do zrozumienia instrukcji wyjaśnij wątpliwości.
6. Pamiętaj o czasie przeznaczonym na rozwiązanie testu i nie przekraczaj go.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Test składa się z 20 zadań, do każdego masz 4 możliwości wyboru. Na karcie odpowiedzi

przy odpowiednim zadaniu postaw X, w razie pomyłki zaznacz kółeczkiem błędną
odpowiedź, następnie zaznacz odpowiedź prawidłową.

4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
6. Pracuj samodzielnie, będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Na rozwiązanie masz 35 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wykonując rysunki techniczne posługujemy się ołówkami. Symbol ołówka miękkiego to

a) H.
b) HB.
c) B.
d) F.

2. Zerownik służy do

a) rysowania linii prostych i krzywych.
b) odmierzania długości odcinka.
c) rysowania okręgów o małych średnicach.
d) do zerowania skali.

3. Szkic jest to

a) rysunek przedstawiający rozmieszczenia mechanizmu.
b) rysunek wykonany na ogół odręcznie, niekoniecznie w podziałce.
c) rysunek wykonany w podziałce i zwymiarowany na papierze brystolu.
d) rysunek wykonany za pomocą programu typu CAD.

4. Zasadniczy format arkusza to

a) A1.
b) A2.
c) A3.
d) A4.

5. Rzut właściwy jest przedstawiony na rysunku

a)

A.

b)

B.

c)

C.

d)

D.

6. Do zaznaczenia urwania przedmiotu należy użyć linii

a) ciągłej zygzakowej.
b) punktowej.
c) kreskowej.
d) ciągłej.

7. Pismo rysunkowe może być proste lub pochyłe. Pismo pochyłe jest nachylone do podstawy

rysunku pod katem α równym
a) 65°.
b) 70°.
c) 75°.
d) 80°.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

8. Podziałkę powiększającą oznacza się np.

a) 1:20.
b) 1:1.
c) 1:2.
d) 20:1.

9. W dimetrii ukośnej jest narysowana bryła

a) A.
b) B.
c) C.
d) D.

10. Układ osi współrzędnych stosowanych w rzucie izometrycznym przedstawia rysunek

a) a).
b) b).
c) c).
d) żaden z wymienionych.

11. Zarys przedmiotu przedstawiony na widoku rysujemy linią

a) cienką.
b) grubą.
c) kreskową.
d) punktową.

12. Przekrój pokazuje na rysunku

a) zewnętrzne kształty.
b) wewnętrzną budowę.
c) zewnętrzne i wewnętrzne kształty.
d) element w rzucie.

13. Na rysunku pokazany jest przekrój

a) prosty.
b) łamany.
c) zmienny.
d) poprzeczny.

14. Linie wymiarowe rysujemy linią

a) kreskową.
b) gruba ciągłą.
c) cienką ciągłą.
d) punktową.

a)

b)

c)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

15. Znak wymiarowy SØ przedstawia

a) długość łuku.
b) promień.
c) średnicę.
d) średnicę kuli.

16. Twardość na rysunku oznacza się symbolem

a) h 40±2.
b) HRC 40±2.
c) H 40±2.
d) C 40±2.

17. Powłoki ochronne na rysunku oznacza się

a) dużą literą alfabetu nad linią odniesienia.
b) dużą literą alfabetu pod linią odniesienia.
c) małą literą alfabetu nad linią odniesienia.
d) małą literą alfabetu pod linią odniesienia.

18. Na rysunku przedstawiono w uproszczeniu

a) śrubę noskową.
b) śrubę z łbem.
c) nakrętkę.
d) podkładkę.

19. W warsztacie części wykonuje się na podstawie rysunku

a) montażowego.
b) wykonawczego.
c) złożeniowego.
d) składanego.

20. Rysunki zapisane w formie elektronicznej powiela się poprzez

a) zapisanie na płycie CD.
b) usunięcie z dysku twardego.
c) złożenie w odpowiednim miejscu w biurze konstruktorskim.
d) przerysowanie na arkusz papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

Zakreśl poprawną odpowiedź

.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej ,,Posługiwanie się dokumentacją
techniczną”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,10,13, 16, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 9, 11, 12, 14, 15, 17, 18, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. b, 5. d, 6. a, 7. c, 8. a, 9. a, 10. c, 11. b,
12. b, 13. c, 14. b, 15. b, 16. a, 17. c, 18. c, 19. a, 20. a

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

Wymagań

Poprawna

Odpowiedź

1

Rozróżnić rodzaje oznaczeń twardości
ołówków

B

P

a

2

Przeliczyć wymiary w odpowiedniej
podziałce

C

P

b

3

Rozpoznać rodzaje rysunków
technicznych

A

P

d

4

Określić rodzaj arkusza rysunkowego
na podstawie wymiarów

B

P

b

5

Określić prawidłowy rzut prostokątny
figury płaskiej

B

P

d

6

Rozróżnić rodzaje linii rysunkowych

A

P

a

7

Dobrać kąt pochylenia pisma
rysunkowego

C

P

c

8

Rozpoznać istotę rzutowania
prostokątnego

B

P

a

9

Ustalić bryłę narysowaną w dimetrii
ukośnej

D

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

10

Określić prawidłowy przekrój
przedmiotu

B

P

c

11

Zastosować odpowiedni sposób
umieszczania liczb wymiarowych

C

PP

b

12

Ocenić poprawność wymiarowanego
przedmiotu

C

PP

b

13 Rozróżnić znaki wymiarowe

B

P

c

14

Ocenić poprawność wymiarów
nominalnych

C

PP

b

15 Zinterpretować zapis tolerancji

C

PP

b

16

Zastosować oznaczenie powłok
ochronnych na rysunku

C

P

a

17 Ustalić zapis uproszczeń umownych

C

PP

c

18

Ustalić sposoby czytania rysunku
technicznego

C

PP

c

19 Określić rodzaj rysunku

B

P

a

20

Określić formę powielania rysunków
zapisanych w formie elektronicznej

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Zapoznaj uczniów z instrukcją przed rozpoczęciem testu.
5. Jeśli są jakieś wątpliwości co do zrozumienia instrukcji wyjaśnij wątpliwości.
6. Pamiętaj o czasie przeznaczonym na rozwiązanie testu i nie przekraczaj go.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Test składa się z 20 zadań, do każdego masz 4 możliwości wyboru. Na karcie odpowiedzi

przy odpowiednim zadaniu postaw X, w razie pomyłki zaznacz kółeczkiem błędną
odpowiedź, następnie zaznacz X odpowiedź prawidłową.

4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
6. Pracuj samodzielnie, będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Na rozwiązanie masz 35 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wykonując rysunki techniczne posługujemy się ołówkami. Ołówek twardy jest oznaczony

a) H.
b) HB.
c) B.
d) F.

2. Jeżeli mamy prostokąt o wymiarach a=40 mm i b=50 mm to jego wymiary gdy narysujesz

w podziałce 3:1 będą wynosić

a) a= 80 mm i b= 100 mm.
b) a= 120 mm i b= 150 mm.
c) a= 160 mm i b= 200 mm.
d) a= 200 mm i b= 250 mm.

3. Schemat jest to

a) rysunek przedstawiający rozmieszczenia mechanizmu.
b) rysunek wykonany na ogół odręcznie, niekoniecznie w podziałce.
c) rysunek wykonany w podziałce i zwymiarowany na papierze brystolu.
d) rysunek którym zastosowano symbole graficzne aby pokazać zasadę działania oraz

budowę maszyny lub mechanizmu.

4. Arkusz A4 posiada format

a) 297 x 420.
b) 210 x 297.
c) 594 x 841.
d) 420 x 594.

5. Rzutem właściwym z prezentowanych rzutów prostokątnych figury płaskiej jest

a) A.
b) B.
c) C.
d) D.

6. Do zaznaczenia urwania przedmiotu należy użyć linii

a) ciągłej zygzakowej.
b) punktowej.
c) kreskowej.
d) ciągłej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

7. Pismo rysunkowe może być proste lub pochyłe. Pismo pochyłe jest nachylone do podstawy

rysunku pod katem α równym
a) 65

0

.

b) 70

0

.

c) 75

0

.

d) 80

0

.

8. Rzutowanie prostokątne polega na

a) wyznaczeniu rzutów prostokątnych przedmiotu na wzajemnie prostopadłe rzutnie.
b) wyznaczeniu krawędzi obiektu względem siebie.
c) wyznaczeniu rzutów prostokątnych przedmiotu.
d) odzwierciedleniu przedmiotu na rysunku technicznym.

9. W dimetrii ukośnej narysowana jest bryła

a) A.
b) B.
c) C.
d) D.

10. Prawidłowy przekrój przedmiotu jest pokazany na rysunku

a) a).
b) b).
c) c).
d) d).

11. Linie wymiarowe powinny być umieszczane

a) pod linią wymiarową.
b) nad linią wymiarową.
c) na linii pomocniczej.
d) na linii wymiarowej.

12. Rysunek zamieszczony obok zawiera

a) jeden błąd.
b) dwa błędy.
c) trzy błędy.
d) cztery błędy.

a)

b)

c)

d)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

13. Zamieszczony obok znak wymiarowy przedstawia

a) długość łuku.
b) prostokąt.
c) kwadrat.
d) średnicę.

14. Określenie wymiarów nominalnych dotyczy

a) wymiaru tolerowanego.
b) granicznej odchyłki.
c) wymiaru granicznego.
d) wymiaru końcowego.

15. Zapis

08

,

0

12

−

oznacza

a) górną odchyłkę.
b) dolną odchyłkę.
c) wymiar.
d) chropowatość.

16. Powłoki ochronne na rysunku oznaczamy

a) dużą literą alfabetu nad linią odniesienia.
b) dużą literą alfabetu pod linią odniesienia.
c) małą literą alfabetu nad linią odniesienia.
d) małą literą alfabetu pod linią odniesienia.

17. Umowne uproszczenie śruby z łbem przedstawia symbol

a) a).
b) b).
c) c).
d) d).

18. Określenie jaki przedmiot został narysowany, jak działa, sposób rzutowania

poszczególnych części, sposób połączenia, sprawdzenie numeru części z tabliczką
rysunkową – jest to typowe sposób czytaniadla rysunku
a) montażowego.
b) wykonawczego.
c) złożeniowego.
d) składanego.

19. Złożenie poszczególnych części mechanizmu, urządzenia bądź maszyny oraz wzajemne ich

usytuowanie przedstawia rysunek
a) złożeniowy.
b) wykonawczy.
c) montażowy.
d) składany.

20. Powielanie rysunków zapisanych w formie elektronicznej polega na

a) zapisaniu ich w na płycie CD.
b) usunięciu z dysku twardego.
c) złożeniu w odpowiednie miejsce w biurze konstruktorskim.
d) przerysowaniu na arkusz papieru.

a)

b)

c)

d)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

Zakreśl poprawną odpowiedź

.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

7. LITERATURA

1. Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1993
2. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 1998
3. Kozłowska D.: Podstawy mechanizacji. Hortpress, Warszawa 1995
4. Kozłowska D.: Podstawy techniki. Hortpress, Warszawa 2001
5. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP Warszawa 2003
6. Michel K. Sapiński T.: Rysunek techniczny elektryczny. WNT, Warszawa 1982

7. Waszkiewicz E. i S.: Rysunek zawodowy dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1994

8. Polskie Normy dotyczące rysunku maszynowego

PN-76/N-01601
PN-86/N-01603
PN-91/N-01604
PN-80/N-01606
PN-78/N-01608
PN-80/N-01610
PN-80/N-01612
PN-81/N-01613
PN-82/N-01614
PN-82/N-01616
PN-82/N-01619
PN-91/N-01636
PN-82/M-01088
PN-82/M-01089
PN-85/M-01119
PN-92/M-01144
PN-87/M-01145
PN-83/M-01152
PN-89/M-01154
9. www.wa.krakow.pl

Literatura metodyczna

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
3. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. Cz. 1 i 2.

ITeE, Radom 1999