instalacje elektryczne w obiektach budowlanych

mgr in

. Andrzej Boczkowski

Warszawa, 2.02.2008 r.

Stowarzyszenie Elektryków Polskich

Sekcja Instalacji i Urz

dze

Elektrycznych

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wybrane wymagania dla instalacji

modernizowanych lub nowo budowanych

Od instalacji elektrycznych wymaga si

aby były funkcjonalne, trwałe i estetyczne oraz

bezpieczne w u

ytkowaniu.

Bezpiecze

stwo u

ytkowania instalacji elektrycznych sprowadza si

do zapewnienia ochrony

przed nast

puj

cymi podstawowymi zagro

eniami:



pora

eniem pr

dem elektrycznym,



dami przeci

ąż

eniowymi i zwarciowymi,



przepi

ciami ł

czeniowymi i pochodz

cymi od wyładowa

atmosferycznych,



skutkami cieplnymi.

Skuteczno

ść

ochrony przed wy

ej wymienionymi zagro

eniami zale

y od zastosowanych,

w instalacjach elektrycznych, rozwi

oraz

rodków technicznych.

Miar

skuteczno

ci tej ochrony jest liczba

miertelnych wypadków pora

dem

elektrycznym oraz liczba po

arów, b

cych nast

pstwem wad lub nieprawidłowej

eksploatacji instalacji elektrycznych.

Z przeprowadzonych analiz wynika,

e liczba

miertelnych wypadków pora

dem

elektrycznym w ci

gu roku, przypadaj

ca na jeden milion mieszka

ców w Polsce

zmniejszyła si

z 9,5 w latach 1980

1985 do 4,2 w latach 2000

2006 z tendencj

dalszego zmniejszania si

w nast

pnych latach. Jednak nadal liczba

miertelnych wypadków

pora

dem elektrycznym jest w Polsce 2

3-krotnie wi

ksza ni

w krajach Zachodniej

Europy.

Liczba

miertelnych

wypadków

poza

statystycznym

miejscem

pracy,

spowodowanych pora

eniem pr

dem elektrycznym, w stosunku do ogółu

miertelnych

wypadków pora

dem elektrycznym wynosi w Polsce około 90 %.

Wynika z tego,

e niebezpiecze

stwo

miertelnych pora

dem elektrycznym wyst

puje

przede wszystkim w mieszkaniach i budynkach mieszkalnych oraz w gospodarstwach
rolniczych i ogrodniczych.

Nadal najwi

cej wypadków odnotowuje si

na wsi, prawie dwukrotnie wi

kszy wska

nik

miertelnych wypadków w stosunku do wypadków w mie

cie. Równie cz

ste s

przypadki

powstania po

arów spowodowanych niesprawn

instalacj

elektryczn

. Ich procentowy

udział w ogólnej liczbie po

arów w budynkach, według danych za 2006 rok, jest na

poziomie 12 %.

Zasadniczy wpływ na du

żą

liczb

miertelnych pora

dem elektrycznym oraz po

arów

w Polsce ma na ogół zły stan techniczny instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych,
w tym w mieszkaniach i budynkach mieszkalnych oraz w gospodarstwach rolniczych
i ogrodniczych, a tak

e stosowanie niedoskonałych i niewystarczaj

cych

rodków ochrony

przed zagro

eniami w tych instalacjach, a mianowicie:



powszechne stosowanie układu sieci TN-C w instalacjach elektrycznych z przewodami
o małych przekrojach (1,5

10 mm

) przewa

nie aluminiowymi, zwi

kszaj

cymi

liwo

ść

uszkodze

mechanicznych i przerw, szczególnie w przewodach ochronno-

neutralnych PEN wyst

puj

cych w tym układzie sieci. St

d wynikaj

ce cz

sto przypadki

pojawiania si

na obudowach metalowych odbiorników napi

ęć

dotykowych wy

szych

od dopuszczalnych długotrwale. Równie

pojawianie si

na przewodzie PEN napi

cia

niekorzystnego dla u

ytkowanych odbiorników, wywołanego przepływem przez ten

przewód pr

du wyrównawczego, spowodowanego zaistnieniem asymetrii pr

dowej

w instalacji,



stosowanie układu sieci TT, nie zawsze gwarantuj

cego skuteczno

ść

ochrony

przeciwpora

eniowej, głównie z uwagi na do

ść

sto wyst

puj

ce trudno

ci w

zapewnieniu wymaganych rezystancji uziemie

oraz przypadki przerw w przewodach

uziemiaj

cych,



niestosowanie poł

cze

wyrównawczych dodatkowych (miejscowych), a tak

e bardzo

sto poł

cze

wyrównawczych głównych,



niestosowanie ochrony przed dotykiem po

rednim (ochrony przy uszkodzeniu) w

pomieszczeniach o podłodze

le przewodz

cej, przeznaczonych na stały pobyt ludzi,

pomimo wyst

powania w tych pomieszczeniach metalowych uziemionych rur i

grzejników centralnego ogrzewania oraz metalowych rur wodoci

gowych i gazowych,



niestosowanie wył

czników ochronnych ró

nicowopr

dowych,



niestosowanie ograniczników przepi

ęć



w rozwi

zaniach instalacji elektrycznych prowadzenie przewodów w sposób wyklucza-

cy ich wymienialno

ść



stosowanie zbyt małej liczby obwodów odbiorczych oraz gniazd wtyczkowych i wypu-
stów o

wietleniowych.

W Polsce, w miastach i na wsi, istnieje ponad 11 milionów mieszka

oraz ponad 2 miliony

gospodarstw rolniczych i ogrodniczych.

Instalacje elektryczne w tych obiektach, z wyj

tkiem budowanych w ostatnich latach,

nie odpowiadaj

wymaganiom „Warunków technicznych, jakim powinny odpowiada

budynki

i ich usytuowanie” oraz wymaganiom Polskiej Normy PN-IEC 60364 „Instalacje elektryczne
w obiektach budowlanych”.

to instalacje elektryczne nie w pełni sprawne, b

ródłem wy

ej wymienionych

zagro

Istnieje w zwi

zku z tym konieczno

ść

modernizacji instalacji elektrycznych w obiektach

budowlanych, w tym szczególnie w mieszkaniach i budynkach mieszkalnych oraz w
gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych.

W instalacjach modernizowanych i przebudowywanych lub nowo budowanych nale

zapewni

konieczno

ść

realizacji nowych, preferowanych rozwi

, które s

obj

wymaganiami „Warunków technicznych, jakim powinny odpowiada

budynki i ich

usytuowanie” oraz wymaganiami Polskich Norm, powołanych w tych Warunkach
Technicznych, w tym przede wszystkim wymaganiami normy PN-IEC 60364 „Instalacje
elektryczne w obiektach budowlanych”.

Przytoczone przepisy ustalaj

dzy innymi ni

ej wymienione wymagania.

1. Układy sieci

Norma PN/E-05009, a nast

pnie PN-IEC 60364 wprowadziła poj

cie układów sieci.

Schematy układów sieci przedstawiono na rysunku nr 1.

Dotychczas w kraju najcz

ęś

ciej stosowany był układ sieci TN-C. W układzie tym wyst

puje

przewód ochronno-neutralny PEN.

Zgodnie z postanowieniami normy w instalacjach elektrycznych uło

onych na stałe, przewód

ochronno-neutralny PEN powinien mie

przekrój

yły nie mniejszy ni

10 mm

Cu lub

16 mm

Al.

Oznaczenia: L1; L2; L3 - przewody fazowe pr

du przemiennego; N - przewód neutralny;

PE - przewód ochronny lub uziemienia ochronnego; PEN - przewód ochronno-
neutralny; FE - przewód uziemienia funkcjonalnego; Z - impedancja

Rys. 1.

Schematy stosowanych układów sieci TN (TN-C; TN-S; TN-C-S), TT oraz IT

W zwi

zku z niewła

ciw

relacj

pomi

dzy przekrojami przewodu PEN i przewodów

fazowych L, w odniesieniu do instalacji elektrycznej w budynkach (przekrój przewodu PEN
w wi

kszo

ci przypadków mo

e kilkakrotnie przewy

sza

przekroje przewodów fazowych L)

oraz d

ąż

eniem do poprawy stanu bezpiecze

stwa przeciwpora

eniowego u

ytkowników,

konieczno

staje si

stosowanie układu sieci TN-S lub TN-C-S.

Układy te zapewniaj

rozdzielenie funkcji przewodu ochronno-neutralnego PEN na przewód

ochronny PE i neutralny N oraz likwiduj

szereg niepo

żą

danych zjawisk, takich jak:



pojawienie si

napi

cia fazowego na obudowach metalowych odbiorników, wywołane

przerw

gło

ci przewodu PEN,



pojawienie si

na przewodzie PEN napi

cia niekorzystnego dla u

ytkowanych

odbiorników, wywołanego przepływem przez ten przewód pr

du wyrównawczego,

spowodowanego zaistnieniem asymetrii pr

dowej w instalacji.

Rozdzielenie funkcji przewodu ochronno-neutralnego PEN na przewód ochronny PE
i neutralny N, w przypadku układu sieci TN-C-S, powinno nast

powa

w zł

czu lub

w rozdzielnicy głównej budynku, a punkt rozdziału powinien by

uziemiony.

Zapewnia to utrzymanie potencjału ziemi na przewodzie ochronnym PE przył

czonym do

ęś

ci przewodz

cych dost

pnych urz

dze

elektrycznych w normalnych warunkach pracy

instalacji elektrycznej.

liwie licznie uziemiane powinny by

równie

przewody ochronne PE i ochronno-

neutralne PEN.

Wielokrotne uziemianie przewodu ochronnego PE i ochronno-neutralnego PEN w układzie
sieci TN, w którym stosowane jest samoczynne wył

czenie zasilania, jako ochrona przed

dotykiem po

rednim (ochrona przy uszkodzeniu), powoduje:



obni

enie napi

cia na nieuszkodzonym przewodzie ochronnym PE lub ochronno-

neutralnym PEN poł

czonym z miejscem zwarcia,



utworzenie drogi zast

pczej pr

du zwarciowego w przypadku przerwania przewodu

ochronnego PE lub ochronno-neutralnego PEN,



obni

enie napi

cia na przewodzie ochronnym PE lub ochronno-neutralnym PEN, który

został przerwany (odł

czony od punktu neutralnego sieci) i który jest jednocze

nie

poł

czony z miejscem zwarcia,



obni

enie napi

cia, które mo

e pojawi

na przewodzie ochronnym PE lub ochronno-

neutralnym PEN podczas zwar

doziemnych w stacji zasilaj

cej po stronie wy

szego

napi

cia, gdy w stacji wykonano wspólne uziemienie urz

dze

wysokiego i niskiego

napi

cia,



ograniczenie asymetrii napi

ęć

podczas zwar

doziemnych.

Instalacja elektryczna w budynkach powinna by

realizowana w układzie sieci TN-S

(przewody L1; L2; L3; N; PE). Nie wyklucza to stosowania w szczególnie uzasadnionych
przypadkach układu sieci TT lub IT.

liwe s

dwa rozwi

zania rozdzielnic (zł

cze, rozdzielnica główna) w układzie TN-C-S:



z zastosowaniem czterech szyn zbiorczych,



z zastosowaniem pi

ciu szyn zbiorczych.

Rozwi

zania te przedstawiono na rysunku nr 2.

Rys. 2.

Rozdzielnice w układzie TN-C-S

Rozdzielnica przedstawiona na rysunku nr 2a mo

e pracowa

w układzie TN-C lub TN-C-S,

natomiast rozdzielnica przedstawiona na rysunku nr 2b mo

e pracowa

we wszystkich

układach TN , a tak

e w układach TT lub IT, po odpowiednim, dla danego układu sieci,

poł

czeniu lub rozł

czeniu szyny PE z szyn

Na rysunku nr 3 przedstawiono schemat zasilania pojedynczego budynku (indywidualnego
odbiorcy) poprzez zestaw przył

czeniowo-pomiarowy, usytuowany w linii ogrodzenia

zewn

trznego posesji. Zestaw ten mie

ci si

w zamkni

tej oraz zabezpieczonej przed

wpływami atmosferycznymi i osobami niepowołanymi skrzynce. Składa si

z dwóch

modułów,
z których jeden pełni funkcj

zako

czenia przył

cza, drugi pełni funkcj

zł

cza ko

cowego.

Zestaw umo

liwia zainstalowanie listwy zaciskowej do poł

czenia przewodów przył

cza sieci

zasilaj

cej i przewodów instalacji, zabezpieczenia przedlicznikowego w postaci rozł

cznika

bezpiecznikowego lub wył

cznika nadpr

dowego selektywnego – zapewniaj

cych

selektywno

ść

w działaniu urz

dze

zabezpieczaj

cych, licznika energii elektrycznej oraz

ochrony przed przepi

ciami pochodz

cymi od wyładowa

atmosferycznych i ł

cze

w sieci

zasilaj

cej

(ograniczniki

przepi

ęć

stanowi

pierwszy

stopie

ochrony

przeciwprzepi

ciowej).

Bardzo wa

rol

w ekwipotencjalizacji cz

ęś

ci przewodz

cych jednocze

nie dost

pnych

w budynku pełni uziemienie przewodu ochronnego PE instalacji elektrycznej. Okre

la ono

potencjał strefy ekwipotencjalnej w budynku. Uziemienie to powinno by

wykonane w

budynku, a nie z dala od niego, z wykorzystaniem przede wszystkim uziomu
fundamentowego.

Wła

ciwe jest w zwi

zku z tym rozwi

zanie przedstawione na rysunku nr 3, na którym

rozdzielenie przewodu PEN na przewody PE i N wykonano w zestawie przył

czeniowo-

pomiarowym ZPP, usytuowanym poza budynkiem, a przewód PE przył

czono do szyny PE

w rozdzielnicy tablicowej odbiorcy TRO i uziemiono poprzez główn

szyn

uziemiaj

budynku GSU.

Oznaczenia: SZ – sie

zasilaj

ca niskiego napi

cia; P – przył

cze; ZPP – zestaw

przył

czeniowo-pomiarowy; LZ – listwa zaciskowa; RB – rozł

cznik

bezpiecznikowy lub wył

cznik nadpr

dowy selektywny; L – przewody fazowe;

O – ogranicznik przepi

ęć

; SU – szyna uziemiaj

ca; kWh – licznik energii

elektrycznej; TRO – rozdzielnica tablicowa odbiorcy; wlz – wewn

trzna linia

zasilaj

ca; GSU – główna szyna uziemiaj

ca budynku; IK, IW, ICO, IG –

instalacje odpowiednio w kolejno

ci: kanalizacyjna, wodna, centralnego

ogrzewania, gazowa; KB – konstrukcja metalowa (elementy metalowe
konstrukcji budynku, zwi

zane na przykład z fundamentem,

cianami); N,

PEN, PE – przewody odpowiednio: neutralny, ochronno-neutralny, ochronny
lub poł

czenia wyrównawczego ochronnego

Rys. 3.

Schemat zasilania w energi

elektryczn

pojedynczego budynku

(indywidualnego odbiorcy)

2. Poł

czenia wyrównawcze główne i dodatkowe (miejscowe)

Zastosowanie poł

cze

wyrównawczych ma na celu ograniczenie do warto

dopuszczalnych długotrwale w danych warunkach

rodowiskowych napi

ęć

wyst

puj

cych

pomi

dzy ró

nymi cz

ęś

ciami przewodz

cymi.

dy budynek powinien mie

poł

czenia wyrównawcze główne.

Poł

czenia wyrównawcze główne realizuje si

przez umieszczenie w najni

szej

(przyziemnej) kondygnacji budynku głównej szyny uziemiaj

cej (zacisku), do której s

przył

czone:



przewody uziemienia ochronnego lub ochronno-funkcjonalnego,



przewody ochronne lub ochronno-neutralne,



przewody funkcjonalnych poł

cze

wyrównawczych, w przypadku ich stosowania,



metalowe rury oraz metalowe urz

dzenia wewn

trznych instalacji wody zimnej, wody

gor

cej, kanalizacji, centralnego ogrzewania, gazu, klimatyzacji, metalowe powłoki i

pancerze kabli elektroenergetycznych itp.,



metalowe elementy konstrukcyjne budynku, takie jak np. zbrojenia itp.

Elementy przewodz

ce wprowadzane do budynku z zewn

trz (rury, kable) powinny by

przył

czone do głównej szyny uziemiaj

cej mo

liwie jak najbli

ej miejsca ich wprowadzenia.

W pomieszczeniach o zwi

kszonym zagro

eniu pora

eniem, jak np. w łazienkach

wyposa

onych w wann

lub/i basen natryskowy, hydroforniach, pomieszczeniach

wymienników ciepła, kotłowniach, pralniach, kanałach rewizyjnych, pomieszczeniach
rolniczych i ogrodniczych oraz przestrzeniach, w których nie ma mo

liwo

ci zapewnienia

ochrony przeciwpora

eniowej przez samoczynne wył

czenie zasilania po przekroczeniu

warto

ci napi

cia dotykowego dopuszczalnego długotrwale na cz

ęś

ciach przewodz

cych

dost

pnych, powinny by

wykonane poł

czenia wyrównawcze dodatkowe (miejscowe).

Poł

czenia wyrównawcze dodatkowe (miejscowe) powinny obejmowa

wszystkie cz

ęś

przewodz

ce jednocze

nie dost

pne, takie jak:



ęś

ci przewodz

ce dost

pne,



ęś

ci przewodz

ce obce,



przewody ochronne wszystkich urz

dze

, w tym równie

gniazd wtyczkowych i

wypustów o

wietleniowych,



metalowe konstrukcje i zbrojenia budowlane.

Wszystkie poł

czenia i przył

czenia przewodów bior

cych udział w ochronie przeciwpo-

eniowej powinny by

wykonane w sposób pewny, trwały w czasie, chroni

cy przed

korozj

Przewody nale

y ł

czy

ze sob

przez zaciski przystosowane do materiału, przekroju oraz

ilo

ci ł

czonych przewodów, a tak

rodowiska, w którym poł

czenie to ma pracowa

Na rysunku nr 4 przedstawiono przykład poł

cze

wyrównawczych głównych w piwnicy oraz

poł

cze

wyrównawczych dodatkowych (miejscowych) w łazience budynku mieszkalnego.

Oznaczenia: PE – przewód ochronny lub poł

czenia wyrównawczego ochronnego

Rys. 4.

Poł

czenia wyrównawcze w budynku mieszkalnym - główne w piwnicy,

oraz dodatkowe (miejscowe) w łazience

Zale

ci pomi

dzy przekrojami przewodów, pełni

cych ró

nego rodzaju funkcje, podano

w tablicach nr 1 i 2.

Tablica 1. Zale

ci pomi

dzy przekrojami przewodów

Przekrój przewodu (mm

)

fazowe-

ochron-

nego

uziemienia

ochronnego

lub ochronno-

funkcjonalnego

ochronn

neutraln

ego

poł

czenia

wyrów-

nawczego

głównego

poł

czenia

wyrównawczego

dodatkowego

(miejscowego)

poł

czenia

wyrównaw-

czego

nieuziemio-

nego

PE/0

1); 2)

PEN

≤

≥

PE/0

≥

10 Cu

≥

16 Al

≥

0,5 S

PE/0

≤

≥

PE/0

≥

10 Cu

≥

16 Al

≥

0,5 S

PE/0

≥

0,5 S

PE/0

25; 35

≥

0,5 S

PE/0

≥

0,5
S

≥

PE/0

≥

0,5 S

≥

0,5 S

PE/0

≥

PE/0

(min)

≥

0,5

PE/0

≥

1) Przekrój ka

dego przewodu ochronnego nie b

cego cz

ęś

wspólnego układu

przewodów lub jego osłon

nie powinien by

adnym przypadku mniejszy ni

−

2,5 mm2 w przypadku stosowania ochrony przed mechanicznymi uszkodzeniami,

−

4 mm2 w przypadku niestosowania ochrony przed mechanicznymi uszkodzeniami.

2) Przewody uło

one w ziemi musz

spełnia

dodatkowo wymagania podane w tablicy nr 2.

Tablica 2. Wymagania dla przewodów uło

onych w ziemi

Zabezpieczone przed

mechanicznym

uszkodzeniem

Nie zabezpieczone

przed mechanicznym

uszkodzeniem

Zabezpieczone przed korozj

≥

PE/0

≥

16 mm

≥

16 mm

Nie zabezpieczone

przed korozj

≥

25 mm

≥

50 mm

3) Przekrój S

nale

y zawsze ustala

, bior

c pod uwag

najwi

kszy w danej instalacji

przekrój przewodu ochronnego.

4) Dotyczy przewodu poł

czenia wyrównawczego dodatkowego, ł

cego ze sob

dwie

ęś

ci przewodz

ce dost

pne. Przekrój wy

ej wymienionego przewodu nie powinien by

mniejszy ni

najmniejszy przekrój przewodu ochronnego, przył

czonego do cz

ęś

przewodz

cej dost

pnej.

5) Dotyczy przewodu poł

czenia wyrównawczego dodatkowego, ł

cego cz

ęść

przewodz

dost

, z cz

ęś

przewodz

obc

. Przekrój wy

ej wymienionego

przewodu nie powinien by

mniejszy ni

połowa przekroju przewodu ochronnego,

przył

czonego do cz

ęś

ci przewodz

cej dost

pnej.

6) Brak jest obowi

zuj

cych danych. Ze wzgl

du na pełnion

funkcj

, uwa

a si

e przekrój tego przewodu nie powinien by

mniejszy od przekroju przewodu fazowego.

7) Dotyczy współosiowej

yły przewodu (kabla).

8) Przekrój nie musi by

kszy od 25 mm

Cu, lub z innego materiału, lecz o przekroju

maj

cym tak

obci

ąż

alno

ść

jak 25 mm

Cu.

Dane przedstawione w tablicy nr 1 odnosz

do przewodów ró

nego przeznaczenia,

wykonanych z takiego samego materiału. W przypadku stosowania przewodu o okre

lonym

przeznaczeniu z innego materiału nale

y tak dobra

jego przekrój, aby została zachowana

odpowiednia przewodno

ść

elektryczna.

W szczególnych przypadkach mo

e zachodzi

konieczno

ść

indywidualnego obliczenia

przekrojów poszczególnych przewodów.

Przewody

ochronne,

ochronno-neutralne,

uziemienia

ochronnego

lub

ochronno-

funkcjonalnego oraz poł

cze

wyrównawczych powinny by

oznaczone kombinacj

kolorów

zielonego i

ółtego, przy zachowaniu nast

puj

cych postanowie



kolor zielono-

ółty mo

e słu

tylko do oznaczenia i identyfikacji przewodów maj

cych

udział w ochronie przeciwpora

eniowej,



zaleca si

, aby oznaczenie stosowa

na całej długo

ci przewodu. Dopuszcza si

stosowanie oznacze

nie na całej długo

ci z tym,

e powinny one znajdowa

wszystkich dost

pnych i widocznych miejscach,



przewód ochronno-neutralny powinien by

oznaczony kolorem zielono-

ółtym, a na

cach kolorem niebieskim. Dopuszcza si

, aby wy

ej wymieniony przewód był

oznaczony kolorem niebieskim, a na ko

cach kolorem zielono-

ółtym.

Przewód neutralny i

rodkowy powinien by

oznaczony kolorem niebieskim w sposób taki,

jak opisany dla przewodów ochronnych.

Bardzo wa

ne jest rozró

nienie poł

cze

wyrównawczych głównych od uziemie

. Aby

okre

lone elementy mogły by

wykorzystane jako uziomy, musz

one spełnia

okre

lone

wymagania i musi by

zgoda wła

ciwej jednostki na ich wykorzystanie. Dotyczy to na

przykład rur wodoci

gowych, kabli itp. Niektóre elementy jak np. rury gazu, palnych cieczy

itp. nie mog

wykorzystywane jako uziomy.

Natomiast wszystkie wy

ej wymienione elementy powinny by

w danym budynku poł

czone

ze sob

poprzez główn

szyn

uziemiaj

, celem stworzenia ekwipotencjalizacji.

Aby zrealizowa

poł

czenia wyrównawcze nie wykorzystuj

c rur gazowych jako elementów

uziemienia, za wystarczaj

ce uwa

a si

zainstalowanie wstawki izolacyjnej na

wprowadzeniu rury gazowej do budynku jak to przedstawiono na rysunku nr 4.

3. Uziomy

W instalacjach elektrycznych nale

y wykorzystywa

w najszerszym zakresie przede

wszystkim uziomy naturalne.

Jako uziomy naturalne nale

y wykorzystywa



metalowe konstrukcje budynków oraz zbrojenia fundamentów. W przypadku
wykorzystania zbrojenia fundamentu jako naturalnego uziomu, przewody uziemiaj

nale

y przył

cza

co najmniej do dwóch wzdłu

nych pr

tów zbrojenia. Poł

czenia te

nale

y wykonywa

jako spawane,



metalowe powłoki i pancerze kabli elektroenergetycznych, pod warunkiem uzyskania
w tej mierze zgody jednostek eksploatuj

cych te kable,



metalowe przewody sieci wodoci

gowych, pod warunkiem uzyskania w tej mierze zgody

jednostek eksploatuj

cych te sieci.

W przypadku braku lub niemo

ci wykorzystania uziomów naturalnych, konieczne jest

wykonanie uziomów sztucznych. Uziomy sztuczne nale

y wykonywa

ze stali ocynkowanej

lub pomiedziowanej, a tak

e z miedzi, w formie ta

m, rur, kształtowników, płyt i pr

tów

uło

onych w ziemi lub w fundamencie. Elementy metalowe umieszczone w fundamencie

stanowi

sztuczny uziom fundamentowy.

Na rysunku nr 5 przedstawiono przykład wykorzystania zbrojenia stopy fundamentowej
dla celów uziemienia, a na rysunku nr 6 przykład wykonania sztucznego uziomu
fundamentowego.

Rys. 5.

Przykład wykorzystywania zbrojenia stopy fundamentowej dla celów uziemienia

Oznaczenia: 1 - grunt; 2- izolacja pionowa; 3 - wyprawa zewn

trzna; 4 -

ciana piwniczna;

5 - tynk wewn

trzny; 6-poł

czenie (element ł

czeniowy); 7 - przewód

uziemiaj

cy; 8 - izolacja pozioma; 9 - uszczelnienie przej

cia przewodu

uziemiaj

cego; 10 - posadzka; 11 - podło

e betonowe; 12 - warstwa izolacji

termicznej; 13 - grunt; 14 - sztuczny uziom fundamentowy (np. bednarka); 15 -
warstwa betonu około 10 cm; 16 - podkładka dystansowa; 17 - ława
fundamentowa.

Rys. 6.

Przykład wykonania sztucznego uziomu fundamentowego

Uziomy sztuczne pionowe z rur, pr

tów lub kształtowników pogr

ąż

a si

w gruncie w taki

sposób, aby ich najni

sza cz

ęść

była umieszczona na gł

boko

ci nie mniejszej ni

2,5 m,

natomiast najwy

sza cz

ęść

na gł

boko

ci nie mniejszej ni

0,5 m pod powierzchni

gruntu.

Uziomy sztuczne poziome z ta

m lub drutów układa si

na gł

boko

ci nie mniejszej

0,5 m pod powierzchni

gruntu.

Wymiary powy

sze uwzgl

dniaj

zarówno ochron

uziomów przed uszkodzeniami

mechanicznymi, jak i zwi

kszanie si

ich rezystancji w wyniku zamarzania i wysychania

gruntu.

Trwał

warto

ść

rezystancji uziomów zarówno naturalnych, jak i sztucznych nale

y zapewni

tak

e poprzez:



odpowiednio trwałe poł

czenia np. poprzez spawanie, poł

czenia

rubowe, zaciskanie

lub nitowanie,



ochron

antykorozyjn

poł

cze

4. Urz

dzenia ochronne ró

nicowopr

dowe

Jednym z najbardziej skutecznych

rodków ochrony przeciwpora

eniowej jest ochrona

przy zastosowaniu urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych (wył

czniki ochronne

ró

nicowopr

dowe, wył

czniki współpracuj

ce z przeka

nikami ró

nicowopr

dowymi).

Urz

dzenia ochronne ró

nicowopr

dowe pełni

nast

puj

ce funkcje:



ochrona przed dotykiem po

rednim (ochrona przy uszkodzeniu) przy zastosowaniu

ej wymienionych urz

dze

, jako elementów samoczynnego wył

czenia zasilania,



uzupełnienie ochrony przed dotykiem bezpo

rednim (ochrony podstawowej) przy

zastosowaniu wy

ej wymienionych urz

dze

o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie

kszym ni

30 mA,



ochrona budynku przed po

arami wywołanymi pr

dami doziemnymi przy zastosowaniu

ej wymienionych urz

dze

o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym

500 mA.

d zadziałania urz

dzenia ochronnego ró

nicowopr

dowego musi zawiera

w granicach 0,5 I

∆

, gdzie I

∆

jest znamionowym pr

dem ró

nicowym. Urz

dzenia

ochronne ró

nicowopr

dowe mo

na stosowa

we wszystkich układach sieci z wyj

tkiem

układu TN-C po stronie obci

ąż

enia (za urz

dzeniem ochronnym ró

nicowopr

dowym).

Przykładowe sposoby zainstalowania urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych w po-

szczególnych układach sieci przedstawiono na rysunku nr 7.

W przypadku zasilania urz

dzenia w I klasie ochronno

ci, w układzie sieci TN, znajduj

cego

poza zasi

giem poł

cze

wyrównawczych, nale

y w obwodzie zasilaj

cym zainstalowa

urz

dzenie ochronne ró

nicowopr

dowe, a cz

ęść

przewodz

dost

zasilanego

urz

dzenia przył

czy

do indywidualnego uziemienia, tworz

c w ten sposób po stronie

obci

ąż

enia układ sieci TT. Rezystancja uziemienia powinna by

odpowiednia dla

znamionowego

ró

nicowego

zainstalowanego

urz

dzenia

ochronnego

ró

nicowopr

dowego. Cały układ sieci b

dzie wtedy układem TN-C/TT przedstawionym na

rysunku nr 7b. Przykładowe zastosowanie tego układu sieci przedstawione jest na rysunku
nr 20, przy zasilaniu z sieci elektroenergetycznej niskiego napi

cia urz

dze

elektrycznych

na terenie budowy lub rozbiórki.

Przy szeregowym zainstalowaniu urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych, celem

zachowania selektywno

ci (wybiórczo

ci) ich działania, urz

dzenia powinny spełnia

jednocze

nie warunki:



charakterystyka czasowo-pr

dowa zadziałania urz

dzenia ochronnego ró

nicowopr

dowego, zainstalowanego po stronie zasilania, powinna znajdowa

powy

ej charak-

terystyki czasowo-pr

dowej zadziałania urz

dzenia ochronnego ró

nicowopr

dowego

zainstalowanego po stronie obci

ąż

enia,



warto

ść

znamionowego pr

du ró

nicowego urz

dzenia ochronnego ró

nicowopr

do-

wego zainstalowanego po stronie zasilania powinna by

równa co najmniej trzykrotnej

warto

ci znamionowego pr

du ró

nicowego urz

dzenia ochronnego ró

nicowopr

do-

wego zainstalowanego po stronie obci

ąż

enia.

Preferowany jest system ochrony grupowej, zapewniaj

cy wła

ciw

ochron

przed

pora

eniem pr

dem elektrycznym i po

arami wywołanymi pr

dami doziemnymi, a

jednocze

nie

gwarantuj

niezawodno

ść

zasilania

elektrycznego.

System

ten

przedstawiony jest na rysunku nr 8. W skład ochrony grupowej wchodz

co najmniej dwa

urz

dzenia ochronne ró

nicowopr

dowe: po stronie zasilania urz

dzenie ochronne

ró

nicowopr

dowe selektywne (s), po stronie obci

ąż

enia (obwody odbiorcze) urz

dzenie

ochronne ró

nicowopr

dowe bezzwłoczne lub krótkozwłoczne.

Oznaczenia: L1; L2; L3; - przewody fazowe pr

du przemiennego; N - przewód neutralny;

PE - przewód ochronny lub uziemienia ochronnego; PEN - przewód ochronno-
neutralny; FE - przewód uziemienia funkcjonalnego;

∆

I - urz

dzenie ochronne

ró

nicowopr

dowe; Z - impedancja

Rys. 7.

Sposoby zainstalowania urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych w

poszczególnych układach sieci

Obwody odbiorcze (działanie

bezzwłoczne lub krótkozwłoczne)

Obwód
rozdzielczy t

≤

Oznaczenia: t - zwłoka czasu zadziałania;

symbol

urz

dze

ochronnych

ró

nicowopr

dowych

selektywnych;

∆

urz

dzenie

ochronne

ró

nicowopr

dowe

Rys. 8.

System ochrony grupowej przy zastosowaniu w obwodach urz

dze

ochronnych

ró

nicowopr

dowych selektywnych (s) oraz bezzwłocznych lub krótkozwłocznych

W zale

ci od kształtu przebiegu pr

du w czasie powoduj

cego zadziałanie, urz

dzenia

ochronne ró

nicowopr

dowe dziel

na:



urz

dzenia, których działanie jest zapewnione przy pr

dach ró

nicowych przemiennych

sinusoidalnych oznaczone symbolem:

lub literowo AC,



urz

dzenia, których działanie jest zapewnione przy pr

dach ró

nicowych przemiennych

sinusoidalnych i pulsuj

cych stałych oznaczone symbolem:

lub literowo A,



urz

dzenia, których działanie jest zapewnione przy pr

dach ró

nicowych przemiennych

sinusoidalnych i pulsuj

cych stałych oraz przy pr

dach wyprostowanych, oznaczone

symbolem:

lub literowo B.

Wahania napi

ęć

, przepi

cia atmosferyczne lub ł

czeniowe mog

, przez ró

ne pojemno

w sieci, spowodowa

przepływ pr

dów upływowych, które z kolei mog

przyczyn

zadziałania urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych. Zjawisko to mo

e wyst

w odbiornikach z du

ymi powierzchniami elementów lub du

żą

liczb

kondensatorów

przeciwzakłóceniowych. Do odbiorników tych mo

na zaliczy

wielkopowierzchniowe

elementy grzejne, oprawy

wietlówkowe, komputery, układy rentgenowskie itp.

Dla unikni

cia bł

dnych zadziała

nale

y w wy

ej wymienionych przypadkach stosowa

urz

dzenia ochronne ró

nicowopr

dowe z podwy

szon

wytrzymało

na pr

d udarowy,

oznaczone symbolami:

lub

, lub krótkozwłoczny

Wył

czniki ochronne ró

nicowopr

dowe musz

chronione przed skutkami zwarcia.

Na tabliczce znamionowej wył

cznika podawana jest jego wytrzymało

ść

zwarciowa oraz

maksymalna warto

ść

du znamionowego wkładki bezpiecznikowej zabezpieczaj

cej ten

wył

cznik. Umieszczony na tabliczce znamionowej symbol

oznacza,

wył

cznik wytrzymuje pr

d zwarciowy 10 000 A, o ile jest zabezpieczony wkładk

bezpiecznikow

100 A.

Natomiast symbol

oznacza,

e wył

cznik wytrzymuje pr

d zwarciowy

6000 A, o ile jest zabezpieczony wkładk

bezpiecznikow

63 A.

Umieszczony na tabliczce znamionowej symbol

oznacza,

e wył

cznik ochronny

ró

nicowopr

dowy mo

e by

stosowany w obni

onych temperaturach do -25

C, np. na

terenach budowy. Przy zastosowaniu wył

czników w takich warunkach nale

y przyj

ąć

rezystancj

uziemienia równ

0,8 warto

ci wymaganej dla normalnych warunków otoczenia,

tj. dla zakresu temperatur od -5

C do +40

Oznaczenia wył

czników ochronnych ró

nicowopr

dowych podano w tablicy nr 3.

Stosowanie

urz

dze

ochronnych

ró

nicowopr

dowych

znamionowym

dzie

ró

nicowym nie wi

kszym ni

30 mA w obwodach zasilaj

cych gniazda wtyczkowe na

terenach budowy, w gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych, łazienkach, basenach
pływackich,

kempingach,

przestrzeniach

ograniczonych

powierzchniami

przewodz

cymi itp. nakazuj

arkusze normy PN-IEC 60364 z grupy 700.

Stosowanie

urz

dze

ochronnych

ró

nicowopr

dowych

znamionowym

dzie

ró

nicowym nie wi

kszym ni

30 mA jest szczególnie zalecane w obwodach odbiorczych

gniazd wtyczkowych u

ytkowanych przez osoby niewykwalifikowane lub niepoinstruowane.

Tablica 3. Oznaczenia wył

czników ochronnych ró

nicowopr

dowych

Typ

Oznaczenie

Przeznaczenie

Wył

cznik reaguje tylko na pr

dy ró

nicowe

przemienne sinusoidalne

Wył

cznik

reaguje

ró

nicowe

przemienne sinusoidalne, na pr

dy pulsuj

jednopołówkowe, ze składow

stał

do 6 mA.

Wył

cznik

reaguje

ró

nicowe

przemienne, jednopołówkowe ze składow

stał

i na pr

dy wyprostowane (stałe)

Wył

cznik działa z opó

nieniem minimum 10 ms

(jeden półokres) i jest odporny na udary 8/20

do 3000 A

Wył

cznik jest odporny na udary 8/20

do 250 A

Wył

cznik jest odporny na udary 8/20

do 750 A

Wył

cznik jest odporny na udary 8/20

s do

3 kA (do 300 mA) i do 6 kA (300 i wi

cej mA).

Minimalna zwłoka czasowa 10 ms (80 ms
przy I

∆

Wył

cznik

selektywny.

Minimalna

zwłoka

czasowa 40 ms (200 ms przy I

∆

n). Odporny

na udary 8/20

s do 5 kA

-25oC

Wył

cznik odporny na temperatury do –25oC.

Bez oznaczenia do –5oC.

Wył

cznik na inn

stotliwo

ść

. W przykładzie

na 150 Hz

Wył

cznik wytrzymuje pr

d zwarciowy 10 000 A,

pod warunkiem zabezpieczenia go bezpieczni-
kiem topikowym gG 80 A

5. Warunki stosowania urz

dze

elektrycznych, w tym opraw o

wietleniowych

o okre

lonych klasach ochronno

ci, zapewniaj

ce ochron

przed

pora

eniem pr

dem elektrycznym

Urz

dzenia klasy ochronno

ci 0, w tym oprawy o

wietleniowe klasy 0, mo

na stosowa

jedynie:



przy u

yciu separacji elektrycznej (tylko indywidualnej, dla jednego urz

dzenia),

lub



przy izolowaniu stanowiska.

Urz

dzenia klasy ochronno

ci I, w tym oprawy o

wietleniowe klasy I, musz

mie

ęś

przewodz

ce dost

pne przył

czone do przewodu ochronnego PE przy zastosowaniu

samoczynnego wył

czenia zasilania jako

rodka ochrony przed dotykiem po

rednim

(ochrony przy uszkodzeniu).

W zwi

zku z powy

szym do gniazd wtyczkowych i wypustów o

wietleniowych nale

doprowadza

przewód ochronny PE.

Przy takim rozwi

zaniu gniazd i wypustów u

ytkownik mo

e stosowa

urz

dzenia klasy

ochronno

ci I, w tym oprawy o

wietleniowe klasy I. Jednocze

nie nale

y propagowa

stosowanie urz

dze

, w tym opraw o

wietleniowych, o II klasie ochronno

ci.

6. Ochrona przed przepi

ciami atmosferycznymi lub ł

czeniowymi

Konieczno

ść

stosowania w instalacjach elektrycznych ochrony przeciwprzepi

ciowej

podyktowana jest ograniczon

odporno

na przepi

cia coraz wi

kszej liczby urz

dze

elektrycznych, szczególnie urz

dze

i systemów elektronicznych, telekomunikacyjnych itp.

ródłem przepi

ęć

pojawiaj

cych si

w instalacjach mo

e by

bezpo

rednie uderzenie

pioruna w sie

zasilaj

, lini

transmisji sygnałów lub w budynek.

Bez zastosowania odpowiednich układów ochronnych, urz

dzenia znajduj

ce si

w obsza-

rze o promieniu 1,5 km od miejsca uderzenia pioruna mog

ulec zniszczeniu.

ródłem przepi

ęć

w instalacjach mog

równie

same urz

dzenia elektryczne tej

instalacji. S

to przepi

cia wewn

trzne spowodowane operacjami ł

czeniowymi oraz na

skutek zwar

w instalacjach.

W normie PN-IEC 60364-4-443 podane s

kategorie wytrzymało

ci udarowej (kategorie

przepi

ęć

) z uwzgl

dnieniem miejsca zlokalizowania okre

lonych urz

dze

w instalacji.

Zgodnie z powy

szym wymagane znamionowe napi

cia udarowe wytrzymywane urz

dze

dla sieci trójfazowej o napi

ciu nominalnym 230/400 V, wynosz



6 kV dla IV kategorii wytrzymało

ci udarowej (kategorii przepi

ęć



4 kV dla III kategorii wytrzymało

ci udarowej (kategorii przepi

ęć



2,5 kV dla II kategorii wytrzymało

ci udarowej (kategorii przepi

ęć



1,5 kV dla I kategorii wytrzymało

ci udarowej (kategorii przepi

ęć

Poszczególne kategorie wytrzymało

ci udarowej (kategorie przepi

ęć

) dotycz

nast

puj

cych

elementów instalacji:



kategoria IV dotyczy urz

dze

stosowanych w zł

czu instalacji elektrycznej budynku

lub w pobli

u zł

cza przed główn

rozdzielnic



kategoria III dotyczy urz

dze

rozdzielczych i obwodów odbiorczych, na przykład:

rozdzielnic, wył

czników, oprzewodowania, a w tym kabli, przewodów szynowych,

puszek ł

czeniowych, ł

czników, gniazd wtyczkowych w instalacji stałej, stacjonarnych

silników przył

czonych trwale do instalacji stałej itp.,



kategoria II dotyczy odbiorników, na przykład: urz

dze

gospodarstwa domowego,

elektrycznych narz

dzi przeno

nych lub podobnych odbiorników,



kategoria I dotyczy urz

dze

specjalnie chronionych.

Ochron

przed przepi

ciami atmosferycznymi lub ł

czeniowymi w instalacjach elektrycznych

nale

y zapewni

poprzez zastosowanie ograniczników przepi

ęć

oraz poprawnie wykonanych

poł

cze

wyrównawczych.

W systemie ochrony przeciwprzepi

ciowej szczególnie wa

ny jest podstawowy układ

ochrony zainstalowany na pocz

tku instalacji.

Tworz

ce ten układ ograniczniki przepi

ęć

powinny zapewni

podstawow

ochron

przed

wszelkiego rodzaju przepi

ciami ł

czeniowymi, awariami w sieci elektroenergetycznej oraz

przepi

ciami atmosferycznymi nawet w przypadku bezpo

redniego uderzenia pioruna

w budynek.

Ograniczniki te nale

y instalowa

bezpo

rednio w zł

czu lub w rozdzielnicy głównej.

Ograniczniki powinny by

wł

czone mi

dzy ka

dy przewód fazowy i uziom oraz mi

dzy

przewód neutralny N i uziom, je

eli przewód N nie jest na pocz

tku instalacji uziemiony.

Nale

y zastosowa

liwie najkrótsze przewody ł

ce ograniczniki przepi

ęć

(najlepiej,

aby całkowita ich długo

ść

nie przekraczała 0,5 m). Przewody uziemiaj

ce ograniczników

przepi

ęć

powinny mie

przekrój nie mniejszy ni

4 mm

Cu, a przy istnieniu instalacji

piorunochronnej nie mniejszy ni

10 mm

Cu.

Dla wi

kszo

ci urz

dze

elektrycznych ograniczenie si

tylko do ograniczników tworz

cych

podstawowy układ ochrony jest niewystarczaj

ce. Nale

y zastosowa

w dalszych cz

ęś

ciach

instalacji elektrycznej ograniczniki przepi

ęć

tworz

ce dalsze stopnie ochrony odpowiednio do

przyj

tej kategorii wytrzymało

ci udarowej (kategorii przepi

ęć

Ograniczniki te nale

y instalowa

w rozdzielnicach i tablicach rozdzielczych, a w przypadku

urz

dze

specjalnie chronionych w gniazdach wtyczkowych, puszkach instalacyjnych lub

bezpo

rednio w chronionym urz

dzeniu. Powinny by

one wł

czone mi

dzy ka

dy przewód

czynny (L1; L2; L3; N) i szyn

uziemiaj

lub przewód ochronny.

Przy stosowaniu ochrony przeciwprzepi

ciowej wielostopniowej, dla zapewnienia koordynacji

działania poszczególnych aparatów, odległo

ci pomi

dzy ogranicznikami przepi

ęć

iskiernikami (odgromniki) a ogranicznikami warystorowymi (ochronniki) powinny wynosi

kilku do kilkunastu metrów. Szczegółowe zalecenia w tym zakresie podaj

producenci

ograniczników przepi

ęć

. W innym przypadku konieczne jest zastosowanie pomi

dzy nimi

dodatkowego aparatu w postaci tak zwanej „indukcyjno

ci odsprz

gaj

cej”.

Przykłady rozmieszczenia ograniczników przepi

ęć

w instalacji elektrycznej w zale

od układu sieci przedstawiono na rysunkach nr 9; 10; 11 i 12.

Oznaczenia: L1; L2; L3; - przewody fazowe instalacji trójfazowej; N - przewód neutralny;

PE - przewód ochronny;

Rys. 9.

Przykład rozmieszczenia ograniczników przepi

ęć

w układzie sieci TN-S

Oznaczenia: L1; L2; L3; - przewody fazowe instalacji trójfazowej; N - przewód neutralny;

PE - przewód ochronny;

Rys. 10.

Przykład rozmieszczenia ograniczników przepi

ęć

w układzie sieci TN-C-S

Oznaczenia: L1; L2; L3; - przewody fazowe instalacji trójfazowej; N - przewód neutralny;

PE - przewód ochronny;

Rys. 11.

Przykład rozmieszczenia ograniczników przepi

ęć

w układzie sieci TT

Oznaczenia: L1; L2; L3 – przewody fazowe instalacji trójfazowej; N – przewód neutralny;

PE – przewód ochronny

Rys. 12.

Przykład rozmieszczenia ograniczników przepi

ęć

w układzie sieci IT

7. Instalacje elektryczne w warunkach zwi

kszonego zagro

enia pora

eniem

dem elektrycznym

W normie PN-IEC 60364 przyj

to zasad

e ogólne postanowienia normy dotycz

normalnych warunków

rodowiskowych i rozwi

instalacji elektrycznych, natomiast

w warunkach

rodowiskowych stwarzaj

cych zwi

kszone zagro

enie wprowadza si

odpowiednie obostrzenia i stosuje si

specjalne rozwi

zania instalacji elektrycznych.

Obostrzenia te oraz specjalne rozwi

zania instalacji elektrycznych okre

laj

arkusze normy

PN-IEC 60364 z grupy 700.

Obostrzenia te polegaj

na:



zakazie umieszczania urz

dze

elektrycznych w okre

lonych miejscach (strefach),



zakazie stosowania niektórych

rodków ochrony; np. barier, umieszczania poza

zasi

giem r

ki, izolowania stanowiska, nieuziemionych poł

cze

wyrównawczych

miejscowych,



stosowaniu urz

dze

o odpowiednich stopniach ochrony (Kod IP),



konieczno

ci stosowania dodatkowych (miejscowych) poł

cze

wyrównawczych,



konieczno

ci obni

enia napi

cia dotykowego dopuszczalnego długotrwale w okre

lo-

nych warunkach otoczenia do warto

ci 25 V i 12 V pr

du przemiennego oraz

odpowiednio 60 V i 30 V pr

du stałego,



konieczno

ci stosowania urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych (wył

czniki

ochronne ró

nicowopr

dowe, wył

czniki współpracuj

ce z przeka

nikami ró

nico-

wopr

dowymi) o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym ni

30 mA jako

uzupełniaj

cego

rodka ochrony przed dotykiem bezpo

rednim (ochrony podstawowej),



kontroli stanu izolacji (doziemienia) w układach sieci IT.

We wszystkich przypadkach, gdy powinna by

obni

ona warto

ść

napi

cia dotykowego

dopuszczalnego długotrwale powinien by

równie

skrócony maksymalny dopuszczalny czas

samoczynnego wył

czenia zasilania.

W przypadku zasilania napi

ciem nieprzekraczaj

cym napi

cia dotykowego dopuszczalnego

długotrwale (równoczesna ochrona przed dotykiem bezpo

rednim i po

rednim) nale

stosowa

układy SELV, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach układy PELV.

Miejsca i pomieszczenia stwarzaj

ce zwi

kszone zagro

enie oraz stosowane w nich

rodki

ochrony i rozwi

zania instalacji elektrycznych przedstawione s

poni

ej.

7.1. Pomieszczenia wyposa

one w wann

lub/i basen natryskowy

W wy

ej wymienionych pomieszczeniach wyró

nia si

cztery strefy:



strefa 0 jest wn

trzem wanny lub basenu natryskowego,



strefa 1 jest ograniczona płaszczyznami: pionow

- przebiegaj

wzdłu

zewn

trznej

kraw

dzi obrze

a wanny, basenu natryskowego lub w odległo

ci 0,60 m od prysznica

w przypadku braku basenu natryskowego oraz poziom

- przebiegaj

na wysoko

2,25 m od poziomu podłogi,



strefa 2 jest ograniczona płaszczyznami: pionow

- przebiegaj

w odległo

ci 0,60 m

na zewn

trz od płaszczyzny ograniczaj

cej stref

1 oraz poziom

przebiegaj

na wysoko

ci 2,25 m od poziomu podłogi,



strefa 3 jest ograniczona płaszczyznami: pionow

- przebiegaj

w odległo

ci 2,40 m

na zewn

trz od płaszczyzny ograniczaj

cej stref

2 oraz poziom

przebiegaj

na wysoko

ci 2,25 m od poziomu podłogi.

Na rysunkach nr 13 i 14 przedstawiono wymiary wy

ej wymienionych stref w rzucie

poziomym i pionowym.

Rys. 13.

Wymiary stref (rzut poziomy), wymagane w pomieszczeniach wyposa

onych

w wann

lub basen natryskowy

Rys. 14.

Wymiary stref (rzut pionowy), wymagane w pomieszczeniach wyposa

onych w

wann

lub basen natryskowy

W pomieszczeniach tych obowi

zuj

nast

puj

ce podstawowe zasady w zakresie ochrony

przeciwpora

eniowej oraz instalowania sprz

tu, osprz

tu, przewodów i odbiorników,

a mianowicie:



wykonanie poł

cze

wyrównawczych dodatkowych (miejscowych), ł

cych wszystkie

ęś

ci przewodz

ce obce z sob

oraz z przewodami ochronnymi. Dotyczy to takich

ęś

ci przewodz

cych obcych jak: metalowe wanny, baseny natryskowe, wszelkiego

rodzaju rury, baterie, krany, grzejniki wodne, podgrzewacze wody, armatura, konstrukcje
i zbrojenia budowlane. Przykład wykonania poł

cze

wyrównawczych dodatkowych

(miejscowych) w łazience przedstawiony jest na rysunku nr 4,



instalowanie gniazd wtyczkowych w strefie 3 lub w odległo

ci nie mniejszej ni

0,60 m

od otworu drzwiowego prefabrykowanej kabiny natryskowej, przedstawionej na rysunku
nr 15.

Gniazda te nale

y zabezpiecza

wył

cznikami ochronnymi ró

nicowopr

dowymi

o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym ni

30 mA albo zasila

indywidualnie

z transformatora separacyjnego lub napi

ciem nieprzekraczaj

cym napi

cia dotykowego

dopuszczalnego długotrwale (układ SELV),

Rys. 15.

Prefabrykowana kabina natryskowa



instalowanie przewodów wielo

yłowych izolowanych, w powłoce izolacyjnej lub

przewodów jedno

yłowych w rurach z materiału izolacyjnego,



instalowanie puszek, rozgał

ęź

ników i odgał

ęź

ników oraz urz

dze

rozdzielczych

i sprz

tu ł

czeniowego poza strefami 0; 1 i 2,



instalowanie w strefie 1 jedynie elektrycznych podgrzewaczy wody, a w strefie 2 jedynie
opraw o

wietleniowych o II klasie ochronno

ci oraz elektrycznych podgrzewaczy wody,



liwo

ść

stosowania w strefie 0 napi

cia o warto

ci nie wi

kszej ni

12 V (układ

SELV).

ródło zasilania tego napi

cia powinno by

usytuowane poza t

stref



liwo

ść

zamontowania w podłodze grzejników pod warunkiem pokrycia ich metalow

siatk

lub blach

, obj

poł

czeniami wyrównawczymi dodatkowymi (miejscowymi),



urz

dzenia, sprz

t i osprz

t powinny mie

stopie

ochrony nie mniejszy ni

IPX7 w

strefie 0, IPX5 w strefie 1, IPX4 w strefie 2 (IPX5 w strefie 2 w łazienkach publicznych),
IPX1 w strefie 3 (IPX5 w strefie 3 w łazienkach publicznych).

7.2. Baseny pływackie i inne

W wy

ej wymienionych pomieszczeniach wyró

nia si

trzy strefy:



strefa 0 obejmuje wn

trza basenów, brodzików, fontann i kaskad wodnych,



strefa 1 jest ograniczona płaszczyznami: pionow

- przebiegaj

w odległo

ci 2 m

od kraw

dzi basenu oraz poziom

- przebiegaj

na wysoko

ci 2,5 m nad

powierzchni

terenu lub inn

powierzchni

, na której mog

przebywa

ludzie. Je

eli

basen wyposa

ony jest w wie

e, trampoliny, bloki startowe lub

lizgi, strefa 1 obejmuje

przestrze

zawart

dzy płaszczyzn

pionow

otaczaj

te elementy w odległo

1,5

a płaszczyzn

poziom

przebiegaj

na wysoko

ci 2,5 m nad najwy

ej poło

powierzchni

, na której mog

przebywa

ludzie,



strefa 2 jest ograniczona płaszczyznami: pionow

- przebiegaj

w odległo

ci 1,5 m na

zewn

trz od płaszczyzny ograniczaj

cej stref

1 oraz poziom

- przebiegaj

na wysoko

ci 2,5 m nad powierzchni

terenu lub inn

powierzchni

, na której mog

przebywa

ludzie.

W przypadku fontann nie przewiduje si

strefy 2.

Na rysunkach nr 16 i 17 przedstawiono wymiary wy

ej wymienionych stref, z uwzgl

dnie-

niem

cian i stałych przegród oddzielaj

cych.

Rys. 16.

Wymiary stref basenów pływackich i brodzików

Rys. 17.

Wymiary stref basenów ponad ziemi

W pomieszczeniach tych obowi

zuj

nast

puj

ce podstawowe zasady w zakresie ochrony

przeciwpora

eniowej oraz instalowania sprz

tu, osprz

tu, przewodów i odbiorników,

a mianowicie:



wykonanie poł

cze

wyrównawczych dodatkowych (miejscowych), ł

cych wszystkie

ęś

ci przewodz

ce obce z sob

oraz z przewodami ochronnymi. Dotyczy to takich

ęś

ci przewodz

cych obcych jak: metalowe konstrukcje basenów, brodzików i fontann

oraz wszelkiego rodzaju rury, baterie, krany, grzejniki wodne, podgrzewacze wody,
armatura, konstrukcje i zbrojenia budowlane,



zastosowanie

rodków ochrony dla poszczególnych stref basenów pływackich i fontann

według zestawienia podanego w tablicy nr 4,



dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego w poszczególnych strefach basenów

pływackich i fontann według zestawienia podanego w tablicy nr 5.

Tablica 4.

rodki ochrony dla poszczególnych stref basenów pływackich i fontann

rodki ochronne

Zasilanie napi

ciem

nieprzekraczaj

cym napi

cia

dotykowego dopuszczalnego

długotrwale (układ SELV) o

warto

ci:

Strefy

dla pr

przemiennego

dla

du stałego

Separacja
elektryczna.
Liczba
zasilanych
urz

dze

z obwodu
separowanego

Samoczynne
wył

czenie

zasilania za
pomoc

wył

cznika

ochronnego
ró

nicowopr

dow

ego o
znamionowym
pr

dzie

ró

nicowym I

∆

Wymagania
według
nast

puj

cych

punktów PN-IEC
60364-7-702

Stopie

ochrony
według PN-IEC
60364-7-702
punkt
702.512.2

12 V

30 V

Nie dotyczy

702.471.3.1

50 V

(12 V dla opraw

wietleniowych)

120 V

(30 V dla opraw

wietleniowych)

∆

≤

30 mA

702.471.3.2

50 V

120 V

∆

≤

30 mA

702.471.3.1

IPX8

12 V

30 V

Nie dotyczy

702.471.3.1

50 V

120 V

∆

≤

30 mA

702.471.3.2

25 V

60 V

∆

≤

30 mA

702.53

IPX5/4

50 V

120 V

∆

≤

30 mA

702.471.3.3

Nie obowi

zuje Nie obowi

zuje

702.32

50 V

120 V

∆

≤

30 mA

702.53

IPX2/4/5

A - ogólnie

B- tylko fontanny

C - obwody zasilaj

ce urz

dzenia do stosowania wewn

trz basenów,

gdy ludzie przebywaj

poza stref

D - gniazda i ł

czniki

E - gniazda i ł

czniki dla małych basenów pływackich

ródła napi

cia zasilaj

cego zainstalowane poza strefami 0; 1 i 2.

Tablica 5. Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego w poszczególnych strefach basenów

pływackich i fontann

Wyszczególnienie

Dopuszczalne

wyposa

enie

w strefie 0

Dopuszczalne

wyposa

enie

w strefie 1

Dopuszczalne

wyposa

enie

w strefie 2

Wymagania według

nast

puj

cych

punktów PN-IEC

60364-7-702

Uwagi

Instalacje
elektryczne

Instalacji nie nale

y wykonywa

w dost

pnych

metalowych osłonach. Niedost

pne metalowe

osłony instalacji powinny by

przył

czone do

dodatkowego poł

czenia wyrównawczego.

Zaleca si

, aby przewody były uło

one

w rurach z materiału izolacyjnego.

702.522

Puszki ł

czeniowe

Nie

Wyj

tek sta-

nowi

obwody

wymienione

w uwagach

Tak

702.522.24

Dopuszcza si

monta

puszek w strefie 1 dla
obwodów zasilanych
napi

ciem

nieprzekraczaj

cym

napi

cia dotykowego

dopuszczalnego
długotrwale (układ SELV)

Urz

dzenia

z wyj

tkiem

gniazd i ł

czników

Nie

Tak

702.53

Gniazda i ł

czniki

Nie

Tak

Patrz uwagi

Tak

Patrz uwagi

702.53

Szczególne

rodki

ochrony w strefie 2. Dla
małych basenów pły-
wackich w strefie 1 -
co najmniej 1,25 m od
strefy 0 i co najmniej
0,3 m nad podłog

Inne urz

dzenia:

−

przewidziane

do stosowania
w basenach
pływackich

Tak

702.55.1

Szczególne

rodki

−

elementy

grzewcze
umieszczone
w podłodze

Nie zwi

zane

Tak

702.55.1

Zasilane napi

ciem

nieprzekraczaj

cym na-

cia dotykowego

dopuszczalnego
długotrwale (układ
SELV) lub obudowane
uziemion

siatk

me-

talow

albo metalow

osłon

przył

czon

dodatkowego
poł

czenia

wyrównawczego

−

wietlenie

podwodne

Tak

Nie dotyczy

702.55.2

Szczególne wymagania

−

dla fontann

Tak

Nie okre

702.55.3

Szczególne wymagania
w strefach 0 i 1

−

stałe

wyposa

enie

zainstalowane
w strefie 1

Nie dotyczy

Tak

Nie dotyczy

702.55.4

Szczególne wymagania
w przypadku opraw
o

wietleniowych.

Patrz poni

−

wietlenie

Nie dotyczy

Tak

Nie dotyczy

702.55.4

Szczególne wymagania

zainstalowane
w strefie 1

Patrz uwagi

7.3. Tereny budowy i rozbiórki
Zagospodarowanie elektroenergetyczne terenu budowy i rozbiórki, zapewniaj

skuteczn

ochron

przeciwpora

eniow

wymaga aby:



napi

cie dotykowe dopuszczalne długotrwale było ograniczone do warto

ci 25 V pr

przemiennego lub 60 V pr

du stałego,



gniazda wtyczkowe były zabezpieczone wył

cznikami ochronnymi ró

nicowopr

dowymi

o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym ni

30 mA (jeden wył

cznik powinien

zabezpiecza

nie wi

cej ni

6 gniazd wtyczkowych) albo zasilane indywidualnie

z transformatora separacyjnego lub napi

ciem nieprzekraczaj

cym napi

cia dotykowego

dopuszczalnego długotrwale (układ SELV),



na terenie budowy i rozbiórki był stosowany układ sieci TN-S przy zasilaniu ze stacji
transformatorowej w układzie TN-C-S (rysunek nr 18) lub w układzie TN-S (rysunek
nr 19) oraz stosowany układ sieci TT przy zasilaniu z sieci elektroenergetycznej niskiego
napi

cia w układzie TN-C/TT (rysunek nr 20),



sprz

t i osprz

t instalacyjny był o stopniu ochrony co najmniej IP44, a urz

dzenia

rozdzielcze o stopniu ochrony co najmniej IP43,



preferowane było stosowanie na terenach budowy i rozbiórki odbiorników, narz

dzi oraz

urz

dze

o II klasie ochronno

ci,



cała instalacja i urz

dzenia elektryczne na terenie budowy i rozbiórki były zabezpieczone

wył

cznikiem ochronnym ró

nicowopr

dowym selektywnym o znamionowym pr

dzie

ró

nicowym nie wi

kszym ni

500 mA dla zapewnienia selektywnej współpracy

urz

dze

zabezpieczaj

cych tak, jak to przedstawiono na rysunkach nr 18; 19 i 20.

Rys. 18

Schemat elektryczny rozdzielnicy dla terenu budowy i rozbiórki.

Zasilanie ze stacji transformatorowej w układzie TN-C-S

Rys. 19

Schemat elektryczny rozdzielnicy dla terenu budowy i rozbiórki.

Zasilanie ze stacji transformatorowej w układzie TN-S

Rys. 20

Schemat elektryczny rozdzielnicy dla terenu budowy i rozbiórki.

Zasilanie z sieci elektroenergetycznej niskiego napi

cia w układzie TN-C / TT

Maj

c na uwadze wy

ej wymienione zasady, nale

y w zasilaniu i rozdziale energii

elektrycznej na terenie budowy i rozbiórki wyodr

bni

cztery strefy, jak to zostało podane

poni

ej oraz przedstawione na rysunku nr 21.

Oznaczenia: Urz

dzenia zasilaj

ce - stacje transformatorowe, zespoły pr

dotwórcze,

przył

cza, rozdzielnice zasilaj

ce; S - wył

cznik ochronny ró

nicowopr

dowy

selektywny; RB - rozdzielnica budowlana; RD - rozdzielnica d

wigowa; PP -

przystawka pomiarowa

Rys. 21.

Przykład zagospodarowania elektroenergetycznego terenu budowy i rozbiórki

z podziałem na strefy ochronne

Strefa I

Jest to strefa zasilania terenu budowy i rozbiórki energi

elektryczn

o napi

ciu do 1 kV

du przemiennego wraz z urz

dzeniami rozdzielczymi, pomiarowymi, zabezpieczaj

cymi

i ochronnymi całego terenu budowy i rozbiórki (zasilacz centralny).

Energia elektryczna do urz

dze

rozdzielczych nn mo

e by

dostarczana z:



sieci elektroenergetycznej nn napowietrznej lub kablowej,



stacji transformatorowej, której integraln

ęś

urz

dzenia rozdzielcze nn,



zespołu pr

dotwórczego.

Strefa I powinna by

wydzielona i w przypadku zasilania lini

napowietrzn

, zwłaszcza

powy

ej 1 kV, usytuowana na granicy terenu budowy i rozbiórki.

Ogrodzenie strefy I powinno ogranicza

dost

p osobom nieupowa

nionym, a wysoko

ść

ogrodzenia powinna wynosi

co najmniej 2 m i wyró

nia

oznakowaniem odpowiednimi

tablicami ostrzegawczymi.

Ochron

przed dotykiem bezpo

rednim (ochron

podstawow

) powinna zapewni

izolacja

podstawowa i obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP43.

Ochron

przed dotykiem po

rednim (ochron

przy uszkodzeniu) powinno zapewnia

samoczynne wył

czenie zasilania. Dla napi

cia 230/400 V samoczynne wył

czenie zasilania

powinno nast

powa

w czasie krótszym ni

0,2 s, wynikaj

cym z ograniczenia dla terenu

budowy i rozbiórki napi

cia dotykowego dopuszczalnego długotrwale do warto

ci 25 V pr

przemiennego i 60 V pr

du stałego.

Celowe jest zabezpieczenie całego terenu budowy i rozbiórki wył

cznikiem ochronnym

ró

nicowopr

dowym selektywnym o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym ni

500 mA, zainstalowanym w linii zasilaj

cej urz

dzenia rozdzielcze nn. Wył

cznik ten

zapewnia prawidłow

ochron

przed dotykiem po

rednim (ochron

przy uszkodzeniu) nie

tylko dla urz

dze

rozdzielczych nn, ale równie

linii zasilaj

cych strefy II, obudów

rozdzielnic strefy III i jest rezerwowym urz

dzeniem ochronnym dla strefy IV.

Strefa II

Strefa ta obejmuje linie zasilaj

ce napowietrzne, kablowe lub przewody oponowe. Ochron

przed dotykiem bezpo

rednim (ochron

podstawow

) w strefie II stanowi izolacja przewodów

i kabli, a przed dotykiem po

rednim (ochron

przy uszkodzeniu) wył

cznik ochronny

ró

nicowopr

dowy selektywny zainstalowany w strefie I.

Linie powinny by

prowadzone mo

liwie najkrótszymi trasami, najlepiej bez skrzy

owa

z drogami transportowymi.

Linie zasilaj

ce powinny by

zabezpieczone przed skutkami zwar

i przeci

ąż

za pomoc

urz

dze

zabezpieczaj

cych.

Zaleca si

prowadzenie linii zasilaj

cych przewodami izolowanymi, przewodami oponowymi

lub kablami podwieszonymi na słupach.

Strefa III

Strefa ta obejmuje rozdzielnice budowlane, d

wigowe i przystawki pomiarowe. Ochron

przed dotykiem bezpo

rednim (ochron

podstawow

) powinna zapewnia

izolacja

podstawowa i obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP43. Ochron

przed dotykiem

rednim (ochron

przy uszkodzeniu) powinno zapewnia

samoczynne wył

czenie

zasilania w czasie nie przekraczaj

cym 0,2 s dla sieci 230/400 V. Rozdzielnice powinny by

zabezpieczone przed skutkami zwar

i przeci

ąż

Strefa IV

Strefa ta obejmuje odbiorniki o

wietleniowe, narz

dzia r

czne (ruchome), urz

dzenia

budowlane.

Dla tej strefy do ochrony przed dotykiem po

rednim (ochrony przy uszkodzeniu) mo

wykorzystywa



wył

czniki ochronne ró

nicowopr

dowe o I

∆

≤

30 mA,



transformatory separacyjne,



napi

cie

nieprzekraczaj

napi

cia

dotykowego

dopuszczalnego

długotrwale

o warto

ci do 25 V pr

du przemiennego lub 60 V pr

du stałego (układ SELV),



odbiorniki, narz

dzia i urz

dzenia o II klasie ochronno

ci.

Ochron

przed dotykiem bezpo

rednim (ochron

podstawow

) stanowi izolacja podstawowa

i obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP44.

Uzupełnieniem ochrony przed dotykiem bezpo

rednim (ochrony podstawowej) s

wył

czniki

ochronne ró

nicowopr

dowe o I

∆

≤

30 mA.

Kompleksowy system ochrony przeciwpora

eniowej na terenie budowy i rozbiórki podano

w tablicy nr 6.

Tablica 6.

Ochrona przeciwpora

eniowa na terenie budowy i rozbiórki

Ochrona przed dotykiem:

Strefa

Urz

dzenia

wchodz

w skład strefy

Równoczesna ochrona

przed dotykiem

bezpo

rednim

i po

rednim

bezpo

rednim

(ochrona podstawowa)

rednim

(ochrona

przy uszkodzeniu)

Izolacja podstawowa.
Obudowy o stopniu

ochrony co najmniej
IP43.

Samoczynne wył

czenie

zasilania w czasie
t

≤

0,2 s.

Stacje
transformatorowe.

Zespoły pr

dotwórcze.

Przył

cza.

Rozdzielnice
zasilaj

ce.

Obsługa urz

dze

tylko przez osoby uprawnione

Izolacja przewodów
i kabli.

Samoczynne wył

czenie

zasilania w czasie
t

≤

0,2s (mo

na realizo-

za pomoc

wył

cz-

nika ochronnego ró

ni-

cowopr

dowego selek-

tywnego, zainstalowa-
nego w strefie I).

Linie napowietrzne
wykonywane:

−

przewodami izolo-
wanymi,

−

kablami podwiesza-
nymi,

−

przewodami opono-
wymi.

Obsługa urz

dze

tylko przez osoby uprawnione

III

Rozdzielnice:

−

budowlane,

−

wigowe,

−

przystawki pomia-
rowe.

Izolacja podstawowa.

Obudowy o stopniu
ochrony co najmniej
IP43.

Wył

cznik ochronny ró

nicowopr

dowy selek-

tywny, zainstalowany
w strefie I.

Odbiorniki
o

wietleniowe.

Narz

dzia r

czne.

Urz

dzenia budowlane.

Obwody o napi

ciu

nieprzekraczaj

cym

napi

cia dotykowego

dopuszczalnego
długotrwale o warto

ci do

25 V pr

du przemiennego

lub 60 V pr

du stałego

(układ SELV).

Izolacja podstawowa.
Obudowy o stopniu
ochrony co najmniej
IP44.
Uzupełnienie ochrony
przy u

yciu wył

cznika

ochronnego
ró

nicowopr

dowego

o I

∆

≤

30 mA.

Wył

cznik ochronny ró

nicowopr

dowy

o I

∆

≤

30 mA.

Transformator
separacyjny.
Odbiorniki, narz

dzia

i urz

dzenia o II klasie

ochronno

ci.

7.4. Gospodarstwa rolnicze i ogrodnicze

to pomieszczenia rolnicze i ogrodnicze, w których przebywaj

zwierz

ta hodowlane.

Dotyczy to takich pomieszcze

jak stajnie, obory, kurniki, chlewy, szklarnie, pomieszczenia

przygotowania paszy, spichlerze, stodoły.

W pomieszczeniach tych oraz na zewn

trz tych pomieszcze

obowi

zuj

nast

puj

podstawowe zasady w zakresie wykonywanych na stałe instalacji elektrycznych, a
mianowicie:



poczynaj

c od zł

cza lub rozdzielnicy głównej instalacj

elektryczn

nale

y wykona

układzie sieci TN-S lub w szczególnie uzasadnionych przypadkach w układzie sieci TT,



nale

y wykona

poł

czenia wyrównawcze dodatkowe (miejscowe), ł

ce wszystkie

ęś

ci przewodz

ce obce z sob

oraz z przewodami ochronnymi. Dotyczy to takich

ęś

ci przewodz

cych obcych jak: metalowe konstrukcje pomieszcze

, wszelkiego

rodzaju rury, baterie, krany, przegrody, ruszty, poidła, kanały, koryta, grzejniki wodne,
podgrzewacze wody, armatura i zbrojenia budowlane. Zaleca si

zainstalowanie w

podłodze wy

ej wymienionych pomieszcze

kraty metalowej poł

czonej z przewodem

ochronnym,



napi

cie dotykowe dopuszczalne długotrwale nale

y ograniczy

do warto

ci 25 V pr

przemiennego lub 60 V pr

du stałego,



obwody zasilaj

ce gniazda wtyczkowe nale

y zabezpiecza

wył

cznikami ochronnymi

ró

nicowopr

dowymi o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym ni

30 mA.

Zaleca si

równie

zabezpieczanie pozostałych obwodów odbiorczych wy

wymienionymi wył

cznikami,



ochron

pomieszcze

przed po

arami, wywołanymi pr

dami doziemnymi, nale

zapewni

przez zainstalowanie na pocz

tku instalacji elektrycznej wył

czników

ochronnych ró

nicowopr

dowych selektywnych o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie

kszym ni

500 mA. Wył

czniki te pełni

wówczas w instalacji elektrycznej funkcj

ochrony przed dotykiem po

rednim (ochrony przy uszkodzeniu) jako elementy

samoczynnego wył

czenia zasilania oraz funkcj

ochrony przed po

arami,



stopie

ochrony IP urz

dze

elektrycznych nale

y dobiera

w zale

ci od wpływów

rodowiskowych w miejscu zainstalowania urz

dzenia, jednak nie mniejszy ni

IP35,



urz

dzenia przeznaczone do awaryjnego ł

czenia lub zatrzymania nale

y instalowa

w miejscach niedost

pnych dla zwierz

t, a równocze

nie łatwo dost

pnych dla obsługi,

nawet w warunkach utrudnionych, powstałych na skutek paniki w

ród zwierz

7.5. Przestrzenie ograniczone powierzchniami przewodz

cymi

Przestrzenie ograniczone powierzchniami przewodz

cymi s

to przestrzenie, w oto-

czeniu których znajduj

głównie metalowe lub przewodz

ce cz

ęś

ci i wewn

trz których

dotkni

cie powierzchni

ciała otaczaj

cych elementów przewodz

cych jest prawdopodobne,

a mo

liwo

ść

przerwania tego dotyku jest ograniczona.

Dotyczy to takich przestrzeni jak hydrofornie, wymiennikownie ciepła, kotłownie, pralnie,
kanały rewizyjne itp.

W przestrzeniach tych obowi

zuj

nast

puj

ce podstawowe zasady w zakresie ochrony

przeciwpora

eniowej, a mianowicie:



narz

dzia r

czne i przeno

ne urz

dzenia pomiarowe nale

y zasila

napi

ciem

nieprzekraczaj

cym napi

cia dotykowego dopuszczalnego długotrwale (układ SELV) lub

indywidualnie z transformatora separacyjnego. Zaleca si

stosowanie urz

dze

o II

klasie ochronno

ci. Je

eli stosowane jest urz

dzenie o I klasie ochronno

ci, to powinno

ono mie

co najmniej uchwyt wykonany z materiału izolacyjnego lub pokryty materiałem

izolacyjnym,



lampy r

czne nale

y zasila

napi

ciem nieprzekraczaj

cym napi

cia dotykowego

dopuszczalnego długotrwale (układ SELV),



urz

dzenia zainstalowane na stałe nale

y chroni

przez zastosowanie samoczynnego

wył

czenia zasilania, wraz z wykonaniem poł

cze

wyrównawczych dodatkowych

(miejscowych) albo zasila

indywidualnie z transformatora separacyjnego lub napi

ciem

nieprzekraczaj

cym napi

cia dotykowego dopuszczalnego długotrwale (układ SELV),



ródła napi

cia zasilaj

cego nale

y instalowa

na zewn

trz przestrzeni ograniczonych

powierzchniami przewodz

cymi,



przy stosowaniu uziemie

funkcjonalnych niektórych urz

dze

zainstalowanych

na stałe (np. aparatów pomiarowych i sterowniczych) nale

y wykona

poł

czenia

wyrównawcze dodatkowe (miejscowe), ł

ce wszystkie cz

ęś

ci przewodz

ce dost

pne

i cz

ęś

ci przewodz

ce obce z uziemieniem funkcjonalnym.

7.6. Urz

dzenia przetwarzania danych

to urz

dzenia sterowane elektrycznie, samodzielne lub zestawione w układy,

słu

żą

ce do gromadzenia, przetwarzania i przechowywania danych. Je

eli pr

d upływowy

tych urz

dze

jest wi

kszy ni

10 mA, w celu ochrony przeciwpora

eniowej urz

dzenia

powinny by

przył

czone do instalacji elektrycznej według jednego z trzech nast

puj

cych

podstawowych rozwi

Układy ochronne (uziemiaj

ce) o wysokiej niezawodno

ci, które powinny spełnia

nast

puj

ce wymagania:

−

eli zastosowano niezale

ne (osobne) przewody ochronne, przekrój pojedynczego

przewodu ochronnego nie powinien by

mniejszy ni

10 mm

, a w przypadku

zastosowania dwóch równoległych przewodów ochronnych ka

dy z nich powinien

mie

przekrój nie mniejszy ni

4 mm

i by

przył

czony za pomoc

oddzielnych

zacisków,

−

eli

yła przewodu ochronnego jest prowadzona w jednym przewodzie

wielo

yłowym z

yłami przewodów zasilaj

cych, suma przekrojów wszystkich

ył nie

powinna by

mniejsza ni

10 mm

Stała kontrola ci

gło

ci poł

cze

uziemionych przewodów ochronnych oraz

zastosowany

rodek lub

rodki, które w przypadku wyst

pienia przerwy w przewodzie

ochronnym, spowoduj

samoczynne wył

czenie zasilania urz

dzenia,

Zastosowanie transformatora dwuuzwojeniowego celem ograniczenia drogi przepływu

du upływowego i zmniejszenie do minimum mo

liwo

ci przerwy na tej drodze. Zaleca

, aby obwód wtórny był poł

czony w układzie sieci TN, z tym

e do zastosowa

specjalnych mo

e by

równie

ywany układ sieci IT.

W przypadku przył

czania urz

dze

do przetwarzania danych do układu sieci TT

i zabezpieczenia obwodu przez wył

cznik ochronny ró

nicowopr

dowy powinna by

spełniona nast

puj

ca zale

ść

⋅

≤

∆

(1)

gdzie:

•

całkowity pr

d upływowy,

∆

•

znamionowy

ró

nicowy

wył

cznika

ochronnego

ró

nicowopr

dowego,

•

całkowita rezystancja uziomu i przewodu ochronnego, ł

cego cz

ęś

przewodz

ce dost

pne z uziomem,

•

napi

cie dotykowe dopuszczalne długotrwale.

ęś

ci przewodz

ce dost

pne urz

dze

do przetwarzania danych powinny by

przył

czone

do głównej szyny uziemiaj

cej. Niniejsze wymaganie powinno by

równie

stosowane

do metalowych obudów urz

dze

o II lub III klasie ochronno

ci i do układów FELV, je

eli s

uziemione ze wzgl

dów funkcjonalnych.

7.7. Kempingi i pojazdy wypoczynkowe

to kempingowe stanowiska postojowe, przyczepy i pojazdy turystyczne, przewo

domki wypoczynkowe oraz domki ruchome.

Na kempingowych stanowiskach postojowych obowi

zuj

nast

puj

ce podstawowe zasady

w zakresie ochrony przeciwpora

eniowej oraz instalowania obwodów rozdzielczych,

urz

dze

zasilaj

cych, gniazd wtyczkowych i sprz

tu ł

czeniowego, a mianowicie:



urz

dzenie (wyposa

one w odpowiedni

ilo

ść

gniazd wtyczkowych ze stykiem

ochronnym) zasilaj

ce stanowisko (stanowiska) postojowe powinno by

usytuowane

w odległo

ci nie wi

kszej ni

20 m od zł

cza odbiorczego pojazdu wypoczynkowego lub

namiotu, znajduj

cego si

na tym stanowisku,



gniazda wtyczkowe ze stykiem ochronnym, o pr

dzie znamionowym nie wi

kszym

16 A (w przypadkach wi

kszego obci

ąż

enia mo

na stosowa

gniazda o pr

dzie

powy

ej 16 A) powinny by

instalowane w urz

dzeniu zasilaj

cym stanowisko postojowe

na wysoko

ci 0,8

1,5 m nad powierzchni

ziemi i wyposa

one w indywidualne zabez-

pieczenia przed skutkami pr

du przet

ęż

eniowego oraz zabezpieczone wył

cznikami

ochronnymi ró

nicowopr

dowymi o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym ni

30 mA (jeden wył

cznik powinien zabezpiecza

nie wi

cej ni

6 gniazd wtyczkowych),



obwody rozdzielcze powinny by

uło

one w ziemi lub prowadzone napowietrznie poza

stanowiskami postojowymi i zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Wy

ej wymienione obwody nale

y wykonywa

kablami, przewodami oponowymi lub

przewodami napowietrznymi izolowanymi,



sprz

t ł

cy urz

dzenie zasilaj

ce ze zł

czem odbiorczym pojazdu wypoczynkowego

lub namiotu powinny stanowi

: przeno

na wtyczka i gniazdo wtyczkowe ze stykiem

ochronnym, poł

czone przewodem oponowym o długo

ci 25 m i przekroju dla pr

dów

znamionowych nieprzekraczaj

cych:

−

16 A:

2,5 mm

−

25 A:

4 mm

−

32 A:

6 mm

−

63 A:

16 mm

−

100 A:

35 mm

W pojazdach wypoczynkowych obowi

zuj

nast

puj

ce podstawowe zasady w zakresie

ochrony przeciwpora

eniowej oraz instalowania przewodów, sprz

tu, opraw o

wietleniowych

i urz

dze

rozdzielczych, a mianowicie:



ochron

przeciwpora

eniow

przed dotykiem po

rednim (ochron

przy uszkodzeniu)

nale

y realizowa

przez zastosowanie samoczynnego wył

czenia zasilania wraz z

wykonaniem poł

cze

wyrównawczych dodatkowych (miejscowych). Przekrój przewodu

ytego do wy

ej wymienionych poł

cze

nie powinien by

mniejszy ni

4 mm



przewody wielo

yłowe gi

tkie izolowane, w powłoce izolacyjnej typu OW lub przewody

jedno

yłowe gi

tkie typu LgY-750 lub sztywne wielo

yłowe typu LY nale

y instalowa

w sposób zapewniaj

cy ich ochron

przed uszkodzeniami mechanicznymi (prowadzenie

przewodów w rurach z materiału izolacyjnego lub na uchwytach izolacyjnych, stosowa-
nie tulejek lub pier

cieni uszczelniaj

cych przy przechodzeniu przez

cianki). Przekrój

ył przewodów nie powinien by

mniejszy ni

1,5 mm

. Przewody ochronne jedno

yłowe

powinny by

izolowane tak jak przewody czynne. Poł

czenia przewodów powinny znaj-

dowa

w specjalnie do tego celu przystosowanych skrzynkach (puszkach)

chroni

cych je przed uszkodzeniem. Nie nale

y umieszcza

przewodów w pobli

u lub

w pomieszczeniu (przedziale) przeznaczonym do umiejscowienia butli gazowej,



zł

cze odbiorcze pojazdu wypoczynkowego nale

y instalowa

w łatwo dost

pnym

miejscu we wn

ce zamykanej pokryw

z zewn

trz pojazdu oraz tak wysoko jak to jest

liwe, ale nie wy

ej jak 1,8 m nad powierzchni

ziemi,



instalacj

trzow

nale

y wyposa

w wył

cznik główny, wył

czaj

cy wszystkie

przewody czynne. Wył

cznik ten nale

y instalowa

w łatwo dost

pnym miejscu,

wewn

trz pojazdu wypoczynkowego,



dy obwód odbiorczy powinien by

zabezpieczony przed przet

ęż

eniem za pomoc

indywidualnego zabezpieczenia. Je

eli jest tylko jeden obwód odbiorczy urz

dzenie

zabezpieczaj

ce mo

e słu

jednocze

nie jako wył

cznik główny,



zastosowany sprz

t i osprz

t instalacyjny nie powinien mie

dost

pnych cz

ęś

ci metalo-

wych. W przypadku instalowania wy

ej wymienionego sprz

tu i osprz

tu w warunkach

nara

enia na działanie wilgoci powinien on by

wykonany lub osłoni

ty tak, aby jego

stopie

ochrony nie był mniejszy ni

IP55.

7.8. Pomieszczenia i kabiny zawieraj

ce ogrzewacze sauny

W wy

ej wymienionych pomieszczeniach i kabinach rozró

nia si

trzy strefy:



strefa 1,

jest to przestrze

zawieraj

ca ogrzewacz sauny, wraz z nale

żą

cymi do niego

urz

dzeniami, ograniczona przez podłog

, zimn

stron

izolacji cieplnej sufitu i pionow

powierzchni

otaczaj

ogrzewacz sauny w odległo

ci 0,5 m od powierzchni

ogrzewacza sauny. Je

li ogrzewacz sauny jest umieszczony bli

ej ni

0,5 m od

ciany,

wtedy strefa 1 jest ograniczona przez zimn

stron

izolacji cieplnej tej

ciany,



strefa 2, jest to przestrze

na zewn

trz strefy 1, ograniczona przez podłog

, zimn

stron

izolacji cieplnej

cian i poziom

powierzchni

znajduj

1,0 m nad podłog

Nie ma w tej

strefie specjalnych wymaga

dotycz

cych odporno

ci cieplnej urz

dze



strefa 3, jest to przestrze

na zewn

trz strefy 1, ograniczona przez zimn

stron

izolacji

cieplnej sufitu i

cian i poziom

powierzchni

znajduj

1,0 m nad podłog

Zainstalowane w tej strefie urz

dzenia powinny wytrzymywa

co najmniej temperatur

125

C a izolacja przewodów powinna wytrzymywa

co najmniej temperatur

170

Powy

sze strefy przedstawiono na rysunku nr 22.

Rys.22. Strefy wyst

puj

ce w pomieszczeniach i kabinach zawieraj

cych ogrzewacze sauny

W tych pomieszczeniach i kabinach obowi

zuj

nast

puj

ce podstawowe zasady ochrony

przeciwpora

eniowej oraz instalowania sprz

tu, osprz

tu, przewodów i urz

dze

elektrycznych, a mianowicie:
- urz

dzenia elektryczne, które stanowi

ęść

wyposa

enia ogrzewacza sauny lub stanowi

stałe wyposa

enie w strefie 2, mog

instalowane wewn

trz pomieszczenia lub kabiny

sauny zgodnie z instrukcjami producentów. Inna aparatura rozdzielcza i sterownicza, np.
dla o

wietlenia, oraz gniazda wtyczkowe powinny by

instalowane na zewn

trz

pomieszczenia lub kabiny sauny,
- zaleca si

, aby oprzewodowanie było instalowane na zewn

trz stref, tj. na zimnej stronie

izolacji cieplnej. Je

eli oprzewodowanie jest instalowane w strefie 1 lub 3, to jest na gor

cej

stronie izolacji cieplnej, to powinno posiada

odpowiedni

odporno

ść

ciepln

. Metalowe

osłony i metalowe rury nie powinny by

dost

pne w normalnym u

ytkowaniu,

- instalowane w pomieszczeniach lub kabinach sauny urz

dzenia elektryczne powinny mie

stopie

ochrony nie mniejszy ni

IP24, a w przypadku pomieszcze

lub kabin czyszczonych

strumieniami wody, urz

dzenia elektryczne powinny mie

stopie

ochrony co najmniej

IPX5

- wszystkie obwody sauny, z wyj

tkiem ogrzewacza sauny, powinny mie

zastosowan

ochron

uzupełniaj

z u

yciem jednego lub kilku urz

dze

ochronnych

ró

nicowopr

dowych o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie przekraczaj

cym 30 mA.

7.9. Instalacje o

wietleniowe o bardzo niskim napi

ciu

Instalacje o

wietleniowe o bardzo niskim napi

ciu zasilane s

ródeł o napi

ciu

znamionowym nieprzekraczaj

cym 50V pr

du przemiennego lub 120V pr

du stałego.

W instalacjach tych nale

y stosowa

układy SELV zabezpieczone przed przet

ęż

eniem za

pomoc

wspólnego urz

dzenia zabezpieczaj

cego lub za pomoc

urz

dzenia

zabezpieczaj

cego przeznaczonego dla ka

dego układu SELV.

Powinny by

stosowane nast

puj

ce rodzaje oprzewodowania:

- jedno

yłowe przewody izolowane w rurach lub listwach instalacyjnych,

- przewody wielo

yłowe,

- przewody gi

tkie lub przewody sznurowe,

- przewody szynowe.
Przekrój przewodów nie powinien by

mniejszy ni

- 1,5 mm

Cu, ale dopuszcza si

przekrój 1 mm

Cu w przypadku przewodów gi

tkich o

długo

ci nie wi

kszej ni

3 m,

- 4 mm

Cu ze wzgl

dów mechanicznych w przypadku podwieszanych przewodów gi

tkich

lub przewodów izolowanych,
- 4 mm

w przypadku przewodów zawieraj

cych ekran zewn

trzny ocynowany oraz rdze

wewn

trzny z materiału o du

ej wytrzymało

ci na rozci

ganie.

eli napi

cie nominalne instalacji o

wietleniowej nie przekracza 25V pr

du przemiennego

lub 60V pr

du stałego, mog

stosowane przewody gołe pod warunkiem,

e instalacja

spełnia nast

puj

ce wymagania:

- instalacja jest wykonana w taki sposób, aby ryzyko wyst

pienia zwarcia było zmniejszone

do minimum, oraz
- przekrój stosowanych przewodów, ze wzgl

dów mechanicznych, jest nie mniejszy ni

4 mm

, oraz

- przewody nie s

uło

one bezpo

rednio na materiale palnym.

W przypadku stosowania gołych przewodów podwieszanych, aby zapobiec ich zwarciu,
przynajmniej jeden z nich i jego zaciski powinny by

izolowane na odcinku mi

dzy

transformatorem a urz

dzeniem zabezpieczaj

cym.

Urz

dzenia do zawieszenia opraw o

wietleniowych, w tym elementy no

ne, powinny

wytrzymywa

obci

ąż

enie równe co najmniej pi

ciokrotnej masie oprawy(ł

cznie z lampami),

któr

maj

podtrzymywa

, lecz nie mniejsze ni

5 kg.

Zako

czenia oraz poł

czenia przewodów powinny by

wykonane za pomoc

zacisków

rubowych lub elementów zaciskowych bezgwintowych.

Na ko

cach elementów no

nych, które mog

zwisa

nad przewodami podwieszonymi, nie

powinny by

stosowane ani zaciski przebijaj

ce izolacj

ani przeciwwagi.

Układ podwieszany powinien by

zamocowany do

cian lub sufitów za pomoc

izolacyjnych

uchwytów dystansowych i powinien by

dost

pny na całej trasie.

Spadek napi

cia mi

dzy transformatorem a najdalsz

opraw

wietleniow

w instalacjach

wietleniowych o bardzo niskim napi

ciu nie powinien przekracza

5% napi

cia

nominalnego instalacji.

7.10. Instalacje o

wietlenia zewn

trznego

wietlenie zewn

trzne składa si

z opraw o

wietleniowych, oprzewodowania i

osprz

tu umieszczonych na zewn

trz budynków.

Wymagania dotycz

w szczególno

ci:

- instalacji o

wietlenia dróg, parków, ogrodów, miejsc publicznych, terenów sportowych,

iluminacji pomników, o

wietlenia iluminacyjnego itp.,

- innego wyposa

enia obejmuj

cego o

wietlenie kabin telefonicznych, przystanków

autobusowych, paneli reklamowych, planów miast, znaków drogowych itp.
Wymagania nie dotycz

- publicznych instalacji o

wietlenia zarz

dzanych przez słu

by publiczne,

- tymczasowych iluminacji,
- urz

dze

sygnalizacji ruchu ulicznego,

- opraw o

wietleniowych umocowanych na zewn

trz budynku i zasilanych z instalacji

wewn

trznej budynku.

Obwód instalacji o

wietlenia zewn

trznego powinien by

zasilany energi

elektryczn

zł

cza.

Wszystkie cz

ęś

ci czynne urz

dze

elektrycznych powinny by

zabezpieczone za pomoc

izolacji, obudów lub przegród, celem ochrony przed dotykiem bezpo

rednim.

Szafki zawieraj

ce dost

pne cz

ęś

ci czynne musz

zamykane za pomoc

klucza lub

narz

dzia, je

eli nie s

umieszczone w miejscu, gdzie dost

p mog

mie

tylko osoby

wykwalifikowane lub przeszkolone.
Drzwi umo

liwiaj

ce dost

p do urz

dze

elektrycznych i umieszczone ni

ej ni

2,5 m nad

poziomem podło

a musz

zamykane za pomoc

klucza lub narz

dzia. Ponadto ochrona

przed dotykiem bezpo

rednim powinna by

zapewniona równie

przy otwartych drzwiach

przez u

ycie sprz

tu o stopniu ochrony co najmniej IP2X lub IPXXB, zagwarantowanym

przez odpowiedni

konstrukcj

lub sposób zainstalowania albo przez dodanie obudowy lub

przegrody gwarantuj

cej ten sam stopie

ochrony.

W przypadku opraw o

wietleniowych zainstalowanych na wysoko

ci mniejszej ni

2,8 m nad

poziomem podło

a, dost

p do

ródła

wiatła powinien by

liwy dopiero po zdj

ciu osłony

lub obudowy za pomoc

narz

dzia.

Zaleca si

uzupełnienie ochrony przed dotykiem bezpo

rednim przez stosowanie urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie przekraczaj

cym

30 mA w instalacjach o

wietlenia kabin telefonicznych, przystanków autobusowych, paneli

reklamowych, planów miast, znaków drogowych itp.
W przypadku stosowania urz

dze

II klasy ochronno

ci lub o izolacji równowa

nej, jako

rodka ochrony przed dotykiem po

rednim, nie powinien by

stosowany przewód ochronny i

nie nale

y uziemia

ęś

ci przewodz

cych słupów o

wietleniowych.

Urz

dzenie elektryczne powinno mie

stopie

ochrony nie mniejszy ni

IP33, zapewniony

przez konstrukcj

urz

dzenia lub przez sposób jego zainstalowania.

Dla opraw o

wietleniowych wystarcza stopie

ochrony IP23, je

eli ryzyko zabrudzenia jest

pomijalne np. na terenach osiedli mieszkaniowych oraz na terenach wiejskich i je

li oprawy

wietleniowe s

umieszczone na wysoko

ci wi

kszej ni

2,5 m nad poziomem podło

7.11. Wystawy, pokazy i stoiska
Nominalne napi

cie zasilania tymczasowych instalacji elektrycznych wystaw, pokazów lub

stoisk nie powinno przekracza

230/400 V pr

du przemiennego lub 500 V pr

du stałego.

Przy wykonywaniu tymczasowych instalacji elektrycznych nale

y uwzgl

dni

wpływ

warunków zewn

trznych np. obecno

ść

wody, napr

ęż

enia mechaniczne.

Tam gdzie zastosowano układ sieci TN, nale

y wykona

instalacj

w układzie TN-S.

ęś

ci przewodz

ce obce pojazdu, wagonu kolejowego, przyczepy turystycznej lub

kontenera powinny by

przył

czone do przewodu ochronnego instalacji elektrycznej wi

cej

w jednym miejscu, je

eli konstrukcja w/w obiektów nie zapewnia ci

gło

ci galwanicznej

poł

cze

. Znamionowy przekrój przewodu miedzianego u

ywanego do tego celu nie

powinien by

mniejszy ni

4 mm

eli pojazd, wagon kolejowy, przyczepa turystyczna lub kontener zbudowane s

przede

wszystkim z materiału izolacyjnego, to powy

sze wymaganie nie dotyczy cz

ęś

metalowych, których prawdopodobie

stwo znalezienia si

pod napi

ciem w przypadku

uszkodzenia jest niewielkie.
W przypadku tymczasowych instalacji elektrycznych wyst

puje zwi

kszone ryzyko po

aru i

oparze

w miejscach oddziaływania cieplnego wywołanego przez te instalacje. Powoduje to

konieczno

ść

ochrony przed skutkami tego oddziaływania. Tam gdzie zastosowano SELV lub

PELV, ochron

przed skutkami oddziaływania cieplnego powinna zapewnia

izolacja

przewodów wytrzymuj

ca napi

cie probiercze 500 V pr

du przemiennego w czasie 1

minuty lub ogrodzenie, wzgl

dnie obudowa o stopniu ochrony co najmniej IP4X lub IPXXD.

dy oddzielny obiekt tymczasowy, jak pojazd, stoisko lub urz

dzenie, przeznaczony dla

jednego okre

lonego u

ytkownika, i ka

dy obwód rozdzielczy, zasilaj

cy instalacje

zewn

trzne, powinien by

wyposa

ony we własne łatwo dost

pne i nale

ycie oznaczone

urz

dzenie odł

czaj

ce. Mo

na stosowa

czniki, wył

czniki, urz

dzenia ochronne

ró

nicowopr

dowe itp.

Przewody przeznaczone do zasilania tymczasowych obiektów powinny by

zabezpieczone przy zł

czu za pomoc

urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych, których

znamionowy pr

d ró

nicowy nie przekracza 300 mA. Urz

dzenia te powinny mie

zwłok

czasow

lub powinny by

typu S. Wszystkie obwody gniazd wtyczkowych o pr

dzie

znamionowym do 32 A oraz wszystkie obwody ko

cowe inne ni

przeznaczone do awaryjnego

wietlenia powinny by

zabezpieczone urz

dzeniami ochronnymi ró

nicowopr

dowymi o

znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie przekraczaj

cym 30 mA.

Urz

dzenia o

wietleniowe, takie jak

arówki, reflektory punktowe i małe projektory oraz inny

osprz

t lub przyrz

dy o powierzchniach bardzo gor

cych, powinny by

wła

ciwie osłoni

te oraz

instalowane i umieszczane zgodnie z odpowiedni

norm

. Wszystkie urz

dzenia tego rodzaju

powinny by

stosowane z dala od materiałów palnych, aby unikn

ąć

z nimi kontaktu.

Szafki wystawowe i napisy

wietlne powinny by

wykonane z materiałów o odpowiedniej

odporno

ci cieplnej, wytrzymało

ci mechanicznej, izolacji elektrycznej i mie

odpowiedni

wentylacj

, z uwzgl

dnieniem palno

ci eksponatów przy wydzielaniu ciepła.

Na stoiskach wystawowych, na których wyst

puje koncentracja urz

dze

elektrycznych,

opraw o

wietleniowych lub lamp wydzielaj

cych nadmiern

ilo

ść

ciepła, nale

y zapewni

odpowiedni

wentylacj

, np. sprawn

wentylacj

sufitow

. W zwi

zku z tym nie nale

y ich

ustawia

zanim nie zapewni si

odpowiedniej wentylacji wykonanej z materiału niepalnego.

Rozdzielnice sterowniczo-zabezpieczeniowe powinny znajdowa

w zamykanych szafkach,

które mog

otwierane tylko kluczem lub narz

dziem, z wyj

tkiem cz

ęś

ci zaprojektowanych

i przewidzianych do obsługi przez osoby nieprzyuczone.
Tam gdzie istnieje ryzyko uszkodzenia mechanicznego, nale

y stosowa

przewody

opancerzone lub przewody zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi.

yły przewodów powinny by

miedziane, o minimalnym przekroju 1,5 mm

Przewody gi

tkie, je

eli nie s

zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi, nie

powinny by

układane w miejscach dost

pnych dla publiczno

ci.

eli w budynkach, w których odbywaj

wystawy itp. brak systemu alarmu

przeciwpo

arowego, stosowane przewody powinny by

− trudno palne i o małej emisji dymu, albo

− jedno lub wielo

yłowe nieopancerzone, układane w metalowych lub niemetalowych rurach

lub listwach instalacyjnych zapewniaj

cych ochron

przeciwpo

arow

i stopie

ochrony co najmniej IP4X.

Nie nale

y wykonywa

poł

cze

przewodów, z wyj

tkiem niezb

dnego przył

czenia do obwodu

elektrycznego. Przył

czenia te powinny by

zgodne z odpowiednimi normami lub umieszczone

w obudowie o stopniu ochrony co najmniej IP4X lub IPXXD.
W przypadku przenoszenia napr

ęż

enia mechanicznego do zł

cz, poł

czenie nale

wyposa

w odci

ąż

przewodu.

Oprawy o

wietleniowe zawieszane na wysoko

ci poni

ej 2,5 m (zasi

g r

ki) od poziomu

podłogi lub w inny sposób dost

pne w razie przypadkowego kontaktu powinny by

trwale i

odpowiednio zamocowane oraz tak zlokalizowane lub osłoni

te, aby zapobiec ryzyku

zranienia obsługi lub zapalenia materiałów.

Nie nale

y stosowa

opraw lamp z zaciskami przebijaj

cymi izolacj

, chyba

e zastosowano

odpowiednie zaciski do tych lamp i pod warunkiem

e lampy te nie b

przemieszczane po

przył

czeniu przewodu.

Instalacje wszelkiego typu znaków z rur

wietlnych lub lamp, jako zespołu

wietlnego na

stoisku lub jako eksponatu wystawowego, o napi

ciu nominalnym zasilania wy

szym ni

230/400 V pr

du przemiennego powinny spełnia

nast

puj

ce warunki:

- napis

wietlny lub lamp

nale

y instalowa

poza zasi

giem r

ki lub nale

y je odpowiednio

chroni

, by zmniejszy

ryzyko zagro

enia dla ludzi,

- szyldy, materiały tworz

ce stanowisko za znakami z rur

wietlnych lub lampami powinny

niepalne i chronione zgodnie z wymaganiami norm krajowych,

- sterownica o napi

ciu wyj

ciowym wy

szym ni

230/400V pr

du przemiennego powinna

montowana na materiale niepalnym.

Nale

y stosowa

oddzielny obwód do zasilania znaków

wietlnych, lamp i eksponatów,

zał

czany wył

cznikiem awaryjnym. Wył

cznik ten powinien by

dobrze widoczny,

dost

pny i oznaczony zgodnie z wymaganiami władz lokalnych.

Tam gdzie silnik elektryczny mo

e by

przyczyn

powstania zagro

enia nale

y wyposa

go w skuteczne urz

dzenie odł

czaj

ce wszystkie bieguny. Takie urz

dzenie powinno

znajdowa

w pobli

u silnika, którym steruje.

Tymczasowe instalacje elektryczne wystaw, pokazów i stoisk powinny by

po ka

dym

monta

u poddane badaniom odbiorczym.

8. Instalacje elektryczne w mieszkaniach i budynkach mieszkalnych

W mieszkaniach i budynkach mieszkalnych jako

rodki ochrony przed dotykiem

bezpo

rednim (ochrony podstawowej) nale

y stosowa



izolowanie cz

ęś

ci czynnych (izolacja podstawowa),



obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP2X,



wył

czniki ochronne ró

nicowopr

dowe o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

szym ni

30 mA, szczególnie w pomieszczeniach mieszkalnych, jako uzupełniaj

rodek ochrony przed dotykiem bezpo

rednim (ochrony podstawowej).

Natomiast jako

rodki ochrony przed dotykiem po

rednim (ochrony przy uszkodzeniu)

nale

y stosowa



samoczynne wył

czenie zasilania,



urz

dzenia o II klasie ochronno

ci.

W zwi

zku z powy

szym w mieszkaniach wymaga si



wykonania całej instalacji elektrycznej w mieszkaniu jako trójprzewodowej (przewód
fazowy L, przewód neutralny N i przewód ochronny PE) lub instalacji pi

cioprzewodowej

(przewody fazowe L1; L2; L3; przewód neutralny N i przewód ochronny PE),



zastosowania we wszystkich pomieszczeniach gniazd wtyczkowych ze stykami
ochronnymi, do których jest przył

czony przewód ochronny PE,



zastosowania opraw o

wietleniowych o I lub II klasie ochronno

ci i doprowadzenia

do wszystkich wypustów o

wietleniowych przewodu ochronnego PE,



wyeliminowania z mieszka

wszystkich odbiorników o klasie ochronno

ci 0,



zabezpieczenia gniazd wtyczkowych w łazience wył

cznikami ochronnymi ró

nicowo-

dowymi o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym ni

30 mA. Gniazda te

nale

y instalowa

nie bli

ej ni

0,6 m od obrze

a wanny, basenu natryskowego lub

otworu drzwiowego kabiny natryskowej,



wykonania w łazience poł

cze

wyrównawczych dodatkowych (miejscowych).

Poniewa

dy upływowe w mieszkaniach s

małe (rz

du 2

5 mA) mo

liwe jest

zabezpieczanie całej instalacji elektrycznej w mieszkaniu wył

cznikiem ochronnym

ró

nicowopr

dowym o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym ni

30 mA, zamiast

zabezpieczania tym urz

dzeniem ochronnym tylko obwodu gniazd wtyczkowych w łazience.

Wył

cznik ochronny ró

nicowopr

dowy powinien by

umieszczony w obwodzie zasilaj

cym

tablic

mieszkaniow

, aby zabezpiecza

tablic

oraz odchodz

ce z niej obwody gniazd

wtyczkowych i o

wietlenia.

Obwody te powinny by

zabezpieczone przed zwarciami i przeci

ąż

eniami wył

cznikami

nadpr

dowymi o charakterystyce B.

Schemat instalacji elektrycznej w mieszkaniu budynku wielorodzinnego przedstawiony jest
na rysunku nr 23.

35 A

40 A

Rozdzielnica mieszkaniowa

Oznaczenia: L1; L2; L3; - przewody fazowe instalacji trójfazowej; N - przewód neutralny;

PE - przewód ochronny; W - wył

cznik nadpr

dowy;

∆

I - wył

cznik ochronny

ró

nicowopr

dowy; B – bezpiecznik topikowy lub wył

cznik nadpr

dowy

selektywny; kWh - licznik energii elektrycznej; O

, O

– ograniczniki przepi

ęć

Rys. 23.

Przykładowy

schemat

instalacji

elektrycznej

mieszkaniu

budynku

wielorodzinnego z zastosowaniem wył

czników nadpr

dowych w obwodach

odbiorczych,
z licznikiem energii elektrycznej, z wył

cznikiem (urz

dzeniem) ochronnym

ró

nicowopr

dowym o znamionowym pr

dzie ró

nicowym nie wi

kszym ni

mA,

z ogranicznikami przepi

ęć

oraz zabezpieczeniem przedlicznikowym w postaci

bezpiecznika topikowego lub wył

cznika nadpr

dowego selektywnego

Instalacje elektryczne w całym budynku mieszkalnym powinny by

wykonane jako

trójprzewodowe (L; N; PE) lub pi

cioprzewodowe (L1; L2; L3; N; PE). Gniazda wtyczkowe

powinny by

ze stykami ochronnymi (o stopniu ochrony co najmniej IP2X).

Przewody ochronne PE nale

y doprowadza

do styków ochronnych gniazd wtyczkowych

i do wszystkich wypustów o

wietleniowych.

Pomi

dzy zł

czem a szynami rozdzielnicy głównej budynku mo

na zainstalowa

wył

cznik

ochronny ró

nicowopr

dowy selektywny na pr

d znamionowy wynikaj

cy z przewidywanego

obci

ąż

enia i znamionowy pr

d ró

nicowy nie wi

kszy ni

500 mA. Wył

cznik ten pełni

wówczas funkcj

elementu samoczynnego wył

czenia zasilania w ochronie przed dotykiem

rednim (ochronie przy uszkodzeniu) oraz funkcj

ochrony budynku przed po

arami

wywołanymi pr

dami doziemnymi.

W pomieszczeniach technicznych lub gospodarczych budynku mieszkalnego, gdzie mog

wyst

powa

warunki zwi

kszonego zagro

enia pora

eniem pr

dem elektrycznym

(np. pomieszczenia pralni, hydroforni czy w

złów cieplnych) nale

y stosowa

zasady

ochrony przeciwpora

eniowej przedstawione w punktach 7.1 i 7.5.

W przypadku modernizacji wewn

trznej linii zasilaj

cej w istniej

cym budynku i wykonania

jej w układzie pi

cioprzewodowym oraz konieczno

ci przył

czenia do takiej wlz obwodów

odbiorczych, które nie zostały jeszcze w cało

ci zmodernizowane, proponowane jest

rozwi

zanie przedstawione na rysunku nr 24. W tym przypadku, po wykonaniu całkowitej

modernizacji obwodów odbiorczych w układzie TN-S, przewód PEN oznaczony kolorem
zielono-

ółtym stanie si

przewodem ochronnym PE, poniewa

do niego przył

czone

wył

cznie przewody PE obwodów odbiorczych.

Rys. 24.

Zasady przył

czenia obwodów odbiorczych, wykonanych w układzie TN-S

(po modernizacji) oraz w układzie TN-C (przed modernizacj

), do

zmodernizowanej wewn

trznej linii zasilaj

cej

9. Zasady wyznaczania mocy zapotrzebowanej dla mieszka

i budynków

mieszkalnych

Nowe zasady wyznaczania mocy zapotrzebowanej dla mieszka

i budynków

mieszkalnych zostały podane w normie SEP N SEP-E-002.

Moc zapotrzebowan

dla pojedynczego mieszkania w podstawowym standardzie

wyposa

enia w sprz

t elektrotechniczny nale

y przyjmowa

w nast

puj

cy sposób:



12,5 kVA dla mieszka

posiadaj

cych zaopatrzenie w ciepł

wod

z zewn

trznej,

centralnej sieci ogrzewczej,



30 kVA dla mieszka

nie posiadaj

cych zaopatrzenia w ciepł

wod

z zewn

trznej,

centralnej sieci ogrzewczej.

Moc zapotrzebowana dla budynku jednorodzinnego jest równa mocy okre

lonej wy

ej,

za wyj

tkiem sytuacji, gdy:



wła

ciciel lub inwestor budynku okre

lił inne zało

enia dotycz

ce mocy zapotrzebowanej,



budynek jednorodzinny jest wyposa

ony w dwie lub wi

ksz

liczb

kuchni u

ytkowanych

niezale

nie od siebie lub w dwie i wi

cej łazienek wyposa

onych w natryski lub wanny

pielowe z elektrycznym podgrzewaniem wody. W przypadku, gdy istniej

mieszkania

przeznaczone do wynajmu zaleca si

, aby w takiej sytuacji traktowa

budynek

jednorodzinny jako wielorodzinny z liczb

mieszka

ustalonych odpowiednio do liczby

kuchni
i łazienek. Ustalenia te powinny by

dokonywane w uzgodnieniu z wła

cicielem lub

inwestorem budynku.

W przypadku instalacji modernizowanych, zwłaszcza w budynkach wyposa

onych w

instalacj

gazow

, dopuszcza si

przyj

cie warto

ci mocy zapotrzebowanej dla mieszka

w wariancie zubo

onym, równej 7 kVA na mieszkanie. Przypadki takie mog

dotyczy

jedynie sytuacji, w których, w przewidywanym okresie u

ytkowania instalacji, nie planuje si

instalowania kuchni elektrycznych lub elektrycznych przepływowych podgrzewaczy wody.

Moc zapotrzebowana (obliczeniowa moc szczytowa) dla wewn

trznych linii zasilaj

cych lub

dla budynków powinna by

ustalana w oparciu o liczb

mieszka

zasilanych z danej

wewn

trznej linii zasilaj

cej lub danego budynku, na podstawie danych zawartych w tablicy nr

Zasady powy

sze nie obejmuj

elektrycznego ogrzewania pomieszcze

. W przypadku

stosowania elektrycznego ogrzewania pomieszcze

nale

y moc zapotrzebowan

z tego

wynikaj

dodatkowo uwzgl

dni

Tablica 7. Warto

ci mocy zapotrzebowanej dla pojedynczego mieszkania lub budynku

jednorodzinnego oraz warto

ci mocy zapotrzebowanych (obliczeniowych mocy

szczytowych) dla wewn

trznych linii zasilaj

cych lub dla budynków

Zapotrzebowanie mocy dla wlz i dla mieszka

[kVA]

nie posiadaj

cych

zaopatrzenia w ciepł

wod

z zewn

trznej, centralnej

sieci ogrzewczej

posiadaj

cych zaopatrzenie

w ciepł

wod

z zewn

trznej, centralnej

sieci ogrzewczej

w przypadku instalacji

modernizowanych

Liczba

mieszka

w budynku

warto

ść

mocy

Współczynnik

jednoczesno

warto

ść

mocy

Współczynnik

jednoczesno

warto

ść

mocy

Współczynnik

jednoczesno

12,5

0,733

0,880

0,929

0,611

0,747

0,810

0,533

0,660

0,714

0,480

0,592

0, 657

0,444

0,547

0, 595

0,409

0,503

0, 571

0,379

0,470

0, 536

0,359

0,436

0, 508

101

0,337

0,408

0, 486

110

0,306

0,367

0, 452

116

0,276

0,337

0, 418

123

0,256

0,310

0, 393

128

0,237

0,293

0, 373

133

0,222

0,276

0, 357

144

0,192

0,237

0, 314

153

0,170

0,213

0,290

160

0,152

0,192

0,265

165

0,138

0,174

0,250

170

0,126

0,162

0,235

175

0,117

0,150

0,220

183

0,102

0,132

0,195

189

0,090

102

0,117

0,176

195

0,081

104

0,104

0,161

200

0,074

106

0,094

0,148

100

205

0,068

108

0,086

0,137

10. Rozwi

zania i wyposa

enie instalacji elektrycznych i telekomunikacyjnych

W rozwi

zaniach instalacji elektrycznych nale

y stosowa



zasad

prowadzenia tras przewodów elektrycznych w liniach prostych, równoległych

do kraw

dzi

cian i stropów,



rozwi

zania zapewniaj

ce mo

liwo

ść

wymiany przewodów i kabli elektrycznych

bez naruszania konstrukcji budynku w sposób zagra

cy jej bezpiecze

stwu.

W zwi

zku z powy

szym nale

y preferowa

układanie kabli i przewodów:

−

w rurach i listwach instalacyjnych,

−

w kanałach instalacyjnych na

ciennych i podłogowych,

−

w korytkach,

−

na drabinkach, wspornikach i uchwytach oraz instalacje wykonywane przewodami
szynowymi magistralnymi, rozdzielczymi,

lizgowymi i o

wietleniowymi.

Wybór okre

lonego rozwi

zania zale

y w głównej mierze od potrzeb u

ytkowych,

rodzaju pomieszcze

i wymaganej w nich estetyki oraz zastosowanej konstrukcji

budowlanej obiektu.
Przewody i kable wraz z zamocowaniami, stosowane w systemach zasilania
i sterowania urz

dzeniami słu

żą

cymi ochronie przeciwpo

arowej powinny zapewnia

gło

ść

dostawy energii elektrycznej w warunkach po

aru przez wymagany czas

działania urz

dzenia przeciwpo

arowego.

Dopuszcza si

ograniczenie czasu zapewnienia ci

gło

ci dostawy energii elektrycznej

do urz

dze

słu

żą

cych ochronie przeciwpo

arowej do 30 minut, dla przewodów

i kabli znajduj

cych si

w obr

bie przestrzeni chronionych stałym samoczynnym

urz

dzeniem ga

niczym. Dopuszczenie to nie dotyczy o

wietlenia ewakuacyjnego.

Przewody i kable elektryczne oraz inne instalacje wykonane z materiałów palnych
prowadzone w przestrzeni podpodłogowej podłogi podniesionej i w przestrzeni ponad
sufitami podwieszonymi, wykorzystywanej do wentylacji lub ogrzewania pomieszczenia,
powinny mie

osłon

lub obudow

o klasie odporno

ci ogniowej co najmniej EI 30,

a w budynku wysoko

ciowym lub ze stref

arow

o g

sto

ci obci

ąż

enia ogniowego

ponad 4000 MJ/m

, co najmniej EI 60,



odpowiedni

liczb

obwodów odbiorczych (w tym gniazd i wypustów o

wietleniowych)

dostosowanych do perspektywicznego zapotrzebowania u

ytkowników na moc i energi

elektryczn

. Nowe zasady wyznaczania mocy zapotrzebowanej dla mieszka

budynków mieszkalnych zostały podane w normie SEP N SEP-E-002, przedstawionej
w punkcie 9,



wył

czniki nadpr

dowe w obwodach odbiorczych, zamiast bezpieczników topikowych,

jako elementy zabezpiecze

przed pr

dami zwarciowymi i pr

dami przeci

ąż

eniowymi

oraz jako elementy samoczynnego wył

czenia zasilania w ochronie przed dotykiem

rednim (ochronie przy uszkodzeniu),



zasad

doboru urz

dze

zabezpieczaj

cych przed pr

dami zwarciowymi i pr

dami

przeci

ąż

eniowymi oraz jako elementów samoczynnego wył

czenia zasilania w ochronie

przed dotykiem po

rednim (ochronie przy uszkodzeniu) na podstawie charakterystyk

czasowo-pr

dowych tych urz

dze

, z uwzgl

dnieniem selektywno

ci (wybiórczo

ci) ich

działania. Urz

dzenia zabezpieczaj

ce powinny działa

w sposób selektywny

(wybiórczy), to znaczy w przypadku uszkodze

wywołuj

cych przet

ęż

enie powinno

działa

tylko jedno zabezpieczenie zainstalowane najbli

ej miejsca uszkodzenia w

kierunku

ródła zasilania. Działanie zabezpieczenia powinno spowodowa

wył

czenie

uszkodzonego urz

dzenia lub obwodu, zachowuj

c ci

gło

ść

zasilania urz

dze

obwodów nieuszkodzonych. Zabezpieczenia przet

ęż

eniowe działaj

selektywnie

(wybiórczo), je

eli ich pasmowe charakterystyki czasowo-pr

dowe nie przecinaj

ani

nie maj

wspólnych obszarów działania,



przeciwpo

arowe wył

czniki pr

du.

Przeciwpo

arowe wył

czniki pr

du nale

y stosowa

w strefach po

arowych o kubaturze

przekraczaj

cej

1000

lub

zawieraj

cych

strefy

zagro

one

wybuchem.

Przeciwpo

arowy wył

cznik pr

du powinien by

umieszczony w pobli

u głównego

wej

cia do budynku lub w pobli

u zł

cza i odpowiednio oznakowany. Powinien on

odcina

dopływ pr

du do wszystkich obwodów, z wyj

tkiem obwodów zasilaj

cych

instalacje i urz

dzenia, których funkcjonowanie jest niezb

dne podczas po

aru. Odci

cie

dopływu pr

du przeciwpo

arowym wył

cznikiem nie mo

e powodowa

samoczynnego

zał

czenia drugiego

ródła energii elektrycznej, w tym zespołu pr

dotwórczego, z

wyj

tkiem

ródła zasilaj

cego o

wietlenie awaryjne, je

eli wyst

puje ono w budynku,



wietlenie awaryjne zapasowe (bezpiecze

stwa) i ewakuacyjne.

wietlenie zapasowe (bezpiecze

stwa) nale

y stosowa

w pomieszczeniach, w

których po zaniku o

wietlenia podstawowego istnieje konieczno

ść

kontynuowania

czynno

ci w niezmieniony sposób lub ich bezpiecznego zako

czenia, przy czym czas

działania tego o

wietlenia powinien by

dostosowany do uwarunkowa

wynikaj

cych z

wykonywanych czynno

ci oraz warunków wyst

puj

cych w pomieszczeniu.

wietlenie ewakuacyjne nale

y stosowa

−

w pomieszczeniach:

•

widowni kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych, audytoriów, sal
konferencyjnych,

czytelni,

lokali

rozrywkowych

oraz

sal

sportowych

przeznaczonych dla ponad 200 osób,

•

wystawowych w muzeach,

•

o powierzchni netto ponad 1000 m

w gara

ach o

wietlonych wył

cznie

wiatłem

sztucznym,

•

o powierzchni netto ponad 2000 m

w budynkach u

yteczno

ci publicznej,

budynkach zamieszkania zbiorowego oraz w budynkach produkcyjnych i
magazynowych,

−

na drogach ewakuacyjnych:

•

z pomieszcze

wymienionych wy

ej,

•

wietlonych wył

cznie

wiatłem sztucznym,

•

w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych przede wszystkim do u

ytku

osób o ograniczonej zdolno

ci poruszania si

•

w wysokich i wysoko

ciowych budynkach u

yteczno

ci publicznej i zamieszkania

zbiorowego.

wietlenie ewakuacyjne powinno działa

przez co najmniej 1 godzin

od zaniku

wietlenia podstawowego.

wietlenie ewakuacyjne nie jest wymagane w pomieszczeniach, w których o

wietlenie

zapasowe (bezpiecze

stwa) spełnia wy

ej wymieniony warunek dla o

wietlenia

ewakuacyjnego, a tak

e wymagania Polskich Norm w tym zakresie,



główne ci

gi instalacji elektrycznych w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku

zamieszkania zbiorowego i budynku u

yteczno

ci publicznej prowadzone poza

mieszkaniami i pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, w wydzielonych
kanałach lub szybach instalacyjnych,



przewody elektryczne z

yłami wykonanymi wył

cznie z miedzi, je

eli ich przekrój nie

przekracza 10mm

, natomiast dla przewodów o przekrojach powy

ej 10mm

preferowanie stosowania przewodów z

yłami wykonanymi z miedzi.

Poł

czenia przewodów elektrycznych nale

y wykonywa

za pomoc

spawania,

zacisków

rubowych lub samozaciskowych. W instalacjach elektrycznych wn

trzowych

poł

czenia przewodów nale

y wykonywa

w sprz

cie i osprz

cie instalacyjnym.

Nie nale

y stosowa

poł

cze

skr

canych,



gniazda wtyczkowe ze stykiem ochronnym.

Pojedyncze gniazda wtyczkowe ze stykiem ochronnym nale

y instalowa

w takim

poło

eniu, aby styk ten wyst

pował u góry.

Przewody do gniazd wtyczkowych dwubiegunowych nale

y przył

cza

w taki sposób,

aby przewód fazowy był przył

czony do lewego bieguna, a przewód neutralny do prawe-

go bieguna – układ sieci TN-S.

W istniej

cych rozwi

zaniach instalacyjnych, gdzie wyst

puje układ sieci TN-C, przewód

fazowy nale

y przył

cza

do lewego bieguna, natomiast przewód ochronno-neutralny

PEN do styku ochronnego poł

czonego z prawym biegunem jak to przedstawiono na

rysunku nr 25.

Rys. 25.

Schemat przył

czenia przewodów do gniazda wtyczkowego ze stykiem

ochronnym w układzie sieci TN-S i TN-C

W przypadku gniazd wtyczkowych podwójnych powinna obowi

zywa

zasada przył

czania przewodów tak jak dla gniazd wtyczkowych pojedynczych. W zwi

zku z powy

szym gniazda podwójne powinny mie

krzy

owe poł

czenia zacisków pr

dowych tak jak

to przedstawiono na rysunku nr 26.

Rys. 26. Schemat przył

czenia przewodów do gniazda wtyczkowego

podwójnego ze stykami ochronnymi w układzie sieci TN-S

Nie zaleca si

stosowania gniazd wtyczkowych wielokrotnych (podwójnych, potrójnych),

w których nie mo

e by

realizowany jednakowy układ biegunów wzgl

dem styku

ochronnego PE, taki jak podano wy

ej,



obwody instalacji elektrycznych w budynku mieszkalnym wielorodzinnym prowadzone w
obr

bie ka

dego mieszkania lub lokalu u

ytkowego,



w instalacji elektrycznej w mieszkaniu wyodr

bnione obwody:

−

wietlenia,

−

gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia,

−

gniazd wtyczkowych w łazience,

−

gniazd wtyczkowych do urz

dze

odbiorczych w kuchni,

−

do odbiorników wymagaj

cych indywidualnego zabezpieczenia.

Prowadzenie instalacji i rozmieszczenie urz

dze

elektrycznych powinno zapewnia

bezkolizyjno

ść

innymi

instalacjami

(gazowymi,

wodnymi,

telekomunikacyjnymi,

piorunochronnymi) w zakresie odległo

ci i ich wzajemnego usytuowania.

Nale

y tu szczególnie zapewni

ochron

przed skutkami pr

dów indukowanych w we-

trznych instalacjach przez pr

d piorunowy płyn

cy w przewodach zewn

trznej instalacji

piorunochronnej.

d ten mo

e indukowa

w przewodz

cych p

tlach instalacji wewn

trznej, w wyniku

sprz

ęż

magnetycznych, znaczne przepi

cia.

Skutki działania tych pr

dów piorunowych mo

na złagodzi

poprzez zastosowanie poł

cze

wyrównawczych cz

ęś

ci przewodz

cych wewn

trznych i zewn

trznych oraz wł

czenie tam,

gdzie to konieczne ograniczników przepi

ęć

W rozwi

zaniach instalacji telekomunikacyjnych nale

y stosowa

nast

puj

ce zasady:



instalacj

telekomunikacyjn

budynku

stanowi

elementy

infrastruktury

telekomunikacyjnej, w szczególno

ci kable i przewody wraz osprz

tem instalacyjnym i

urz

dzeniami telekomunikacyjnymi, pocz

wszy od punktu poł

czenia z publiczn

sieci

telekomunikacyjn

(przył

cznica kablowa) lub od urz

dzenia systemu radiowego, do

gniazda abonenckiego,



poł

czenie sieci telekomunikacyjnej z instalacj

telekomunikacyjn

budynku powinno

usytuowane na pierwszej podziemnej lub pierwszej nadziemnej kondygnacji

budynku, a w przypadku systemu radiowego, na jego najwy

szej kondygnacji, w

odr

bnym pomieszczeniu lub szafce,



główne ci

gi instalacji telekomunikacyjnej powinny by

prowadzone w wydzielonych

kanałach lub szybach instalacyjnych poza mieszkaniami i lokalami u

ytkowymi oraz

innymi pomieszczeniami, których sposób u

ytkowania mo

e powodowa

przerwy lub

zakłócenia przekazywanego sygnału,



prowadzenie

instalacji

telekomunikacyjnej

rozmieszczenie

urz

dze

telekomunikacyjnych w budynku powinno zapewni

bezkolizyjno

ść

z innymi instalacjami

w zakresie ich wzajemnego usytuowania,



miejsce lub pomieszczenie przeznaczone na osprz

t i urz

dzenia instalacyjne, powinny

łatwo dost

pne dla obsługi technicznej,



elementy przewodz

ce dost

pne instalacji telekomunikacyjnej nale

y obj

ąć

poł

czeniami wyrównawczymi i zastosowa

w instalacji urz

dzenia ochrony

przeciwprzepi

ciowej, a elementy instalacji wyprowadzone ponad dach poł

czy

instalacj

piorunochronn

lub bezpo

rednio uziemi

w przypadku braku instalacji

piorunochronnej.

11. U

ytkowanie instalacji elektrycznych

Obowi

zek zapewnienia wymaganego stanu technicznego instalacji elektrycznych

w budynkach obci

ąż



dostawc

energii elektrycznej w zakresie układów pomiarowo-rozliczeniowych,



wła

ciciela lub zarz

budynku w zakresie oprzewodowania, osprz

tu, aparatury

rozdzielczej i sterowniczej, urz

dze

zabezpieczaj

cych oraz uziemienia,



ytkownika lokalu w zakresie ł

czników instalacyjnych, gniazd wtyczkowych,

bezpieczników topikowych, wył

czników nadpr

dowych, wył

czników ochronnych

ró

nicowopr

dowych oraz odbiorników energii elektrycznej, stanowi

cych wyposa

enie

lokalu.

Do obowi

zków wła

ciciela lub zarz

dcy budynku, w zakresie utrzymania stanu

technicznego instalacji elektrycznych, nale



uczestnictwo w odbiorze technicznym instalacji po jej wykonaniu, rozbudowie, remoncie
lub naprawie,



uczestnictwo w kontroli okresowej, przy badaniu instalacji elektrycznych w zakresie
stanu sprawno

ci poł

cze

, osprz

tu, zabezpiecze

rodków ochrony od pora

rezystancji izolacji przewodów oraz uziemie

instalacji i aparatów,



sporz

dzanie planów kontroli okresowych, planów napraw i wymian, zamierze

remontowych oraz zapewnienie pełnej realizacji tych planów,



systematyczna kontrola jako

ci prac eksploatacyjnych (robót konserwacyjnych),



zapewnienie realizacji zalece

pokontrolnych, wydawanych przez upowa

nione do

kontroli organy nadzoru budowlanego,



przeprowadzanie dora

nej kontroli stanu technicznego instalacji elektrycznych, w

przypadku

zaistnienia

zagro

enia

ycia

lub

zdrowia

ytkowników

lokali,

bezpiecze

stwa mienia i

rodowiska,



udział w pracach zwi

zanych z likwidacj

skutków awarii i zakłóce



prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnych instalacji elektrycznych,



bie

żą

ce działanie, zapewniaj

ce bezpiecze

stwo u

ytkowania energii elektrycznej.

Do obowi

zków u

ytkownika lokalu, w zakresie utrzymania stanu technicznego instalacji

elektrycznych nale



udost

pnianie lokalu dla wykonywania obowi

zków obci

ąż

cych wła

ciciela lub

zarz

budynku,



w przypadku stwierdzenia nieprawidłowo

ci funkcjonowania instalacji elektrycznych,

niezwłoczne powiadamianie wła

ciciela lub zarz

dcy budynku o tym fakcie,



utrzymywanie wymaganego stanu technicznego urz

dze

elektrycznych w lokalu i

przestrzeganie zasad bezpiecznego u

ytkowania energii elektrycznej,



realizacja zalece

pokontrolnych, okre

lonych podczas oceny stanu technicznego

instalacji elektrycznych obci

ąż

cych u

ytkownika lokalu.

Obowi

zek zapewnienia wymaganego stanu technicznego instalacji piorunochronnej

budynku, zgodnie z wymaganiami Polskiej Normy PN/E-05003, PN-IEC 61024 oraz
PN-IEC 61312, obci

ąż

a wła

ciciela lub zarz

budynku.

Obowi

zkiem nało

onym na wła

ciciela lub zarz

budynku, wynikaj

cym z ustawy Prawo

Budowlane, jest u

ytkowanie budynku zgodnie z jego przeznaczeniem i wymaganiami

ochrony

rodowiska oraz utrzymywanie go w nale

ytym stanie technicznym i estetycznym,

a tak

e poddawanie, w czasie jego u

ytkowania, okresowym kontrolom, polegaj

cym na

sprawdzeniu stanu sprawno

ci technicznej i warto

ci u

ytkowej całego budynku, estetyki

budynku oraz jego otoczenia.

Kontrole w zakresie dotycz

cym instalacji elektrycznych i piorunochronnych powinny by

przeprowadzane okresowo:



co najmniej raz w roku, polegaj

ce na sprawdzeniu stanu technicznej sprawno

instalacji nara

onych na szkodliwe wpływy atmosferyczne lub niszcz

ce działania

czynników wyst

puj

cych podczas u

ytkowania budynku,



co najmniej raz na 5 lat, polegaj

ce na badaniu instalacji elektrycznych i

piorunochronnych, w zakresie stanu sprawno

ci poł

cze

, osprz

tu, zabezpiecze

rodków ochrony od pora

, rezystancji izolacji przewodów oraz uziemie

instalacji i

aparatów.

Kontrol

stanu technicznego instalacji elektrycznych i piorunochronnych powinny

przeprowadza

osoby posiadaj

ce kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad

eksploatacj

odpowiednich instalacji i urz

dze

elektrycznych.

da instalacja elektryczna, podczas monta

u i/lub po jej wykonaniu, po ka

dej

rozbudowie, remoncie, naprawie lub modernizacji i przebudowie, a przed przekazaniem do
eksploatacji oraz okresowo w czasie jej eksploatacji, powinna by

poddana badaniom, czyli

ogl

dzinom, pomiarom i próbom.

Zakres bada

został okre

lony w Polskiej Normie PN-IEC 60364-6-61.

Ogl

dziny nale

y wykona

przed przyst

pieniem do pomiarów i prób oraz po odł

czeniu

zasilania instalacji.

W zale

ci od potrzeb nale

y sprawdzi

co najmniej:



ochron

przed pora

eniem pr

dem elektrycznym, ł

cznie z pomiarami odst

pów, na

przykład w przypadku stosowania ochrony z u

yciem przegród lub obudów, barier lub

umieszczenia instalacji poza zasi

giem r

ki,



obecno

ść

przegród ogniowych i innych

rodków zapobiegaj

cych rozprzestrzenianiu

aru i ochrony przed skutkami działania ciepła,



dobór przewodów do obci

ąż

alno

ci pr

dowej i spadku napi

cia,



dobór i nastawienie urz

dze

zabezpieczaj

cych i sygnalizacyjnych,



istnienie i prawidłowe umieszczenie odpowiednich urz

dze

odł

czaj

cych i ł

cych,



dobór urz

dze

rodków ochrony w zale

ci od wpływów zewn

trznych,



oznaczenia przewodów ochronnych i neutralnych oraz ochronno-neutralnych,



umieszczenie schematów, tablic ostrzegawczych lub innych podobnych informacji,



oznaczenia obwodów, bezpieczników, ł

czników, zacisków itp.,



poprawno

ść

poł

cze

przewodów,



dost

p do urz

dze

, umo

liwiaj

cy wygod

ich obsługi, identyfikacj

i konserwacj

W zale

ci od potrzeb nale

y przeprowadzi

, w miar

liwo

ci w nast

puj

cej

kolejno

ci, wymienione ni

ej pomiary i próby.

11.1. Pomiar ci

gło

ci przewodów ochronnych, w tym głównych i dodatkowych

(miejscowych) poł

cze

wyrównawczych oraz pomiar rezystancji przewodów

ochronnych

Pomiar ci

gło

ci przewodów ochronnych oraz przewodów głównych i dodatkowych

(miejscowych) poł

cze

wyrównawczych nale

y wykona

metod

techniczn

lub miernikiem

rezystancji.

Zaleca si

wykonywanie pomiaru przy u

yciu

ródła pr

du stałego lub przemiennego

o napi

ciu 4

24 V (w stanie bezobci

ąż

eniowym) i pr

dem co najmniej 0,2 A.

Pomiar ci

gło

ci przewodów ochronnych polega na przeprowadzeniu pomiaru rezystancji

dzy ka

ęś

przewodz

dost

a najbli

szym punktem głównego poł

czenia

wyrównawczego (głównej szyny uziemiaj

cej).

Zmierzona rezystancja R powinna spełnia

nast

puj

cy warunek:

≤

(2)

gdzie:



napi

cie dotykowe spodziewane, którego warto

ść

, w zale

ci od czasu

wył

czenia podana jest w tablicy nr 8,



d powoduj

cy samoczynne zadziałanie urz

dzenia zabezpieczaj

cego w

wymaganym czasie.

Tablica 8. Napi

cie dotykowe spodziewane w zale

ci od czasu wył

czenia

Czasy wył

czenia

Napi

cie dotykowe spodziewane

0,1

350

0,2

210

0,4

105

0,8

Metoda powy

sza nie dotyczy poł

cze

wyrównawczych dodatkowych (miejscowych).

W przypadkach budz

cych w

tpliwo

ść

co do skuteczno

ci działania poł

cze

wyrównawczych dodatkowych, nale

y sprawdzi

, czy rezystancja mi

dzy cz

ęś

ciami

przewodz

cymi jednocze

nie dost

pnymi spełnia warunek:

≤

(3)

gdzie:



napi

cie dotykowe dopuszczalne długotrwale,



d powoduj

cy samoczynne zadziałanie urz

dzenia zabezpieczaj

cego w

wymaganym czasie.

Układ do pomiaru rezystancji przewodów ochronnych przedstawiony jest na rysunku nr 27.

U1 U2

−

(4)

Oznaczenia: U

- napi

cie w stanie bezpr

dowym; U

- napi

cie pod obci

ąż

eniem; I - pr

obci

ąż

enia; R

- rezystancja przewodów pomiarowych; T - transformator zasilaj

cy 150 VA;

P - potencjometr regulacyjny; GSU – główna szyna uziemiaj

ca; W - wył

cznik

Rys. 27.

Układ do pomiaru rezystancji przewodów ochronnych

11.2. Pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej

Podstawowym badaniem ochrony przed dotykiem bezpo

rednim (ochrony

podstawowej) jest pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej. Pomiar nale

wykonywa

, po wył

czeniu zasilania i odł

czeniu odbiorników, miernikiem na pr

d stały przy

obci

ąż

eniu pr

dem 1 mA.

Rezystancj

izolacji nale

y mierzy



dzy kolejnymi parami przewodów czynnych,



dzy ka

dym przewodem czynnym a ziemi

eli w obwód s

wł

czone urz

dzenia elektroniczne, nale

y jedynie wykona

pomiar

dzy przewodami czynnymi poł

czonymi razem a ziemi

Przewody ochronne PE i ochronno-neutralne PEN mog

słu

jako poł

czenie z ziemi

Minimalne warto

ci rezystancji izolacji i wymagane napi

cia probiercze podane s

w tablicy

nr 9.

Separacj

ęś

ci czynnych jednego obwodu od cz

ęś

ci czynnych innych obwodów i od ziemi,

nale

y sprawdzi

mierz

c rezystancj

izolacji. Zmierzone warto

ci rezystancji, w miar

liwo

ci z przył

czonymi urz

dzeniami, powinny by

zgodne z warto

ciami podanymi w

tablicy nr 9.

Tablica 9.

Minimalne warto

ci rezystancji izolacji i wymagane napi

cia probiercze

Napi

cie nominalne obwodu

Napi

cie probiercze pr

du stałego Rezystancja izolacji

Ω

do 50 V układy SELV i PELV

250

≥

0,25

powy

ej 50 V do 500 V

500

≥

0,5

powy

ej 500 V

1000

≥

1,0

11.3. Pomiar rezystancji izolacji podłóg i

cian

Ochrona przed dotykiem po

rednim (ochrona przy uszkodzeniu) przez zastosowanie

izolowania stanowiska wymaga przeprowadzenia pomiarów rezystancji izolacji podłóg i

cian.

Rezystancja izolacji podłóg i

cian nie powinna by

mniejsza ni



50 k

Ω

, je

eli napi

cie nominalne instalacji nie przekracza 500 V (napi

cie probiercze

du stałego 500 V),



100 k

Ω

, je

eli napi

cie nominalne instalacji przekracza 500 V (napi

cie probiercze pr

stałego 1000 V).

Rezystancj

nale

y mierzy

dzy elektrod

probiercz

a przewodem ochronnym instalacji.

Elektroda probiercza składa si

z metalowej płytki kwadratowej, o bokach 250 mm i

kwadratowego kawałka zwil

onego, wchłaniaj

cego wod

papieru lub tkaniny, o bokach

około
270 mm, z którego usuni

to nadmiar wody. Tkanin

lub papier umieszcza si

pomi

dzy

metalow

płytk

i badan

powierzchni

. W czasie pomiaru do elektrody nale

y przyło

sił

około 750 N - w przypadku podłóg oraz 250 N - w przypadku

cian.

Nale

y wykona

przynajmniej trzy pomiary w tym samym pomieszczeniu, w tym jeden

w odległo

ci około 1 m od cz

ęś

ci przewodz

cych obcych, wyst

puj

cych w tym

pomieszczeniu.

Pozostałe dwa pomiary powinny by

wykonane przy wi

kszych odległo

ciach.

11.4. Pomiar rezystancji uziomu

Pomiar rezystancji uziomu wykonuje si

przy u

yciu pr

du przemiennego. Jako

przykład przedstawiono na rysunku nr 28 układ do pomiaru rezystancji uziomu metod

tech-

niczn

d przemienny o stałej warto

ci przepływa pomi

dzy uziomem T i pierwszym uziomem

pomocniczym T1, który jest umieszczony w takiej odległo

ci od uziomu T,

e oba te uziomy

nie oddziaływuj

na siebie.

Drugi uziom pomocniczy T2, którym mo

e by

metalowy pr

t zagł

biony w gruncie, jest

umieszczony w połowie odległo

ci pomi

dzy T i T1.

Mierzony jest spadek napi

cia mi

dzy T i T2. Rezystancja uziomu jest st

d równa napi

ciu

dzy T i T2 podzielonemu przez pr

d przepływaj

cy pomi

dzy T i T1.

Aby sprawdzi

e rezystancja uziomu jest warto

prawidłow

nale

y wykona

dwa dalsze

pomiary z przesuni

tym drugim uziomem pomocniczym T2, raz 6 m w kierunku do uziomu T,

a drugi raz odpowiednio 6 m do uziomu T1.

eli rezultaty tych trzech pomiarów s

do siebie zbli

one, w granicach dokładno

ci tech-

nicznej, to

redni

z tych trzech pomiarów przyjmuje si

jako rezystancj

uziomu T.

eli nie ma takiej zgodno

ci, pomiary nale

y powtórzy

przy powi

kszeniu odległo

ci po-

dzy T i T1.

eli pomiar jest przeprowadzony pr

dem o cz

stotliwo

ci sieciowej, to wewn

trzna impe-

dancja zastosowanego woltomierza musi wynosi

co najmniej 200

Ω

/V.

ródło pr

du u

ywane do pomiaru powinno by

izolowane od sieci elektroenergetycznej, np.

przez transformator dwuuzwojeniowy.

Oznaczenia: T - uziom podlegaj

cy próbie; T

- uziom pomocniczy; T

- drugi uziom

pomocniczy; X - zmieniona pozycja T

do sprawdzenia pomiaru; Y - nast

pna zmieniona

pozycja do dalszego sprawdzenia pomiaru; d - odległo

ść

zapewniaj

ca wzajemne

nieoddziaływanie uziomów

Rys. 28.

Układ do pomiaru rezystancji uziomu metod

techniczn

11.5. Sprawdzenie skuteczno

ci ochrony przed dotykiem po

rednim (ochrony przy

uszkodzeniu) przez samoczynne wył

czenie zasilania

11.5.1. Układ sieci TN

Sprawdzenie skuteczno

ci ochrony przed dotykiem po

rednim (ochrony przy

uszkodzeniu) przez samoczynne wył

czenie zasilania w układzie sieci TN polega na

sprawdzeniu czy spełniony jest warunek:

≤

⋅

(5)

gdzie:



impedancja p

tli zwarciowej, obejmuj

cej

ródło zasilania, przewód fazowy do

miejsca zwarcia i przewód ochronny od miejsca zwarcia do

ródła zasilania,



d powoduj

cy samoczynne zadziałanie urz

dzenia zabezpieczaj

cego w

wymaganym czasie,



napi

cie fazowe.

Przeprowadza si

pomiar impedancji p

tli zwarciowej i okre

la pr

d Ia na podstawie

charakterystyk czasowo-pr

dowych urz

dze

zabezpieczaj

cych dla wymaganych czasów

wył

czenia (na przykład 0,2; 0,4; 5 s przy Uo = 230 V) lub znamionowego pr

ró

nicowego

w przypadku zastosowania urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych.

Pomiar impedancji p

tli zwarciowej nale

y wykona

przy tej samej cz

stotliwo

ci jak

stotliwo

ść

znamionowa obwodu. Przykładowe metody pomiaru impedancji p

tli

zwarciowej przedstawiono na rysunkach nr 29 i 30.

Przed wykonaniem pomiaru impedancji p

tli zwarciowej zaleca si

dokonanie pomiaru

gło

ci przewodów ochronnych według punktu 11.1.

Pomiar impedancji p

tli zwarciowej mo

e by

zast

piony pomiarem rezystancji przewodów

ochronnych według punktu 11.1 z zachowaniem nast

puj

cych warunków:



przewód ochronny ma tak

sam

budow

i tak samo jest uło

ony jak przewody fazowe,

bez cz

ęś

ci ferromagnetycznych (co powoduje,

e istniej

ca reaktancja jest pomijalna),



przekrój przewodów ochronnych nie przekracza 95 mm

Cu.

Metoda 1. Pomiar impedancji p

tli zwarciowej metod

spadku napi

cia (według rysunku

nr 29).

Napi

cie sprawdzanego obwodu nale

y zmierzy

zał

czaj

c lub wył

czaj

c obci

ąż

enie

o regulowanej rezystancji R.

Impedancj

tli zwarciowej oblicza si

według wzoru:

−

(6)

gdzie:



impedancja p

tli zwarciowej,



napi

cie zmierzone bez wł

czania rezystancji obci

ąż

enia,



napi

cie zmierzone z wł

czeniem rezystancji obci

ąż

enia,



d płyn

cy przez rezystancj

obci

ąż

enia.

Rys. 29.

Pomiar impedancji p

tli zwarciowej metod

spadku napi

cia

Metoda 2. Pomiar impedancji p

tli zwarciowej z zastosowaniem oddzielnego zasilania

(według rysunku nr 30).

Pomiar według tej metody wykonywany jest przy wył

czeniu normalnego

ródła zasilania

i zwarciu uzwojenia pierwotnego transformatora.
Do zasilania stosuje si

oddzielne

ródło zasilania. Impedancj

tli zwarciowej oblicza si

według wzoru:

(7)

gdzie:



impedancja p

tli zwarciowej,



napi

cie zmierzone podczas pomiaru,



d zmierzony podczas pomiaru.

Rys. 30.

Pomiar impedancji p

tli zwarciowej metod

przy zastosowaniu oddzielnego

zasilania

11.5.2. Układ sieci TT

Sprawdzenie skuteczno

ci ochrony przed dotykiem po

rednim (ochrony przy

uszkodzeniu) przez samoczynne wył

czenie zasilania w układzie sieci TT polega na

sprawdzeniu czy spełniony jest warunek:

≤

⋅

(8)

gdzie:



całkowita rezystancja uziomu i przewodu ochronnego ł

cego cz

ęś

przewodz

ce dost

pne z uziomem,



d powoduj

cy samoczynne zadziałanie urz

dzenia zabezpieczaj

cego w

wymaganym czasie,



napi

cie dotykowe dopuszczalne długotrwale.

W warunkach

rodowiskowych normalnych warto

ść

wynosi 50 V dla pr

du przemiennego

i 120 V dla pr

du stałego. W warunkach

rodowiskowych o zwi

kszonym zagro

eniu warto

ść

wynosi 25 V i 12 V dla pr

du przemiennego oraz 60V i 30V dla pr

du stałego.

Przeprowadza si

pomiar rezystancji uziomu i przewodu ochronnego ł

cego cz

ęś

przewodz

ce dost

pne z uziomem. Okre

la si

d Ia na podstawie charakterystyk

czasowo-pr

dowych urz

dze

zabezpieczaj

cych dla wymaganego czasu wył

czenia nie

dłu

szego ni

5 s lub urz

dze

zabezpieczaj

cych, zapewniaj

cych wył

czenie

natychmiastowe albo znamionowego pr

du ró

nicowego w przypadku zastosowania

urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych.

11.5.3. Układ sieci IT

Sprawdzenie skuteczno

ci ochrony przed dotykiem po

rednim (ochrony przy

uszkodzeniu) przez samoczynne wył

czenie zasilania w układzie sieci IT polega na

sprawdzeniu czy spełniony jest warunek:

≤

⋅

(9)

gdzie:



d pojedynczego zwarcia z ziemi

przy pomijalnej impedancji pomi

dzy

przewodem fazowym i cz

ęś

przewodz

dost

(obudow

). Przy

wyznaczaniu warto

ci pr

du I

nale

y uwzgl

dni

dy upływowe oraz całkowit

impedancj

uziemie

w układzie, to jest reaktancje pojemno

ciowe i rezystancje

pomi

dzy przewodami fazowymi a ziemi

oraz impedancj

pomi

dzy punktem

neutralnym transformatora a ziemi

(o ile ona istnieje).

Pozostałe oznaczenia oraz pomiary jak w układzie sieci TT.

Przy podwójnym zwarciu z ziemi

w układzie sieci IT musz

spełnione nast

puj

warunki:

⋅

≤

dla układu IT bez przewodu neutralnego

(10)

⋅

≤

dla układu IT z przewodem neutralnym

(11)

gdzie:



d powoduj

cy samoczynne zadziałanie urz

dzenia zabezpieczaj

cego w

wymaganym czasie, zale

nym od napi

cia nominalnego instalacji, napi

cia

dotykowego dopuszczalnego długotrwale, wyst

powania lub niewyst

powania

przewodu neutralnego oraz rodzaju obwodu,



impedancja p

tli zwarciowej obejmuj

cej przewód fazowy i przewód ochronny

obwodu,



impedancja p

tli zwarciowej obejmuj

cej przewód neutralny i przewód ochronny

obwodu.

Metoda pomiarów dla tych przypadków jak w układzie sieci TN.

11.6. Sprawdzanie działania urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych

Przykładowe schematy dla podstawowych metod sprawdzania działania urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych przedstawiono na rysunkach nr 31; 32 i 33.

Metoda 1. Na rysunku nr 31 przedstawiony jest schemat układu, w którym regulowana
rezystancja wł

czana jest pomi

dzy przewód fazowy od strony odbioru, za urz

dzeniem

ochronnym, a cz

ęść

przewodz

dost

. Pr

d zwi

kszany jest przez obni

anie warto

regulowanej rezystancji Rp .
Pr

d I

∆

, przy którym urz

dzenie ochronne ró

nicowopr

dowe zadziała, nie powinien by

kszy od znamionowego pr

du ró

nicowego I

∆

Metoda ta mo

e by

stosowana dla układów sieci TN-S; TT oraz IT.

W układzie IT, podczas przeprowadzania próby, w celu uzyskania zadziałania urz

dzenia

ochronnego ró

nicowopr

dowego, mo

e by

potrzebne poł

czenie okre

lonego punktu sieci

bezpo

rednio z ziemi

Rys. 31.

Sprawdzanie działania urz

dzenia ochronnego ró

nicowopr

dowego metod

Metoda 2. Na rysunku nr 32 przedstawiony jest schemat układu, w którym regulowana rezy-
stancja wł

czana jest pomi

dzy przewód czynny od strony zasilania urz

dzenia ochronnego

a inny przewód czynny po stronie odbioru.

d zwi

kszany jest przez obni

anie warto

ci regulowanej rezystancji R

d I

∆

, przy którym urz

dzenie ochronne ró

nicowopr

dowe zadziała, nie powinien by

kszy od znamionowego pr

du ró

nicowego I

∆

Podczas przeprowadzania sprawdzania urz

dzenia ochronnego powinno by

odł

czone ob-

ąż

enie układu.

Metoda ta mo

e by

stosowana dla układów sieci TN-S; TT oraz IT.

Rys. 32.

Sprawdzanie działania urz

dzenia ochronnego ró

nicowopr

dowego metod

Metoda 3. Na rysunku nr 33 przedstawiony jest schemat układu, w którym stosowana jest
elektroda pomocnicza. Pr

d zwi

kszany jest przez obni

anie warto

ci regulowanej rezystan-

cji R

W czasie sprawdzania mierzone jest napi

cie U pomi

dzy cz

ęś

przewodz

dost

a niezale

elektrod

pomocnicz

. Mierzony jest równie

d I

∆

, który nie powinien by

kszy od znamionowego pr

du ró

nicowego I

∆

Powinien by

spełniony nast

puj

cy warunek:

∆

⋅

≤

(12)

gdzie:



napi

cie dotykowe dopuszczalne długotrwale,

Metoda ta mo

e by

stosowana dla układów sieci TN-S; TT oraz IT tylko wówczas,

gdy lokalizacja pozwala na zastosowanie elektrody pomocniczej.
W układzie IT, podczas przeprowadzania próby, w celu uzyskania zadziałania urz

dzenia

ochronnego ró

nicowopr

dowego, mo

e by

potrzebne poł

czenie okre

lonego punktu sieci

bezpo

rednio z ziemi

Rys. 33.

Sprawdzanie działania urz

dzenia ochronnego ró

nicowopr

dowego metod

de badanie odbiorcze lub okresowe instalacji elektrycznych powinno by

zako

czone

protokółem z przeprowadzonych bada

(ogl

dzin, pomiarów i prób).

Protokół z pomiarów i prób powinien zawiera



nazw

, miejsce zainstalowania oraz dane znamionowe badanych instalacji, obwodów,

urz

dze

i aparatów,



rodzaj pomiarów i prób,



nazwisko osoby wykonuj

cej pomiary i próby,



dat

wykonania pomiarów i prób,



spis u

ytych przyrz

dów i ich numery,



szkice rozmieszczenia badanych instalacji, obwodów, urz

dze

i aparatów,



tabelaryczne zestawienie wyników pomiarów i prób oraz ich ocen



dane o warunkach przeprowadzenia pomiarów i prób (szczególnie wa

ne przy

pomiarach uziemie



wnioski i zalecenia wynikaj

ce z pomiarów i prób.

11.7. Wzory protokółów z przeprowadzonych bada

instalacji elektrycznych

11.7.1. PROTOKÓŁ

BADA

ODBIORCZYCH INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH

1. OBIEKT BADANY (nazwa, adres)

........................................................................................................................................

2. CZŁONKOWIE KOMISJI (imi

, nazwisko, stanowisko)

............................................................................................................................

4. ............................................................................................................................

5. ………………………………….............................................................................

3. BADANIA ODBIORCZE WYKONANO W OKRESIE od ......... do .........

4. OCENA BADA

ODBIORCZYCH:

4.1. Ogl

dziny według tablicy I – ogólny wynik: DODATNI/UJEMNY

4.2. Pomiary i próby według tablicy II – ogólny wynik: DODATNI/UJEMNY

4.3. Badania odbiorcze – ogólny wynik: DODATNI/UJEMNY

5. DECYZJA. Poniewa

ogólny wynik bada

odbiorczych jest:

DODATNI/UJEMNY, obiekt MO

NA/NIE MO

NA przekaza

do eksploatacji.

6. UWAGI............................................................................................................................

........................................................................................................................................

7. PODPISY CZŁONKÓW KOMISJI

1. ……………………………………………………………………………… ..........

2. .......................................................................................................................

3. .......................................................................................................................

4. .......................................................................................................................

5. .......................................................................................................................

Miejscowo

ść

: ..................................................

Data: ...........................................

11.7.2. Tablica I

BADANIA ODBIORCZE

OGL

DZINY

Obiekt budowlany-budynek (nazwa, miejsce poło

enie, adres)

....................................................................................................................................................

Ogl

dziny przeprowadzono w okresie od .............................. do ...................................

Lp.

Czynno

Wymagania według

Ocena

Sprawdzenie

prawidłowo

ochrony

przed pora

eniem pr

dem elektrycznym

PN-IEC 60364-4-41:2000

PN-IEC 60364-4-47:2001

PN-IEC 60364-6-61:2000

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie

prawidłowo

ochrony

przed

arem

przed

skutkami

cieplnymi

PN-IEC 60364-4-42:1999

PN-IEC 60364-4-482:1999

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie

prawidłowo

doboru

przewodów do obci

ąż

alno

ci pr

dowej

PN-IEC 60364-5-52:2002

PN-IEC 60364-5-523:2001

PN-IEC 60364-4-43:1999

PN-IEC 60364-4-473:1999

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie

prawidłowo

ochrony

przed obni

eniem napi

cia

PN-IEC 60364-4-45:1999

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie prawidłowo

ci doboru i

nastawienia

urz

dze

zabezpieczaj

cych i sygnalizacyjnych

PN-IEC 60364-4-43:1999

PN-IEC 60364-4-473:1999

PN-IEC 60364-5-51:2000

PN-IEC 60364-5-53:2000

PN-IEC 60364-5-537:1999

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie

prawidłowo

umieszczenia odpowiednich urz

dze

odł

czaj

cych i ł

cych

PN-IEC 60364-4-46:1999

PN-IEC 60364-5-537:1999

PN-EN 61293:2000

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie

prawidłowo

doboru

urz

dze

rodków ochrony od wpływów

zewn

trznych

PN-IEC 60364-3:2000

PN-IEC 60364-4-443:1999

PN-IEC 60364-5-51:2000

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie prawidłowo

ci oznaczania

przewodów neutralnych i ochronnych
oraz ochronno-neutralnych

PN-IEC 60364-5-54:1999

PN-EN 60445:2002

PN-EN 60446:2004

DODATNIA

UJEMNA

Lp.

Czynno

Wymagania według

Ocena

Sprawdzenie

prawidłowego

wymaganego umieszczania schematów,
tablic

ostrzegawczych

lub

innych

podobnych informacji

PN-92/N-01256-02

PN-88/E-08501

PN-IEC 60364-5-51:2000

PN-IEC 60038:1999

PN-EN 60617-6:2002(U)

PN-EN 60617-7:2002(U)

PN-EN-60617-11:2002(U)

DODATNIA

UJEMNA

10.

Sprawdzenie

prawidłowego

kompletnego

oznaczenia

obwodów,

bezpieczników, ł

czników, zacisków itp.

PN-IEC 60364-5-51:2000

PN-EN 60617-6:2002(U)

PN-EN 60617-7:2002(U)

PN-EN 60617-11:2002(U)

DODATNIA

UJEMNA

11.

Sprawdzenie

poprawno

poł

cze

przewodów

PN-EN 60998-1:2001

PN-EN 60998-2-1:2001

PN-EN 60998-2-2:1999

PN-EN 60999-1:2002

PN-EN 61210:2000

DODATNIA

UJEMNA

12.

Sprawdzenie dost

pu do urz

dze

umo

liwiaj

cego ich wygodn

obsług

i konserwacj

PN-IEC 60364-5-51:2000

PN-IEC 60364-3:2000

DODATNIA

UJEMNA

Ogólny wynik ogl

dzin: DODATNI/UJEMNY

Podpisy członków Komisji:

1. .............................................................................................................................

2. .............................................................................................................................

3. .........................................................................................................................

Miejscowo

ść

: .................................. Data:………………

11.7.3. Tablica II

BADANIA ODBIORCZE

POMIARY I PRÓBY

Obiekt:……………………………………………………………………………………….

Badania przeprowadzono w okresie od ........................................ do .......................

Lp.

Czynno

Wymagania według

Ocena

Pomiar ci

gło

ci przewodów ochron-

nych, w tym głównych i dodatkowych
poł

cze

wyrównawczych oraz pomiar

rezystancji przewodów ochronnych

PN-IEC 60364-6-61,p.612.2
PN-IEC 60364-6-61,p.612.6.4

DODATNIA

UJEMNA

Pomiar rezystancji izolacji instalacji
elektrycznej

PN-IEC 60364-6-61,p.612.3

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie

ochrony

poprzez

oddzielenie

siebie

obwodów

(separacj

obwodów)

PN-IEC 60364-6-61,p.612.4

PN-IEC 60364-6-61,p.612.3

DODATNIA

UJEMNA

Pomiar rezystancji uziomu

PN-IEC 60364-6-61,p.612.6.2

DODATNIA

UJEMNA

Pomiar impedancji p

tli zwarciowej

PN-IEC 60364-6-61,p.612.6.3

DODATNIA

UJEMNA

Pomiar rezystancji izolacji podłóg i

cian

PN-IEC 60364-6-61,p.612.5

PN-IEC 60364-4-41,p.413.3

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie

działania

urz

dze

ochronnych ró

nicowopr

dowych

PN-IEC 60364-6-61,p.612.6

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie biegunowo

PN-IEC 60364-6-61,p.612.7

DODATNIA

UJEMNA

Sprawdzenie wytrzymało

elektrycznej urz

dze

PN-IEC 60364 6-61,p.612.8
PN-E-04700:1998/Az1:2000

DODATNIA

UJEMNA

10.

Przeprowadzenie

prób

działania

urz

dze

PN-IEC 60364-6-61,p.612.9

DODATNIA

UJEMNA

11.

Sprawdzenie ochrony przed skutkami
cieplnymi

PN-IEC 60364-4-42:1999

DODATNIA

UJEMNA

12.

Sprawdzenie

ochrony

przed

obni

eniem napi

cia

PN-IEC 60364-4-45:1999

DODATNIA

UJEMNA

Ogólny wynik pomiarów i prób: DODATNI/UJEMNY

Podpisy członków Komisji: 1…………………….2……………………..3……………….

Miejscowo

ść

:………………………….. Data:………………………………….

11.7.4. Wzory protokółów z pomiarów w instalacjach elektrycznych

PROTOKÓŁ Z POMIARÓW SKUTECZNO

CI OCHRONY

PRZECIWPORA

ENIOWEJ W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH Z

ZABEZPIECZENIAMI NADPR

DOWYMI

(Nazwa firmy wykonuj

cej pomiary)

Protokół Nr………………

Z POMIARÓW SKUTECZNO

OCHRONY PRZECIWPORA

ENIOWEJ W

INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH Z
ZABEZPIECZENIAMI NADPR

DOWYMI

z dnia …............................ r.

Zleceniodawca:

…...................................................................................................................................

Obiekt:

….....................................................................................................................................

Układ sieci …...................... U

….....................U

….....................t

…............................

Szkic rozmieszczenia badanych obwodów i urz

dze

elektrycznych przedstawiono na

rys:……............................................................................................................................

lub zastosowano symbole zgodne z dokumentacj

, jednoznacznie identyfikuj

ce obiekty.

Typ

przewodu

(kabla) lub

urz

dzenia

elektrycznego

Nazwa

obwodu lub

urz

dzenia

elektrycznego

oraz symbol

zgodny z

dokumentacj

Typ

zabezpiecz

[A]

pom

[

Ω

]

S dop

[

Ω

]

Ocena

skuteczno

ci:

tak – nie

gdzie:

– napi

cie fazowe sieci

– napi

cie dotykowe dopuszczalne długotrwałe

– maksymalny czas wył

czenia

– pr

d znamionowy urz

dzenia zabezpieczaj

cego

– pr

d zapewniaj

cy samoczynne wył

czenie

S pom

– impedancja p

tli zwarciowej – pomierzona

S dop

– impedancja p

tli zwarciowej – dopuszczalna, wynikaj

ca z zastosowanego

zabezpieczenia

Przyrz

dy pomiarowe:

Lp.

Nazwa przyrz

Producent

Typ

Nr fabr.

Uwagi

…................................................................................................................................................

Wnioski …..................................................................................................................................

…................................................................................................................................................

Pomiary przeprowadził:

Protokół sprawdził:

Protokół otrzymał:

…....................................

…...............................................

..........................................

PROTOKÓŁ Z POMIARÓW SKUTECZNO

CI OCHRONY

PRZECIWPORA

ENIOWEJ W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH

ZABEZPIECZONYCH WYŁ

CZNIKAMI OCHRONNYMI

RÓ

NICOWOPR

DOWYMI

(Nazwa firmy wykonuj

cej pomiary)

Protokół nr …..................

z pomiarów skuteczno

ci ochrony

przeciwpora

eniowej w instalacjach elektrycznych

zabezpieczonych wył

cznikami ochronnymi

ró

nicowopr

dowymi

z dnia ...............................................r.

Zleceniodawca:
..........................................................................................................................

Obiekt:
........................................................................................................................................

Rodzaj zasilania: pr

d przemienny

Układ sieci zasilaj

cej: TN-S TN-C-S TT IT

Napi

cie sieci zasil.: 230/400 V

Dane techniczne i wyniki pomiarów wył

cznika ochronnego ró

nicowopr

dowego:

typ: ..............., rodzaj: zwykły/selektywny, producent (kraj): ...............,

: ...................... [A], I

∆

: ....................[mA], wymagany czas wył

czenia ................. [ms],

∆

pom

: ......................... [mA], pomierzony czas wył

czenia: ......................... [ms],

sprawdzenie działania przyciskiem „TEST” wynik: pozytywny/negatywny.

Ogólny wynik pomiarów: pozytywny/negatywny.

gdzie:

– pr

d znamionowy urz

dzenia zabezpieczaj

cego

∆

– znamionowy pr

d ró

nicowy

∆

pom

–

pomierzony ró

nicowy pr

d zadziałania

Przyrz

dy pomiarowe:

Lp.

Nazwa przyrz

Producent

Typ

Nr fabr.

Uwagi

...................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

Wnioski ......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

Pomiary przeprowadził:

Protokół sprawdził:

Protokół otrzymał:

…....................................

…...............................................

..........................................

PROTOKÓŁ Z POMIARÓW REZYSTANCJI IZOLACJI INSTALACJI

ELEKTRYCZNYCH

(Nazwa firmy wykonuj

cej pomiary)

Protokół Nr ....................

z pomiarów rezystancji izolacji instalacji

elektrycznych

z dnia...............................r.

Zleceniodawca:………………………………………………………………………………….

Obiekt:…………………………………………………………………………………………..

Warunki pomiaru:……………………………

Data pomiaru:………………………………..

Rodzaj pomiaru:…………………………….. Napi

cie probiercze......................................

Przyrz

dy pomiarowe: typ…………………..

Pogoda w dniu pomiaru:…………………….

W dniach poprzednich:………………………

Szkic rozmieszczenia badanych obwodów i urz

dze

elektrycznych przedstawiono na

rys.:………………………………………………………………………………………

lub zastosowano symbole zgodne z dokumentacj

, jednoznacznie identyfikuj

ce obiekty.

Rezystancja w [M

Ω

]

Lp.

Typ przewodu

(kabla) lub

urz

dzenia

elektrycznego

Nazwa

obwodu lub

urz

dzenia

elektrycznego

oraz symbol

zgodny z

dokumentacj

L1-

L2-

L1-

L2-

L3-

L1-

PE/

PEN

L2-

PE/

PEN

L3-

PE/

PEN

N-

Rezystancja

wymagana

Ω

]

Uwagi

...................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

Wnioski

...................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

Pomiary przeprowadził:

Protokół sprawdził:

Protokół otrzymał:

…....................................

…...............................................

..........................................

PROTOKÓŁ Z POMIARÓW REZYSTANCJI UZIOMÓW

(Nazwa firmy wykonuj

cej pomiary)

Protokół Nr ...........

z pomiarów rezystancji

uziomów

z dnia .................................. r.

Zleceniodawca:…………………………………………………………………………………

Obiekt:………………………………………………………………………………………….

Warunki pomiaru:………………………………………………………………………………

Data pomiaru:…………………………………………………………………………………..

Metoda pomiaru:……………………………………………………………………………….

Przyrz

dy pomiarowe:…………………………………………………………………………

Pogoda w dniu pomiaru:……………………………………………………………………….

W dniach poprzednich:………………………………………………………………………...

Uziomy:………………………………………………………………………………………..

Rodzaj gruntu:…………………………………………………………………………………

Stan wilgotno

ci gruntu:……………………………………………………………………….

Rodzaj uziomów:………………………………………………………………………………

Szkic rozmieszczenia badanych uziomów przedstawiono na

rys:………………………………………………………………………………………...

lub zastosowano symbole zgodne z dokumentacj

, jednoznacznie identyfikuj

ce obiekty.

Rezystancja uziomów w [

Ω

]

Lp.

Rodzaj uziomu

oraz symbol
zgodny z
dokumentacj

zmierzona

dopuszczalna

Spełnione wymagania
przepisów
tak/nie

Uwagi:…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Wnioski:……………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

Pomiary przeprowadził:

Protokół sprawdził:

Protokół otrzymał:

.......................................

..................................................

...........................................

Literatura

Ksi

ąż



Boczkowski A., Siemek S., Wiaderek B.: Nowoczesne elementy zabezpiecze

rodki

ochrony przeciwpora

eniowej w instalacjach elektrycznych do 1 kV. Wskazówki do

projektowania i monta

u. Warszawa, COBR „Elektromonta

” 1992.



Boczkowski A., Lenartowicz R., Sta

czak B.: Nowe rozwi

zania instalacji

piorunochronnych w obiektach budowlanych. Wskazówki do projektowania i monta

Warszawa, COBR „Elektromonta

” 1994.



Boczkowski A., Cendrowski St., Giera M., Lenartowicz R.: Instalacje Elektryczne.
Warunki techniczne z komentarzami. Wymagania odbioru i eksploatacji. Przepisy
prawne i normy. Warszawa, COBO-Profil. Wydanie IV w przygotowaniu.



Boczkowski A., Korzeniewski W., Kosiorek M., Kukulski K., Micu

A., Piechocki J.,

Płuciennik M., Pykacz S., Ratajczak D., Zajda R., Zieleniewski S.: Warunki techniczne
jakim powinny odpowiada

budynki i ich usytuowanie. Warszawa, COBO-Profil, 2002.



Boczkowski A., Kupras K., Laskowski J., Lechowicz P., Pyszniak T.,

lirz W.,

Uczciwek T., Wojnarski J.: Pomiary w elektroenergetyce . Warszawa, COSIW SEP oraz
Kraków , KS KRAK. Ksi

ąż

ka systematycznie aktualizowana.



Boczkowski A.: Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wybrane wymagania
dla instalacji modernizowanych lub nowo budowanych. Warszawa, Polskie Centrum
Promocji Miedzi 2005.



k J.: Komentarz do normy PN-EN 12464-1 „

wiatło i o

wietlenie miejsc pracy. Cz

ęść

1: Miejsca pracy we wn

trzach”. Warszawa, COSiW SEP, 2006.



Danielski

L.,

Osi

ski

S.:

Budowa,

stosowanie

badania

wył

czników

ró

nicowopr

dowych. Warszawa, COSIW SEP, 2004.



Długosz B., Wójcikowska A.: Wytyczne technologii budowy linii kablowych niskiego
napi

cia w aglomeracjach miejskich oraz dobór osprz

tu. Warszawa, COBR

„Elektromonta

” 1996.



Długosz B., Wójcikowska A.: Wytyczne technologii budowy linii kablowych

redniego

napi

cia. Warszawa, COBR „Elektromonta

” 1997.



sowski H., Jabło

ski W., Niest

pski S., Wolski A.: Komentarz do normy PN-IEC

60364 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych”. Tom 1. Warszawa, COSIW
SEP, 2001.



Giera M.: Wymagania techniczno – budowlane i uprawnienia dla elektryków.

Poradnik 2.Wydanie III. Warszawa, POLCEN 2004.



Instalacje elektryczne i teletechniczne. Poradnik montera i in

yniera elektryka.

Warszawa, Verlag Dashofer. Ksi

ąż

ka systematycznie aktualizowana.



Jabło

ski W., Niest

pski S., Wolski A.: Komentarz do normy PN-IEC 60364 „Instalacje

elektryczne w obiektach budowlanych”. Tom 2. Warszawa, COSIW SEP 2004.



Jabło

ski W., Lejdy B., Lenartowicz R.: Uziemienia, uziomy, poł

czenia wyrównawcze.

Wskazówki do projektowania i monta

u. Warszawa, COBR „Elektromonta

” 2000.



Jabło

ski W.: Ochrona przeciwpora

eniowa w urz

dzeniach elektroenergetycznych

niskiego i wysokiego napi

cia. Warszawa, WNT 2006.



Korniluk P.: Wytyczne doboru i monta

u drabinek redukcyjnych, odgał

ęź

nych,

rozgał

ęź

nych i naro

nikowych. Warszawa, COBR „Elektromonta

” 1994.



Korniluk P.: Wskazówki projektowania i monta

u ci

gów szynowych SN i nn w stacjach

elektroenergetycznych wn

trzowych z wykorzystaniem elementów systemu „U”.

Warszawa, COBR „Elektromonta

” 1994.



Laskowski J.: Nowy poradnik elektroenergetyka przemysłowego. Warszawa, COSIW
SEP 2005.



Lejdy B.: Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Wydanie II. Warszawa, WNT
2005.



Lenartowicz R., Boczkowski A., Wiaderek B.: Wytyczne projektowania i monta

nowoczesnych instalacji i urz

dze

elektrycznych na placach budowy. Warszawa,

COBR „Elektromonta

” 1994.



Lenartowicz R.,

ółtowski K.: Poradnik dla inspektorów nadzoru inwestorskiego

w zakresie instalacji i urz

dze

elektrycznych w budownictwie ogólnym. Warszawa,

COBR „Elektromonta

” 1997.



Lenartowicz R., Boczkowski A., Wybra

ska I.: Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru

Robót Budowlanych. Cz

ęść

D: Roboty instalacyjne. Zeszyt 1. Wydanie II. Instalacje

elektryczne i piorunochronne w budynkach mieszkalnych. Warszawa, ITB 2007.



Lenartowicz R., Boczkowski A., Wybra

ska I.: Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru

Robót Budowlanych. Cz

ęść

D: Roboty instalacyjne. Zeszyt 2: Instalacje elektryczne i

piorunochronne w budynkach u

yteczno

ci publicznej. Warszawa, ITB 2007.



Lenartowicz R., Wybra

ska I.: Projektowanie i monta

instalacji oraz urz

dze

elektrycznych w podło

u i na podło

u palnym. Warszawa, ITB 2005.



Łasak F., Ró

ycki S.: Wytyczne projektowania i monta

u o

wietlenia przy zastosowaniu

energooszcz

dnych

ródeł

wiatła. Warszawa, COBR „Elektromonta

” 1995.



Łasak F., Ró

ycki S.: Urz

dzenia ochronne ró

nicowopr

dowe w instalacjach elektrycz-

nych na placach budowy. Metody pomiaru i przyrz

dy pomiarowe oraz kryteria oceny

skuteczno

ci ochrony przeciwpora

eniowej. Warszawa, COBR „Elektromonta

” 1996.



Łasak F., Solecki T.: Wytyczne wykonywania okresowych bada

sprawno

ci technicznej

urz

dze

oraz instalacji elektrycznych i piorunochronnych. Warszawa, COBR

“Elektromonta

” 1998.



Łasak F., Wiaderek B.: Urz

dzenia ochronne ró

nicowopr

dowe w instalacjach

elektrycznych. Zasady doboru, instalowania i eksploatacji. Warszawa, COBR
“Elektromonta

” 1998.



Majka K.: Ochrona przeciwpora

eniowa w urz

dzeniach elektroenergetycznych niskiego

napi

cia. Wydanie II. Lublin, Wydawnictwa Uczelniane Politechniki Lubelskiej 2003.



Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. Wydanie VII. Warszawa, WNT 2007.



Markiewicz H.: Bezpiecze

stwo w elektroenergetyce. Wydanie II. Warszawa,

WNT 2002.



Markiewicz H.: Urz

dzenia elektroenergetyczne. Warszawa, WNT 2001.



Musiał E.: Instalacje i urz

dzenia elektroenergetyczne. Warszawa, WSZiP 1998.



Niest

pski S., Parol M., Pasternakiewicz J., Wi

niewski T.: Instalacje elektryczne.

Budowa, projektowanie i eksploatacja. Warszawa, Oficyna Wydawnicza Politechniki
Warszawskiej 2005.



Nartowski Z., Jabło

ski W., Nahodko M., Samek S.: Komentarz do normy PN-E-05115.

Instalacje elektroenergetyczne pr

du przemiennego o napi

ciu wy

szym od 1 kV.

Warszawa, COSIW SEP 2003.



Petykiewicz P.: Nowoczesna instalacja elektryczna w inteligentnym budynku. Warszawa,
COSIW SEP, 2001.



Poradnik In

yniera Elektryka. Tom 1. Warszawa, WNT 1996. Tom 3. Warszawa,

WNT 2005. Tom 2. Warszawa, WNT 2007.



Poradnik Montera Elektryka. Wydanie 3. Warszawa, WNT 1997.



Pytlak A.,

tek H.: Ochrona przeciwpora

eniowa w układach elektronicznych.

Wydanie II. Warszawa, COSIW SEP, 2005.



Remonty i modernizacje budynków. Poradnik dla administratorów i zarz

dców

nieruchomo

ci oraz firm remontowo-budowlanych. Warszawa, Verlag Dashofer. Ksi

ąż

systematycznie aktualizowana.



Sałasi

ski K.: Bezpiecze

stwo elektryczne w zakładach opieki zdrowotnej. Warszawa,

COSIW SEP, 2002.



Sałasi

ski K.: Instalacje elektryczne w zakładach opieki zdrowotnej. Warszawa, Verlag

Dashofer, 2006.



Siemek S.: Instalacje elektryczne do zasilania urz

dze

elektronicznych. Warszawa,

COSIW SEP, 2002.



Skłodowski B.: Instalacje elektroenergetyczne do 1 kV. Prace sprawdzaj

ce przy

badaniach odbiorczych i eksploatacyjnych. Warszawa, COBR „Elektromonta

’ 1999.



Sowa A.: Ochrona przed przepi

ciami w instalacjach elektrycznych do 1 kV. Wskazówki

projektowania i monta

u. Warszawa, COBR “Elektromonta

” 1998.



Sowa A.: Kompleksowa ochrona odgromowa i przepi

ciowa. Warszawa,

COSIW SEP, 2004.



Strzy

ewski Jacek, Strzy

ewski Janusz: Instalacje elektryczne w budownictwie

jednorodzinnym. Wydanie III. Warszawa, Arkady 2005.



Sutkowski T.: Rezerwowe i bezprzerwowe zasilanie w energi

elektryczn

. Urz

dzenia

i układy. Warszawa, COSIW SEP, 2007.



Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Instalacji Elektrycznych w Praktyce.
Warszawa, Verlag Dashofer. Ksi

ąż

ka systematycznie aktualizowana.



Wiaderek B.: Wytyczne przeprowadzania bada

i oceny instalacji elektrycznych podczas

odbioru ko

cowego obiektu budowlanego. Warszawa, COBR „Elektromonta

” 1994.



Wiaderek B.: Wskazówki wykonywania bada

odbiorczych i eksploatacyjnych instalacji

elektrycznych do 1 kV w

wietle wymaga

europejskich. Warszawa, COBR

„Elektromonta

” 1996.



Wiatr J., Orzechowski M.: Poradnik projektanta elektryka. Wydanie II. Warszawa, Dom
Wydawniczy Medium 2006.



Wolski A., Pazdro K.: Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych w pytaniach
i odpowiedziach. Warszawa, WNT 2005.

Norma PN-IEC 60364



PN-IEC 60364-1:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Zakres,
przedmiot i wymagania podstawowe.



PN-IEC 60364-3:2000 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ustalanie
ogólnych charakterystyk.



PN-IEC 60364-4-41:2000

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpiecze

stwa. Ochrona przeciwpora

eniowa.



PN-IEC 60364-4-42:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpiecze

stwa. Ochrona przed skutkami oddziaływania

cieplnego.



PN-IEC 60364-4-43:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpiecze

stwa. Ochrona przed pr

dem przet

ęż

eniowym.



PN-IEC 60364-4-442:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpiecze

stwa. Ochrona przed przepi

ciami. Ochrona

instalacji niskiego napi

cia przed przej

ciowymi przepi

ciami i uszkodzeniami przy

doziemieniach w sieciach wysokiego napi

cia



PN-IEC 60364-4-443:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpiecze

stwa. Ochrona przed przepi

ciami. Ochrona

przed przepi

ciami atmosferycznymi lub ł

czeniowymi.



PN-IEC 60364-4-444:2001

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpiecze

stwa. Ochrona przed przepi

ciami. Ochrona

przed zakłóceniami elektromagnetycznymi (EMI) w instalacjach obiektów budowlanych.



PN-IEC 60364-4-45:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpiecze

stwa. Ochrona przed obni

eniem napi

cia.



PN-IEC 60364-4-46:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpiecze

stwa. Odł

czanie izolacyjne i ł

czenie.



PN-IEC 60364-4-47:2001

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona

dla

zapewnienia

bezpiecze

stwa.

Stosowanie

rodków

ochrony

zapewniaj

cych bezpiecze

stwo. Postanowienia ogólne.

rodki ochrony przed

pora

eniem pr

dem elektrycznym.



PN-IEC 60364-4-473:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona

dla

zapewnienia

bezpiecze

stwa.

Stosowanie

rodków

ochrony

zapewniaj

cych bezpiecze

stwo.

rodki ochrony przed pr

dem przet

ęż

eniowym.



PN-IEC 364-4-481:1994 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla
zapewnienia bezpiecze

stwa. Dobór

rodków ochrony w zale

ci od wpływów

zewn

trznych. Wybór

rodków ochrony przeciwpora

eniowej w zale

ci od wpływów

zewn

trznych.



PN-IEC 60364-4-482:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpiecze

stwa. Dobór

rodków ochrony w zale

ci od

wpływów zewn

trznych. Ochrona przeciwpo

arowa.



PN-IEC 60364-5-51:2000

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Postanowienia ogólne.



PN-IEC 60364-5-52:2002

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Oprzewodowanie.



PN-IEC 60364-5-523:2001

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Obci

ąż

alno

ść

dowa długotrwała

przewodów.



PN-IEC 60364-5-53:2000

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i sterownicza.



PN-IEC 60364-5-534:2003

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Urz

dzenia do ochrony przed

przepi

ciami.



PN-IEC 60364-5-537:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i sterownicza.

Urz

dzenia do odł

czania izolacyjnego i ł

czenia.



PN-IEC 60364-5-54:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Uziemienia i przewody ochronne.



PN-IEC 60364-5-548:2001

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Układy uziemiaj

ce i poł

czenia

wyrównawcze instalacji informatycznych.



PN-IEC 60364-5-551:2003

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Inne wyposa

enie. Niskonapi

ciowe

zespoły pr

dotwórcze.



PN-IEC 60364-5-559:2003

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Inne wyposa

enie. Oprawy o

wietleniowe

i instalacje o

wietleniowe.



PN-IEC 60364-5-56:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta

wyposa

enia elektrycznego. Instalacje bezpiecze

stwa.



PN-IEC 60364-6-61:2000

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Sprawdzanie. Sprawdzanie odbiorcze.



PN-IEC 60364-7-701:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Pomieszczenia

wyposa

one w wann

lub/i basen natryskowy.



PN-IEC 60364-7-702:1999 Ap1:2002 Instalacje

elektryczne

obiektach

budowlanych. Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Baseny

pływackie
i inne.



PN-IEC 60364-7-704:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje na terenie

budowy i rozbiórki.



PN-IEC 60364-7-705:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje elektryczne

w gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych.



PN-IEC 60364-7-706:2000

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Przestrzenie ograniczone

powierzchniami przewodz

cymi.



PN-IEC 60364-7-707:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Wymagania dotycz

uziemie

instalacji urz

dze

przetwarzania danych.



PN-IEC 60364-7-708:1999

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Kempingi i pojazdy

wypoczynkowe.



PN-IEC 60364-7-714:2003

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje o

wietlenia

zewn

trznego.



PN-IEC 60364-7-717:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Zespoły ruchome lub

przewo

ne.

Normy pozostałe



PN-IEC 60050-826:2007

dzynarodowy słownik terminologiczny elektryki. Cz

ęść

826: Instalacje elektryczne.



PN-IEC 60050-195:2001

dzynarodowy

słownik

terminologiczny

elektryki.

Uziemienia i ochrona przeciwpora

eniowa.



PN-EN 60445:2002

Zasady podstawowe i bezpiecze

stwa przy współdziałaniu

człowieka

maszyn

oznaczanie

identyfikacja.

Oznaczenia identyfikacyjne zacisków urz

dze

i zako

cze

ył

przewodów

oraz

ogólne

zasady

systemu

alfanumerycznego.



PN-EN 60446:2004

Zasady podstawowe i bezpiecze

stwa przy współdziałaniu

człowieka

maszyn

oznaczanie

identyfikacja.

Oznaczenia identyfikacyjne przewodów barwami albo
cyframi.



PN-HD 308 S2:2007

Identyfikacja

ył w kablach i przewodach oraz w

przewodach sznurowych.



PN-EN 61140:2005

Ochrona przed pora

eniem pr

dem elektrycznym. Wspólne

aspekty instalacji i urz

dze



PN-EN 50310:2002

Stosowanie poł

cze

wyrównawczych i uziemiaj

cych w

budynkach z zainstalowanym sprz

tem informatycznym.



PN-EN 60529:2003

Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (Kod IP)



PN-EN 60664-1:2005

Koordynacja izolacji urz

dze

elektrycznych w układach

niskiego napi

cia. Cz

ęść

1: Zasady, wymagania i badania.



PN-EN 50341-1:2005

Elektroenergetyczne

linie

napowietrzne

przemiennego powy

ej 45 kV. Cz

ęść

1: Wymagania

ogólne. Specyfikacje wspólne.



PN-EN 50423-1:2007

Elektroenergetyczne

linie

napowietrzne

przemiennego powy

ej 1 kV do 45 kV wł

cznie. Cz

ęść

Wymagania ogólne. Specyfikacje wspólne.



N SEP-E-003

Norma SEP. Elektroenergetyczne linie napowietrzne.
Projektowanie i budowa. Linie pr

du przemiennego z

przewodami

pełnoizolowanymi

oraz

przewodami

niepełnoizolowanymi.



N SEP-E-004

Norma SEP. Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie
kablowe. Projektowanie i budowa.



PN-EN 50146:2007

Opaski przewodów do instalacji elektrycznych.



PN-EN 50368:2007

Uchwyty przewodów do instalacji elektrycznych.



PN-EN 61537:2007 (U)

Systemy korytek i drabinek instalacyjnych do prowadzenia
przewodów.



PN-EN 50086-1:2001

Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów.
Cz

ęść

1: Wymagania ogólne.



PN-EN 50086-2-1:2001

Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów.
Cz

ęść

2-1: Wymagania szczegółowe dla systemów rur

instalacyjnych sztywnych.



PN-EN 50086-2-2:2001

Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów.
Cz

ęść

2-2: Wymagania szczegółowe dla systemów rur

instalacyjnych gi

tkich.



PN-EN 50086-2-3:2001

Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów.
Cz

ęść

2-3: Wymagania szczegółowe dla systemów rur

instalacyjnych elastycznych.



PN-EN 50086-2-4:2001

Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów.
Cz

ęść

2-4: Wymagania szczegółowe dla systemów rur

instalacyjnych układanych w ziemi



PN-EN 61386-1:2005

Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów.
Cz

ęść

1: Wymagania ogólne.



PN-EN 61386-21:2005

Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów.
Cz

ęść

21: Wymagania szczegółowe. Systemy rur

instalacyjnych sztywnych.



PN-EN 61386-22:2005

Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów.
Cz

ęść

22: Wymagania szczegółowe. Systemy rur

instalacyjnych gi

tkich.



PN-EN 61386-23:2005

Systemy rur instalacyjnych do prowadzenia przewodów.
Cz

ęść

23: Wymagania szczegółowe. Systemy rur

instalacyjnych elastycznych.



PN-EN 50085-1:2005

Systemy listew instalacyjnych otwieranych i listew
instalacyjnych zamkni

tych do instalacji elektrycznych.

ęść

1: Wymagania ogólne.



PN-E-05115:2002

Instalacje elektroenergetyczne pr

du przemiennego o

napi

ciu wy

szym od 1 kV.



PN-EN 12464 -1:2004

wiatło i o

wietlenie. O

wietlenie miejsc pracy. Cz

ęść

Miejsca pracy we wn

trzach.



PN/E- 05003

Ochrona odgromowa obiektów budowlanych:

Arkusz 01 Wymagania ogólne 1986 r.

Arkusz 03 Ochrona obostrzona 1989 r.

Arkusz 04 Ochrona specjalna 1992 r.



PN-IEC 61312-1:2001

Ochrona

przed

piorunowym

impulsem

elektromagnetycznym (LEMP). Zasady ogólne.



PN-IEC/TS 61312-2:2003

Ochrona

przed

piorunowym

impulsem

elektromagnetycznym (LEMP). Cz

ęść

2: Ekranowanie

obiektów, poł

czenia wewn

trz obiektów i uziemienia.



PN-IEC/TS 61312-3:2004

Ochrona

przed

piorunowym

impulsem

elektromagnetycznym (LEMP). Cz

ęść

3: Wymagania

dotycz

ce urz

dze

do ograniczania przepi

ęć

(SPD).



PN-IEC 61024-1:2001
Ap1:2002

Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady
ogólne.



PN-IEC 61024-1-1:2001
Ap1:2002

Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady
ogólne.

Wybór

poziomów

ochrony

dla

urz

dze

piorunochronnych.



PN-IEC 61024-1-2:2002

Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady
ogólne.

Przewodnik

–

Projektowanie,

monta

konserwacja
i sprawdzanie urz

dze

piorunochronnych.



PN-EN 50164-1:2002 (U)

A1:2007(U)

Elementy

urz

dzenia

piorunochronnego

(LPS).

ęść

1: Wymagania stawiane elementom poł

czeniowym.



PN-EN 50164-2:2003 (U)

A1:2007(U)

Elementy

urz

dzenia

piorunochronnego

(LPS).

ęść

2: Wymagania dotycz

ce przewodów i uziomów.



PN-E-04700:1998
Az1:2000

Urz

dzenia

układy

elektryczne

obiektach

elektroenergetycznych.

Wytyczne

przeprowadzania

pomonta

owych

bada

odbiorczych.



PN-EN 60439-1:2003
/A1:2006

Rozdzielnice i sterownice niskonapi

ciowe. Cz

ęść

Zestawy badane w pełnym i niepełnym zakresie bada

typu.



PN-EN 61293:2000

Znakowanie

urz

dze

elektrycznych

danymi

znamionowymi

dotycz

cymi

zasilania

elektrycznego.

Wymagania bezpiecze

stwa.



N SEP-E-001

Norma SEP. Sieci elektroenergetyczne niskiego napi

cia.

Ochrona przeciwpora

eniowa.



N SEP-E-002

Norma

SEP.

Instalacje

elektryczne

obiektach

budowlanych.

Instalacje

elektryczne

obiektach

mieszkalnych. Podstawy planowania.



PN-IEC 60038:1999

Napi

cia znormalizowane IEC.



PN-EN 50160:2002

Parametry napi

cia zasilaj

cego w publicznych sieciach

rozdzielczych



PN-EN 50171:2007

Centralne układy zasilania.



PN-91/E-05010

Zakresy napi

ciowe instalacji elektrycznych w obiektach

budowlanych.



PN-E-05204:1994

Ochrona

przed

elektryczno

statyczn

Ochrona

obiektów instalacji i urz

dze

. Wymagania.



PN-88/E-08501

Urz

dzenia elektryczne. Tablice i znaki bezpiecze

stwa.



PN-92/N-01256.02

Znaki bezpiecze

stwa. Ewakuacja.



PN-EN 1838:2005

Zastosowania o

wietlenia. O

wietlenie awaryjne.



PN-EN 50172:2005

Systemy awaryjnego o

wietlenia ewakuacyjnego.



PN-HD 384.7.711 S1:2005 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

ęść

7-711: Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji

lub lokalizacji. Wystawy, pokazy i stoiska.



PN-EN 62271-202:2007(U) Wysokonapi

ciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza.

ęść

202: Stacje transformatorowe prefabrykowane

wysokiego napi

cia na niskie napi

cie.



PN-HD 60364-7-715:2003

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Cz

ęść

715: Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub

lokalizacji. Instalacje o

wietleniowe o bardzo niskim

napi

ciu.



PN-HD 60364-7-703:2007

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.Cz

ęść

703: Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub loka-

lizacji. Pomieszczenia i kabiny zawieraj

ce ogrzewacze

sauny.



PN-HD 60364-7-712:2007

Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.Cz

ęść

712: Wymagania dotycz

ce specjalnych instalacji lub loka-

lizacji. Fotowoltaiczne (PV) układy zasilania.



PN-HD 603 S1:2006
/A3:2007(U)

Kable elektroenergetyczne na napi

cie znamionowe

0,6/1kV.



PN-EN 1363-1:2001

Badania odporno

ci ogniowej. Cz

ęść

1: Wymagania ogólne.



PN-EN 50200:2003

Metoda badania palno

ci cienkich przewodów i kabli bez

ochrony

specjalnej

stosowanych

obwodach

zabezpieczaj

cych.

Ustawy i rozporz

dzenia



Ustawa z dnia 12 wrze

nia 2002 r. o normalizacji (Dz. U. nr 169 z 2002r., poz. 1386;

Dz. U. nr 273 z 2004r., poz. 2703; Dz. U. nr 132 z 2005r., poz. 1110).



Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodno

ci (tekst jednolity - Dz. U.

nr 204 z 2004r., poz. 2087; Dz. U. nr 64 z 2005r., poz. 565).



Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (tekst jednolity - Dz. U. nr 243 z 2004r.,
poz. 2441; Dz. U. nr 163 z 2005r., poz. 1362; Dz. U. nr 180 z 2005r., poz. 1494).



Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity - Dz. U. nr 156
z 2006r., poz. 1118; Dz. U. nr 170 z 2006r., poz. 1217; Dz. U. nr 88 z 2007r., poz. 587;
Dz. U. nr 99 z 2007r., poz. 665; Dz. U. nr 127 z 2007r., poz. 880; Dz. U. nr 191 z 2007r.,
poz. 1373; Dz. U. nr 247 z 2007r., poz. 1844).



Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (tekst jednolity - Dz. U. nr 89
z 2006r., poz. 625; Dz. U. nr 104 z 2006r., poz. 708; Dz. U. nr 158 z 2006r., poz. 1123;
Dz. U. nr 170 z 2006r., poz. 1217; Dz. U. nr 21 z 2007r., poz. 124; Dz. U. nr 52 z 2007.,
poz. 343; Dz. U. nr 115 z 2007r., poz. 790; Dz. U. nr 130 z 2007r., poz. 905).



Rozporz

dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r., w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpowiada

budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75

z 2002r., poz. 690; Dz. U. nr 33 z 2003r., poz. 270; Dz. U. nr 109 z 2004r., poz. 1156).



Rozporz

dzenie Ministra Spraw Wewn

trznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999r.,

w sprawie warunków technicznych u

ytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. nr 74

z 1999 r., poz. 836).



Rozporz

dzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007r., w sprawie szczegółowych

warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. nr 93 z 2007r., poz.
623).



Rozporz

dzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia

2003 r., w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez
osoby zajmuj

ce si

eksploatacj

urz

dze

, instalacji i sieci (Dz. U. nr 89 z 2003r.,

poz. 828; Dz. U. nr 129 z 2003r., poz. 1184; Dz. U. nr 141 z 2005r., poz. 1189).



Rozporz

dzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 sierpnia 2007r., w sprawie zasadniczych

wymaga

dla sprz

tu elektrycznego (Dz. U. nr 155 z 2007r., poz. 1089).



Rozporz

dzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 wrze

nia 1999r., w sprawie

bezpiecze

stwa i higieny pracy przy urz

dzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U.

z 1999r., poz. 912).



Rozporz

dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r., w sprawie

bezpiecze

stwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. nr 47

z 2003r., poz. 401).



Rozporz

dzenie Ministra Spraw Wewn

trznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r.

w sprawie ochrony przeciwpo

arowej budynków, innych obiektów budowlanych i

terenów (Dz. U. nr 80 z 2006 r., poz. 563).

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Instalacja elektryczna obiektach budowlanych, SGSP, SGSP, cz.1, elektroenergetyka, energetyka, Energ
Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych Wybrane wymagania dla instalacji modernizowanych lub
Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych Wybrane wymagania dla instalacji modernizowanych lub
Instalacje Elektryczne W Obiektach Budowlanych
Instalacje Elektryczne W Obiektach Budowlanych Wymagania Dla Instalacji Modernizowanych Lub Nowo Bud
PN IEC 364 4 481 1994 Instalacje elektrycznych w obiektach budowlanych Ochrona zapewniajaca bezpi
OddziaĹ‚ywanie ogranicznikĂłw przepiÄ™Ä‡ na inne urzÄ…dzenia w instalacji elektrycznej w obiekcie bu
MONTAŻ I EKSPLOATACJA INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ W OBIEKTACH
3 ROZ w sprawie warunków technicznych zasilania energią elektryczną obiektów budowlanych łączno
OddziaĹ‚ywanie ogranicznikĂłw przepiÄ™Ä‡ na inne urzÄ…dzenia w instalacji elektrycznej w obiekcie bu
3 Rozporządzenie Ministra Łączności z dnia 21 04 1995 r w sprawie warunków technicznych zasilania en
Bezpieczeństwo instalacji elektrycznych(1), Studia, Przyszle lata, II rok pg, instalacje budowlane
Odpowiedzialność właścicieli (Zarządców) obiektów budowlanych za stan techniczny i bezpieczeństwo in

więcej podobnych podstron