14.11.2013, Marek Nahotko

HASŁO- wyrażenie: wyraz, grupa wyrazów lub symbol w sformalizowanej postaci służące do
szeregowania (porządkowania) opisów dokumentów w obrębie zbioru (katalogu, spisu
bibliograficznego) oraz stanowiące czynnik (klucz) wyszukiwania opisu w zbiorze informacyjnym.

Normy:



PN-N-01228 : 1994 Hasło o.b. – Forma nazw geograficznych



PN-N-01229 : 2002 Hasło o.b. – Hasło osobowe



PN-N-01230 : 2001 Hasło o.b – Hasło korporatywne



PN-N-01231 : 2001 Hasło o.b. – Hasło tytułowe

HASŁO WZORCOWE – przyjęta dla danego systemu ujednolicona nazwa danej osoby, ciała
zbiorowego, ujednolicony tytuł. Szczególnym rodzajem hasła wzorcowego jest:

HASŁO AUTORYTATYWNE – ustalone przez narodowa centralę oryginalne nazwy krajowych autorów i
współtwórców, nazwy działających w danym państwie ciał zbiorowych oraz tytuły oryginalnych dzieł.

KARTOTEKI HASEŁ WZORCOWYCH

Kartoteki haseł formalnych (KHF)

Kartoteki haseł przedmiotowych

Hasło formalne

1. Hasło opisu bibliograficznego:

a) Hasło osobowe (nazwa osoby)

b) Hasło korporatywne (nazwa ciała zbiorowego)

c) Hasło tytułowe (tytuł ujednolicony lub hasło geograficzne)

2. Hasła zawierające nazwę serii

ELEMENT STRUKTURY

FUNKCJA

HASŁO

Klucz dostępu do opisu dokumentu

OPIS BIBLIOGRAFICZNY

Identyfikacja dokumentu

OPIS RZECZOWY

Reprezentacja treści

SYGNATURA

Opis egzemplarza

Hasło formalne w katalogu kartkowym

1. Hasło główne: zawsze tworzone, decyduje o umiejscowieniu opisu w katalogu (karta główna z
opisem głównym)

2. Hasło dodatkowe : dodatkowo wskazuje opisywany dokument w katalogu (np. nazwy
współtwórców lub dane dzieł współwydanych – karta pomocnicza odsyłacze)

Funkcje hasła głównego w OPAC



Szeregowanie wyników wyszukiwania



Wyszukiwanie przez połączenie autor/tytuł (hasło główne/tytuł ujednolicony)



Identyfikacja dzieł przy wymianie opisów, identyfikacji, dubletów (zbędnych
egzemplarzy)



Jest częścią sygnatury w przypadku gdy sygnatura = symbol klas. + pierwsze litery
hasła głównego (np. w księgozbiorach)

A. HASŁO OSOBOWE

1. Zawartość i budowa

Jedyną lub pierwszą częścią hasła osobowego jest nazwa osobowa (nazwa własna, identyfikująca
daną osobę): imię, nazwisko, nazwisko i imię, pseudonim, kryptonim, nazwa związana z godnością
osoby, inne określenia używane przez daną osobę, pod którymi jest znana. Może zaweirać
DOPOWIEDZENIA (w nawiasach okrągłych) i daty biograficzne, więzy pokrewieństwa, godności, tytuły
szlacheckie.

2. Zasady stosowania hasła osobowego

2.1 Używane gdy dokument posiada 1 lub 2-3 autorów. W przypadku gdy dokument posiada

więcej niż 1 autora, za autora głównego uznaje się osobę wymienioną na stronie tytułowej na
pierwszych miejscu, lub osobę, której nazwa została wyróżniona typograficznie lub przez określenie
funkcji.

2.2 Za autorów uważa się też osoby opracowujące słowniki, bibliografie, nieurzędowe zbiory

przepisów prawnych, kontynuację, suplementy i indeksy.

2.3 Nazwę osobową podaje się w formie językowej i pisowni i kraju działalności danej osoby.

B. HASŁO KORPORATYWNE

1. Zawartość i budowa

Ciało zbiorowe

– Organizacja lub grupa osób i/lub organizacji która jest identyfikowana własną,

indywidualną nazwą. Pojęcie to obejmuje również mające własną nazwę okolicznościowe grupy
imprezy, np. konferencje, targi, sobory, spotkania.

Dopowiedzenie

– nazwę siedziby, lata działalności, określenie ciała zbiorowego, inne.

2. Zasady stosowania

2.1 Nazwę podaje się w formie oficjalnej

2.2 Do katalogowania oficjalnych dokumentów o charakterze administracyjnym lub informacyjnym
dot. Działalności danego ciała (status, sprawozdanie z działalności, katalog wydawniczy)

2.3 DO katalogowania dokumentów zawierających materiały dotyczące imprezy (program,
sprawozdanie, wygłaszane referaty, itp.) ale tylko wtedy gdy nazwa imprezy stanowi lub wchodzi w
skład tytułu dokumentu lub na głównej stronie tytułowej poprzedza tytuł zawierający temat imprezy.

C. HASŁO TYTUŁOWE –TYTUŁ UJEDNOLICONY

1. Zawartość i budowa

Zawiera ujednolicone tytuły świętych ksiąg różnych wyznań oraz ksiąg liturgicznych ii anonimów
klasycznych starożytnych i średniowiecznych. Zawiera też tytuły serii.

2. Zasady stosowania

Do katalogowania kolejnych wydań Biblii, Talmudu, Koranu, ksiąg liturgicznych oraz klasycznych
anonimów starożytnych i średniowiecznych, które mogą ukazywać się pod różnymi tytułami w
różnych językach. Podstawą tworzenia tytułów ujednoliconych serii jest publikacja z najniższym
numerem lub najwcześniejszą datą wydania.

D. HASŁO TYTUŁOWE – HASŁO GEOGRAFICZNE

1. Zawartość i budowa

Nazwy odnoszące się do jednostek geograficznych typu:



Kontynenty i ich części



Państwa



Regiony



Miejscowości i obiekty znajdujące się w nich



Obiekty znajdujące się poza miejscowościami



Obiekty fizjograficzne



Rezerwaty i parki narodowe



Jednostki podziału administracyjnego (województwa, powiaty, gminy, stany, itp.

2. Zasady stosowania

Do katalogowania publikacji których zasięg ograniczony jest do jednego obszaru: map,
przewodników, itp. W Polsce stosowany jedynie jako część opisu rzeczowego.

FUNKCJE KARTOTEKI HASEŁ WZORCOWYCH:

 Określenie zbioru terminów
 Podział terminów na przyjęte i odrzucone
 Określenie zakresu stosowania terminów przyjętych
 Określenie związków pomiędzy terminami
