EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 1)

1

WARSZTATY 1

ROZWIĄZANIA ZADAŃ

ZADANIA OBOWIĄZKOWE

Zadanie 1

Prosimy o uzupełnienie poniższego tekstu.
Ekonomia może zostać określona jako badanie tego, jak ludzie radzą sobie ze zjawiskiem (1) _rzadkości_ zasobów. W każdej gospodarce
zasoby są (2) __ograniczone__ (ograniczone /nieograniczone), dlatego też produkcja dóbr i usług jest (3) __ograniczona__ (ograniczona/
nieograniczona). Jednak społeczeństwo zgłasza (4) __nieograniczony__ (ograniczony/ nieograniczony) popyt na dobra i usługi, w związku z tym
stoimy przed koniecznością rozwiązania problemu rzadkości. Rzadkość oznacza, że ludzie (5) _nie są__ (są/ nie są) w stanie mieć wszystkiego,
czego cały czas pragną. Jeżeli dobro jest rzadkie, powstanie rynek na to dobro. Aby istniał rynek, musi występować zarówno popyt, jak i podaż
danego produktu.
Ponieważ mamy do czynienia z rzadkością - musimy rozstrzygnąć pewne kwestie i dokonać wyboru tego, co powinno być produkowane, oraz
sposobu, w jaki dobra i usługi powinny być dzielone. Gdy ekonomiści badają stan, jaki istnieje, myślą jako ekonomiści (6) __pozytywni__
(pozytywni/ normatywni). Sądy wartościujące głoszone są w ramach ekonomii (7) __normatywnej__ (pozytywnej / normatywnej).

Zadanie 2

W pewnym kraju wytwarza się dwa rodzaje dóbr - chleb i samochody, co przedstawia poniższa tabela.

Możliwości

Liczba chleba

(w mln boch./dzień)

Liczba samochodów

(w tys. sztuk rocznie)

A

250

25

B

225

75

C

200

125

D

150

175

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 1)

2

E

125

200

F

100

225

Polecenia:

1.

Wykreśl układ współrzędnych, oznaczając na osi OX liczbę samochodów, a na osi OY liczbę bochenków chleba.

2.

Zaznacz możliwe kombinacje, oznaczając je literami: „A”, „B”, „C”, „D”, „E”, „F”.

3.

Łącząc odpowiednie punkty, wykreśl krzywą transformacji (krzywą możliwości produkcyjnych).

Pytania:
4. Co oznaczają punkty leżące na krzywej transformacji?
5. Co oznaczają punkty leżące wewnątrz pola obramowanego osiami OX, OY oraz krzywą transformacji?
6. Czy jest możliwy do osiągnięcia np. punkt „I”, leżący poza polem obramowanym osiami OX i OY oraz krzywą transformacji?

Rozwiązanie:

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 1)

3

Pytania

4. Co oznaczają punkty leżące na

krzywej transformacji?

Przedstawiają sytuację pełnego wykorzystania zasobów. Oznacza to, że przy danych warunkach nie
jest możliwe zwiększenie produkcji jednego dobra (np. samochodów) bez rezygnacji z produkcji
drugiego dobra (np. chleba).

5. Co oznaczają punkty leżące

wewnątrz pola obramowanego
osiami OX, OY oraz krzywą
transformacji?

Punkty leżące wewnątrz pola obramowanego osiami OX, OY oraz krzywą transformacji oznaczają,
że zasoby nie zostały w pełni wykorzystane - istnieją jeszcze możliwości zwiększania produkcji i
jednego, i drugiego dobra (chleba i samochodów), czyli wykorzystania w pełni posiadanych zasobów.

6. Czy jest możliwy do osiągnięcia

np. punkt „I”, leżący poza polem
obramowanym osiami OX i OY
oraz krzywą transformacji?

Nie jest możliwy do osiągnięcia przy danych zasobach i technikach produkcji (chyba, że zwiększymy
wydajność).

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 1)

4

Zadanie 3

Wyjaśnij następujące pojęcia:

a) Efekty zewnętrzne

Występują wtedy, gdy pewne podmioty gospodarcze przerzucają
na inne podmioty lub całe społeczeństwo część skutków lub
kosztów swojej działalności (negatywne efekty zewnętrzne, np.
zanieczyszczanie środowiska naturalnego, hałaśliwe radio
słuchane przez kogoś przeszkadza innym) albo korzystają bez
ponoszenia odpowiednich wydatków z rezultatów działalności
innych podmiotów (pozytywne efekty zewnętrzne, np.
wybudowanie przez daną firmę drogi dojazdowej, z której
korzystają również inni użytkownicy).

b) Dobra publiczne

Przykłady: chodniki, oświetlenie ulic, latarnie morskie, usługi
dostarczane przez armię, policję, straż pożarną. Cechą dóbr
publicznych nie jest to, że są dostarczane przez państwo (firmy
państwowe), ale to, że wiążące się z nimi korzyści nie mogą być
ograniczone do jednej osoby czy jednego gospodarstwa
domowego. Są społecznie pożądane, a prywatnie mało opłacalne
– nikt nie chciałby samodzielnie pokrywać kosztów instalacji i
utrzymania oświetlenia ulic, tym bardziej – kosztów
funkcjonowania armii, policji czy straży pożarnej.

c) Rzadkość zasobów

Istotne uwarunkowanie gospodarowania uczestników rynku.
Zasoby te obejmują: zasoby ludzkie (wraz z wiedzą i
praktycznymi umiejętnościami ludzi), zasoby naturalne (np.
ziemia wraz z wszelkimi znajdującymi się w niej bogactwami,
woda, powietrze) oraz zasoby będące wynikiem wcześniejszej
działalności człowieka (np. przetworzone półprodukty, maszyny,
urządzenia, narzędzia, budynki i hale fabryczne, żywność, odzież
mieszkania, środki transportu, środki finansowe). To, w jaki
sposób ludzie, działając w różnych warunkach społeczno –

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 1)

5

gospodarczych – korzystają z tych ograniczonych zasobów, jak
ich używają do prowadzenia działalności gospodarczej, jak ich
używają między różne, konkurencyjne wobec siebie
zastosowania, a także czym się kierują dokonując tego typu
wyborów – jest właśnie przedmiotem EKONOMII. Pokazuje ona
również czy wykorzystanie rzadkich (ograniczonych) zasobów
jest efektywne, czy nie i analizuje czynniki, od których zależy.

d) Rynek

Całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w
jakich one przebiegają. Rynek pełni funkcję regulatora procesów
gospodarczych. Przez grę popytu i podaży dokonuje wyceny
poszczególnych towarów, czyli ustala ich ceny. Dla
poszczególnych podmiotów gospodarujących (uczestników
rynku) – cena jest informacją o przebiegu procesów
gospodarczych; jest dla nich parametrem – dzięki czemu
możliwe jest przeprowadzenie poprawnego rachunku
ekonomicznego służącego podejmowaniu ekonomicznie
uzasadnionych decyzji, warunkującego racjonalne
rozdysponowanie zasobów między poszczególne dziedziny
wytwarzania oraz dopasowanie struktury produkcji do struktury
społecznego zapotrzebowania.

e) Gospodarka rynkowa

Charakteryzuje się dwiema zasadniczymi cechami: dominacją
prywatnej własności czynników produkcji oraz rynkową alokacją
zasobów gospodarczych. Gospodarka rynkowa swoją nazwę
zawdzięcza przede wszystkim temu, że podstawowym
regulatorem i koordynatorem procesów gospodarczych jest w
niej rynek – czyli samoczynnie działający mechanizm
wpływający na zachowania (w tym: decyzje) podmiotów
gospodarczych. Zachowania te mają wpływ na alokację (tzn.
rozmieszczenie i wykorzystanie) zasobów gospodarczych.
Głównymi elementami tego mechanizmu są interakcje między
cenami i dochodami, z jednej strony, a popytem i podażą różnych
dóbr, z drugiej – wpływające na zawierane przez podmioty
gospodarcze transakcje kupna i sprzedaży tych dóbr.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 1)

6

f) Dobra społecznie
użyteczne

To takie dobra, do których według społeczeństwa każdy
powinien mieć swobodny, bez ograniczeń i nieodpłatny dostęp,
np. kultura, szkolnictwo, ochrona zdrowia ect.

g) Racjonalność
gospodarowania

Dokonywanie najbardziej korzystnych (optymalnych) wyborów
przy podejmowaniu decyzji w zakresie celów społeczno –
gospodarczych oraz środków i metod (sposobów) realizacji tych
celów. Zasada racjonalnego gospodarowania (zwana też zasadą
gospodarności) może być ujmowana dwojako:

1) jako zasada największego efektu przy danym nakładzie

ś

rodków lub

2) jako zasada najmniejszego nakładu środków do

osiągnięcia danego efektu.

Odnosząc uzyskiwane z działalności gospodarczej efekty do
ponoszonych na nią nakładów (czy też nakłady do efektów)
określamy ekonomiczną efektywność gospodarowania.

h) Cena minimalna

To cena urzędowa, poniżej której nie wolno sprzedawać danego
towaru. Ustalenie ceny minimalnej następuje na wniosek
producentów; jest ona zawsze wyższa od ceny równowagi.
Wprowadzenie ceny minimalnej wymaga równoczesnego
przeciwdziałania zmniejszeniu popytu na rynku.

Wzór na cenę minimalną to s = c+ (f/v), gdzie:

s - minimalna cena jednostkowa
c - jednostkowy koszt sprzedaży
v - produkcja

f - jednostkowe koszty stałe dla całej produkcji

i) Cena maksymalna

To cena urzędowa, powyżej której nie mogą być zawierane
transakcje. Skutkiem wprowadzenia ceny maksymalnej może być
niedobór rynkowy. Cena maksymalna jest na ogół niższa od
ceny równowagi rynkowej.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 1)

7

j) Suwerenność
konsumenta

Niezależność konsumenta w podejmowaniu decyzji dotyczących
zakupu produktów; swoboda dokonywania wyborów przez
konsumenta, wpływających na jak najlepsze zaspokojenie jego
potrzeb.

ZADANIA DODATKOWE

Zadanie 1

W każdym z poniższych przypadków podaj, czy dane stwierdzenie ma charakter stwierdzenia pozytywnego czy też stwierdzenia
normatywnego

Podkreślone rodzaje stwierdzeń są poprawne

Przykłady

Rodzaje stwierdzeń

A) „Stopa bezrobocia wynosi 8 %”

 stwierdzenie pozytywne
 stwierdzenie normatywne

B) „Stopa bezrobocia jest zbyt wysoka”

 stwierdzenie pozytywne
 stwierdzenie normatywne

C) „Inflacja ogranicza poziom oszczędności krajowych, a wysoki deficyt w obrotach bieżących
napływ oszczędności zagranicznych”

 stwierdzenie pozytywne
 stwierdzenie normatywne

D) „Skłonność do oszczędzania sektora prywatnego można zwiększyć poprzez reformę systemu
podatkowego”

 stwierdzenie pozytywne
 stwierdzenie normatywne

E) „Według badań GUS, statystyczna rodzina w Polsce dysponowała w 2001 roku kwotą 644 zł na
osobę. Znacznie lepiej wiodło się Polakom pracującym na własny rachunek - dysponowali kwotą o
25,4% wyższą od średniej. Najgorzej wiodło się rolnikom - dysponowali kwotą w wysokości 73%
ś

redniej”.



stwierdzenie pozytywne



stwierdzenie normatywne

F) „Obniżenie stóp procentowych nie powinno być traktowane jako jedyny sposób na wszelkie
trudności gospodarcze. W Polsce należy zderegulować gospodarkę, otworzyć ją na konkurencję,
przygotować na wejście do zliberalizowanego rynku europejskiego”



stwierdzenie pozytywne



stwierdzenie normatywne

G) „Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż w 2001 r. co piąte gospodarstwo

 stwierdzenie pozytywne

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 1)

8

domowe w Polsce posiadało komputer, a 42% z nich - dostęp do internetu.”



stwierdzenie normatywne

Zadanie 2

Przeczytaj poniższy tekst , a następnie odpowiedz na pytania:

1.

Objaśnij własnymi słowami, co miał na myśli A. Smith w przytoczonej we wstępie wypowiedzi.

2.

Jak A. Smith rozumiał pojęcie „niewidzialnej ręki”?

3.

Napisz, na czym polega podział pracy według A. Smitha?

O rynkach i ludziach

„Nigdy nie słyszałem, aby wiele dobrego uczynili ci, którzy zaangażowali się w działania na rzecz dobra publicznego” - zauważył niegdyś Adam
Smith, szkocki ekonomista. Smith rzeczywiście włożył wiele wysiłku, aby wykazać, że samodzielne dążenia mogą przyczyniać się do dobra
publicznego. W „Teorii uczuć moralnych” argumentował, że altruizm może wywodzić się z kierowania własnym interesem. W swej drugiej,
bardzo znanej książce „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” (1776r.) Smith próbował wykazać, że własny interes jednostek
może być przez „niewidzialną rękę” (oswobodzony z więzów rynek) przekształcony w społeczną harmonię i w dobro publiczne, przyczyniając
się do wytwarzania bogactwa narodu w najlepszy ze wszystkich możliwych sposobów. Wspomniana praca z 1776 r. jest najbardziej znanym
traktatem z zakresu ekonomii, jaki kiedykolwiek został napisany; nadawał on ton kapitalistycznej ideologii przez ponad dwa wieki. Zgodnie z
tytułem traktatu Smith usiłował wskazać na źródła bogactwa narodów.
Ź

ródłem bogactwa narodów jest - zdaniem Smitha - praca. Zasoby pracy, którymi dysponuje dane społeczeństwo, w zależności od tego, jaka ich

część jest użyta do produkcji, dostarczają w ciągu roku określonej ilości przedmiotów służących do zaspokojenia potrzeb. Jest to dochód
społeczny. Bogactwo narodu jest więc dochodem społecznym. Bogactwem wg Smitha nie są więc pieniądze, lecz roczny produkt ziemi, pracy i
kapitału. Uznawszy pracę za źródło bogactwa dowiódł, że jego rozmiary zależą od liczby zatrudnionych i od wydajności pracy. Wzrostowi
wydajności przypisał szczególnie dużą rolę w pomnażaniu bogactwa.
Smith zaproponował, by na liście źródeł bogactwa umieścić także podział pracy. Przytoczony przez niego przykład fabryki szpilek, w której
podział pracy umożliwił ogromny wzrost wydajności, cytowany jest do tej pory w każdym niemal podręczniku ekonomii. Smith wskazywał, że
podział pracy nie pojawia się dlatego, że jednostki zdają sobie sprawę z tego, że przynosi on korzyści społeczeństwu. Pojawia się raczej dlatego,
ż

e we własnym interesie jednostki leży korzystanie z możliwości specjalizacji i wymiany.

Krytycy A. Smitha twierdzą, że jego model pasował do Anglii w czasach, kiedy pisał on ów traktat, lecz że nie pasuje do zachodnich krajów
uprzemysłowionych doby obecnej, kiedy to dużą rolę odgrywa państwo, a wielkie korporacje zastąpiły sklepikarzy. Niemniej jednak „Bogactwo
narodów” służy nadal jako biblia leseferyzmu, a Smith pozostaje centralną postacią w historii myśli ekonomicznej”.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 1)

9

Odpowiedzi:

Nie ma sugerowanej odpowiedzi. Studenci powinni wyrazić własne zdanie na temat zagadnień poruszanych w pytaniach, a odnoszących się do
tekstu.

1. Objaśnij własnymi słowami, co miał na myśli A. Smith w przytoczonej we wstępie wypowiedzi.

2. Jak A. Smith rozumiał pojęcie „niewidzialnej ręki”?

3. Napisz, na czym polega podział pracy według A. Smitha?