2013-01-09

1

Profilaktyka mastitis a jakość

higieniczna mleka.

Prof. dr hab. Jan Twardoń

Znaczenie mleka w żywieniu ludzkości

• „Będziesz miał mleko za pożywienie swoje, za pożywienie

domowników swoich i za pożywienie dla sług twoich.”

Król Salomon

• „Każdy człowiek młody czy stary, powinien pić mleko. Mleko

zawiera duże ilości różnorodnych składników odżywczych, a
omawiając jego koszt za funt produktu, więcej jest tu
pokarmu niż w jakimkolwiek innym artykule spożywczym.”

Dr Charles H. Mayo

Co to jest mleko?

• Mleko jest pierwszym pokarmem dla noworodków

ssaków i najczęściej przez dłuższy czas pozostaje
podstawowym składnikiem diety.

• Jest to biologicznie złożony roztwór, którego skład i

cechy fizyczne różnią się między gatunkami zwierząt
zależnie od potrzeb pokarmowych ossesków.
Podstawowe składniki mleka to: woda, tłuszcz,
białko, węglowodany (cukier), składniki mineralne i
witaminy.

Przeciętny skład mleka surowego krowy.

• Woda – 86,6%
• Tłuszcz- 4,4%
• Laktoza – 4,6%
• Białka serwatkowe 0,6%
• Azot niebiałkowy 0,1%
• Składniki mineralne 0,7%
• Sole 0,17%
• Witaminy i enzymy 0,13%

Składniki mleka w procentach

Mleko

100%

Woda

86,6%

Sucha masa

ogółem 13,4%

Tłuszcz

4,4%

Sucha

masa

beztłuszc

zowa 9%

Witaminy,

enzymy 0,13%

Sole 0,17%

Skł. min. 0,7%

Laktoza 4,6%

Białko 3,4%

Kazeina 2,7%

Białka

serwatkowe

0,6%

Azot niebiałkowy

0,1%

Jakość higieniczna mleka !

Co to jest ?

• Jakość mleka można rozpatrywać z różnych

punktów widzenia. O
przydatności mleka do spożycia i
przetwórstwa decyduje jego skład i jakość
higieniczna.

2013-01-09

2

Czynniki wpływające na jakość mleka

surowego

• Wygląd , zapach, obecność substancji

hamujących i szkodliwych drobnoustrojów oraz
zawartość komórek somatycznych

FIZYCZNE

CHEMICZNE

MIKROBIOLOGICZNE

Mleko powinno charakteryzować się:

(czynniki fizyczne)

• Jednolitym białym kolorem z odcieniem kremowym
• Bez zanieczyszczeń widocznych gołym okiem
• Zapach swieży naturalny, bez domieszek obcych

zapachów

• Smak właściwy dla danego gatunku

– Na smak i zapach mleka wpływają głównie:

– Żywienie
– Obchodzenie się z mlekiem podczas drogi między krową a

konsumentem

• Wysoka ilość komórek somatycznych nadaje mleku

zjełczały smak

• Substancje obce takie jak:

– Antybiotyki
– Chemioterapeutyki
– Środki higieny
– Aflatoksyny
– Dodatek wody

Powodują wykluczenie mleka z przetwórstwa i

konsumpcji

Największy wpływ na jakość higieniczną

mleka mają:

• Bakterie (szkodliwe dla produkcji mleka)

• Komórki somatyczne ( ich ilość)

Wymogi dla mleka w klasie ekstra

• Ilość komórek somatycznych w 1 ml mleka do 400

tys

• Ilość bakterii w mleku przy 30°C do 100 tys. w 1 ml
• Wolne od substancji obcych hamujących
• Bez dodatków wody (punkt zamarzania mleka

wynosi -0,54 do -0,59˚C

• pH (kwasowość mleka)

Warunki, które muszą być spełnione, aby

uzyskać mleko najwyższej jakości

• Zapewnienie właściwych warunków

środowiskowych (dobrostan)

• Prawidłowy dój mechaniczny
• Żywienie dostosowane do wydajności
• Profilaktyka mastitis
• Fachowa obsługa zwierząt

2013-01-09

3

Profilaktyka mastitis - PROGRAM

• Selekcja-dobór krów do produkcji mleka
• Właściwe warunki w pomieszczeniach inwentarskich
• Prawidłowy dój mechaniczny z dbałością o właściwy

stan techniczny i higieniczny dojarki mechanicznej

• Natychmiastowe leczenie klinicznych i podklinicznych

postaci mastitis i eliminacja krów opornych na
terapię

Profilaktyka mastitis - PROGRAM

• Profilaktyczne stosowanie szczepionek i

antybiotyków u krów wchodzących w okres
zasuszenia

• Żywienie dostosowane do wydajności i

okresu laktacji

Higiena obory

• Podstawowe cechy pomieszczeń obory
• Pomieszczenia pomocnicze
• Czystość i porządek

Higiena krów

• Żywienie
• Utrzymanie i pielęgnacja
• Zapobieganie chorobom i ich zwalczanie

Higiena doju

Wpływ nieprawidłowego doju

mechanicznego na stan zdrowotny gruczołu

mlekowego

• Uszkodzenia mechaniczne błony śluzowej

strzyka na skutek powstania pustodoju lub
nieodpowiedniego ciśnienia

• Nieodpowiedni masaż strzyka
• Zaleganie mleka resztkowego
• Przenoszenie infekcji poprzez kubki udojowe
• Zła jakość higieniczna środowiska i sprzętu

udojowego

2013-01-09

4

Budowa wymienia a dój mechaniczny

• Wielkość, kształt, zawieszenie

• Zdolność wydojowa wymienia

• Długość grubość rozstawienie strzyków

Praktyczne zasady doju krów

• Mycie wymienia
• Przeddój (przedzdajacz –ocena

makroskopowa mleka)

• W uzasadnionych przypadkach TOK, OCC
• Predipping
• Zakładanie kubków udojowych
• Zdejmowanie aparatu udojowego w

odpowiednim czasie

• postdipping

KONIEC