Elementy psychiatrii

cz. 2

Dr n. med. Piotr Abramczyk

Procesy poznawcze

• świadomość

• wrażenia i spostrzeżenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Myślenie

• Konkretno-obrazowy

• Abstrakcyjny

• Intuicyjny

Zaburzenia myślenia

• Treści

– Urojenia

– Idee nadwartościowe

– Natręctwa myślowe i fobie

• Toku

– Rozkojarzenie

– Przyśpieszenie

– Spowolnienie

Urojenia

• Fałszywe sądy

• Przekonanie o ich prawdziwości

• Brak krytycyzmu (mimo dowodów

błędności)

Urojenia

• Prześladowcze

• Zazdrości

• Hipochondryczne

• Grzeszności i winy

• Wielkościowe

• Odnoszące

• Oddziaływania, owładnięcia

Urojenia

• Paranoiczne

• Niespójne

• Rzutowanie wstecz

Idee nadwartościowe

• Szczególnie ważne przekonania

• Związek emocjonalny

• Działacze społeczni

• Podróżnicy

• Fanatycy

Natręctwa i fobie

• Natręctwa (przeświadczenie o ich

niedorzeczności):

– Myśli

– Wyobrażenia

– Czynności

Fobie

• Określone sytuacje

• Lęk

• Unikanie

• Klaustrofobia

• Agorafobia

• Acrofobia

Zaburzenia toku myślenia

• Rozkojarzenie

• Przyśpieszenie

• Spowolnienie zahamowanie

• Splątanie

Zaburzenia myślenia

• Myślenie magiczne

• Perseweracje

• Myślenie paralogiczne

• Myślenie symboliczne (przedmioty,

zjawiska)

• Myślenie rezonerskie

Zaburzenia toku myślenia

• Lepkość

• Myślenie autystyczne

• Ambisentencja,

• Depresonalizacja,

• Derealizacja

Procesy poznawcze

• świadomość

• wrażenia i spostrzeżenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Zaburzenia pamięci

• Pamięć:

– Świeża, trwała

– Konsolidacja

– Wyobrażenia

– Utrwalanie, przechowywanie, odtwarzanie:

• Spostrzeżeń, myśli, emocji, czynności ruchowych

Zaburzenia pamięci

• Nadczynność – hipermnezja

• Niedoczynność – hypomnezja:

– Czynnościowa (rozproszenie uwagi,

wzruszenie)

– Wywołana zmianami organicznymi (zespół

psychoorganiczny)

Zaburzenia pamięci

• Niepamięć - amnezja

– Okres

– Konfabulacje

– Wsteczna, następcza

Zaburzenia pamięci

• Zafałszowanie pamięci (paramnezja)

– W okresie przechowywania

– Konfabulacje

– Omamy pamięciowe

– Złudzenia pamięciowe (pod wpływem emocji)

– Kryptomnezje (utrata cechy powtórności)

– Ekmnezje (mieszanie przeszłości z

teraźniejszością)

Procesy poznawcze

• świadomość

• wrażenia i spostrzeżenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Uwaga

• Ukierunkowanie czynności poznawczych

– Dowolne

– Mimowolne

– Zakres, skupienie, trwałość, przerzutność,

podzielność, wybiórczość

Uwaga

• Nadmierna przerzutność – mania

• Trudność przenoszenia – otępienie,

depresja

• Nadmierna trwałość - lepkość

Procesy poznawcze

• świadomość

• wrażenia i spostrzeżenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Zaburzenia świadomości

• Świadomość

– Odzwierciedlenie rzeczywistości

– Poczucie przeżywania zjawisk

– Orientacja

– Samoorientacja

• Przytomność

Zaburzenia świadomości

• Układ siatkowaty wstępujący

• Układ siatkowaty zstępujący

• Pytania o orientację w czasie, otoczeniu i

przestrzeni

Zaburzenia świadomości

• Ilościowe zaburzenia świadomości

– Przymglenie świadomości (nieostrość

spostrzeżeń)

– Senność patologiczna

– Półśpiączka

– Śpiączka

Glasgow Coma Scale - GCS

•

Ocenie podlega:

•

Otwieranie oczu

–

4 punkty - spontaniczne

–

3 punkty - na polecenie

–

2 punkty - na bodźce bólowe

–

1 punkt - nie otwiera oczu

•

Kontakt słowny:

–

5 punktów - odpowiedź logiczna, pacjent zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby

–

4 punkty - odpowiedź splątana, pacjent zdezorientowany

–

3 punkty - odpowiedź nieadekwatna, nie na temat lub krzyk

–

2 punkty - niezrozumiałe dźwięki, pojękiwanie

–

1 punkt - bez reakcji

•

Reakcja ruchowa:

–

6 punktów - spełnianie ruchowych poleceń słownych, migowych

–

5 punktów - ruchy celowe, pacjent lokalizuje bodziec bólowy

–

4 punkty - reakcja obronna na ból, wycofanie, próba usunięcia bodźca bólowego

–

3 punkty - patologiczna reakcja zgięciowa, (przywiedzenie ramion, zgięcie w stawach łokciowych i ręki,
przeprost w stawach kończyn dolnych)

–

2 punkty - patologiczna reakcja wyprostna, (przywiedzenie i obrót ramion do wewnątrz, wyprost w stawach
łokciowych, nawrócenie przedramion i zgięcie stawów ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych,
odwrócenie stopy)

–

1 punkt - bez reakcji

GCS

Na podstawie skali Glasgow zaburzenia

przytomności najczęściej dzieli się na:

• GCS 13-15 - łagodne
• GCS 9-12 - umiarkowane
• GCS 6-8 - brak przytomności
• GCS 5 - odkorowanie
• GCS 4 - odmóżdżenie
• GCS 3 - śmierć mózgowa

GCS dzieci

Pediatryczna skala GCS - skala używana w

pediatrii

do określanie stopnia

przytomności

. Zawiera się w przedziale od

3 do 15 punktów, gdzie 3 oznacza najgorsze rokowanie, a 15 najlepsze.

Składa się z trzech elementów:
•

reakcja wzrokowa dziecka

•

reakcja słowna dziecka

•

odpowiedź ruchowa.

Odpowiedź wzrokowa. (maksymalna ilość pkt. = 4)
•

NIE otwiera oczu.

•

Otwiera oczy na ból.

•

Otwiera oczy na polecenie głosowe.

•

Otwiera oczy spontanicznie.

Odpowiedź słowna (maksymalna ilość pkt. = 5)
•

BRAK odpowiedzi słownej.

•

Pobudzone, niespokojne.

•

Niespokojne w odpowiedzi na bodźce.

•

Płacz ustępujący po przytuleniu.

•

Uśmiecha się, wodzi wzrokiem.

Odpowiedź ruchowa. (maksymalna ilość pkt. = 6)
•

BRAK odpowiedzi ruchowej.

•

Reakcja wyprostna.

•

Reakcja zgięciowa.

•

Odsuwa się od bólu.

•

Lokalizuje ból.

•

Spełnia polecenia.

AVPU

Skala AVPU - jest używana w celu oceny

świadomości pacjenta, szczególnie w krajach
anglosaskich.

• A (Alert) - pacjent przytomny, skupia uwagę

• V (Verbal) - pacjent reaguje na polecenia głosowe

• P (Pain) - pacjent reaguje na bodźce bólowe

• U (Unresponsive) - pacjent jest nieprzytomny, nie

reaguje na żadne bodźce.

Jakościowe zaburzenia

świadomości

• Zespół majaczeniowy (delirium)

– zaburzenia orientacji

– Omamy

– Urojenia niespójne

– Lęk

– Niepokój ruchowy

– Niepamięć

– Dysforia

Jakościowe zaburzenia

świadomości

• Zespół pomroczny

– zaburzenia orientacji

– Lęk

– Pobudzenie ruchowe

– Niepamięć

Jakościowe zaburzenia

świadomości

• Zespół pomroczny jasny

– Dobra orientacja

– Przymglenie świadomości

– Zaburzenie toku myślenie

– Niepamięć

Jakościowe zaburzenia

świadomości

• Zespół splątaniowy

– Zupełna dezorientacja

– Zaburzenia toku myślenia

– Omamy

– Złudzenia

– Niepamięć

Jakościowe zaburzenia

świadomości

• Zespół onejroidalny

– zaburzenia orientacji

– Omamy

– Zaburzenia pamięci

Procesy poznawcze

• świadomość

• wrażenia i spostrzeżenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Intelekt

• Wrodzone zaburzenia intelektu

- Wady genetyczne

- Zaburzenia płodowe

• Nabyte zaburzenia intelektu

- Okres okołoporodowy

- Zaburzenia hormonalne

- Zmiany organiczne

Upośledzenie umysłowe

• lekkie (9-12lat)

• umiarkowane (6-9 lat)

• znaczne (3-6lat)

• Głębokie (<3lat)

OT

OT

Ę

Ę

PIENIE

PIENIE

• Zespół objawów spowodowanych chorobą mózgu

zwykle o charakterze przewlekłym, w którym

zaburzone są funkcje

poznawcze

.

• Otępienie objawia się obniżeniem sprawności

intelektualnych i upośledzeniem funkcjonowania
w życiu codziennym i społecznym.

• Otępienie nie musi obejmować wszystkich funkcji

poznawczych. Kryterium rozpoznania jest
zaburzenie co najmniej 2 funkcji poznawczych,
z których jedną jest pamięć.

Procesy poznawcze

• świadomość

• wrażenia i spostrzeżenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

OTĘPIENIE (ICD-10)

Inne objawy
• Zachowana świadomość (brak

przymglenia lub majaczenia)

• Zaburzenia emocji i zachowania

(chwiejność emocjonalna, drażliwość,
apatia, prymitywizacja zachowań)

• Utrzymywanie się objawów powyżej 6

miesięcy

Ocena zaawansowania otępienia

The Global Deterioration Scale (GDS)

Zaawansowanie

Objawy

Stopień 7 – bardzo cięzkie

Stopień 6 - ciężkie

Stopień 5 - znaczne

Stopień 4 – średnio nasilone

Stopień 3 - umiarkowane

Stopień 2 - niewielkie

Stopień 1 - pogranicze

Stopień 0- brak zaburzeń

Lata

0

5

10

15

20

Utrata zdolności językowych,
zdolności chodzenia, śmierć

Wymaga stałej opieki

Utrata samodzielności, pamięta swoje imie,

depresja, zaburzenia zwieraczy

Chory nie może obyć się bez drugiej osoby,

pobudzony, nie pamięta adresu

Brak zdolności do pracy i złożonych czynności

norma

Subiektywne zaburzenia pamięci

Wyraźne zauważalne narastanie deficytów funkcji poznawczych -

Reisberg et al, 1982

PRZYCZYNY OTĘPIENIA

otępienie naczyniopochodne
choroba Alzheimera
otępienie z ciałami Lewy'ego
otępienie czołowo-skroniowe
inne zwyrodnieniowe
potencjalnie terapeutyczne
ch.Alzheimera+otępienie naczyniopochodne

38%

13%

5%

9%

4%

29%

DIAGNOSTYKA PODSTAWOWA

• Powtórzenie nazw 3 przedmiotów bezpośrednio

i po 3 minutach

• Dni tygodnia od ostatniego do pierwszego

• Test rysowania zegara

• Krótka Ocena Stanu Psychicznego (MMSE)

KRÓTKA OCENA STANU PSYCHICZNEGO

Mini-Mental State Examination(MMSE)

• Orientacja w czasie i miejscu
• Zapamiętywanie (trzy słowa)
• Uwaga i liczenie (100 – 7)
• Przypominanie
• Funkcje językowe (nazywanie, powtarzanie,

wykonywanie poleceń, pisanie)

• Praksja konstrukcyjna (przerysowanie

rysunku)

• Wynik poniżej 24 pkt. sugeruje otępienie,

poniżej 27 pkt – szczegółowe badanie
kliniczne

TEST RYSOWANIA ZEGARA

Poziom I

• Niewielkiego stopnia trudności w

rozmieszczaniu godzin

• Oznaczanie godzin na zewnątrz koła
• Godziny do góry nogami
• Rysowanie „szprych” w celu zachowania

orientacji

Poziom II-V:

• postępujące zaburzenia wzrokowo-przestrzenne

OTĘPIENIE TYPU

ALZHEIMEROWSKIEGO

• Początek niezauważalny, przebieg

postępujący

• Upośledzenie pamięci świeżej

• Nieporadność, trudności z doborem

słów

• Niepokój, agresja, nierozpoznawanie

bliskich osób

ZABURZENIA I PROBLEMY

WSPÓŁISTNIEJĄCE

• Depresja

• „Psychozy starcze”

• Stany majaczeniowe

• Choroby somatyczne

• Polipragmazja

• Interakcje lekowe

• Samotność

OPIEKA NAD CHORYM

• Edukacja rodziny

• Opieka domowa

• Grupy wsparcia dla chorych i rodzin

• Domy pobytu dziennego

• Domy pomocy społecznej