LIPIDY-2011/12

Proste:

tłuszcze - estry glicerolu i kw. tłuszczowych

woski - estry wyższych alkoholi i wyższych kw. tłuszczowych

Złożone: fosfolipidy np. lecytyny, kefaliny

glikolipidy (gluko-, galaktolipidy)

OLEJE ROŚLINNE: OLEA HERBARIA- są głównie stałymi / ciekłymi

triglicerydami kwasów tłuszczowych, mogą zawierać

częściowe glicerydy, woski,

kwasy tłuszczowe

substancje niezmydlające się

Otrzymywane z nasion, owoców, jąder nasiennych przez

tłoczenie i/lub ekstrakcję (heksan + metylopentany- 65-70°)

rafinowanie / uwodornienie/przeciwutleniacze

Olej pierwszego tłoczenia- Virginale

Olej rafinowany- Raffinatum

Olej uwodorniony Hydrogenatum

KWASY TŁUSZCZOWE

Nienasycone – mono-, polinienasycone

oleinowy

1 ← stearynowy Ω-9

palmitooleinowy 1 Ω-7

linolowy

2 NNKT Ω-6

α

-linolenowy

3 NNKT Ω-3

γ

- linolenowy

3

Ω

-6

stearydonowy

3

Ω

-3

arachidonowy

4 wiązania nienasycone

arachidonowy

4 wiązania nienasycone

rycynolowy

w olwju rycynowym

hydnokarpowy

w oleju hydnokarpowym - p. trądowo

erukowy

w oleju roślin krzyżowych

Nasycone: laurowy, mirystynowy, palmitynowy, stearynowy, arachidowy

Formy przestrzenne łańcucha węglowego kwasów tłuszczowych

 cis (Z)-izomery - naturalne

 trans(-E)izomery - uwodornienie/ utlenienie/przegrzanie

-- cz. ryzyka ch serowo-naczyn, ch. wieńcowa, zaburzenie funkcji membran, 

LDL, HDL,  biomarkery stanów zapalnych, cukrzyca

 CLA-skoniugowany kw linolowy (trans)-baranina, wołowina, produkty

mleczne

-diety odchudzające

Roślinne

ω

ω

ω

ω

-3

α-linolenowy (18:3) -ALA -"prekursor"

ω

-3 EPA DHA,

olej z nasion lnu, konopi, rzepaku, soi,

orzechów, warzyw liściastych.

Stearydonowy SDA: olej cz.porzeczki, konopi, żmijowca 14% EPA

CO

2

H

kwas linolenowy-alfa



ω

-3 też z

ω

-6 - konwersję w wątrobie utrudnia

niewłaściwa dieta, toksyny

Z

wierzęce

ω

ω

ω

ω

-3

eikozapentaenowy (20: 5) – EPA

dokozaheksaenowy(22: 6) - DHA- oba też z ALA (18:3)

tłuste ryby oceaniczne, glony

CO

2

H

kwas linolenowy-alfa

Tłuszcze a prawidłowe funkcjonowanie organizmu

- właściwa proporcja

ω

-6:

ω

-3

1 : 1 (do 4 :1) np. dieta śródziemnomorska

warzywa, ryby, olej oliwkowy, czosnek, mało mięsa,

USA: 10 : 1

Europa (Polska) – tłuszcze nasycone i

kw tłuszczowe- trans

Kwasy tłuszczowe -do syntezy eikozanoidów

Kwasy tłuszczowe -do syntezy eikozanoidów

-

 udział w regulacji funkcji fizjologicznych

ω

-3 konkurują z

ω

-6

 mniej eikozanoidów z AA (prozapalne)

- wpływ na skład fosfolipidów

 nieprawidłowa budowa błony- zakłócone procesy życiowe

Niedobory kwasów

ω

ω

ω

ω

-3

zaburzenia:
 emocjonalne - depresja, agresja, nadpobudliwość dziecięca (ADHD)
 umysłowe - dysleksja, zaburzenia pamięci, choroba Alzheimera

 układu krążenia - choroby serca, miażdżyca, arterioskleroza

 wydzielania soków trawiennych (regulowane przez prostaglandyny)
 metaboliczne - otyłość, cukrzyca

 metaboliczne - otyłość, cukrzyca

 dermatologiczne - egzemy, zgrubienia, pęknięcia skóry
 gospodarki hormonalnej
 układu odpornościowego - alergie, skłonność do st zapalnych
 nowotwory

PODZIAŁ OLEJÓW ROŚLINNYCH

1. od konsystencji w t. pokojowej

stałe, półstałe kakaowy, kokosowy, palmowy

płynne (absorpcji O

2

):

- schnące: od 50% PNKT lniany, konopny 3-4 mies –trwałość,

utlenione formy → polimeryzacja → twardy film

- półschnące: 20-49% PNKT sojowy (4-6 mies)

- nie wysychające: oliwkowy, rzepakowy. do 19% PNKT(6-8 mies)

2. Od stopnia nienasycenia kw tłuszczowych:

2. Od stopnia nienasycenia kw tłuszczowych:

- nasycone: olej kakaowy, kokosowy, palmowy

-mononienasycone: oliwkowy, rzepakowy, arachidowy, kukurydziany,

bawełniany, słonecznikowy (85-20% kw oleinowego)

kardioprotekcyjnie (LDL), reg. syst. immunologicz

-wielonienasycone : słonecznikowy, z zar kukurydzy, sojowy,

nas bawełny, sezamowy, migdałowy, z nasion dyni,– LA 70-30%

lniany, z nas konopi, Chia (Salvia hispanica)- ALA 50, 25%

3. W zależności od zastosowania: techniczne, jadalne

OLEJE NASYCONE (STAŁE/PÓŁSTAŁE)

Cacao oleum (Butyrum) – Olej kakaowy z jąder nasiennych Kakaowca

właściwego -Teobroba cacao

- czopki, globulki, maści, pomadki

Cocois oleum raffinatum – Olej kokosowy

oczyszczony

z wysuszonych, stałych części bielma

Palmy kokosowej

Cocos nucifera,

następnie oczyszczony.

Kwas laurynowy: od 40 do 50%; mirystynowy od 15 do 20%

-

tłuszcz spożywczy, mydła, detergenty (olej-wysoka liczba zmydlenia)

Palmae oleum – Olej palmowy z owocni, nasion Palmy oleistej -

Elaeis

Palmae oleum – Olej palmowy z owocni, nasion Palmy oleistej -

Elaeis

guineensis

do 0,07% karotenoidów „czerwony olej”

Tłuszcz spożywczy (1 miejsce) – margaryna, produkty kosmetyczne ,mydła,

ś

wiece

Gossypii oleum hydrogenatum Olej bawełniany uwodorniony

przez oczyszczenie i uwodornienie oleju otrzymanego z nasion z różnych

uprawianych odmian Gossypium hirsutum lub z innych gatunków z rodzaju
Gossypium; składa się głównie z triglicerydów kwasu palmitynowego i
stearynowego.

OLEJE PŁYNNE MONONIENASYCONE

Ricini oleum virginale Olej rycynowy pierwszego tłoczenia

Przez tłoczenie na zimno z nasion

Rącznika pospolitego-

Ricinus communis

Ricini oleum raffinatum Olej rycynowy oczyszczony

Podczas tłoczenia temperatura oleju nie może przekraczać 50

o

C.

Kwas rycynolowy: od 85 do 92%

Ricini oleum hydrogenatum Olej rycynowy uwodorniony

przez uwodornienie Oleju rycynowego pierwszego tłoczenia

Trigliceryd kwasu 12-hydroksystearynowego od 78 do91%

Trigliceryd kwasu 12-hydroksystearynowego od 78 do91%

Uprawa: Indie, Brazylia, Płd. i Centr. Ameryka, Płd. Europa

- kwas rycynolowy (trawienie) -drażni śluz j. cienkiego,

1 – 2 łyżki dorośli, ½ łyżki dzieci- po 4-6h wypróżnienie:

- olej - pobudza wzrost włosów

- do produktów farmaceutycznych, mydła

- smar- duża lepkość

Olej nie zawiera rycyny (toksalbumina)

OLEJE PŁYNNE MONONIENASYCONE

Olivae oleum virginale - Olej z oliwek pierwszego tłoczenia

otrzymany przez tłoczenie na zimno dojrzałych pestkowców

Oliwki europejskiej -

Olea europaea

W owocni (ok. 50%), nasionach (30% oleju)

Olivae oleum raffinatum- Olej z oliwek oczyszczony

otrzymany przez rafinację surowego oleju z oliwek,

Kwas oleinowy: od 56 do 85%; linolowy: od 3,5-20%

- doustnie: żółciotwórcze, żółciopędne, przeczyszczające

- miejscowo: p.zapalne, osłaniające, zmiękczające

- miejscowo: p.zapalne, osłaniające, zmiękczające

- do odżyw pozajelitowego

- rozpuszcz subst lipofilnych, maści, emulsje, mazidła, kremy, mydła

OLEJE PŁYNNE MONONIENASYCONE

Rapae

Rapae oleum

oleum raffinatum

raffinatum Olej rzepakowy oczyszczony

Olej rzepakowy oczyszczony

Z nasion

Z nasion

Kapusty rzepaku

Brassica

Brassica napus

napus i

i Brassica

Brassica campestris

campestris przez

przez

mechaniczne tłoczenie lub ekstrakcję, oczyszczanie

mechaniczne tłoczenie lub ekstrakcję, oczyszczanie

Kwas oleinowy: od 50 do 67%; linolowy: od 16-30%

W nasionach: kw. erukowy (0,2 – 2%); do 1970 do 50%(stłuszczenie

organów miąższowych, uszkodzenie serca)

-

do emulsji, mazideł, maści, plastrów, mydeł, tłuszcz spożywczy

Arachidis oleum raffinatum/hydrogenatum –

Arachidis oleum raffinatum/hydrogenatum –
olej arachidowy rafinowany/ uwodorniony
z nasion orzecha ziemnego- Arachis hypogaea-

Kwas oleinowy: od 35-72%; linolowy: od 13-43%
Kwas oleinowy i izomery od :54 do 78% (uwodorniony)
Występowanie: Brazylia Uprawy: Indie, Afryka, Chiny, Płdn. USA

- do mazideł, plastrów, mydeł, iniekcji, kropli do oczu

po utwardzeniu do czopków w tropiku

- wyższa temp. topn. od Cacao ol.

OLEJE PŁYNNE WIELONIENASYCONE

Lini oleum virginale- olej lniany z pierwszego tłoczenia

z nasion Lnu zwyczajnego- Linum usitatissimum

Olej: (wit. F) kwasy: oleinowy

Ω

-9

od11 do 35%

linolowego

Ω

-6

od 11 do 24%

α

-linolenowego

Ω

-3 od 35 do65%

Miejscowo:- p.zapalne, rozmiękczające, uelastyczniające, przyspiesza gojenie (w:

egzemy, oparzenia),

Doustnie: łatwo wchłania się z p pokarm. ↓ cholesterol

Doustnie: łatwo wchłania się z p pokarm. ↓ cholesterol

Inne: - do mazideł, mydeł

- olej spożywczy

- przemysł farbiarski

OLEJE PŁYNNE WIELONIENASYCONE

Soiae oleum raffinatum Olej sojowy oczyszczony

Z nasion Glycine soja i Glycine max (G. hispida ) przez ekstrakcję/rafinowany.

Kwas oleinowy: od 17-30%; linolowy: od 48-58%, linolenowy: od 5 do 11%

Soiae oleum hydrogenatum Olej sojowy uwodorniony

Otrzymany przez rafinację, bielenie, uwodornianie i odwonienie oleju z nasion

Kwas palmitynowy od 9-16%, stearynowy: od 79 do 89%

Kwas oleinowy i izomery: nie więcej niż 4%

Kwas linolowy i izomery: nie więcej niż 1%

Uprawa: Chiny, USA

Nasiona:

białko 50%; węglowodany 30%,

- stigmasterol (do półsyntezy hormonów sterydowych)

- izoflawony: genisteina

„mleko’’ i „mięso sojowe”

Olej do odżywiania pozajelitowego,

- spożywczy (margaryna)

- do produkcji lecytyny, sosu sojowego

OLEJE PŁYNNE WIELONIENASYCONE

Sesami oleum raffinatum Olej sezamowy oczyszczony

otrzymany z dojrzałych nasion

Sezam uindyjskiego-

Sesamum indicum przez

tłoczenie lub ekstrakcję, następnie oczyszczany.

Wyst: Azja Południowa, Afryka Wschodnia, Uprawa: Chiny, Indie

Związek fenolowy: antyoksydant- zapewnia stabilność oleju

Triglicerydy: OLL od13 do 30%; OOL od 12 do23%

Zastosowanie: mazidła, plastry,

olej spożywczy

olej spożywczy

kosmetyka: antyoksydacyjne właściwości

Helianthii annui oleum raffinatum – olej słonecznikowy oczyszczony

z nasion (20-35% oleju) Słonecznika zwyczajnego- Helianthus annuus -

przez tłoczenie lub ekstrakcję, następnie oczyszczany.

Kwas oleinowy: od 14 do 40%; linolowy: od 48 do 74%

- rozpuszczalnik lipofilnych substancji

- olej spożywczy– margaryna

OLEJE PŁYNNE WIELONIENASYCONE (5)
Amygdalae oleum virginale/raffinatum–

olej migdałowy pierwszego tłoczenia/oczyszczony

tłoczony na zimno z nasion (40-55% oleju) Śliwy migdał -Prunus dulcis

Występowanie: Azja Mniejsza, Iran, Syria

Uprawa: Kalifornia, Australia, Afryka Płd.,Włochy Płd., Hiszpania, Chiny

Kwas oleinowy: od 62 do 86%; linolowy: od 20 do 30%

Zastosownie:

w farmacji rozpuszczalnik substancji lipofilnych

w przemyśle kosmetycznym

W odmianie gorzkiej: amygdalina - HCN - z 1 migdału- 1 mg HCN

W odmianie gorzkiej: amygdalina - HCN - z 1 migdału- 1 mg HCN

Dawka śmiertelna: 5-10 gorzkich migdałów dla dzieci, 50-60 dla dorosłych

Carthami oleum raffinatum -Olej krokoszowy oczyszczony

otrzymany z nasion Carthamus tinctorius L. (typ I) lub z nasion mieszańców

Carthamus tinctorius L. (typ II), przez tłoczenie i/lub ekstrakcje, po której
następuje oczyszczanie.

Typ I

Kwas oleinowy: od 8 do 21%; linolowy: od 68 do 83%

Typ II

Kwas oleinowy: od 70 do 84%; linolowy: od 7 do 23%

OLEJE PŁYNNE WIELONIENASYCONE

Typ II

Kwas oleinowy: od 70 do 84%; linolowy: od 7 do 23%

OLEJE ZAWIERAJĄCE KW GAMMA-

γ

- LINOLENOWY( GLA)

Oenotherae oleumvirginale/raffinatum

–olej wiesiołkowy pierwszego tłoczenia/oczyszczony z nasion

przez ekstrakcję

i/lub tłoczenie/ oczyszczenie

Wiesiołka dwuletniego Oenothera biennis lub O.lamarckiana

GLA od 7 do14% i kwas linolowy od 65 do 85%

Boragonis officinalis oleum raffinatum–olej z ogórecznika lekarskiego

Borago officinalis -

przez ekstrakcję i/lub tłoczenie/ oczyszczenie/może

zawierać dodatek odpowiedniego przeciwutleniacza.

zawierać dodatek odpowiedniego przeciwutleniacza.

GLA od 17 do 27%, kwas linolowy od 30 do41%

Ribis nigri oleum –olej z nasion czarnej porzeczki Ribes nigrum

13-19% GLA /SDA

Cannabinis oleum - Olej z nasion konopi- Cannabis sativa

1-6% GLA, SDA linolowy,

α

-linolenowy

Olej z nasion żmijowca Echium vulgarae 12% GLA, SDA14%-

SDA 3-4x skuteczniej w EPA/DHE niż ALA

Zastosowanie olejów zawierających kwas γ - linolenowy (GLA) :

- choroby wskazujące na niedobór

- choroby układu sercowo – naczyniowego

- choroby metaboliczne: cukrzyca

miażdżyca –↓ poziom cholesterolu

- st. zapalne (reumatoidalne zap. stawów)

- niewydolność wątroby: marskość, uszkodzenia alkoholowe,

zw. chemicznymi

- schorzenia nerek

- schorzenia nerek

- napięcie przedmiesiączkowe, klimakterium

- choroby skóry: łuszczyca, atopowe zapal skóry

- stwardnienie rozsiane, schizofrenia, choroby Alzheimera, AIDS

OLEJE ZAWIERAJĄCE WITAMINĘ E

Witamina E:- naturalny antyoksydant, ↓ryzyko ch.wieńcowej

- zapobiega chorobie nowotworowej

- p. starzeniu skóry

Hippophaeae oleum –rokitnikowy (ok.8% oleju) z nasion

– Rokitnika zwyczajnego- Hippophae rhamnoides

Tybet, Mongolia, plantacje na Syberii

- wit. E, wit. z grupy B, karotenoidy

miejscowe: owrzodzenia, oparzenia, odmrożenia, odleżyny,

doustnie: wrzody żołądka

doustnie: wrzody żołądka

Tritici aestivi oleum wirginale /raffinatum

Olej z kiełków pszenicy pierwszego tłoczenia /oczyszczony

przez tłoczenie na zimno i/lub przez ekstrakcję/ oczyszczanie kiełków pszenicy

zwyczajnej Triticum aestivum

Kwas oleinowy: od 12 do 23%; linolowy: od 52-59%

- wit. E 250 mg/100g, ceramidy, - antyutleniacz np. oleju wiesiołkowego

FITOSTEROLE i NKT w:

FRAKCJE lipidowo-sterolowe- ekstrakcja

OLEJE- wytłaczanie/ekstrakcja

∆

5

: β -sitosterol, kampesterol, stigmasterol

brassikasterol, klerosterol, awenasterol

∆

7

: spinasterol

H

H

Działanie:
- interakcja z metabolizmem i wpływem testosteronu na gr. krokowy

- spazmolityczne, p. obrzękowe

β-sitosterol -brak działań ubocznych

- w BPH: -przeciwdziała zaleganiu moczu,

-zmniejsza wymiary prostaty

O

H

SITOSTEROL

Surowce bogate w sterole /Frakcje lipidowo-sterolowe w BPH

Sabalis serulatae fructus- Owoc palmy sabal
Serenoa repens (Sabal serrulata) - Palma sabalowa
Występ: Południowe stany USA

- glicerydy, głównie kwasu laurynowego
- β-sitosterol, kampesterol

Pruni africanae cortex kora śliwy afrykańskiej Prunus africana (Pygeum

africanum)

africanum)

(30 m) górzyste, deszczowe tereny Afryki
β-sitosterol , kw triterpenowe: ursolowy, oleanolowy
Substancje ekstrahowalne 0,5%

Phytosterolum Fitosterol

Mieszanina naturalnych steroli, otrzymana z roślin rodzaju Hypoxis, Pinus i Picea.

Zawartość: nie mniej niż 70% β-sitosterolu

Pyłki różnych gat roślin płdn Szwecji

OLEJE bogate w sterole w BPH

Cucurbitae peponis semen/oleum- nasiona/olej z nasion dyni (do 50% oleju)

Cucurbita pepo -Dynia zwyczajna

Skład: - kw. linolowy

-

- ∆

5

-sterole: klerosterol, stigmasterol, kampesterol

-

- ∆

7

-sterole np. spinasterol; skwalen

-

Maydis oleum raffinatum- olej kukurydziany

oczyszczony

Maydis oleum raffinatum- olej kukurydziany

oczyszczony

otrzymany z nasion

Kukurydzy zwyczajnej -

Zea mays przez wytłaczanie lub przez

ekstrakcję, następnie oczyszczany

Kwasy: linolowy (od 39,4-65,6%), oleinowy (od 20-42,2%), kw linolenowy (od 0,5-1,5%)

- ∆

5

-sterole: β-sitosterol, kampesterol; nie więcej niż 0,3% brassikasterolu we

frakcji sterolowej; tokoferole

OLEJE: FITOSTEROLE-w stanach zapalnych

Perseae oleum -olej z owoców awokado

Persea americana –Smaczliwka amerykańska (awokado)

Występowanie: południowa Afryka,

Uprawy: Afryka, Ameryka, Izrael

Owoce gruszkowate: śródowocnia → brąz.-ziel. olej, owocowy zapach

niezmydlająca się frakcja oleju z:

owoców awokado (20% steroli) + soi (1/3+2/3) PIASCLEDINE 300

- wpływ na metabolizm i skład tkanki łącznej

- wpływ na metabolizm i skład tkanki łącznej

- pomocniczo w terapii bólów stawowych

Olej arganowy- z nasion Arganii żelaznej-Argania spinosa

Kw oleinowy, linolowy

-

Podobny do arachidowego i sezamowego,

-

składniki frakcji niezmydlającej :

-

∆

7

-sterole np. spinasterol , szotenol

-

γ

- tokoferol

OLEJE RYBIE

Piscis oleum omega-3-acidis abundans– olej rybny

bogaty w omega-3 kwasy

Oczyszczony, odstearynowany i odwodniony olej z ryb z rodziny Engraulidae,

Carandigae, Clupeidae, Osmeridae, Scombridae i Ammodytidae

NKT Ω-3

wyrażone jako

wyrażone jako triglicerydy

triglicerydy:

:

- eikozapentaenowy (EPA) (20:5) n mn n 13%

-

- dokozaheksaenowy (DHA) (22:6) n mn n 9%

-

-

suma kwasów omega

suma kwasów omega--3

3 nie mniej niż 28,0%.

nie mniej niż 28,0%.

- prekursory hormonów tkankowych

- prekursory hormonów tkankowych

Działanie

⊥

agregację trombocytów, wydłużają cz krwawienia

↓

triglicerydów, VLDL, ↑ HDL

Stosowanie:

- profilaktyka miażdżycy i ch. niedokrwiennej serca

- w łuszczycy, reumatoidalnym zapal stawów,

zwyrodnieniowej ch stawów

OLEJE RYBIE

Iecoris aselli oleum A/B Olej wątłuszowy (typ A/typ B)

Oczyszczony olej tłusty ze świeżych wątrób Gadus morhua (dorsza

atlantyckiego) i innych gatunków z rodziny Gadidae (dorszowate),
substancje stałe usunięto przez chłodzenie i sączenie. Może być dodany
odpowiedni przeciwutleniacz.

Zawartość: od 600 IU do 2500IU witaminy A w 1g substancji i

Zawartość: od 600 IU do 2500IU witaminy A w 1g substancji i

od 60 IU do 250 IU witaminy D

3

w 1g substancji.

OLEJE RYBIE

Olej z rekina grenlandzkiego Somniosus microcephalus: np. ECOMER

Skład: - kwasy tłuszczowe Ω-3, EPA, DHA; alkiloglicerole AGL, skwalen

AGL :

- gromadzą się w bł kom bakterii i nowotworów- uszkadzają

- wpływ na ukł immunologiczny: pobudzenie fagocytozy,

tworzenie przeciwciał

skwalen:

- prekursor hormonów sterydowch

- prekursor hormonów sterydowch

- p wolnym rodnikom

- pobudza ukł odpornościowy

-p bakteryjnie

chroni przed rakiem skóry i wzmaga usuwanie

ksenobiotyków z organizmu (myszy i szczury)
 poz cholesterolu, ułatwia jego wydalanie

Związki spokrewnione z kw tłuszczowymi:

Większość→ dekarboksylacja, desaturacja, cyklizacja kw. linolowego

POLIACETYLENY:

połączenia typu acetylenu C

≡

C (1-5 potrójnych wiązań )

- LINEARNE

En-in dicykloeter w Matricariae flos – kwiat rumianku

- silniejszy spazmolityk od papaweryny

Panaksydol i kompleks poliacetylenów w Panax ginseng

- cytotoksycznie, p miażdżycowo

- cytotoksycznie, p miażdżycowo

Kapilen w Agropyri rhiz- kłącze perzu, działanie nie znane

-CYKLICZNE

TIOFENY

z S, włączoną w 5-człon.heterocykl np. furanu

arktinal i inne w Bardanae rad - korz łopianu

- p.bakteryjne, p.grzybicze, p.wirusowe

ALKAMIDY

S

S

CHO

C

H

3

C

C

ALKAMIDY - pochodne kw tłuszczowych z grupą amidową

Alkilamidy- poj wiązania

Alkenylamidy- 1-więcej podwójnych wiązań

Alkinylamidy- 1-więcej potrójnych wiązań

Izobutyloamidy- do grupy amidowej -ugrup izobutylowe ograniczone

występowanie: gatunki Echinacea:

w Echinaceae purpureae, rad. herb, angustifoliae, pallidae rad.

- korzeń, ziele jeżówki purpurowej, korzeń wąskolistnej, bladej

- immunostymulująco, p zapalnie

- immunostymulująco, p zapalnie

W gatunkach z rodzaju Piper (P. nigrum)

POLIACYTELENY TOKSYCZNE w Apiaceae

-

ś

linotok, ból żołądka, wymioty, drgawki, migotanie komór, zatrzymanie

oddechu

Cykutotoksyna

Cicuta virosa, szalej jadowity- korzeń mylony z pietruszką, pastern, selerem

- trująca cała roślina, szczególnie świeża, LD-3 g

Etuzyna, etuzanol A- podobne do cykutotoksyny

Aethusa cynapium, blekot pospolity

- liście mylone z pietruszką, owoce z kminkiem

- liście mylone z pietruszką, owoce z kminkiem

Enantotoksyna w korzeniach (zapach selera)

Enanthus crocata kropidło szafranowe

LD bydła - 200-300 g/ zwierzę

Falkarinol w owocach, liściach Hedera helix bluszcz

- rumień, pęcherze na twarzy, rękach

WOSKI ROŚLINNE

Nalot, wydzielina na kutykuli liści

- chroni przed utratą wody, czyn. patogennymi

-

małe znacz terapeutyczne.

-

Cera carnauba – Wosk Carnauba
z liści– Kopernikii woskodajnej( Woskownica brazylijska, Palma woskowa)-

Copernicia cerifera

tropikalne rejony Ameryki Płdn: Brazylia, Argentyna

tropikalne rejony Ameryki Płdn: Brazylia, Argentyna

- ok. 5% na liściach: wygotowanie w wodzie / oddzielenie po wysusz liści,

można proszkować

Cera Candelilla

E902 - z Euphorbia Candelilla

Simmondsiae oleum – olej jojoby z nasion

( ok. 60% płynnego wosku)

Simmondsia californica, S. sinensis

Występ: Kalifornia, Meksyk, wsch Azja
Uprawy (żeńskie rośliny→ nasiona)

USA, Meksyk, RPA, Australia, Brazylia, Izrael

Skład: palmitynian cetylu, wartość tłuszczu wieloryba,

bez nieprzyjemnego zapachu

- skwalen (p.grzybiczo), wit. E

Właściw: - powinowactwo do skóry

Właściw: - powinowactwo do skóry

- przenika głęboko,

⊥

utratę wody

- trwałość -20 lat, odporny na utlenianie(285

o

C/4 dni)

- kosmetyki do pielęgnacji włosów, ciała

- smary w precyzyjnych urządzeniach- rozruszniki serca

WOSKI ZWIERZĘCE: lanolina, wosk pszczeli, olbrot

WOSKI

Zastosowanie w:

- farmacji: śr pomocnicze

- poprawa konsystencji, spoistości maści, kremów
- do podłoży, o dużej zaw wody (chłodzące)
- do nabłyszczania tabl. powlekanych
- do wyrobu plastrów, sztyftów

- do wyrobu plastrów, sztyftów

- kosmetyce :

- do kredek do ust, odżywek do włosów

- przemyśle do produkcji :

- świec, papieru woskowanego
- past

TŁUSZCZE ZŁOŻONE

FOSFOLIPIDY,

GLIKOLIPIDY

FOSFOLIPIDY - w nasionach roślin oleistych

- skł bł komórkowych /tkanki nerwowej u zwierząt

- we frakcji lipidowej, choć O w H

2

O, Ø w acetonie

odróżnienie od innych lipidów

- 2 grupy OH glicerolu zestryfikowane kw. tłuszczowymi

- 1 - kwasem fosforowym, związanym z:

aminą: choliną

→

lecytyny 70% i

aminą: choliną

→

lecytyny 70% i

alkoholoaminą:

→

kefaliny:

etanolodiaminą

– kolaminokefalina

seryną

– serynokefalina

inozytolem

– inozytokefalina

LECYTYNA
Występ: żółtka jaj-20%, ol sojowy ok. 3,5, rzepakowy do 0,5%

słonecznikowy

Znaczenie: źródło NKT, choliny - prekursora neuroprzekaźnika-acetylocholiny

Doustnie: - zmiany zwyrodnieniowe OUN

- rekonwalescencja, wyczerpanie (wzmacniający)
- hipercholesterolemia, zab. pamięci, koncentracji

- schorzenia wątroby

W żywieniu pozajelitowym, stabilizator, emulgator

W prep. dermatologicznych, ułatwia wchłanianie

W prep. dermatologicznych, ułatwia wchłanianie

BUERLECITHIN
Lecytyna farm zawiera:

125 (25%), 135, 145, 170, 200 (95%) fosfatydylocholiny

GALAKTOLIPID (GOPO) owoce właściwe Rosa canina

O

O

O

OH

O

H

OH

CH

2

OH

O

O

O