Scenariusz zaj

ęć terenowych

kl. IV

Temat Poznajemy las i jego mieszka

ńców.

Hasło z podstawy programowej : POZNAJEMY NASZE OTOCZENIE

Zakres tre

ści - Rozmieszczenie roślin w lesie jako wyniki przystosowania do określonych

warunków

środowiska.

- zwierz

ęta żyjące w lesie.

-

znaczenie lasu dla

środowiska i człowieka

- powi

ązania pokarmowe organizmów leśnych.

Cele zaj

ęć :

Wiadomo

ści - uczeń potrafi :

• scharakteryzowa

ć warunki panujące w środowisku leśnym (specyfika klimatu lasu)

• wymieni

ć warstwy roślinności w lesie

• nazywa

ć rośliny i zwierzęta występujące w każdej warstwie lasu

• wyja

śnić rolę oraz skutki niszczenia lasów i ich nadmiernego wycinania

Umiej

ętności - uczeń potrafi :

• wskaza

ć różnicę między warunkami panującymi w środowisku leśnym poszczególnych

warstw lasu

• poprawnie

przeprowadzi

ć obserwacje terenowe

• posługiwa

ć się atlasami i kluczami do oznaczania roślin i zwierząt, oraz prostym

sprz

ętem pomiarowym

• samodzielnie

dokonywa

ć zapisu obserwacji

• dostrzega

ć związek między roślinami a swoistym mikroklimatem panującym w poszczególnych

warstwach lasu

• rozpoznawa

ć i opisywać poznane gatunki

• przyporz

ądkować poznane gatunki do poszczególnych warstw lasu

Postawy

•

zapoznanie z walorami zdrowotnymi

środowiska leśnego

•

budzenie emocjonalnego stosunku do otaczaj

ącego nas świata

• d

ążenie do aktywnego i samodzielnego poznawania przyrody

• doskonalenie

zainteresowa

ń poznawczych

• uwra

żliwienie na potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego

Metody :

ćwiczenia i obserwacje terenowe

Forma pracy :

indywidualna i grupowa

Czas zaj

ęć :

4 godziny

Środki dydaktyczne : atlasy i klucze do oznaczania roślin i zwierząt, naturalne okazy organizmów,

lupy, lornetki, ta

śma, aparat fotograficzny, pojemniki i etykiety do zebranych

okazów, notatniki do sporz

ądzania dokumentacji, karty pracy.

Literatura : „Drzewa i krzewy” - K.Rosta

ński, K.M.Rostański

„Płazy i gady Polski” - A.Herczek, J.Gorczyca

„Przewodnik do oznaczania ro

ślin i zwierząt na wycieczce” - D.W.Eisenreich

„Ro

śliny lasu liściastego” - T.Traczyk „Owady Polski” - C.Gębicki,

J.Szwedo

Przebieg zaj

ęć

FAZA WPROWADZAJ

ĄCA - Przygotowanie wycieczki

1.

Podanie tematu, terminu i przewidywanego czasu trwania wycieczki

2.

Przedstawienie planu wycieczki

3.

Podział uczniów na zespoły - rozdanie i obja

śnienie instrukcji do pracy w zespołach

4.

Przygotowanie przedmiotów potrzebnych do pracy w terenie

FAZA REALIZACJI - praca w terenie

1.

Przypomnienie tematu i celu wycieczki.

2.

Sprawdzenie zaopatrzenia uczniów w odpowiednie przybory.

3. Omówienie

bezpiecze

ństwa poruszania się i pracy w terenie.

4. Przydział

zada

ń - organizacja pracy ćwiczeniowej w grupach z równoczesnym zapisem notatek

z obserwacji i wyników.

Instrukcje do pracy w zespołach :

Zespół I - grupa geograficzna

BADANIE WARUNKÓW

ŻYCIA W LESIE.

1.

Zmierz temperatur

ę powietrza przed lasem, na skraju lasu i w głębi lasu.

Wyniki wpisz do tabeli

2.

Wykorzystuj

ąc umowną skalę określ siłę wiatru, wyznacz jego kierunek.

3.

Okre

śl natężenie oświetlenia w różnych częściach lasu.

4.

Zbadaj dotykiem wilgotno

ść gleby pod ściółką (zwróć uwagę na teren zaciemniony

i odsłoni

ęty). Zastanów się jakie czynniki wpływają na wilgotność gleby.

5.

Okre

śl i porównaj warunki panujące w różnych warstwach lasu. Weź pod uwagę wiatr,

nasłonecznienie, temperatur

ę i wilgotność.

Wilgotno

ść gleby możemy zbadać przyciskając mocno do ziemi przez około 5 minut słoik zawinięty

lignin

ą lub bibułą i ocenić wielkość plamy. Jeżeli plama jest duża, przekracza wielkość po-

wierzchni przycisku to gleba jest mocno wilgotna. Je

żeli plama jest mniejsza niż wielkość dna

słoika, to gleba jest

średnio wilgotna. Brak wilgotnej plamy na bibule świadczy o suchej glebie.

Zespół II - grupa botaniczna

STRUKTURA PRZESTRZENNA LASU - struktura pionowa.

1.

Wejd

ź w głąb lasu. Rozejrzyj się wokół i określ jakie drzewa rosną w tym lesie (iglaste,

li

ściaste, iglaste i liściaste)

2.

Przyjrzyj si

ę drzewom rosnącym w lesie. Należą do różnych gatunków.

Spróbuj policzy

ć do ilu.

3.

Wyrównaj w lesie trzy grupy ro

ślin, biorąc pod uwagę ich wysokość. Zaobserwuj

jakie ro

śliny przeważają w każdej z nich.

4.

Za pomoc

ą atlasu rozpoznaj kilka roślin najczęściej występujących w poszczególnych

warstwach lasu.

5.

Ka

żdy uczeń w grupie obserwuje jedną z wybranych roślin i opisuje jej budowę.

Uzasadnia dlaczego nale

ży ona do roślin zielonych, drzew i krzewów.

Zespół III - grupa zoologiczna

1.

Zamknij oczy, wsłuchaj si

ę w głosy lasu. Wszystkie dźwięki, które usłyszysz zapamiętaj.

Podziel zapami

ętane dźwięki na dwie grupy :wydawane przez zwierzęta i inne.

2.

Poszukaj

śladów obecności zwierząt. Wypisz nazwy tych zwierząt, które udało ci się

rozpozna

ć. Możesz posłużyć się przewodnikiem do oznaczania zwierząt na wycieczce.

3.

Pobierz próbk

ę gleby - odsuń ściółkę i małą łopatką nabierz ziemi. Umieść ją na białej

folii i ostro

żnie wypłosz z niej zwierzęta (możesz zebrać je do słoika)

4.

Ka

żdy uczeń w grupie ogląda jedno z wybranych zwierząt , zwracając uwagę na ilość

odnó

ży zwierzęcia i sposób jego poruszania się.(fruwa, pełza, biega, skacze, wije się)

Zespół IV - grupa plastyczno - pomiarowa

1.

Sfotografuj ro

ślinność poszczególnych warstw lasu. Spróbuj utrwalić zwierzęta żyjące

w lesie

2.

Wykonaj szkic lasu, zaznaczaj

ąc jego warstwową budowę.

3.

Wybierz swoje drzewo wzgl

ędem którego przeprowadzisz następujące obserwacje

i pomiary :

- za

pomoc

ą atlasu określ nazwę drzewa

- zmierz

miar

ą krawiecką obwód drzewa na wysokości około 1m od ziemi

- zmierz

rozpi

ętość korony drzewa (jedna osoba z grupy staje w miejscu gdzie zaczyna się

korona drzewa, druga osoba idzie w przeciwnym kierunku i zatrzymuje si

ę w miejscu ,

gdzie ko

ńczy się korona drzewa. Mierzymy odległość między osobami i otrzymujemy

rozpi

ętość korony drzewa)

- sta

ń w pewnej odległości od drzewa i narysuj jego sylwetkę.

- podnie

ś spod drzewa jego liść. Obrysuj go w miejscu do tego przeznaczonym.

-

zrób odcisk korony swojego drzewa (przyłó

ż mocno kartkę do pnia drzewa i równo,

spokojnie pocieraj kredk

ą w wolnym miejscu, oznaczonym ramką na twojej kartce.

4. Zbierz 5 wskazanych przez nauczyciela ro

ślin zielonych, po 5 gałązek krzewów i drzew.

Podpisz na ta

śmie ich nazwy.

FAZA PODSUMOWUJ

ĄCA

1.

Omówienie pracy poszczególnych grup - po zako

ńczeniu pracy w grupach liderzy wraz

z członkami grupy przedstawiaj

ą sprawozdanie z przebiegu przeprowadzonych obserwacji.

2.

Ocena pracy poszczególnych zespołów.

3.

Wypełnianie kart pracy.

4.

Gra dydaktyczna - tworzenie ła

ńcuchów pokarmowych w lesie.

Na polanie le

śnej zaczynamy budować kolejne ogniwa łańcucha. Pierwszym ogniwem jest

drzewo, którego ró

żne części stanowią pokarm dla wielu zwierząt. Osoba drzewo staje na

środku polany i trzyma w ręku długi sznurek. Następnie pytamy kto żywi się pokarmem
produkowanym przez drzewo. Uczniowie zgłaszaj

ą swoje propozycje (gąsienica, kornik,

wiewiórka). Osoba, która jako pierwsza poda prawidłowy przykład, staje niedaleko drzewa
i trzyma napr

ężony sznur łączący ją z tym drzewem. Zadajemy pytanie o kolejne zwierzę

żywiące się poprzednim ogniwem łańcucha. Każde ogniwo połączone jest sznurem
z poprzednim. Nale

ży uwzględnić również reducentów Następnym etapem jest ścięcie drzewa -

prowadz

ący, jako przedstawiciel ludzkich interesów ścina drzewo np. na meble. Drzewo

przewraca si

ę i pociąga za sobą sznur. Cała sieć rozpada się.

5. Ocena

aktywno

ści uczniów.

6. Zadanie

domowe.

•

Wykonaj rysunek lasu, zaznaczaj

ąc w nim warstwy roślinności.

•

Z materiałów zebranych w czasie zaj

ęć wykonać gazetkę ścienną, wykorzystując rysunki

i zdj

ęcia wykonane przez kolegów.