(Wpisuje zdający przed
rozpoczęciem pracy)
Miejsce
na naklejkę
z kodem
KOD ZDAJĄCEGO
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
przygotowany przez
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
Język polski. Poziom podstawowy
Czas pracy 170 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdx
, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron. Ewentualny
brak zgłoS
przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
2. Rozwiązania zadań zamieS
ć w miejscu na to przeznaczonym.
3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/
/atramentem.
4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyrax
nie przekreS
l.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika
ortograficznego.
7. Wypełnij tę częS
ć karty odpowiedzi, którą koduje zdający. Nie
wpisuj żadnych znaków w częS
ci przeznaczonej dla egzaminatora.
Za rozwiązanie
wszystkich zadań
8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL. Zama-
można otrzymać
luj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL. Błędne zazna- łącznie 70 punktów.
CzęS
ć I  20p.
czenie otocz kółkiem i zaznacz właS
ciwe.
CzęS
ć II  50 p.
Życzymy powodzenia!
� 2008 by Wydawnictwo Szkolne OMEGA
(Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy)
PESEL ZDAJĄCEGO
2 Próbny egzamin maturalny
CzęS
ć I  rozumienie czytanego tekstu
Przeczytaj uważnie tekst, a następnie odpowiedz na pytania. Odpowiadaj tylko na pod-
stawie tekstu i tylko własnymi słowami. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteS
proszony.
Kod Władysława Jagiełły
1. Kod Leonarda da Vinci Dana Browna cieszy się niesłabnącą popularnoS
cią wS
ród czy-
telników. Na nic krytyczne komentarze specjalistów  tysiące entuzjastów z całego
S
wiata przemierzają paryskie muzea i koS
cioły z bestsellerem w rękach, wypatrując
znaków pozostawionych przez twórcę Mona Lizy. Prawda jest jednak ciekawsza od
najlepszej nawet fikcji. Także w Polsce mamy wiele podobnych rebusów, tyle że
prawdziwych.
2. W S
redniowieczu symbole pozwalały człowiekowi lepiej rozumieć otaczający S
wiat.
Przez stulecia ogromna częS
ć wiedzy o tym S
wiecie znaków przepadła. DziS
nie-
rzadko stajemy bezradni przed dziełami rąk i umysłów mistrzów S
redniowiecza,
próbując odszyfrować  kod , w którym zapisali przesłanie. Pozostaje żmudne szu-
kanie drogi w gąszczu sprzecznych interpretacji i subtelnych wieloznacznoS
ci.
3. Rebusem zajmującym kolejne pokolenia badaczy jest nagrobek króla Władysława
Jagiełły. Piętnastoletni Jagiełło po S
mierci ojca w 1377 roku objął władzę nad Wielkim
Księstwem Litewskim, ogromnym państwem rozciągającym się bez mała od Bałtyku
po Morze Czarne i ostatnim pogańskim władztwem kontynentu. W obliczu wojny
domowej z pretendującymi do tronu kuzynami oraz zagrożenia krzyżackiego litews-
ki władca w 1384 roku zdecydował się porzucić starych bogów i przyjąć chrzeS
-
cijaństwo w obrządku łacińskim. Razem z nową wiarą (i imieniem Władysław)
przyjął rękę Jadwigi Andegaweńskiej i polską koronę. Możni, którzy oddali Jagielle
polski tron, wiedzieli, że zakonna propaganda nie omieszka wykorzystać pogańskiej
przeszłoS
ci nowego władcy. Według Krzyżaków Litwin jedynie udawał wiernego
syna KoS
cioła, a naprawdę nadal hołdował pogańskim zabobonom.
4. Jak było naprawdę? Czy zwycięzca spod Grunwaldu pozostał w głębi serca wierny
wierzeniom przodków? Wstąpił na polski tron jako dwudziesto- czy trzydziesto-
paroletni (nie znamy dokładnej daty jego urodzin) mężczyzna. Trudno było mu
wyzbyć się wyniesionych z Litwy zwyczajów. Dlatego też nierzadko dziwił, a nawet
szokował polskich poddanych swym zachowaniem. Podobnie jak otoczenie króla,
możemy się jedynie domyS
lać, co się za tym kryje.
5. Oczywiste było, że król po S
mierci dołączy do koronowanych poprzedników Władysła-
wa Łokietka i Kazimierza Wielkiego, pochowanych w krakowskiej katedrze na wawels-
kim wzgórzu. Miejscem najgodniejszym była nawa główna. Tu też stanął królewski grób.
Miejsce to wybrano jeszcze z innego względu. Otóż już w 1393 roku królowa Jadwiga
ufundowała w tej arkadzie ołtarz pod wezwaniem S
w. Krzysztofa. Sam Władysław
uposażył ołtarz dodatkowymi sumami, zaznaczając w dokumencie, że mają być tam
odprawiane msze za jego duszę. Nabożeństwa do S
w. Krzysztofa nie były popularne
wS
ród Piastów i Andegawenów. Skąd więc taki patron i dbałoS
ć o miejsce jego kultu?
6. R
więty Krzysztof S
wietnie nadawał się na niebieskiego orędownika króla neofity. Po-
dobnie jak Jagiełło, przyszedł na S
wiat jako poganin i dopiero po latach przyjął
chrzest. Osiadł nad rzeką, trudniąc się przenoszeniem podróżnych na drugi brzeg.
Pewnego razu miał mu się ukazać Chrystus pod postacią dziecka, które S
więty
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSIĄŻKI DO MATURY
Język polski. Poziom podstawowy 3
przeniósł przez wodę, dziwiąc się niezwykłemu ciężarowi. Ta pobożna legenda
objaS
niała imię S
więtego: Krzysztof pochodzi od greckiego Christo phorus (niosący
Chrystusa). Analogia wydaje się jasna  teraz nowym  niosącym Chrystusa był
Władysław Jagiełło, który zaniósł prawdziwą wiarę na pogańską Litwę. R
lady
łączenia kultu S
w. Krzysztofa z Władysławem Jagiełłą znajdujemy również na Litwie.
Na najstarszej pieczęci Wilna znalazł się wizerunek S
w. Krzysztofa przenoszącego
Chrystusa przez rzekę. Teraz scena ta zdobi herb stolicy Litwy. W tym S
wietle nie
dziwi złożenie ciała króla w cieniu ołtarza jego S
więtego opiekuna.
7. Nagrobek jest wspaniałym owocem złotej jesieni S
redniowiecza, kiedy w Europie S
cie-
rały się, jednoczeS
nie uzupełniając, tradycje sztuki gotyku i prądy nowej epoki  re-
nesansu. Głowa króla spoczywa na poduszce, za którą leżą dwa lwy. To nie przypadek,
gdyż lwy symbolizują królewski majestat. JednoczeS
nie są personifikacją brutalnoS
ci,
dzikoS
ci, nieokiełznanej siły. Z lwią symboliką wiąże się przedstawienie smoka o kro-
kodylich kształtach, którego depcze władca. Smok oznacza dzikoS
ć, pogaństwo i szata-
na. Ta wieloznacznoS
ć pozwala na różnorodne interpretacje. Smok może przypominać
o poskromieniu przez króla w zwycięskich wojnach nieprzyjaciół królestwa. Może
również symbolizować smoka pogaństwa zgniecionego stopą nowego Krzysztofa.
8. Jest na nagrobku jeszcze jeden element, który nie poddaje się prostej i łatwej inter-
pretacji. Dookoła, u jego podstawy, umieszczono figury ptaków oraz psów. Rzex
biarz
nie ograniczył się do ustawienia figur, lecz cały ten  zoologiczny fryz udrama-
tyzował: psy skradają się od tyłu do ptaków. Nie udało się znalex
ć analogii dla takiego
przedstawienia w S
redniowiecznej rzex
bie nagrobnej. Interpretacji jest prawie tyle, ilu
badaczy nagrobka Jagiełły. WS
ród uczonych przeważa jednak pogląd, że zwierzęce
wizerunki są aluzją do łowieckich pasji króla. Ale jest też teoria bardziej niezwykła.
Według niej rzeczone psy i sokoły są widomym S
ladem litewskich wierzeń zmarłego
i pogańskich praktyk pogrzebowych. Praktykowano tu całopalenie zwłok. Według
Długosza ciało układano na drewnianej konstrukcji, a do zwłok, które miały być
spalone, dodawano wszelkie najcenniejsze rzeczy  konia, siodło, broń, szaty, pas,
pierS
cień, i razem ze zmarłym palono je. Rzeczy, które były zmarłemu, o czym wie-
dziano, najdroższe za życia. Długosz opisał także pogrzeb księcia Kiejstuta. Kiejstut
spłonął na stosie wraz z ulubionymi końmi, strojami oraz orężem. Na stos poszły
również ulubione ptaki i psy łowcze litewskiego księcia.
9. Nie wiemy, czy nasze interpretacje nagrobka Jagiełły odpowiadają faktycznym inten-
cjom, jakie przyS
wiecały fundatorowi i artyS
cie, który nadał tym wizjom ostateczny
kształt. I zapewne nigdy się nie dowiemy. Pozostają domysły, spekulacje i sprzeczne
interpretacje. Problemem jest również to, że nie mamy wszystkich elementów królews-
kiego kodu. Ważnym, a brakującym fragmentem układanki jest niezachowany pier-
wotny kamienny baldachim  przykrywający nagrobek. Obecny wzniesiono w latach
1519 1524 staraniem królewskiego wnuka Zygmunta Starego. Ale największą tajemni-
cę kryje właS
ciwy grób i złożone w nim doczesnoS
ci Władysława Jagiełły. W przeci-
wieństwie do grobów wielu jego poprzedników i następców nigdy nie był otwarty
i przebadany. Ciekawe, co władca zabrał z sobą w ostatnią podróż. Czy w mrokach
grobu znajduje się klucz, który pozwoli nam dopasować do siebie elementy łami-
główki? Nie poznamy odpowiedzi na te pytania, dopóki nie odsłonimy ukrytego pod
posadzką katedry miejsca, w którym 18 czerwca 1434 roku złożono królewską trumnę.
4 Próbny egzamin maturalny
10. Zanim jednak zaczniemy zrywać kamienne płyty, zastanówmy się, czy warto w imię
zaspokojenia naszej ciekawoS
ci zakłócać wieczny odpoczynek zwycięzcy spod Grun-
waldu, fundatora wspaniałej dynastii, która przez ponad dwieS
cie lat panowała nad
znaczną częS
cią naszego kontynentu.
Oprac. na podstawie: Rafał Jaworski, Kod Władysława Jagiełły,  Mówią Wieki 2006, nr 556.
Zadanie 1. 1p.
Jaką funkcję pełni w tekS
cie akapit 1.?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 2. 1p.
Na podstawie akapitu 3. wyjaS
nij powody przyjęcia chrzeS
cijaństwa przez Jagiełłę.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 3. 1p.
Dlaczego S
w. Krzysztof został patronem grobu króla?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 4. 1p.
Zacytuj z akapitu 7. zdanie, w którym autor nawiązuje do treS
ci akapitu 6.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 5. 1p.
Podaj interpretację lwów zdobiących nagrobek Jagiełły, która nawiązuje do osobowoS
ci
władcy.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSIĄŻKI DO MATURY
Język polski. Poziom podstawowy 5
Zadanie 6. 1p.
Na podstawie akapitu 8. odpowiedz na drugie z pytań rozpoczynających akapit 4.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 7. 2p.
Podaj dwa elementy, których brakuje w królewskim kodzie (akapit 9.).
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 8. 1p.
Podaj występujące w artykule trzy synonimy rzeczownika  kod .
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 9. 1p.
W jakim celu autor powołuje się na kroniki Długosza?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 10. 2p.
SpoS
ród podanych przykładów wybierz i dopisz po jednym okreS
leniu:
orędownik  .............................................................................................................................

neofita  ....................................................................................................................................

oręż
 .........................................................................................................................................
badacz; broń; ktoS
, kto się wstawia za kimS
; nowy wyznawca; ten, kto opisuje.
Zadanie 11. 2p.
Zacytuj z akapitów 2. i 9. metafory, które wzmacniają efekt opisywanych prób roz-
wikłania zagadek.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
6 Próbny egzamin maturalny
Zadanie 12. 1p.
Tekst Rafała Jaworskiego ma charakter:
a) dydaktyczny.
b) filozoficzny.
c) informacyjny.
d) poetycki.
Zadanie 13. 2p.
Rozróżnij informacje i opinie. Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiednim miejscu X.
Przykład z tekstu informacja opinia
a)  [...] w 1393 roku królowa Jadwiga ufundowała w tej arka-
dzie ołtarz pod wezwaniem S
w. Krzysztofa .
b)  Smok może przypominać o poskromieniu przez króla
w zwycięskich wojnach nieprzyjaciół królestwa .
c)  [...] zwierzęce wizerunki są aluzją do łowieckich pasji
króla .
Zadanie 14. 1p.
Jaką funkcję w tekS
cie pełnią pytania (akapity: 4., 5., 9.)?
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Zadanie 15. 2p.
WyjaS
nij sens ostatniego akapitu w kontekS
cie całego artykułu.
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSIĄŻKI DO MATURY
Język polski. Poziom podstawowy 7
CzęS
ć II  pisanie tekstu własnego
Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niż dwie strony (około 250 słów).
Temat 1.
Analizując podane fragmenty Pana Tadeusza oraz wykorzystując znajomoS
ć całego poe-
matu, wskaż różnice między dwoma gospodarstwami i scharakteryzuj ich mieszkańców.
Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju,
Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany;
R
wieciły się z daleka pobielane S
ciany,
Tym bielsze, że odbite od ciemnej zieleni
Topoli, co go bronią od wiatrów jesieni.
Dom mieszkalny niewielki, lecz zewsząd chędogi,
I stodołę miał wielką, i przy niej trzy stogi
Użątku, co pod strzechą zmieS
cić się nie może;
Widać, że okolica obfita we zboże,
I widać z liczby kopic, co wzdłuż i wszerz smugów
R
wiecą gęsto jak gwiazdy, widać z liczby pługów
Orzących wczeS
nie łany ogromne ugoru,
Czarnoziemne, zapewne należne do dworu,
Uprawne dobrze na kształt ogrodowych grządek:
Że w tym domu dostatek mieszka i porządek.
Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza,
Że goS
cinna i wszystkich w goS
cinę zaprasza.
WłaS
nie dwukonną bryką wjechał młody panek
I obiegłszy dziedziniec zawrócił przed ganek,
Wysiadł z powozu; konie porzucone same,
Szczypiąc trawę ciągnęły powoli pod bramę.
We dworze pusto, bo drzwi od ganku zamknięto
Zaszczepkami i kołkiem zaszczepki przetknięto.
Podróżny do folwarku nie biegł sług zapytać;
Odemknął, wbiegł do domu, pragnął go powitać.
Dawno domu nie widział, bo w dalekim mieS
cie
Kończył nauki, końca doczekał nareszcie.
Wbiega i okiem chciwie S
ciany starodawne
Ogląda czule, jako swe znajome dawne.
Też same widzi sprzęty, też same obicia,
Z któremi się zabawiać lubił od powicia;
Lecz mniej wielkie, mniej piękne, niż się dawniej zdały.
I też same portrety na S
cianach wisiały.
Tu KoS
ciuszko w czamarce krakowskiej, z oczyma
Podniesionymi w niebo, miecz oburącz trzyma;
Takim był, gdy przysięgał na stopniach ołtarzów,
Że tym mieczem wypędzi z Polski trzech mocarzów
8 Próbny egzamin maturalny
Albo sam na nim padnie. Dalej w polskiej szacie
Siedzi Rejtan żałoS
ny po wolnoS
ci stracie,
W ręku trzyma nóż, ostrzem zwrócony do łona,
A przed nim leży Fedon i żywot Katona.
Dalej Jasiński, młodzian piękny i posępny,
Obok Korsak, towarzysz jego nieodstępny,
Stoją na szańcach Pragi, na stosach Moskali,
Siekąc wrogów, a Praga już się wkoło pali.
Nawet stary stojący zegar kurantowy
W drewnianej szafie poznał u wniS
cia alkowy
I z dziecinną radoS
cią pociągnął za sznurek,
By stary Dąbrowskiego usłyszeć mazurek.
Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Księga pierwsza Gospodarstwo, Warszawa 1982.
Wszystko nadzwyczaj stare, zgniłe; domu dachy
R
wieciły się, jak gdyby od zielonej blachy,
Od mchu i trawy, która buja jak na łące.
Po strzechach gumien  niby ogrody wiszące
Różnych roS
lin: pokrzywa i krokos czerwony,
Żółta dziewanna, szczyru barwiste ogony,
Gniazda ptastwa różnego, w strychach gołębniki,
W oknach gniazda jaskółcze, u progu króliki
Białe skaczą i ryją w niedeptanej darni.
Słowem, dwór na kształt klatki albo królikarni.
A dawniej był obronny! Pełno wszędzie S
ladów,
Że wielkich i że częstych doznawał napadów.
Pod bramą dotąd w trawie, jak dziecięca głowa
Wielka, leżała kula żelazna działowa
Od czasów szwedzkich; niegdyS
skrzydło wrót otwarte
Bywało o tę kulę jak o głaz oparte.
Na dziedzińcu spomiędzy piołunu i chwastu
Wznoszą się stare szczęty krzyżów kilkunastu
Na ziemi nieS
więconej; znak, że tu chowano
Poległych S
miercią nagłą i niespodziewaną.
Kto by uważał z bliska lamus, spichrz i chatę,
Ujrzy S
ciany od ziemi do szczytu pstrokate
Niby rojem owadów czarnych; w każdej plamie
Siedzi we S
rodku kula jak trzmiel w ziemnej jamie.
U drzwi domostwa wszystkie klamki, ćwieki, haki,
Albo ucięte, albo noszą szabel znaki:
Pewnie tu probowano hartu zygmuntówek,
Któremi można S
miało ćwieki obciąć z główek
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSIĄŻKI DO MATURY
Język polski. Poziom podstawowy 9
Lub hak przerżnąć, w brzeszczocie nie zrobiwszy szczerby.
Nade drzwiami Dobrzyńskich widne były herby;
Lecz armaturę  serów zasłoniły pułki
I zasklepiły gęsto gniazdami jaskółki.
Wewnątrz samego domu, w stajni i wozowni,
Pełno znajdziesz rynsztunków, jak w starej zbrojowni.
Pod dachem wiszą cztery ogromne szyszaki,
Ozdoby czół marsowych: dziS
Wenery ptaki,
Gołębie, w nich gruchając karmią swe pisklęta.
W stajni kolczuga wielka nad żłobem rozpięta
I pierS
cieniasty pancerz służą za drabinę,
W którą chłopiec zarzuca x
rebcom dzięcielinę.
W kuchni kilka rapierów kucharka bezbożna
Odhartowała, kładąc je w piec zamiast rożna;
Buńczukiem1, łupem z Wiednia, otrzepywa żarna:
Słowem, wygnała Marsa Ceres gospodarna
I panuje z Pomoną, Florą i Wertumnem
Nad Dobrzyńskiego domem, stodołą i gumnem.
Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Księga szósta ZaS
cianek, Warszawa 1982.
Temat 2.
Zanalizuj załączone fragmenty Lalki oraz Ludzi bezdomnych i porównaj obrazy miasta
widziane oczami bohaterów. Wykorzystaj znajomoS
ć utworów.
Nieustanny turkot i szmer wydał się Wokulskiemu nieznoS
nym, a wewnętrzna pust-
ka straszliwą. Chciał czymS
się zająć i przypomniał sobie, że jeden z zagranicznych
kapitalistów pytał go o zdanie w kwestii bulwarów nad Wisłą. Zdanie już miał wyro-
bione: Warszawa całym swoim ogromem ciąży i zsuwa się ku WiS
le. Gdyby brzeg rzeki
obwarować bulwarami, powstałaby tam najpiękniejsza częS
ć miasta: gmachy, sklepy,
aleje...  Trzeba spojrzeć, jak by to wyglądało?  szepnął Wokulski i skręcił na ulicę
Karową. Przy bramie wiodącej tam zobaczył bosego, przewiązanego sznurami tragarza,
który pił wodę prosto z wodotrysku; zachlapał się od stóp do głów, ale miał bardzo
zadowoloną minę i S
miejące się oczy.  Jużci, ten ma, czego pragnął. Ja, ledwiem zbliżył się
do x
ródła, widzę, że nie tylko ono znikło, ale nawet wysychają moje pragnienia. Pomimo
to mnie zazdroszczą, a nad nim każą się litować. Co za potworne nieporozumienie!
Na Karowej odetchnął. Zdawało mu się, że jest jedną z plew, które już odrzucił młyn
wielkomiejskiego życia, i że powoli spływa sobie gdzieS
na dół tym rynsztokiem zaciS
-
niętym odwiecznymi murami.  Cóż bulwary?...  myS
lał.  Postoją jakiS
czas, a potem
będą walić się, zaroS
nięte zielskiem i odrapane, jak te oto S
ciany. Ludzie, którzy je
1 Buńczuk  drzewce zakończone kulą, ozdobione końskim włosiem; symbol władzy w armii tureckiej;
zaadaptowany jako znak hetmański.
10 Próbny egzamin maturalny
budowali z wielką pracą, mieli także na celu zdrowie, bezpieczeństwo, majątek, a może
zabawy i pieszczoty. I gdzie oni są?... Zostały po nich spękane mury, jak skorupa po
S
limaku dawnej epoki. A cały pożytek z tego stosu cegieł i tysiąca innych stosów będzie,
że przyszły geolog nazwie je skałą ludzkiego wyrobu, jak my dziS
koralowe rafy albo
kredę nazywamy skałami wyrobu pierwotniaków. [...] Zatrzymał się w połowie drogi
i patrzył na ciągnącą się u jego stóp dzielnicę między Nowym Zjazdem i Tamką. Uderzyło
go podobieństwo do drabiny, której jeden bok stanowi ulica Dobra, drugi  linia od Gar-
barskiej do Topieli, a kilkanaS
cie uliczek poprzecznych formują jakby szczeble. [...] I roz-
ważał pełen goryczy, że ten płat ziemi nadrzecznej, zasypany S
mieciem z całego miasta,
nie urodzi nic nad parterowe i jednopiętrowe domki barwy czekoladowej i jasnożółtej,
ciemnozielonej i pomarańczowej. Nic, oprócz białych i czarnych parkanów, otaczających
puste place, skąd gdzieniegdzie wyskakuje kilkupiętrowa kamienica jak sosna, która
ocalała z wyciętego lasu, przestraszona własną samotnoS
cią.
 Nic nic!...  powtarzał tułając się po uliczkach, gdzie widać było rudery zapadnięte
niżej bruku, z dachami porosłymi mchem, lokale z okiennicami dniem i nocą zamk-
niętymi na sztaby, drzwi zabite gwox
dziami, naprzód i w tył powychylane S
ciany, okna
łatane papierem albo zatkane łachmanem.
Szedł, przez brudne szyby zaglądał do mieszkań i nasycał się widokiem szaf bez
drzwi, krzeseł na trzech nogach, kanap z wydartym siedzeniem, zegarów o jednej ska-
zówce, z porozbijanymi cyferblatami. Szedł i cicho S
miał się na widok wyrobników
wiecznie czekających na robotę, rzemieS
lników, którzy trudnią się tylko łataniem starej
odzieży, przekupek, których całym majątkiem jest kosz zeschłych ciastek  na widok
obdartych mężczyzn, mizernych dzieci i kobiet niezwykle brudnych.
 Oto miniatura kraju  myS
lał  w którym wszystko dąży do spodlenia i wytępienia
rasy. Jedni giną z niedostatku, drudzy z rozpusty. Praca odejmuje sobie od ust, ażeby
karmić niedołęgów; miłosierdzie hoduje bezczelnych próżniaków, a ubóstwo nie mogące
zdobyć się na sprzęty otacza się wiecznie głodnymi dziećmi, których największą zaletą
jest wczesna S
mierć .
Bolesław Prus, Lalka, Warszawa 1977.
Z prawej i lewej strony stały otworem sklepiki, instytucje kończące się niedaleko od
proga  jak szuflady wyklejone papierem. Na drewnianych półkach leżało w takim
magazynie za jakie trzy ruble papierosów, a bliżej drzwi nęciły przechodnia gotowane
jaja, wędzone S
ledzie, czekolada w tabliczkach i w ponętnej formie cukierków, krajanki
sera, biała marchew, czosnek, cebula, ciastka, rzodkiew, groch w strączkach, kubły z ko-
szernymi serdelkami i słoje z sokiem malinowym do wody.
W każdym z takich sklepów czerniała na podłodze kupa błota, która nawet w upale
zachowuje właS
ciwą jej przyjemną wilgotnoS
ć. Po tym gnoju pełzały dzieci okryte brud-
nymi łachmany i same brudne nad wyraz. [...]
O krok dalej rozwarte okna dawały widzieć wnętrza pracowni, gdzie pod niskimi
sufitami skracają swój żywot schyleni mężczyx
ni albo zgięte kobiety. Tu widać było
warsztat szewski, ciemną pieczarę, z której wywalał się smród namacalny, a zaraz obok
fabrykę peruk, jakich używają pobożne Żydówki. Było takich zakładów fryzjerskich
kilkanaS
cie z rzędu. Blade, żółte, obumarłe dziewczyny, same nie czesane ani myte,
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSIĄŻKI DO MATURY
Język polski. Poziom podstawowy 11
pracowicie rozdzielały kłaki... Z dziedzińców, drzwi, nawet ze starych dachów krytych
blachą lub cegłą, gdzie szeregiem tkwiły okna facjatek, wychylały się twarze chore, chude,
długonose, zielone, moręgowate i patrzały oczy krwawe, cieknące albo zobojętniałe na
wszystko w niedoli, oczy, które w smutku wiecznym S
nią o S
mierci. [...]
Judym szedł prędko, mrucząc coS
do siebie. Mury o kolorze zakurzonego grynszpanu
albo jakiejS
zrudziałej czerwonoS
ci, niby pstre, ubłocone gałgany, nasunęły mu się przed
oczy. Ciepła... Chodniki były jak niegdyS
zdruzgotane, bruk pełen wądołów. Nie było tu
już ani jednego przechodnia w cylindrze, rzadko trafiała się dama w kapeluszu. Ogół
idących podobny był do murów tej ulicy. Szli ludzie w ubraniach do pracy fizycznej,
najczęS
ciej bez kołnierzyków. Przejeżdżająca dorożka zwracała uwagę wszystkich. Z dala
już dostrzegł Judym bramę rodzinnej kamienicy i zbliżył się do niej z niemiłym uczuciem
tak zwanego fałszywego wstydu. Trza było witać osoby niskiej kondycji. Teraz, gdy
wrócił z zagranicy, było mu to przykro; bardziej niż kiedykolwiek. Wszedł co tchu
w bramę z nieuS
wiadomionym planem: unikać obcych...
Dziedziniec rozchodził się w trzy strony S
wiata. Nad jedną jego szyją wznosiła się
jakaS
hałaS
liwa fabryczka, która była dla Judyma nowoS
cią, drugą po dawnemu zaj-
mował skład węgla, a trzecia prowadziła do kilkopiętrowej oficyny. Tam właS
nie Judym
skierował swe kroki. [...] Minął pierwsze piętro, drugie i dopiero na wysokoS
ci strychu
zwolnił kroku. Miał przed sobą okienko bez szyb, pewien rodzaj strzelnicy w murze.
Cegła, zamykająca ten otwór z dołu, była tak wyS
lizgana przez dzieci, które się tam
bawiły, że przybrała kształt owalny. Ileż to razy on sam, Judym, wyłaził przez ten otwór
na zewnątrz muru i wisiał w powietrzu! W kącie czerniał wodociąg ogólny, rozpro-
wadzający wilgoć na całą S
cianę. Nad nim aż do sufitu sięgała plama kopciu z lampy
naftowej. R
ciany były pełne cienia i smutku, jak deski składające trumnę.
Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni, Kraków 2006.
12 Próbny egzamin maturalny
Wypracowanie
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSIĄŻKI DO MATURY
Język polski. Poziom podstawowy 13
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
14 Próbny egzamin maturalny
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
Wydawnictwo Szkolne OMEGA
NAJLEPSZE KSIĄŻKI DO MATURY
Język polski. Poziom podstawowy 15
BRUDNOPIS
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................