Chirurgiczne badanie
chorego

Maciej Świtoński

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

• wiek
• początek choroby (wysiłek fizyczny,

wzmożone ciśnienie w jamie brzusznej,
uraz, leki)

• sposób pojawienia się objawów (nagłe,

powoli narastające)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiot

owe

BÓL JAMY BRZUSZNEJ

a/.umiejscowienie początkowe:

-

nadbrzusze (np. OZT, perforacja wrzodu żołądka,

dwunastnicy)

-

prawy łuk żebrowy (np. zapalenie pęcherzyka

żółciowego)

-

lewy dół biodrowy (np. zapalenie uchyłków esicy)

-

prawy dół biodrowy (np. zapalenie wyrostka

robaczkowego, zapalenie prawych przydatków)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

BÓL JAMY BRZUSZNEJ

b/.charakter :

-

nagły (np. perforacja przewodu

pokarmowego, kolka nerkowa)

-

powoli narastający (np. niedrożność

mechaniczna jelit)

-

ciągły (np. OZT)

-

nawracający (np. niedrożność jelit)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

BÓL JAMY BRZUSZNEJ

c/.promieniowanie:

-

np. kolka wątrobowa – promieniowanie do kąta prawej

łopatki

- np. kolka nerkowa -

promieniowanie do jądra i uda tej

samej strony

-

np. perforacja wrzodu żołądka lub dwunastnicy –

promieniowanie do prawego barku

-

np. pęknięty tętniak aorty brzusznej –

promieniowanie do okolicy lędźwiowo -

krzyżowej

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

BÓL JAMY BRZUSZNEJ

d/.cechy szczególne:

-

nasilenie bólu na szczycie wdechu (np.

zapalenie opłucnej, kolka wątrobowa,

niedrożność jelit, ropnie wewnątrzbrzuszne)

-

ból przy oddawaniu moczu (np. kamica

moczowodowa lub nerkowa, ostre
wodonercze, ropnie miednicy, ostre
zapalenie wyrostka robaczkowego

położonego w okolicy pęcherza moczowego)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

WYMIOTY

-

podrażnienie zakończeń czuciowych

otrzewnej ściennej (np. ostre zapalenie
wyrostka robaczkowego, skręt torbieli
jajnika)

-

niedrożność narządów ze ścianą z mięśni

gładkich (niedrożność jelit, kamica
moczowodowa, kamica
zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

WYMIOTY

a/. stosunek bólu jamy brzusznej do wymiotów

-

wymioty występujące tuż po pojawieniu się

bólu (np. kolka moczowodowa, kolka

wątrobowa)

-

wymioty pojawiające się razem z bólem (np.

niedrożność wysoka jelit )

-

wymioty niezależne od bólu (np.

długotrwająca niedrożność jelit)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

WYMIOTY

a/. częstość wymiotów

-

częste (np. ostre zapalenie wyrostka

robaczkowego - zapalenie otrzewnej,
wysoka niedrożność jelit)

- rzadkie (np. krwawienie do wolnej jamy

otrzewnowej, perforacja wrzodu żołądka lub
dwunastnicy)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

WYMIOTY

b/. zawartość wymiotów

-

treść pokarmowa (np. zapalenie żołądka lub

dwunastnicy, zwężenie odźwiernika)

-

treść żółciowa (np. kolka wątrobowa)

-

treść jelitowa a następnie kałowa (np. niska

niedrożność jelit)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

WYPRÓŻNIENIE, STOLEC, GAZY

-

w większości ostrych chorób jamy brzusznej

ma miejsce zatrzymanie gazów i stolca

-

czy nastąpiła zmiana rytmu wypróżnień?

-

czy była obecna krew w stolcu, na stolcu, na

papierze toaletowym?

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

ODDAWANIE MOCZU

- zmiana rytmu oddawania moczu (choroby

nerek i pęcherza moczowego)

- pieczenie przed, w czasie lub po oddaniu

moczu (np. infekcje dróg moczowych)

-

wygląd moczu (mętny, krwisty)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie podmiotowe

PRZEBYTE CHOROBY I LECZENIE

- przebyte zabiegi operacyjne

-

przebyte choroby (udar mózgu, zawał mięśnia

sercowego, urazy)

-

aktualne schorzenia (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca,

nadczynność lub niedoczynność tarczycy,

nosicielstwo wirusów)

- przyjmowane leki (antykoagulanty, insulina, leki

hormonalne, sterydy)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

-

wyraz twarzy (blada skóra, pot)

- zachowanie chorego:

a/.niespokojny

– np. kolka nerkowa

b/.pozycja embrionalna , nieruchomy

-

np. perforacja wrzodu żołądka lub

dwunastnicy)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

-

tętno

-

ciśnienie tętnicze

- oddech

- temperatura

-

wygląd języka

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

OGLĄDANIE BRZUCHA

-

czy widoczne są ograniczone uwypuklenia?

(guzy, ropnie)

-

czy brzuch jest wzdęty?

(niedrożność jelit)

-

wygląd pępka

-

obecność przepuklin

- blizny po przebytych zabiegach operacyjnych

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

-

stwierdzenie wzmożonego napięcia mięśniowego

-

określenie lokalizacji i stopnia bolesności uciskowej

-

stwierdzenie oporów patologicznych (guzy,

patologiczne miejsca tętniące)

-

stwierdzenie objawów otrzewnowych

-

poszukiwanie obecności ewentualnych przepuklin

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE

-

niesymetryczny opór – naciek, guz pod

badanym mięśniem

-

symetryczny opór – napięcie mięśniowe

- brak oporu

– osoby otyłe, zwiotczałe mięśnie,

ciężka toksemia

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE

Napięcie mięśniowe w nadbrzuszu może towarzyszyć

chorobom zlokalizowanym w klatce piersiowej:

-

zapalenie płuc

-

zapalenie opłucnej

- zapalenie osierdzia

-

zapalenie śródpiersia

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

OKOLICA LĘDŹWIOWA

NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE

Napięty mięsień czworoboczny lędźwi:
- ropnie

okołonerkowe

- zapalenie wyrostka

-

robaczkowego położonego zakątniczo

- odmiedniczkowe zapalenie nerek

(czasami)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

BOLESNOŚĆ UCISKOWA

-

badanie wykonuje się w czasie wydechu lub w

przerwie pomiędzy oddechami

-

bolesność przedniej ściany jamy brzusznej – ostre

schorzenia jamy brzusznej

-

bolesność w okolicach łuków żebrowych – choroba

płuc lub opłucnej

-

bolesność w kącie kręgosłupowo – żebrowym –

choroby nerek

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

BADANIE GŁĘBOKIE

Poszukiwanie obecności guzów:
- zapalnych

– źle odgraniczone, najczęściej

nieruchome , bolesne (ropnie, nacieki
zapalne

- niezapalnych

– dobrze odgraniczone,

ruchome, niebolesne (nowotwory żołądka,
jelita grubego, macicy, jajników, wątroby)

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

GUZY JAMY BRZUSZNEJ

– CHARTAKTERYSTYKA

-

gładka powierzchnia – najczęściej torbiele (trzustki,

jajników, wątroby)

-

nierówna powierzchnia – najczęściej nowotwory

- guz ruchomy

– guzy uszypułowane (np. torbiel

jajnika), guzy jelita cienkiego, guzy sieci

-- guz nieruchomy

– guz jelita grubego, trzustki,

wątroby, zaotrzewnowy, naciekający sąsiednie
narządy

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

OBJWY OTRZEWNOWE

Ból po nagłym oderwaniu ręki badającego od
powłok jamy brzusznej po uprzednim ich
uciśnięciu.

Ból jest wynikiem nagłej zmiany ciśnienia w
jamie brzusznej i mechanicznego podrażnienia
zmienionej zapalenie otrzewnej ściennej.

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

OBJWY OTRZEWNOWE

Brak objawów otrzewnowych u chorych ze

wskazaniami do otwarcia jamy brzusznej:

- wczesna faza ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego

- krwawienie do jamy brzusznej

-

ostre zapalnie pęcherzyka żółciowego pokrytego wątrobą

-

początkowy okres niedrożności jelit

- perforacja dwunastnicy do przestrzeni zaotrzewnowej

-

zaotrzewnowe uszkodzenie dwunastnicy, pęcherza

moczowego, odbytnicy

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

OBJWY OTRZEWNOWE

Chorzy z objawami otrzewnowymi bez

wskazań do otwarcia jamy brzusznej:

-

kolka nerkowa, kolka wątrobowa

-

niedrożność porażenna jelit w przebiegu

mocznicy, zapalenia płuc i opłucnej, zatrucia

-

niektóre przypadki zapalenie żołądka i

dwunastnicy

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

OBJWY OTRZEWNOWE

OBJAWY OTRZEWNOWE SĄ WAŻNYM, ALE NIE

JEDYNYM OBJAWEM DECYDUJĄCYM O PODJĘCIU

DECYZJI O OPERACYJNYM LECZENIU CHOREGO !!!

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

IDENTYFIKACJA I BADANIE WRÓT

PRZEPUKLIN BRZUSZNYCH

- przepuklina pachwinowa

- przepuklina udowa

-

przepuklina pępkowa

-

przepuklina w kresie białej

- przepuklina Spigela

- przepuklina kulszowa

-

przepuklina zasłonowa

-

przepukliny lędźwiowe

-

przepukliny w bliźnie pooperacyjnej

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

OPUKIWANIE

Stłumienie wątrobowe:
-

w linii sutkowej od V żebra do końca

łuku żebrowego

-

w linii pachowej środkowej od VII do XI

żebra

Przestrzeń Traubego:
-

lewy płat wątroby - podstawa lewego

płuca - śledziona

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PALPACYJNE BRZUCHA

OSŁUCHIWANIE

- w zapaleniu otrzewnej perystaltyka jelit jest

niesłyszalna

-

w pierwszym okresie niedrożności

mechanicznej jelit perystaltyka jest
wzmożona – odgłos dźwięczny, rezonujący

(crescendo

– decrescendo)

-

w niedrożności porażennej i długotrwałej

niedrożności mechanicznej (> 24 h) – tony
metaliczne

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

BADANIE PER RECTUM

-

przed badaniem obowiązuje dokładna ocena okolicy odbytu

(guzki krwawnicze, przetoki, szczeliny, ropnie)

-

ocena drożności kanału odbytu

-

ocena stanu napięcia zwieraczy

-

ocena bolesności podczas badania

-

ocena gruczołu krokowego lub części pochwowej szyjki macicy

-

ocena obecności ewentualnych owrzodzeń błony śluzowej

odbytnicy, guzów

-

ocena ewentualnej bolesności uciskowej ścian odbytnicy

-

po badaniu ocena ewentualnej obecności na palcu krwi, śluzu

lub treści ropnej

Chirurgiczne badanie chorego

Badanie przedmiotowe

NIE WYKONANIE BADANIA

PER RECTUM JEST POWAŻNYM

BŁĘDEM

W SZTUCE LEKARSKIEJ
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!