ZESPÓŁ SZKÓŁ SAMOCHODOWYCH

im. in

ż

. Tadeusza Ta

ń

skiego

w Poznaniu

PRACOWNIA TECHNICZNA

Instrukcja do

ć

wiczenia nr ....

TEMAT: Badanie układu smarowania silnika.

Zatwierdził:

..........................................

...................................................

data

piecz

ą

tka i podpis dyrektora

2

1. Cel

ć

wiczenia.

Celem

ć

wiczenia jest ocena stanu technicznego układu smarowania silnika poprzez

pomiar ci

ś

nienia w układzie oraz badanie wybranych jego elementów.

2. Wst

ę

p teoretyczny.

Wiadomo

ś

ci ogólne

Warto

ść

ci

ś

nienia oleju i jego zmiany pod wpływem zmian pr

ę

dko

ś

ci obrotowej

silnika stanowi

ą

miar

ę

stanu technicznego układu smarowania (pompy oleju, układu

regulacji ci

ś

nienia) a tak

ż

e stanu uło

ż

yskowania wału korbowego i wałka rozrz

ą

du.

Wła

ś

ciwe ci

ś

nienie oleju jest niezb

ę

dnym warunkiem poprawnej pracy popychaczy

hydraulicznych układu rozrz

ą

du, systemu zmiennych faz rozrz

ą

du, zapewnia równie

ż

odpowiedni

ą

intensywno

ść

chłodzenia denka tłoka i smarowanie natryskowe gładzi

cylindrowej, za pomoc

ą

dysz nawierconych w korbowodzie.

Rys.1 Zale

ż

no

ść

ci

ś

nienia oleju od parametrów pracy silnika

1-układ smarowania sprawny, 2-zwi

ę

kszony luz w pompie oleju, 3-zwi

ę

kszony luz w uło

ż

yskowaniu

wału korbowego

Ci

ś

nienie oleju zale

ż

y od temperatury silnika i pr

ę

dko

ś

ci obrotowej wału korbowego

(rys.1). Minimalne ci

ś

nienie oleju, jakie wyst

ę

puje na biegu jałowym silnika jest

uwarunkowane oporami przepływu w układzie smarowania. Natomiast ci

ś

nienie

maksymalne jest konstrukcyjnie ograniczone odpowiednim wyregulowaniem zaworu
redukcyjnego.

Rys. 2 Próbnik ci

ś

nienia oleju PCO-10.

3

Budowa i zasada działania awaryjnego czujnika ci

ś

nienia oleju.

Rys.3 Schemat poł

ą

cze

ń

obwodu awaryjnego czujnika ci

ś

nienia oleju.

Awaryjny czujnik ci

ś

nienia oleju zamyka obwód lampki kontrolnej (6 rys.3) w razie

spadku ci

ś

nienia w układzie smarowania poni

ż

ej dopuszczalnego. Membrana (3)

zmniejsza wówczas tak dalece nacisk na d

ź

wigni

ę

ze stykiem (1),

ż

e nast

ę

puje zwarcie

styków (1 i 2), zamkniecie obwodu i zapalenie si

ę

lampki kontrolnej.

Warto

ść

granicznego ci

ś

nienia oleju, przy której lampka si

ę

zapala lub ga

ś

nie jest ró

ż

na

i podawana przez producenta pojazdu w jego danych diagnostycznych (np. przy opisie
układu smarowania lub instalacji elektrycznej).

3. Wykaz pomocy.

-

manometr z ko

ń

cówk

ą

pomiarow

ą

, wskazany zakres pomiarowy do 0,8... 1,0 [MPa].

np. próbnik ci

ś

nienia oleju PCO - 10 (rys. 2);

-

klucz do odkr

ę

cania czujnika ci

ś

nienia oleju;

-

obrotomierz;

-

sonda pomiaru temperatury oleju

-

stanowisko do sprawdzania awaryjnych czujników ci

ś

nienia oleju,

-

dokumentacja diagnostyczna (BOSCH ESI-tronic, AUTODATA itp.

4

4. Schemat stanowiska pomiarowego.

Rys. 4. Sposób podł

ą

czenia układu do sprawdzania ci

ś

nienia oleju w silniku oraz czujnika ci

ś

nienia

oleju: 1-manometr, 2-lampka kontrolna, 3-czujnik ci

ś

nienia oleju, 4- ko

ń

cówka gwintowana, 5,6-

przewody

5. Przebieg

ć

wiczenia.

5.1. Pomiar ci

ś

nienia oleju próbnikiem PCO-10.

W celu przygotowania próbnika do pracy wykona

ć

nast

ę

puj

ą

ce czynno

ś

ci:

-

sprawdzi

ć

poziom oleju w misce olejowej i w razie potrzeby uzupełni

ć

go.

-

wykr

ę

ci

ć

z silnika czujnik steruj

ą

cy lampk

ą

sygnalizuj

ą

c

ą

nadmierny spadek

ci

ś

nienia oleju w zestawie wska

ź

ników - w jego miejsce wkr

ę

ci

ć

ko

ń

cówk

ę

manometru próbnika (w razie potrzeby, w zale

ż

no

ś

ci od modelu pojazdu u

ż

y

ć

odpowiedniej redukcji);.

-

wkr

ę

ci

ć

wymontowany czujnik do gniazda próbnika (3 rys.4) i podł

ą

czy

ć

do niego

przewód (5) lampki kontrolnej (2),

-

podł

ą

czy

ć

przewód masowy (6) próbnika do masy silnika.

Przebieg badania:

-

uruchomi

ć

zimny silnik i uwa

ż

nie obserwowa

ć

zachowanie lampki sygnalizacyjnej

ci

ś

nienia oleju oraz manometru próbnika, zanotowa

ć

spostrze

ż

enia;

-

odczyta

ć

warto

ść

ci

ś

nienia oleju na biegu jałowym pracuj

ą

cego, zimnego silnika,

-

odczyta

ć

warto

ść

ci

ś

nienia oleju pracuj

ą

cego, zimnego silnika przy pr

ę

dko

ś

ci

obrotowej około 2000 obr/min,

5

-

zmienia

ć

pr

ę

dko

ść

obrotow

ą

silnika w zakresie bieg jałowy – podwy

ż

szone obroty

(około 2000 obr./min) i obserwowa

ć

zachowanie wskazówki manometru próbnika,

zanotowa

ć

spostrze

ż

enia;

-

rozgrza

ć

silnik do normalnej temperatury pracy, tj. 85...90°C (powinno nast

ą

pi

ć

zał

ą

czenie si

ę

wentylatora chłodnicy cieczy).

-

zmierzy

ć

warto

ść

ci

ś

nienia oleju dla podanej przez producenta pojazdu warto

ś

ci

pr

ę

dko

ś

ci obrotowej silnika (dane np. instrukcja obsługi pojazdu, AUTODATA,

BOSCH ESI-tronic)

5.2. Badanie awaryjnego czujnika ci

ś

nienia oleju.

Do sprawdzania awaryjnego czujnika ci

ś

nienia oleju, wykorzysta

ć

mo

ż

emy próbnik

PCO – 10 C, wykorzystywany przy pomiarze ci

ś

nienia oleju w układzie smarowania

silnika. Próbnik ten jednak daje jedynie pobie

ż

n

ą

informacj

ę

o sprawno

ś

ci badanego

czujnika.

Do dokładnego sprawdzenia czujnika mo

ż

emy si

ę

posłu

ż

y

ć

specjalnym

stanowiskiem z prask

ą

hydrauliczn

ą

. Przebieg badania czujnika za pomoca tej metody

przedstawiono poni

ż

ej.

Rys. 5 Ogólny widok stanowiska do bada

ń

awaryjnych

czujników oleju: stanowisko wyposa

ż

one w zestaw

wymiennych redukcji, (rys.6), umo

ż

liwiaj

ą

cych badanie

czujników o ró

ż

nych parametrach gwintów, zasilane

z akumulatora 12 V z lampk

ą

kontroln

ą

i manometrem

o du

ż

ej dokładno

ś

ci do odczytu ci

ś

nienia zadziałania

czujnika

.

Rys.6 Zestaw wymiennych redukcji.

Rys.7 Stan pracy urz

ą

dzenia przy braku ci

ś

nienia oleju:

lampki kontrolna czujnika

ś

wieci si

ę

(biegun „-” akumulatora

podł

ą

czony do zacisku konektorowego czujnika, biegun „+”

do lampki kontrolnej).

6

Rys.8. Napełnianie cylindra praski hydraulicznej olejem:
otwieramy zawór zbiornika oleju i obracaj

ą

c pokr

ę

tłem praski

pobieramy olej do cylindra; nale

ż

y pobra

ć

oleju do ok. połowy

skoku praski a nast

ę

pnie zakr

ę

ci

ć

zawór zbiornika.

Rys.9 „Otwieranie zaworów": nale

ż

y nast

ę

pnie otworzy

ć

zawory gniazda czujnika i manometru (podczas tłoczenia
oleju, ci

ś

nienie w układzie b

ę

dzie wsz

ę

dzie równe - prawo

Pascala).

Rys.6 Sprawdzanie czujnika: powoli obracaj

ą

c (w prawo)

pokr

ę

tłem praski, powodujemy wzrost ci

ś

nienia oleju

w układzie; nale

ż

y obserwowa

ć

wskazania manometru i stan

lampki kontrolnej - w momencie kiedy zga

ś

nie, przerywamy

tłoczenie oleju i odczytujemy ci

ś

nienie zadziałania czujnika

z manometru. Czynno

ść

kontroli czujnika powtórzy

ć

5-cio

krotnie, ka

ż

dorazowo obni

ż

aj

ą

c ci

ś

nienie oleju w układzie do

„0".

Rys. 7 Przykładowy odczyt z manometru: ci

ś

nienie

zadziałania czujnik; - ok. 0,03 [MPa].

7

7. Wyniki pomiarów.

Po wykonaniu

ć

wiczenia nale

ż

ało uzyska

ć

nast

ę

puj

ą

ce wyniki i obserwacje:

-

poziom oleju w silniku (prawidłowy/nieprawidłowy);

-

reakcja lampki obwodu awaryjnego czujnika ci

ś

nienia oleju po uruchomieniu

silnika (ga

ś

nie/

ś

wieci si

ę

nadal);

-

zwłoka czasowa wzrostu ci

ś

nienia oleju w układzie smarowania silnika po jego

uruchomieniu (wyst

ę

puje/ nie wyst

ę

puje);

-

ci

ś

nienie oleju pracuj

ą

cego na biegu jałowym, zimnego silnika;

-

ci

ś

nienie oleju pracuj

ą

cego przy pr

ę

dko

ś

ci około 2000 obr/min, zimnego silnika;

-

zachowanie wskazówki manometru próbnika ci

ś

nienia oleju podczas zmian

pr

ę

dko

ś

ci obrotowej silnika (wskazanie ci

ś

nienia oleju zmienia si

ę

nieznacznie/

wskazówka wykonuje gwałtowne – skokowe ruchy);

-

ci

ś

nienie oleju nagrzanego silnika, dla podanej przez producenta pojazdu

pr

ę

dko

ś

ci obrotowej silnika;

-

ci

ś

nienie zadziałania awaryjnego czujnika oleju (wg bada

ń

za pomoc

ą

praski

hydraulicznej - z serii 5 pomiarów, wybieram najcz

ęś

ciej powtarzaj

ą

cy si

ę

) .

8. Opracowanie wyników i wnioski.

Nale

ż

y podj

ąć

prób

ę

interpretacji ka

ż

dego z otrzymanych wg pkt. 7 wyników bada

ń

i spostrze

ż

e

ń

.

Odczytan

ą

warto

ś

ci ci

ś

nienia oleju silnika nagrzanego porówna

ć

z danymi produ-

centa pojazdu (instrukcja obsługi pojazdu, dane diagnostyczne).

Je

ż

eli brak jest danych producenta, to przyjmuje si

ę

,

ż

e ci

ś

nienie oleju powinno wynosi

ć

:

-

0,1 [MPa] (min. 0,03 MPa) na biegu jałowym;

-

0,2...0,4 [MPa] (silniki benzynowe) lub 0,3...0,6 [MPa] (silniki Diesel) przy

wy

ż

szych pr

ę

dko

ś

ciach obrotowych.

Zbyt niskie ci

ś

nienie oleju mo

ż

e by

ć

spowodowane:

-

mał

ą

lepko

ś

ci

ą

oleju lub jego rozcie

ń

czeniem paliwem:

-

uszkodzeniem pompy oleju lub zatkaniem filtra siatkowego;

-

niesprawnym działaniem zaworu redukcyjnego;

-

nadmiernymi luzami w ło

ż

yskach wału korbowego. Zbyt wysokie ci

ś

nienie oleju mo

ż

e

by

ć

spowodowane:

-

zanieczyszczeniem kanałów olejowych;

-

nieprawidłow

ą

regulacj

ą

zaworu redukcyjnego.

Literatura:

K.Trzeciak: Diagnostyka samochodów osobowych; wyd.8; WKiŁ; Warszawa 2010 r.