Różnorodność tendencji w poezji.
Wszystkiego nie przesłuchasz, ale spróbować trzeba!>
Sciaga.pl > Prace > Młoda Polska >Home | Reklama | Info | Mail







Różnorodność tendencji w poezji.




kategoria: J.polskizakres: Młoda Polskadodano:
1999-08-17



Inspiracją dla poezji młodopolskiej stały się wiersze Charles'a
Baudelaire'a, Paula Verla-ine'a i Jeana-Arthura Rimbauda.

Baudelaire w tomie "Kwiaty zła" ukazywał podłość i zwierzęcość
ludzkiej natury, brnącej w grzech i upadek. Drwił z moralności,
przedstawiał perwersyjną erotykę. W turpistycznym wierszu "Padlina"
użył kontrastu między obrazami młodości, życia i piękna, a obrazami
śmierci, rozkładu i zgnilizny.

Utwory "Do czytelnika" i "Spleen" są wyrazem modernizmu i filozofii
Schopenhauera. Deka-dentyzm staje się "przyrodnim bratem nudy", a
"ciężkie niebo", "szare światło" i "spleśniałe mury" budują
krajobraz stanu duszy. Baudelaire stosował teorię analogii,
zakładającą, iż poznanie rozumowe, zmysłowe oraz duchowe, uczuciowe
są ze sobą powiązane; mówią o jedności świata. Teoria synestezji
mówiła o współodczuwaniu wrażeń; skierowania ich do innego zmysłu
niż na ten, na który działają. Sonet "Oddźwięki" ukazuje naturę jako
"las symbolów" połączonych w "głęboką jedność" wraz z "dźwiękami,
wonią i kolorami".

Poeta jest jak albatros, który imponuje lotem, a schwytany na morzu
i postawiony na pokładzie jest niezgrabny i nie potrafi się
poruszać.

Verlaine w wierszu "Niemoc" przedstawił portret dekadenta.
Manifestem poezji symboli-stycznej, uczuciowej i muzycznej stał się
utwór "Sztuka poetycka".

W twórczości Rimbauda występują elementy surrealistyczne, wizyjne;
przewija się motyw wolności wewnętrznej w wierszu "Moja bohema" i
"Statek pijany".

Kazimierz Przerwa-Tetmajer w manifeście epoki, "Koniec wieku XIX"
próbuje znaleźć wartości, które chroniłyby dekadenta przed uczuciem
braku sensu życia. Pojawiają się propozycje działań, stanowiące
"tarczę przeciw włóczni złego". Do zachowań aktywnych należy walka,
przekleństwo, wzgarda, ironia, czerpanie radości z życia; postawy
bierne to rozpacz, rezygnacja. Ani one ani wiara w "byt przyszły" i
religia nie dają pocieszenia. Bohater pozo-staje milczący, pełen
cierpienia i czuje bezradność.

Tęsknotę za nirwaną, stanem pól-życia, pół-śmierci, wyzbyciem się
pragnień i aktywności zawarł w "Hymnie do nirwany". Wiersz "Niech
żyje sztuka" mówi, że stanem uśmierzenia "bólu istnienia" może być
kontemplacja sztuki - "chociaż życie nasze nic niewarte, evviva
l'arte".

Miłość fizyczna, zmysłowa jest środkiem zapomnienia. Kobieta stanowi
instrument chwilowej rozkoszy, która "myśl skrzydlatą" mężczyzny
kieruje "w nieskończone przestrzenie nieziemskiego świata".

Liryki tatrzańskie: "Melodia mgieł nocnych", "Widok ze Świnicy do
Doliny Wierchcichej" ukazują impresję, symbolizm, nastrój
melancholii. Personifikacji ulega mgła; jej ruch sprawia wrażenie
tańca. Poeta stosuje synestezję - "potoków szmer", "gwiazd
promienie", "srebrzystoturkusowa cisza".

Utwór "Na Anioł Pański" cechuje muzyczność, nastrój bólu. Ukazuje
wędrówkę "zadumy polnej, osmętnicy" przez wieczorny krajobraz i
"samotnej duszy" ze "skargą i rozpaczą". Stanowią one alegorię
smutku, którym nasycony jest krajobraz i człowiek. Wędrowiec i
"szare dymy" symbolizują dekadenta, artystę, przemijanie życia oraz
ludzkie myśli; grób dziewczyny oznacza upadek, zagładę.

Jan Kasprowicz był twórcą sonetów "Z chałupy". Kontynuują one
problematykę pozytywistyczną, społeczną - nędzy chłopskiej. Sonet XV
przedstawia tragiczną biografię wdowy, która straciła ziemię, oddała
dzieci na służbę, tułała się jako najemna robotnica i żebraczka, by
wreszcie umrzeć w polu, w samotności. Sonet XXXIX mówi o ambicjach
wiejskiego chłopca, który zdobywał wiedzę wbrew życiowym
trudnościom, ale karierę zakończyła choroba i śmierć. Sonety
utrzymane są w konwencji realistycznej i naturalistycznej; dotyczą
życia co-dziennego, podkreślają związek człowieka z przyrodą, brak
jest komentarza wobec krzywd bohaterów, istnieje narrator -
"opowiadacz z ludu".

Cykl czterech sonetów "Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach"
ukazuje obraz róży i spróchniałej limby od pory rannej do
wieczornej. Kwiat sugeruje życie i piękno; przeżywa uczucia "jak
lęk, jak żal, jak dech tęsknoty". Jego reakcje są zmienne i ulotne;
jest "samotny, senny, zadumany". Drzewo powalone przez burzę,
niegdyś potężne, teraz oznacza śmierć. Burza to gwałtowne
wydarzenie, nowa idea. Symbolikę i impresję dopełnia synestezja -
"echowe grania", "wilgotna biel".

Kasprowicz jest autorem hymnów "Dies irae", "Święty Boże, Święty
Mocny", "Salve Regi-na", "Hymn świętego Franciszka z Asyżu". "Dies
irae" przedstawia wizję Sądu Ostatecznego. "Koniec świata" zapowiada
głos surmy; nad ziemią rozgrywają się "pożary słońc", "krzepnięcie
ognia" i "ciemnienie blasku". Natura zamiera; wiatr tworzy z kłębów
mgieł "potworne, dzikie kształty" i niszczy florę. Krajobraz
opanowuje trzęsawisko, z którego wy-nurza się fauna utożsamiana z
brzydotą i złem: "kłęby żmij", "czarne pijawki", "zielone
jaszczury". Trąba wzywa na Sąd żywych oraz zmarłych spod "miliardów
męczeńskich krzyży". Świadkami zagłady są: Chrystus - symbol
miłosierdzia i ofiary z własnego życia dla życia ludzkości;
"jasnowłosa Ewa" sugeruje ludzką naturę - wcielenie erotyzmu,
pierwotnego grzechu, narzędzia Szatana oraz źródło rozkoszy; Adam -
symbol poczucia winy, pokuty. Świat ogarnia wizja strachu, gniewu
bożego oraz obawa katastrofy i unicestwienia. Po przegranej walce
dobra ze złem Stwórca usuwa ludzkość z powierzchni Ziemi.
Katastrofizm w sztuce pojawia się w wyniku świadomości kryzysu
wartości i poczucia zagrożenia współczesnością. Proroctwo końca
świata skojarzone jest z Apokalipsą. Podmiot liryczny uważa, iż to
Bóg jest powodem grzechu człowieka, gdyż On zaszczepił instynkty,
żądzę posiadania, gniew i zawiść. Postawa ta jest "wadzeniem się z
Bogiem" czyli prometeizmem. W romantyzmie tyczył się on tylko
Polaków, a w neoromantyzmie - całej ludzkości. Hymn cechuje
ekspresja - kontrastowość, hiperbolizacja obrazów, napięcie
emocjonalne, poczucie odrazy u czytelnika. Kompozycja opiera się na
powtarzającej litanii "Kyrie elejson".

Leopold Staff w wierszu "Kowal" z tomu "Sny o potędze" przełamuje
postawę dekadencką czyli "słabość", "chorą niemoc", "skazę",
"pęknięcie". Symboliczny kowal obrabia psychikę; "drogocenny
kruszec" zmienia się w serce, które ma być "hartowne, mężne, dumne,
silne". Utwór jest pełen dynamiki, stał się manifestem
samodoskonalenia i "woli mocy". Staff wzywa człowieka do odnowy i
kształtowania własnego wnętrza, heroizmu i aktywności.

"Deszcz jesienny" tworzy nastrój smutku, melancholii, znużenia i
monotonii. Deszcz jest "jednaki, miarowy, niezmienny"; jest
"szklanym płaczem". Obraz przyrody łączy się ze stanem emocjonalnym
podmiotu mówiącego - autor stosuje psychizację krajobrazu.

Wiersze "Życie bez zdarzeń" i "Przedśpiew" są wyrazem postawy
franciszkańskiej od strony świeckiej i postulują aprobatę
rzeczywistości, życie w harmonii i optymizmie.

Poeci Młodej Polski poruszali szerokie spektrum tematyczne - rola i
zadania sztuki, pejzaż, folklor, problemy społeczne i egzystencjalne
człowieka końca wieku XIX, miłość, katastrofizm, antyk, Biblia.
Inspiracje czerpano z przyrody, filozofii i kierunków artystycznych
epoki. Poetykę cechuje muzyczność, analogia, synestezja, wizyjność,
symbolizm, naturalizm, nastrojowość, impresja i ekspresja.

Autor: Nieznany Ocena : 3.5




oceń prace: 1 2 3 4 5 6
Home | Reklama | Info | Mail
Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum |
Dzienniczek | Rozrywka



O nas | Filozofia/Prywatność | Napisz do nas
Copyright 2000 The MotherShip Poland Internet Holdings Sp. z
o.o. Wszelkie prawa zastrzezone